De protesten zijn geïnspireerd op de gelijknamige protestbeweging Les Gillets Jaunes in Frankrijk. Ook de Franse protestbeweging voert actie voor meer koopkracht en tegen de hervormingen van de Franse regering.
Vorig jaar rond Oud en Nieuw waren de verwachtingen nog vrij hoog gespannen. Na maanden onderhandelen zat er eindelijk een nieuw kabinet, met daarin veel nieuwe gezichten. Het oogde fris en veelbelovend.
AD 21.01.2019
Kibbelcoalitie
PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt dat de regeringspartijen meer bezig zijn om hun onderlinge verschillen uit te venten dan met het land. Deze ‘kibbelcoalitie’staat volgens hem voor de keuze: ,,Ga aan de slag of ga uit de weg”, zei Asscher tijdens het PvdA-congres in Den Bosch.
Volgens Asscher is er in de laatste veertig jaar geen kabinet geweest dat onder betere economische omstandigheden begon. Desondanks weet de regering weinig tot stand te brengen, aldus de PvdA-leider. ,, Het enige dat dit kabinet heeft gepresteerd, is een enorme belastingverlaging voor multinationals”, sneerde hij.
Geld in de pot
Het is de regering in 2018 niet gelukt het geld, dat beschikbaar was om Nederland mooier en beter te maken, op te krijgen. Er bleef bijna 4 miljard euro in de pot zitten. Onderschrijding heet dat in de taal van Den Haag. De oorzaak zit volgens NRC voor een groot deel bij de arbeidsmarkt: ook de overheid kan moeilijk mensen krijgen.
Een aantal grote posten waar geld over bleef:
Basisonderwijs (OCW) | 280 miljoen
Wegen (I&W) | 500 miljoen
Armoedebestrijding kinderen (SZW) | 30 miljoen
Verpleegzorg (VWS) | 577 miljoen
Krijgsmacht (Defensie) | 775 miljoen
Politie (Justitie & Veiligheid) | 154 miljoen
AD 29.12.2018
Omslag
Echter, Inmiddels lijkt de stemming omgeslagen. Het wantrouwen in het kabinet groeit. Mensen gaan in gele hesjes en met anti-Rutte-slogans de straat op. En op de sociale media regent het grieven over een regering die wel oog zou hebben voor multinationals, maar ondertussen de energierekening en de btw op de dagelijkse boodschappen verhoogt.
De organisatie is in handen van een groep scholieren van de Daltonschool in Den Haag. Daar doet Stijn Warmenhoven uit 6 VWO de woordvoering. De scholier zegt teleurgesteld te zijn in het onlangs gepresenteerde klimaatakkoord. “Het zijn helaas vooral de burgers die moeten veranderen. Natuurlijk moeten die veranderen, maar de grote bedrijven die juist veel uitstoten moeten ook veranderen. Voor hun is het klimaatakkoord niet streng genoeg.”
3000 deelnemers
De organisatoren hopen op zeker 3000 deelnemers voor de mars. Zeker is al dat er gestart gaat worden op het Malieveld.
Van de belofte dat burgers er in 2019 toch inKoopkrachtop vooruitgaan, geloven de klagers niks, want er komen ook nog allerlei maatregelen aan, zoals de uitvoering van het klimaatakkoord. En die zullen ook wel voor rekening van de gewone man en vrouw komen, denken deze kiezers.
Een vliegtaks, een hogere benzineprijs, hogere parkeertarieven voor benzineauto’s, een mogelijk verbod op de verkoop van benzine- en dieselauto’s in 2030, dure warmtepompen.
Dat bevestigen ingewijden die betrokken waren bij de onderhandelingen over het klimaatakkoord. In het omstreden pakket aan groene maatregelen wordt geopperd om het bezit van een auto af te straffen met een maandelijkse ’innovatietoeslag’ van twee euro.
Om automobilisten een beetje te ontzien kwam Dijkhoff in een coalitieberaad met partijtoppers en ministers – het zogeheten cockpitoverleg – met een alternatief om geld op te halen voor het uitdelen van megasubsidies voor stekkerauto’s. Hij opperde tot verbazing van de coalitiepartners om dan maar de vliegtaks te verhogen van 7 naar 15 euro.
Volgens bronnen stelde het ChristenUnie-smaldeel daarop voor om de belasting op vliegtickets dan maar direct te verdrievoudigen.
AD 24.01.2019
VVD altijd openlijk pro-luchtvaart
Het is opmerkelijk dat uitgerekend de VVD met een hogere belasting(ofwel Vliegtaks) voor de luchtvaart op de proppen komt. De liberalen hebben een warm hart voor de luchtvaartsector en hielden afgelopen jaar als enige een pleidooi voor snellere groei van Schiphol.
Echter, Premier Mark Rutte is optimistisch dat de coalitiepartijen tot een definitief klimaatakkoord komen. „We kunnen hier uitkomen”, zei hij in het tv-programma Buitenhof.
Kortom, het uiteindelijke Nee van Dijkhoff levert weer nieuwe spanningen in de Coalitie !!! Ferme teksten van VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff, over het klimaatakkoord dat in december 2018 aan coalitie werd gepresenteerd. Toch is het vooral voor de bühne.
Klaas Dijkhoff heeft een duidelijk signaal voor zijn achterban. ,,Het is niet mijn akkoord.’’ Dat ‘even gewoon uitvoeren’, dat ‘gaat hij niet doen’. En coalitiepartner Rob Jetten (D66) die zo positief is over dat klimaatakkoord en ambitie van het kabinet verwacht ‘is nu aan het drammen, ja’
Wat een verschil met de Dijkhoff die de klimaatwet ondertekende. In een gelikt VVD-filmpje met milieuwoordvoerder Dilan Yeşilgöz was het nog ‘mooi’ dat die er kwam. Gaaf, noemde ze het zelfs. Dijkhoff: ,,Dat klinkt goed.’’
Op de keper beschouwd zegt Dijkhoff nu niets nieuws. Het werk van de klimaattafels is een pakket van liefst 600 voorgestelde maatregelen door (burger)organisaties om de uitstoot van broeikasgassen de komende jaren met bijna de helft gaat terugdringen.
Het hoofddoel: in 2030 49 procent minder broeikasgas de lucht in te laten gaan dan in 1990.
Stenen in de vijver
Want Dijkhoff vreest voor ‘de effecten op de portemonnee van gewone mensen’. Overigens iets waar CDA-leider Sybrand Buma zich al even veel zorgen over zegt te maken. Hij liet dus vanmorgen ook gretig weten dat het klimaatakkoord ‘niet heilig is’. En dat ‘het kabinet zelf keuzes moet maken om te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft’.
Dat Buma en Dijkhoff stenen in de vijver gooien, is te verklaren. Juist de VVD, en ook het CDA, kregen de afgelopen weken delen van hun achterban over zich heen. Want de ‘klimaatgekte’ moest bij de VVD niet terugslaan op bedrijven, maar toch ook niet op de ‘hardwerkende Nederlander’. Die klimaathobby van D66 mag niet teveel pijn geven.
Nasleep
De coalitiepartijen hebben deze week verschillende malen moeten overleggen over de opmerkingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff over het klimaat. Dat zei minister-president Mark Rutte na de ministerraad vrijdag 18.01.2019. Hij sprak van een ,,pittige week“.
Volgens Rutte hoort het bij het politiek dat als de spanning oploopt dat er langer gesproken moet worden. Hij wilde niet zeggen of in de coalitie het vertrouwen beschadigd is. ,,Het heeft tijd nodig.” Hij voegde eraan toe dat de tijd wonden ook kan helen zonder dat er een litteken ontstaat.
Jammer van spierballentaal
Dat VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff afstand heeft genomen van het klimaatakkoord, heeft ervoor gezorgd dat het ‘knetterde’ tussen de coalitiepartijen. De irritatie tussen de regeringspartijen is bijna een week later nog niet weg.
Aanleiding was het gewraakte interview met Dijkhoff afgelopen zaterdag 12.01.2019, waarin hij zei dat hij niet was gebonden aan het klimaatakkoord.
Minister van Binnenlandse Zaken Ollongren (D66) zegt vanochtend dat het een illusie is dat er nooit discussie is binnen een coalitie van vier partijen. “Die zullen ook af en toe heftig zijn. Laat het dan ook maar een keer knetteren. Ik vind het jammer dat het moet met allemaal spierballentaal, maar inmiddels gaan wij weer gewoon vergaderen.”
Dijkhoff zal zijn achterban dus vooral nog eens onder ogen moeten komen, als de coalitie tot klimaatmaatregelen is gekomen. En misschien moeten uitleggen dat ‘de drammers’ hem aan zijn eerdere afspraken hebben gehouden !!
Telegraaf 19.01.2018
Gatenkaas
In politiek Den Haag woedt een hevige strijd over de kostenverdeling van het klimaatbeleid. Deze week zei premier Rutte dat uit de doorrekening van het CPB moet blijken dat ’het bedrijfsleven fair meedoet’. Maar die lastenverdeling is helemaal niet te maken, stelt de Rabo-analyse. „Veel kosten van het klimaatakkoord zullen ook over drie maanden niet duidelijk zijn”, zeggen de economen over de CPB-exercitie.
Het klimaatakkoord is een financiële gatenkaas. Veel kosten zijn ongedekt of verborgen en onduidelijk is wie ervoor opdraait. Daardoor zal het Centraal Planbureau (CPB) niet kunnen berekenen hoeveel lasten de burgers op hun nek gaan krijgen.
Die conclusie is te trekken uit de grondige kostenanalyse die het economisch bureau van de Rabobank heeft gemaakt op verzoek van De Telegraaf. De Rabo-economen voorzien dat de doorrekening van het CPB ’complex en incompleet’ zal zijn. Die doorrekening wordt na de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) voorzien.
Analyse Klimaatakkoord 13.03.2019 klaar
De planbureaus komen voor de provinciale verkiezingen met een analyse over de effecten en kosten van het klimaatakkoord.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) zijn gevraagd om een doorrekening van de ruim 600 groene plannen te maken. De voltallige oppositie in de Tweede Kamer heeft vorige week geëist dat de informatie over de kosten vóór de verkiezingen naar buiten komt.
Het PBL en CPB laten weten dat ze op woensdag 13 maart 2019 met hun analyses komen. Dat is een week voor de verkiezingen. „De planbureaus achten het van belang om hun bevindingen zo spoedig mogelijk te kunnen laten meewegen in de voortgaande discussie over het klimaatakkoord”, zo laten de planbureaus in een verklaring weten.
De coalitiefracties reageren vrij laconiek op het nieuws dat Nederland de milieudoelen niet haalt. Niemand wil de druk over het klimaat nog verder opvoeren.
De klimaatdoelen voor 2020 raken uit zicht. Moet het kabinet beter zijn best doen om in de buurt te komen van de gemaakte afspraken? Of moeten de doelen van tafel en moet er een nieuw, realistisch scenario komen – Klimaatplan B – om minder ambitieuze klimaatdoelen te halen?
Telegraaf 24.01.2019
Het huidige kabinetsbeleid volstaat niet om de voor volgend jaar gestelde klimaatdoelen te halen.
Urgenda sleepte de Nederlandse staat voor de rechter, omdat die doelen met het huidige beleid niet gehaald zouden worden. De rechter gaf de duurzaamheidsorganisatie meermaals gelijk. Het Hof beoordeelde eind vorig jaar dat de staat maatregelen moest nemen.
In de door actiegroep Urgenda aangespannen rechtszaak kreeg de overheid tot twee keer toe opdracht de uitstoot van CO2 met minstens een kwart terug te dringen ten opzichte van 1990. Maar de teller blijft volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) steken op iets meer dan een vijfde, bevestigen Haagse bronnen.
CO2 uitstoot
Nederland heeft bij de klimaatakkoorden van Parijs afgesproken dat het de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met een kwart moet hebben verminderd ten opzichte van 1990. Daarvoor zijn ingrijpende maatregelen nodig, bijvoorbeeld het vervroegd sluiten van meerdere kolencentrales.
Het doel van het klimaatakkoord is helder: in 2030 moet Nederland dus minimaal 49 procent minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. Maar dan moet de politiek wel keuzes maken, zegt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
De doelstelling voor 2030 staat in het regeerakkoord van het kabinet. Rutte III wil ook binnen de EU het voortouw nemen.
Duurzaamheidsorganisatie Urgenda heeft zelf berekeningen gemaakt hoe het doel uit de zogenoemde Urgenda-rechtszaak gehaald kan worden. In deze, door de actiegroep tegen de staat aangespannen zaak, heeft de rechter beslist dat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen met 25 procent moet zijn gedaald ten opzichte van 1990.
Maar dat doel wordt bij lange na niet gehaald, blijkt uit berekeningen die vrijdag officieel bekend worden, maar sinds maandag al rondzingen in Den Haag. Volgens bronnen in Den Haag zal de daling van de uitstoot waarschijnlijk blijven steken rond de 20 procent.
Het kabinet moet de uitstoot van CO2 naar aanleiding van de zogenoemde Urgenda-zaak mogelijk met 9 megaton meer terugbrengen. De kans is hierdoor groot dat het kabinet op korte termijn nog eens extra ingrijpende maatregelen moet nemen om het klimaatprobleem aan te pakken, zo bevestigen Haagse bronnen tegen de NOS.
De rechter heeft in oktober 2018 in een door Urgenda aangespannen rechtszaak bepaald dat Nederland de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 25 procent moet hebben teruggebracht ten opzichte van 1990. Dat percentage lijkt bij lange na niet gehaald te worden. De Nederlandse Staat heeft een zorgplicht en moet burgers beschermen, vindt de rechter.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PLB) keek afgelopen weken naar de gerechtelijke uitspraak en komt komende vrijdag met de definitieve doorrekening.
Deze maatregelen staan los van het klimaatakkoord, waar het kabinet nu mee bezig is. In dat akkoord wordt gezocht naar besparingen voor een langere termijn tot 2030. De berekening van het Planbureau voor de Leefomgeving kan nog enigszins veranderen, pas vrijdag stellen ze het definitieve getal vast.
CO2 belasting
Jesse Klaver is ‘levensgevaarlijk bezig’ met zijn wetsvoorstel voor een nationale CO2-belasting. Dat heeft voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW vanmorgen gezegd bij het NPO Radio 1-programma 1op1. Volgens De Boer verspreidt de GroenLinks-voorman ‘fake news’ en is hij ‘straks verantwoordelijk voor 50.000 klimaatwerklozen’.
Het kabinet-Rutte III toont nauwelijks ambitie om de zorgkosten in de toekomst binnen de perken te houden. Die scherpe kritiek uit Ruben Wenselaar, topman van de grote zorgverzekeraar Menzis, morgen in een interview met deze krant.
De zorgkosten rijzen momenteel de pan uit. Maar we willen allemaal het beste van het beste en daar zit nu eenmaal een behoorlijk prijskaartje aan. Dat moeten we accepteren, stelt Wenselaar.
Asielbeleid
Was het eerst de beurt aan de VVD, nu zoeken CDA en D66 de randen van de coalitieafspraken op. Want amper bekomen van de wrevel over VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff en zijn uitspraken over het klimaat, gooien nu coalitiepartners CDA en D66 een steen in de vijver.
Zo werd het ook in het regeerakkoord vastgelegd. Naar de letter van die afspraak verandert er niets, maar naar de geest ervan wel degelijk. De facto zouden meer kinderen in aanmerking kunnen gaan komen voor asiel.
Vraag is wat de nieuwe verstandhouding op asiel doet met de sfeer binnen de coalitie, die de afgelopen week al ijzig is geworden. Zo waren coalitiepartners Sybrand Buma (CDA), Rob Jetten (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) niet te spreken over de ronkende teksten van VVD-leiders Mark Rutte en Dijkhoff. De premier wilde raddraaiers die met oud en nieuw hulpverleners aanvallen ‘het liefst allemaal persoonlijk in elkaar slaan’. Zulke teksten van een premier ‘kunnen niet’, aldus Buma.
Drammer
Maar de hele coalitie verslikte zich een week geleden vooral door de spierballentaal van Dijkhoff, die in De Telegraaf zei het klimaatakkoord niet zomaar ‘even te gaan uitvoeren’. ,,Het is niet mijn akkoord,’’ aldus Dijkhoff. Ook dat was naar de letter juist: het parlement (en Dijkhoff) dus, hebben alleen nog maar klimaatvóórstellen gekregen. Een akkoord is er nog lang niet. Maar omdat Dijkhoff zijn collega Rob Jetten ook nog als ‘klimaatdrammer’ typeerde en zei dat het klimaatakkoord een kabinetscrisis waard was, vielen er achter de schermen de hele week harde woorden.
Burgerinitiatief
Presentator Tim Hofman, die een burgerinitiatief voor een beter kinderpardon was begonnen, is verheugd met het standpunt van het CDA. Eerder – toen hij met 250.000 handtekeningen naar de Tweede Kamer ging – gaf hij al aan dat die partij de sleutel tot een verbeterd kinderpardon in handen had. Op Twitter reageert hij vandaag: ,,CDA is wakker. Goddomme, wat een goed nieuws. Ongelooflijk.”
Regeringspartijen CDA en D66 willen het kinderpardon verruimen. Daarmee lijkt er een Kamermeerderheid te zijn, maar of er de komende tijd daadwerkelijk iets verandert, is vooralsnog onduidelijk. Tot die tijd leidt alleen al de suggestie van een versoepeling van het kinderpardon tot nieuwe hoop bij een groep van honderden afgewezen asielkinderen en hun ouders.
“Deze groep grijpt iedere strohalm aan, of dat nu nieuwe verkiezingen, een verkiezingscampagne of een petitie is. Ook dit plan van CDA en D66 zal ongetwijfeld nieuwe hoop zijn voor ze”, zegt onderzoeker Jelmer Brouwer.
Brouwer deed voor VN-organisatie IOM onderzoek naar redenen waarom afgewezen gezinnen niet vertrekken uit Nederland. Daaruit bleek dat hoop op een verblijfsvergunning, naast de lange tijd die gezinnen met kinderen al in Nederland waren en de veiligheidssituatie in het land van herkomst, een belangrijke reden is om niet terug te keren.
De groep met veelal schrijnende gevallen bestaat uit 740 minderjarigen die al zeker vijf jaar in Nederland zijn en moeten vertrekken omdat ze zijn afgewezen voor het kinderpardon. Zij vertrekken amper, bleek onlangs uit cijfers die de NOS opvroeg bij het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Het lijkt er vooralsnog niet op dat een aanpassing van de huidige kinderpardonregeling er ook snel komt. CDA en D66 willen eerst het rapport van de commissie Van Zwol afwachten. Die doet onderzoek naar de redenen voor het langdurige verblijf van vreemdelingen en komt naar verwachting in juni met zijn conclusies. Ook staatssecretaris Harbers wil eerst de uitkomsten van het onderzoek afwachten.
Kinderpardon
Het zogenoemde kinderpardon was een regeling uit 2012, waardoor kinderen van asielzoekers die langer dan vijf jaar in Nederland woonden en eigenlijk het land uit moesten, toch konden blijven. Er kwam een jaar later een tijdelijke overgangsregeling, maar nog steeds kunnen kinderen ervoor in aanmerking komen. Wel moeten ze dan aan specifieke voorwaarden voldoen.
De supermarktprijzen moeten worden aangepast vanwege een belastingverhoging. Vanaf 1 januari 2019moet er 3 procentpunt meer btw betaald worden over voedingsmiddelen. Dat betekent dat veel producten iets duurder zijn geworden.
AD 04.01.2019
Bovendien vragen velen zich af: wat heeft dit kabinet in het eerste jaar eigenlijk voor elkaar gekregen? Voor grote onderwerpen zoals de snelle stijging van de AOW-leeftijden de pensioenendie niet meestijgen, is geen oplossing gevonden.
Lonen
De eerste cijfers van de loostrookjes vallen toch echt wel wat tegen !!!!
Hoofdpijndossier
Het komende jaar is cruciaal voor het kabinet-Rutte III, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Het wordt het jaar van de waarheid. Want de grote ‘verbouwingen’ die het kabinet nog op zijn lijstje heeft staan, moeten dan hun beslag krijgen.” Het gaat dan vooral om verbouwingen die vorig jaar niet zijn gelukt en als hoofdpijndossiers op tafel zijn blijven liggen.
Welke onderwerpen zijn blijven liggen?
– Betere positie zzp’ers. Het kabinet slaagde er in 2018 niet in met een plan te komen om de lage tarieven en schijnzelfstandigheid van zelfstandigen aan te pakken. En om voor zzp’ers een betere arbeidsongeschiktheidsverzekering en een goede pensioenopbouw te regelen. Er werd een onderzoek ingesteld dat in 2019 uitkomst moet bieden.
– Besluit over de opening van Lelystad Airport om vakantievluchten van Schiphol over te nemen. De opening is al twee keer uitgesteld en nog steeds is het onzeker of het in 2020 wel gaat lukken. “Het wordt steeds ingewikkelder“, zei minister Van Nieuwenhuizen onlangs.
– Een nieuw pensioenstelsel. In november klapte het overleg tussen werkgevers, vakbonden en het kabinet over een pensioenstelsel voor de toekomst. De verwachting is dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zelf met een nieuw voorstel komt. Is dit alles reden tot paniek
Door de tegenvallende resultaten op de beurs en de lage rente zijn de dekkingsgraden afgelopen jaar flink gedaald. Daardoor klapte In november pensioenoverleg. Als dit jaar de beurs weer tegenvalt moet er volgend jaar waarschijnlijk gekort gaan worden op pensioenen. Moeten we ons zorgen maken? Zeven vragen aan hoogleraar economie Lans Bovenberg van Tilburg University over het pensioenstelsel in 2019.
De beurzen storten in, vorig jaar verloor de AEX tien procent. Moeten we ons zorgen gaan maken over onze pensioenen?
,,Het valt allemaal wel mee. Dit was te verwachten, 2018 was een slecht beursjaar. De rente is ook gezakt, dat doet de dekkingsgraden niet goed. Er zijn regels rondom de pensioenen. Een aantal fondsen kunnen in 2020 gaan korten als de beurs dit jaar weer tegenvalt.’’
Bovendien heeft Nederland het beste pensioenstelsel ter wereld, blijkt uit een groot internationaal onderzoek. In de Global Pension Index, een studie van pensioenadviesbureau Mercer waarbij de stelsels van 34 landen worden vergeleken, komt het Nederlands model als beste uit de bus.
– Het ontwerp-klimaatakkoord, dat op 21 december is gepresenteerd. Na doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau zal het kabinet bekijken welke voorstellen voor CO2-reductie het overneemt. Belangrijke vraag daarbij is of de maatregelen niet te veel op de koopkracht van de burger drukken. En uiteindelijk het Nee van Dijkhoff levert weer nieuwe spanningen in de Coalitie !!!
En dan zijn er nog verkiezingen. “Die zullen meer dan ooit ook over het succes van dit kabinet gaan”, zegt Fresen. “Want als de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie haar meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakt, moeten ze bij andere partijen aankloppen. Terwijl het nu, met vier partijen, al enorm lastig is om het steeds eens te worden en iedereen zijn punten te gunnen.”
Volgens Fresen hoopt Rutte III dat het verlies zal meevallen en dat de steun van de SGP voldoende is om dingen voor elkaar te krijgen. “Dat hangt erg af van de vraag of de oppositiepartijen hun kiezers weten te motiveren te gaan stemmen.”
Coalitiepartij CDA doet het altijd redelijk goed bij Provinciale Staten-verkiezingen, zegt Fresen. En de ChristenUnie staat op winst in de Peilingwijzer. De VVD deed het bij de vorige Statenverkiezingen heel slecht en heeft dus niet veel te verliezen ten opzichte van 2015. Bijna alles hangt af van D66. Die partij hoopt met een goed klimaatakkoord de concurrentie aan te kunnen met bijvoorbeeld GroenLinks.”
Verkiezingen in 2019
– 20 maart 2019: Provinciale Staten
– 23 mei 2019: Europees Parlement
– 27 mei 2019: Eerste Kamer
Kortom, het kabinet presenteert voor 2019 mooie koopkrachtcijfers, maar zadelt de burger ook op met een btw-verhoging en stijgende energiekosten.
Ruim een jaar geleden deed premier Rutte een belofte aan de bevolking. Bij de presentatie van het regeerakkoord zei hij dat het goed gaat met Nederland, maar dat ‘te veel mensen dat nog niet voelen in hun persoonlijk leven’.
“Dat moet beter. Dit kabinet gaat er voor zorgen dat de gewone, normale Nederlander er echt op vooruit gaat.” Wie dat precies is, die ‘gewone, normale Nederlander’, liet de premier overigens in het midden.
Over die belofte: met enige trots presenteerde het kabinet vlak voor het kerstreces de nieuwe koopkrachtcijfers. En het moet gezegd, vrijwel alle Nederlanders krijgen het komende jaar meer te besteden.
Een belangrijke oorzaak is het verlagen van de inkomstenbelasting. Het credo van dit derde kabinet-Rutte luidt niet voor niets: werken moet lonen. Arbeid wordt minder belast. Ook voor gezinnen zijn er prettige extraatjes, zoals een hogere kinderbijslag en meer kinderopvangtoeslag.
De koopkracht stijgt volgens dit kabinet met gemiddeld 1,6 procent; uiteindelijk moet 96 procent van alle huishoudens er in 2019 op vooruit gaan.
Er is ook minder goed nieuws, dat logischerwijs ook minder hard van de daken wordt geschreeuwd. Een hogere zorgpremie, een verhoging van het lage btw-tarief (van 6 naar 9 procent) en een (forse) stijging van de energierekening. Het kabinet hoopt dat de burgers vooral het zoet zullen onthouden, niet het zuur.
Belastingen
– Dit kabinet wil in 2021 een belastingstelsel invoeren bestaande uit nog maar twee schijven. Vooralsnog zijn het er vier. In 2019 veranderen de tarieven van alle schijven. In het nieuwe jaar wordt over de eerste 20.000 euro (eerste schijf) 36,65 procent belasting betaald. Dat is een lichte verhoging; het was 36,55 procent. Over de tweede schijf (tussen 20.000 en 34.000 euro) daalt het tarief van 40,85 naar 38,10 procent. Dat geldt ook voor de derde schijf (tussen 34.000 en 68.500 euro). Inkomen boven de 68.500 (vierde schijf) wordt voortaan voor 51,75 procent belast. Dat was 51,95.
– De algemene heffingskorting stijgt. Hoe lager het inkomen, hoe hoger het belastingvoordeel. De maximale korting stijgt met 212 euro.
– De arbeidskorting, een ander voordeel voor werkenden, neemt ook toe. De maximale korting stijgt in 2019 met 150 euro. Hier profiteren mensen van met een inkomen tot 41.000 euro.
– Ook de ouderenkorting, een belastingvoordeel voor gepensioneerden, stijgt. De maximale korting groeit met 178, naar in totaal 1596 euro.
– Vrijwilligers kunnen jaarlijks tot 200 euro meer belastingvrij vergoed krijgen, tot een bedrag van 1700 per jaar.
Consumenten
– Het lage btw-tarief gaat omhoog, van 6 naar 9 procent. Dat betekent in de eerste plaats dat boodschappen duurder worden. Volgens het kabinet is het gevolg dat een volle kar boodschappen van 100 euro voortaan 102,83 kost. Dat lijkt te overzien. Maar de btw-verhoging geldt ook voor bloemen, boeken, een bezoek aan de kapper, museum of pretpark en het laten verbouwen van je huis.
– De energierekening stijgt aanzienlijk. Energiebedrijven verhogen hun tarieven voor gas en elektriciteit, het kabinet verhoogt de belasting op aardgas en verlaagt de belastingkorting op de energienota (met 51 euro). Bovendien stijgt de toeslag die iedereen betaalt voor duurzame energieprojecten. Het kabinet zegt dat huishoudens met een gemiddeld energieverbruik 130 euro meer kwijt zijn. Dat kan dus ook (veel) meer zijn.
– Roken wordt duurder; de accijnzen gaan verder omhoog. Voor een pakje met twintig sigaretten bent u 6 cent meer kwijt. De prijs van een pakje shag van 40 gram gaat met 11 cent omhoog.
– De kosten van een nieuw paspoort stijgen. Een gemeente mag maximaal 6,07 euro meer vragen. Een paspoort kost in 2019 maximaal 71,37 voor volwassenen en 53,97 euro voor kinderen. Een identiteitskaart kan 5,78 euro duurder worden. Maximaal 56,83 voor volwassenen en 29,95 voor kinderen.
– Een postzegel kost voortaan 87 cent. Dat was 83 cent.
– Door de stijgende huizenprijzen komen woningen met een maximaal aankoopbedrag van 290.000 euro in aanmerking voor Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Vorig jaar lag de grens op 265.000 euro. Deelnemers aan het waarborgfonds hoeven ook nog maar 0,9 procent van de aankoopprijs te storten, in plaats van 1 procent nu.
– Chronisch zieken die thuis ondersteuning nodig hebben, via de Wmo, betalen daar vanaf dit jaar een lagere eigen bijdrage voor. Er komt een vast tarief van 17,50 euro per vier weken. Vooral voor mensen die nu een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning zelf betalen, is dat een grote verandering. Zo wil het kabinet de stapeling van zorgkosten voorkomen. Gemeenten hebben de vrijheid om zelf eventueel een nog lager tarief dan 17,50 euro te vragen. Bijvoorbeeld bij mantelzorg of voor huishoudens met een minimuminkomen.
– Er komt een maximum aan de eigen bijdrage voor medicijnen. Deze eigen bijdrage wordt nu gevraagd als iemand duurdere merkmedicijnen wil hebben in plaats van de goedkopere variant die de apotheker meegeeft. De eigen bijdrage voor duurdere varianten medicijnen wordt 250 euro maximaal.
– De maximale zorgtoeslag voor alleenstaanden stijgt met 50 euro tot 1.189. De maximale zorgtoeslag voor partners groeit met 193 euro naar 2.314.
Gezin
– De maximale toeslag voor kinderdagopvang stijgt van 7,45 naar 8,02 euro per uur. Voor buitenschoolse opvang daalt de vergoeding van 6,95 naar 6,89 euro. Voor gastouders verandert het terug van 5,91 in 6,15 euro.
– De kosten van dagopvang stijgen waarschijnlijk. Dit jaar moet er één verzorger per drie baby’s zijn. Nu is de verhouding één op vier. De buitenschoolse opvang wordt vermoedelijk goedkoper, omdat één medewerker vanaf nu toezicht mag houden op twaalf kinderen in plaats van de huidige tien.
– Vanaf 1 april stijgt de kinderbijslag voor kinderen tot en met 5 jaar van 201,05 euro per kwartaal naar 216,55. Voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar stijgt het bedrag van 244,13 euro naar 263,88 en voor kinderen tot 18 jaar van 287,21 naar 309,46.
– Het betaald geboorteverlof voor partners stijgt van twee dagen naar één werkweek.
– Partners, kinderen en ouders van slachtoffers kunnen smartengeld claimen voor de schade die zij zelf ondervinden. Hun naaste moet dan wel zijn overleden of ernstig en blijvend letsel hebben. De hoogte van de vergoeding die de aansprakelijke persoon moet betalen ligt tussen 12.500 en 20.000 euro.
– Vreemdelingen met een betaalde baan krijgen een vrijstelling voor het deel van het inburgeringsexamen dat over de Nederlandse arbeidsmarkt gaat. Voorwaarde is wel dat een kandidaat in de afgelopen twaalf maanden minimaal zes maanden lang 48 uur per maand heeft gewerkt.
Ouderen
– Voor mensen die regelmatig van baan wisselen wordt het makkelijker om een klein pensioen mee te nemen naar een nieuw fonds. Uitvoerders moeten de inbreng van potjes met een uitbetaling van 2 tot 466 euro per jaar straks accepteren. Voorheen kregen mensen deze potjes in één keer uitbetaald als ze van baan wisselden.
– De AOW-leeftijd stijgt van 66 jaar naar 66 jaar en vier maanden.
Lees ook:
Aan de grens zijn ze niet bang voor de BTW-verhoging
Vooral ondernemers aan de grens zullen lijden onder de verhoging van het lage btw-tarief. Maar in het grensplaatsje Glanerbrug maakt niemand zich echt zorgen.
Een groene toekomst is er alleen voor de rijken: de eco-elite
Het nieuwe jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III voor Rutte III in 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
1. Het klimaatakkoord ten uitvoer brengen
Hoewel voorzitter van de ‘klimaattafels’ Ed Nijpels en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) op 21 december een ontwerp-klimaatakkoord presenteerden, overheerst de onzekerheid over dit hoofdpijndossier.
Want wat de 600 voorgenomen maatregelen gaan kosten, moet nog door het Centraal Plan Bureau (CPB) worden getoetst. Ook berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) of de plannen wel voldoende zijn om het klimaatdoel – in 2030 de helft minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 – daadwerkelijk te halen.
VVD en CDA zijn weliswaar blij met de gepresenteerde maatregelen, maar het kostenplaatje baart beide coalitiepartijen al tijden zorgen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma waarschuwde afgelopen zomer in een interview met Elsevier Weekblad al voor een ‘Fortuyn-revolte’ als burgers financieel te zwaar worden belast door de klimaatmaatregelen. De voorbije maanden herhaalde Buma die waarschuwing meerdere malen.
Ook vreest hij voor ‘verkeerd beleid’ dat zorgt voor een uittocht van grote bedrijven uit Nederland, waarna die in het buitenland hun CO2-uitstoot niet zullen verminderen.
VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff vindt dat Nederland ‘het moet fiksen, maar wel op een faire en eerlijke manier, zodat het betaalbaar blijft’. Minister Wiebes herhaalde in het Haagse café Nieuwspoort diverse keren dat ‘breed maatschappelijk draagvlak’ belangrijk is.
D66
✔@D66
Dit #klimaatakkoord gaat over de toekomst. Nederland laat eindelijk leiderschap zien!
We gaan huizen isoleren Elektrische auto’s worden betaalbaar Vervuilende industrie betaalt klimaatboete Iedereen kan meedoen
De linkerkant van de coalitie is op klimaatgebied ambitieuzer en legt vooral de nadruk op het belang van verregaande verduurzaming. ‘We zijn het aan de komende generaties verplicht om nu in beweging te komen. En dat doen we,’ aldus ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. Vergelijkbare taal sprak Rob Jetten. ‘Dit concept-klimaatakkoord bestaat uit ruim 600 afspraken voor de toekomst. Zo is de politiek op z’n best. Als het leiderschap toont.
Niet stilzitten, maar in actie komen. Met één duidelijk doel: een schone toekomst voor deze en volgende generaties,’ schreef hij op Twitter. Ook bracht de D66-fractievoorzitter bovenstaande video uit waarin het akkoord werd gevierd als een overwinning van ’klimaataanpakkers’ op ‘klimaatontkenners’ als Donald Trump en Thierry Baudet. ‘Dit klimaatakkoord is voor jouw toekomst. We maken Nederland klimaatleider in de wereld.’
In de oppositie zijn de tegenstellingen nog veel groter. Jesse Klaver (GroenLinks) hekelde de plannen omdat die volgens hem niet ver genoeg gaan. ‘De lat voor een eerlijk en effectief klimaatbeleid ligt hoog en dit ontwerpakkoord haalt die lat niet.’
Hij is van mening dat grote bedrijven te veel inspraak hebben, en riep premier Rutte op hen weg te sturen bij de onderhandelingen. Lammert van Raan, Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, is ook voorstander van het wegsturen van multinationals als Shell.
Aan de andere kant van het politieke spectrum overheerst juist de kritiek dat de plannen ‘onhaalbaar’ en ‘onbetaalbaar’ zijn voor burgers, die niet zijn geraadpleegd bij het opstellen ervan. Zo spreekt PVV-leider Geert Wilders van ‘klimaatwaanzin van dit kabinet’, waarvan mensen wakker zouden liggen. ‘De burger mag bloeden van de VVD en het CDA.’ Thierry Baudet (Forum voor Democratie) verwijt die partijen ‘dictatoriale maatregelen’, en stelt dat er ‘een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer’ staat van het kabinet.
2. Verkiezingen Provinciale Staten en Europees Parlement
Met zowel een verdeelde coalitie als oppositie lijken de onderhandelingen over de uitwerking van het klimaatakkoord in de Tweede Kamer lang en moeizaam te gaan verlopen, zeker met de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) in aantocht. Naar verwachting zullen de partijen zich de komende tweeënhalve maand stevig gaan profileren, niet in de laatste plaats op het thema klimaat. Eén vraag staat centraal: wie gaat de energietransitie betalen?
Thierry Baudet
✔@thierrybaudet
De waanzin gaat door. Dictatoriale maatregelen door een volkomen losgeslagen VVD/CDA-kabinet met een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer. Dit moet echt stoppen. Word NU lid van #FVD en help ons op 20 maart via de Eerste Kamer dit beleid te cancelen. http://Fvd.nl
De Telegraaf✔@telegraaf
Wie niet meegaat, wordt keihard beboet. Dat blijkt uit de honderden voorstellen in het klimaatakkoord. https://www.telegraaf.nl/nieuws/2951008/klimaatkassa-vvd-en-cda-losgeslagen-van-achterban … 850
De nieuw verkozen leden van de Provinciale Staten en de kiescolleges – voor Nederlandse ingezetenen van Caribisch Nederland – kiezen op 27 mei de nieuwe leden van de Eerste Kamer. Mocht de coalitie daar zijn meerderheid kwijtraken, is de kans groot dat de concrete uitvoering van nieuw klimaatbeleid alleen maar moeilijker zal worden.
Een kleine week eerder, op 23 mei, gaat Nederland ook al naar de stembus voor de Europese verkiezingen, waarbij de leden van het Europees Parlement worden gekozen. De afgelopen 25 jaar was de animo voor deze vijfjaarlijkse verkiezingen laag: het opkomstpercentage lag telkens tussen de 30 en 40 procent.
Desalniettemin zijn diverse Nederlandse politieke partijen al enkele maanden druk met de voorbereidingen, onder meer omdat naast een zetel in het parlement in Straatsburg ook de opvolging van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op het spel staat. Namens Nederland hebben Frans Timmermans (PvdA/Sociaal-democraten) en Bas Eickhout (GroenLinks/Groenen) zich kandidaat gesteld om de machtigste man van de Europese Unie te worden.
Met het oog op de verkiezingen in de eerste helft van het komend jaar, is de verwachting dat de meeste partijen zich vooral zullen richten op het verleiden van kiezers met stevige plannen en zogenoemde proefballonnetjes. Dat lijkt de kans dat het in oktober 2017 gesloten Regeerakkoord het komend jaar verder wordt uitgevoerd aanzienlijk te verkleinen, zeker met de alles overschaduwende splijtzwam, het klimaatakkoord, in het achterhoofd.
3. Schiphol overvol
Op het gebied van luchtvaart staat verantwoordelijk minister Cora van Nieuwenhuizen voor de loodzware taak om de opening van vliegveld Lelystad Airport in goede banen te leiden. Dat dat niet makkelijk verloopt, is duidelijk: de opening van de luchthaven is met minimaal een jaar uitgesteld tot 2020.
Begin december kreeg Van Nieuwenhuizen een nieuwe tegenslag te verwerken. De Europese Commissie ging niet akkoord met het de regeling die ervoor moet zorgen dat vluchten van Schiphol naar Lelystad worden verplaatst. Van Nieuwenhuizen is met de Europese Commissie in gesprek om de regeling aan te passen.
Alsof dat nog niet genoeg was, besloot een ruime Kamermeerderheid 20 december een motie aan te nemen die autonome groei op Lelystad Airport verbiedt. Diezelfde motie verbiedt overigens ook vrachtverkeer vanaf het nieuwe vakantievliegveld.
Lelystad moet een deel van de vakantievluchten van Schiphol overnemen. Tot 2023 zou het om maximaal 10.000 starts en landingen per jaar gaan, daarna maximaal 45.000. Op Lelystad mogen volgens de plannen alleen maatschappijen gaan vliegen die vluchten op Schiphol opgeven.
Vooral in Gelderland en Overijssel is er veel weerstand ontstaan tegen de lage aanvliegroutes. Een eerder onderzoek met meetgegevens over de geluidsoverlast bleek fouten te bevatten.
Lelystad
Met een nieuw plan hoopt minister Cora van Nieuwehuizen (Infrastructuur en Waterstaat) luchtvaartmaatschappijen te verleiden de overstap te maken van Schiphol naar Lelystad Airport, de luchthaven die in 2020 open moet gaan voor commerciële vluchten.
De minister wil vakantieverkeer prikkelen om van Schiphol weg te gaan door die vluchten voorrang te verlenen bij de verdeling van de slots (vliegrechten) voor Lelystad Airport, staat in een brief die de minister donderdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Er hangt een ‘no deal’ – geen akkoord – in de lucht. Op 29 maart 2019 moet de Britse uittreding geregeld zijn. Op 15 januari komt het Lagerhuis bij elkaar om te stemmen over de deal die nu op tafel ligt. Stemt een meerderheid het plan weg, dan is er vrijwel geen tijd meer om de deal aan te passen en is een ‘harde Brexit’ een feit.
Bij een harde Brexit krijgen bedrijven die handeldrijven met het Verenigd Koninkrijk veel meer papierwerk voor hun kiezen. Voor sommige producten komen importtarieven van 17 procent. Grenscontroles komen terug en dat betekent lange wachttijden bij havens en vliegvelden.
De export naar het Verenigd Koninkrijk van de Land- en tuinbouw is nu nog 8 miljard, wat daarmee gaat gebeuren, is onzeker. Voor Nederlandse vissers is het onduidelijk of ze in Britse wateren mogen blijven vissen.
Ook bestaan er vragen over het uitwisselen van informatie tussen politie en justitie. De levering van medicijnen kan onder druk komen te staan doordat Europese wet- en regelgeving vervalt. Ten slotte heeft de Brexit gevolgen voor militaire EU-missies waar het Verenigd Koninkrijk niet langer aan deel hoeft te nemen.
Om de Brexit het hoofd te bieden, worden duizenden nieuwe krachten gezocht, voor bij de douane, de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), maar ook de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Aan Rutte de taak dit in goede banen te leiden en te zorgen dat Nederland zo min mogelijk schade aan de mogelijke chaos ondervindt.
5. Het Kinderpardon
Een andere kwestie die de coalitie het komend jaar dreigt te splijten, is het kinderpardon. Na de slepende zaak met de Armeense kinderen Lili en Howick, die in september te elfder ure toch mochten blijven omdat staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) zijn discretionaire bevoegdheid gebruikte, kwamen tal van oproepen voor een ruimer kinderpardon.
Zo verzamelde televisiepresentator Tim Hofman met een petitie ruim 250.000 handtekeningen voor een ruimer kinderpardon, die hij aanbood in de Tweede Kamer. Daarmee wilde hij vooral de christelijke regeringspartij CDA overtuigen, die er net als de VVD niets in ziet om 400 uitgeprocedeerde ‘gewortelde’ kinderen en hun gezinnen alsnog toe te laten in Nederland.
De twee partijen staan lijnrecht tegenover de ChristenUnie, voorstander van een nieuw kinderpardon. Op het partijcongres in november stemde een ruime meerderheid nog vóór een motie voor een uitzetstop van ‘gewortelde’ asielkinderen.
Die motie was ondertekend door 140 ChristenUnie-leden, onder wie de Armeense Hayarpi Tamrazyan, die al sinds eind oktober ‘kerkasiel’ krijgt, eerst in Katwijk, daarna in de Bethelkerk in Den Haag. Omdat de overheid geen kerkdienst mag onderbreken, wordt al ruim twee maanden een dienst gehouden in het buurt- en kerkhuis.
Fractieleider Gert-Jan Segers noemde de aangenomen motie op zijn partijcongres een ‘duidelijk signaal’, maar blijft naar eigen zeggen trouw aan het regeerakkoord. Kamerlid Joël Voordewind greep de motie aan om de discussie met de andere regeringspartijen VVD, CDA en D66 te heropenen. Aangezien ook laatstgenoemde partij volgens het eigen verkiezingsprogramma een ruimer kinderpardon wil, ligt onenigheid in de coalitie op de loer.
Maar dat hoort erbij als je met vier heel verschillende partijen bij elkaar zit, zegt de premier. Politiek verslaggever Arjan Noorlander denkt dat het chagrijn nog niet is verdwenen.
NOS 18.01.2019 “Wij maken er geen geheim van dat dit een pittige week was”, zegt premier Rutte op de vraag hoe de sfeer in de coalitie is. Verschillende kabinetsleden lieten vanmorgen weten dat er stevig is gesproken tussen de vier regeringspartijen na het interview van VVD-fractieleider Dijkhoff in De Telegraaf van vorig weekend.
Coalitieleider Rutte vindt dat dit erbij hoort. “Het zijn vier heel verschillende partijen. En dan kunnen zich altijd dingen voordoen, waardoor de gezonde spanning die er altijd is, oploopt. En dat was deze week het geval.” Hij spreekt van “een stevig interview” van Dijkhoff “dat nog even na-echoot”.
Of de kwestie nu is opgelost, weet de VVD-premier naar eigen zeggen niet. “Ik kan toch niet besluiten dat iedereen weer 100 procent van elkaar houdt?” Volgens hem is daar na een goed gesprek nu tijd voor nodig.
‘Flinke deuk’
Volgens politiek verslaggever Arjan Noorlander is de lucht achter de schermen nog niet geklaard. “Het vertrouwen in Dijkhoff en de VVD heeft een flinke deuk opgelopen. De drie andere coalitiepartijen – CDA, D66 en ChristenUnie – vragen zich af of het de VVD nog wel menens is met het klimaat.”
Hij zegt dat het chagrijn nog niet weg is. Dijkhoff leek in zijn interview afstand te nemen van het ontwerp-klimaatakkoord waarover maanden is onderhandeld. Hij noemde D66-fractievoorzitter Jetten een drammer en stelde dat hij liever het kabinet laat vallen, dan dat hij gewone mensen voor de kosten laat opdraaien.
Die dingen nemen de coalitiegenoten hem nog steeds kwalijk. “Vooral ook omdat Dijkhoff zelf in het zogenoemde cockpit-overleg met alle klimaat-betrokkenen van de coalitie, actief een rol heeft gespeeld. Hij kwam volgens betrokkenen zelfs met het voorstel om de vliegtaks, die nu 7 euro wordt, te verdubbelen”, zegt Noorlander.
‘Het knettert weleens’
Voor aanvang van de wekelijkse ministerraad gaven de vicepremiers De Jonge (CDA) en Ollongren (D66) toe dat het er hard aan toeging in het coalitieoverleg van afgelopen maandag. Maar volgens hen is de kou inmiddels uit de lucht. “In ieder huwelijk knettert het weleens”, zegt De Jonge: “Maar we gaan nu weer aan de slag met de afspraken over het klimaat. We hebben als kabinet een opdracht en die is niet veranderd.”
Ollongren zei dat iedereen deze week heeft kunnen zien dat er af en toe discussie is. “Maar ik denk ook dat we dat weer netjes hebben afgerond. We zijn allemaal volwassen mensen.”
D66-staatssecretaris Van Veldhoven concludeerde: “U snapt allemaal dat het fijner is als je unaniem staat voor een klimaatakkoord dat je naar buiten brengt. En de heer Dijkhoff heeft daar in De Telegraaf een andere opmerking over gemaakt.”
De voorstellen uit het klimaatakkoord worden nu doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Daarna zal het kabinet een keuze maken en die voorleggen aan de Tweede Kamer. Dat is na de Provinciale Statenverkiezingen in maart.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander vroeg premier Rutte naar de spanningen in de coalitie in Het gesprek met de minister-president.
Telegraaf 18.01.2019 De coalitiepartijen hebben deze week verschillende malen moeten overleggen over de opmerkingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff over het klimaat. Dat zei minister-president Mark Rutte na de ministerraad vrijdag. Hij sprak van een „pittige week.”
Dijkhoff haalde in een groot interview in De Telegraaf uit naar het concept-Klimaatakkoord, noemde D66-leider Rob Jetten een „drammer” en sloot een kabinetscrisis over de zaak niet uit. Zijn woorden vielen slecht bij de leiders van coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie. Maandag in het coalitieoverleg werd de zaak uren besproken.
Volgens Rutte hoort het bij het politiek dat als de spanning oploopt dat er langer gesproken moet worden. Hij wilde niet zeggen of in de coalitie het vertrouwen beschadigd is. „Het heeft tijd nodig.” Hij voegde eraan toe dat de tijd wonden ook kan helen zonder dat er een litteken ontstaat.
AD 18.01.2019 ,,Het was een pittige week’’, zei minister-president Mark Rutte over de klimaatruzie in de coalitie. ,,Het knetterde en dat hoort bij dit vak.’’
Rutte leek op de coalitiepsycholoog toen hij zei: ,,Ik heb niet de zekerheid dat iedereen honderd procent van elkaar houdt. Dat kan ik niet beslissen voor anderen. Daar is ook tijd voor nodig.’’ Hij schetste dat tussen ,,elkaar mogen en van elkaar houden’’ verschillende tinten denkbaar zijn. Rutte gaf aan dat hij niet kon vertellen wat hij achter de schermen had gedaan om de ergernissen weg te werken. Behalve dat het een ‘mis is van concrete interventies en tijd’.
Kwaad bloed
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zette de afgelopen week kwaad bloed bij zijn regeringspartners CDA, D66 en ChristenUnie door te zeggen dat hij het klimaatakkoord niet zomaar ‘even te gaan uitvoeren’. Op zich is dat ook nooit de bedoeling geweest: in december zijn er door allerlei maatschappelijke organisaties alleen klimaatvóórstellen gedaan. Een akkoord is er nog lang niet.
Maar de vier regeringspartijen – ook Dijkhoff zelf – waren wel bij het opstellen van die voorstellen betrokken. Doordat Dijkhoff zijn collega Rob Jetten een ‘klimaatdrammer’ noemde en suggereerde dat het klimaatakkoord hem een kabinetscrisis waard was, kregen de andere drie regeringspartijen de indruk dat de VVD zich niet meer aan de afspraken wilde houden.
Achter de schermen vielen er harde woorden deze week. ,,Het knetterde’’, aldus vicepremier Hugo de Jonge (CDA) vanochtend. De fractievoorzitters van de coalitiegenoten dwongen Rutte dinsdag tijdens het vragenuur te herhalen dat Dijkhoff zich nog steeds gebonden voelt aan de afspraken uit het regeerakkoord.
Rutte denkt nog steeds dat het allemaal goed komt. ,,Ik ben er van overtuigd dat we eruit komen. We onderschrijven allemaal de noodzaak om te komen tot een reductie van de CO2-uitstoot.’’
NU 18.01.2019 Alle oppositiepartijen willen nog voor de verkiezingen van de Provinciale Staten, die uiteindelijk de Eerste Kamer kiezen, de doorgerekende klimaatplannen van het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in handen krijgen.
Dat laten de fractievoorzitters van GroenLinks, PVV, SP, PvdA, PvdD, 50PLUS, SGP, DENK en FvD (samen goed voor 74 zetels) in een gezamenlijke brief weten aan de directeuren van de planbureaus, Klimaatakkoord-voorzitter Ed Nijpels en minister Eric Wiebes van Klimaat.
“We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten”, schrijven de politici.
In december werd een concept-Klimaatakkoord gepresenteerd. Na de doorrekeningen van het CPB en PBL gaat het kabinet met een “finale versie” met de Tweede Kamer in debat. Er wordt in Den Haag van uitgegaan dat die doorrekeningen pas na de Statenverkiezingen van 20 maart binnen zullen zijn.
“Daarom verzoeken wij u om de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord, zodra deze gereed is, niet enkel naar het kabinet, maar op hetzelfde moment ook naar de Tweede Kamer te sturen”, schrijven de oppositieleden aan het kabinet en de planbureaus.
Kiezer heeft bij stembus geen invloed op plannen
De partijen stellen dat de kiezer bij de stembus zo geen invloed heeft op de klimaatplannen. Vanuit “democratisch oogpunt” mogen de cijfers niet over de verkiezingen heen worden getild.
Dinsdag deed GroenLinks-leider Jesse Klaver een vergelijkbare oproep aan premier Mark Rutte. Maar de minister-president verwees Klaver naar verantwoordelijk minister Wiebes. De planbureaus opereren onafhankelijk onder de vleugels van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Ook vrijdag tijdens de wekelijkse persconferentie van de premier wilde Rutte niet direct ingaan op het verzoek de cijfers eerder te delen met de oppositie. “Er is geen klimaatakkoord, er is een concept-klimaatakkoord”, zei Rutte. Bovendien vindt hij dat de Provinciale Statenverkiezingen over de provincies gaan en niet het klimaat.
Er moeten veel klimaatmaatregelen worden ingevoerd om in 2030 aan de doelstelling van 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 te voldoen. Daar is een breed maatschappelijk draagvlak voor nodig, zeggen de coalitie en het kabinet bij herhaling.
Dit draagvlak staat onder druk als kiezers niet kunnen stemmen zonder de gevolgen van de klimaatplannen te kennen, schrijft de oppositie. “Draagvlak voor politieke keuzes wordt ondermijnd als kiezers zich hierover niet hebben kunnen uitspreken. Dat schaadt het vertrouwen in de democratie”, aldus de opstellers van de brief.
Wiebes zei geen bezwaar te hebben tegen het verzoek, maar benadrukte wel dat hij er niet over gaat.
Voorzitter Ed Nijpels presenteert de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord aan Minister Wiebes. Het kabinet wil de uitstoot van CO2 door Nederland beperken met 49 procent in 2030 ten opzichte van 1990 – ANP
Alle oppositiepartijen willen voorkomen dat discussie over de klimaatmaatregelen over de verkiezingen van 20 maart heen wordt getild.
NOS 18.01.2019 De oppositie in de Tweede Kamer wil dat de doorrekening van het klimaatakkoord besproken wordt vóór de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart. De fractievoorzitters van alle oppositiepartijen hebben daarover een brief gestuurd aan minister Wiebes, voorzitter Nijpels van het Klimaatberaad, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau.
De fractievoorzitters schrijven: “We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten.” Ze willen de rapporten ook tegelijk met het kabinet krijgen, en niet pas twee weken later, wanneer het kabinet ze al heeft beoordeeld.
Minister Wiebes reageerde na de ministerraad laconiek op de brief: “Ik vind ‘m zo wel op mijn bureau. We zullen het in het kabinet bespreken.” Hij wees er wel op dat het gebruikelijk is dat het kabinet als opdrachtgever de rapporten eerst zelf mag lezen. Op de suggestie van de fractievoorzitters dat hij de klimaatdiscussie over de verkiezingen heen wil tillen reageerde hij met gefronste wenkbrauwen.
Bespreekbaar
Ook premier Rutte vindt het verzoek in principe bespreekbaar. “Ik snap dat de oppositiepartijen dit interessant vinden”, zei Rutte. “Maar het blijft een doorrekening van een concept van het klimaatakkoord. De hele politieke besluitvorming en de keuze voor de verschillende maatregelen moet daarna nog gaan plaatsvinden.”
Rutte bevestigde nog eens dat het kabinet niet over de tijdsplanning van de planbureaus gaat, die bepalen zij zelf. “Het is niet de verwachting dat die doorrekeningen al in februari klaar zijn, zodat we in maart met de besluitvorming kunnen beginnen”, zei Rutte. Het definitieve klimaatakkoord is er dus sowieso niet voor de verkiezingen, verwacht hij.
Irritatie
Het Planbureau voor de Leefomgeving zegt over het verzoek van de oppositie na te denken en later met een reactie te komen. Het bureau wil in ieder geval voorkomen dat er een datum wordt genoemd die daarna toch niet haalbaar blijkt te zijn. Zeker zo vlak voor de verkiezingen zou dat erg onhandig uitkomen.
Vorige maand werden na maandenlange onderhandelingen de partijen van het Klimaatberaad het eens over maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Wat de precieze kosten voor iedereen zijn, is een politiek gevoelig punt. Deze week ontstond in de coalitie irritatie over uitlatingen van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff over de uitvoering van het akkoord.
Telegraaf 18.01.2019 De voltallige oppositie in de Tweede Kamer eist voor de Provinciale Statenverkiezingen openheid over de kosten van het omstreden Klimaatakkoord.
Op dit moment zijn de planbureaus de ruim zeshonderd groene maatregelen aan het doorrekenen. Wanneer de resultaten naar buiten komen is onduidelijk.
Alle oppositiepartijen hebben in een gezamenlijke brief aan VVD-minister Wiebes (Klimaat) en de planbureau-directeuren geëist dat de doorrekeningen voor de verkiezingen in maart openbaar worden gemaakt.
„Wij maken ons zorgen dat de coalitie zal proberen om hun oordeel over de cijfers en de richting van het klimaatbeleid over de aanstaande verkiezingen heen te tillen”, schrijven de fractievoorzitters van alle negen oppositiepartijen. „Draagvlak voor politieke keuzes wordt ondermijnd als kiezers zich hierover niet hebben kunnen uitspreken. Dat schaadt het vertrouwen in de democratie.”
Wiebes: heb ik niks mee te maken
De partijleiders willen vanuit ’democratisch oogpunt’ inzicht in de klimaatcijfers. „We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten.”
Minister Wiebes (Klimaat) laat weten dat de planbureaus onafhankelijk zijn en over hun planning gaan. Hij wil de oproep wel bespreken met de instituten en het kabinet.
AD 18.01.2019 De volledige oppositie in de Tweede Kamer wil nog voor de Provinciale Statenverkiezingen van maart duidelijkheid over de kosten van de klimaatplannen van het kabinet. Ze roepen het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving in een brief op na het doorrekenen de cijfers zowel naar de Kamer als het kabinet te sturen.
De negen fractievoorzitters die de brief ondertekend hebben, vrezen dat het kabinet de hele discussie rond het Klimaatakkoord over de stembusgang heen wil tillen. ‘We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten’, schrijven ze in de brief.
‘Daarom verzoeken wij u om de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord, zodra deze gereed is, niet enkel naar het kabinet maar op hetzelfde moment ook naar de Tweede Kamer te sturen, zodat er zo snel mogelijk, op basis van alle feiten en cijfers, een openbaar debat kan plaatsvinden over nut en noodzaak van de voorgestelde klimaatmaatregelen.’
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) zei na de ministerraad vanmiddag dat hij er niet over gaat. ,,De planbureaus bepalen zelf hun timing.’’ Hij benadrukt het niet erg te vinden als de cijfers voor de verkiezingen komen. ,,Ik ben er niet zenuwachtig over. Als blijkt dat we te weinig tonnen CO2 besparen, dan plussen we die bij. Als de koopkracht ons niet bevalt, repareren we die.’’
Geen taboes
Premier Mark Rutte zei eerder deze week dat er ‘geen taboes’ bestaan rond het verminderen van de CO2-uitstoot, ook niet richting het bedrijfsleven. Hij sloot, na vragen van GroenLinks-leider Jesse Klaver, een CO2-belasting niet langer uit, ook al ligt de heffing zeer gevoelig binnen de coalitie. Zelf vindt hij het ‘spannender’ om bedrijven te prikkelen met nieuwe technieken de uitstoot terug te dringen, waarbij forse boetes dreigen als ze dat onvoldoende doen.
De coalitie wacht nu de uitkomst af van de berekeningen over de mogelijke gevolgen van de plannen uit het concept-Klimaatakkoord. Wanneer uit de doorberekeningen blijkt dat het plan met de prikkels en boetes niet werkt, ‘staan we open voor alternatieven’, aldus Rutte, die meermaals benadrukte dat het om een concept-akkoord gaat.
NU 17.01.2019 D66, ChristenUnie en CDA zijn niet overtuigd van het nieuwe plan van het kabinet voor de luchthaven Lelystad Airport. Volgens de regeringspartijen zet het nieuwe plan de deur open voor vliegmaatschappijen van buiten Schiphol.
“Dit is niet genoeg”, zegt Jan Paternotte van regeringspartij D66 over het nieuwe plan. Ook Eppo Bruins van de coalitiepartner CU en Mustafa Amhaouch van CDA laten weten niet overtuigd te zijn.
Lelystad moet vakantievluchten van Schiphol overnemen. Een eerder voorstel hiertoe kreeg geen groen licht van de Europese Commissie, omdat de herverdeling niet in overeenstemming is met de Europese richtlijnen. Dat een luchtvaartmaatschappij voorheen niet op Schiphol vloog, mag voor Lelystad Airport geen reden zijn om dat bedrijf te weigeren.
Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) heeft nu een nieuw plan naar Brussel gestuurd. Daarin staat dat maatschappijen die verhuizen van Schiphol naar Lelystad voorrang krijgen bij de verdeling van de eerste 25.000 starts en landingen op Lelystad.
Paternotte: ‘Voor ons verandert er niets’
Bruins vraagt zich af hoe de minister met het nieuwe plan wil voldoen aan de wens van de Kamer. “Ik zie het muizengaatje nog niet.” Lelystad is alleen bedoeld om vakantievluchten van Schiphol over te nemen en mag niet zelfstandig groeien. Het nieuwe plan zet de deur open voor vliegmaatschappijen van buiten Schiphol.
D66 en ChristenUnie willen dat Lelystad alleen mag worden gebruikt voor vakantieverkeer afkomstig van Schiphol. “Voor ons verandert er niets”, aldus Paternotte. Zolang er geen antwoord uit Brussel is gekomen, wil hij dat er geen onomkeerbare stappen worden gezet en er geen besluit wordt genomen over de openstelling van Lelystad.
Het zal enkele maanden duren voordat Brussel reageert op het nieuwe voorstel.
Bedrijven mogen volgens plan naar alle bestemmingen vliegen
Volgens het nieuwe plan mogen maatschappijen vanaf Lelystad naar alle bestemmingen vliegen, mits het past “binnen de luchthaveninfrastructuur”. De bestemmingenlijst wordt geschrapt. In een eerder plan was het zo dat ze alleen mochten vliegen naar vakantiebestemmingen.
Ook staat er in het nieuwe plan dat de vrijgekomen ruimte op Schiphol alleen gebruikt mag worden voor vluchten met meer dan 10 procent overstappers.
De opening van Lelystad is al twee keer uitgesteld en is nu gepland voor 2020. In de omliggende provincies is veel weerstand tegen de uitbreiding. Er wordt gevreesd voor geluidsoverlast.
De vorige plannen werden afgekeurd door de Europese Commissie, omdat nieuwe aanbieders geen plaats zouden krijgen op de luchthaven.
NOS 17.01.2019 Minister Van Nieuwenhuizen heeft een nieuw plan gemaakt voor de verdeling van vluchten tussen Schiphol en Lelystad Airport. Ze hoopt daarmee de Europese Commissie te overtuigen, die tot nu toe opening van de luchthaven in Flevoland tegenhoudt.
Het kabinet wil dat Lelystad een overloopluchthaven van Schiphol wordt. Vakantievluchten moeten naar Lelystad, zodat er op Schiphol ruimte komt voor intercontinentale vluchten en vrachtvluchten.
Zelfstandige groei van Lelystad, door nieuwe aanbieders, was in de oorspronkelijke plannen niet de bedoeling. De Europese Commissie keurde die plannen af, omdat ze in strijd zouden zijn met concurrentieregels.
Prioriteit
Van Nieuwenhuizen schrijft aan de Tweede Kamer dat ze haar plannen daarom heeft aangepast. Er komt meer ruimte voor nieuwe aanbieders die willen vliegen vanaf Lelystad. Bij de verdeling van de eerste 25.000 slots wordt wel prioriteit gegeven aan vluchten die overgeheveld zijn vanaf Schiphol.
De ruimte die daardoor vrijkomt op Schiphol mag alleen gebruikt worden voor vluchten met veel overstappers, zogeheten transfervluchten. Er komt een lijst met toegestane bestemmingen. Op vluchten daarnaartoe is nu minimaal 10 procent van de passagiers een overstapper.
Ook voor Lelystad stond er in de oorspronkelijke plannen een lijst, met vooral vakantiebestemmingen. Die wordt nu geschrapt. “Dit houdt in dat maatschappijen vrij mogen kiezen waarheen ze vliegen, passend binnen de luchthaveninfrastructuur”, schrijft Van Nieuwenhuizen.
De opening van Lelystad is al twee keer uitgesteld. Van Nieuwenhuizen zei eerder dat ze gaat proberen de luchthaven per 2020 in bedrijf te hebben, maar dat het wel moeilijk zal worden.
NU 17.01.2019 Met een nieuw plan hoopt minister Cora van Nieuwehuizen (Infrastructuur en Waterstaat) luchtvaartmaatschappijen te verleiden de overstap te maken van Schiphol naar Lelystad Airport, de luchthaven die in 2020 open moet gaan voor commerciële vluchten.
De minister wil vakantieverkeer prikkelen om van Schiphol weg te gaan door die vluchten voorrang te verlenen bij de verdeling van de slots (vliegrechten) voor Lelystad Airport, staat in een brief die de minister donderdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Voor de ruimte die op Schiphol ontstaat komen alleen vluchten waarvan op dit moment minstens 10 procent van de passagiers overstapper (transferpassagier) is in aanmerking.
De minister wilde in eerste instantie vluchten die nu vliegrechten op Schiphol hebben naar Lelystad Airport verplaatsen. Op Schiphol zou door het verplicht naar Lelystad verplaatsen van die vluchten ruimte ontstaan voor nieuwe vluchten die van economisch belang voor Nederland zouden zijn. De luchthaven in Flevoland zou daarnaast niet autonoom mogen groeien.
De Europese Commissie stelde dat het op die manier verdelen van vluchten niet in overeenstemming is met de Europese richtlijnen. Lelystad Airport mag luchtvaartmaatschappijen niet weigeren omdat ze voorheen niet op Schiphol vlogen. Eerder hadden luchtvaartmaatschappijen al hun beklag gedaan over die regel.
Het besluit van de Europese Commissie dat het eerdere voorstel van de minister niet in lijn is met de Europese richtlijnen dwong minister Van Nieuwenhuizen ertoe met een nieuw plan te komen. Daarin staat dus dat maatschappijen die voor Lelystad Airport kiezen zelf mogen weten naar welke bestemmingen ze vliegen. De lijst met bestemmingen voor de luchthaven wordt geschrapt.
Minister onderzoekt belangstelling voor Lelystad Airport
De komende maanden laat de minister onderzoeken hoe groot de belangstelling bij luchtvaartmaatschappijen is om vluchten van Schiphol naar Lelystad Airport te verplaatsen.
De Europese Commissie moet het nieuwe plan dat maatschappijen moet verleiden voor Lelystad te kiezen nog beoordelen en bekijken of het voldoet aan de Europese regels. Die Europese regels schrijven onder meer voor dat de minister de ruimte op Lelystad Airport niet exclusief aan maatschappijen die al op Schiphol vliegen mag geven.
Lelystad Airport moet in 2020 open
In de brief die minister Van Nieuwenhuizen vrijdag heeft gestuurd staat geen datum over wanneer Lelystad Airport open kan gaan voor commerciële vluchten. Ze streeft ernaar om de luchthaven in 2020 in gebruik te nemen, maar vorige maand stelde ze dat het wel “steeds ingewikkelder” is geworden.
De opening van Lelystad Airport is al twee keer eerder uitgesteld. Bewoners van de provincies rondom Flevoland zijn fel tegen de komst van commerciële vluchten vanaf Lelystad Airport. Ze vrezen geluidsoverlast doordat de vliegtuigen tientallen kilometers lang lager moeten blijven vliegen, omdat ze anders het vliegverkeer dat Schiphol nadert in het luchtruim in de weg zitten.
Pas na een herindeling van het luchtruim, in 2023, kunnen de vliegtuigen vanaf Lelystad Airport direct naar grote hoogte stijgen.
NU 14.01.2019 De stevige uitlatingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff gaan uiteindelijk weinig effect hebben, is de conclusie die werd getrokken na overleg tussen de coalitiepartijen.
Volgens ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers is tijdens het overleg tussen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgesproken dat koers wordt gehouden en dat de partijen het wel degelijk eens zijn over de klimaatdoelen.
Premier Mark Rutte weigert verder in te gaan op de uitlatingen van fractievoorzitter Dijkhoff, die zaterdag uithaalde naar voorman Rob Jetten van D66. Hij suste vooraf al wel dat zijn coalitiepartners “toch niet van marsepein” zijn en wel een stootje kunnen hebben. Segers tilt ook niet zwaar aan “de toon” die Dijkhoff aansloeg, zei hij na afloop van het coalitieoverleg voor de microfoon van BNR Nieuwsradio.
Jetten en Segers hadden voor aanvang een “stevig gesprek” met de coalitiepartners aangekondigd. Beide fractievoorzitters belden in het weekend ook al met hun VVD-collega Dijkhoff, nadat die de verhoudingen in de broze regeringscoalitie onder druk had gezet.
Dijkhoff zei in De Telegraaf het conceptklimaatakkoord dat vorige maand werd gepresenteerd niet zomaar over te willen nemen en verbond het lot van de coalitie aan de kwestie. D66 en CU deden daarop prompt hetzelfde.
‘Zonder klimaatakkoord geen kabinet’
Segers benadrukte zaterdag dat het klimaatakkoord deel uitmaakt van het regeerakkoord. “Het is een heel nuchtere constatering. Als we geen klimaatakkoord hebben, hebben we geen kabinet.”
Ook Jetten, die door Dijkhoff dit weekend een “drammer” werd genoemd, wees op het regeerakkoord. “Ik heb zelf de voorpagina van De Telegraaf vooral gezien als de aftrap van de VVD-campagne met stoere taal”, aldus de D66-leider.
Jettens partijgenoot Kajsa Ollongren wilde over Dijkhoffs uithaal wel kwijt dat ze “niet van dat soort woorden houdt”. De vicepremier zelf zou ze niet gebruiken, maar Jetten had “er niet heel lang wakker van gelegen”.
CDA-leider Sybrand Buma was dit weekend de enige die niet direct dreigende taal uitsloeg in reactie op Dijkhoffs uitspraken. Inhoudelijk is hij het op een aantal punten wel eens met zijn VVD-collega. Hij loste afgelopen zomer al een soortgelijk schot voor de boeg.
Telegraaf 14.01.2019 Er is maandag ’een pittig maar goed’ gesprek gevoerd over het klimaatakkoord, waar coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie verschillend over denken. Premier Rutte zegt na afloop van het urenlange overleg dat het normaal is dat er verschillende opvattingen bestaan over het klimaatakkoord. Hij vreest niet voor onoverbrugbare verschillen.
VVD-fractieleider Dijkhoff nam in De Telegraaf afstand van wat ’niet zijn akkoord is’ en dat kwam hem op forse kritiek te staan van D66 en ChristenUnie. Die partijen vinden dat Dijkhoff klimaatafspraken gewoon uit te voeren heeft. Ook noemde Dijkhoff D66-leider Jetten een ’drammer’.
Rutte zegt dat hij verwacht dat de coalitiepartijen er wel uitkomen met elkaar. „Het was een goede discussie, al was het soms best pittig.” Ook de premier zegt niet klakkeloos alle afspraken van de klimaattafels te omarmen. „Niemand wil al die voorstellen zomaar uitvoeren.”
Verschillende interpretaties van coalitiepartijen zijn volgens de premier niet erg. „Het is geen coalitie van één partij, iedere partij heeft zijn eigen opvatting. We staan allemaal voor de doelstelling en de randvoorwaarden.” De doelstelling is dat de CO2-uitstoot met 49 procent moet afnemen.
Rutte wilde niet reageren op uitspraken van VVD-fractieleider Dijkhoff, zaterdag in De Telegraaf. „Ik ga niet elk interview hier interpreteren.” Het coalitieoverleg duurde deze maandag aanmerkelijk langer dan gewoonlijk.
Coalitiepartijen hadden een stevig gesprek over het klimaatbeleid maar zijn ervan overtuigd dat de in december gemaakte afspraken staan.
NOS 14.01.2019 De vier coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben vanmorgen een “stevig gesprek” over het klimaatbeleid gevoerd, en zijn er alle vier van overtuigd dat ze er uiteindelijk uitkomen. Dat zeiden de partijen vanmiddag na het overleg. Daarmee lijkt de kou over de uitvoering van het in december getekende klimaatakkoord voorlopig uit de lucht.
Of het akkoord inderdaad geen splijtzwam zal zijn, moet de komende maanden blijken, als de voorstellen van de klimaattafels verder worden doorgerekend en er dit voorjaar een definitief uitgewerkt akkoord ondertekend moet worden.
VVD fractievoorzitter Dijkhoff noemde D66-leider Jetten dit weekend een “drammer”. De VVD maakt zich zorgen over de portemonnee van mensen. Volgens Dijkhoff moeten de klimaatplannen wel betaalbaar blijven voor burgers. D66 en ChristenUnie maken zich zorgen over de toekomst van de planeet, volgens hen mag er niet getornd worden aan de afspraak dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent gedaald moet zijn.
Dat laatste gaat ook niet gebeuren, aldus premier Rutte vandaag, Maar hij voegt eraan toe dat het ook niet het doel is om alle voorstellen van de klimaattafels over te nemen. “We staan voor de doelstellingen en we staan voor de randvoorwaarden. Doel is dat die 49 procent reductie oplevert, maar wel op een manier dat we het ook kunnen meemaken.”
Spanning in coalitie over klimaat voorlopig gesust
Ik ga niet voortdurend alles recenseren, daar begin ik niet aan, aldus Rutte.
Premier Rutte wil niet ingaan op de woorden tussen Dijkhoff en Jetten
Volgens premier Rutte moet in ogenschouw worden genomen dat burgers niet te veel gaan betalen, en bedrijven niet oneerlijk bevoordeeld worden.
“Het was inderdaad een stevig gesprek, maar iedereen schaart zich achter de afspraken”, liet ook D66-leider Jetten na afloop weten.
Dijkhoff, die vanmorgen al erkende dat Jetten als een drammer bestempelen niet hoffelijk was, zegt nu verder te willen met “het werk dat voor ons ligt”.
Ook de ChristenUnie benadrukt dat de afspraken nog steeds staan. “We gaan gewoon verder. Er zijn politieke verschillen, maar we gaan hier uit komen”, aldus partijleider Segers. “Dat was zo in december en dat is het vandaag nog steeds”.
Campagne
Wordt het voor de coalitie dan niet heel lastig als er in verkiezingstijd dit soort uitspraken worden gedaan en stukken in kranten verschijnen? De VVD-fractievoorzitter die de D66 leider een drammer noemt, dat zal niet echt helpen?
Premier Rutte wil er niet op ingaan. “Ik ga niet voortdurend alles recenseren, daar begin ik niet aan.”
NU 14.01.2019 D66-voorman Rob Jetten en ChristenUnie-collega Gert-Jan Segers verwachten een “stevig gesprek” bij het overleg met hun coalitiepartners van VVD en CDA. De verhoudingen in de broze coalitie staan onder druk na uitlatingen van VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die weigert het klimaatakkoord uit te voeren.
Dijkhoff zei in De Telegraaf het concept-klimaatakkoord dat vorige maand werd gepresenteerd niet zomaar over te willen nemen. Hij verbond aan de kwestie het lot van de coalitie, waarop D66 en CU prompt hetzelfde deden.
Segers benadrukte dat het klimaatakkoord deel uitmaakt van het regeerakkoord. “Het is een hele nuchtere constatering. Als we geen klimaatakkoord hebben, hebben we geen kabinet.”
Ook D66-leider Rob Jetten, die door Dijkhoff dit weekend een ‘drammer’ werd genoemd, wijst naar het regeerakkoord. “Ik heb zelf de voorpagina van De Telegraaf vooral gezien als de aftrap van de VVD-campagne met stoere taal’’, aldus Jetten. “Ik heb er niet heel lang wakker van gelegen.”
Oppositie verwijt VVD ‘hypocrisie in tiende versnelling’
VVD-fractieleider Dijkhoff vindt dat “gewone mensen” op kosten worden gejaagd met het klimaatakkoord. “Dit is niet mijn akkoord”, zei hij in De Telegraaf. Hij noemde de kans dat zijn partij het akkoord gaat uitvoeren “nihil”.
De oppositie reageerde boos op de uitlatingen van Dijkhoff. GroenLinks-leider Klaver noemde het interview van de VVD’er “hypocrisie in de tiende versnelling”. “Het akkoord dat gesloten is door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD), Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw betrokken bij was.”
Ook oppositiepartijen PVV, SP, PvdA en Partij voor de Dieren zetten vraagtekens bij de uitlatingen en vermoeden een verkiezingsstunt.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) benadrukte vrijdag dat het belangrijk is dat “iedereen meedoet” en daarom wordt ook het milieuvriendelijker maken van woningen in het plan betrokken.
VVD ondertekende zeer recent nog klimaatwet
Er moet overigens nog worden uitgerekend of het beoogde doel van de helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met de plannen wordt gehaald en wat voor een impact het heeft op de portemonnee van burgers en bedrijven.
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en oppositiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS werden het onlangs wel eens over de Klimaatwet. Daarin is opgenomen dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990 moet zijn teruggedrongen en met 95 procent in 2050. Bovendien moet alle opgewekte elektriciteit in dat jaar duurzaam zijn.
Coalitie moet dit jaar een constructief klimaatplan maken
Het kabinet moet een klimaatplan presenteren met daarin uitleg over hoe de doelen op hoofdlijnen de komende tien jaar gehaald moeten worden. Het eerste klimaatplan staat al voor dit jaar op de agenda.
In de Klimaatwet staan enkel de kaders beschreven. Het kabinet moet laten weten hoe die zullen worden ingevuld. Dat blijkt een lastige klus, gezien de onenigheid binnen de coalitie.
Na de uitspraken van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff dat D66 niet moet drammen over het klimaat, gaan de coalitiepartijen vandaag opnieuw aan tafel voor overleg.
NOS 14.01.2019 De meningsverschillen in de coalitie over de uitwerking van het klimaatakkoord leiden nog steeds tot spanning, maar de partijen hebben er wel vertrouwen in dat “het uiteindelijk gaat lukken”. Dat valt op te maken uit de reacties van de fractievoorzitters van CDA, VVD, D66 en ChristenUnie voorafgaand aan het coalitieoverleg.
Tegelijkertijd beseffen de partijen “dat het niet gemakkelijk wordt”.
CDA-leider Buma hoorde premier Rutte gisteren in het televisieprogramma Buitenhof zeggen dat “de verschillen eigenlijk niet groot zijn”. Buma: “Als het inderdaad zo makkelijk is, dan hoor ik dat zo graag van de premier.”
Ook zei hij dat coalitiegenoot Jetten (D66) aan het drammen is over het klimaat en dat hij te weinig rekening houdt met de kosten voor gewone mensen. D66 en ChristenUnie lieten onmiddellijk weten dat ze de VVD aan de gemaakte afspraken in het klimaatakkoord zullen houden. Daarin staat onder meer dat de CO2 uitstoot met 49 procent moet afnemen.
Niet hoffelijk
“Het was niet meteen mijn meest hoffelijke moment om het woord drammer te gebruiken,” zei Dijkhoff vanmorgen. Hij is verder niet van plan “om het woord de rest van het jaar nog een keer te gebruiken”. Na het interview van Dijkhoff belde zowel Jetten als ChristenUnie-leider Segers met de VVD-fractievoorzitter.
“Ja, we hebben het er gewoon even over gehad”, zei Dijkhoff. Jetten:”Het lijkt mij verder niet nodig om elkaar te blijven aanvallen. Ik heb het interview maar opgevat als de aftrap van de VVD-verkiezingscampagne met wat stoere taal”. Maar Jetten herhaalde dat hij de VVD aan de gemaakte afspraken in het akkoord wil houden.
Grote opgave
ChristenUnie fractievoorzitter Segers leek vandaag nog het meest ontstemd. “Dit is wel de plek en het moment om elkaar in de ogen te kijken. We staan voor een grote opgave, niet voor onszelf maar voor onze kinderen en kleinkinderen”, zegt Segers. Hij wees nog een keer op de vier handtekeningen die onder het akkoord staan. “Ook die van Dijkhoff, dus dat moet gewoon gebeuren”.
Dat de burger daarbij niet een te hoge rekening gepresenteerd krijgt, staat voor VVD en CDA nu centraal.
“Volgens mij kunnen we er heel goed uitkomen en tot een echt akkoord komen dat wel de doelstellingen haalt, maar meer rekening houdt met de portemonnee van de gewone mensen”, zegt Dijkhoff.
Betaalbaarheid burgers
Volgens Buma is sfeer in de coalitie nooit het probleem, en de inhoud is niet even iets voor één ochtend. “Als je een coalitie bent heb je de verantwoordelijkheid om er uit te komen, maar we hebben ook de verantwoordelijkheid voor de betaalbaarheid van de burgers”, zegt Buma.
Premier Rutte hield het vanmorgen kort. Hoe keek hij terug op de uitspraken van zijn partijgenoot over drammers? “Ach, ik ga al die woorden niet herhalen.”
NOS 12.01.2019 D66-fractieleider Jetten gaat ervan uit dat de VVD zich houdt aan de afspraken over het klimaatakkoord. “De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Daar houd ik hem aan. Een man een man, een woord een woord.”
Jetten reageert op uitspraken van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff in De Telegraaf. Hij zei dat de kans nihil is dat het klimaatakkoord letterlijk wordt uitgevoerd. Ook zei hij dat coalitiegenoot Jetten aan het drammen is over het klimaat en dat hij te weinig rekening houdt met de kosten voor gewone mensen.
ChristenUnie-leider Segers sluit zich bij Jetten aan: “Ik gun collega Dijkhoff zijn oneliner in De Telegraaf, maar we kunnen een gemaakte afspraak niet breken.”
Pittige discussie
Dijkhoff verwacht dat de discussie in de coalitie over het klimaatakkoord pittig wordt, omdat de standpunten “behoorlijk uit elkaar liggen”. Er lijkt een verdeling te zijn tussen VVD en CDA aan de ene kant (die vooral vrezen voor hoge kosten van de burgers) en D66 en de ChristenUnie aan de andere kant (die vooral vrezen voor de toekomst van de kinderen).
CDA-voorman Buma vindt het “belangrijk dat de VVD nu ook ziet dat het klimaatakkoord niet heilig is en dat het kabinet zelf keuzes moet maken om te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft”.
Eerste stap
De honderden voorstellen uit het klimaatakkoord worden nu doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Daarna zal het kabinet besluiten welke het overneemt. Minister Wiebes noemde het akkoord op de dag van de presentatie “een eerste, belangrijke stap op weg naar 2030”. In dat jaar moet de uitstoot van broeikasgassen met 49 procent zijn gedaald ten opzichte van 1990.
Jetten en Segers hameren erop dat “ook Klaas Dijkhoff zich daaraan heeft te houden”. “We willen de wereld beter achterlaten voor de kinderen”, aldus Segers. Beide fractieleiders zeggen erbij dat zij ook willen letten op “een eerlijke verdeling van de lasten”.
Zenuwachtig
Behalve zijn coalitiegenoten van D66 en ChristenUnie schaart Dijkhoff in De Telegraaf ook GroenLinks-leider Klaver onder de “drammers” over het klimaat. Klaver denkt dat “ze bij de VVD zenuwachtig worden”. Er komen Provinciale Staten-verkiezingen aan, die direct gevolgen hebben voor de samenstelling van de Eerste Kamer. “En die staan voor ons in het teken van het klimaat.”
Klaver noemt de woorden van Dijkhoff “hypocrisie in de tiende versnelling”: “Het akkoord dat is gesloten door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD) en Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw bij betrokken was.”
VVD’er aan tafel
Ook andere linkse oppositiepartijen reageren honend. SP-fractievoorzitter Marijnissen zegt dat Dijkhoff neptranen huilt. Het klimaatakkoord is volgens haar een VVD-akkoord “VVD’ers aan tafel en een VVD’er had de leiding.” Ze vindt de zorg voor de kosten voor de burgers ook vreemd, want “door VVD-beleid is de energierekening torenhoog”.
Asscher van de PvdA vindt het een aanfluiting dat VVD’er Dijkhoff afstand neemt van een akkoord waaraan hij en zijn partij volop hebben meegewerkt. “Ga aan de slag of ga uit de weg.”
PVV-leider Wilders denkt dat niemand de VVD en Dijkhoff nog gelooft.
De VVD-fractieleider zegt dat standpunten in de coalitie over het klimaatakkoord behoorlijk ver uit elkaar liggen.
NOS 12.01.2019 VVD-fractievoorzitter Dijkhoff zegt dat de kans dat het klimaatakkoord letterlijk wordt uitgevoerd nihil is. Volgens hem is het niet zo “dat de politiek bij het kruisje tekent”, zoals sommige partijen in de Tweede Kamer volgens hem lijken te willen.
In een interview in De Telegraaf is Dijkhoff kritisch over de opstelling van coalitiepartners D66 en ChristenUnie rond het akkoord. “D66 heeft al voordat het akkoord er was gezegd: het kabinet moet het gewoon uitvoeren. Nou dat ga ik niet doen.”
Het Kamerlid vindt dat de discussie over klimaatmaatregelen wordt gedomineerd door “drammers” die in zijn ogen “een lichtend voorbeeld” van Nederland willen maken: “Als Jesse Klaver van GroenLinks op tv praat over het klimaat dan daalt het draagvlak met één procent. Rob Jetten (D66) is dat nu ook aan het doen. Hij is nu aan het drammen, ja.”
Pittige onderhandelingen
Dijkhoff denkt dat de coalitieonderhandelingen over het akkoord nog pittig kunnen worden. “De coalitie kan hier zakelijk goed over praten onderling, maar ligt qua standpunten wel behoorlijk uit elkaar.” Hij wil koste wat het kost voorkomen dat de rekening op het bordje van gewone mensen belandt.
Uiteindelijk zou de samenwerking in het kabinet daar wat hem betreft zelfs op stuk kunnen lopen. Dijkhoff in de Telegraaf: “Als het alternatief wordt dat ik óf het kabinet óf de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen.”
Politiek verslaggever Lars Geerts zegt dat het voor het eerst is dat iemand zegt dat het klimaatakkoord hem een kabinetscrisis waard is. Hij wijst erop dat 2019 in Den Haag een spannend jaar wordt voor het kabinet. Er zijn onder meer Provinciale Statenverkiezingen, die invloed hebben op de samenstelling van de Eerste Kamer.
Het klimaat speelt in de campagne een belangrijke rol. “En je ziet dat de VVD worstelt met de achterban die wil dat er niet te ver wordt gegaan en dat D66 worstelt met zijn achterban die juist veel verder wil gaan. Dat kan het komende jaar tot een flinke clash leiden.”
Eerste stap
Het klimaatakkoord, dat 200 pagina’s dik is, bevat zo’n zeshonderd maatregelen, variërend van het duurzamer maken van woningen tot het stimuleren van auto’s die geen CO2 uitstoten en energiebesparing door de industrie.
Met het akkoord moet in 2030 de CO2-uitstoot in Nederland met 49 procent zijn gedaald ten opzichte van 1990. Het kwam tot stand na langdurige onderhandelingen, waarbij tientallen belanghebbende partijen betrokken waren.
Op de dag van de presentatie zei minister Wiebes al dat het akkoord nog maar een eerste stap is. Nadat het is doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau besluit het kabinet welke voorstellen het overneemt. Dat besluit wordt vervolgens voorgelegd aan de Tweede Kamer.
Jetten reageert op Twitter op de woorden van Dijkhoff in De Telegraaf:
Rob Jetten
@RobJetten
De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Halvering van de uitstoot in 2030 en een eerlijke verdeling van de lasten. Daar houd ik hem aan. Een man een man, een woord een woord. https://t.co/8UDyAboho8
NU 12.01.2019 De VVD zet een rem op de klimaatmaatregelen uit het klimaatakkoord. Fractieleider Klaas Dijkhoff wil niet dat ‘gewone mensen’ op kosten worden gejaagd. Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie reageren kritisch op de VVD-uitlatingen.
“Het is niet mijn akkoord”, zegt Dijkhoff in een zaterdag gepubliceerd interview met De Telegraaf over het in december gepresenteerde akkoord. Dijkhoff heeft het over een “polderpoging”.
Er moet nog worden uitgerekend of het beoogde doel van de helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met de plannen wordt gehaald en wat voor een impact het heeft op de portemonnee van burgers en bedrijven. Daarna heeft de politiek nog het laatste woord, maar Dijkhoff neemt al duidelijk stelling.
“Als we gruwelijke mazzel hadden gehad, was er een prachtig plan van de klimaattafels gekomen waardoor de effecten voor huishoudens draagbaar zouden zijn en netjes verdeeld. Nou dat is niet zo. Bedankt voor het advies en het harde werk, maar de kans dat ik het akkoord letterlijk ga uitvoeren, is nihil.”
D66-leider Rob Jetten had al laten weten dat wat hem betreft de gepresenteerde plannen ook worden uitgevoerd. “Ik ga dat niet doen”, reageert Dijkhoff nu. Hij noemt Jetten en GroenLinks-leider Jesse Klaver “drammers” als het om de klimaatdiscussie gaat.
Dijkhoff is zelfs bereid het voortbestaan van het kabinet op het spel te zetten. “Niemand in Nederland wordt er beter van als er een kabinet valt. Maar dat betekent niet dat je er alles aan doet om het te laten zitten.”
Jetten ziet profileringsdrang in campagnetijd
Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie reageerden later op de dag op het interview. Jetten ziet in de uitspraken van Dijkhoff “politieke profileringsdrang in campagnetijd” die hij “niet zo serieus” kan nemen. In maart zijn namelijk al de verkiezingen voor de Provinciale Staten die vervolgens de Eerste Kamer kiezen.
Jetten: “De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Halvering van de uitstoot in 2030 en een eerlijke verdeling van de lasten. Daar hou ik hem aan. Een man een man, een woord een woord.”
Ook ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers houdt Dijkhoff aan zijn beloften de CO2 te verminderen om zo de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Ik gun collega Dijkhoff zijn oneliner in De Telegraaf, maar we kunnen een gemaakte afspraak niet breken”, zegt Segers.
“We hebben afgesproken dat we schone, zelf opgewekte energie willen, dat we de wereld beter willen achterlaten voor onze kinderen, dat we mensen willen helpen bij het maken van de overstap naar duurzaamheid. Dat het klimaatakkoord dus ook rechtvaardig moet zijn. Dat zijn de afspraken, dat is waar het om draait, dat is wat we dus ook gewoon gaan doen. Ook Klaas Dijkhoff heeft zich daar aan te houden”, aldus de ChristenUnie-leider.
Het CDA heeft zich in het verleden juist wel kritisch over de klimaatmaatregelen uitgelaten en is dan ook niet kritisch op de uitlatingen van Dijkhoff. “Het is belangrijk dat de VVD nu ook ziet dat het klimaatakkoord niet heilig is en dat het kabinet zelf keuzes moet maken om ervoor te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft”, zegt CDA-leider Sybrand Buma.
Buma hamert er, net als zijn VVD-collega, op dat het klimaatbeleid “haalbaar en betaalbaar” voor iedereen moet zijn.
GroenLinks-leider Klaver noemt de uitspraken van de VVD’er “hypocrisie in de tiende versnelling”. “Het akkoord dat gesloten is door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD), Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw betrokken bij was.”
Ook oppositiepartijen PVV, SP, PvdA en Partij voor de Dieren zetten vraagtekens bij de uitlatingen en vermoeden een verkiezingsstunt.
Partijen zijn het wel eens over Klimaatwet
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en oppositiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS werden het onlangs wel eens over de Klimaatwet. Daarin is opgenomen dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990 moet zijn teruggedrongen en met 95 procent in 2050. Bovendien moet alle opgewekte elektriciteit in dat jaar duurzaam zijn.
Het kabinet moet een klimaatplan presenteren met daarin uitleg over hoe de doelen op hoofdlijnen de komende tien jaar gehaald moeten worden. Het eerste klimaatplan staat al voor dit jaar op de agenda.
In de Klimaatwet staan enkel de kaders beschreven. Het kabinet moet laten weten hoe die zullen worden ingevuld. Dat blijkt een lastige klus, gezien de onenigheid binnen de coalitie.
Elsevier 11.01.2019 Klimaat, pensioenen, er komt volgens premier Mark Rutte (VVD) een ‘enorme berg werk op het kabinet af,’ zei hij na de ministerraad op zijn eerste persconferentie van het jaar.
Verwijzend naar de verkiezingen voor Provinciale Staten, Waterschappen en Eerste Kamer, zei Rutte: ‘U weet dat ik daar persoonlijk campagne voor voer.’ Daarmee doelde hij op de brief die hij eind 2018 aan alle Nederlanders in het AD liet publiceren.
Rutte staat eigenlijk altijd in de campagnestand, maar tot de verkiezingen van Provinciale Staten op 20 maart helemaal. Soms met bijbehorende stevige taal. Soms met een pragmatisme waar de gemiddelde D66’er – van oorsprong de partij van de praktische politiek – jaloers op zal zijn.
Zo zei Rutte na de ministerraad dat hij de raddraaiers die ‘doorgesnoven en dronken’ bij de jaarwisseling hulpverleners belaagden ‘het liefst allemaal persoonlijk in elkaar zou willen slaan.’ Maar over het voorkomen van overlast en vuurwerkschade had de premier nog niets te melden. Daarover wordt in maart of april overlegd met ‘betrokkenen.’ Hij wees ook op de rol van burgers zelf en ouders die blijkbaar niet hun kinderen weten te corrigeren.
Ingrijpend wordt dit jaar volgens Rutte de Brexit. Hij waakte ervoor om zich ook maar enigszins te bemoeien met het proces in het Verenigd Koninkrijk. ‘Het is echt aan de Britten.’
Moraliteit van de Oranjes
Al even voorzichtig reageerde hij op vragen over de moraliteit van de Oranjes die belangrijk cultureel erfgoed in het buitenland te koop aanbieden. Rutte had er geen ‘persoonlijke opvatting’ over. De Oranjes voldoen aan ‘de wettelijke vereisten’ en het is, zei Rutte, een privékwestie.’ Musea met belangstelling zouden zelf contact moeten opnemen.
Dialoog met Iran blijven voeren
Pragmatisch gaat de premier ook om met Iran nadat deze week was gebleken dat het land vermoedelijk de hand heeft in de moord op twee Iraniërs in Nederland.
Hij wilde er geen diplomatieke gevolgen aan verbinden. ‘Ik vind dat je terughoudend moet zijn met het volledig stoppen van de relatie met zo’n land. We moeten druk uitoefenen en dialoog blijven voeren.’
Lees hetcommentaar van Gertjan van Schoonhoven over de Nashville-verklaring
Rillingen over de rug
De ‘rillingen’ waren Rutte over de rug gelopen toen hij de Nashville-verklaring had gelezen. ‘Ik ben zelf gelovig en ook gewoon inwoner van dit land. Dit is nieuws waarbij ik me niet thuisvoel. Samenwerken met de SGP, de partij waarvan leider Kees van der Staaij de Nashville-verklaring ondertekende, is voor Rutte geen probleem.
‘Ik werk met allerlei partijen samen waarmee ik het over heel veel dingen oneens ben. Ik vind het ook geen Haags probleem. Volgens mij is het meer een kwestie om er als samenleving iets van te vinden.’
Het is echt verschrikkelijk
Gevraagd of het niet raar is dat minister van Emancipatie Ingrid van Engelshoven (D66) zich erover uitliet, zei Rutte: ‘We mogen als politici toch wel een mening over hebben. En ik ben het helemaal eens met wat Ingrid van Engelshoven erover heeft gezegd. En wat ik net zeg, mij lopen ook de rillingen over de rug als ik die tekst lees. Het is echt verschrikkelijk.’
Telegraaf 03.01.2019 De eerste cijfers van de loonstrookjes vallen toch wat tegen. Verslaggever Martin Visser over de vele onzekere factoren die onze portemonnee de komende tijd zullen beïnvloeden.
AD 03.01.2019 Voor pensioenfondsen wacht een belangrijk jaar. Door de tegenvallende resultaten op de beurs en de lage rente zijn de dekkingsgraden afgelopen jaar flink gedaald. In november klapte het pensioenoverleg. Als dit jaar de beurs weer tegenvalt moet er volgend jaar waarschijnlijk gekort gaan worden op pensioenen. Moeten we ons zorgen maken? Zeven vragen aan hoogleraar economie Lans Bovenberg van Tilburg University over het pensioenstelsel in 2019.
De beurzen storten in, vorig jaar verloor de AEX tien procent. Moeten we ons zorgen gaan maken over onze pensioenen?
,,Het valt allemaal wel mee. Dit was te verwachten, 2018 was een slecht beursjaar. De rente is ook gezakt, dat doet de dekkingsgraden niet goed. Er zijn regels rondom de pensioenen. Een aantal fondsen kunnen in 2020 gaan korten als de beurs dit jaar weer tegenvalt.’’
Volgens de pensioenthermometer van onderzoeksbureau Aon daalde de gemiddelde dekkingsgraad van pensioenfondsen over heel 2018 van 108 procent naar 104 procent. De gemiddelde dekkingsgraad laat zien in hoeverre fondsen aan hun verplichtingen kunnen voldoen en is belangrijk bij beslissingen over eventuele kortingen.
Staat mijn pensioenfonds er slecht voor?
,,De metaalfondsen staan er op dit moment het slechtst voor. In het ergste geval zouden die fondsen in 2020 dan de pensioenen moeten korten met één procent. Ook de dekkingsgraden van pensioenfonds ABP (waar alle ambtenaren bij aangesloten zijn) en PFZW (pensioenfonds van de zorgsector) komen in het gevaar, maar die houden het nog wel een jaar vol zonder te korten.’’
Ik ga nog lang niet met pensioen, over korten op pensioenen maak ik me dus geen zorgen.
,,Het korten op pensioenen geldt niet alleen voor mensen die nu pensioen ontvangen. Ook werkenden die nu sparen worden gekort, dat is alleen een stuk minder erg. Want als je nog lang moet doorwerken komt er vast weer een moment dat de beurzen omhoog gaan. Eigenlijk zou je als jongere blij moeten zijn met een verlaging van pensioen, dan blijft er meer over in de pot voor als je zelf aan de beurt bent.’’
Wat gaat er nu gebeuren na het geklapte pensioenoverleg?
,,Iedereen wacht op de Provinciale Staten verkiezingen. De verwachting is dat er daarna wel weer gepraat gaat worden.’’
Nederland heeft het beste pensioenstelsel ter wereld, blijkt uit een groot internationaal onderzoek. In de Global Pension Index, een studie van pensioenadviesbureau Mercer waarbij de stelsels van 34 landen worden vergeleken, komt het Nederlands model als beste uit de bus.
En als dat overleg op niets uitloopt?
,,Dan moet er dus in sommige gevallen in 2020 gekort worden. Sinds de crisis zijn pensioenen overigens al niet meer meegestegen met de hogere prijzen. Dus eigenlijk worden pensioenen nu ook al een soort van gekort. Er kunnen drie dingen gebeuren mocht zo’n overleg weer klappen. De beurzen kunnen dit jaar natuurlijk herstellen, de politiek kan toch een nieuw pensioenakkoord afsluiten of het kabinet past de regels rondom de dekkingsgraden aan. Dat zou het korten nog kunnen tegenhouden.’’
Wat kan je nu zelf doen om het risico te verkleinen?
,,Langer doorwerken. Door de lagere rente en de slechte beurs is een pensioen nu heel duur. Elk jaar dat je langer doorwerkt levert zes procent pensioen op. Daarnaast kan je gaan sparen, zeker als je jonger bent. Of je neemt met minder pensioen genoegen. Het risico zal toch steeds meer bij de pensioenspaarders gaan liggen, dat komt door de vergrijzing.’’
Moet iemand die net begint met zijn of haar carrière zich nu zorgen maken?
,,Het komt goed als je zorgt dat je een baan hebt die je leuk vindt. Investeren in jezelf is het belangrijkste, zo zorg je voor het hoogste inkomen. Met een hoog inkomen is het makkelijker om te sparen. Bovendien wil je met een baan die je heel leuk vindt minder snel eerder met pensioen.’’
OmroepWest 02.01.2019De supermarktprijzen stijgen dit jaar met 3 procent. De btw op producten gaat van 6 naar 9 procent. Dat betekent dat de prijzen van producten in de supermarkten aangepast moeten worden. In supermarkten van keten Coop moeten wel tienduizend prijskaarten worden omgewisseld voor nieuwe. ‘Het is een hele hoop werk. Maar ik denk niet dat de klant er veel van gaat merken’, zegt supermarkteigenaar Joanne Galling.
De btw-verhoginhg is weliswaar beperkt, maar het maakt wel degelijk verschil. Op een boodschappenkar van 100 euro komt er 2,38 euro bij. Galling: ‘Je moet heel goed opletten dat de producten en de kaartjes bij elkaar horen, want anders krijgen klanten het probleem dat straks bij de kassa de prijs niet klopt.’
Naast de boodschappen uit de supermarkt kunnen consumenten ook een prijsstijging verwachten bij onder meer de aankoop van bloemen, boeken, water, een kapbeurt en een museumbezoek.
Ouderwets omwisselen
Een digitale oplossing voor het veranderen van de prijzen is er niet voor Galling. In de supermarkt worden alle prijswijzigen ouderwets met de hand doorgevoerd. ‘Er bestaan wel elektronische systemen, maar die hebben wij niet. Ik krijg gewoon van een bestand opgestuurd met een hele grote stapel aan kaartjes. Die moeten wij uitprinten, scheuren en dan moeten we ze op hun plaats hangen.’
‘In totaal heb we tienduizend prijzenwijzigen die we moeten doorvoeren en ga je dat natuurlijk nooit in een dag redden. Het personeel gaat volop aan de slag. Ik hoop het binnen een week op orde te hebben. Gelukkig draait het alleen om 3 procent, een klein bedrag op de meeste prijzen.’
Klant schrikt niet
De klanten zijn vooralsnog niet erg geschrokken. ‘Ik merk het niet zo als ik afreken. Bij sommige producten wel, maar ik let niet echt op wat het per cent kost. Kijk, als de prijs een euro omhoog was gegaan had ik het wel gemerkt. Dit is nog te overbruggen. Maar als je steeds meer moet betalen loopt het wel de spuigaten uit. Ik hoop het dat hierbij blijft’, aldus een nuchtere klant.
Hij snapt de prijsverhogingen wel, maar vraagt zich af of levensmiddelen duurder moeten worden. ‘Je zou bij luxeproducten verwachten dat de btw omhoog gaat. maar niet bij dit soort producten. Sommige mensen kunnen er niet voor kiezen om dit niet te kopen. Zij hebben levensmiddelen simpelweg nodig. Als de prijs dan omhoog gaat, wordt het voor sommige mensen wel moeilijker.’
Niet iedereen voert een verhoging door
Niet alle supermarkten rekenen de btw-verhoging op alle producten door. Supermarktketen Marqt is het bijvoorbeeld niet eens met de keuze om de gezonde producten in prijs te verhogen. ‘Door deze maatregel worden ongezonde, goedkope producten, die vaak sterk bewerkt zijn, nog aantrekkelijker ten opzichte van gezonde producten. Daar zijn we het niet mee eens, dus stimuleren we de gezonde keuze. We vinden het belangrijk om daarin te investeren’, zegt Joost Leeflang, directievoorzitter bij Marqt.
NOS 02.01.2018 Veel supermarkten openden vandaag voor het eerst na de jaarwisseling weer hun deuren. Klanten moesten hun hoofd er even bijhouden, want nog niet overal zijn de prijskaartjes vervangen.
De prijzen moeten worden aangepast vanwege een belastingverhoging. Vanaf 1 januari moet er 3 procentpunt meer btw betaald worden over voedingsmiddelen. Dat betekent dat veel producten iets duurder zijn geworden.
Monsterklus
Op sommige plekken zal er verwarring zijn geweest over de prijs van een zakje chips of flesje cola. Bij Albert Heijn gelden bijvoorbeeld al de nieuwe prijzen, maar stonden er aan het begin van de dag de oude prijzen nog op de etiketten.
Klanten werden er overigens met borden bij de ingang wel op gewezen wanneer een winkel de etiketten met prijzen nog moest vervangen.
Het bedrijf hoopt dat de prijzen inmiddels allemaal zijn aangepast. “Wij streven ernaar vandaag alle schapkaartjes vervangen te hebben”, zegt een woordvoerder. Een “monsterklus” noemt ze de omprijsactie.
Mensen die voor januari online boodschappen hebben besteld die nog geleverd moeten worden, betalen bij het afrekenen waarschijnlijk iets meer dan ze dachten. Klanten werden daar al wel op gewezen tijdens het online bestellen.
Product gratis
Jumbo is – anders dan marktleider Albert Heijn – de laatste weken van het oude jaar al begonnen met het aanpassen van de prijzen. De komende weken moeten er nog veel prijskaartjes verwisseld worden.
“We hebben ongeveer 32.000 artikelen. En die moeten we in 620 winkels aanpassen qua prijs”, zegt Ton van Veen, financieel topman bij Jumbo. “Daar heb je gewoon wat tijd voor nodig.”
Het uitgangspunt bij Jumbo is dat het prijskaartje overeenkomt met wat er aan de kassa betaald wordt. “Wijkt de kassaprijs van een product af van de schapprijs? Dan krijgt de klant het product gratis mee”, zegt een persvoorlichter.
Alles al om
Aldi-supermarkten hebben net als Albert Heijn alle prijzen in één keer omgezet. “De kaartjes en de prijzen aan de kassa, alles is op 1 januari omgegaan”, zegt een woordvoerder.
Trouw 01.01.2019 Het kabinet presenteert voor 2019 mooie koopkrachtcijfers, maar zadelt de burger ook op met een btw-verhoging en stijgende energiekosten.
Ruim een jaar geleden deed premier Rutte een belofte aan de bevolking. Bij de presentatie van het regeerakkoord zei hij dat het goed gaat met Nederland, maar dat ‘te veel mensen dat nog niet voelen in hun persoonlijk leven’. “Dat moet beter. Dit kabinet gaat er voor zorgen dat de gewone, normale Nederlander er echt op vooruit gaat.” Wie dat precies is, die ‘gewone, normale Nederlander’, liet de premier overigens in het midden.
Over die belofte: met enige trots presenteerde het kabinet vlak voor het kerstreces de nieuwe koopkrachtcijfers. En het moet gezegd, vrijwel alle Nederlanders krijgen het komende jaar meer te besteden. Een belangrijke oorzaak is het verlagen van de inkomstenbelasting. Het credo van dit derde kabinet-Rutte luidt niet voor niets: werken moet lonen. Arbeid wordt minder belast. Ook voor gezinnen zijn er prettige extraatjes, zoals een hogere kinderbijslag en meer kinderopvangtoeslag.
De koopkracht stijgt volgens dit kabinet met gemiddeld 1,6 procent; uiteindelijk moet 96 procent van alle huishoudens er in 2019 op vooruit gaan.
Er is ook minder goed nieuws, dat logischerwijs ook minder hard van de daken wordt geschreeuwd. Een hogere zorgpremie, een verhoging van het lage btw-tarief (van 6 naar 9 procent) en een (forse) stijging van de energierekening. Het kabinet hoopt dat de burgers vooral het zoet zullen onthouden, niet het zuur.
Belastingen
– Dit kabinet wil in 2021 een belastingstelsel invoeren bestaande uit nog maar twee schijven. Vooralsnog zijn het er vier. In 2019 veranderen de tarieven van alle schijven. In het nieuwe jaar wordt over de eerste 20.000 euro (eerste schijf) 36,65 procent belasting betaald. Dat is een lichte verhoging; het was 36,55 procent. Over de tweede schijf (tussen 20.000 en 34.000 euro) daalt het tarief van 40,85 naar 38,10 procent. Dat geldt ook voor de derde schijf (tussen 34.000 en 68.500 euro). Inkomen boven de 68.500 (vierde schijf) wordt voortaan voor 51,75 procent belast. Dat was 51,95.
– De algemene heffingskorting stijgt. Hoe lager het inkomen, hoe hoger het belastingvoordeel. De maximale korting stijgt met 212 euro.
– De arbeidskorting, een ander voordeel voor werkenden, neemt ook toe. De maximale korting stijgt in 2019 met 150 euro. Hier profiteren mensen van met een inkomen tot 41.000 euro.
– Ook de ouderenkorting, een belastingvoordeel voor gepensioneerden, stijgt. De maximale korting groeit met 178, naar in totaal 1596 euro.
– Vrijwilligers kunnen jaarlijks tot 200 euro meer belastingvrij vergoed krijgen, tot een bedrag van 1700 per jaar.
Consumenten
– Het lage btw-tarief gaat omhoog, van 6 naar 9 procent. Dat betekent in de eerste plaats dat boodschappen duurder worden. Volgens het kabinet is het gevolg dat een volle kar boodschappen van 100 euro voortaan 102,83 kost. Dat lijkt te overzien. Maar de btw-verhoging geldt ook voor bloemen, boeken, een bezoek aan de kapper, museum of pretpark en het laten verbouwen van je huis.
– De energierekening stijgt aanzienlijk. Energiebedrijven verhogen hun tarieven voor gas en elektriciteit, het kabinet verhoogt de belasting op aardgas en verlaagt de belastingkorting op de energienota (met 51 euro). Bovendien stijgt de toeslag die iedereen betaalt voor duurzame energieprojecten. Het kabinet zegt dat huishoudens met een gemiddeld energieverbruik 130 euro meer kwijt zijn. Dat kan dus ook (veel) meer zijn.
– Roken wordt duurder; de accijnzen gaan verder omhoog. Voor een pakje met twintig sigaretten bent u 6 cent meer kwijt. De prijs van een pakje shag van 40 gram gaat met 11 cent omhoog.
– De kosten van een nieuw paspoort stijgen. Een gemeente mag maximaal 6,07 euro meer vragen. Een paspoort kost in 2019 maximaal 71,37 voor volwassenen en 53,97 euro voor kinderen. Een identiteitskaart kan 5,78 euro duurder worden. Maximaal 56,83 voor volwassenen en 29,95 voor kinderen.
– Een postzegel kost voortaan 87 cent. Dat was 83 cent.
– Door de stijgende huizenprijzen komen woningen met een maximaal aankoopbedrag van 290.000 euro in aanmerking voor Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Vorig jaar lag de grens op 265.000 euro. Deelnemers aan het waarborgfonds hoeven ook nog maar 0,9 procent van de aankoopprijs te storten, in plaats van 1 procent nu.
– Chronisch zieken die thuis ondersteuning nodig hebben, via de Wmo, betalen daar vanaf dit jaar een lagere eigen bijdrage voor. Er komt een vast tarief van 17,50 euro per vier weken. Vooral voor mensen die nu een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning zelf betalen, is dat een grote verandering. Zo wil het kabinet de stapeling van zorgkosten voorkomen. Gemeenten hebben de vrijheid om zelf eventueel een nog lager tarief dan 17,50 euro te vragen. Bijvoorbeeld bij mantelzorg of voor huishoudens met een minimuminkomen.
– Er komt een maximum aan de eigen bijdrage voor medicijnen. Deze eigen bijdrage wordt nu gevraagd als iemand duurdere merkmedicijnen wil hebben in plaats van de goedkopere variant die de apotheker meegeeft. De eigen bijdrage voor duurdere varianten medicijnen wordt 250 euro maximaal.
– De maximale zorgtoeslag voor alleenstaanden stijgt met 50 euro tot 1.189. De maximale zorgtoeslag voor partners groeit met 193 euro naar 2.314.
Gezin
– De maximale toeslag voor kinderdagopvang stijgt van 7,45 naar 8,02 euro per uur. Voor buitenschoolse opvang daalt de vergoeding van 6,95 naar 6,89 euro. Voor gastouders verandert het terug van 5,91 in 6,15 euro.
– De kosten van dagopvang stijgen waarschijnlijk. Dit jaar moet er één verzorger per drie baby’s zijn. Nu is de verhouding één op vier. De buitenschoolse opvang wordt vermoedelijk goedkoper, omdat één medewerker vanaf nu toezicht mag houden op twaalf kinderen in plaats van de huidige tien.
– Vanaf 1 april stijgt de kinderbijslag voor kinderen tot en met 5 jaar van 201,05 euro per kwartaal naar 216,55. Voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar stijgt het bedrag van 244,13 euro naar 263,88 en voor kinderen tot 18 jaar van 287,21 naar 309,46.
– Het betaald geboorteverlof voor partners stijgt van twee dagen naar één werkweek.
– Partners, kinderen en ouders van slachtoffers kunnen smartengeld claimen voor de schade die zij zelf ondervinden. Hun naaste moet dan wel zijn overleden of ernstig en blijvend letsel hebben. De hoogte van de vergoeding die de aansprakelijke persoon moet betalen ligt tussen 12.500 en 20.000 euro.
– Vreemdelingen met een betaalde baan krijgen een vrijstelling voor het deel van het inburgeringsexamen dat over de Nederlandse arbeidsmarkt gaat. Voorwaarde is wel dat een kandidaat in de afgelopen twaalf maanden minimaal zes maanden lang 48 uur per maand heeft gewerkt.
Ouderen
– Voor mensen die regelmatig van baan wisselen wordt het makkelijker om een klein pensioen mee te nemen naar een nieuw fonds. Uitvoerders moeten de inbreng van potjes met een uitbetaling van 2 tot 466 euro per jaar straks accepteren. Voorheen kregen mensen deze potjes in één keer uitbetaald als ze van baan wisselden.
– De AOW-leeftijd stijgt van 66 jaar naar 66 jaar en vier maanden.
Lees ook:
Aan de grens zijn ze niet bang voor de BTW-verhoging
Vooral ondernemers aan de grens zullen lijden onder de verhoging van het lage btw-tarief. Maar in het grensplaatsje Glanerbrug maakt niemand zich echt zorgen.
Een groene toekomst is er alleen voor de rijken: de eco-elite
Elsevier 31.12.2018 Het nieuwe jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III voor Rutte III in 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
1. Het klimaatakkoord ten uitvoer brengen
Hoewel voorzitter van de ‘klimaattafels’ Ed Nijpels en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) op 21 december een ontwerp-klimaatakkoord presenteerden, overheerst de onzekerheid over dit hoofdpijndossier. Want wat de 600 voorgenomen maatregelen gaan kosten, moet nog door het Centraal Plan Bureau (CPB) worden getoetst. Ook berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) of de plannen wel voldoende zijn om het klimaatdoel – in 2030 de helft minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 – daadwerkelijk te halen.
VVD en CDA zijn weliswaar blij met de gepresenteerde maatregelen, maar het kostenplaatje baart beide coalitiepartijen al tijden zorgen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma waarschuwde afgelopen zomer in een interview met Elsevier Weekblad al voor een ‘Fortuyn-revolte’ als burgers financieel te zwaar worden belast door de klimaatmaatregelen. De voorbije maanden herhaalde Buma die waarschuwing meerdere malen. Ook vreest hij voor ‘verkeerd beleid’ dat zorgt voor een uittocht van grote bedrijven uit Nederland, waarna die in het buitenland hun CO2-uitstoot niet zullen verminderen. VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff vindt dat Nederland ‘het moet fiksen, maar wel op een faire en eerlijke manier, zodat het betaalbaar blijft’. Minister Wiebes herhaalde in het Haagse café Nieuwspoort diverse keren dat ‘breed maatschappelijk draagvlak’ belangrijk is.
D66
✔@D66
Dit #klimaatakkoord gaat over de toekomst. Nederland laat eindelijk leiderschap zien!
We gaan huizen isoleren Elektrische auto’s worden betaalbaar Vervuilende industrie betaalt klimaatboete Iedereen kan meedoen
De linkerkant van de coalitie is op klimaatgebied ambitieuzer en legt vooral de nadruk op het belang van verregaande verduurzaming. ‘We zijn het aan de komende generaties verplicht om nu in beweging te komen. En dat doen we,’ aldus ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. Vergelijkbare taal sprak Rob Jetten. ‘Dit concept-klimaatakkoord bestaat uit ruim 600 afspraken voor de toekomst. Zo is de politiek op z’n best. Als het leiderschap toont. Niet stilzitten, maar in actie komen. Met één duidelijk doel: een schone toekomst voor deze en volgende generaties,’ schreef hij op Twitter. Ook bracht de D66-fractievoorzitter bovenstaande video uit waarin het akkoord werd gevierd als een overwinning van ’klimaataanpakkers’ op ‘klimaatontkenners’ als Donald Trump en Thierry Baudet. ‘Dit klimaatakkoord is voor jouw toekomst. We maken Nederland klimaatleider in de wereld.’
In de oppositie zijn de tegenstellingen nog veel groter. Jesse Klaver (GroenLinks) hekelde de plannen omdat die volgens hem niet ver genoeg gaan. ‘De lat voor een eerlijk en effectief klimaatbeleid ligt hoog en dit ontwerpakkoord haalt die lat niet.’ Hij is van mening dat grote bedrijven te veel inspraak hebben, en riep premier Rutte op hen weg te sturen bij de onderhandelingen. Lammert van Raan, Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, is ook voorstander van het wegsturen van multinationals als Shell.
Aan de andere kant van het politieke spectrum overheerst juist de kritiek dat de plannen ‘onhaalbaar’ en ‘onbetaalbaar’ zijn voor burgers, die niet zijn geraadpleegd bij het opstellen ervan. Zo spreekt PVV-leider Geert Wilders van ‘klimaatwaanzin van dit kabinet’, waarvan mensen wakker zouden liggen. ‘De burger mag bloeden van de VVD en het CDA.’ Thierry Baudet (Forum voor Democratie) verwijt die partijen ‘dictatoriale maatregelen’, en stelt dat er ‘een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer’ staat van het kabinet.
2. Verkiezingen Provinciale Staten en Europees Parlement
Met zowel een verdeelde coalitie als oppositie lijken de onderhandelingen over de uitwerking van het klimaatakkoord in de Tweede Kamer lang en moeizaam te gaan verlopen, zeker met de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) in aantocht. Naar verwachting zullen de partijen zich de komende tweeënhalve maand stevig gaan profileren, niet in de laatste plaats op het thema klimaat. Eén vraag staat centraal: wie gaat de energietransitie betalen?
Thierry Baudet
✔@thierrybaudet
De waanzin gaat door. Dictatoriale maatregelen door een volkomen losgeslagen VVD/CDA-kabinet met een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer. Dit moet echt stoppen. Word NU lid van #FVD en help ons op 20 maart via de Eerste Kamer dit beleid te cancelen. http://Fvd.nl
De Telegraaf
✔@telegraaf
Wie niet meegaat, wordt keihard beboet. Dat blijkt uit de honderden voorstellen in het klimaatakkoord. https://www.telegraaf.nl/nieuws/2951008/klimaatkassa-vvd-en-cda-losgeslagen-van-achterban … 850
De nieuw verkozen leden van de Provinciale Staten en de kiescolleges – voor Nederlandse ingezetenen van Caribisch Nederland – kiezen op 27 mei de nieuwe leden van de Eerste Kamer. Mocht de coalitie daar zijn meerderheid kwijtraken, is de kans groot dat de concrete uitvoering van nieuw klimaatbeleid alleen maar moeilijker zal worden.
Een kleine week eerder, op 23 mei, gaat Nederland ook al naar de stembus voor de Europese verkiezingen, waarbij de leden van het Europees Parlement worden gekozen. De afgelopen 25 jaar was de animo voor deze vijfjaarlijkse verkiezingen laag: het opkomstpercentage lag telkens tussen de 30 en 40 procent. Desalniettemin zijn diverse Nederlandse politieke partijen al enkele maanden druk met de voorbereidingen, onder meer omdat naast een zetel in het parlement in Straatsburg ook de opvolging van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op het spel staat. Namens Nederland hebben Frans Timmermans (PvdA/Sociaal-democraten) en Bas Eickhout (GroenLinks/Groenen) zich kandidaat gesteld om de machtigste man van de Europese Unie te worden.
Met het oog op de verkiezingen in de eerste helft van het komend jaar, is de verwachting dat de meeste partijen zich vooral zullen richten op het verleiden van kiezers met stevige plannen en zogenoemde proefballonnetjes. Dat lijkt de kans dat het in oktober 2017 gesloten Regeerakkoord het komend jaar verder wordt uitgevoerd aanzienlijk te verkleinen, zeker met de alles overschaduwende splijtzwam, het klimaatakkoord, in het achterhoofd.
3. Schiphol overvol
Op het gebied van luchtvaart staat verantwoordelijk minister Cora van Nieuwenhuizen voor de loodzware taak om de opening van vliegveld Lelystad Airport in goede banen te leiden. Dat dat niet makkelijk verloopt, is duidelijk: de opening van de luchthaven is met minimaal een jaar uitgesteld tot 2020.
Begin december kreeg Van Nieuwenhuizen een nieuwe tegenslag te verwerken. De Europese Commissie ging niet akkoord met het de regeling die ervoor moet zorgen dat vluchten van Schiphol naar Lelystad worden verplaatst. Van Nieuwenhuizen is met de Europese Commissie in gesprek om de regeling aan te passen.
Alsof dat nog niet genoeg was, besloot een ruime Kamermeerderheid 20 december een motie aan te nemen die autonome groei op Lelystad Airport verbiedt. Diezelfde motie verbiedt overigens ook vrachtverkeer vanaf het nieuwe vakantievliegveld.
Lelystad moet een deel van de vakantievluchten van Schiphol overnemen. Tot 2023 zou het om maximaal 10.000 starts en landingen per jaar gaan, daarna maximaal 45.000. Op Lelystad mogen volgens de plannen alleen maatschappijen gaan vliegen die vluchten op Schiphol opgeven.
Vooral in Gelderland en Overijssel is er veel weerstand ontstaan tegen de lage aanvliegroutes. Een eerder onderzoek met meetgegevens over de geluidsoverlast bleek fouten te bevatten.
4. Brexit
Er hangt een ‘no deal’ – geen akkoord – in de lucht. Op 29 maart 2019 moet de Britse uittreding geregeld zijn. Op 15 januari komt het Lagerhuis bij elkaar om te stemmen over de deal die nu op tafel ligt. Stemt een meerderheid het plan weg, dan is er vrijwel geen tijd meer om de deal aan te passen en is een ‘harde Brexit’ een feit.
Bij een harde Brexit krijgen bedrijven die handeldrijven met het Verenigd Koninkrijk veel meer papierwerk voor hun kiezen. Voor sommige producten komen importtarieven van 17 procent. Grenscontroles komen terug en dat betekent lange wachttijden bij havens en vliegvelden.
De export naar het Verenigd Koninkrijk van de Land- en tuinbouw is nu nog 8 miljard, wat daarmee gaat gebeuren, is onzeker. Voor Nederlandse vissers is het onduidelijk of ze in Britse wateren mogen blijven vissen. Ook bestaan er vragen over het uitwisselen van informatie tussen politie en justitie. De levering van medicijnen kan onder druk komen te staan doordat Europese wet- en regelgeving vervalt. Ten slotte heeft de Brexit gevolgen voor militaire EU-missies waar het Verenigd Koninkrijk niet langer aan deel hoeft te nemen.
Om de Brexit het hoofd te bieden, worden duizenden nieuwe krachten gezocht, voor bij de douane, de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), maar ook de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Aan Rutte de taak dit in goede banen te leiden en te zorgen dat Nederland zo min mogelijk schade aan de mogelijke chaos ondervindt.
5. Het Kinderpardon
Een andere kwestie die de coalitie het komend jaar dreigt te splijten, is het kinderpardon. Na de slepende zaak met de Armeense kinderen Lili en Howick, die in september te elfder ure toch mochten blijven omdat staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) zijn discretionaire bevoegdheid gebruikte, kwamen tal van oproepen voor een ruimer kinderpardon. Zo verzamelde televisiepresentator Tim Hofman met een petitie ruim 250.000 handtekeningen voor een ruimer kinderpardon, die hij aanbood in de Tweede Kamer. Daarmee wilde hij vooral de christelijke regeringspartij CDA overtuigen, die er net als de VVD niets in ziet om 400 uitgeprocedeerde ‘gewortelde’ kinderen en hun gezinnen alsnog toe te laten in Nederland.
De twee partijen staan lijnrecht tegenover de ChristenUnie, voorstander van een nieuw kinderpardon. Op het partijcongres in november stemde een ruime meerderheid nog vóór een motie voor een uitzetstop van ‘gewortelde’ asielkinderen. Die motie was ondertekend door 140 ChristenUnie-leden, onder wie de Armeense Hayarpi Tamrazyan, die al sinds eind oktober ‘kerkasiel’ krijgt, eerst in Katwijk, daarna in de Bethelkerk in Den Haag. Omdat de overheid geen kerkdienst mag onderbreken, wordt al ruim twee maanden een dienst gehouden in het buurt- en kerkhuis.
Fractieleider Gert-Jan Segers noemde de aangenomen motie op zijn partijcongres een ‘duidelijk signaal’, maar blijft naar eigen zeggen trouw aan het regeerakkoord. Kamerlid Joël Voordewind greep de motie aan om de discussie met de andere regeringspartijen VVD, CDA en D66 te heropenen. Aangezien ook laatstgenoemde partij volgens het eigen verkiezingsprogramma een ruimer kinderpardon wil, ligt onenigheid in de coalitie op de loer.
Donderdag lekte de koopkrachtcijfers al uit. Daaruit bleek dat Nederlanders er volgend jaar naar verwachting gemiddeld 1,5 procent op vooruit gaan. Eerder werd de groei van de koopkracht nog geschat op 1,3 procent. Dat komt met name door een aanpassing van het belastingstelsel. Door een verlaging van de belastingschijven betalen de meeste Nederlanders straks minder inkomstenbelasting.
AD 02.10.2018
Het optimisme is opvallend, omdat minister Wopke Hoekstra van Financiën in het voorwoord van de Miljoenennota ook waarschuwt dat de economie weleens een klap kan krijgen door de aanstaande Brexit en dreigende handelsoorlogen.
Telegraaf 19.09.2018
“De rijksbegroting is van ons allemaal, en is voor ons allemaal. Dat moet ook gelden voor de economische groei”. Minister Hoekstra van Financiën schrijft dat in het voorwoord van de Miljoenennota, de samenvatting van de kabinetsplannen voor Prinsjesdag die in het bezit is van RTL Nieuws.
Telegraaf 15.09.2018
“De fundamenten onder onze welvaart zijn sterk, maar ze zijn geen garantie voor toekomstige voorspoed. In de mondiale economie, waarvan Nederland zo afhankelijk is, bedreigen de Brexit en de kans op handelsconflicten de economische groei”, schrijft Hoekstra.
De bewindsman vervolgt dat het kabinet Nederland voorbereidt om eventuele financiële schokken op te vangen door de overheidsfinanciën verder op orde te brengen.
Telegraaf 19.09.2018
Het economische plaatje voor volgend jaar ziet er rooskleurig uit, meldde het Centraal Planbureau (CPB) al in augustus. Die cijfers zijn nu geactualiseerd waardoor die er iets anders uitzien.
De economie groeit volgend jaar met 2,6 procent, is de verwachting. Hoekstra schrijft dat het kabinet wil dat mensen kunnen voelen dat het beter gaat. “Daarom gaat meer dan 95 procent van de Nederlandse huishoudens er volgend jaar op vooruit.”
Telegraaf 19.09.2018
De brexit en de kans op handelsconflicten bedreigen de op zich sterke welvaart, meldt Hoekstra. “Het kabinet bereidt Nederland voor op zulke economische tegenwind door de overheidsfinanciën in 2019 verder op orde te brengen. Maar we zijn er nog niet.” Hoekstra waarschuwt ook voor een hoge overheidsschuld, waar nog wel wat aan moet gebeuren.
AD 15.09.2018
Koopkracht
Uit een ander uitgelekt Prinsjesdagstuk, de Macro-Economische Verkenningen, bleek gisteren via de NOS dat de koopkracht volgens de berekeningen volgend jaar gemiddeld met 1,5 procent stijgt.
Het AD kon daar later aan toevoegen dat huishoudens met middeninkomens en alleenverdieners er volgend jaar het meest op vooruit gaan, en mensen met lagere inkomens het minst.
AD 20.12.2018
Ophef
De Tweede Kamerleden kregen vanavond rond 18.00 uur een stick met de Prinsjesdagstukken uitgereikt. Dat was een paar uur later dan gepland, omdat het ministerie van Financiën er in eerste instantie de verkeerde versie op had gezet. De Kamerleden moeten de stukken tot de officiële presentatie op Prinsjesdag geheimhouden en daar ook voor tekenen.
Gisteren ontstond er ophef onder Kamerleden omdat journalisten eerder over belangrijke cijfers beschikten dan zij. De oppositie wilde onmiddellijke openbaarmaking, maar daar gingen de coalitiepartijen en het kabinet niet mee akkoord.
Een overzicht van wat we tot nu toe zeker weten.
Koopkracht
Dat de koopkrachtplaatjes er voor volgend jaar zonnig uitzien, wisten we al toen het Centraal Planbureau (CPB) in augustus de eerste berekeningen publiceerde. Vervolgens ging het kabinet aan de slag om die cijfers nog een beetje bij te stellen.
Blijven de uitkeringsgerechtigden er in koopkracht niet teveel achter vergeleken met de werkenden? Hoe zit het met de ouderen die al jaren last hebben van gelijkblijvende of zelfs dalende pensioenen?
Met die vragen gingen het kabinet aan de slag en had gehoopt het eindresultaat volgende week dinsdag te presenteren. Totdat de cijfers donderdagavond uitlekten via het AD.
Een overzicht:
Per inkomensgroep
Tot 23.690 1,1 procent (was 0,7)
23.690 tot 37.904 1,7 procent (was 1,4)
37.904 tot 55.208 1,6 procent (was 1,4)
55.208 tot 80.340 1,7 procent (was 1,5)
Vanaf 80.340 1,6 procent (was 1,5)
Met kinderen 1,6 procent (was 1,4)
Zonder kinderen 1,6 procent (was 1,3)
Kanttekening
Bij deze cijfers past een kanttekening, want het klopt alleen als er volgend jaar verder niets veranderd en dat gebeurt vrijwel nooit. Politici en economen waarschuwen hier dan ook voor.
“Zelfs in deze tijden met een goed lopende arbeidsmarkt, zijn er mensen die hun baan verliezen”, zei minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken vrijdag over de koopkrachtontwikkeling in het algemeen.
Daarmee bedoelt hij dat bijvoorbeeld ontslag een gigantisch negatieve impact op je koopkracht heeft, ook al zien die cijfers er verder mooi uit. Het tegenovergestelde, een promotie of hoge bonus, geldt natuurlijk ook.
Deze plaatjes zeggen dan ook meer iets over hoe de politiek denkt. Krijgen uitkeringsgerechtigden er bijvoorbeeld minder bij dan werkenden, zoals nu het geval, dan hoopt dit kabinet dat het daarmee werken stimuleert.
Zorgpremie
Het kabinet maakt ieder jaar een inschatting van wat de zorgverzekering per jaar gaat kosten. Voor 2019 komt die berekening uit op 1.432 euro per jaar, dat is 124 euro meer dan wat Nederlanders dit jaar kwijt zijn.
Die stijging van ruim een tientje per maand is het gevolg van hogere lonen voor zorgpersoneel, stijgende medicijnprijzen en het besluit om het eigen risico deze kabinetsperiode te bevriezen.
Zorgverzekeraars kunnen hier overigens van afwijken. Zij maken de premies voor 2019 later dit jaar bekend.
Telegraaf 19.09.2018
Dividendbelasting
Een maatregel die geen effect op je inkomen heeft, is de veelbesproken afschaffing van de dividendbelasting per 2020. De gederfde inkomsten werden aanvankelijk op 1,4 miljard euro per jaar geraamd, maar die komt zoals we nu weten dankzij een groeiende economie uit op 1,9 miljard euro. Met dat bedrag wordt dan ook gerekend voor de begroting voor 2019.
AD 11.10.2018
Hoe dat gat van een half miljard euro wordt gedicht, is min of meer ook al bekend. De voorgenomen verlaging van de winstbelasting voor bedrijven wordt iets soberder. In het regeerakkoord staat dat de belasting op winsten van 200.000 euro en hoger stapsgewijs wordt verlaagd van 25 naar 21 procent. Dat lage percentage komt nu iets hoger te liggen.
AD 17.10.2018
Telegraaf 16.10.2018
De voorgenomen belastingverlaging voor bedrijven met winsten tot 200.000 van 20 naar 16 procent blijft onaangetast. Daarmee blijft het midden- en kleinbedrijf zoals gewenst buiten schot. Het zijn immers de multinationals die het meest zouden profiteren van het schrappen van de dividendtaks.
De groeiprognoses voor de Nederlandse economie voor 2019 zijn nog altijd heel redelijk. En als je kijkt naar zaken die je portemonnee raken, is de start van 2019 helemaal niet zo slecht.
Business Insider houdt, in samenwerking met nieuwsapp Upday, elke maand zeven prijzen bij die van belang zijn voor de waarde van je bezittingen en die je maandelijkse uitgaven beïnvloeden.
De huizenprijs: €2.319 per maand erbij in een jaar tijd
Ook in het slotkwartaal van 2018 ging de gemiddelde huizenprijs razend hard omhoog: een plus van 10,3 procent vergeleken met het laatste kwartaal van 2017, zo bleek deze maand uit cijfers van makelaarsclub NVM.
Hypotheekrentes staan voorlopig nog op extreem lage niveaus.
Sparen: gat met inflatie wordt nog groter door hogere btw
Terwijl de inflatie al maanden rond de 2 procent schommelt, zien spaarders rentes niet meebewegen. Variabele spaarrentes dalen gestaag en ook in januari kreeg je maximaal 0,35 procent rente op een vrij opneembare spaarrekening, volgens gegevens van de site Spaarinformatie.nl.
De economische nieuwsberichten van 2019 benadrukken vooral de gevaren voor beleggers: de ontwrichtende gevolgen van een eventuele no deal-Brexit en de groeivertraging in China.
Voor olie geldt iets vergelijkbaars als voor aandelen. Menig analist wijst op risico’s van groeivertraging in China en het gevaar van een groeidip in West-Europa, met als gevolg een lager energieverbruik, minder vraag naar olie en dus mogelijk prijsdalingen.
Tegelijk laat de start van 2019 een lichte stijging van de olieprijs zien tot een niveau van 60 dollar voor een vat Noordzee-olie.
“Het variabele tarief voor stroom is 17 procent gestegen sinds vorige maand en maar liefst 36 procent sinds januari 2018”, aldus online consumentenadviseur Pricewise.nl.
Een compleet overzicht van alles wat we weten over de Prinsjesdagstukken vind je hier.
NOS 19.12.2018 Op het loonstrookje dat werknemers in januari krijgen, staat 1 tot 2,5 procent meer netto loon dan op het loonstrookje van december. De loonstijging is lager dan verwacht werd op Prinsjesdag, maar volgens minister Koolmees gaan veruit de meeste Nederlanders er toch op vooruit.
Werkenden gaan minder inkomstenbelasting betalen, terwijl de algemene heffingskorting en de arbeidskorting omhoog gaan. Vooral mensen met een middeninkomen (tussen de 35.000 en 70.000 euro per jaar) profiteren daarvan.
Volgens Koolmees gaan ook gepensioneerden en mensen met een bijstandsuitkering erop vooruit.
Effecten loonstrookje (bron: Ministerie SZW)
Inkomen
2019
Werkenden:
Minimumloon (20.600)
+1,2%
Modaal (35.000)
+2,5%
2 x modaal (70.000)
+1,7%
3 x modaal (105.000)
+0,7%
Uitkeringen:
Bijstand
+2,9%
Bijstand alleenstaande ouder
+2,9%
Uitkering bruto 30.000 euro
+3,1%
Maximale sociale uitkering (41.000)
+3,7%
Gepensioneerden:
AOW
+2,9%
Aanvullend pensioen (10.000)
-0,2%
Aanvullend pensioen (30.000)
+1,1%
In 2019 gaan veel prijzen stijgen, vooral door de verhoging van het lage BTW-tarief en de energiebelasting. Koolmees stelt dat de meeste huishoudens door het hogere netto loon gecompenseerd worden voor die prijsstijgingen. “Naar schatting gaat 96 procent van de huishoudens erop vooruit.”
De koopkrachtstijging is in doorsnee 1,6 procent ten opzichte van 2018, blijkt uit de berekeningen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Koolmees houdt wel een slag om de arm: “Niemand kan natuurlijk precies voorspellen wat een nieuw jaar brengt. Niet alleen kabinetsbeleid, maar ook de ontwikkeling van de economie heeft impact op deze koopkrachtberekeningen.”
AD 19.12.2018 De meeste Nederlanders zullen op hun eerste loonstrookje in januari 1 tot 2,5 procent meer netto overhouden, ook als zij van hun baas geen salarisverhoging hebben gekregen.
Wie rond 40.000 euro bruto verdient, profiteert relatief het meest van tariefswijzigingen in de inkomstenbelasting en verhoging van de algemene heffings- en arbeidskorting.
Ook bijstandsgerechtigden en AOW’ers krijgen 3 procent meer op hun rekening gestort, doordat hun uitkering meestijgt met de prijzen (inflatie), blijkt uit de jaarlijkse brief over loonstrookjes van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Negatieve uitschieters zijn ouderen met een klein aanvullend pensioen (tot circa 10.000 euro bovenop de AOW). Zij krijgen van hun pensioenfonds 0,2 procent minder overgemaakt dan in december, wat neerkomt op 1 tot 3 euro per maand.
Toch gaan zij er niet op achteruit, omdat hun AOW met 30 euro per maand stijgt. Ook profiteren zij van een hogere ouderenkorting van circa maximaal 178 euro op jaarbasis, die bij de jaarlijkse aangifte wordt uitgekeerd.
Dat mensen meer op hun rekening gestort krijgen, betekent niet per se dat zij netto meer te besteden krijgen. Zo stijgt komend jaar het lage btw-tarief van 6 naar 9 procent, wat leidt tot hogere uitgaven. Ook stijgt de zorgpremie en de energiebelasting. Toch is dat voor 96 procent van de Nederlanders het geval, aldus Sociale Zaken.
Een doorsnee huishouden gaat er in 2019 1,6 procent op vooruit, dat is iets meer dan de toename van 1,5 procent die nog op Prinsjesdag werd verwacht. Dit komt vooral doordat de zorgpremies minder hard stijgen dan verwacht, zo blijkt uit bijgestelde cijfers van het Centraal Planbureau.
Concreet krijgt een gezin waarvan de ene partner 35.000 euro en de andere partner 17.500 euro verdient in januari 65 euro netto meer gestort op de bankrekening. Door hogere BTW, energiebelasting en zorgpremie blijft daar 15 euro van over. Wie kinderen heeft, ziet dat bedrag nog stijgen doordat kinderbijslag en kinderopvangtoeslag komend jaar toenemen.
De grootste koopkrachtstijging is komend jaar weggelegd voor ouderen met een flink aanvullend pensioen van circa 30.000 euro bovenop hun AOW. Zij mogen zich verheugen op een koopkrachtplus van 2,9 procent. Zij profiteren van de verlaging van het hoogste tarief in de inkomstenbelasting plus verhoging van de ouderenkorting.
Kinderbijslag
Alleenstaande ouders met een minimumloon komen er als groep juist bekaaid af. Zij krijgen 0,3 procent meer te besteden. Dit komt vooral doordat zij niet profiteren van tariefsverlaging in de inkomstenbelasting omdat zijn niet of nauwelijks belasting betalen. Dat ze er toch iets op vooruitgaan komt vooral door de hogere kinderbijslag.
Het ministerie van Sociale Zaken wijst erop dat de berekeningen die het heeft gemaakt niet voor iedereen herkenbaar zullen zijn. Wie gaat samenwonen, zijn baan verliest of juist een promotie maakt, ziet veel grotere koopkrachtverschillen terug dan mensen voor wie de persoonlijke situatie niet of nauwelijks verandert.
AD 19.12.2018 De economische groei in alle provincies zakt terug. Alleen in de Randstad is sprake van bovengemiddelde groei, zo melden economen van ING.
Nadat het Centraal Planbureau (CPB) vanochtend naar buitenkwam met ramingen voor de Nederlandse economie, heeft ING wat preciezer uitgezocht hoe het zit met de groeiverwachtingen op regionaal niveau. Een van de uitkomsten: de regio’s Flevoland, Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht hebben misschien wel het minst te klagen.
De ING-economen schatten dat de groei daar volgend jaar uitkomt op zo’n 2,5 procent. Dat is lager dan voorgaande jaren, maar nog altijd hoger dan de groei in heel Nederland, die uitkomt op 2,2 procent.
Vooral Zuid-Holland heeft een paar snelgroeiende lokale regio’s in huis. Deze steden profiteren meer dan gemiddeld van de groei van bedrijvigheid, vooral in de zakelijke dienstverlening.
Een andere factor waarom juist die regio’s het bovengemiddeld goed doen: de bevolking groeit er sneller. Die bevolkingstoename – onder andere in Den Haag, Delft en Alphen aan den Rijn/Gouda – is goed nieuws voor lokale ondernemers, vooral in de detailhandel en de horeca.
,,De Randstad is goed voor ruim de helft van de Nederlandse economie en groeit per saldo harder dan de andere regio’s”, aldus Thijs Geijer, ING regio-econoom.
De econoom maakt wel een kanttekening: ,,Ondanks dat het groeitempo in 2019 iets afneemt, blijven de spanningen op de arbeidsmarkt en de druk op de woningmarkt en infrastructuur er groot.” Het gevolg is kortom dat het bedrijfsleven over de gehele linie volgend jaar een stap terugdoet.
In de regio’s Drenthe en Groningen zal die stap vermoedelijk het grootst zijn. Groningen is de enige provincie die de economie de afgelopen tijd sowieso al zag krimpen.
De beperkingen aan de gaswinning zet een flinke rem op de groei en dat zal volgend jaar niet anders zijn. Exclusief de gaswinning groeit de Groningse economie volgens schatting van de ING-economen met 1,5 procent.
Waar alle provincies last van hebben: de krapte op de arbeidsmarkt. Zo merkt Geijer op: ,,In sommige regio’s is de arbeidsmarkt zo krap dat werkgevers een dringend beroep doen op iedereen die kan en wil werken.”
Naar verwachting kent Groningen volgend jaar nog het hoogste werkloosheidscijfer. In de meeste regio’s komt het werkloosheidspercentage uit rond het lage niveau van voor de crisis. Zeeland is de enige provincie met een werkloosheid onder de 3 procent. Landelijk is de werkloosheid naar verwachting 3,6 procent.
,,In sommige regio’s liggen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt verder uit elkaar. Die onbalans uit zich in het tragere herstel van de arbeidsdeelname onder lager en middelbaar opgeleiden. Het legt daarmee een zwakte van de arbeidsmarkt bloot”, besluit Geijer.
Telegraaf 19.12.2018 De economie zal iets minder hard groeien dan verwacht. Het Centraal Planbureau (CPB) voorspelt voor dit jaar een groei van 2,6 procent en voor volgend jaar 2,2 procent.
Dat is minder dan eerder werd voorspeld. Met Prinsjesdag verwachtte het CPB nog een groei van 2,6 procent in 2019 en 2,8 procent voor het huidige jaar. De economie draait goed, maar het hoogtepunt is voorbij, concludeert het CPB.
Met de koopkracht gaat het volgend jaar iets beter dan verwacht. De voorspelling is dat die volgend jaar met 1,6 procent groeit, terwijl eerder nog aan 1,5 werd gedacht. Dit jaar zal dat cijfer naar verwachting echter ’slechts’ met 0,3 procent stijgen, terwijl 0,4 eerder werd voorspeld.
De koopkracht is volgens het CPB volgend jaar iets groter dan verwacht omdat de prijzen minder hard stijgen dan verwacht. Zo wordt de zorgpremie 61 euro lager dan eerder gedacht. Tegelijkertijd wordt de stijging van de koopkracht gedempt omdat de lonen minder hard omhoog gaan dan aanvankelijk voorspeld.
Het CPB vindt de groei van de economie met 2,2 nog stevig, al vlakt die dus wel iets af. Nederland doet het wederom beter dan het Europees gemiddelde, is de voorspelling.
Volgend jaar zullen de Europese economieën met zo’n 1,7 procent groeien, denkt het CPB. Het planbureau is met deze voorspellingen overigens wel iets optimistischer dan bijvoorbeeld De Nederlandsche Bank.
Brexit
Maar het CPB maakt daar ook een kanttekening bij: „De onzekerheden die de economie negatief kunnen beïnvloeden, blijven groot.
In het buitenland gaat het om de ontwikkelingen rondom het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China, de Brexit, de Italiaanse begroting en de demonstraties in Frankrijk. In Nederland kan de groei lager uitvallen als geplande overheidsuitgaven niet doorgaan.”
Dit jaar houdt het kabinet bijvoorbeeld 3,7 miljard euro over, mede omdat de overheid niet zo veel geld uitgaf als het kabinet eerder zei te gaan doen.
Laura van Geest, de directeur van het CPB, zegt: „De cijfers zijn nog steeds mooi. De arbeidsdeelname en de werkloosheid zijn weer terug naar de niveaus van voor de grote recessie. Maar de vooruitzichten worden wel minder rooskleurig.”
AD 19.12.2018 De economie groeit nog steeds, maar minder hard dan de afgelopen jaren. Dat blijkt uit nieuwe ramingen van het Centraal Planbureau (CPB). Wel doet de Nederlandse economie het beter dan gemiddeld in de eurozone.
De onzekerheden die de economie kunnen beïnvloeden zoals de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China en de brexit zijn onveranderd groot. Ook de protesten van de ‘gele hesjes’ in Frankrijk en de Italiaanse begroting noemt het CPB als risico’s.
Het CPB verwacht dat de economische groei dit jaar uitkomt op 2,6 procent van bruto binnenlands product (bbp). Voor komend jaar wordt gerekend op een groei van 2,2 procent.
Daarmee is het CPB iets positiever dan De Nederlandsche Bank (DNB), die recent groeipercentages van 2,5 procent dit jaar en 1,7 procent voor de jaren 2019 en 2020 voorspelde. Het Internationaal Monetair Fonds voorziet voor komend jaar een groei van 2,25 procent.
Werkloosheid
Het CPB voorziet verder dat de werkloosheid volgend jaar daalt naar 3,6 procent, van 3,9 procent dit jaar. De groei van de werkgelegenheid is daarmee flink lager dan die van dit jaar. De inflatie wordt wel flink hoger met 2,4 procent volgend jaar tegen 1,6 procent dit jaar. Dat komt onder meer door de stijging van het lage btw-tarief van 6 procent naar 9 procent.
De lonen gaan echter ook omhoog en de koopkracht verbetert volgend jaar met 1,6 procent.
De overheidsfinanciën zien er ook goed uit. De overheidsschuld daalt volgend jaar naar 48,9 procent van het bbp. Verder heeft de overheid voor het derde rij op jaar een begrotingsoverschot van minimaal 1 procent.
Volgens minister Hoekstra van Financiën ziet het ernaar uit dat de cijfers van Prinsjesdag naar beneden moeten worden bijgesteld.
Minister Hoekstra voor aanvang van de ministerraad ANP
NOS 14.12.2018 Minister Hoekstra erkent dat de economische groei volgend jaar waarschijnlijk lager uitpakt dan het kabinet op Prinsjesdag voorspelde. “We gingen uit van een groei van 2,6 procent, maar de cijfers van onder meer de Rabobank laten een wat lager percentage zien.”
Economen van de Rabobank voorspellen dat de groei in 2019 en 2020 terugzakt naar respectievelijk 1,9 en 1,7 procent. Ook het Centraal Bureau voor de Statistiek meldde onlangs dat de economische groei terugloopt.
Krimp in Duitsland
De tegenvallende cijfers hebben volgens Hoekstra te maken met de krapte op de arbeidsmarkt. Er is bijvoorbeeld te weinig mankracht in de bouw en de techniek. Maar het gaat ook slechter met de economie in andere Europese landen. In Duitsland was het afgelopen kwartaal zelfs een krimp van 0,2 procent te zien.
“Als het slechter gaat met de economie in Europa en de rest van de wereld, betekent dat automatisch dat het ook slechter gaat met de economische groei in Nederland”, zegt Hoekstra. Hij wacht nog even op de economische prognose van het Centraal Planbureau, die woensdag verschijnt, voor hij het groeicijfer van september definitief bijstelt.
De minister vindt dat er nog altijd sprake is van “een significante en stevige groei, maar wel iets lager dan verwacht in de Miljoenennota”. Het goede nieuws is volgens hem dat “het een hele tijd geleden is dat er zoveel mensen aan het werk waren. En je ziet ook dat de lonen stap voor stap aan het stijgen zijn.”
Telegraaf 29.11.2018 Het kabinet laat nog meer geld op de plank liggen dan gedacht. Dit jaar blijft er 3,7 miljard euro over. Dat staat in de Najaarsnota die minister Hoekstra (Financiën) donderdagavond naar de Kamer heeft gestuurd. Daarmee wordt de rekening van het huidige jaar opgemaakt.
Het geld dat overblijft wordt voor het grootste gedeelte (2,2 miljard) ’meegenomen’ naar volgende jaren. Het kan dan bijvoorbeeld uitgegeven worden aan Defensie en Infrastructuur.
Uitstoot gassen
De rest van het geld wordt gestoken in het aflossen van de staatsschuld. Ook wordt er een half miljard gereserveerd voor eventuele extra maatregelen tegen de uitstoot van broeikasgassen, zoals deze krant eerder onthulde.
Er blijft onder meer zo veel geld over omdat er een gigantische schikking werd getroffen met ING dat meewerkte aan witwasfraude. Departementen als Infrastructuur hielden geld over omdat zij grote investeringen moeilijk zouden kunnen verspreiden over meerdere jaren. Daarnaast blijkt de zorg honderden miljoenen minder te kosten dan eerder werd voorspeld en brengt de dividendbelasting 350 miljoen meer op dan met Prinsjesdag werd gedacht.
In de Najaarsnota worden financiële mee- en tegenvallers uiteengezet. Zo staat er in dat bij de post ’kleine afpakopbrengsten’, waarmee het geld dat van criminelen wordt afgepakt wordt bedoeld, een tegenvaller is van circa 50 miljoen. Rijke criminelen hadden dus minder van de overheid te vrezen dan gedacht.
Aan de EU is het kabinet iets minder (41 miljoen) kwijt dan gedacht en de bedrijven waar de staat een aandeel in heeft, brachten meer op: ongeveer 40 miljoen extra.
Het begrotingsoverschot komt uit op 0.9 procent van de totale binnenlandse productie. De staatsschuld daalt naar 52,7 procent van wat we als land in een jaar verdienen.
In vergelijking met wat de ambtenaren op Prinsjesdag dachten, komt er dit jaar 0,4 miljard meer binnen aan belastingen en premies. Maar de problemen bij de Belastingdienst zorgen ook voor lagere opbrengsten op sommige posten. De ontvangsten bij de erf- en schenkbelasting zijn 237 miljoen minder dan geraamd.
NU 29.11.2018 Het overschot op de begroting is iets groter dan minister Wopke Hoekstra van Financiën in de Miljoenennota voorspelde, staat in de Najaarsnota die donderdag naar de Tweede Kamer is gestuurd.
In de Najaarsnota geeft het kabinet de laatste stand van zaken over de inkomsten en de uitgaven.
Het begrotingsoverschot is 0,1 procentpunt groter dan op Prinsjesdag werd gemeld en komt uit op 0,9 procent. De overheidsschuld is aan het eind van het jaar gedaald naar 52,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
Dit jaar is er verder 3,7 miljard euro minder uitgegeven dan verwacht. Dat komt vooral doordat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het ministerie van Defensie 2,2 miljard euro niet hebben uitgegeven. Deze ministeries mogen dat geld overhevelen naar hun begroting van volgend jaar.
De rest van het overschot wordt gebruikt om de staatsschuld verder af te lossen.
Een dag eerder kwam al naar buiten dat het kabinet 0,5 miljard euro apart zet voor het terugdringen van de CO2-uitstoot op de korte termijn.
AD 14.11.2018 De economische groei in Nederland is in het derde kwartaal uitgekomen op het laagste niveau in ruim twee jaar. Het bruto binnenlands product (bbp) dikte met 0,2 procent aan ten opzichte van een kwartaal eerder, zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van een eerste berekening.
Dat er nog wel sprake was van groei was onder meer te danken aan een toename van de bestedingen door consumenten. Die gaven 2 procent meer uit dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Vooral aan auto’s en elektrische apparaten werd meer geld besteed. Ook de buitenlandse handel droeg bij aan de groei.
Dat de groei is afgezwakt, komt volgens hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS vooral omdat de investeringen minder hard toenamen dan voorheen. Daarbij wijst hij op ontwikkelingen in de bouw. Waar de bouw na de crisis in rap tempo groeide, schakelt de sector nu een tandje terug.
Op jaarbasis groeide de Nederlandse economie met 2,4 procent. Naast de gestegen consumptie kwam dat onder meer door hogere investeringen in vaste activa zoals machines en bedrijfsgebouwen en door de export, al was dat wel minder het geval dan in voorgaande kwartalen.
In Europese context stond Nederland het afgelopen kwartaal in de middenmoot, waar ons land eerder een van de grootste groeiers was. Duitsland, de belangrijkste handelspartner voor Nederland, kende evenwel een kwartaal van krimp. Volgens Van Mulligen leidt die ontwikkeling bij de oosterburen nog niet tot al te grote zorgen. ,,Dat is moeilijk te zeggen op basis van één kwartaal’’. Mocht de Duitse economie ook in het volgende kwartaal krimpen, dan kan dat volgens hem wel reden tot zorg zijn.
NU 06.11.2018 De uitgaven in de publieke sector zijn sinds 1998 met jaarlijks 3 procent toegenomen. Onder deze sector vallen alle overheids- en semioverheidsorganisaties. De groei is vooral veroorzaakt door toegenomen dienstverlening in bijvoorbeeld het onderwijs en de zorg.
De uitgaven in de markt- of commerciële sector zijn met 1,3 procent op jaarbasis minder snel toegenomen, terwijl de dienstverlening evenveel groeide.
Dat meldt het Sociaal en Cultureel Planbureau in het rapport Publiek voorzien, waarin een overzicht staat van de ontwikkelingen in de uitgaven van 27 publieke voorzieningen tussen 1998 en 2015.
In 1998 bedroegen de overheidsuitgaven aan publieke voorzieningen 74 miljard euro. In 2015 was dat bedrag toegenomen tot 123 miljard. Het SCP benadrukt dat het hier niet gaat om uitgekeerde bedragen in bijvoorbeeld de sociale zekerheid.
Uitgaven curatieve en langdurige zorg stegen het meest
De verschillen tussen onderdelen van de publieke sector zijn groot. Bij de zogeheten curatieve zorg (gericht op genezing en behandeling) namen de uitgaven met 32 procent toe, bij de langdurige zorg was de groei 27 procent. Dat heeft met onder meer de vergrijzing te maken. Veiligheid en justitie (9 procent), sociale zekerheid (2 procent) en de overige sectoren (7 procent) nemen een veel kleiner deel van de uitgaven voor hun rekening.
In 2015 werd 60 procent van de totale uitgaven aan publieke voorzieningen door de overheid gefinancierd. Burgers leverden 7 procent aan eigen betalingen en de resterende 33 procent viel grotendeels onder collectieve regelingen als de Zorgverzekeringswet.
Volgens het SCP zijn stijgende personeelskosten een belangrijke oorzaak van de groei van de uitgaven bij de publieke voorzieningen. Ze nemen ongeveer twee derde van de totale uitgaven in beslag.
NOS 17.10.2018 De koopkrachtcijfers die het kabinet op Prinsjesdag presenteerde voor ‘voorbeeldgezinnen’ in 2018 kloppen niet. Dat heeft minister Koolmees van Sociale Zaken bekendgemaakt.
Alleenverdieners met kinderen blijken er dit jaar op achteruit te gaan. De meeste andere werkenden, met of zonder kinderen, gaan er minder op vooruit dan was voorgespiegeld.
Ouderen met alleen AOW of AOW met een klein pensioen gaan er dit jaar juist op vooruit, in plaats van achteruit. Dat geldt ook voor sociale minima.
Koolmees zegt dat er iets is misgegaan bij het verrekenen van het eigen risico voor de zorg. GroenLinks spreekt van een “pijnlijke rekenfout”. SP-Kamerlid Leijten spreekt van een “foute polonaisepolitiek” omdat koopkrachtcijfers achteraf al vaak niet uitkomen, “zeker als er ook nog eens verkeerde cijfers gepresenteerd worden. De PVV heeft er ook geen goed woord voor over:
Léon de Jong
@leondejong
Koopkrachtcijfers voor hardwerkende Nederlanders waren al een ongekende schoffering maar het is nog erger dan gedacht. Werkenden moeten het doen met nog minder koopkracht en alleenverdiener met kinderen komt zelfs in de min! Opvallend dat @wkoolmees dit nu pas naar buiten brengt https://t.co/WV0p6q07HL
“Net als vorig jaar werd de eenverdiener een plusje beloofd, maar krijgt hij een min. Onverteerbaar”, zegt SGP-Kamerlid Stoffer.
Gisteren merkte partijleider Van der Staaij al op dat hij de belastingplannen van het kabinet voor bedrijven een stap op de goede weg vindt, maar dat de eenverdienersgezinnen nog te veel belasting betalen. Voor de SGP is dit een belangrijk onderwerp als in de Eerste Kamer het Belastingplan moet worden goedgekeurd.
Maar volgens partijleider Segers van regeringspartij ChristenUnie komt het volgend jaar goed met de gezinnen die leven van één inkomen
Gert-Jan Segers
@gertjansegers
@mennodebruyne Dat is niet fair. Koopkracht van dit jaar is het uitvloeisel van de door Rutte-2 voorbereide begroting. De voor een eenverdieners gunstige maatregelen van Rutte-3 zijn pas komend jaar merkbaar.
De minister benadrukt dat de rekenfout maar één keer is gemaakt. “Het betreft dus een eenmalige omissie die geen invloed heeft op het koopkrachtbeeld 2019”, schrijft hij aan de Tweede Kamer. Volgens de minister is met de nieuwe cijfers – een selectie staat in de tabel hieronder – de fout volledig hersteld.
Koopkrachtcijfers 2018, bron ministerie van SZW
Voorbeeldgezinnen
Fout %
Juist %
Alleenverdiener met kinderen, modaal (37.000 euro)
NOS 16.10.2018 Premier Rutte vindt dat hij geschonden uit de strijd over de afschaffing van de dividendbelasting is gekomen. Dat zei hij tijdens een laatste debat daarover met de Tweede Kamer.
“Is dat een kras? Dat is een kras. Ik heb ook gezegd: dat is mijn baan. Als mijn baan zou zijn het voorkomen van krassen, doe ik mijn werk niet. Mijn baan is zoveel mogelijk krassen verzamelen en hopelijk gaan er af en toe ook wat dingen goed.”
Gisteren maakte hij bekend dat het kabinet afziet van de maatregel om de dividendbelasting voor bedrijven af te schaffen.
Biezen pakken
Voor de oppositie in de Tweede Kamer was er niet veel meer te halen in het debat. PvdA-leider Asscher zei dat hij niet tevreden is over de antwoorden van Rutte en eiste excuses van hem. Hij vindt het onaanvaardbaar dat de premier de maatregel verdedigde door te zeggen dat Nederland een onverantwoord risico zou nemen als de afschaffing niet door zou gaan.
Rutte verontschuldigde zich niet. “Ik denk dat er ook vaak wat dingen goed gaan, maar er gaan ook dingen fout. Dat hoort bij besturen, verantwoordelijkheid nemen.”
PVV-leider Wilders diende een motie van wantrouwen in. “Hij zou het landsbelang pas dienen als hij zijn biezen zou pakken”, beet Wilders Rutte toe.
De motie werd gesteund door PvdA, FvD, SP en DENK, en haalde het niet.
NOS 16.10.2018 De regeringspartijen bestrijden de kritiek van de oppositiepartijen op nieuwe belastingverlagingen voor het bedrijfsleven. Die komen in plaats van de afschaffing van de dividendbelasting, zo werd gisteren bekend. In het Kamerdebat hierover staan de twee kampen nog steeds tegenover elkaar.
“Driekwart van de Nederlanders verdient zijn boterham in het bedrijfsleven”, zegt CDA-leider Buma. “Er zijn zesduizend mkb-bedrijven die direct of indirect afhankelijk zijn van deze grote bedrijven. Zijn die ziek, dan wordt het mkb ook ziek.”
Buma vindt dat deze belangen onderbelicht zijn gebleven in de discussie over de dividendbelasting. Maar vanwege deze belangen hebben de regeringspartijen hun besluit genomen. Hij verwijt de oppositie dat die bedrijven wil wegjagen uit Nederland, met als gevolg dat mensen hun baan verliezen.
Wij vinden het terecht dat in plaats van die lelijke meloen een frisse fruitmand voorligt, aldus SGP-leider Van der Staaij.
De SGP spreekt als enige oppositiepartij waardering uit voor het belastingpakket van het kabinet. SGP-leider Van der Staaij noemt het een stap in de goede richting. “Wij vinden het terecht dat in plaats van die lelijke meloen een frisse fruitmand voorligt”, zei hij. “Dit is niet alleen goed voor de grote, maar ook voor de kleinere bedrijven.”
De andere oppositiepartijen vinden het alternatieve plan net zo slecht als het afschaffen van de dividendbelasting. Zijn vinden dat premier Rutte in een jaar van discussie over de dividendbelasting zijn geloofwaardigheid is verloren. “Hij is zijn politieke kompas allang kwijt”, zegt PVV-leider Wilders. “Deze premier moet weg.”
Het Torentje is een pinautomaat voor de grote bedrijven geworden, aldus PvdA-leider Asscher.
SP-leider Marijnissen en PvdA-leider Asscher zijn wantrouwend over de contacten van Rutte met de top van het Nederlandse bedrijfsleven. “Wat heeft hij precies besproken met die hoge heren?” zei Marijnissen. “Het is tijd om ons niet langer te laten dicteren door multinationals.” Asscher: “Het Torentje is een pinautomaat voor de grote bedrijven geworden.”
Wat GroenLinks-leider Klaver betreft “gaat de strijd door”. Hij wil proberen de belastingplannen door te schuiven naar 2020. Dan zijn er nieuwe verkiezingen geweest voor de Eerste Kamer en hebben de regeringspartijen daar misschien geen meerderheid meer. Maar daar voelen de regeringspartijen niets voor.
NU 15.10.2018 De 1,9 miljard euro die vrijkomt nu het kabinet de dividendbelasting toch niet afschaft, gaat onder meer naar de verlaging van de winstbelasting.
Voor alle bedrijven, van klein tot groot, gaat de vennootschapsbelasting de komende jaren verder omlaag dan het kabinet eerder al had aangekondigd, schrijft staatssecretaris Menno Snel (Financiën) in een Kamerbrief.
De brief ging maandagavond naar de Kamer, nadat premier Mark Rutte eerder op de dag bekendmaakte dat het kabinet de afschaffing van de dividendbelasting definitief van tafel heeft geveegd.
Snel sprak de verwachting uit dat het vervangend pakket met maatregelen op meer draagvlak kan rekenen. Zo heeft de verlaging van de vennootschapsbelasting volgens hem een aantoonbaar positief effect op de economische groei. Bij de afschaffing van de dividendbelasting ontbrak die wetenschappelijke onderbouwing.
Winstbelasting verder omlaag
Het kabinet was al van plan de vennootschapsbelasting voor grote ondernemingen stapsgewijs te verlagen van 25 naar 22,25 procent. Het tarief voor het midden- en kleinbedrijf zou van 20 naar 16 procent verlaagd worden. In de nieuwe plannen die Snel heeft ontvouwd, komen de tarieven in 2021 uit op respectievelijk 20,5 en 15 procent.
Grote bedrijven moeten wel wat langer wachten op verlaging van de winstbelasting. De eerste stap die voor volgend jaar gepland stond, gaat niet door. In de twee jaar daarna daalt de belasting op bedrijfswinsten boven de 200.000 euro echter wel een stuk sneller dan voorzien.
Ook werkgeverslasten verder omlaag
De inperking van een gunstige belastingregeling voor buitenlandse werknemers gaat wel door, maar er komt een overgangsregeling voor expats die daar al in 2019 of 2020 door zouden worden getroffen. Om het ondernemersklimaat verder te verbeteren, wordt vanaf 2021 structureel 200 miljoen euro uitgetrokken om de werkgeverslasten op arbeid te verlagen.
Het kabinet verzacht daarnaast de pijn voor directeuren-grootaandeelhouders, die voortaan belasting moeten gaan betalen op hoge leningen die zij afsluiten bij hun eigen onderneming. Ook wordt het innovatieve bedrijven met een extra belastingkorting makkelijker gemaakt om te investeren in onderzoek en ontwikkeling.
Alle maatregelen bij elkaar zijn goed voor een bedrag van circa 1,9 miljard euro structureel vanaf 2020. Dat is ook het bedrag dat gemoeid was met de afschaffing van de dividendbelasting.
Snel wil niet zeggen of hij de nieuwe voorstellen beter te verdedigen vindt. “Dit is een ander pakket, met een andere weging.” Naar verwachting debatteert het kabinet dinsdag met de Tweede Kamer over de nieuwe voorstellen. De oppositie vindt dat het kabinet het vrijgekomen geld moet besteden aan verdere lastenverlichting voor burgers en investeringen in de publieke sector.
‘Vrijkomen geld is niet meer dan terecht’
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland zijn blij dat het geld dat vrijkomt ten goede komt aan het bedrijfsleven. ”Dat is niet meer dan terecht, omdat per saldo de lasten voor ondernemers nog steeds stijgen. Terwijl zij juist ruimte nodig hebben om te investeren”, zegt voorzitter Jacco Vonhof van MKB-Nederland.
Volgens VNO-NCW is de verlaging van het hoge tarief van de winstbelasting hard nodig ”gezien de internationale concurrentieslag om bedrijven en in het licht van de brexit”. De organisatie houdt echter zorgen over het vestigingsklimaat in Nederland. ”Hoofdkantoren zijn van essentieel belang voor de totale Nederlandse economie. Nederland zal hard moeten blijven knokken om deze bedrijven aan te trekken en te behouden.”
NOS 15.10.2018 Het kabinet wil de lasten voor het bedrijfsleven verder verlagen. De plannen komen in de plaats van de omstreden afschaffing van de dividendbelasting. Die maatregel is definitief van tafel, liet premier Rutte vandaag weten.
In een brief aan de Tweede Kamer schrijft staatssecretaris Snel van Financiën dat de vennootschapsbelasting die grote bedrijven betalen over hun winst extra wordt verlaagd. Die zou al naar 22,25 procent gaan, maar dat wordt nu 20,5 procent in 2021. Voor het midden- en kleinbedrijf gaat het tarief ook verder omlaag, van 16 naar 15 procent in 2021.
Expatregeling
Het kabinet zet in op lagere personeelslasten voor werkgevers. Daarvoor wordt vanaf 2021 een bedrag van 200 miljoen euro gereserveerd. Ook de zogeheten expatregeling blijft langer in zijn huidige vorm bestaan. Bedrijven kunnen daarmee buitenlandse werknemers tot 30 procent van hun salaris belastingvrij uitkeren.
Aanvankelijk zou de duur van die gunstige regeling volgend jaar worden teruggebracht van acht jaar naar vijf jaar. Die versobering wordt nu twee jaar uitgesteld.
“Het kabinet wil dat Nederland voor ondernemers een aantrekkelijk vestigingsland is”, schrijft Snel in zijn brief. “Dat is voor Nederland van groot belang, omdat bedrijven – klein en groot – zorgen voor werkgelegenheid en welvaart.”
Daarnaast worden bedrijven gestimuleerd om meer aan innovatie te doen, met een hogere korting op de loonbelasting. In totaal behelst het alternatieve pakket een lastenverlichting van 1,9 miljard euro. Dat was ook het bedrag dat gemoeid was met de afschaffing van de dividendbelasting.
NOS 15.10.2018 Premier Rutte stelde dat zijn positie niet is aangetast nu het kabinet de afschaffing van de dividendbelasting heeft afgeblazen, maar volgens politiek redacteur Xander van der Wulp is het wel “zijn pijnlijkste politieke nederlaag tot nu toe”.
“Maar Rutte is flexibel, hij verdedigt al weer even vrolijk het alternatieve pakket met lastenverlichting dat er nu ligt”, zegt Van der Wulp. En dat terwijl hij de afgelopen maanden, ondanks groeiende kritiek, de afschaffing door dik en dun bleef verdedigen.
Vandaag nam de coalitie de bocht. In het wekelijkse overleg tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie werd overeenstemming bereikt: de dividendbelasting blijft, maar het geld dat nu vrijkomt gaat wel in zijn geheel naar het bedrijfsleven.
Die oppositie legt zich daar niet bij neer. De afgelopen maanden was de dividendmaatregel het favoriete wapen van de oppositie om het kabinet te raken en dat geven de partijen niet zomaar op. Ze willen dat het geld, 1,9 miljard euro, ten goede komt aan de hele samenleving, en niet alleen aan het bedrijfsleven.
Maar volgens Van der Wulp gaat dat niet gebeuren. “In het regeerakkoord is na lang onderhandelen afgesproken dat dit geld naar de bedrijven zou gaan. Als je dat gaat veranderen dreigt het hele kaartenhuis in elkaar te storten en dat wil geen enkele regeringspartij.”
Stabiliteit
Alle partijen in Rutte III kunnen leven met de nu gekozen oplossing. De afschaffing van de dividendbelasting was vooral een wens van Ruttes VVD. Met het alternatieve pakket krijgen de liberalen nu toch iets wat ze willen: lastenverlichting voor het bedrijfsleven.
De coalitiepartners zouden de 1,9 miljard euro misschien best aan andere dingen willen besteden, maar volgens Van der Wulp begrijpen ze dat ze daarmee de stabiliteit van het kabinet in gevaar zouden brengen.
AD 15.10.2018 De afschaffing van de dividendbelasting is definitief van de baan. Regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie bereikten vanmiddag een akkoord over hoe de 1,9 miljard die daardoor overblijft dan kan worden besteed.
Mijn baan is een verzameling van krassen, aldus Premier Rutte .
Het kabinet heeft de afgelopen anderhalve week nagedacht over een nieuw belastingpakket waarin de dividendtaks toch gehandhaafd blijft. Dat pakket is gericht op het groot- en kleinbedrijf en ondersteunt zowel het investerings- als het vestigingsklimaat, lichtte premier Rutte vanmiddag toe.
Het bedrag van de dividendbelasting gaat dus volledig naar het bedrijfsleven en niet naar de publieke sector. Rutte wil nog niet ingaan op de inhoud van het pakket, omdat eerst de Kamer moet worden ingelicht.
Anderhalve week geleden besloot het kabinet de omstreden dividendmaatregel te ‘heroverwegen‘. Aanleiding was het besluit van Unilever om het hoofdkantoor vanuit Londen toch niet naar Rotterdam te verhuizen. Premier Mark Rutte kondigde toen aan dat het regeerakkoord zou worden opengebroken om te kijken of er andere maatregelen te vinden waren om Nederland aantrekkelijker te maken voor bedrijven. Het besluit van Unilever was een aanleiding dat de dure afschaffing van de dividendbelasting blijkbaar niet goed genoeg werkte.
Rutte herhaalde vanmiddag dat hij de keuze van Unilever ‘teleurstellend’ vindt. ,,Ik vind en vond de maatregel verdedigbaar, maar maatschappelijk draagvlak is niet gekomen. Dat moet ik gewoon toegeven.” Rutte erkent dat de eerste testcase (Unilever) is mislukt, waardoor er een ander besluit genomen moest worden. Op de vraag of het zijn positie heeft beschadigd, reageert hij laconiek: ,,Een kras? Mijn baan is een verzameling van krassen.”
Vorige week kwamen de vier coalitiepartijen voor het eerst bij elkaar. Direct was duidelijk dat geen van de vier partijen het geld voor iets anders wilde besteden. De oppositiepartijen vonden dat de 1,9 miljard euro moest gaan naar bijvoorbeeld onderwijs en de zorg. De regeringspartijen houden zich echter aan de afspraak uit de formatie dat er met het geld iets moet worden gedaan om het vestigingsklimaat in Nederland te verbeteren. Dat is volgens hen nodig om te voorkomen dat bijvoorbeeld door de brexit bedrijven ervoor kiezen naar het Verenigd Koninkrijk te verhuizen, dat multinationals probeert te lokken met lage belastingtarieven.
,,De afschaffing van de dividendbelasting is onderdeel van een breder belastingplan. Dat heeft als doel om banen te behouden en aan te trekken. Het is belangrijk voor zowel grote als kleine bedrijven”, aldus Rutte toen. Hij voegde daar ietwat cryptisch aan toe dat de maatregel niet alleen voor Unilever was, maar dat de keuze van het bedrijf wel relevant is voor de heroverweging.
Overwinning en kritiek
GroenLinks-leider Jesse Klaver spreekt van een ‘grote overwinning’ dat de maatregel van tafel is. ,,Een jaar lang strijden en oppositie voeren werkt.” Ook Lilian Marijnissen (SP) toont zich tevreden. ,,Door sommigen werd gezegd dat het niet zou lukken, maar als je samen opstaat is alles mogelijk.”
De dividendbelasting blijkt een VVD-cadeaubon: het bedrijfsleven mag zelf uitkiezen waar ze het aan uitgeeft. Dit is precies waarom Nederland snakt naar verandering, aldus Jesse Klaver, GroenLinks .
Toch klinkt er ook veel kritiek van zowel de linkse als rechtse oppositie. De partijen zijn er niet over te spreken dat de 1,9 miljard alsnog naar het bedrijfsleven gaat. ,,De dividendbelasting blijkt een VVD-cadeaubon: het bedrijfsleven mag zelf uitkiezen waar ze het aan uitgeeft. Dit is precies waarom Nederland snakt naar verandering”, zegt Klaver. ,,Dit geld moet naar de samenleving en niet in een ander cadeaupapier alsnóg naar grote bedrijven”, meent Marijnissen.
Volgens Lodewijk Asscher (PvdA) blijft het kabinet-Rutte III een ‘pinautomaat’ voor het bedrijfsleven. ,,Dit geld moet naar de Nederlanders: politie, militairen, zorg en onderwijs!” PVV-leider Geert Wilders vindt het ‘ongelooflijk’ dat het geld alsnog naar het bedrijfsleven gaat. ,,Rutte moet opstappen. Wegwezen!”
Ook Forum voor Democratie heeft flinke kritiek. ,,We hebben als tweede Kamer maandenlang druk uitgeoefend op de premier en hij wilde niet luisteren. Nu Unilever even met de vingers knipt, is de premier door de bocht. Wie is eigenlijk de baas in dit land?”, vraagt voorman Thierry Baudet zich af. Hij vindt dat het geld niet aan buitenlandse internationals, maar aan de Nederlandse belastingbetaler moet worden gegeven.
NU 15.10.2018 De afschaffing van de dividendbelasting gaat definitief niet door, maakte premier Mark Rutte maandag bekend na het coalitieoverleg. Het kabinet en de coalitiepartijen hebben de maatregel heroverwogen en besloten de meest omstreden afspraak uit het regeerakkoord nu definitief terug te draaien.
“Feit is dat het draagvlak voor deze maatregel beperkt was”, aldus Rutte.
De premier zei dat de door dit besluit vrijgekomen 2 miljard euro zal worden geïnvesteerd in het bedrijfsleven en het verbeteren van het vestigingsklimaat. Zowel de hoge als de lage vennootschapsbelasting gaat verder omlaag dan eerder is aangekondigd in het regeerakkoord. Ook de werkgeverslasten op arbeid gaan verder omlaag. Daar trekt het kabinet jaarlijks 200 miljoen euro voor uit, staat in de Kamerbrief die het kabinet maandagavond verstuurde.
De afschaffing stond sinds begin deze maand op de tocht, toen Unilever bekendmaakte de voorgenomen verhuizing van het hoofdkantoor van Londen naar Rotterdam toch niet door te zetten. Het besluit van Unilever was volgens premier Rutte “relevant” voor het opnieuw wegen van de omstreden maatregel.
De premier heeft de omstreden maatregel altijd ferm verdedigd met het argument dat het goed zou zijn voor het vestigingsklimaat en voor werkgelegenheid zou zorgen.
Juist een bedrijf als Unilever zou volgens Rutte daarom kiezen voor Nederland als thuisbasis. Nu opereert het bedrijf ook nog vanuit het Verenigd Koninkrijk. De maatregel zou ook andere bedrijven hiernaartoe moeten trekken. Door de dividendbelasting niet af te schaffen, neem je “een onaanvaardbaar risico”, zei Rutte.
De afschaffing – die de staatskas jaarlijks 2 miljard euro zou kosten – stond in geen enkel verkiezingsprogramma, maar belandde op voorspraak van de VVD toch in het regeerakkoord. Alleen het CDA steunde de premier openlijk. D66 en CU benadrukten geen voorstander te zijn van het plan, maar zeiden zich wel aan het regeerakkoord te willen houden. De gehele oppositie was fel tegen het plan.
Argumenten om de dividendbelasting af te schaffen, misten wetenschappelijke onderbouwing, erkenden ook kabinets- en coalitieleden. VVD-leider Klaas Dijkhoff had het over “een gok”. Staatssecretaris Menno Snel van Financiën zei dat er academisch gezien geen overtuigend argument bestaat. “Dat is er gewoon niet”, aldus Snel. De oppositie verweet de premier “cadeautjes voor multinationals” uit te delen.
Desalniettemin gooide Rutte de afgelopen maanden al zijn politiek kapitaal in de strijd om ervoor te zorgen dat de afschaffing toch doorging. Dat de aandeelhouders van Unilever er toch niet voor hebben gekozen om het hoofdkantoor te verhuizen, kwam bij de minister-president dan ook hard aan.
Rutte maakte zich niet druk om de vraag of hij nu een kras op zijn reputatie heeft. “Mijn baan is het verzamelen van krassen, maar ook om de noodzakelijke dingen te doen voor Nederland”, aldus Rutte.
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer reageerden positief op het besluit, maar zijn nog niet tevreden. Hoewel GroenLinks-leider Jesse Klaver spreekt van “een overwinning”, laat hij het er niet bij zitten. “Dit geld gaat niet naar het klimaat. Niet naar de publieke sector. Maar naar het grote bedrijfsleven”, twittert hij.
Ook de PVV, SP en PvdA vinden dat het geld “naar de burger” moet door bijvoorbeeld de verhoging van het lage btw-tarief van 6 naar 9 procent terug te draaien.
Het kabinet lijkt geen gehoor te geven aan de wensen van de oppositie. Rutte benadrukte maandag dat het kabinet al 6 miljard euro extra in de publieke sector investeert. Daarnaast voert het kabinet een lastenverlichting voor burgers door. Ook is er recent een cao afgesloten voor personeel in het primair onderwijs en ligt er een onderhandelaarsakkoord voor de politie.
NOS 15.10.2018 Het kabinet ziet definitief af van het afschaffen van de dividendbelasting. Dat heeft premier Rutte gezegd na coalitieoverleg. Het geld dat daardoor vrijkomt, zo’n 1,9 miljard euro, gaat wel in zijn geheel naar het bedrijfsleven.
Het kabinet besloot vorige week tot een heroverweging van de zeer omstreden maatregel, nadat Unilever had besloten zijn hoofdkantoor niet naar Rotterdam te halen. Die heroverweging heeft opgeleverd dat het hele plan niet doorgaat.
Rutte zei dat hij de afschaffing nog steeds goed verdedigbaar vindt, maar dat het draagvlak wel erg klein was. “De maatregel heeft de eerste testcase niet overleefd”, zei hij, duidend op het besluit van Unilever. “Het geld gaan we nu toch uitgeven aan het vestigingsklimaat.”
Niet naar zorg of onderwijs
Volgens de premier is het niet mogelijk om de 1,9 miljard te besteden aan andere zaken, zoals de zorg, de veiligheid of het onderwijs. Dat wil de oppositie graag, maar Rutte wijst erop dat de begrotingsregels dat in de weg staan. Het geld was bedoeld voor het bedrijfsleven, en kan niet overgeheveld worden naar andere posten.
Een kras? Mijn baan is een verzameling van krassen, aldus Premier Rutte.
Hoe het geld precies verdeeld wordt over het bedrijfsleven, wordt later vandaag duidelijk als staatssecretaris Snel van Financiën een brief naar de Tweede Kamer stuurt. Rutte zei al wel dat alle bedrijven ervan gaan profiteren, niet alleen de grote multinationals.
Het niet doorgaan van de maatregel is een nederlaag voor de premier, die de afschaffing van de belasting voor buitenlandse investeerders te vuur en te zwaard verdedigde. Toch vindt Rutte niet dat zijn positie is beschadigd. “Een kras? Mijn baan is een verzameling van krassen.”
De oppositie in de Tweede Kamer is blij met het niet doorgaan van de maatregel, maar blijft vinden dat het vrijgekomen geld ook andere groepen in de samenleving ten goede moet komen.
GroenLinks-leider Klaver zegt dat hij ervoor zal blijven strijden dat het geld ook naar het klimaat en de publieke sector gaat.
Jesse Klaver
@jesseklaver
Dit geld gaat niet naar het klimaat. Niet naar de publieke sector. Maar naar het grote bedrijfsleven. Dividendbelasting blijkt een VVD-cadeaubon: het bedrijfsleven mag zelf uitkiezen waar ze het aan uitgeeft Dit is precies waarom Nederland snakt naar verandering.
“Rutte III blijft de pinautomaat voor het bedrijfsleven”, zegt PvdA-leider Asscher. PVV-voorman Wilders noemt het ongelooflijk dat de 1,9 miljard naar het bedrijfsleven gaat en niet naar de burger.
NOS 12.10.2018 De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben nog geen besluit genomen over nieuwe plannen om het vestigingsklimaat in Nederland te verbeteren. De partijen kwamen vanavond op het ministerie van Financiën bij elkaar om te praten over de alternatieven voor de afschaffing van de dividendbelasting.
De verwachting is dat de partijen volgende week een definitief akkoord bereiken. Maandag praten ze verder. “Ik denk niet dat het nog lang zal duren”, zei CDA-leider Buma na afloop. “We hebben goede voortgang gemaakt en mooie stappen gezet”, zei de nieuwe D66-fractievoorzitter Jetten, die voor het eerst bij een coalitieoverleg zat. “Het was een constructief gesprek.”
Premier Rutte kondigde dit vorige week vrijdag aan naar aanleiding van de bekendmaking van Unilever om de verhuizing van het hoofdkantoor van Londen naar Rotterdam te blazen.
Andere maatregelen
Het kabinet wilde met de afschaffing van de dividendbelasting zorgen dat internationale bedrijven zich in Nederland zouden gaan vestigen. De maatregel kost ruim 1,9 miljard euro. Nu het kabinet wil afzien van het omstreden plan is er geld over om andere maatregelen te nemen.
De coalitie heeft nog geen concrete voorstellen klaar, maar zeker is wel dat er geld gaat naar het bedrijfsleven en het stimuleren van het vestigingsklimaat. Het gaat niet alleen naar grote bedrijven, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. Er is ook de sterke wens om een deel ten goede te laten komen aan de positie van het midden en kleinbedrijf.”
NU 11.10.2018 De regeringspartijen hebben vooruitgang geboekt bij het zoeken naar alternatieven voor de afschaffing van dividendbelasting. De vraag is hoe de coalitie op een andere manier de lasten van bedrijven wil verlichten.
“We hebben goede voortgang geboekt, we hebben mooie stappen gezet en we gaan maandag weer verder”, zei de kersverse D66-fractieleider Rob Jetten na overleg donderdagavond.
Coalitiepartners beaamden dat. “We hebben nog even nodig om het af te ronden”, aldus CDA-voorman Sybrand Buma. Eind volgende week zou een en ander bezegeld moeten worden.
Minister Wopke Hoekstra (Financiën) vindt dat er “goed en constructief” is gesproken. “We gaan als Financiën nog wat huiswerk doen. We praten maandag verder en ik heb vertrouwen in een goede uitkomst.”
Er liggen meerdere opties op tafel voor het geval de dividenbelasting blijft bestaan. Sinds vrijdag zijn coalitie en kabinet de afschaffing van de dividendtaks aan het “heroverwegen“. Met die heroverweging is het plan van tafel, zeggen bronnen.
De belasting voor aandeelhouders zou aanvankelijk per 2020 worden geschrapt, dat kost de schatkist ieder jaar ongeveer 2 miljard euro. Vanwege de hoge kosten en het gebrek aan bewezen effect, is de maatregel zeer omstreden.
Discussie over waar geld naartoe moet
Er woedt momenteel een discussie over waar de 2 miljard ook besteed kan worden. Bronnen bevestigen dat het voor de hand ligt dat er geld naar bedrijven gaat in de vorm van lagere belastingen.
Op Prinsjesdag werd nog gezegd dat bedrijfswinsten van boven de 200.000 euro niet verlaagd zouden worden van 25 naar 21 procent, maar blijft steken op 22,25 procent.
Dat was nodig omdat de afschaffing van de dividendbelasting duurder was dan eerder werd ingeschat. Dat wordt nu dus waarschijnlijk weer rechtgezet.
Ook liggen er opties op tafel om de belasting voor kleine bedrijven, met een winst tot 200.000, juist verder te verlagen dan de 16 procent in 2021 die in het regeerakkoord is afgesproken.
Ook kan de versobering van de belastingkorting voor buitenlandse werknemers in Nederland, de expats, deels of helemaal worden teruggedraaid.
Oppositie wil meer geld voor leraren
Het heroverwegen is begonnen nadat Unilever bekendmaakte de voorgenomen verhuizing van het hoofdkantoor van Londen naar Rotterdam te staken. De maatregel diende volgens het kabinet juist om dit soort multinationals naar Nederland te halen of hier te houden.
Het ligt voor de hand dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie kijken naar maatregelen die het vestigingsklimaat ten goede komen.
Oppositiepartijen zien liever dat er meer geld naar de publieke sector gaat, zodat onder anderen leraren, agenten en zorgmedewerkers hogere lonen en een lagere werkdruk kunnen krijgen. De voorgenomen verhoging van het lage BTW-tarief, waar de meeste boodschappen onder vallen, wordt als het aan de oppositie ligt ook teruggedraaid.
Coalitie wijst op begrotingsregels
Maar de coalitie wijst achter de schermen op de begrotingsregels met een strikte scheiding tussen inkomsten en uitgaven. Als er ergens geld vrijkomt, kun je dat niet lukraak elders uitgeven.
Ook moeten de partijen zich volgens de regels houden aan het eerder opgestelde lastenkader. Dit kabinet heeft voor burgers en bedrijven 6,5 miljard aan lastenverlichting ingeboekt ten opzichte van de vorige regering. Dat bedrag mag je niet zomaar aanpassen, omdat anders de stabiliteit in het geding komt.
Maandagochtend staat het wekelijkse coalitieoverleg gepland. Het is goed mogelijk dat de partijen dan bekendmaken wat er met de dividendbelasting gaat gebeuren.
AD 04.10.2018 Minister van Financiën Wopke Hoekstra wil de komende jaren de staatsschuld veel verder omlaag brengen dan het niveau van 49,1 procent in 2019. Hij kijkt met jaloerse blikken naar Scandinavische en Baltische lidstaten waarvan een aantal net boven de 30 tot slechts 4 procent schuld heeft. ,,Er is dus nog een heleboel te winnen”, zei Hoekstra tijdens de tweede dag van de Financiële Beschouwingen.
Volgens Hoekstra moet Nederland doorgaan met het aanleggen van buffers om eventuele economische tegenwind op te kunnen vangen. Met een begrotingsoverschot van 1 procent, goed voor 8 miljard euro, is het kabinet daarmee volgens hem op de juiste weg.
Koekoeksjong
Toch staan niet alle seinen op groen. Het zogeheten structurele saldo, dat geschoond is van de stand van de economie, vertoont een tekort. Mocht dat verder oplopen, dan moet het kabinet ‘herkalibreren’, ofwel de begroting tegen het licht houden, stelt de CDA-minister. ,,Maar volgens mij zijn we daar nog niet”, zei hij erbij.
Hoekstra deelt de zorg van de Tweede Kamer over de doorgaande groei van de zorguitgaven, ondanks maatregelen die zijn genomen om die groei te beperken. ,,We zien dat de zorg in sommige opzichten binnen het nest van de rijksoverheid een koekoeksjong is, dat het vermogen heeft om de anderen eruit te duwen”, zei hij.
Beter en goedkoper
Daarnaast leggen de uitgaven aan de AOW een steeds groter beslag op de sociale zekerheid, die komend jaar met 81,8 miljard euro de grootste post is op de begroting. ,,Het kabinet kan niet alleen maar wachten maar zal ook moeten handelen”, zei Hoekstra, die het woord bezuinigingen zorgvuldig meed. Wel moet er worden nagedacht hoe het ‘beter en goedkoper’ kan, stelde hij.
Hoekstra verdedigde het besluit om 2,9 miljard euro aan niet gedane uitgaven in de staatsschuld te stoppen. ,,Het is niet zo dat ik dat geld niet wil uitgeven, maar het moet wel doelmatig. Het is niet zo dat het geld op moet”, aldus de minister.
AD 03.10.2018 Regeringspartijen in de Tweede Kamer maken de geesten rijp voor bezuinigingen op zorg en sociale zekerheid. De kosten daarvan lopen zo hard op dat andere overheidsuitgaven onbetaalbaar dreigen te worden.
De financieel woordvoerders van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie spraken tijdens de eerste dag van de Financiële Beschouwingen één voor één hun bezorgdheid uit. ,,Als we ook in de toekomst willen investeren in veiligheid, defensie, infrastructuur en onderwijs, kunnen de uitgaven aan zorg en sociale zekerheid niet onbeperkt groeien”, waarschuwde VVD-Kamerlid Aukje de Vries.
De cijfers spreken boekdelen. De uitgaven aan de zorg groeien alleen tijdens deze kabinetsperiode met 16 miljard euro, ondanks besparingen. De uitgaven aan de sociale zekerheid overstijgen komend jaar de grens van 80 miljard euro. ,,Met zo’n laag werkloosheidscijfer is dat opmerkelijk”, stelt CDA’er Evert-Jan Slootweg.
Volgens D66-Kamerlid Joost Sneller draait de ‘herverdelingsmotor’ in Nederland overuren. Dat is volgens hem op zichzelf een goede zaak, maar de rek raakt er zo langzamerhand uit. ,,Daar moeten we nu over nadenken en niet als het water ons straks aan de lippen staat”, meent hij. De economie zit momenteel in de lift en het begrotingssaldo kent een overschot doordat de belastingen binnenstromen.
Maar op langere termijn loopt de houdbaarheid van de overheidsfinanciën gevaar, waarschuwden de Raad van State en het Centraal Planbureau al op Prinsjesdag.
Wat eigenlijk niemand wil is, zodra de economie begint te haperen en het overschot verdwijnt, de botte bijl te hanteren. Zelfs de oppositie is daarom kritisch op het feit dat minister van Financiën Wopke Hoekstra de uitgaven flink laat oplopen, zonder alvast na te denken over mindere tijden.
,,Als de minister streng wil zijn, moet hij vooral kijken naar de houdbaarheid van de overheidsfinanciën”, aldus Groenlinkser Bart Snels. Van Hoekstra’s gehamer op het overschot en de dalende schuld is hij ‘minder onder de indruk’.
Donderdag dient de CDA-minister de Tweede Kamer van repliek.
AD 03.10.2018 Het kabinet laat dit jaar 2,9 miljard euro aan geplande uitgaven op de plank liggen. Ministeries slagen er niet in om dit geld dat onder meer bedoeld was voor defensie en zorg uit te geven. Minister van Financiën Hoekstra gebruikt de miljarden daarom maar om de staatsschuld extra mee af te lossen.
Dat blijkt uit antwoorden op Kamervragen die Hoekstra onlangs naar de Kamer heeft gestuurd. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer is verbolgen over het gemak waarmee bepaalde investeringen geen doorgang vinden, terwijl de nood in de publieke sector juist zo hoog is. ,,Terwijl we militairen zonder jas naar Noorwegen sturen blijven er miljarden liggen”, stelt hij.
Nijboer vindt het besluit het begrotingsoverschot dit jaar nog verder te laten oplopen onbegrijpelijk en vraagt Hoekstra woensdag om opheldering tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen, die woensdag en donderdag plaatsvinden.
De PvdA’er verwijst naar de manifestatie dinsdagavond in Den Haag waarbij duizenden ambtenaren, onderwijzers, agenten en andere werknemers in dienst van de publieke zaak vragen om meer waardering, ook in financiële zin. ,,Er worden door dit kabinet grote beloftes gedaan die niet worden waargemaakt. Terwijl er voor de leraren niks extra’s af kan. Ik vind dat onbegrijpelijk.”
Den HaagFM 02.10.2018 Op het Lange Voorhout is dinsdagavond een grote protestactie van medewerkers uit de publieke sector. Onder anderen leraren, zorgmedewerkers, agenten, brandweerlieden en defensiepersoneel protesteren tegen de afschaffing van de dividendbelasting. Volgens scheelt die belastingmaatregel de staat twee miljard euro terwijl er op de publieke sector flink bezuinigd wordt.
“Het wordt een sober protest gevolgd door een stille tocht langs de vier verantwoordelijke ministeries”, zegt John van Mullem, campagneleider van organisator FNV. “We verwachten tussen de duizend en 2.500 deelnemers.” FNV organiseert het festival samen met actiegroep ‘Publieke Sector in Actie’. Naast de protestactie is FNV ook een petitie gestart tegen de afschaffing van de dividendbelasting.
De protestactie wordt om een ironische reden op het Lange Voorhout gehouden in plaats van, zoals gebruikelijk, op het Malieveld. “Het Malieveld wordt bezet door Shell, die houden daar binnenkort een duurzaamheidsfestival.” De protestactie van FNV en Publieke Sector in Actie begint dinsdagavond om 18.00 uur op het Lange Voorhout. Na een kort podiumprogramma begint de stille tocht langs de verantwoordelijke ministeries. De actie duurt ongeveer tot 20.30 uur. Kijk hier voor meer informatie.
AD 02.10.2018 Leraren, zorgmedewerkers, defensiepersoneel en agenten zijn boos. Vanavond demonstreerden ze in Den Haag tegen de afschaffing van de dividendbelasting. Die twee miljard euro moet gebruikt worden voor verlaging van de werkdruk, het tegengaan van het personeelstekorten en betere salarissen.
Vanaf het Lange Voorhout in Den Haag liepen meer dan drieduizend zorgmedewerkers, defensiepersoneel en agenten in een stoet langs de vier betrokken ministeries om hun onvrede te uiten. Jos Felen uit Friesland: ,,,Ik moet straks een jaar langer doorwerken terwijl multinationals dat geld krijgen.” Juffen Karin en Jessica: ,,We zijn met zoveel. We moeten ons laten horen, anders gebeurt er niets.” Rond half acht was de demonstratie voorbij.
De sectoren bundelden de krachten, omdat ze met soortgelijke problemen kampen. Na jarenlange bezuinigingen gaat het personeel gebukt onder een groeiende werkdruk. Steeds meer mensen zeggen hun baan op, omdat ze in de private sector meer kunnen verdienen voor soortgelijk werk. Daardoor neemt de werkdruk voor de achterblijvers toe.
Met de protestmars hopen de leraren, zorgmedewerkers, defensiepersoneel en agenten de regering wakker te schudden en een streep te krijgen door de afschaffing van de dividendbelasting (goed voor twee miljard euro). Ook online is de onvrede zichtbaar: op sociale media veranderen medewerkers hun profielfoto.
AD 02.10.2018 Lagere inkomens worden extra getroffen door de verhoging van de energiebelasting. De koopkrachtontwikkeling die het kabinet op Prinsjesdag presenteerde geeft een vertekend beeld. Dat blijkt uit een toelichting van het Centraal Planbureau (CPB).
De laagste inkomens waren in de koopkrachtsommen met een stijging van 1,0 procent toch al het slechtst af ten opzichte van hogere inkomensgroepen, die er volgens het CPB volgend jaar 1,6 procent in doorsnee op vooruit gaan. De praktijk blijkt echter nog weerbarstiger.
Oorzaak is de verhoging van de energiebelasting, die er bij lagere inkomens verhoudingsgewijs zwaarder inhakt. Dat komt doordat zij een groter deel van hun inkomen kwijt zijn aan energie, ook al verbruiken zij gemiddeld minder gas en elektriciteit dan beter gefortuneerden.
De koopkrachtwinst voor de laagste inkomens komt hierdoor niet op 1,0 maar op 0,8 procent uit, bevestigt het CPB. Andersom geldt dat de hoogste inkomens er in doorsnee juist méér (1,8 procent) op vooruit gaan.
Dat dit verschil niet in de koopkrachttabellen op Prinsjesdag terugkwam, heeft te maken met de wijze van berekening. Het CPB telt de stijgende energiebelasting mee als onderdeel van de algemene prijsstijging (inflatie), waarbij wordt aangenomen dat iedere Nederlander daar in gelijke mate last van heeft. Maar in de praktijk is dat dus niet het geval.
Energiebelasting
Het kabinet verhoogt komend jaar het belastingtarief op aardgas met 3 cent per kubieke meter, terwijl de heffing op elektriciteit met 0,72 cent per kilowattuur omlaag gaat. Tegelijkertijd gaat de energiebelasting voor iedereen omhoog met een vast bedrag van 51 euro.
GroenLinks probeerde tijdens de Algemene Beschouwingen deze verhoging van tafel te krijgen omdat die de lage inkomens ‘onevenredig’ zou raken, maar minister-president Mark Rutte bestreed dat en sprak van een ‘keurig beeld’. De meerderheid van de Tweede Kamer stemde vervolgens tegen de motie van Klaver.
Het CPB becijferde eerder dit jaar al dat klimaatbeleid via lastenverzwaringen ervoor zorgt dat de inkomensverschillen tussen lagere en hogere inkomens toenemen. Als de al geplande verhoging van de energiebelasting de komende jaren doorzet, kost dat de 20 procent minst verdienenden 1,2 tot 2,0 procent inkomen, terwijl de rijkste twintig procent 0,4 tot 0,5 procent inlevert.
Als het huidige kabinet erin slaagt hier bovenop een klimaatakkoord te sluiten, dreigen de verschillen – mocht compensatie uitblijven – nog groter te worden.
AD 02.10.2018 De vaste lasten voor Nederlanders gaan volgend jaar flink omhoog. Huishoudens met drie personen zijn per jaar gemiddeld bijna 700 euro meer kwijt aan zaken als gas en licht, huur en verzekeringen, berekende vergelijkingssite Pricewise. Alleenstaanden moeten rekening houden met een stijging van 450 euro.
De prijsvergelijker baseert zich onder meer op aangekondigde veranderingen in de Miljoenennota rond zorgpremies en de belasting op energie. Daarnaast werd gekeken naar trends rond schadeverzekeringen en kosten voor tv en internet, waarvoor verhogingen worden verwacht.
De verwachte kostenstijging van dik tien procent komt onder meer door de hogere zorgpremies die op Prinsjesdag werden aangekondigd. Daarnaast wil het kabinet de belasting op energieverbruik door huishoudens verhogen. In combinatie met hogere tarieven voor gas en elektra kan de maandelijkse energierekening 30 euro hoger uitvallen, zo voorspelt Pricewise.
Verder zullen volgens de vergelijker ook de tarieven voor auto- en woonverzekeringen het komend jaar fors stijgen.
Gedempt
Hans de Kok, directeur van Pricewise, zegt bezorgd te zijn over de totale stijging van de vaste lasten. ,,Het gaat om substantiële bedragen van honderden euro’s per jaar. Het kabinet zegt rekening te hebben gehouden met alle prijsstijgingen in de verlaging van de inkomstenbelastingen én de koopkrachtstijging. Wij vragen ons af of deze enorme stijging van de vaste lasten wel is meegenomen en gedempt kan worden, naast de andere lastenstijging.”
Volgens het kabinet gaan bijna alle Nederlanders er door veranderingen in belastingen op vooruit. De gemiddelde stijging van de koopkracht komt uit op 1,5 procent. Ondanks de stijging van de zorgpremie, de btw-verhoging en de algemene prijsstijgingen hebben de meeste huishoudens volgend jaar gemiddeld 35 euro meer per maand te besteden, becijferde bugetvoorlichter Nibud onlangs.
Een Nibud-woordvoerster benadrukt dat in de berekeningen van Pricewise geen rekening is gehouden met bijvoorbeeld de algemene heffingskorting, arbeidskorting, verhoging van de kinderbijslag en bijstand. ,,We hebben gekeken naar meer dan alleen de uitgaven.”
RTL 02.10.2018 Je vaste lasten gaan volgend jaar flink omhoog. Gemiddeld zijn gezinnen en alleenstaanden enkele honderden euro’s meer kwijt aan verzekeringen, energie en internet en bellen. Aan de andere kant daalt de inkomstenbelasting voor de meeste mensen met een baan.
Vergelijkingssite Pricewise publiceert vandaag een doorrekening van de vaste lasten. De site verwacht dat, naast de zorgpremie en energiebelasting, ook de tarieven voor auto- en woonverzekeringen flink stijgen.
Voor de auto- en woonverzekering zijn nog geen concrete cijfers bekendgemaakt, maar directeur Hans de Kok van Pricewise verwacht dat de premies omhoog zullen gaan.
Meer schade door extreem weer
Dat komt omdat het aantal schadeclaims stijgt, auto-onderdelen duurder worden en de kosten bij letselschade de laatste jaren omhoog gaan, analyseert De Kok.
Ook hebben we de laatste jaren vaker te maken met extreem weer, met schade aan woonhuizen tot gevolg. Dat zorgt ervoor dat de premies voor inboedel-, opstal- en aansprakelijkheidsverzekeringen toenemen, verwacht Pricewise.
Volgens de site is een gezin met een kind gemiddeld bijna 700 euro duurder uit dan vorig jaar. Een alleenstaande iets meer dan 450 euro.
Volgens budgetvoorlichter Nibud gaan de meeste mensen er volgend jaar op vooruit. Gemiddeld stijgt de koopkracht met zo’n 1,5 procent. Dat komt onder meer door veranderingen in de inkomstenbelasting, waardoor de meeste werkenden een kleiner deel van hun salaris afdragen aan de fiscus.
Doorrekening Nibud
Een alleenstaande met een modaal (35.000 euro per jaar) salaris heeft volgend jaar 504 euro meer te besteden. Een werkend echtpaar (+/- 2 x modaal, huishoudinkomen 75.000 euro) met een kind 900 euro.
In de doorrekening van het Nibud zijn de veranderingen in de zorgpremie meegenomen en alle andere kosten die aan inflatie onderhevig zijn, legt een woordvoerder uit.
Pricewise is toch verbaasd over de stijging van de vaste lasten. “Dit is veel meer dan ik verwacht had. Ik dacht aan een stijging van 100 à 200 euro”, aldus De Kok.
NU 26.09.2018 De bestemming van de extra miljarden die dit kabinet uittrekt, is volgens de Algemene Rekenkamer in sommige gevallen onvoldoende onderbouwd. Daardoor is het voor de Tweede Kamer niet te controleren waar dat geld naartoe gaat en of het op de juiste wijze wordt besteed.
Dit kabinet heeft in het regeerakkoord uit 2017 afgesproken om voor komend jaar in totaal 8,8 miljard euro meer uit te geven.
Daarvan heeft inmiddels 4,1 miljard euro een bestemming gekregen in de plannen voor volgend jaar. Zo’n 3,3 miljard is al wel toegekend, maar het is nog niet duidelijk waar het bedrag precies naartoe gaat.
Dit betekent dat er een bedrag van 1,4 miljard euro overblijft dat wel in de kabinetsplannen voor 2019 is vermeld, maar nog niet is toegekend.
Dat is op te maken uit een door de Algemene Rekenkamer gepubliceerd overzicht van negentien maatregelen, goed voor ongeveer de helft van extra beschikbare geld. Dat woensdag verschenen overzicht moet het voor Kamerleden eenvoudiger maken om de extra uitgaven te volgen en te beoordelen.
“Van het toegekende geld is soms onduidelijk wat de plannen met dit extra geld zijn en hoe achteraf kan worden vastgesteld of de beoogde resultaten hiermee zijn bereikt”, concludeert de Algemene Rekenkamer. “Deze informatie ontbreekt in een aantal gevallen niet alleen in de begrotingsstukken, maar staat evenmin in brieven of beleidsnota’s aan de Kamer.”
Ministers moeten met concrete plannen komen
Binnen het kabinet is afgesproken dat een minister eerst met concrete, uitgewerkte plannen moet komen, voordat er geld naartoe gaat. Zo kan beleid vooraf beter worden onderbouwd en de effectiviteit achteraf nauwkeuriger worden beoordeeld.
Met die aanpak is duidelijk hoeveel extra geld een minister wanneer kan uitgeven. Maar de bedragen zijn lastig te traceren in de uitgewerkte begrotingsstukken, schrijft de Algemene Rekenkamer. Het parlement kan juist met het goedkeuren, aanpassen of afkeuren van de begroting invloed uitoefenen op het kabinetsbeleid.
De begroting voor komend jaar die vorige week op Prinsjesdag werd gepubliceerd, wordt de komende maanden per ministerie in de Tweede en Eerste Kamer behandeld.
RO 18.09.2018 De Nederlandse economie groeit in 2019 met 2,6% en het begrotingsoverschot loopt op naar 1% van het bruto binnenlands product (bbp). De overheidsschuld daalt volgend jaar met € 6 miljard en komt uit op 49,6% van het bbp. De werkloosheid daalt tot 3,5% in 2019 en komt daarmee op het laagste niveau sinds 2001. Dit staat in de Miljoenennota 2019, die minister Hoekstra vandaag aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
Nederlanders moeten het meer in hun portemonnee gaan merken dat het goed gaat met Nederland. Daarom neemt het kabinet maatregelen om de koopkracht te versterken, met name voor lage- en middeninkomens. De koopkracht groeit in 2019 zowel dankzij de aantrekkende lonen als door de lagere lasten op arbeid. Ondanks de hogere inflatie stijgt de koopkracht volgend jaar naar verwachting met 1,5%, waarbij vrijwel alle groepen erop vooruit gaan.
Gaswinning Groningen
Het kabinet investeert in een veiliger Groningen. Zo wil het kabinet minimaal € 1 miljard investeren in het toekomstfonds Groningen. De kosten voor het terugschroeven van de gaswinningen zijn € 300 miljoen in 2019 en lopen op tot 1,5 miljard structureel in 2023.
Voor de kosten van schade en versterking is er eind 2017 minimaal € 1,4 miljard gereserveerd door de NAM en Energie Beheer Nederland (EBN), een zelfstandige onderneming met de Nederlandse Staat als enige aandeelhouder. De kosten voor schade en versterking leiden tot lagere gasinkomsten voor het Rijk.
Brexit
Om Nederland zo goed mogelijk voor te bereiden op de Brexit wordt ruim € 90 miljoen uitgetrokken voor onder meer extra capaciteit bij de Douane en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA). De heroprichting van het nieuwe ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en EZK vergt voor 2019 eenmalig ruim € 60 miljoen voor extra personeel, ICT en materiële kosten. De structurele kosten zijn geraamd op 37 miljoen. Dit is eerder bij de voorjaarsnota vastgelegd.
Meevallers in onder andere de zorg, de sociale zekerheid en de lagere rente-uitgaven zorgen voor de dekking van deze extra uitgaven.
Inkomsten
Uit de nieuwste raming van de belastingmaatregelen blijkt dat er een sterkere lastenverlichting aan bedrijven zou worden gegeven dan in het regeerakkoord was beoogd, onder andere doordat het afschaffen van de dividendbelasting duurder uitvalt dan eerder gedacht. Om de lastenverlichting weer in lijn te brengen met de afspraken in het regeerakkoord, heeft het kabinet daarom aanvullende maatregelen genomen.
Het hoge vennootschapsbelasting (vpb) tarief wordt de komende jaren iets minder verlaagd dan in het regeerakkoord is afgesproken: van 25% naar 22,25%, in plaats van 21%. Het MKB wordt daarbij ontzien, doordat het lage vpb-tarief zal dalen zoals in het regeerakkoord is afgesproken. Daarnaast verlicht het kabinet de lasten op arbeid bij het MKB met structureel 100 miljoen. Het box 2-tarief wordt verlaagd ten opzichte van wat is afgesproken in het regeerakkoord. En het kabinet verlaagt de verhuurderheffing voor woningcorporaties met structureel 100 miljoen.
Ontwikkelingen lange termijn
Het kabinet ziet ook risico’s voor de economische groei. Onder meer de Brexit, een dreigend handelsconflict en (geo)politieke spanningen in andere werelddelen kunnen de economische groei plotseling laten omslaan, en ook de overheidsfinanciën verslechteren. Het is daarom noodzakelijk om in goede tijden reserves op te bouwen voor slechtere tijden.
De beheersing van de zorguitgaven blijft ook voor de toekomst een uitdaging. Het kabinet heeft daarom diverse maatregelen getroffen, zoals bijvoorbeeld de hoofdlijnakkoorden die het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft afgesloten met de zorgsector. De zorgkosten stijgen met ongeveer € 2 miljard minder hard. Dit neemt niet weg dat de zorg ook in 2019 de grootste en snelst groeiende uitgavenpost van het Rijk blijft.
RO 18.09.2018 Het belastingstelsel verandert. We vergroenen, de belasting op consumptie gaat omhoog en belangrijk: het kabinet maakt werk lonender. De belastingtarieven gaan omlaag en de heffingskortingen (de belastingkortingen) omhoog. Door de maatregelen die het kabinet neemt gaat 96% van de mensen er volgend jaar in koopkracht op vooruit.
Het kabinet neemt daarnaast maatregelen om belastingontwijking en -ontduiking tegen te gaan en die goed zijn voor het Nederlandse vestigingsklimaat. Per saldo gaan vrijwel alle ondernemers en bedrijven erop vooruit tijdens deze kabinetsperiode.
Dit staat in het pakket Belastingplan 2019, dat staatssecretaris Snel van Financiën vandaag aan de Tweede Kamer heeft aangeboden. Gemiddeld hebben huishoudens € 500 meer te besteden, waarbij werkenden het meest van de kabinetsmaatregelen profiteren. Via Prinsjesdagtool.nl kan iedereen omstreeks 16.00 uur een inschatting maken hoe de belangrijkste plannen voor hem of haar uitpakken.
Een overzicht van de belangrijkste veranderingen:
Invoering tweeschijvenstelsel
Door de geleidelijke invoering van een tweeschijvenstelsel met een basistarief en een toptarief nemen de besteedbare inkomens toe van alle personen met een inkomen vanaf € 20.000 per jaar. Ook wordt het hierdoor minder van belang of een inkomen in een huishouden met 1 of 2 personen wordt verdiend. Het basistarief wordt in 2021 37,05% en het toptarief 49,50%. In 2019 wordt het tarief van de huidige eerste schijf 36,65% en de tweede en derde schijf 38,10%.
Verhoging arbeidskorting
Door een verhoging van de arbeidskorting gaat werken meer lonen voor mensen met een inkomen tussen de € 20.000 en € 60.000 per jaar.
Verhoging algemene heffingskorting
Door een verhoging van de algemene heffingskorting neemt het besteedbaar inkomen toe van mensen met een inkomen tot € 50.000 per jaar. In de aanloop naar Prinsjesdag heeft het kabinet de heffingskorting in 2019 met € 44 extra verhoogd om de koopkracht te verbeteren voor met name lage inkomens en uitkeringsgerechtigden. Dit komt bovenop de verhoging van € 140 uit het regeerakkoord.
Boodschappen
Het kabinet betaalt de verlaging van de lasten op arbeid gedeeltelijk door economisch minder verstorende belastingen te verhogen. Zo worden boodschappen iets duurder door een verhoging van het lage btw-tarief van 6% naar 9%. Dit betekent in de praktijk dat boodschappen van € 100 in 2019 € 2,83 duurder worden. Maar ook met de duurdere boodschappen gaan de meeste mensen erop vooruit in 2019.
Daarnaast verlaagt het kabinet voor de hogere inkomens het tarief van een aantal aftrekposten. Dit geldt bijvoorbeeld voor de hypotheekrenteaftrek en de ondernemersaftrek.
Voor wie met de (elektrische) fiets naar het werk wil, wordt het een stuk aantrekkelijker gemaakt een fiets van de zaak te gebruiken door een versimpeling van de fiscale fietsregeling. Bij een inkomen van € 35.000 en een elektrische fiets van € 2000 kost dit een werknemer vanaf 2020 minder dan € 5 per maand.
Bedrijfsleven
Nederland wil aantrekkelijk zijn als vestigingsplaats voor bedrijven die een echte bijdrage leveren aan de economie. Het kabinet presenteert daarom een ambitieus pakket aan maatregelen voor het bedrijfsleven.
Het pakket bevat naast de verlaging van de vennootschapsbelasting en de afschaffing van de dividendbelasting ook de invoering van een bronbelasting op dividenden naar laagbelastende jurisdicties en in misbruiksituaties. Zo wordt voorkomen dat Nederland wordt gebruikt voor doorstroomactiviteiten naar belastingparadijzen. Voor het MKB wordt bovendien per 2020 structureel € 100 miljoen beschikbaar gesteld.
Daarnaast verlaagt het kabinet de verhuurderheffing met structureel € 100 miljoen.
Het tarief in de vennootschapsbelasting wordt voor winsten tot € 200.000 in stappen verlaagd van 20% naar 16% in 2021. Ook voor winsten boven € 200.000 wordt het tarief verlaagd, maar wel minder groot dan in het Regeerakkoord beoogd: het tarief wordt in 2021 22,25% in plaats van 21%. Ook het tarief in box 2 wordt verhoogd, maar 1,6% minder dan voorgesteld in het regeerakkoord: namelijk naar 26,25% in 2020 en 26,9% in 2021.
NU 14.09.2018 Met Prinsjesdag in aantocht liggen zoals gebruikelijk enkele kabinetsplannen voor volgend jaar al op straat. Niet alles is bekend, maar er is een beeld van het koopkrachtplaatje voor 2019. Een overzicht van wat we tot nu toe zeker weten.
Koopkracht
Dat de koopkrachtplaatjes er voor volgend jaar zonnig uitzien, wisten we al toen het Centraal Planbureau (CPB) in augustus de eerste berekeningen publiceerde. Vervolgens ging het kabinet aan de slag om die cijfers nog een beetje bij te stellen.
Blijven de uitkeringsgerechtigden er in koopkracht niet teveel achter vergeleken met de werkenden? Hoe zit het met de ouderen die al jaren last hebben van gelijkblijvende of zelfs dalende pensioenen?
Met die vragen gingen het kabinet aan de slag en had gehoopt het eindresultaat volgende week dinsdag te presenteren. Totdat de cijfers donderdagavond uitlekten via het AD.
Een overzicht:
Per inkomensgroep
Tot 23.690 1,1 procent (was 0,7)
23.690 tot 37.904 1,7 procent (was 1,4)
37.904 tot 55.208 1,6 procent (was 1,4)
55.208 tot 80.340 1,7 procent (was 1,5)
Vanaf 80.340 1,6 procent (was 1,5)
Met kinderen 1,6 procent (was 1,4)
Zonder kinderen 1,6 procent (was 1,3)
Kanttekening
Bij deze cijfers past een kanttekening, want het klopt alleen als er volgend jaar verder niets veranderd en dat gebeurt vrijwel nooit. Politici en economen waarschuwen hier dan ook voor.
“Zelfs in deze tijden met een goed lopende arbeidsmarkt, zijn er mensen die hun baan verliezen”, zei minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken vrijdag over de koopkrachtontwikkeling in het algemeen.
Daarmee bedoelt hij dat bijvoorbeeld ontslag een gigantisch negatieve impact op je koopkracht heeft, ook al zien die cijfers er verder mooi uit. Het tegenovergestelde, een promotie of hoge bonus, geldt natuurlijk ook.
Deze plaatjes zeggen dan ook meer iets over hoe de politiek denkt. Krijgen uitkeringsgerechtigden er bijvoorbeeld minder bij dan werkenden, zoals nu het geval, dan hoopt dit kabinet dat het daarmee werken stimuleert.
Zorgpremie
Het kabinet maakt ieder jaar een inschatting van wat de zorgverzekering per jaar gaat kosten. Voor 2019 komt die berekening uit op 1.432 euro per jaar, dat is 124 euro meer dan wat Nederlanders dit jaar kwijt zijn.
Die stijging van ruim een tientje per maand is het gevolg van hogere lonen voor zorgpersoneel, stijgende medicijnprijzen en het besluit om het eigen risico deze kabinetsperiode te bevriezen.
Zorgverzekeraars kunnen hier overigens van afwijken. Zij maken de premies voor 2019 later dit jaar bekend.
Dividendbelasting
Een maatregel die geen effect op je inkomen heeft, is de veelbesproken afschaffing van de dividendbelasting per 2020. De gederfde inkomsten werden aanvankelijk op 1,4 miljard euro per jaar geraamd, maar die komt zoals we nu weten dankzij een groeiende economie uit op 1,9 miljard euro. Met dat bedrag wordt dan ook gerekend voor de begroting voor 2019.
Hoe dat gat van een half miljard euro wordt gedicht, is min of meer ook al bekend. De voorgenomen verlaging van de winstbelasting voor bedrijven wordt iets soberder. In het regeerakkoord staat dat de belasting op winsten van 200.000 euro en hoger stapsgewijs wordt verlaagd van 25 naar 21 procent. Dat lage percentage komt nu iets hoger te liggen.
De voorgenomen belastingverlaging voor bedrijven met winsten tot 200.000 van 20 naar 16 procent blijft onaangetast. Daarmee blijft het midden- en kleinbedrijf zoals gewenst buiten schot. Het zijn immers de multinationals die het meest zouden profiteren van het schrappen van de dividendtaks.
NOS 14.09.2018 “De rijksbegroting is van ons allemaal, en is voor ons allemaal. Dat moet ook gelden voor de economische groei”. Minister Hoekstra van Financiën schrijft dat in het voorwoord van de Miljoenennota, de samenvatting van de kabinetsplannen voor Prinsjesdag die in het bezit is van RTL Nieuws.
De economie groeit volgend jaar met 2,6 procent, is de verwachting. Hoekstra schrijft dat het kabinet wil dat mensen kunnen voelen dat het beter gaat. “Daarom gaat meer dan 95 procent van de Nederlandse huishoudens er volgend jaar op vooruit.”
De brexit en de kans op handelsconflicten bedreigen de op zich sterke welvaart, meldt Hoekstra. “Het kabinet bereidt Nederland voor op zulke economische tegenwind door de overheidsfinanciën in 2019 verder op orde te brengen. Maar we zijn er nog niet.” Hoekstra waarschuwt ook voor een hoge overheidsschuld, waar nog wel wat aan moet gebeuren.
Koopkracht
Uit een ander uitgelekt Prinsjesdagstuk, de Macro-Economische Verkenningen, bleek gisteren via de NOS dat de koopkracht volgens de berekeningen volgend jaar gemiddeld met 1,5 procent stijgt.
Het AD kon daar later aan toevoegen dat huishoudens met middeninkomens en alleenverdieners er volgend jaar het meest op vooruit gaan, en mensen met lagere inkomens het minst.
Ophef
De Tweede Kamerleden kregen vanavond rond 18.00 uur een stick met de Prinsjesdagstukken uitgereikt. Dat was een paar uur later dan gepland, omdat het ministerie van Financiën er in eerste instantie de verkeerde versie op had gezet. De Kamerleden moeten de stukken tot de officiële presentatie op Prinsjesdag geheimhouden en daar ook voor tekenen.
Gisteren ontstond er ophef onder Kamerleden omdat journalisten eerder over belangrijke cijfers beschikten dan zij. De oppositie wilde onmiddellijke openbaarmaking, maar daar gingen de coalitiepartijen en het kabinet niet mee akkoord.
NU 14.09.2018 Het kabinet waarschuwt dat we te maken kunnen krijgen met tijden waarin het economisch minder goed gaat. Brexit en de kans op handelsconflicten kunnen de economische groei remmen.
Dat staat in het voorwoord van de Miljoenennota van minister Wopke Hoekstra van Financiën, bevestigen bronnen in Den Haag na berichtgeving van verschillende media vrijdag.
“De fundamenten onder onze welvaart zijn sterk, maar ze zijn geen garantie voor toekomstige voorspoed. In de mondiale economie, waarvan Nederland zo afhankelijk is, bedreigen de Brexit en de kans op handelsconflicten de economische groei”, schrijft Hoekstra.
De bewindsman vervolgt dat het kabinet Nederland voorbereidt om eventuele financiële schokken op te vangen door de overheidsfinanciën verder op orde te brengen.
Het economische plaatje voor volgend jaar ziet er rooskleurig uit, meldde het Centraal Planbureau (CPB) al in augustus. Die cijfers zijn nu geactualiseerd waardoor die er iets anders uitzien.
Zo blijkt nu uit de gelekte cijfers dat de economie in 2019 met 2,6 procent groeit, de staatsschuld voor het eerst in jaren tot onder de 50 procent van het bbp zakt en er een overschot van 1 procent van het bbp wordt verwacht. Hoekstra: “Het kabinet bereidt Nederland voor op zulke economische tegenwind door de overheidsfinanciën in 2019 verder op orde te brengen. Maar we zijn er nog niet.”
Kabinet kreeg eerder waarschuwing voor uitgavebeleid
Dat schrijft Hoekstra niet voor niets. De bewindsman brengt in herinnering dat de overheidsschuld nog aanzienlijk hoger is dan voor de crisis. Daarbij blijft het zogenoemde houdbaarheidstekort “een aandachtspunt”.
Het houdbaarheidstekort zegt iets over de houdbaarheid van de begroting op de lange termijn. Er wordt dan gekeken naar bijvoorbeeld de kosten voor de AOW en de zorg.
Vorig jaar waarschuwde de Raad van State (RvS) na de publicatie van het regeerakkoord al dat dit kabinet wel voldoet aan de Europese regels, maar eigenlijk teveel geld uitgeeft.
De RvS vroeg zich in een advies af of het kabinet wel voldoende rekening hield om mogelijke economische tegenwind op te vangen.
Dat er door de overheid meer wordt uitgegeven klopt ook. Zo trekt het kabinet de portemonnee na jaren van bezuinigen voor onder andere onderwijs, infrastructuur en defensie. De Raad van State toetst ieder jaar of de rijksbegroting aan alle regels voldoet.
‘De rijksbegroting is van ons allemaal’
Donderdag lekte de koopkrachtcijfers al uit. Daaruit bleek dat Nederlanders er volgend jaar naar verwachting gemiddeld 1,5 procent op vooruit gaan. Eerder werd de groei van de koopkracht nog geschat op 1,3 procent.
Eerder die dag maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) overigens bekend dat bijna de helft van alle Nederlanders vorig jaar hun besteedbaar inkomen zag dalen. Dat had vooral te maken met de magere loonontwikkeling, de groei kwam nauwelijks uit boven de stijging van de consumentenprijzen (inflatie).
Minister Hoekstra hoopt dat het volgend jaar een beter plaatje kan laten zien: “De rijksbegroting is van ons allemaal, en is voor ons allemaal. Dat moet ook gelden voor de economische groei. Het kabinet wil dat alle groepen volgend jaar in hun portemonnee merken dat het goed gaat met de economie.”
Telegraaf 14.09.2018 De btw-inning levert volgend jaar maar liefst 59,6 miljard op. Dat is fors meer dan de 52,8 miljard van dit jaar. Er wordt meer gekocht en het btw-tarief wordt door dit kabinet verhoogd en dat levert de schatkist dus flink wat op. Dat blijkt uit de Miljoenennota die in handen is van De Telegraaf.
Tegelijkertijd worden de inkomsten vanuit de inkomstenbelasting drastisch verlaagd. Dat komt voor uit een aanpassing van de belastingschijven.
Volgend jaar zijn er 320.000 werklozen in ons land. Dat betekent dat 3,5 procent van de beroepsbevolking zonder baan zit en dat is lager dan in jaren.
De economie groeit volgend jaar naar verwachting met 2,6 procent en meer dan 95 procent van de Nederlanders gaat er volgens de berekeningen op vooruit. Het kabinet geeft minder uit dan er binnenkomt, er is een begrotingsoverschot van 1 procent.
Aan zorg wordt 79,7 miljard uitgegeven volgend jaar en aan de sociale zekerheid 81,8 miljard. Dat is opmerkelijk want zorg was de grootste kostenpost en leek dat voorlopig ook te blijven. Nu krimpen juist de uitgaven voor de zorg.
Alle huishoudens gaan er in doorsnee 1,5 procent op vooruit. Werkenden relatief meer met 1,6 procent en uitkeringsgerechtigden (0,8) en gepensioneerden (1,4) blijven daar onder.
Gaskraan dicht kost 300 miljoen
Voor het dichtdraaien van de gaskraan wordt 300 miljoen euro uitgetrokken en voor het ondersteunen van Groningen 100 miljoen.
Minister Hoekstra (Financiën) schrijft in de nota:„De fundamenten onder onze welvaart zijn sterk, maar ze zijn geen garantie voor toekomstige voorspoed. Door zorgvuldig om te gaan met belastinggeld, gericht te investeren en de staatsschuld af te lossen verstevigt het kabinet de basis onder onze welvaart voor nu, en voor in de toekomst.”
Bij de oppositie is veel argwaan over de zonnige vooruitzichten, nu gisteren ook bleek dat de positieve voorspellingen over vorig jaar in werkelijkheid lang niet werden waargemaakt.
De stukken moeten geheim blijven tot Prinsjesdag, maar lekken altijd eerder uit.
In het regeerakkoord spraken VVD, CDA, D66 en CU vorig jaar al af dat er in 2019 veel extra geld wordt uitgegeven.
Zo zijn er honderden miljoenen extra gereserveerd voor onderwijs, dat onder meer wordt gestoken in voor- en vroegschoolse educatie en in het aanpakken van de werkdruk op basisscholen.
Ook worden er honderden miljoenen extra geïnvesteerd in bereikbaarheid, milieubeleid, defensie en het openbaar bestuur.
De grootste klapper wordt komend jaar gemaakt in de inkomstenbelasting. Door een aanpassing van de belastingschijven krijgen de meeste Nederlanders te maken met een belastingverlaging. De gelijktijdige verhoging van het laagste btw-tarief pakt volgens het Centraal Planbureau netto voordelig uit voor de koopkracht.
NU 14.09.2018 De koopkracht zal volgend jaar voor gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden door aangepast kabinetsbeleid meer stijgen dan bleek uit de laatste prognose van het Centraal Planbureau (CPB).
De gemiddelde koopkrachtstijging bedraagt 1,5 procent in plaats van de eerder geraamde 1,3 procent, bevestigen ingewijden aan NU.nl na berichtgeving van het AD.
In de Macro Economische Verkenningen (MEV), die op Prinsjesdag door het CPB wordt gepubliceerd maar donderdag al door de krant is ingezien, staat dat de koopkrachtstijging voor gepensioneerden met 1,5 procent aansluit bij het gemiddelde. Eerder kwam de koopkrachtontwikkeling voor die groep nog uit op 1,1 procent.
Voor uitkeringsgerechtigden blijft de stijging onder het landelijk gemiddelde, maar is die met 0,9 procent wel hoger dan de eerder geraamde 0,5 procent. 7 procent van deze groep levert zelfs geld in, al was dat in de eerste berekeningen nog 14 procent.
Kritiek op koopkrachtplaatje voor uitkeringsgerechtigden
Dat ruim een op de tien mensen met een uitkering in de oude situatie volgend jaar minder geld overhouden, kwam het kabinet op kritiek te staan. In eerste instantie bagatelliseerde premier Mark Rutte die kritiek. “Om nou de nadruk te leggen op die een van de tien, ik zou de nadruk leggen op die negen op de tien”, zei Rutte drie weken geleden. Nu blijkt dat hij alsnog iets aan die situatie wil veranderen.
Dit kabinet plust er ook iets bij voor gezinnen met kinderen. Aanvankelijk kon deze groep een koopkrachtstijging van 1,4 procent tegemoetzien, dat wordt nu 1,6 procent. In totaal gaat nu naar verwachting 93 procent er volgend jaar op vooruit.
In doorsnee ziet 96 procent zijn inkomen in 2019 stijgen.
Koopkracht voor helft van mensen vorig jaar gedaald
In 2017 steeg de koopkracht slechts gemiddeld met een half procent, bleek eerder op de dag uit berekeningen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Een jaar daarvoor steeg die nog met 3 procent. In de tussentijd bleef de economie groeien.
Onderling waren er grote verschillen. Zo kregen werkenden er geld bij, maar leverden gepensioneerden juist in. Dat kwam voornamelijk omdat de pensioenen niet meestegen met de economie (dat wordt indexeren genoemd), schrijft het statistiekbureau.
Opmerkelijk genoeg zag bijna de helft van alle mensen vorig jaar hun besteedbaar inkomen dalen. Dat had vooral te maken met de magere loonontwikkeling, de groei kwam nauwelijks uit boven de stijging van de consumentenprijzen (inflatie).
Telegraaf 14.09.2018 Het gaat goed met de Nederlandse economie: die groeit volgend jaar met 2,6 procent. Maar er zijn ook risico’s zoals de Brexit en de tariefmaatregelen van Trump. Opmerkelijk genoeg krimpen de zorgkosten in Nederland. Dat staat in de Miljoenennota die in handen is van De Telegraaf.
Volgend jaar zijn er 320.000 werklozen in ons land. Dat betekent dat 3,5 procent van de beroepsbevolking zonder baan zit en dat is lager dan in jaren.
De btw-inning levert volgend jaar maar liefst 59,6 miljard op. Dat is fors meer dan de 52,8 miljard van dit jaar. Er wordt meer gekocht en het btw-tarief wordt door dit kabinet verhoogd en dat levert de schatkist dus flink wat op. Tegelijkertijd worden de inkomstenbelasting wel drastisch verlaagd door een aanpassing in de belastingschijven.
Meer dan 95 procent van de Nederlanders gaat er volgens de berekeningen op vooruit. Het kabinet geeft minder uit dan er binnenkomt, er is een begrotingsoverschot van 1 procent.
Aan zorg wordt 79,7 miljard uitgegeven volgend jaar en aan de sociale zekerheid 81,8 miljard. Dat is opmerkelijk want zorg is nu nog de grootste kostenpost en leek dat voorlopig ook te blijven. Maar volgend jaar krimpen juist de uitgaven voor de zorg.
Alle huishoudens gaan er in doorsnee 1,5 procent op vooruit, blijkt uit de doorrekening van het CPB. Werkenden relatief meer met 1,6 procent en uitkeringsgerechtigden (0,8) en gepensioneerden (1,4) blijven daar onder.
Voor het dichtdraaien van de gaskraan wordt 300 miljoen euro uitgetrokken en voor het ondersteunen van Groningen 100 miljoen.
Minister Hoekstra (Financiën) schrijft in de nota:„De fundamenten onder onze welvaart zijn sterk, maar ze zijn geen garantie voor toekomstige voorspoed. Door zorgvuldig om te gaan met belastinggeld, gericht te investeren en de staatsschuld af te lossen verstevigt het kabinet de basis onder onze welvaart voor nu, en voor in de toekomst.”
Hij wijst er op dat het goed gaat met de economie maar dat er ook risico’s zijn. Zo maakt het Centraal Planbureau (CPB) zich zorgen over de Brexit, de tariefmaatregelen van de VS en de onzekerheid over het beleid van de Italiaanse regering.
Bij de oppositie is veel argwaan over de zonnige vooruitzichten, nu gisteren ook bleek dat de positieve voorspellingen over vorig jaar in werkelijkheid lang niet werden waargemaakt.
De stukken moeten geheim blijven tot Prinsjesdag, maar lekken altijd eerder uit.
In het regeerakkoord spraken VVD, CDA, D66 en CU vorig jaar al af dat er in 2019 veel extra geld wordt uitgegeven.
Zo zijn er honderden miljoenen extra gereserveerd voor onderwijs, dat onder meer wordt gestoken in voor- en vroegschoolse educatie en in het aanpakken van de werkdruk op basisscholen.
Ook worden er honderden miljoenen extra geïnvesteerd in bereikbaarheid, milieubeleid, defensie en het openbaar bestuur.
De grootste klapper wordt komend jaar gemaakt in de inkomstenbelasting. Door een aanpassing van de belastingschijven krijgen de meeste Nederlanders te maken met een belastingverlaging. De gelijktijdige verhoging van het laagste btw-tarief pakt volgens het Centraal Planbureau netto voordelig uit voor de koopkracht.
AD 14.09.2018 Het kabinet rekent op een forse economische groei volgend jaar: 2,6 procent. Dat staat in de Miljoenennota die dinsdag wordt gepresenteerd tijdens Prinsjesdag, bevestigen bronnen rond het kabinet. Dat is meer groei dan waar afgelopen zomer nog rekening mee werd gehouden.
De fundamenten onder onze welvaart zijn sterk, maar ze zijn geen garantie voor toekomstige voorspoed, aldus Minister Hoekstra.
Het optimisme is opvallend, omdat minister Wopke Hoekstra van Financiën in het voorwoord van de Miljoenennota ook waarschuwt dat de economie weleens een klap kan krijgen door de aanstaande Brexit en dreigende handelsoorlogen.
Het kabinet houdt in de plannen voor 2019 meer geld over: het begrotingsoverschot komt uit op 1,0 procent. Met dat geld wordt onder meer de staatschuld afgelost. Die daalt in percentage tot net onder de 50 procent ten opzichte van wat we met zijn allen verdienen. Dat betekent dat we ruim voldoen aan de Europese begrotingsregels. Ook is de rijksoverheid volgend jaar minder geld kwijt aan rentelasten: dat scheelt zo’n half miljard euro met dit jaar. Premier Mark Rutte vertelde vanmiddag dat het nodig is om een buffer op te bouwen nu het economisch goed gaat. ,,We moeten het dak repareren als de zon schijnt.”
De werkloosheid daalt volgend jaar verder naar 320 duizend personen.
De afgelopen dagen lekte er al het nodige uit van de Prinsjesdagstukken. De koopkrachtstijging wordt 1,5 procent. Dat komt met name door een aanpassing van het belastingstelsel. Door een verlaging van de belastingschijven betalen de meeste Nederlanders straks minder inkomstenbelasting.
Daar staat tegenover dat het lage btw-tarief stijgt van 6 naar 9 procent waardoor de boodschappen duurder worden. Ook stijgt ieders energierekening en gaat de premie voor de zorgverzekering omhoog. Desondanks houdt 96 procent van de mensen volgend jaar meer geld over dan dit jaar, belooft het kabinet.
Uitgaven
Hoewel de economie fors groeit, stijgen de uitgaven van het kabinet ook flink. Er gaat fors meer geld naar onderwijs, defensie, veiligheid en infrastructuur. In het voorwoord van de Miljoenennota waarschuwt Hoekstra dan ook dat het kabinet ‘er nog niet is’. ,,De overheidsschuld is nog aanzienlijk hoger dan voor de crisis. Ook het houdbaarheidstekort blijft een aandachtspunt voor het kabinet.’’
Voor Groningen trekt het kabinet volgend jaar 100 miljoen euro extra uit. De inkomsten van het gas lopen uiteraard terug door het dichtdraaien van de kraan. Volgend jaar gaat dat al om 100 miljoen euro, dat loopt in 2023 op tot 1,5 miljard euro.
Een compleet overzicht van alles wat we weten over de Prinsjesdagstukken vind je hier.
AD 14.09.2018 Zeven politieke jongerenorganisaties keren zich tegen de afschaffing van de dividendbelasting. Ook de jongerentakken van regeringspartijen D66 en ChristenUnie doen mee met de oproep. Ze hopen de druk op het kabinet verder op te drijven om de omstreden maatregel niet door te voeren.
Het is veel beter om Europees afspraken te maken om te voorkomen dat je Nederlands belastinggeld wordt weggegooid, aldus Dennis van Driel, Jonge Democraten (D66).
De jongerenorganisaties uiten vooral kritiek op het feit dat de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting in geen enkel verkiezingsprogramma stond en dat de kosten, die kunnen oplopen tot 1,9 miljard, beter kunnen worden besteed.
,,De regering beargumenteert dat deze maatregel het vestigingsklimaat aanzienlijk verbetert. Hiervoor kan echter geen enkele vorm van bewijs worden geleverd, en veel economen vinden deze argumentatie zwak”, schrijven de politieke jongerenorganisaties vandaag in een statement. ,,Ook binnen de gelederen van de coalitiepartijen heerst er kritiek op de maatregel. Voor ons als politieke jongerenorganisaties is het dus onbegrijpelijk dat de dividendbelasting wordt afgeschaft.”
Geld weggooien
Volgens voorzitter Dennis van Driel van de Jonge Democraten (D66) noemt afschaffing van de dividendbelasting ‘absurd’. ,,Het is veel beter om hier in Europees verband afspraken over te maken. Zo voorkom je dat Nederlands belastinggeld wordt weggegooid.”
Het statement is ondertekend door de Jonge Democraten (D66), DWARS (GroenLinks), ROOD (SP), Jonge Socialisten (PvdA), PerspectieF (ChristenUnie), Pink! (PvdD) en Oppositie (Denk). De jongerenclubs van de VVD, de JOVD, en het CDA, het CDJA, hebben niet meegetekend.
Ook de SGP-jongeren tekenen niet mee. De SGP steunt doorgaans het kabinetsbeleid. ,,Wij vonden het statement wel erg drammerig opgesteld”, stelt voorzitter Willem Pos. ,,We moeten straks het hele Belastingplan-pakket als geheel beoordelen.”
Telegraaf 14.09.2018 Premier Mark Rutte merkt dat hij went aan het haast traditionele uitlekken van de Prinsjesdagstukken. „Dat is niet goed” en daarom maakt hij zich er „iedere keer toch weer heel boos over.” De minister-president is geneigd de dader niet onder ambtenaren, maar onder politici te zoeken.
Het uitlekken van de begrotingscijfers, die vrijdag naar de Kamerleden gaan en pas Prinsjesdag openbaar worden, wekte de woede van de oppositie in de Tweede Kamer. SP’er Ronald van Raak wees naar het ambtenarenkorps en stelde dat de daders achter de tralies horen.
Rutte nam het op voor de ambtenaren en „vond dat Van Raak gisteren een beetje uit de bocht vloog. Als er gelekt wordt, zijn dat doorgaans politici.” Rutte „heeft geen aanwijzingen waar het lek zit”, maar „het schip van staat lekt meestal van de bovenkant.”
AD 14.09.2018 Minister Wopke Hoekstra (Financiën) heeft op het laatste moment het uitdelen van de miljoenennota aan de Tweede Kamer uitgesteld. Op de usb-sticks die zouden worden uitgedeeld om 15.00 uur, bleek de verkeerde versie te staan.
Hoekstra stelde de Kamer daarover vanmiddag op de hoogte via een brief. Hij biedt daarin zijn ‘welgemeende’ excuses aan. ,,Wij stellen alles in het werk om de levering vandaag aan het begin van de avond te laten plaatsvinden. Mijn welgemeende excuses.”
Iedere partij in de Kamer krijgt op de vrijdag voor Prinsjesdag een aantal usb-sticks met daarop de stukken. Het is voor het eerst dat er een fout mee wordt gemaakt.
De bewindsman probeert aan het begin van de avond alle Kamerleden alsnog te voorzien van de stukken.
De voorbereidingen voor Prinsjesdag zijn in volle gang. Ook de paarden worden klaargestoomd:
NU 14.09.2018 Het ministerie van Financiën is de mist in gegaan met het versturen van de vertrouwelijke stukken van Prinsjesdag. Op de USB-sticks die naar de fracties moesten gaan stond niet de juiste versie, liet minister Wopke Hoekstra (Financiën) vrijdag weten aan de Tweede Kamer. Inmiddels is de juiste versie overhandigd aan de Kamerleden.
Afgesproken was om de stukken om 15.00 uur bij de Kamer te hebben, maar dat was niet gelukt.
“Op de gereedgemaakte USB-sticks blijkt niet de juiste versie van de Miljoenennota te staan”, schreef Hoekstra in een brief aan de Kamer. “Wij stellen alles in het werk om de levering vandaag aan het begin van de avond te laten plaatsvinden. Mijn welgemeende excuses.”
Kamerleden krijgen de Miljoenennota van tevoren opgestuurd, maar mogen er nog niet over praten. De plannen worden pas op Prinsjesdag bekendgemaakt. Op die manier kunnen de Kamerfracties zich wel alvast voorbereiden. Kort na overhandiging aan de Kamerleden liggen de plannen ook dit jaar weer op straat.
NRC Handelsbladmeldde donderdag nog dat het kabinet een standje heeft gekregen van de Raad van State. Het kabinet legde de begrotingsstukken, waaronder ook het nieuwe belastingplan, pas laat voor aan de Raad.
De raad vreesde dat er te weinig tijd overbleef om de plannen goed door te lichten, waarna staatssecretaris Menno Snel op het matje werd geroepen. Hij moest het adviesorgaan opheldering bieden over zijn plannen met de belastingen voor volgend jaar.
Na de toelichting van de staatssecretaris heeft de Raad van State alsnog een advies kunnen uitbrengen.
Het belastingplan, met onder meer de omstreden afschaffing van de dividendbelasting, is een heet hangijzer in de regeringscoalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
SP furieus over lekken
Hoe het belastingplan en de plannen er precies uit komen te zien wordt volgende week dinsdag officieel bekend. Donderdag lekte al wel uit dat de verwachting is dat de koopkracht iets beter zal uitvallen dan is voorspeld. Eerder op de dag werd juist bekend dat de koopkracht van de helft van de Nederlanders was afgenomen.
SP-Kamerlid Ronald van Raak was donderdag woest over het zoveelste lek. Hij verdenkt het kabinet, voorlichters en ambtenaren op ministeries ervan “doelbewust” te lekken.
Hij stoort zich al langer aan lekpraktijken. Kamerleden kunnen namelijk niet reageren, omdat zij niet de beschikking hebben over de stukken. Wanneer zij de stukken krijgen, mogen zij pas op Prinsjesdag officieel reageren.
Rutte is gewend geraakt aan lekken
Premier Mark Rutte zei vrijdag na afloop van de ministerraad dat hij inmiddels gewend is geraakt aan het lekken van de Prinsjesdagstukken, maar keurt het wel af.
De lekker moet volgens de premier niet onder ambtenaren gezocht worden, maar onder politici. Rutte “heeft geen aanwijzingen waar het lek zit”, maar “het schip van staat lekt meestal van de bovenkant”.
Telegraaf 14.09.2018 Het ministerie van Financiën heeft een blunder begaan bij het vertrouwelijk verspreiden van Miljoenennota. Er is per ongeluk een verkeerde versie op usb-sticks gezet.
Kamerleden zouden vanmiddag eigenlijk een usb-stick krijgen met daarop alvast de Miljoenennota 2019. Die wordt eigenlijk pas op Prinsjesdag gepresenteerd maar Kamerleden mogen de stukken altijd vooraf onder embargo lezen zodat ze zich goed kunnen voorbereiden.
Die voorbereidingstijd is flink ingekort. Op de usb-sticks die om 15:00 uur geleverd zouden worden aan de parlementariërs staat ’niet de juiste versie’, meldt minister Hoekstra (Financiën) met spijt aan de Kamer. Dus de juiste gegevens komen nu later. „Wij stellen alles in het werk om de levering vandaag aan het begin van de avond te laten plaatsvinden. Mijn welgemeende excuses.”
AD 14.09.2018 De eerste maatregelen die bekend moeten worden op Prinsjesdag zijn de afgelopen dagen al uitgelekt. Dit weten we al:
Groei
Het kabinet verwacht dat de Nederlandse economie volgend jaar groeit met 2,6 procent.
Werkloosheid
De werkloosheid daalt volgend jaar verder naar 320 duizend personen.
Schuld
De schuld van de overheid komt voor het eerst in jaren onder de 50 procent uit.
Knip
Het kabinet trekt de knip voor onderwijs, defensie, veiligheid en infrastructuur. In die sectoren wordt flink geïnvesteerd.
Rechtspraak
Het kabinet steekt 40 miljoen in de rechtspraak. Daar was een gat ontstaan van 40 miljoen. Het kabinet hintte er eerst op dat hier extra bezuinigd moest worden, maar nu komt er alsnog geld beschikbaar.
Groningen
Voor Groningen trekt het kabinet volgend jaar 100 miljoen euro extra uit. De inkomsten van het gas lopen uiteraard terug door het dichtdraaien van de kraan. Volgend jaar gaat dat al om 100 miljoen euro, dat loopt in 2023 op tot 1,5 miljard euro.
Brexit
Om voorbereidingen te treffen voor de Brexit, trekt het kabinet 92 miljoen euro uit. Het extra geld gaat naar de douane en de Nederlandse Voedsel – en Warenautoriteit. Hiermee moet worden gezorgd dat de toekomstige grenscontroles en voedselinspecties zo min mogelijk tijd kosten en daarmee de handel niet schaden.
Koopkracht
Het kabinet maakt op Prinsjesdag bekend dat de gemiddelde koopkrachtstijging 1,5 procent wordt. Bijna alle huishoudens (96 procent) gaan er op vooruit. Dat zijn meer Nederlanders dan de 93 procent waar het Centraal Planbureau eerder op rekende. Het kabinet heeft door wat te sleutelen aan de begroting de groep vergroot.
Middeninkomens
Uit de gedetailleerde koopkrachtcijfers blijkt dat lagere inkomens er komend jaar het minst op vooruit gaan. Middeninkomens en alleenverdieners houden het meeste over in hun portemonnee.
Werkenden Werkenden gaan er in de plannen 1,6 procent op vooruit. Uitkeringsgerechtigden komen er in de berekeningen het bekaaidst af. Zij moeten het doen met een doorsnee koopkrachtwinst van 0,9 procent. Dat is wel hoger dan de 0,5 procent waarop ze in augustus nog op leken uit te komen. Overigens krijgen niet alle uitkeringsgerechtigden er iets bij; 7 procent levert zelfs in. Ter vergelijking: van de gepensioneerden gaat 97 procent er komend jaar op vooruit, het grootste aandeel van alle groepen.
Begrotingsoverschot
De begroting vertoont komend jaar een overschot. Door de schikking van 775 miljoen euro door ING komt dat zelfs nog iets hoger uit dan het eerder geraamde overschot van 0,9 procent.
Structureel tekort
De gunstige cijfers betekenen overigens niet dat de begroting op langere termijn een even zonnige aanblik vertoont: als er nu geen periode van hoogconjunctuur zou zijn, waardoor de belastinginkomsten momenteel bovengemiddeld hoog zijn, zou de overheid volgend jaar voor het eerst in jaren zelfs geld tekort komen. Dit zogeheten structurele begrotingstekort neemt volgens het CPB komend jaar toe tot 0,4 procent, dat is vlakbij het Europese maximum van -0,5 procent.
Dividendbelasting
Het kabinet rekent er nu op dat de afschaffing van de dividendbelasting grofweg een half miljard meer gaat kosten dan de 1,4 miljard waar eerder op werd gerekend. Het kabinet dicht dat gat door de winstbelasting minder te verlagen dan aanvankelijk de bedoeling was: het tarief daalt van 25 naar 22,25 procent in plaats van naar 21 procent. Het verlaagde tarief voor winsten tot 200.000 euro gaat wel ‘gewoon’ naar beneden van 20 naar 16 procent. Het midden- en kleinbedrijf wordt op die manier ontzien.
Cybercrime
Het kabinet trekt extra geld uit voor de politie en het bestrijden van cybercrime. Volgend jaar komt er eenmalig 30 miljoen euro beschikbaar voor het aanpakken van digitale dreigingen.
Politie
De politie kan rekenen op nog eens 58 miljoen euro. Dat geld komt bovenop de ongeveer 260 miljoen die al wordt geïnvesteerd in de politie, melden Haagse bronnen.
Publieke omroep
Het staat niet in de Prinsjesdag-stukken, maar het is wel iets waar het kabinet rekening mee houdt: de publieke omroep wordt te hulp geschoten, nu het bestel kampt met tegenvallende reclame-inkomsten. Eenmalig komt er 40 miljoen euro beschikbaar. Met het geld moet de NPO zich beter kunnen voorbereiden op de toekomst.
Fietsenplan
Een fiets van de zaak moet fiscaal net zo interessant worden als een leaseauto. Het kabinet wil daarom de regels versimpelen. Een werknemer kan dan op een e-bike van 2.000 euro rijden voor een paar tientjes per jaar.
Zorgpremie
De zorgpremie gaat in 2019 omhoog met gemiddeld ruim een tientje per maand, verwacht het kabinet. Het kabinet gaat voor 2019 uit van een jaarlijkse basispremie van 1432 euro, zeggen ingewijden. Dat is 124 euro meer in vergelijking met dit jaar. Op maandbasis gaat het om 10,33 euro extra. Dit is een richtlijn voor de zorgverzekeraars, die in het najaar hun tarieven bepalen.
Telegraaf 14.09.2018 Eerst zien, dan geloven. Dat is het gevoel bij de oppositiepartijen nu er weer zonnige verwachtingen zijn uitgelekt over de koopkracht.
Volgend jaar gaat 96 procent van de Nederlanders erop vooruit. Een doorsnee Nederlander wint 1,5 procent aan koopkracht. „De liegende Hollander Rutte heeft wel meer beloofd”, reageert PVV-voorman Wilders. „Als een dief die je portemonnee met 1000 euro erin heeft gestolen en nu een tientje komt terugbrengen.”
Ook PvdA-leider Asscher is niet onder de indruk. „Het kabinet probeert snel een vlag te planten, maar het is en blijft een modderschuit. Schraalhans is keukenmeester voor onze politiemensen, leraren en mensen in de zorg.”
De koopkrachtcijfers moesten tot Prinsjesdag geheim blijven, maar zagen ineens het licht na het nieuws dat een voorspelde koopkrachtplus voor 2017 voor de helft verdampte. Half Nederland ging er toen zelfs op achteruit, meldde het CBS. In de coalitie gelooft men echter dat de lonen nu écht omhoog gaan.
BB 14.09.2018 Sinds juli zit de Nederlandse inflatie weer aardig in de lift, met een gemiddelde prijsstijging van 2,1 procent: de grootste sprong in vijf jaar. Na jaren van lage inflatie keert het tij. Maar hoe zit dat op de langere termijn?
Business Insider bekeek de gegevens van de Nederlandse consumentenprijsindex, die wordt bijgehouden door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Wat blijkt? Sinds het jaar 2000 stegen prijzen in totaal met zo’n 35 procent. Per jaar komt dat neer op een gemiddelde prijsstijging van circa 1,8 procent.
Maar waar zit hem dat in? Maak je een uitsplitsing van grote stijgers en dalers, dan ziet het beeld er als volgt uit.
Bij de top 10 van grootste stijgers staat het huisdier bovenaan: dat blijkt een steeds duurdere hobby, vooral vanwege de kosten van de bijbehorende dienstverlening van de dierenarts, trainers en pensions.
Bij de producten is vooral aardgas flink duurder geworden: een verdubbeling van de prijs in zeventien jaar tijd. Vliegtickets en kaartjes voor musea en bioscopen behoren ook tot de grote klimmers.
Veel product- en dienstencategorieën zijn een stuk duurder geworden, maar er zijn uitzonderingen. Goedkoper sinds 2000 zijn vrijwel alle producten met flink wat elektronica.
Met stip de grootste dalers zijn de prijzen van pc’s, laptops en dergelijke. Ook kleding is voordeliger geworden, net als wasmachines en koelkasten.
Zo duur is Nederland vergeleken met andere Europese landen
Bij de berekening van de indexcijfers gaan onderzoeksbureaus uit van de kosten van levensonderhoud van ‘gemiddelde gezinnen’. De definities van wat er wel en niet in de berekening meegaat, hebben uiteraard invloed op de gemeten prijsontwikkeling.
Wat hoort er wel en wat niet in ‘het winkelwagentje’ en in welke verhouding, daar kun je hele discussies over voeren. Zo hanteert het Europese statistiekbureau Eurostat een geharmoniseerde prijsindex, die enigszins afwijkt van de consumentenprijsindex van het CBS.
Dat is goed om in het achterhoofd te houden, als je kijkt naar onderstaande grafiek, samengesteld door databureau Statista. Hierin is het prijsniveau in verschillende Europese landen vergeleken.
Foto: Analyse levensonderhoudskosten in Europa. Bron: Statista en Business Insider
In deze grafiek gaat het om het verschil van het prijsniveau in individuele landen ten opzichte van het Europese gemiddelde. Daarbij is gekeken hoe dat in het jaar 2000 en in het jaar 2017 zat.
Nederland bevond zich zeventien jaar geleden net iets onder het gemiddelde Europese prijsniveau. Maar anno 2017 is Nederland is ongeveer 15 procent duurder dan een land met het gemiddelde Europese prijsniveau. Wij staan op nummer tien in de top 10 van duurste Europese landen.
Bulgarije is verreweg het goedkoopste land. Het leven kost er nog niet de helft van het gemiddelde prijsniveau in Europa. Ook andere Oost-Europese landen zoals Hongarije, Polen en Roemenië zijn relatief goedkoop.
Het leven in IJsland en Zwitserland is het duurst. Consumenten betalen daar ongeveer 70 procent meer voor hun boodschappen, uitgaan en dergelijke vergeleken met het Europese gemiddelde. Ook Denemarken en Noorwegen zijn relatief duur. Hoe kouder het klimaat, hoe duurder het leven.
Het Verenigd Koninkrijk is het enige land dat fors voordeliger werd ten opzichte van andere landen in de periode tussen 2000 en 2017. Het VK is net iets duurder dan Nederland, maar het scheelt niet veel meer.
RO 18.09.2018 De Nederlandse economie groeit in 2019 met 2,6% en het begrotingsoverschot loopt op naar 1% van het bruto binnenlands product (bbp). De overheidsschuld daalt volgend jaar met € 6 miljard en komt uit op 49,6% van het bbp. De werkloosheid daalt tot 3,5% in 2019 en komt daarmee op het laagste niveau sinds 2001. Dit staat in de Miljoenennota 2019, die minister Hoekstra vandaag aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
Nederlanders moeten het meer in hun portemonnee gaan merken dat het goed gaat met Nederland. Daarom neemt het kabinet maatregelen om de koopkracht te versterken, met name voor lage- en middeninkomens. De koopkracht groeit in 2019 zowel dankzij de aantrekkende lonen als door de lagere lasten op arbeid. Ondanks de hogere inflatie stijgt de koopkracht volgend jaar naar verwachting met 1,5%, waarbij vrijwel alle groepen erop vooruit gaan.
Gaswinning Groningen
Het kabinet investeert in een veiliger Groningen. Zo wil het kabinet minimaal € 1 miljard investeren in het toekomstfonds Groningen. De kosten voor het terugschroeven van de gaswinningen zijn € 300 miljoen in 2019 en lopen op tot 1,5 miljard structureel in 2023.
Voor de kosten van schade en versterking is er eind 2017 minimaal € 1,4 miljard gereserveerd door de NAM en Energie Beheer Nederland (EBN), een zelfstandige onderneming met de Nederlandse Staat als enige aandeelhouder. De kosten voor schade en versterking leiden tot lagere gasinkomsten voor het Rijk.
Brexit
Om Nederland zo goed mogelijk voor te bereiden op de Brexit wordt ruim € 90 miljoen uitgetrokken voor onder meer extra capaciteit bij de Douane en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA). De heroprichting van het nieuwe ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en EZK vergt voor 2019 eenmalig ruim € 60 miljoen voor extra personeel, ICT en materiële kosten. De structurele kosten zijn geraamd op 37 miljoen. Dit is eerder bij de voorjaarsnota vastgelegd.
Meevallers in onder andere de zorg, de sociale zekerheid en de lagere rente-uitgaven zorgen voor de dekking van deze extra uitgaven.
Inkomsten
Uit de nieuwste raming van de belastingmaatregelen blijkt dat er een sterkere lastenverlichting aan bedrijven zou worden gegeven dan in het regeerakkoord was beoogd, onder andere doordat het afschaffen van de dividendbelasting duurder uitvalt dan eerder gedacht. Om de lastenverlichting weer in lijn te brengen met de afspraken in het regeerakkoord, heeft het kabinet daarom aanvullende maatregelen genomen.
Het hoge vennootschapsbelasting (vpb) tarief wordt de komende jaren iets minder verlaagd dan in het regeerakkoord is afgesproken: van 25% naar 22,25%, in plaats van 21%. Het MKB wordt daarbij ontzien, doordat het lage vpb-tarief zal dalen zoals in het regeerakkoord is afgesproken. Daarnaast verlicht het kabinet de lasten op arbeid bij het MKB met structureel 100 miljoen. Het box 2-tarief wordt verlaagd ten opzichte van wat is afgesproken in het regeerakkoord. En het kabinet verlaagt de verhuurderheffing voor woningcorporaties met structureel 100 miljoen.
Ontwikkelingen lange termijn
Het kabinet ziet ook risico’s voor de economische groei. Onder meer de Brexit, een dreigend handelsconflict en (geo)politieke spanningen in andere werelddelen kunnen de economische groei plotseling laten omslaan, en ook de overheidsfinanciën verslechteren. Het is daarom noodzakelijk om in goede tijden reserves op te bouwen voor slechtere tijden.
De beheersing van de zorguitgaven blijft ook voor de toekomst een uitdaging. Het kabinet heeft daarom diverse maatregelen getroffen, zoals bijvoorbeeld de hoofdlijnakkoorden die het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft afgesloten met de zorgsector. De zorgkosten stijgen met ongeveer € 2 miljard minder hard. Dit neemt niet weg dat de zorg ook in 2019 de grootste en snelst groeiende uitgavenpost van het Rijk blijft.
RO 18.09.2018 Het belastingstelsel verandert. We vergroenen, de belasting op consumptie gaat omhoog en belangrijk: het kabinet maakt werk lonender. De belastingtarieven gaan omlaag en de heffingskortingen (de belastingkortingen) omhoog. Door de maatregelen die het kabinet neemt gaat 96% van de mensen er volgend jaar in koopkracht op vooruit.
Het kabinet neemt daarnaast maatregelen om belastingontwijking en -ontduiking tegen te gaan en die goed zijn voor het Nederlandse vestigingsklimaat. Per saldo gaan vrijwel alle ondernemers en bedrijven erop vooruit tijdens deze kabinetsperiode.
Dit staat in het pakket Belastingplan 2019, dat staatssecretaris Snel van Financiën vandaag aan de Tweede Kamer heeft aangeboden. Gemiddeld hebben huishoudens € 500 meer te besteden, waarbij werkenden het meest van de kabinetsmaatregelen profiteren. Via Prinsjesdagtool.nl kan iedereen omstreeks 16.00 uur een inschatting maken hoe de belangrijkste plannen voor hem of haar uitpakken.
Een overzicht van de belangrijkste veranderingen:
Invoering tweeschijvenstelsel
Door de geleidelijke invoering van een tweeschijvenstelsel met een basistarief en een toptarief nemen de besteedbare inkomens toe van alle personen met een inkomen vanaf € 20.000 per jaar. Ook wordt het hierdoor minder van belang of een inkomen in een huishouden met 1 of 2 personen wordt verdiend. Het basistarief wordt in 2021 37,05% en het toptarief 49,50%. In 2019 wordt het tarief van de huidige eerste schijf 36,65% en de tweede en derde schijf 38,10%.
Verhoging arbeidskorting
Door een verhoging van de arbeidskorting gaat werken meer lonen voor mensen met een inkomen tussen de € 20.000 en € 60.000 per jaar.
Verhoging algemene heffingskorting
Door een verhoging van de algemene heffingskorting neemt het besteedbaar inkomen toe van mensen met een inkomen tot € 50.000 per jaar. In de aanloop naar Prinsjesdag heeft het kabinet de heffingskorting in 2019 met € 44 extra verhoogd om de koopkracht te verbeteren voor met name lage inkomens en uitkeringsgerechtigden. Dit komt bovenop de verhoging van € 140 uit het regeerakkoord.
Boodschappen
Het kabinet betaalt de verlaging van de lasten op arbeid gedeeltelijk door economisch minder verstorende belastingen te verhogen. Zo worden boodschappen iets duurder door een verhoging van het lage btw-tarief van 6% naar 9%. Dit betekent in de praktijk dat boodschappen van € 100 in 2019 € 2,83 duurder worden. Maar ook met de duurdere boodschappen gaan de meeste mensen erop vooruit in 2019.
Daarnaast verlaagt het kabinet voor de hogere inkomens het tarief van een aantal aftrekposten. Dit geldt bijvoorbeeld voor de hypotheekrenteaftrek en de ondernemersaftrek.
Voor wie met de (elektrische) fiets naar het werk wil, wordt het een stuk aantrekkelijker gemaakt een fiets van de zaak te gebruiken door een versimpeling van de fiscale fietsregeling. Bij een inkomen van € 35.000 en een elektrische fiets van € 2000 kost dit een werknemer vanaf 2020 minder dan € 5 per maand.
Bedrijfsleven
Nederland wil aantrekkelijk zijn als vestigingsplaats voor bedrijven die een echte bijdrage leveren aan de economie. Het kabinet presenteert daarom een ambitieus pakket aan maatregelen voor het bedrijfsleven.
Het pakket bevat naast de verlaging van de vennootschapsbelasting en de afschaffing van de dividendbelasting ook de invoering van een bronbelasting op dividenden naar laagbelastende jurisdicties en in misbruiksituaties. Zo wordt voorkomen dat Nederland wordt gebruikt voor doorstroomactiviteiten naar belastingparadijzen. Voor het MKB wordt bovendien per 2020 structureel € 100 miljoen beschikbaar gesteld.
Daarnaast verlaagt het kabinet de verhuurderheffing met structureel € 100 miljoen.
Het tarief in de vennootschapsbelasting wordt voor winsten tot € 200.000 in stappen verlaagd van 20% naar 16% in 2021. Ook voor winsten boven € 200.000 wordt het tarief verlaagd, maar wel minder groot dan in het Regeerakkoord beoogd: het tarief wordt in 2021 22,25% in plaats van 21%. Ook het tarief in box 2 wordt verhoogd, maar 1,6% minder dan voorgesteld in het regeerakkoord: namelijk naar 26,25% in 2020 en 26,9% in 2021.
Na een formatie van 225 dagen kunnen de bewindslieden van het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie eindelijk Aan de Slag !!!
2017 heeft vooral in het teken van de Tweede Kamer verkiezingen gestaan waarna de langste formatie periode volgde. Beide zaken hebben grote implicaties gehad, wat goed is terug te zien in de bijbehorende data.
Onderstaande tabel laat zien dat er afgelopen jaar vooral veel gebruik is gemaakt van Twitter en er minder officiële documenten zijn gepubliceerd ten opzichte van 2016.
Het effect van de lange formatie is terug te zien in het aantal officiële documenten dat gepubliceerd is.
NRC 03.01.2018
Het nieuwe kabinet heeft op het bordes gestaan van, in dit geval, Paleis Noordeinde. Ze kunnen eindelijk, na 31 weken, terug naar de dagelijkse politieke routine. Ruim een half jaar was het voor Kamerleden en hun medewerkers duimen draaien. Vanaf dinsdag 31 oktober 2017 kan de Kamer volledig aan de bak.
Op woensdag 1 en donderdag 2 november 2017 is in de Tweede Kamer het debat over de regeringsverklaring van het kabinet-Rutte III. Na een maandenlange formatie is het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie donderdag 26 oktober 2017beëdigd door koning Willem-Alexander.
Het aantreden van het nieuwe kabinet zorgt ook verschuivingen in de Tweede Kamer. Op dinsdag 31 oktober 2017 worden twaalf nieuwe Kamerleden beëdigd: zes VVD’ers, drie D66’ers, twee CDA’ers en één nieuw Kamerlid voor de ChristenUnie.
De twaalf nieuwe Kamerleden;
Antoinette Laan-Geselschap (VVD)
Judith Tielen (VVD)
Hayke Veldman (VVD)
Rudmer Heerema (VVD)
Wybren van Haga (VVD)
Leendert de Lange (VVD)
Evert Jan Slootweg (CDA)
Lenny Geluk-Poortvliet (CDA)
Monica den Boer (D66)
Matthijs Sienot (D66)
Joost Sneller (D66)
Stieneke van der Graaf (ChristenUnie)
Eindverslag en portefeuilleverdeling
Formateur Mark Rutte heeft woensdag 25 oktober 2017 zijneindverslagaan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overhandigd. Dit gebeurde in de Tweede Kamer, in de Stadhouderskamer.
Woensdagmiddag troffen de kandidaat-ministers van het nieuwe kabinet elkaar voor het eerst op het ministerie van de minister-president, het ministerie van Algemene Zaken. In dit ‘constituerende beraad’werden de portefeuillesPortefeuilles van de ministers en de staatssecretarissen vastgesteld. Op vrijdag 27 oktober 2017 is de eerste ministerraad in nieuwe samenstelling.
Stand van zaken 24.10.2017
Premier Mark Rutte heeft alle 23 kandidaat-bewindslieden voor zijn nieuwe kabinet gesproken. Hij voerde dinsdagavond als formateur van Rutte III zijn laatste gesprek. Hij wilde onder meer weten of de beoogde bewindslieden aan de vereisten voldoen.
De ministers van Rutte III komen woensdagmiddag 25.10.2017 samen om onder leiding van de formateur alle taken precies vast te leggen, het zogenoemd constituerend beraad. Donderdag 26.10.2017 iets na 11.00 uur worden de leden van het kabinet beëdigd door de koning. Daarna kan het kabinet-Rutte III aan de slag, ruim zeven maanden na de verkiezingen.
Stand van zaken 25.10.2017
Eindverslag
Formateur Mark Rutte heeft woensdag 25 oktober 2017 zijn eindverslag aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overhandigd. Dit gebeurde in de Tweede Kamer, in de Stadhouderskamer. Woensdagmiddag troffen de kandidaat-ministers van het nieuwe kabinet elkaar voor het eerst op het ministerie van de minister-president, het ministerie van Algemene Zaken.
In dit ‘constituerend beraad’ werden de portefeuilles van de ministers en de staatssecretarissen vastgesteld. Donderdag 26 oktober 2017 is de eerste werkdag van het nieuwe kabinet. Dan is ook de traditionele bordesfoto, op paleis Noordeinde. Op vrijdag 27 oktober 2017 is de eerste ministerraad.
De ministers van het nieuwe kabinet zijn voor het eerst bij elkaar geweest. Dat gebeurde in het zogeheten constituerend beraad, een soort oprichtingsvergadering. Het was nog geen officiële ministerraad, want de bewindslieden worden morgen pas beëdigd.
In het beraad zijn afspraken gemaakt over de precieze taakverdeling tussen de ministers en staatssecretarissen. Dat luistert dit jaar extra nauw, omdat er verschillende departementen zijn met twee ministers.
Afgesproken is bijvoorbeeld dat de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ollongren, ook het onderdeel wonen in haar portefeuille krijgt.
Adeldom
Maar Ollongren zal zich niet bemoeien met de Wet op de adeldom. Omdat ze zelf van adel is, draagt ze die wet over aan staatssecretaris Knops op haar ministerie.
Minister Bruins voor Medische Zorg gaat zich onder meer bezighouden met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, zegt hij. Hoe dat precies wordt verdeeld met de nieuwe minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is niet helemaal duidelijk.
De verantwoordelijkheid voor maatschappelijke stages gaat van het ministerie van Onderwijs naar het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en heet daar ‘maatschappelijke diensttijd’.
De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, die over asielzaken gaat, krijgt net als in het verleden in het buitenland de titel minister voor Migratie.
Catshuis
De aanstaande ministers en staatssecretarissen zien elkaar vanavond allemaal op het Catshuis bij een etentje. Er zijn zestien ministers en acht staatssecretarissen. Naast premier Rutte levert de VVD zes ministers en drie staatssecretarissen, het CDA en D66 allebei vier ministers en twee staatssecretarissen en de ChristenUnie twee en een.
Vier ministeries krijgen twee ministers. De minister ‘van’ is de echte baas van het ministerie, de minister ‘voor’ valt daar onder.
De bewindslieden worden morgen beëdigd door de koning; kort daarna gaan ze naar hun nieuwe departement voor de portefeuille-overdracht door de vertrekkende ministers.
In het kabinet-Rutte III hebben vier ministeries twee ministers:
minister Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
Stand van zaken 26.10.2017
Beediging
Ruim zeven maanden na de verkiezingen stond er vandaag dan eindelijk een nieuw kabinet op het bordes bij de koning.
Willem-Alexander beëdigde vandaag in de Grote Balzaal van Paleis Noordeinde het derde kabinet-Rutte. Daarna volgde de traditionele bordesscène.
1e dag Rutte 3
Het derde kabinet-Rutte is voor het eerst bij elkaar. De ministers, die vanochtend door de koning werden beëdigd, hebben een korte vergadering. Anders dan gebruikelijk mag bij het begin van de bijeenkomst in de Trêveszaal gefilmd worden.
Gisteren was er ook al een ontmoeting van de nieuwe bewindslieden: dat was de ‘constituerende vergadering’, een soort oprichtingsbijeenkomst. Toen waren de bewindslieden dus nog niet benoemd.
Stand van zaken 27.10.2017
Regeerakkoord versus CPB en NIBUD
Het budgetvoorlichtingsinstituut berekende voor bijna honderd veel voorkomende huishoudens wat die te besteden hebben als het regeerakkoord wordt doorgevoerd.
Werkenden
De komende vier jaar stijgt de koopkracht van alle werkenden, van een kleine 4% tot ruime 6%, hierin is inflatie meegenomen. Nibud houdt rekening met een loonstijging die hoger is dan de prijsstijging. Daarnaast profiteren werkenden van de hogere arbeidskorting en lagere belastingtarieven.
Eindelijk is de bordesfoto van Rutte III er. En dat betekent: gesprekken bij de koffieautomaat over de kleding van onze politici. Maar ook voer om opnieuw te discussiëren over de man-vrouwverhouding op topposities.
Tien mannelijke ministers en zes vrouwelijke ministers. Procentueel gezien is er niet zoveel veranderd in vergelijking met het voorgaande kabinet, want in beide kabinetten ligt het percentage vrouwelijke ministers rond de 38 procent. In Frankrijk en Canada besloten president Macron en premier Trudeau hun ministerposten fiftyfifty te verdelen onder mannen en vrouwen. “Omdat het 2015 is”, stelde Trudeau destijds.
Zeer ontevreden
Rutte gaf eerder aan dat hij graag meer vrouwen in het kabinet had willen hebben, maar dat uiteindelijk geldt: we gaan voor de beste mensen. “Het is wat het is”, zei hij. Partijprominent Neelie Kroes is zeer ontevreden over het feit dat de VVD slechts één vrouwelijke minister leverde. “Het is gewoon geen prioriteiten stellen”, is de mening van Kroes.
‘We hebben ze niet kunnen vinden’
In Metro schreef Iris van Lunenberg dat we ons moeten focussen op de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Het percentage vrouwen in de huidige gemeenteraden is 28 procent. Van de wethouders is slechts 21 procent vrouw, blijkt uit gegevens van ProDemos. Als daar een fiftyfifty-verdeling komt, kan de volgende premier niet zeggen: “We hebben ze niet kunnen vinden.”
Columnist Nausicaa Marbe zegt dat de uitspraken van Rutte gevolgen hebben voor de beeldvorming over vrouwen. Rutte zei na de aanstelling van het kabinet dat hij meer vrouwen had willen hebben, maar uiteindelijk voor de beste mensen ging. “Hiermee zegt hij expliciet dat de beste mensen geen vrouwen zijn”, aldus Marbe.
Stand van zaken 01.11.2017
Debat Regeerakkoord versus Strategie Rutte-3
In het midden de coalitie met 76 zetels, links en rechts daarvan de overige 74 zetels. In het debat over de regeringsverklaring vandaag gaan de oppositiepartijen op zoek naar de zwakke plekken van Rutte III. Wat wordt hun strategie?
Rutte III-filter
Na een historisch lange formatie is het kabinet Rutte III er eindelijk. Wij gidsen je door het regeerakkoord. Hoe wordt het geld verdeeld? Wat hebben de partijen binnengesleept? En op welke punten gaat de coalitie het moeilijk krijgen?
Eindigt elk debat straks in 76 tegen 74?
In het eerste Kamerdebat eerder deze maand tekenden zich de consequenties af van een coalitie die stoelt op de kleinst mogelijke meerderheid. De komende jaren zal het steeds gaan om de vraag: eindigt elk debat in 76 tegen 74, of zijn er andere smaken mogelijk?
Samenwerking vanuit de oppositie
Inmiddels staan de SP, GroenLinks en de PvdA reeds in de startblokken om het kabinet Rutte-3 flink onder druk te zetten.
Analyse Platform 31
Op 30 oktober 2017, op de Dag van de Stad, kwamen 1.500 mensen bij elkaar die dagelijks werken aan toekomstbestendige en sterke steden. Diezelfde ambitie klinkt ook door in het regeerakkoord 2018van het kabinet-Rutte III: zij presenteert een ambitieuze agenda voor Nederland.
In navolging van dit geslaagde evenement maakten wij een duiding van het regeerakkoord, waarbij we traditiegetrouw gebruik maken van ons (partner)netwerk in stad én regio. Deze Analyse van het regeerakkoord kunt u beschouwen als een extra toegift op de samenvatting van de rijksbegroting 2018, die wij in september publiceerden.
Het indrukwekkende aantal beleidsmaatregelen en beleidsintenties is u vast ook opgevallen. Het is echter de samenhang die regio’s, steden, wijken, buurten en dorpen verder brengt. Bij het aanbrengen van deze samenhang denkt Platform31 graag met u mee. Wij kijken uit naar nauwe samenwerking met u bij het oppakken van deze uitdaging op verschillende plaatsen in Nederland.
Tja, we zijn niet allemaal Hoogopgeleid toch ??
Leesbaar Regeerakkoord
D66 heeft het nieuwe regeerakkoord laten hertalen, zodat de plannen van het kabinet-Rutte III ook begrijpelijk zijn voor de 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland. Stichting Lezen & Schrijven opperde een eenvoudigere versie te maken, omdat het regeerakkoord vol staat met onbegrijpelijke ambtelijke taal en lange zinnen.
D66 wil dat iedereen mee kan doen. Daarom hebben we het regeerakkoord hertaald naar een begrijpelijke versie.
Zo kan iedereen zien wat de plannen van dit kabinet voor hem of haar betekenen, aldus Alexander Pechtold, D66.
Het ‘nieuwe’ regeerakkoord, bestaande uit slechts vier pagina’s, werd vanmorgen door D66-leider Alexander Pechtold overhandigd aan twee taalambassadeurs, die voorheen laaggeletterd waren. Een van hen droeg als dank een zelfgeschreven gedicht voor aan de politicus.
Alternatief
Stichting Lezen & Schrijven kwam begin vorige maand al met een eerste opzet voor een hertaling. Dat leverde al een duidelijk verschil op, zoals bij bijvoorbeeld deze sectie over het pensioenstelsel:
Regeerakkoord:
‘Ook in ons pensioenstelsel is een nieuwe balans nodig. We willen van abstracte aanspraken die leiden tot teleurstellingen, naar de opbouw van individueel pensioenvermogen. Elementen van collectieve risicodeling blijven daarbij verstandig en noodzakelijk. Samen met sociale partners willen wij zo’n nieuw stelsel gestalte geven.’
Vertaling:
‘Wij willen de pensioenen anders regelen. Nu zijn er vage beloftes. Zo raak je teleurgesteld. Wij willen dat iedereen voor zichzelf pensioen opbouwt. Maar we moeten als groep de risico’s delen. Hiervoor gaan we samenwerken met bedrijven en werknemers.’
15 november 2017, begroting – Minister Zijlstra pleit tijdens de voortzetting van de begrotingsbehandeling van Buitenlandse Zaken voor een realistisch buitenlandbeleid: zie ook kleine stapjes als een overwinning.
Debat over afschaffen dividendbelasting
De Tweede Kamer debatteerde woensdag 15 november 2017 over het besluit van het nieuwe kabinet om de dividendbelasting af te schaffen. Premier Rutte kwam voor dit debat naar de Tweede Kamer.
16 november 2017, debat – Hoe heeft de overheid gehandeld in het hormoonschandaal uit 2002 en wat kunnen we daarvan leren? De Kamer debatteert met de ministers Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en Bruins (Medische Zorg).
In 2002 zijn varkens via vervuild veevoer besmet geraakt met medroxyprogesteronacetaat (MPA). Dit hormoon zat in farmaceutisch afvalwater dat illegaal in diervoer en in sommige levensmiddelen werd verwerkt. De overheid gaf indertijd te weinig openheid van zaken en nam onvoldoende maatregelen om de voedselveiligheid te borgen, zo stelt De Correspondent.
16 november 2017, begroting – Minister Ollongren en staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties lichten de begroting 2018 en hun beleidsplannen voor de komende kabinetsperiode toe.
Rapporteurs: ‘Wees voorbereid op Brexit zonder afspraken’
Nederland moet zich erop voorbereiden dat er na een Brexit helemaal geen akkoord met het Verenigd Koninkrijk (VK) komt. Dit is het zogenaamde chaosscenario. Dat zou betekenen dat de Britten uit de Europese Unie (EU) stappen zonder overgangsperiode en zonder afspraken over de nieuwe relatie tussen de EU en het VK.
Dat schrijven Anne Mulder (VVD), Pieter Omtzigt (CDA) en Kees Verhoeven (D66) donderdag 16 november 2017 in hun rapport. Ze vragen verder om meer aandacht voor de rechten en positie van Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk. Daarover bestaat nu nog veel onduidelijkheid. Ook vinden ze dat er meer transparantie over de onderhandelingen moet zijn, zodat parlementariërs het proces goed kunnen volgen en controleren.
Op tijd en volgens verwachting heeft de Tweede Kamer vandaag voor afschaffing Wet Hillen gestemd – het belastingvoordeel voor woningbezitters die hun hypotheek (bijna) hebben afgelost. Maar met hun mislukte filibuster om uitstel van de afschaffing voor elkaar te krijgen, hebben 50Plus en PVV wel bereikt dat het aantal tegenstemmers flink is gegroeid. 87 Kamerleden stemden voor en 37 tegen.
Om de maatregel in 2019 te laten ingaan en de voorbereidingen op tijd te laten beginnen, moest de Kamer er volgens staatssecretaris Snel uiterlijk deze week over stemmen. 50Plus en PVV probeerden met extra lange spreektijden het debat te rekken, maar dat is uiteindelijk dus zonder gevolg gebleven.
Toen het zeer geleidelijke einde (2019-2049) van de Wet Hillen in het regeerakkoord stond, protesteerden alleen die twee partijen. De rest van de oppositie vond afschaffing wel best; SP en PvdA hebben het in hun verkiezingsprogramma’s staan.
Inmiddels zijn die zo boos over de snelheid waarmee het kabinet de afschaffing ‘met stoom en kokend water er doorheen probeert te jassen’, dat ze zich achter Martin – lichttherapiebril – van Rooijen van 50Plus hebben geschaard. Alleen GroenLinks stemde mee met de coalitie. Nu mag Van Rooijen hopen dat de Eerste Kamer ‘Hillen’ handhaaft. Het debat daar volgt binnen enkele weken.
De historisch lange kabinetsformatie heeft de belastingbetaler 692.179 euro gekost.
Dat blijkt uit de afrekening afrekening die onlangs door het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer is goedgekeurd. Details over waar het geld aan besteed is, wil het parlement niet bekendmaken. Een zegsvrouw stelt dat het geld is opgegaan aan personeelskosten en materiële kosten, die betrekking hebben op de periode 15 maart tot en met 15 oktober.
De afrekening valt een stuk hoger uit dan die van de kabinetsformatie van 2012. Die duurde 52 dagen en kostte ruim twee ton. De formatie van 2017 was de langste sinds de oorlog met 225 dagen.
Wat vinden de ministers zelf van hun eerste 100 dagen?
Op donderdag 26 oktober 2017 stonden ze opgetogen op het bordes: de nieuwe bewindslieden van het kabinet-Rutte III. Vandaag regeert het kabinet precies 100 dagen, maar wat hebben de bewindspersonen in die tijd gedaan?
Een ding is duidelijk: van veel nieuwe wetgeving is het nog niet gekomen. Rutte III heeft één grote verandering doorgevoerd: het afschaffen van de wet-Hillen. Die maatregel moet stapsgewijs een eind maken aan het belastingvoordeel voor huiseigenaren die hun hypotheek volledig hebben afgelost.
Marathondebat
De afschaffing van de wet-Hillen ging zeker niet zonder slag of stoot. In een uiterste poging om de afschaffing tegen te houden, voerden de PVV en 50Plus in een marathondebat uren het woord, het zogeheten filibusteren. Het hielp niet, want uiteindelijk stemde een meerderheid van de Tweede en daarna de Eerste Kamer in met de afschaffing. Daarmee zal het belastingvoordeel voor mensen met een afbetaald huis verdwijnen, het eerste grote wapenfeit van het nieuwe kabinet (hoewel 50Plus er nog een referendum over wil organiseren).
Politiek verslaggever Ron Fresen vindt het opvallend dat de bewindspersonen hun plannen niet bepaald in de etalage zetten. “Ze lijken daar totaal niet mee bezig. Het kabinet werkt vooral achter de schermen aan al die maatregelen uit het regeerakkoord.” Behalve natuurlijk minister Wiebes van Economische Zaken, die zichtbaar met het dossier-gaswinning Groningen aan de slag is gegaan.
Huiswerk van het vorige kabinet
Het is niet geheel onlogisch dat we nog niet zoveel hebben gehoord van dit kabinet. Eerst moesten de nieuwe bewindspersonen nog het ‘huiswerk’ van het vorige kabinet afmaken, benadrukt Fresen. “Ze moesten eind vorig jaar meteen de begrotingen van hun voorgangers afhandelen en dan is er op die ministeries niet veel tijd om nieuwe plannen te maken”. Die begrotingsbehandelingen ging de meeste ministers en staatssecretarissen trouwens redelijk gemakkelijk af, constateert Fresen.
Verder zijn veel maatregelen uit het regeerakkoord ‘werk in uitvoering’. Dit kabinet wil bijvoorbeeld af van het referendum, maar dat plan heeft in het parlement nog een lange weg te gaan.
Bovendien zijn niet alle maatregelen uit het regeerakkoord nu al te vertalen in nieuwe wetten. Het kabinet moet nog een behoorlijk aantal akkoorden sluiten over een aantal complexe onderwerpen. Denk aan het klimaat- en energieakkoord en het nationaal preventieakkoord, dat vooral roken en overgewicht moet tegengaan.
Iets voor elkaar krijgen? Dat doe je niet door op je ministerie alleen maar wetten te maken
Minister uit het kabinet-Rutte III
“Het lijkt erop dat dit kabinet vooral op zoek is naar draagvlak”, zegt Fresen. “Dat is ook logisch, ze hebben tenslotte maar één zetel meerderheid in de Tweede Kamer. Daarom zijn die akkoorden ook zo belangrijk. Een bewindspersoon vertelde mij: iets voor elkaar krijgen doe je niet door op je ministerie alleen maar wetten te gaan maken.”
Draagvlak creëren gaat overigens niet altijd even snel. Het kabinet wil bijvoorbeeld grote hervormingen doorvoeren op de arbeidsmarkt. Zo wil het dat er een minimumtarief komt voor zzp’ers en dat het pensioenstelsel op de schop gaat. Daarvoor heeft het de steun nodig van werkgevers- en werknemersorganisaties (de ‘polder’), maar die gesprekken verlopen moeizaam.
Hoe zagen eerdere ‘honderd dagen’ eruit?
Als je terugkijkt naar de Nederlandse kabinetten van de afgelopen vijftien jaar, vallen er twee op. Het kabinet Balkenende IV (2007-2010) gebruikte zijn eerste honderd dagen om het land in te gaan en met burgers te praten. Na die honderd dagen presenteerde het een ‘beleidsprogramma’. Er kwam veel kritiek op de ‘honderd-dagentour’ van Balkenende: de oppositie verweet het kabinet dat het zelf geen plannen en ideeën had.
Bij het kabinet daarna, Rutte I (2010-2012), regende het de eerste honderd dagen juist persberichten en plannen. Dat kabinet viel wel al na anderhalf jaar.
In de huidige coalitie is het onderlinge vertrouwen sinds het aantreden gegroeid, zeggen bronnen bij de vier partijen. Was er aanvankelijk nog enige onzekerheid over ieders inzet, inmiddels geloven ze alle vier van elkaar dat ze met deze coalitie de eindstreep willen halen.
‘Honderd-dagen-debat’
De oppositie roept het kabinet juist ter verantwoording. Volgende week vraagt de PvdA een ‘honderd dagen-debat’ aan met premier Rutte. Als voorbereiding stelt PvdA-leider Asscher honderd vragen aan de premier over zijn plannen voor onder andere betaalbare woningen, de toegang tot onderwijs en de dividendbelasting.
Eerste honderd dagen Rutte III: Juiste chemie in een kabinet zonder gedoe
De eerste honderd dagen van het kabinet Rutte III zijn opvallend rustig verstreken. En dat was nu net de bedoeling toen deze regeringsploeg zonder grote ego’s op het bordes werd gezet.
Terwijl hij het Binnenhof wandelend verlaat, reageert minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes verrast op de vraag hoe Rutte III die belangrijke eerste periode is doorgekomen: ,,Ik heb niet eens tijd om terug te kijken. Er liggen zoveel dingen op mijn bord, ik ren en vlieg heen en weer.”
De VVD-minister staat als een van de weinigen in Rutte III volop in de schijnwerpers, met dank aan het Groningse gasdossier. ,,Er gaat een hele provincie op en neer”, sprak Wiebes na de zware beving in Zeerijp. Het kabinet maakte er een erekwestie van om een langverwacht schadeprotocol in elkaar te spijkeren en beloofde de gaswinning fors te verlagen.
Voor een kabinet met zoveel nieuwkomers – Wiebes is een van de weinigen die kan bogen op regeringservaring – zijn de begindagen van de nieuwe ploeg opvallend rustig verlopen. Er is nog geen bungelende minister of staatssecretaris en de achterbannen van de regeringspartijen zijn opvallend kalm.
Tegelijkertijd moet worden gezegd dat veel wetgeving nog op zich laat wachten. ,,Ons voornemen is om dit jaar alle grote hervormingen en ambities in de steigers te hebben staan”, zegt naamgever Mark Rutte. De echte test komt nog.
Rutte 3 doet het rustig aan. En dat mag eigenlijk geen verbazing wekken. De eerste 100 dagen van een nieuwe kabinetsperiode kunnen een regeringsploeg maken of breken. Ze zijn cruciaal voor de uitstraling. Ze zijn ook vaak een reactie op de start van het vorige kabinet. Ruttes tweede kabinet, met de PvdA, ontplofte in 2012 bijna bij de start toen zijn eigen achterban de inkomensafhankelijke zorgpremie niet slikte. Dat is niet wat je een droomstart noemt.
Dergelijk rumoer bleef uit bij Ruttes zwaarbevochten allereerste minderheidskabinet met het CDA, gedoogd door de PVV. Toen dat in 2010 eenmaal op het bordes stond, spoot het uit de startblokken, door onmiddellijk ‘linkse hobby’s’ te lijf te gaan, onder meer door te snijden in het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De toon in de Kamer – rechts tegen links – was daarmee wel gezet. Tegelijkertijd markeerde de daadkracht van de begindagen overduidelijk een reactie op het vechtkabinet Balkenende IV, dat eerst 100 dagen op zijn handen ging zitten met een tour door Nederland. Dat moest anders, vond Rutte.
Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?, aldus Eric Wiebes – Minister van Economische Zaken en Klimaat (VVD).
Nu is het adagium van het huidige kabinet: geen intern gedoe! Van Rutte III is het vooral een verdienste dat het er is. Na de onmogelijke verkiezingsuitslag van 15 maart 2017, gevolgd door de langste kabinetsformatie allertijden, gaf niemand er een cent voor dat het zou lukken. Hoewel de samenstelling met D66 en ChristenUnie niet voor de hand lag, hebben ze elkaar goed leren kennen.
Wiebes: ,,We helpen elkaar allemaal. Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?” Er staat nu een ploeg die getalsmatig in zowel Tweede als Eerste Kamer de kleinst mogelijke meerderheid heeft. Dat was de VVD een lief ding waard.
Kamers
Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is, aldus Wopke Hoekstra, minister van Financiën.
Na zeven jaar eindeloos onderhandelen vanuit minderheidsposities wilde de VVD-top een meerderheidskabinet in beide kamers. Dat is er nu. In de politieke praktijk is de basis zelfs iets steviger. Coalitiepartijen tellen er sowieso de driekoppige SGP bij op, wat in de Tweede Kamer leidt tot 79 zetels en 40 zetels in de Eerste Kamer door de tweemansfractie daar. Mits het natuurlijk niet gaat om voor de SGP gevoelige onderwerpen.
Mocht bij de SGP geen steun zijn te vinden, dan wordt die gezocht bij de andere partijen. Het is opvallend dat de bewindslieden uit het derde kabinet veelvuldig door de wandelgangen struinen om met zoveel mogelijk fracties de lijnen open te houden.
Zo liggen er meer bedreigingen op de loer voor de zelfbewuste liberaal/christelijke coalitie. Dat de economie draait als een tierelier en het geld tegen de plinten klotst, heeft ook een andere kant. ,,Ik zeg bij voortduring ‘nee’ tegen de collega’s”, bekent Wopke Hoekstra, de nieuwe minister van Financiën. ,,Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is.
Het is mijn rol ervoor te waken dat er een idee ontstaat dat de bomen tot in de hemel groeien. Ik leg uit wat de logica is. Dat we hebben gekozen voor extra uitgaven, maar ook om op langere termijn een degelijke begroting te houden.”
De lastige gesprekken van Hoekstra met zijn collega’s gaan niet ten koste van de sfeer. ,,De sfeer die in de Trêveszaal heerst, waar we vergaderen, is enorm positief, van doen en aan de slag gaan!” Maar wat is het nu voor soort kabinet? Rutte: ,,Er zit een goed team in de Trêveszaal, we zijn gewoon aan het werk.”
En ook andere collega’s benadrukken het niet-bijzondere karakter: ,,Het is een kabinet dat gewoon dingen doet met de voeten op de grond”, zegt Defensieminister Ank Bijleveld. Onderwijsminister Arie Slob van de ChristenUnie roemt eveneens de ‘goede chemie en mix van bewindslieden’.
Voor de teambuilding zijn alle acht staatssecretarissen elke vrijdag welkom bij de lunch van de ministerraad. ,,Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject”, zegt Stientje van Veldhoven, D66-staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.
Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject, aldus Stientje van Veldhoven, staatssecretearis van Infrastructuur en Waterstaat.
Rutte zei kort na de bordesscène dat de partijleiders van de coalitie bewust hebben gekozen voor bewindspersonen ‘met een ego dat tegen een stootje kan’. Relatief veel bewindspersonen hebben ervaring in het lokale bestuur, waar bonte coalities meer gemeengoed zijn dan aan het Binnenhof. Ideologische scherpslijperij in de Trêveszaal lijkt te ontbreken. ,,Er zitten veel mensen in die de neiging hebben om heel praktisch naar zaken te kijken”, zegt Ingrid van Engelshoven, D66-minister van Onderwijs, die tot en met vorig jaar nog in het gemeentebestuur van Den Haag zat.
Van Engelshoven noemt het de ‘wethoudersblik’. CDA-vicepremier De Jonge, overgekomen van het Rotterdamse stadhuis, ziet dat ook zo: ,,We zijn met opgerolde mouwen heel goed uit de startblokken gekomen. Het is gewoon een hands on-kabinet.”
En daar is eigenlijk niks mis mee, vindt Eric Wiebes: ,,Qua partijen zijn we heel verschillend. Binnen de Nederlandse traditie vind ik dat eerlijk gezegd wel weer normaal. Ja! Maar normaal is ook leuk!”
Stand van zaken 20.02.2018
Goedemorgen !!!
Minister Ollongren wil geen referendum-referendum. Juridisch staat ze sterk, stelt de Raad van State voor de tweede keer. Ook in Dagkoersen: alleen al over de suggestie dat Rutte een visie zou hebben, wil de oppositie opheldering.
De Raad van State draait overuren om Kamer en kabinet van adviezen te voorzien over het schrappen van het referendum. Op verzoek van minister Ollongren gaf de hoge juridisch adviseur in recordtijd een klap op haar intrekkingswet. Want de minister had gevraagd om een spoedadvies. Maar de oppositie vond het niet doorwrocht genoeg, zo bleek vorige week in het debat. Dus mocht de Raad van State in vijf dagen nog een advies uitbrengen.
Vanmiddag kreeg de Kamer uitslag: Ollongrens wet zit technisch goed in elkaar, stelt de Raad nogmaals. De minister mag in haar intrekkingswetsvoorstel bepalen dat over die wet geen referendum kan worden gehouden. Want, zo staat in de Grondwet, de ‘latere wetgever’ kan eerdere wetgeving wijzigen of afschaffen, inclusief bepalingen (zoals uitzonderingsgronden) in die eerdere wet.
Samengevat: er komt geen referendum-referendum. Dat is een politieke beslissing, zegt de Raad van State er nog bij. Zodra de Tweede en Eerste Kamer met Ollongrens intrekkingswet instemmen en de koning er zijn handtekening onder zet, is de Wet raadgevend referendum verleden tijd. De oppositie krijgt vanavond om 19.30 uur in het vervolg van het debat van donderdag een laatste kans daar een stokje voor te steken. Donderdag stemt de Kamer. De stemverhouding: de coalitie en de SGP steunen Ollongren.
Een onverwacht succesje voor PvdA-leider Lodewijk Asscher. Maandag vernam hij dat premier Rutte volgende week in Berlijn een ‘grote toespraak’ wil gaan houden over de toekomst van Europa. Kiest Nederland eindelijk duidelijk positie op het speelveld waar de Franse president Macron en commissievoorzitter Jean Claude Juncker in het najaar het initiatief namen? Destijds reageerde Rutte vooral defensief: ‘Hoed u voor de grootse vergezichten. Niet hele olifanten beloven en dan met een klein muisje komen aanwandelen.’
Maar wat wil hij zelf? Als hij het aan de Duitsers gaat vertellen, heeft de Tweede Kamer het recht om het eerst te weten, stelde Asscher vanmiddag in de Kamer. Met resultaat: zowat alle fracties steunden zijn verzoek om een visiebrief, die er woensdag voor 18:00 uur moet liggen, opdat er donderdag nog over gedebatteerd kan worden, aan de vooravond van een informele Europese top.
Daarmee introduceert de Kamer wel een politiek novum, dat op veel ministeries met gemengde gevoelens zal zijn ontvangen: moet elke ministeriële speech voortaan eerst aan het parlement worden voorgelegd? Gaat de speech wel door als de Kamer vooraf bezwaren blijkt te hebben? Dagkoersen is benieuwd met welke woorden de minister-president zich er woensdag vanaf gaat maken om te voorkomen dat er een ongemakkelijk precedent wordt geschapen.
Intussen blijkt de Europese politiek ook de coalitie te verdelen. D66-Kamerlid Kees Verhoeven beticht Rutte van campagneretoriek. Ruttes belofte over minder geld naar Europa heeft een beperkte houdbaarheidsdatum, twittert Verhoeven: ’21 maart 2018′, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen.
NIET BESCHIKBAAR VOOR BZ Ten Broeke licht situatie toe
VVD-buitenlandwoordvoerder Han ten Broeke wordt ook deze ronde geen minister van Buitenlandse Zaken. Ten Broekes naam is al vaker genoemd voor die functie, tijdens de formatie vorig jaar, maar ook de afgelopen week sinds de post vrijkwam na het aftreden van partijgenoot Halbe Zijlstra.
De VVD’er heeft aan premier Rutte laten weten dat hij niet beschikbaar is voor het ministerschap, vertelt hij aan verslaggever Natalie Righton.
De reden: twee weken geleden werd hij onwel, waardoor hij naar het ziekenhuis moest. Wat er precies aan de hand is, weet hij nog niet. Verder onderzoek moet dat uitwijzen.
De komende weken zal hij daardoor soms afwezig zijn in de Kamer. GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik neemt voorlopig Ten Broekes taken waar als voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Defensie. De VVD’er zet zijn werk voor de Buitenlandse Zakencommissie op een laag pitje. Een bezoek aan de VN-Veiligheidsraad in New York volgende week heeft hij afgezegd.
Ruud Lubbers kreeg vanmiddag een laatste saluut van de vier nog levende (oud-)premiers: Van Agt, Kok, Balkenende en Rutte. Zij waren aanwezig bij de herdenkingsdienst in de Laurentius- en Elisabethkathedraal in Rotterdam. Daarna werd Lubbers in familiekring begraven. ‘Hij leidde ons land uit de diepe crisis van de jaren ’80 en gaf NL in dat proces ook vertrouwen in de toekomst en zelfbewustzijn terug’, schreef premier Rutte op Twitter. De vlaggen op overheidsgebouwen hingen halfstok.
Leeshet Volkskrant-postuum: ‘Geen ideologisch bevlogen politicus, geen showman, maar wel 21 jaar een hoofdrol in de Nederlandse politiek.’ Ruud Lubbers overleed vorige week woensdag, hij was 78 jaar.
Stand van zaken 02.06.2018
Buma verdedigt einde dividendtax
CDA-leider Sybrand Buma heeft op het congres van zijn partij de afschaffing van de dividendbelasting verdedigd.
Die maatregel, die zo’n 1,6 miljardeuro kost, betaalt het internationale bedrijfsleven zelf, stelt Buma. ‘Ik zou het vandaag weer doen’.
De intrekking van de heffing op de winstuitkering aan aandeelhouders is een van meest omstreden plannen van het nieuwe kabinet.
De achterban van het CDA bekreunt zich over de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting. Partijleden spreken van een ‘weeffout in het regeerakkoord’ en eisen op het CDA-congres in Den Bosch compensatie in de vorm van lastenverlichting voor het midden- en kleinbedrijf.
Kritische CDA’ers onder aanvoering van gewezen financieel woordvoerder Eddy van Hijum liepen vandaag op het eigen congres te hoop tegen de maatregel. Zij zien die als een cadeautje voor multinationals, en willen dat dan in ieder geval ook het mkb wordt ontzien.
Buma ,,begrijpt de vragen daarover heel goed”, ook omdat geen enkele regeringspartij het plan in het verkiezingsprogramma had staan. Maar ,,het is geen gratis geld”, stelt Buma. Door onder meer brievenbusfirma’s aan te pakken en expats minder royaal te behandelen, denkt hij de maatregel terug te verdienen.
Dividend
Dividendbelasting is een belasting op winst die bedrijven uitkeren aan de aandeelhouders. Die uitkering heet dividend. Beleggers betalen 15 procent belasting over die uitkering.
De oppositie hekelde de maatregel omdat het schrappen van de dividendbelasting niet in de verkiezingsprogramma’s van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie stond, maar wel in het regeerakkoord landde. De vrees bestaat dat de coalitie tot het besluit kwam onder druk van multinationals en dat de beslissing verder niet onderbouwd is.
Bedrijven als Shell en Unilever zouden overwegen om hun hoofdkantoor uit Nederland terug te trekken. Afschaffing van de dividendbelasting, wat gunstig is voor aandeelhouders, zou dat kunnen voorkomen. Na het schrappen van de belasting werd in maart bekend dat Unilever Rotterdam kiest als locatie voor zijn hoofdkantoor.
De kritiek van de oppositie verscherpte door de zogenoemde ‘memo-gate’. Premier Rutte en de partijleiders van de coalitiepartijen hielden – ondanks herhaaldelijke verzoeken – vol dat ze geen herinnering hebben aan documenten die tijdens de formatie besproken zouden zijn aangaande het afschaffen van de dividendbelasting. Tijdens de kabinetsformatie bleken echter wel degelijk documenten over het onderwerp te zijn opgesteld.
Stand van zaken 09.06.2018
Bijstand niet omlaag
In een kabinet met de ChristenUnie wordt niet gemorreld aan de bijstand. ,,Zolang de ChristenUnie deelneemt aan de coalitie zal dat niet gebeuren”. Bijstand gaat niet omlaag zolang wij in kabinet zitten zei ChristenUnie-partijleider Gert-Jan Segers vandaag op het partijcongres in Lunteren. ,,Daar moet ik helder over zijn.” Segers reageerde daarmee op VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die de bijstandsuitkering wil verlagen.
NOS 02.04.2018 Negen ministers en tien staatssecretarissen komen voorbij in Verloren vertrouwen, het boek over aftredende bewindslieden waarop historica Anne Bos afgelopen week promoveerde. De bonnetjesaffaire van Bram Peper. Het geëmotioneerde vertrek van Elske ter Veld. De dubbele deconfiture van de al demissionaire Ed van Thijn en Ernst Hirsch Ballin door de IRT-affaire. De drie dagen van Charl Schwietert (lange tijd een record). Toch gaat opvallend genoeg de meeste aandacht uit naar een minister die juist bleef zitten, Gijs van Aardenne.
“Dat was echt een kantelpunt in de parlementaire geschiedenis”, legt Bos telefonisch uit. “Men realiseerde zich later dat aanblijven eigenlijk een fout was geweest. Ze hadden hem moeten laten gaan.”
Van Aardenne kwam onder vuur te liggen door zijn omgang met de staatssteun voor de RSV-scheepswerf. Ondanks een ‘blanco cheque’ van de overheid was de megaonderneming failliet gegaan. Bij een parlementaire enquête naar de ondergang van de RSV in 1984 kwam naar boven dat de minister de Kamer verkeerd had ingelicht, naar eigen zeggen om de concurrentiepositie van de werf niet te schaden.
Veel veranderende politieke opvattingen kwamen samen in het geval-Van Aardenne: een nieuwe notie over ministeriële verantwoordelijkheid ontwikkelde zich en de Kamer ontdekte de kracht van de parlementaire enquête om die definitie te toetsen.
Had tot dan toe vaak een commissie van wijze mannen zich gebogen over affaires (Lockheed, Aantjes, Greet Hofmans), nu nam de Tweede Kamer zelf het voortouw, voor het eerst sinds de parlementaire enquête naar het regeringsbeleid in de Tweede Wereldoorlog.
“Aanvankelijk vond men dat ministeriële verantwoordelijkheid zich beperkte tot wat de minister wist of deed”, zeg Bos. “Gaandeweg ging het ook gelden voor wat zijn ambtenaren deden en waar de minister geen kennis van had. Sindsdien geldt: heeft hij het geweten, dan is hij daarop aan te spreken. Heeft hij er niet van geweten, dan heeft hij onvoldoende controle op zijn ministerie en moet hij er ook op worden aangesproken.”
De parlementaire enquête bleek een uitstekende manier om dergelijke vragen te beantwoorden. “Enquêtes werden eerst vooral gebruikt om de overheid te adviseren over wat beter kan: waar moet men spoorwegen aanleggen of hoe moest men arbeidsomstandigheden verbeteren? Maar nu ging men ook de uitvoering van het beleid controleren. De Tweede Kamer realiseerde zich ineens: we zijn geen lam, maar leeuw.”
Aangeschoten wild
Het beleid van Van Aardenne werd ‘onaanvaardbaar’ genoemd in de conclusie van de enquêtecommissie. Harde woorden in het Haagse vocabulaire. Toch hoefde hij het veld niet te ruimen, omdat de VVD achter haar vice-premier bleef staan en het CDA geen kabinetscrisis wilde forceren. Maar het oordeel zou Van Aardenne blijven achtervolgen. Sindsdien werd hij getypeerd als ‘aangeschoten wild’, de eerste keer dat die kwalificatie werd gebruikt in de politiek.
De zaak-Van Aardenne zou nog lang nagalmen op het Binnenhof. Bij de volgende crisis werd staatssecretaris van Volkshuisvesting Brokx er snel uitgewerkt om te voorkomen dat er opnieuw een nieuwe vleugellamme bewindsman zou blijven zitten. “Zowel de VVD als het CDA vond dat ze het anders had moeten doen, maar nu sloeg de slinger door naar de andere kant. Er werd druk op Brokx gezet om af te treden nog voordat er een enquêtecommissie was gevormd. Hij noemde zichzelf het eerste slachtoffer van het Van Aardenne-trauma.”
Het boek toont zo aan dat het ene aftreden vaak doorwerkt in het andere. “Er zijn eigenlijk heel weinig regels voor. We hebben geen voorschriften die zeggen: als er dit aan de hand is, moet iemand gaan. Ook de minister-president is nauwelijks bevoegd om veranderingen in zijn ministersploeg aan te brengen. Heel anders dan bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk, waar de premier halverwege de rit vaak een groot deel van zijn team herschikt.”
Of iemand sneuvelt is hier daarom afhankelijk van veel factoren: hoe werd er gereageerd op een eerdere crisis, hoe breed is iemands steun binnen het kabinet, hoe belangrijk is een persoon voor de partij, hoe staat een partij ervoor in de peilingen, hoe graag bespaart men een coalitiepartner een blamage?
Het klinkt een beetje primitief, maar een zoenoffer of zondebok werkt, aldus Anne Bos, Verloren vertrouwen.
Het proces tekende zich bijvoorbeeld goed af bij het vertrek van Elske ter Veld. Haar solide PvdA-achtergrond kon niet voorkomen dat impopulaire bezuinigingen op de sociale voorzieningen haar positie aantastten. “Ik heb te makkelijk gedacht: als Elske met haar linkse verleden harde bezuinigingsmaatregelen voor haar rekening neemt, zal iedereen begrijpen dat die echt nodig zijn”, analyseerde Ter Veld haar val achteraf. Toch verloor zij het vertrouwen van haar eigen fractie, terwijl Jacques Wallage daarna het beleid schier ongewijzigd kon voortzetten.
Soms gaat het in Den Haag immers niet om de inhoud, maar om de poppetjes. Een politicus wordt soms geslachtofferd. “Een zondebok, een zoenoffer”, noemt Bos het. “Het klinkt een beetje primitief, maar het werkt. Het geeft lucht, de coalitie kan daarna verder. Het kan de druk weghalen, of de ruimte geven om nieuwe mensen het te laten proberen.”
Premier Rutte neemt afscheid van Halbe ZijlstraANP
Ook defensieminister Jeanine Hennis vertrok; hier staat ze de pers te woord na haar aftreden ANP
En ook Ard van der Steur vertrok vroegtijdig als minister van JustitieANP
Blijft de vraag of zo’n politiek ritueel dan niet te veel aan een politicus persoonlijk blijft kleven. “Je moet onderscheid maken tussen verantwoordelijkheid en schuld. Dat wordt vaak verward. Neem het mortierongeluk in Mali waar minister Hennis om aftrad. Daar zijn fouten gemaakt, dus de minister werd er als ambtsdrager op aangesproken. Maar ze heeft niet zelf met die granaten geprutst. Ik sluit niet uit dat ze ooit nog in een bestuurlijke functie terugkeert, al is het voor de publieke opinie nu nog te vroeg. Er moet een soort boetedoening gedaan worden.”
De casus van Hennis is niet meegenomen in het boek; Bos eindigt haar overzicht in 2002, het jaar dat de komst van de LPF tot roerige tijden op het Binnenhof leidde. “Dat is een mooie markering, omdat de populistische partijen daarna opkomen en er een instabiele periode aanbreekt waarin partijen niet meer kunnen rekenen op een vast aantal zetels, zoals voorheen. Bovendien kon ik niet over materiaal beschikken, omdat bijvoorbeeld de notulen van de ministerraad nog niet openbaar zijn. Maar misschien komt zo’n onderzoek er ooit nog wel.”
AD 09.06.2018 In een kabinet met de ChristenUnie wordt niet gemorreld aan de bijstand. ,,Zolang de ChristenUnie deelneemt aan de coalitie zal dat niet gebeuren”, zei ChristenUnie-partijleider Gert-Jan Segers vandaag op het partijcongres in Lunteren. ,,Daar moet ik helder over zijn.” Segers reageerde daarmee op VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die de bijstandsuitkering wil verlagen.
Op het partijcongres zei Segers dat het soms belangrijk is ‘je positie ten opzichte van je coalitievrienden te markeren’. Eerder had staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken al aan de Kamer laten weten dat het verlagen van sociaal minimum ‘voor dit kabinet geen onderwerp van gesprek’ is.
Segers benadrukte dat regeren meer is ‘dan het produceren van een stortvloed aan actieprogramma’s, plannen en wetten’. Hij herinnerde het kabinet aan ‘de dure belofte’ die het heeft gedaan in het regeerakkoord: het herstellen van vertrouwen in de politiek. ,,De overheid moet betrouwbaar zijn”, benadrukte Segers. ,,En ik herinner ons, het kabinet, de coalitie, Mark Rutte eraan.”
Formatie
Hij greep terug naar de formatie, toen directeur Kim Putters van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) twee keer bij de onderhandelende partijen langs kwam. Putters schetste toen een beeld van mensen die het gevoel hebben dat de overheid eerder een vijand dan een bondgenoot is, hield Segers het congres voor. ,,Het heeft geleid tot een belangrijke zin op de eerste bladzij van het regeerakkoord: ‘Wij willen dit land beter maken, nadrukkelijk ook voor de mensen die nu het gevoel hebben dat de overheid er niet meer voor hen is.’”
Volgens Segers is dat de visie van het kabinet. ,,Mark Rutte zegt altijd dat als je visie wilt, je naar de oogarts moet gaan. Maar ik heb goed nieuws: voor visie kun je ook terug naar de eerste pagina van het regeerakkoord.”
‘Kim Putters-toets’
Segers roept bewindslieden op bij plannen en wetten de ‘Kim Putters-toets’ toe te passen. ,,Doe ik het goede? Doe ik het voor de juiste mensen? Verkleint dit de kloven die ons verdelen? En draagt dit bij aan een betrouwbare overheid?”
Zijn fractie zelf doet dat al. Zoals toen de ChristenUnie stelling nam tegen de snelle opening van vliegveld Lelystad, zo zei Segers, en als het gaat om Groningen. ,,Er was deze week een publieke tribune vol Groningers die het gevoel hadden dat de overheid er al jaren niet meer voor hen is. Hoe pijnlijk ook, ik snap het wel.” Het inlossen van de ‘ereschuld’ richting Groningen noemde Segers wederom ‘een dure plicht’. Eerder deed hij dat al in een interview met deze krant.
Vicepremier Carola Schouten wilde in haar speech ‘een lans breken’ voor minister Eric Wiebes van Economische Zaken. ,,Hij zit bij mij op de gang en is dag en nacht bezig met dit dossier. Geef hem ook een kans. We zullen laten zien dat Groningen echt op ons vizier staat”, beloofde zij.
Werknemers met beperking
Op het congres werd verder een motie aangenomen die oproept dat werknemers met een beperking er niet financieel achteruit gaan in de nieuwe plannen voor loondispensatie van het kabinet. In het regeerakkoord is afgesproken dat de manier waarop werk wordt gesubsidieerd op de schop moet. Dat plan worden nu uitgewerkt door Sociale Zaken-staatssecretaris Van Ark. ,,Loondispensatie zal niet van tafel gaan”, stelde ChristenUnie-partijvoorzitter Piet Adema. ,,Maar we kunnen ons wel sterk voor maken dat de scherpere kantjes worden afgevlakt.”
De motie die oproept dat arbeidsgehandicapten er in de kabinetsplannen voor loondispensatie niet financieel op achteruit mogen gaan, wordt aangenomen met 345 stemmen vóór, 2 stemmen tegen en 5 onthoudingen. Noord-Koreaanse toestanden, zo wordt gegrapt. 12:33 PM – Jun 9, 2018
De ChristenUnie besprak tijdens het congres ook de beginselverklaring, die in het najaar wordt vastgesteld. De partij heeft nu alleen een ‘grondslag’ van één alinea en een kernprogramma. Ook wil de partij vastleggen dat volksvertegenwoordigers in principe maximaal drie termijnen van vier jaar voor de ChristenUnie in gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede of Eerste Kamer mogen zitten. Afwijken van die richtlijn is mogelijk als daar zwaarwegende redenen voor zijn. Van de huidige vijf ChristenUnie-Kamerleden zit Joël Voordewind in de gevarenzone. Hij zit al 11 jaar in de Tweede Kamer.
NOS 09.06.2018 De ChristenUnie vraagt andere partijen in het kabinet nadrukkelijk werk te maken van het verkleinen van de sociale tegenstellingen in Nederland.
“Het kabinet moet waken voor dadendrang zonder samenhang”, zei de leider van de partij, Gert-Jan Segers, op het partijcongres. Regeren is meer dan het produceren van een “stortvloed” aan actieprogramma’s, plannen en wetten.
De ChristenUnie zal ook niet instemmen met het plan van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff om de bijstand te verlagen. “Laat ik op dat punt helder zijn. In een coalitie met de ChristenUnie gaat dat niet gebeuren.”
Vijand
Segers maakt zich zorgen over de groeiende groep mensen die “van baantje naar baantje gaan, die steeds harder moeten werken, maar niet perse rijker worden, die ongezonder leven en dus ook korter leven”. Het gaat om een groep Nederlanders die de overheid als vijand zien. “Dat ze hoog en laag springen, kunnen zeggen wat ze willen, maar dat er toch niet geluisterd wordt.
Doe ik het goede?
De directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau Kim Putters noemt dit “de nieuwe sociale kwestie”en Segers wil dat VVD-, CDA- en D66-bewindslieden bij het maken van hun wetsvoorstellen een “Putters-toets” toepassen. “Doe ik het goede? Doe ik het voor de juiste mensen? Verkleint dit de kloven die ons verdelen?”, zijn volgens Segers de vragen die alle ministers en staatssecretarissen van Rutte III zich moeten stellen.
Ook voor de Groningers moet maximale hulp komen, maakt Segers duidelijk. “We hebben een ereschuld richting Groningen en we hebben de dure plicht om die in te lossen.”
Loondispensatie
De leden van de ChristenUnie hebben de fractie opgeroepen om te zorgen dat arbeidsgehandicapten kunnen blijven rekenen op een stabiel inkomen en goed pensioen. VVD-staatssecretaris Van Ark wil werkgevers stimuleren om meer mensen met een handicap aan te nemen door het principe van loondispensatie, waarbij werknemers een bijstandsuitkering krijgen, minder dat het huidige minimumloon.
Er is veel verzet tegen, nu ook van de CU-achterban. Van Ark is bezig met aanpassingen en de ChristenUnie-fractie moet nu zorgen dat dit zo gunstig mogelijk uit zal pakken voor deze groep mensen.
19.01.2018– Minister Ank Bijleveld van Defensie (CDA) en commissievoorzitter Jeroen van der Veer geven een reactie op het rapport over veiligheid bij Defensie.
Ziekenhuizen, verpleegkundigen en huisartsen luiden denoodklok over nieuwe grootscheepse zorgbezuinigingen van het kabinet Rutte III.
Ze vrezen dat de zorg voor kwetsbare mensen straks door de bodem zakt, door financiële problemen en een personeelsgebrek.
We zijn bang dat deze ingreep ten koste van de kwaliteit of toegankelijkheid van zorg gaat, aldus Woordvoerder Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.
De afgelopen jaren beknotte zorgminister Schippers via afspraken met de medische wereld de groei van het aantal behandelingen door ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de wijkverpleging. Nu doet de coalitie daar een flinke schep bovenop en boekt een megabedrag, bijna 2 miljard in 2021, in als beoogde besparing. Dat is ruim 800 miljoen meer dan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in hun verkiezingsprogramma hadden staan. Het Centraal Planbureau acht zo’n grote bezuiniging onhaalbaar en waarschuwt voor slechtere zorg.
,,Dit besluit creëert onrust en verwarring”, stelt de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. ,,Wat wordt er van ons verwacht? Geen idee. Maar we zijn bang dat deze ingreep ten koste van de kwaliteit of toegankelijkheid van zorg gaat”, aldus een zegsman. Hij herinnert zich de situatie van vijftien jaar geleden: toen lagen patiënten op de gang of werden ze met helikopters naar buurlanden gevlogen. ,,Daar moeten we natuurlijk niet naar terug.”
AD 24.10.2017
Verdrietig
Niels Jacobs, verpleegkundige op de spoedeisende hulp en actief voor vakbond Nu ‘91, is ‘heel verdrietig en teleurgesteld’ over het regeerakkoord. ,,Deze kostenbesparing gaat ons niet meer lukken. We zijn de afgelopen jaren al veel efficiënter gaan werken. De huisarts is al veel meer gaan doen, daarmee is veel winst behaald. Maar er is een grens aan wat we nog kunnen doen.’’
De belangenvereniging voor verpleegkundigen vreest de budgetverlaging voor de wijkverpleging, aldus V&VN-directeur Sonja Kersten.
,,Daar kampen ze al met personeelstekorten, cliëntenstops en een hoge administratieve last. Tel daar de groeiende vraag door een kort verblijf in het ziekenhuis en meer kwetsbare ouderen met bijvoorbeeld dementie bij op en dit is echt zorgwekkend.” Ook Actiz, branchevereniging van zorginstellingen, noemt bezuinigingen op de wijkverpleging onacceptabel.
Bezorgd
De werkdruk van huisartsen is nu al behoorlijk groot, de grens van wat we kunnen is in zicht, aldus LHV-voorzitter Ella Kalsbeek
De Landelijke Huisartsen Vereniging is eveneens bezorgd. ,,Doordat ziekenhuizen en de geestelijke gezondheidszorg minder kunnen doen, komen er steeds meer patiënten bij de huisarts terecht. De werkdruk van huisartsen is nu al behoorlijk groot, de grens van wat we kunnen is in zicht’’, zegt voorzitter Ella Kalsbeek.
Volgens de coalitiepartijen zijn de nieuwe zorgbezuinigingen ‘ambitieus’, maar terecht. Het aantal behandelingen en de medicijnkosten zullen de komende jaren doorstijgen, zo is de verwachting. ,,Als we niets doen, dan gaat de zorgpremie door het dak” zegt CDA’er Mona Keijzer. ,,Het is in ons aller belang dat de stijging wordt gedempt tot aanvaardbare proporties. We willen met de sector gaan kijken hoe dat het beste kan.”
Verkiezingscampagne
Het was notabene een van de belangrijkste campagnethema’s van de 2e kamerverkiezingen 2017: De zorg. De afgelopen maanden werd al duidelijk dat er ruim twee miljard extra naar de verpleeghuizen gaat. Maar naar de wijkverpleging gaat geen extra geld. En dat terwijl die sector juist de grootste groep ouderen verzorgt. “Echt verbazingwekkend”, zegt Sonja Kersten directeur van de Beroepsvereniging voor Verpleegkundigen en Verzorgenden in het radioprogramma Nieuws en Co.
Het kabinet wil dat ouderen langer thuis blijven wonen en daarom was Kersten dan ook verbaasd toen ze het regeerakkoord las. Daar komt het woord wijkverpleging maar één keer voor. “We zijn blij dat de beweging wordt gemaakt dat mensen zo lang mogelijk thuis wonen, want dat is wat iedereen het prettigst vindt. Maar dan heb je wel wijkverpleegkundigen nodig die goed voor je kunnen zorgen.”
Wijkverpleegkundige Niels verzorgt Riet Hendriks, NOS
Er kwam meer aandacht en nu dus ook geld voor de verpleeghuiszorg na het Manifest van journalist Hugo Borst. “Dat was ook echt nodig”, zegt Sonja Kersten. “Maar het is zo ontzettend jammer dat het nu ten koste gaat van andere sectoren.”
Kersten hoopt dat er ook een soort Hugo Borst voor de thuiszorg opstaat. Niels van Leeuwen is het met haar eens: “Het heeft voor de verpleeghuizen ook gewerkt. Waarom zou het voor ons niet werken?”
Het CPB betwist de opbrengst die de nieuwe regeringscoalitie wil binnenhalen via een grootscheepse zorgbezuiniging. Daarvoor zijn de onderhandelaars van Rutte III ook gewaarschuwd. Desondanks hebben zij het megabedrag, bijna 2 miljard, ingeboekt als besparing.
AD 12.10.2017
Terugdraaien geldkraan
Onder druk van de Tweede Kamer draaide het kabinet al een half miljard aan besparingen terug in de afgelopen jaren. Zowel de verpleeghuizen als de wijkverpleging en huishoudelijke hulp kregen er honderden miljoenen bij, omdat de fikse snijoperatie de kwaliteit van de zorg in het geding bracht.
Extraatje
Het demissionaire kabinet trok de komende vier jaar 130 miljoen euro extra uit voor de verpleegzorg. Het geld is vooral bedoeld voor een wervingscampagne voor nieuw personeel en voor omscholing.
Het bedrag staat in de Miljoenennota die, op Prinsjesdag, werd gepresenteerd, Het komt bovenop het extra bedrag dat staatssecretaris Van Rijn eerder al naar buiten bracht: vanaf 2018 jaarlijks 435 miljoen.
Nog meer
Maar er moest nog veel meer geld bij. Alleen al om de zorg in verpleeghuizen op orde te krijgen, zal het kabinet de komende jaren 2,1 miljard extra investeren. Daarnaast geven zorgverzekeraars meer uit aan ouderenzorg dan je op grond van de toename van het aantal senioren mag verwachten. Tussen 2015 en 2017 ging al bijna een miljard extra naar ouderenzorg. In 2018 kan dat oplopen naar 2,5 miljard euro is de verwachting, aldus de doorrekening van Investico.
Achter de schermen klinken verwijten aan PvdA-staatssecretaris Van Rijn
Zonder dat ze het zelf in de gaten had, heeft de Tweede Kamer ingestemd met een miljardeninvestering in de verpleeghuiszorg die de betaalbaarheid van het stelsel onder druk zet. Veel fracties voelen zich op het verkeerde been gezet door PvdA-staatssecretaris Martin van Rijn. Tegelijk is er gêne over het eigen falen. Dit blijkt uit een reconstructie door de Volkskrant.
De Tweede Kamer stemde er in oktober stilzwijgend mee in dat het Zorginstituut nieuwe kwaliteitsrichtlijnen zou opstellen. De meeste fracties beseften toen niet dat de politiek daarmee een groot deel van de zeggenschap uit handen gaf. Afgelopen januari werd het zogenoemde kwaliteitskader voor de verpleeghuiszorg van kracht. Verpleeghuizen kregen daarmee de opdracht extra personeel in te zetten. Het kabinet is juridisch verplicht er de financiële middelen voor te leveren.
Het verraste de onderhandelaars totaal. Ze bleken de wetgeving niet goed te kennen
AD 09.10.2017
Stress op de werkvloer
Driekwart van de verpleegkundigen en verzorgenden barst van de stress. Hun tijd wordt opgeslokt door administratie en de gekste taken als rolstoelen reinigen en zout strooien. Dat blijkt uit een peiling onder 17.000 werknemers.
Kwaliteit van leven en zorg van ouderen in verpleeghuizen en verzorgingshuizen
Op22 september 2017verscheen de zusterstudie ‘Gelukkig in het verpleeghuis?’ waarin de door de bewoners ervaren kwaliteit van de zorg en de kwaliteit van het leven in verzorgings- en verpleeghuizen aan bod komt. Hierin komen dus alleen de ouderen die zelf de vragen konden beantwoorden aan het woord.
AD 06.11.2017
Valboete ouderenzorg
De ‘valboete’ die sommige zorginstellingen ouderen in rekening brengen, leidt tot grote commotie. In Den Haag reageert PVV-leider Geert Wilders op Twitter kort maar furieus: ‘waanzin’. Hij vraagt zich af of Nederland de weg kwijt is.
AD 08.11.2017
Ouderenbond ANBO, die de noodklok luidt, deelt die mening. Volgens woordvoerster Renée de Vries moeten mensen nooit door geldkwesties ‘geremd worden om hulp te vragen’.
Ook Sharon Dijksma van de PvdA laat via Twitter weten dat ze er de kersverse minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) direct op het matje over gaat roepen. Zij vreest namelijk dat zo’n boete leidt tot ‘zorg mijden’: ouderen zullen zich wel twee keer bedenken om de noodknop te gebruiken als ze er tientjes extra voor moeten betalen.
AD 06.11.2017
Dokken
Het gaat bij de ‘valboete’ om ouderen die noodknop vaker gebruiken: zij moeten de kosten op een gegeven moment zelf betalen. Zo betalen cliënten van Aafje Thuiszorg na de derde val waarbij het personenalarmeringssysteem wordt ingeschakeld 37,50 euro per incident. En moeten bewoners van het Dordtse De Merwelanden na drie keer vallen of noodoproepen dokken: zij betalen dan voor de tijd dat de verpleegkundige hulp verleent: 49,95 euro per uur.
Preventie
‘Victor Zuidema’ oordeelt dat zorginstellingen in plaats van extra kosten te rekenen gewoon meer aan preventie moeten doen: er bestaan tegenwoordig onder andere cursussen die ouderen leren om beter te bewegen en ‘beter’ te vallen: zodat er minder kans op letsel is.
Intrekking maatregel
Thuiszorgorganisatie Aafje past na alle beroering over ‘valboetes’ de contracten aan voor ouderen die geabonneerd zijn op haar personenalarmering. De regel dat mensen na twee noodoproepen per incident of val 37,50 euro moeten afrekenen, wordt definitief in de overeenkomst geschrapt. Dat zegt directeur Ronald Simons.
Minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vindt dat zorginstellingen ouderen niet extra mogen laten betalen als die vaker dan drie keer per jaar na een val hun alarmknop indrukken. Hij zei dat na Kamervragen van de PvdA over het artikel in het AD van zaterdag 04.11.2017.
NOS 07.11.2017 Minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vindt dat zorginstellingen ouderen niet extra mogen laten betalen als die vaker dan drie keer per jaar na een val hun alarmknop indrukken. Hij zei dat na Kamervragen van de PvdA over een artikel in het AD van zaterdag. Volgens het AD brengen verschillende instellingen extra kosten in rekening.
PvdA-Kamerlid Dijksma zei bang te zijn dat ‘valboete’ kandidaat is om woord van het jaar te worden. Zij en anderen zijn boos over de boete.
Geen boetes opgelegd
De minister heeft navraag gedaan bij de twee instellingen die in het AD-artikel worden genoemd en volgens hem hebben ze allebei gezegd dat ze in de praktijk dit soort boetes niet uitdelen. Ook de Nederlandse Zorgautoriteit NZA heeft geen klachten gekregen.
Wel hebben de organisaties in hun voorwaarden de mogelijkheid opgenomen om een extra bedrag te vragen als vaak van de alarmknop gebruik wordt gemaakt. De Jonge benadrukte dat zo’n extra bedrag niet is toegestaan en hij heeft de instellingen gevraagd hun voorwaarden aan te passen.
Niet in Van Dale
De minister zei te hopen dat ‘valboete’ de Van Dale niet zal halen. “Alsof een financiële prikkel helpt om mensen minder vaak te laten vallen”, voegde hij eraan toe.
Als mensen vaak vallen, moet dat volgens De Jonge aanleiding zijn om met hen te praten en te kijken of er meer aan de hand is. Hij laat de NZA een steekproef doen om te kijken of dit vaker voorkomt.
AD 17.11.2017 Thuiszorgorganisatie Aafje past na alle beroering over ‘valboetes’ de contracten aan voor ouderen die geabonneerd zijn op haar personenalarmering. De regel dat mensen na twee noodoproepen per incident of val 37,50 euro moeten afrekenen, wordt definitief in de overeenkomst geschrapt. Dat zegt directeur Ronald Simons.
De maatregel komt na de massale verontwaardiging van afgelopen weekend dat ouderen die noodhulp nodig hebben, dit per keer moeten betalen bij verschillende zorginstellingen in Nederland. Volgens Aafje staat dit weliswaar in haar contracten, maar werd er niet gehandhaafd. ,,We sturen al jaren geen rekening meer. Daarom zullen we de contracten beter later aansluiten bij de praktijk’’, zegt Simons. ,,Het stond er in als stok achter de deur. Om oneigenlijk gebruik en misbruik te voorkomen.’’
Aafje levert op dit moment noodhulp aan 1200 tot 1300 senioren in Rijnmond en de Drechtsteden. 65-plussers die door een val of ander incident thuis knel zitten, kunnen met een druk op een knop 24 uur per dag hulp van een wijkverpleegkundige inschakelen.
Grote zorg
Hartstikke mooi dat Aafje dit uit haar contracten haalt. Hiermee is de barrière voor noodhulp weggehaald, aldus Renée de Vries van de ANBO.
Landelijke ouderenbond ANBO sprak afgelopen weekend haar grote zorg uit, omdat dit soort contracten een remmende werking kunnen hebben. Ouderen-in-nood zouden uit angst voor hoge kosten zorg mijden of bang zijn om te vallen, was de waarschuwing van de bond.
Renée de Vries van de ANBO vindt het goed dat Aafje de contracten aanpast. ,,Hartstikke mooi dat Aafje dit uit haar contracten haalt. Hiermee is de barrière voor noodhulp weggehaald. Je moet zonder geremdheid op de noodknop kunnen drukken. Weliswaar werd niet gehandhaafd, maar waarom zet je het dan in je contracten en spreek je het zo af met de mensen?’’
De Jonge
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) zegt direct contact te hebben opgenomen met de betrokken zorginstellingen nadat hij de berichtgeving in de krant over de valboete had gelezen. Hij benadrukt dat er nooit een rekening is verstuurd naar ouderen die ‘te vaak’ zijn gevallen. ,,Wel gaan instellingen in gesprek met patiënten die vaak op de noodknop drukken.
Maar dat lijkt me niet meer dan normaal als mensen meer hulp nodig hebben. Neemt niet weg dat er in de voorwaarden van de instellingen wel degelijk staat dat er een rekening kan worden gestuurd wanneer iemand te vaak op de noodknop drukt. Ik heb hen direct gevraagd die voorwaarde te schrappen want die is domweg in strijd met de wet.’’
De Jonge laat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) nu een steekproef uitvoeren onder alle thuiszorginstellingen om te kijken of er nog meer instanties zijn die dergelijke regels in hun contracten hebben staan.
Ik heb hen direct gevraagd die voorwaarde te schrappen want die is domweg in strijd met de wet, aldus Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid).
AD 06.11.2017 Minister Bruno Bruins (Medische zorg) wil ‘dolgraag’ om tafel met de ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg en (wijk)verpleegkundigen om te horen hoe de kosten van de gezondheidszorg de komende jaren verstandig ingetoomd kunnen worden.
In crisistijd zijn gezamenlijke afspraken gemaakt over het beschikbare budget. De situatie is nu anders, de crisis is voorbij, aldus Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.
Dat zegt Bruins tegen deze krant in aanloop naar de cruciale onderhandelingen met het zorgveld over de financiële budgetten vanaf 2019. Die moeten zo snel mogelijk beginnen en uiteindelijk een blijvende besparing opleveren van 1,9 miljard euro, heeft het kabinet al vastgelegd.
Niet in beton gegoten
Volgens Bruins is zeker niet in beton gegoten hoe de besparingen worden ingevuld. ,,Ik wil hierover snel praten met de betrokken partijen en hoop dat zij dat ook willen. Eerst eens ga ik eens bekijken welke ideeën er leven in het veld. Alle suggesties zijn op dit moment goed en welkom.”
De minister wil nog niet vooruitlopen op exacte maatregelen die genomen kunnen worden om de kostengroei te beperken. Maar te denken valt aan minder bureaucratie, lagere kosten door technologische vooruitgang en meer behandelingen bij de huisarts of in de thuisomgeving.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen waarschuwde het kabinet onlangs nog dat de huid duur verkocht zal worden. ,,In crisistijd zijn gezamenlijke afspraken gemaakt over het beschikbare budget. De situatie is nu anders, de crisis is voorbij.”
Ambitie
Het is, net als bij de wijkverpleging, ‘overal de ambitie’ om de kwaliteit van zorg te behouden, aldus Bruins. Ook mag de werkdruk niet omhoog en moet de toegankelijkheid van zorg gegarandeerd blijven. ,,Ik vind het prettig om te weten dat we veel extra budget hebben. Aan de andere kant kunnen we het geld maar één keer uitgeven.”
De totale uitgaven stijgen, ondanks de al ingeboekte zorgdeals, komende vier jaar nog altijd met een duizelingwekkende 8 miljard euro. Het is de bedoeling dat de zogeheten hoofdlijnenakkoorden er uiterlijk komende zomer liggen, Bruins noemt dat althans een ‘prima planning’.
AD 06.11.2017 Ze is 24 en behalve haar twee jonge kinderen bezit ze niets. Alles is haar afgenomen, tot aan de zeggenschap over haar eigen lichaam toe. Toch straalt ze. Er hangt vrolijkheid om haar heen. Iets lichts. Want een nieuw leven is aanstaande. Een depressie, opgelopen door haar gedwongen werk in de prostitutie, wierp ze met behulp van een psycholoog van zich af. Ze heeft nét een baan bemachtigd als kamermeisje. En dankzij een urgentieverklaring kan ze straks een eigen woning betrekken.
De Roemeense Maria zit op de bank in de eengezinswoning van Melius Zorg, waar ze woont met haar twee kinderen. Een derde kind, een meisje, is nog in Roemenië. ,,Ik ben er mee bezig om de voogdij over haar terug te krijgen.” Uit een plastic bakje voert ze haar zoontje een Nutrilonpapje. Een buurmeisje wipt even aan. ,,Laat ze allemaal maar komen. Ik ben dol op kinderen.”
Het ging al jong mis met Maria. Met haar adoptiemoeder boterde het niet en ze liep weg van huis. Binnen de kortste keren had ze drie kinderen – ‘van voorbehoedmiddelen had ik nog nooit gehoord’ – en dwong een vriendje haar in Amsterdam de prostitutie in. Ze was er compleet geïsoleerd, Nederlands en Engels sprak ze niet. De organisatie HVO-Querido, die onder meer slachtoffers van mensenhandel en prostituees opvangt, is haar redding.
De hulpverleners sturen haar door naar Melius Zorg in Den Haag. Daar krijgt ze de steun die nodig is om op eigen benen te kunnen staan. In (bijna) vloeiend Nederlands: ,,Ik kreeg een psycholoog om van mijn depressie af te komen, ik heb Nederlands en Engels geleerd. Ik heb een huis en geld om van te leven.”
Ze wil graag haar verhaal doen naar aanleiding van de commotie rond Melius Zorg, dat de deuren moet sluiten tot het aan de normen van de Inspectie Gezondheidszorg voldoet. ,,In Roemenië word je aan je lot overgelaten. Hier krijg je zoveel hulp. Ik hoor slechte dingen over Melius Zorg. Daar ben ik teleurgesteld over. Ik ben blij dat deze organisatie bestaat. Ik heb hier de kans gekregen op een nieuw leven. Ik heb heel veel dingen geleerd, over seksualiteit en over hoe je moet sparen. Dat gun ik anderen ook.”
Onveilige situatie
Het doet mij persoonlijk echt pijn als dit zo moet eindigen, aldus Anonieme medewerkster Melius Zorg.
Deze week moeten alle cliënten van Melius Zorg over naar een andere zorgaanbieder. De inspectie, die de instelling al vanaf mei op de voet volgt, oordeelde dat er sprake is van ‘een aanhoudende onveilige situatie’. Uit de rapporten blijkt dat medewerkers vaak niet weten waar hun cliënten uithangen en dat agressieve vriendjes zomaar kunnen blijven slapen.
Per 20 oktober is de algemeen directeur vervangen. Ronald Oosterhof, voorheen de directeur bedrijfsvoering, heeft die rol nu op zich genomen. In het inspectierapport van 30 oktober, dat vandaag wordt geopenbaard, staat dat hij ‘de door de inspectie geconstateerde tekortkomingen erkent en de ernst van de situatie onderschrijft’.
Het rapport vervolgt: ‘Hij geeft aan dat er de afgelopen maanden te weinig is gebeurd omdat de organisatie in de ontkenningsfase heeft gezeten. Er was op alle niveaus onvoldoende kennis en ervaring aanwezig.’
Dat klopt, vertelt hij aan het AD, dat hij heeft uitgenodigd voor een bezoek aan de locatie bij Kijkduin. ,,We zijn een vrij jonge organisatie en hebben fouten gemaakt. Met een aantal medewerkers hebben we misschien de plank misgeslagen.” Hij vindt het jammer dat de cliënten weg moeten zonder dat hij de kans krijgt het verbetertraject af te maken. Inmiddels is er een gloednieuw team met gediplomeerde medewerkers opgetuigd.
Sfeer
Een medewerkster die anoniem wil blijven zegt: ,,Toen ik hier begon hing er een negatieve sfeer. Rancuneuze ex-collega’s die waren ontslagen riepen dat het hier kapot moest en stookten cliënten op. Dat is kwalijk. Inmiddels staat er een sterk team en een mooi programma. Op veel punten zijn we verbeterd. Het doet mij persoonlijk echt pijn als dit zo moet eindigen. De moeders zijn de dupe.”
Een 18-jarige moeder, die vaak overhoop ligt met de medewerkers, noemt de begeleiding ‘waardeloos’, maar weet ook niet waar ze nu dan heen moet. Voor de 25-jarige Vivien zat haar tijd bij Melius er sowieso op. ,,Ik heb een probleem met de vader van mijn dochter. We zitten hier voor onze veiligheid, maar dat gaat beter nu. Binnenkort ga ik op mezelf wonen.”
AD 06.11.2017 Alle 24 cliënten van Melius Zorg moeten deze week weg. De inspectie Gezondheidszorg vindt het niet langer verantwoord ze hier te houden vanwege ‘een aanhoudende risicovolle situatie’.
Dat maakt de waakhond vandaag bekend. Het gebeurt niet vaak dat de inspectie zo’n strenge maatregel oplegt. Mogelijk worden de kwetsbare jonge moeders met kinderen en de probleemjongeren overgenomen door zorgaanbieder Middin. ,,We streven ernaar dat er voor de cliënten niets verandert”, zegt directeur Ronald Oosterhof. ,,Dat de zorg hier wordt geleverd en dat onze medewerkers worden overgenomen.”
We streven ernaar dat er voor de cliënten niets verandert, aldus Ronald Oosterhof.
De twee Haagse locaties van Melius Zorg, waar moeders en jongeren uit de hele regio worden opgevangen, waren al deels leeg. De Inspectie verordonneerde eerder al een opnamestop. Aan het Terwestenpad in de Schilderswijk wonen nog vijf jongeren. Aan de Ad van Emmenesstraat bij Kijkduin wonen negentien jonge moeders met hun kinderen.
Onzekerheid
Onder cliënten en medewerkers heerst grote onzekerheid. Melius Zorg is een jonge zorgaanbieder die al sinds mei onder vuur ligt. Jongeren ontvingen ‘ongecontroleerd bezoek’, aldus de Inspectie. ‘Ondanks de risico’s voor de cliënten en de kinderen.’ Er is ‘meermaals sprake geweest van huiselijk geweld en van kindermishandeling.’
De instelling vangt zogenoemde lvb-jongeren op. Dat zijn jongeren met een licht verstandelijke beperking. Het is een kwetsbare groep die bijvoorbeeld vaak in handen valt van loverboys. Bij Melius Zorg zijn ze niet voldoende beschermd, oordeelde de Inspectie na het laatste bezoek twee maanden terug. Er is sprake van ‘een voortdurende risicovolle situatie’.
Daarom moet de instelling de huidige cliënten overdragen en zich nu volledig richten op het verbetertraject. Pas als is vastgesteld dat Melius Zorg ‘voldoet aan de vereisten’ mag er weer zorg worden verleend.
Volgens directeur Oosterhof was er sprake van ‘kinderziektes’ bij de nieuwe instelling en is de zorg inmiddels op orde.
OmroepWest 06.11.2017 De zorg van hulpverleningsinstelling Melius Zorg in Den Haag is ver onder de maat. Van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd moet de organisatie daarom alle cliënten binnen twee weken overdragen aan een andere zorgaanbieder.
Melius kreeg in mei al een ernstige waarschuwing van de inspectie omdat de zorg te wensen overliet. Zo schiet de instelling onder meer tekort op het gebied van veiligheid en hygiëne. Melius biedt hulp, begeleiding en verblijf met intensieve zorg aan jongeren en jonge moeders met een licht verstandelijke beperking. Voor de gemeente Den Haag heeft het garanderen van deze zorg nu de hoogste prioriteit.
Samen met Melius wordt zo snel mogelijk naar een andere jeugdhulpaanbieder gezocht. Het is de bedoeling dat de cliënten op de huidige locaties van Melius Zorg kunnen blijven. Het gaat om 37 jongeren en kinderen.
Veel mis bij Melius Zorg
De veiligheid van de instelling is niet op orde. Zo kunnen cliënten in de nacht ongecontroleerd bezoek ontvangen. Ook schort het aan de hygiëne in de panden en zijn er gevaarlijke situaties voor kinderen. Medewerkers en bewoners zelf gaven eerder al aan dat zij zich niet altijd veilig voelden.
Melius mag van de inspectie per direct geen nieuwe cliënten meer aannemen. Als Melius niet binnen twee weken alle noodzakelijke verbetermaatregelen heeft doorgevoerd, volgt een boete die kan oplopen tot 40.000 euro.
Den HaagFM 06.11.2017 De zorg van hulpverleningsinstelling Melius Zorg in Den Haag is zo ver onder de maat, dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd de organisatie heeft opgedragen alle cliënten binnen twee weken over te dragen aan een andere zorgaanbieder.
Melius kreeg in mei al een ernstige waarschuwing van de inspectie omdat de zorg te wensen overliet. Zo schiet de instelling onder meer tekort op het gebied van veiligheid en hygiëne. Melius biedt hulp, begeleiding en verblijf met intensieve zorg aan jongeren en jonge moeders met een licht verstandelijke beperking.
Voor de gemeente Den Haag heeft het garanderen van deze zorg nu de hoogste prioriteit. Samen met Melius wordt zo snel mogelijk naar een andere jeugdhulpaanbieder gezocht. Het is de bedoeling dat de cliënten op de huidige locaties van Melius Zorg kunnen blijven. Het gaat om 37 jongeren en kinderen.
De veiligheid van de instelling is niet op orde. Zo kunnen cliënten in de nacht ongecontroleerd bezoek ontvangen. Ook schort het aan de hygiëne in de panden en zijn er gevaarlijke situaties voor kinderen. Medewerkers en bewoners zelf gaven eerder al aan dat zij zich niet altijd veilig voelden.
Melius mag van de inspectie per direct geen nieuwe cliënten meer aannemen. Als Melius niet binnen twee weken alle noodzakelijke verbetermaatregelen heeft doorgevoerd, volgt een boete die kan oplopen tot 40.000 euro.…lees meer
AD 04.11.2017 Als huisartsen meer tijd krijgen voor de behandeling van hun patiënten, dan gaan de zorgkosten fors omlaag. Bovendien zijn de patiënten van de arts dan veel tevredener. Dit is de uitkomst van een proef van zorgverzekeraar VGZ, waarover RTL Nieuws vanavond berichtte.
Hoeveel geld wordt bespaard kan VGZ nog niet zeggen. Uit de tests blijkt dat als huisartsen meer tijd nemen voor een consult, zij minder vaak patiënten doorverwijzen naar een specialist. Dit komt doordat ze beter kunnen luisteren naar de patiënt en deze daardoor eerder geruststellen. In het jaar dat de proef liep is het aantal verwijzingen 6 procent gedaald. Een consult bij een specialist is gemiddeld veel duurder dan een consult bij een huisarts.
Gorinchem
De proeven zijn door VGZ gehouden in Zuid-Hollandse Gorinchem en het Limburgse Afferden. In deze regio’s kregen de huisartsen geen 2100 maar 1800 patiënten in hun praktijk toebedeeld. De proef wordt door VGZ eind dit jaar geëvalueerd. Volgens een woordvoerder van VGZ is het mogelijk dat in de toekomst meer huisartsen kleinere praktijken krijgen.
VK 06.11.2017 Zorgverzekeraars komen de afspraken niet na die de druk op de huisartsen moeten verlichten. Daar is komend jaar 200 miljoen euro voor beschikbaar, maar dat bedrag wordt bij lange na niet besteed.
Huisartsen zouden meer geld moeten krijgen voor de zorg aan kwetsbare, thuiswonende ouderen en voor patiënten in achterstandswijken, maar bijna geen enkele verzekeraar komt daarmee over de brug.
André Rouvoet, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland (ZN), erkent het probleem en heeft de verzekeraars vrijdag per brief laten weten hierover vandaag met ze te willen praten.
Anders dan de meeste zorgsectoren krijgen de huisartsen en de multi-disciplinaire zorg (voor chronische patiënten met bijvoorbeeld diabetes) er elk jaar extra geld bij. Het idee is dat er meer zorg door huisartsen moet worden geleverd; dat is goedkoper dan in het ziekenhuis.
Daardoor zien huisartsen meer patiënten die meer zorg nodig hebben. Erbij komt dat kwetsbare ouderen langer thuis blijven wonen en psychiatrische patiënten minder snel worden opgenomen. Ook dat betekent extra werk voor de huisartsen.
Zorgverzekeraars, huisartsen en het ministerie spraken af in 2018 extra oog te hebben voor acht ‘knelpunten’. ‘Maar nu de contracten worden opgesteld, moeten we helaas vaststellen dat een aantal verzekeraars zegt: sorry, dat gaan we niet doen’, zegt Ella Kalsbeek, voorzitter van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV).
Wrang
Zilveren Kruis, de grootste zorgverzekeraar, is boos dat de onenigheid naar buiten komt terwijl er nog gesprekken gaande zijn
Volgens Martin Bontje, voorzitter van InEen – de vereniging van organisaties voor eerstelijnszorg – zijn de zorgverzekeraars verwikkeld ‘in een race om zo min mogelijk geld uit te geven, waarbij het belang van de individuele zorgverzekeraar belangrijker is dan het maatschappelijk belang’.
Onbegrijpelijk, zegt Bontje, want als je wilt besparen op de totale zorgkosten, moet je investeren in de eerstelijnszorg. ‘Dat is een waarheid als een koe. Maar de zorgverzekeraars kijken naar elkaar en denken: als ík nu investeer, profiteren de anderen daarvan.’
Kalsbeek: ‘Het wrange is dat we het in de kern eens zijn. We willen allemaal dat de zorg toegankelijk en betaalbaar blijft. Daarvoor zijn investeringen nodig. Maar ze zijn panisch voor wegrennende klanten bij 2 euro premieverhoging.’
Rouvoet van ZN geeft toe dat niet alle zorgverzekeraars ‘even serieus met de knelpunten aan de slag zijn gegaan’. De problemen concentreren zich bij twee of drie zorgverzekeraars en op drie knelpunten. Hij wil ‘het grensje’ opzoeken van wat hij als branchevoorzitter kan doen. ‘Ik wil en kan en mag niet achter de inkoopgegevens van zorgverzekeraars aan. Maar als ik namens de branche mijn handtekening onder een akkoord zet, is dat niet vrijblijvend.’
Boos
Ook het ministerie bemoeit zich ermee. Onlangs is er nog overleg geweest, waarbij het ministerie heeft benadrukt dat gemaakte afspraken ‘uiteraard moeten worden nagekomen’.
Zilveren Kruis, de grootste zorgverzekeraar, is boos dat de onenigheid naar buiten komt terwijl er nog gesprekken gaande zijn, zegt een woordvoerder.
Bij conflicten tussen de huisartsen en de zorgverzekeraars delven de verzekeraars uiteindelijk het onderspit, verwacht gezondheidseconoom Wim Groot. ‘Die zullen toegeven, want ze willen ten koste van heel veel voorkomen dat ze ruzie krijgen met de huisartsen. Zeker nu klanten straks weer kunnen overstappen naar een andere zorgverzekering, kunnen ze de negatieve publiciteit niet gebruiken.’
AD 04.11.2017 De ‘valboete’ die sommige zorginstellingen ouderen in rekening brengen, leidt tot grote commotie. In Den Haag reageert PVV-leider Geert Wilders op Twitter kort maar furieus: ‘waanzin’. Hij vraagt zich af of Nederland de weg kwijt is. Ook Sharon Dijksma van de PvdA laat vanochtend via Twitter weten dat ze er de kersverse minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) direct op het matje over gaat roepen.
PvdA-Kamerlid Dijksma vreest dat zo’n boete leidt tot ‘zorg mijden’: ouderen zullen zich wel twee keer bedenken om de noodknop te gebruiken als ze er tientjes extra voor moeten betalen. Ouderenbond ANBO, die vandaag de noodklok luidt, deelt die mening. Volgens woordvoerster Renée de Vries moeten mensen nooit door geldkwesties ‘geremd worden om hulp te vragen’.
Waanzin! Onze ouderen moeten betalen als ze te vaak vallen.
Dokken
Het gaat bij de ‘valboete’ om ouderen die noodknop vaker gebruiken: zij moeten de kosten op een gegeven moment zelf betalen. Zo betalen cliënten van Aafje Thuiszorg na de derde val waarbij het personenalarmeringssysteem wordt ingeschakeld 37,50 euro per incident. En moeten bewoners van het Dordtse De Merwelanden na drie keer vallen of noodoproepen dokken: zij betalen dan voor de tijd dat de verpleegkundige hulp verleent: 49,95 euro per uur.
Niet alleen in Den Haag leidt de extra rekening tot ophef. Op social media laten ook veel anderen zich bezorgd of boos uit over de valboete die door de zorginstellingen verdedigd wordt met het motto dat ‘zij zich geen gratis dienst kunnen permitteren’. ‘Antoinette van Den A’ vindt het ‘niet te geloven’: alsof ouderen expres vallen. ‘Mieke’ noemt het de ‘waanzin van zorgmanagers’. En ‘robertt500’ concludeert dat Nederland zich ‘diep moet schamen’.
Preventie
‘Victor Zuidema’ oordeelt dat zorginstellingen in plaats van extra kosten te rekenen gewoon meer aan preventie moeten doen: er bestaan tegenwoordig onder andere cursussen die ouderen leren om beter te bewegen en ‘beter’ te vallen: zodat er minder kans op letsel is.
Dit is de waanzin van zorgmanagers, aldus ‘Mieke’ opTwitter.
AD 04.11.2017 Zorginstellingen laten ouderen soms extra betalen als ze te vaak noodhulp inschakelen na een val. Als ze meer dan drie keer per jaar hun persoonlijke alarmknop gebruiken, brengen ze tientallen euro’s per incident in rekening. Belachelijk, vindt ouderenbond ANBO.
Cliënten van Aafje Thuiszorg betalen na de derde val waarbij het personenalarmeringssysteem wordt ingeschakeld 37,50 euro per incident. Ook voor bewoners van het Dordtse woonzorgcentrum De Merwelanden begint de teller te lopen na drie vallen of noodoproepen. Ze betalen voor de tijd dat de verpleegkundige hulp verleent: 49,95 euro per uur.
De Merwelanden wil met de maatregel de stijgende personeelskosten beperken. ,,Mensen denken soms dat alles gratis is, maar als zorginstelling kun je je een gratis dienst niet permitteren’’, zegt zorgmanager Johan Renting. Volgens hem heeft nog niemand extra moeten betalen. ,,We hebben geen pinautomaat bij ons en we laten natuurlijk niemand liggen.’’
De extra betaling voor noodhulp is opmerkelijk omdat ouderen voor de alarmdienst al maandelijks abonnementskosten (18 tot 25 euro) betalen. Personenalarmering wordt meestal niet vergoed door verzekeraars. Het wordt aan de markt overgelaten. De tarieven verschillen. Daardoor kan noodhulp na een val voor de een 50 euro extra kosten en voor de ander niet.
Noodhulp
Ouderenbond ANBO vreest dat ouderen zorg gaan mijden als ze extra moeten betalen voor noodhulp. ,,Mensen moeten zich te allen tijde veilig voelen en niet geremd worden om hulp te vragen’’, zegt woordvoerster Renée de Vries .
Bovendien ziet de bond dat instellingen vaak de keuzevrijheid van bewoners beperken. Bij De Merwelanden zijn bewoners verplicht het systeem aan te schaffen en mogen ze niet kiezen voor een andere alarmdienst. De Vries: ,,Er is geen flexibiliteit. Instellingen moeten bewoners in contracten meer vrijheid geven om zelf een oplossing te vinden.’’
Jaarlijks belanden zo’n 90.000 65-plussers op de spoedeisende hulp door een val. Ook overleden vorig jaar bijna 3.900 Nederlanders, vooral 80-plussers.
VK 03.11.2017 Er moet een verbod komen op winstmaken in de zorg. GroenLinks wil dit in een reeks zorgwetten regelen. Het moet niet alleen gelden voor zorginstellingen maar ook voor ‘onderaannemers’ die het feitelijke werk doen.
Dit zegt Corinne Ellemeet, Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Zij verwijst naar een berekening van de Tilburgse hoogleraar openbare financiën Harrie Verbon. Die becijferde dat zorginstellingen jaarlijks zo’n 1,2 miljard euro winst maken. Het Financieele Dagblad onderbouwde dat de afgelopen dagen met een artikelenreeks.
Ellemeet wijst erop dat kleine zorgverleners met een omzet tot 12 miljoen euro zijn vrijgesteld van veel publicatieverplichtingen. ‘Terwijl juist daar grote winsten worden afgeroomd’, aldus Ellemeet. Zij wil dat ook deze instellingen openheid geven, zodat het voor de toezichthouder mogelijk wordt in te grijpen.
Als zo’n instelling zorg uitbesteedt aan een bedrijf, geldt dat winstverbod daar niet
Daarnaast bepleit zij ook een winstverbod voor instellingen in de jeugdzorg en thuiszorg, die onder de Jeugdwet en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning werken en ook met publiek geld worden gefinancierd. Met name in de jeugdzorg werken veel instellingen met gespecialiseerde onderaannemers.
Het winstverbod dat nu wettelijk is vastgelegd voor zorginstellingen wil Ellemeet uitbreiden. ‘Dat verbod geldt voor zorginstellingen maar nu niet voor onderaannemers. Als zo’n instelling zorg uitbesteedt aan een bedrijf, geldt dat winstverbod daar niet. Dat moet anders. Het winstverbod moet ook gelden voor onderaannemers.’
Altijd mazen
Een winstverbod kan het schoonmaakbedrijf niet worden opgelegd
Zij erkent dat een winstverbod nooit sluitend kan zijn. Een zorginstelling huurt immers ook andere dienstverleners in, zoals een schoonmaakbedrijf. Dat wordt voor haar diensten ook met publiek geld betaald. Maar een winstverbod kan het schoonmaakbedrijf niet worden opgelegd. Dat laat ruimte voor creatieve zorgondernemers. Die kunnen het winstverbod dus omzeilen door met een eigen schoonmaakbedrijf en hoge rekeningen de winst van de zorginstelling af te romen. Hetzelfde is denkbaar met een bedrijf dat de inkoop regelt voor de zorginstelling of de was doet. ‘Er zullen altijd mazen zijn’, erkent Ellemeet.
Binnenkort behandelt de Tweede Kamer het wetsvoorstel toelating zorgaanbieders. Daarin staat dat zich jaarlijks zo’n tienduizend nieuwe zorgverleners melden. Ellemeet stelt voor dat zij bij inschrijving openheid geven over hun beoogde werkwijze. ‘Het gaat ook om transparantie..’
Nu houdt de Inspectie voor de Gezondheidszorg zowel toezicht op de kwaliteit van de zorg als op het winstverbod en de bedrijfsvoering. Dat laatste wordt volgens het wetsvoorstel overgeheveld naar de Nederlandse Zorgautoriteit. De toezichthouder op de bedrijfsvoering kan ingrijpen als het winstverbod wordt overtreden of wanneer sprake is van creatieve constructies om dat te omzeilen.
NU 01.11.2017 Medewerkers van woonzorgcentrum Thebe in Breda klappen uit de school over allerlei ”grove misstanden” bij de tehuizen van de organisatie. Die zijn ontstaan door een ”chronisch personeelstekort” en de inzet van flexwerkers en uitzendkrachten, meldt FNV Zorg & Welzijn.
Volgens de bond komt het voor dat bewoners dagen in hun eigen ontlasting liggen omdat bedden niet worden verschoond.
Ook zouden collega’s vaak weken achter elkaar zes dagen moeten werken omdat er niet genoeg mensen zijn. Naast de roosterproblemen zouden overuren niet of onvoldoende uitbetaald worden.
Volgens FNV is er door de misstanden en hoge werkdruk een massale leegloop van personeel. Dat hangt ook samen met een angstcultuur die er binnen Thebe zou zijn.
Zwartboek
Volgens de bond zijn de wantoestanden bij Thebe, waar zo’n vierduizend medewerkers in dienst zijn, van de zomer al aangekaart bij de directie. ”Maar daar wordt niets mee gedaan”, zegt een woordvoerder. Daarom maken de medewerkers woensdag een zwartboek met meer dan driehonderd misstanden openbaar.
De problemen zijn volgens FNV exemplarisch voor heel de sector.
Oplossingen
Thebe zegt zich ”totaal niet” te herkennen in het beeld dat door de vakbond wordt geschetst. De oorzaak van de hoge werkdruk komt volgens het bedrijf door de krapte op de arbeidsmarkt in de zorg.
”We doen ons uiterste best om oplossingen te zoeken waarmee we de goede zorg aan cliënten voort kunnen zetten en de werkdruk voor onze medewerkers zoveel mogelijk kunnen verlichten”, aldus Thebe.
NOS 01.11.2017 Medewerkers van woonzorgcentrum Thebe in Breda hebben een zwartboek gemaakt over de misstanden die zich afspelen in de tehuizen van de organisatie. In het zwartboek wordt melding gemaakt van een chronisch personeelstekort, hoge werkdruk en situaties waarin de zorg voor bewoners ernstig tekortschiet.
Zo zijn er meldingen van bewoners die na een valpartij lange tijd op de grond liggen of de hele nacht in hun rolstoel zaten omdat het personeel ze vergeten was. Ook lagen sommige bewoners twee dagen in hun eigen ontlasting omdat bedden niet op tijd werden verschoond.
Structurele problemen
Door de problemen zijn veel personeelsleden vertrokken of ontslagen, waardoor de situatie nog verder is verslechterd, staat in het zwartboek. Het inzetten van flex- en uitzendkrachten draagt volgens de medewerkers bij aan de misstanden.
Thebe-medewerker Annemarie van Laerhoven zegt tegen het NOS Radio 1 Journaal dat er sprake is van een structureel probleem: “Er gebeurt elke dag wel iets.”
Reactie Thebe
Het zwartboek werd maanden geleden aangeboden aan de raad van bestuur van de organisatie: “We hebben het begin augustus aangeboden aan het bestuur van Thebe, maar er is nog niets veranderd.” Daarom maken medewerkers het zwartboek vandaag via de media openbaar.
Thebe-bestuursvoorzitter Luc Kenter zei in het NOS Radio 1 Journaal dat hij zich niet herkent in het beeld dat wordt geschetst: “Er is zeker een aantal medewerkers die dat vindt, maar als je kijkt naar hoeveel bijeenkomsten er zijn geweest, is het duidelijk dat wij er veel aan doen.” Over de verhalen van bewoners die de nacht in hun rolstoel moeten doorbrengen, zegt hij: “Dat lijkt me heel onwaarschijnlijk.”
AD 29.10.2017 Toen zwaailichten gisteravond de huiskamers aan het Hof van Sint Pieter in Middelburg verlichtten na een dodelijke steekpartij in het gebouw voor beschermd wonen, keken bewoners eigenlijk niet vreemd op. Politie staat de laatste tijd wel vaker
,,En dat is gek”, zegt meneer Heeren, ,,want de tien jaar ervoor gebeurde er nooit wat. Sterker: we hebben altijd veel plezier beleefd aan de mensen die er begeleid woonden. Die jongen met zijn kar, die fietsen uit de sloot vist en ze oplapt. Prachtig om te zien. En die grote Indische man, zo ontzettend vriendelijk altijd.”
Of die er nog woont, weet de Middelburger niet. Eigenlijk weet hij sowieso niet wie er nog wonen. Dat geldt voor iedereen uit de buurt. ,,Er zijn veel wisselingen”, vertelt een achterbuurvrouw. Ze wil niet met haar naam in de krant, sinds ze zag hoe een buurman werd bekogeld met aardappelen. ,,En een tijdje terug zijn onze kinderen uitgescholden door zo’n gekkie. Nee, ik blijf liever anoniem. Je weet niet wat er gebeurt. Dat blijkt wel weer.”
Dodelijke steekpartij
De buurvrouw appte dat we nog maar even moesten blijven omdat er iemand was neergestoken. We zijn maar langs achter gegaan, aldus Wendy Westerlaken.
De dodelijke steekpartij vond plaats in één van de 22 kamers in het begeleid wonen-complex van Emergis. Daar wonen 22 mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen, van diverse aard. Ze krijgen 24 uurs-begeleiding. Op het moment dat de vrouw haar medebewoner neerstak, waren volgens woordvoerder Nanon Doeland twee begeleiders aanwezig. Die zaten toen net op kantoor de dienst over te dragen.
Dat omwonenden merken dat het de laatste jaren onrustiger is, kan kloppen. ,,Er is nu meer inzet op doorstroom”, vertelt Doeland. ,,Dat heeft ook te maken met het bekende verhaal van minder bedden in de kliniek en bezuinigingenin de zorg. Het is een tijdelijke plek, dus er zijn inderdaad meer wisselingen.”
Dat geldt niet voor de andere koop- en huurwoningen aan het hofje. ,,Op een enkeling na woont iedereen hier twaalf jaar”, vertelt bewoonster Wendy Westerlaken. ,,Vanaf het begin dat het werd gebouwd.
Ik weet nog dat mensen vochten om hier een huis te krijgen en dat plots een aantal afhaakte toen ze hoorden dat Emergis er ook zou komen. Voor ons is het echter nooit een issue geweest. Ik woon liever naast een instelling met een organisatie erachter dan naast een probleemgezin waartegen weinig te doen valt.”
Zij en haar gezin keerden gisteravond verdwaasd terug van het nachtelijke griezelfeest in de stad. ,,De buurvrouw appte dat we nog maar even moesten blijven omdat er iemand was neergestoken. We zijn maar langs achter gegaan. We hebben gelukkig niks gezien.”
Sporenonderzoek
De politie was gisteren nog volop bezig met sporenonderzoek. Misschien duurt dat nog wel langer, zegt politiewoordvoerder Alwin Don. ,,Ook hebben we medewerkers en bewoners gehoord. En natuurlijk de verdachte, die vastzit in Torentijd. Na ons onderzoek zal waarschijnlijk ook de Officier van Justitie betrokkenen nog willen laten onderzoeken.”
De achtergrond van de instelling kan volgens Don een rol hebben gespeeld bij het incident. ,,Het zal geruime tijd duren voor we echt harde uitspraken kunnen doen, maar bij twee mensen die allebei begeleid wonen, kun je van tevoren niet uitsluiten dat hun achtergrond iets met het incident te maken heeft.”
Een kop koffie en een gesprek
Omwonenden hebben gistermiddag een brief gekregen van Emergis die aankondigt hen binnenkort uit te nodigen voor een kop koffie en een gesprek met medewerkers, over wat er is gebeurd. Eerst doet de instelling intern onderzoek. Doeland: ,,Ook al kan zo’n incident feitelijk overal plaatsvinden, we vinden het verschrikkelijk wat er is gebeurd.
We willen weten wat er is gebeurd, hoe het kon gebeuren, of we het konden voorkomen en hoe we het in de toekomst kunnen voorkomen. Dat doen we altijd bij dit soort incidenten. Al zijn die bij dit begeleid wonen-complex nooit eerder voorgekomen. Het was altijd een lief BW’tje.”
AD 26.10.2017 De 97-jarige Meta van Beek weet niet wat haar overkomt. Een persoonlijk antwoord van de vandaag te beëdigen minister Hugo de Jonge van zorg, welzijn en sport. Een persoonlijk antwoord op haar aanklacht tegen de marktwerking in de zorg. ,,Ineens heb ik een platform, bij de minister nog wel!”
Op 19 oktober kreeg ik de mail van Hugo de Jonge als antwoord op mijn artikel dat ik september naar verschillende personen, gemeenten en instellingen stuurde
,,Overweldigd.” Meta van Beek uit Deventer is er ondersteboven van. Al jarenlang uit ze via verschillende artikelen haar grote zorg over de marktwerking in de zorg, krijgt ze op 19 oktober ‘ineens’ een reactie van de toekomstig minister zorg, welzijn en sport, Hugo de Jonge.
Weliswaar nog persoonlijk door hem ondertekend als wethouder Onderwijs, Jeugd en Zorg in Rotterdam. Maar op 19 oktober moet hij hebben geweten dat hij minister zou worden, èn vice-premier bovendien.
,,Ik wist niet wat me overkwam,’’ zegt de kwieke Meta van Beek, die nog zelfstandig woont. ,,Op 19 oktober kreeg ik de mail van Hugo de Jonge als antwoord op mijn artikel dat ik september naar verschillende personen, gemeenten en instellingen stuurde.
Hoorde ik een dag later dat hij de nieuwe minister èn vice-premier wordt. Geweldig. Heb ik eindelijk een platform voor mijn zorgen over de marktwerking in de zorg, en dan nog wel bij de nieuwe minister, die me dankt voor het artikel en ook zijn zorgen over de marktwerking uit.”
Missie
Meta van Beek ziet het al enige jaren als haar missie de huidige volgens haar ontmenselijking in de zorg en de uitbuiting van zorgverleners aan de kaak te stellen. Ze kan het weten want ze heeft jarenlang zelf als wijkverpleegkundige gewerkt en als mantelzorger voor haar jongste zus heeft ze ervaren hoe de zorg er sinds de intrede van de marktwerking uitziet. ,,Ik verbaasde me.
Mijn zus kreeg tientallen zorgverleners van thuiszorgbedrijf Meavita thuis. Het was een gekkenhuis. Flits, binnen waren ze, en flits, even snel weer buiten. In 2009 ging Meavita failliet. Daar schrok ik zo van. Toen ben ik gaan googelen – ja, dat doe ik ook – en las ik van alles over de marktwerking in de zorg. Ik ben me erin gaan verdiepen en zie hoe die marktwerking de zorg ontmenselijkt en zorgverleners uitbuit.’’
Wijkverpleging
Zoals Hugo Borst opkomt voor betere zorg in de verpleeghuizen, doet Van Beek dat voor de wijkverpleging. Voor de nieuwe minister heeft Meta van Beek dan ook aandachtspunten, zoals oog hebben voor het welzijn van de zieken en kwetsbare hulpbehoevende ouderen, maar óók voor de kwetsbare zorgmedewerkers.
,,Ze zijn verzorgende, maar wat voor verzorgende? Als je zegt verzorgende 1 of 2, a of b of weet ik wat, dan is dat een anonimiteit en dat vind ik beneden peil. Juist voor mensen die zoveel werk verzetten. Het is noodzakelijk dat de éénjarige opleiding ‘helpende’ en de tweejarige opleiding ‘zieken- en bejaardenverzorgende’ weer in ere wordt hersteld. De sleutel van de kwaliteit van de zorg is opleiding.’’
Ook vraagt Meta van Beek de minister aandacht voor het feit dat er volgens haar haar tussen 23.00 en 7.00 uur geen wijkverpleging wordt verleend. ,,Verzorgingshuizen zijn gesloten. Dat betekent dat er nu ouderen thuis moeten wonen die hiervoor eigenlijk een indicatie hebben. Ze hebben ’s nachts geen verzorging meer bij de hand. Dat is niet goed voor het welbevinden van ouderen. Die groep wordt steeds groter.’’
De PvdA roept het nieuwe kabinet op niet te bezuinigen op wijkverpleging.
NOS 24.10.2017 PvdA-leider Asscher richt zich tot de nieuwe bewindslieden nog voor ze zijn beëdigd. Asscher noemt het in een brief aan formateur Rutte en aan de kandidaat-bewindslieden “onverteerbaar dat in het regeerakkoord een bezuiniging van 100 miljoen op de wijkverpleging staat.”
Volgens hem hebben wijkverpleegkundigen vaak te weinig tijd voor alle ouderen, chronisch zieken en gehandicapten.
Constituerend beraad
Donderdag worden de ministers en staatssecretarissen van het kabinet-Rutte III beëdigd. De dag ervoor is het ‘constituerend beraad’, een soort oprichtingsvergadering van het kabinet.
De PvdA-leider vindt het constituerend beraad “het moment waarop onvolkomenheden in het regeerakkoord kunnen worden weggewerkt”. Volgens Asscher moet de bezuiniging nog voor het debat over de regeringsverklaring worden geschrapt. Dat debat is volgende week.
AD 24.10.2017 Het nieuwe kabinet moet al tijdens zijn eerste bijeenkomst, komende donderdag, gelijk een bezuiniging van 100 miljoen euro op de wijkverpleging schrappen. Die dringende oproep doet afzwaaiend PvdA-minister Lodewijk Asscher in een brief aan formateur Mark Rutte en de kandidaat-bewindslieden.
In een tijd van cadeaus aan multinationals, van overschotten op de begroting; in zo’n tijd is een bezuiniging op wijkverpleegkundigen niet oké
Het is voor Asscher onverteerbaar dat er in het regeerakkoord een bezuiniging van 100 miljoen op de wijkverpleging ingeboekt staat. Dat geld moet worden binnengeharkt door de nieuwe minister voor Medische Zorg, VVD’er Bruno Bruins. Hij zal afspraken met het zorgveld maken om de groei in het aantal behandelingen af te remmen.
De PvdA-voorman schrijft: ,,Ondanks dat wijkverpleegkundigen hun werk met hart en ziel doen, hebben ze vaak te weinig tijd voor alle ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. Veel wijkverpleegkundigen gaan gebukt onder een te hoge werkdruk. Daarom moet er juist meer ruimte komen, zodat ze hun werk goed kunnen doen.”
Problemen
De wijkverpleging heeft te maken met personeelstekorten, cliëntenstops en een veel administratieve rompslomp. Na het debat over het regeerakkoord steunde bijna de hele oppositie daarom al een motie om de nieuwste bezuiniging te schrappen. Regeringspartij CDA had de maatregel niet in het programma staan en ook D66 wilde de wijkverpleging soelaas bieden.
V&VN – de beroepsvereniging voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten – vindt de ingreep net als Asscher ‘onbegrijpelijk en zeer onverstandig’, aldus directeur Sonja Kersten. ,,Ik verwacht door deze bezuiniging een toename van de huidige problematiek en nog meer druk op de wijkverpleging. Dit is echt zorgwekkend.”
Waardering
Tot slot bepleit Asscher: ,,Geef wijkverpleegkundigen de zekerheid en waardering die ze verdienen. Geef ouderen, zieken en gehandicapten de zekerheid dat zij thuis goede zorg krijgen.”
Morgen komt de nieuwe regering voor het eerst bijeen tijdens het ‘constituerend beraad’. Daar kunnen onvolkomenheden in het regeerakkoord worden weggewerkt. ,,We zullen dan zien of er serieus wordt geluisterd naar de mening van oppositiepartijen.”
AD 12.10.2017 Ziekenhuizen, verpleegkundigen en huisartsen luiden de noodklok over een nieuwe grootscheepse zorgbezuiniging van het kabinet Rutte III. Ze vrezen dat de zorg voor kwetsbare mensen straks door de bodem zakt, door financiële problemen en een personeelsgebrek.
We zijn bang dat deze ingreep ten koste van de kwaliteit of toegankelijkheid van zorg gaat, aldus Woordvoerder Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.
De afgelopen jaren beknotte zorgminister Schippers via afspraken met de medische wereld de groei van het aantal behandelingen door ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de wijkverpleging. Nu doet de coalitie daar een flinke schep bovenop en boekt een megabedrag, bijna 2 miljard in 2021, in als beoogde besparing. Dat is ruim 800 miljoen meer dan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in hun verkiezingsprogramma hadden staan. Het Centraal Planbureau acht zo’n grote bezuiniging onhaalbaar en waarschuwt voor slechtere zorg.
,,Dit besluit creëert onrust en verwarring”, stelt de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. ,,Wat wordt er van ons verwacht? Geen idee. Maar we zijn bang dat deze ingreep ten koste van de kwaliteit of toegankelijkheid van zorg gaat”, aldus een zegsman. Hij herinnert zich de situatie van vijftien jaar geleden: toen lagen patiënten op de gang of werden ze met helikopters naar buurlanden gevlogen. ,,Daar moeten we natuurlijk niet naar terug.”
Verdrietig
Niels Jacobs, verpleegkundige op de spoedeisende hulp en actief voor vakbond Nu ‘91, is ‘heel verdrietig en teleurgesteld’ over het regeerakkoord. ,,Deze kostenbesparing gaat ons niet meer lukken. We zijn de afgelopen jaren al veel efficiënter gaan werken. De huisarts is al veel meer gaan doen, daarmee is veel winst behaald. Maar er is een grens aan wat we nog kunnen doen.’’
De belangenvereniging voor verpleegkundigen vreest de budgetverlaging voor de wijkverpleging, aldus V&VN-directeur Sonja Kersten. ,,Daar kampen ze al met personeelstekorten, cliëntenstops en een hoge administratieve last. Tel daar de groeiende vraag door een kort verblijf in het ziekenhuis en meer kwetsbare ouderen met bijvoorbeeld dementie bij op en dit is echt zorgwekkend.” Ook Actiz, branchevereniging van zorginstellingen, noemt bezuinigingen op de wijkverpleging onacceptabel.
Bezorgd
De werkdruk van huisartsen is nu al behoorlijk groot, de grens van wat we kunnen is in zicht, aldus LHV-voorzitter Ella Kalsbeek
De Landelijke Huisartsen Vereniging is eveneens bezorgd. ,,Doordat ziekenhuizen en de geestelijke gezondheidszorg minder kunnen doen, komen er steeds meer patiënten bij de huisarts terecht. De werkdruk van huisartsen is nu al behoorlijk groot, de grens van wat we kunnen is in zicht’’, zegt voorzitter Ella Kalsbeek.
Volgens de coalitiepartijen zijn de nieuwe zorgbezuinigingen ‘ambitieus’, maar terecht. Het aantal behandelingen en de medicijnkosten zullen de komende jaren doorstijgen, zo is de verwachting. ,,Als we niets doen, dan gaat de zorgpremie door het dak” zegt CDA’er Mona Keijzer. ,,Het is in ons aller belang dat de stijging wordt gedempt tot aanvaardbare proporties. We willen met de sector gaan kijken hoe dat het beste kan.”
AD 11.10.2017 Het Centraal Planbureau betwist de opbrengst die de nieuwe regeringscoalitie wil binnenhalen via een grootscheepse zorgbezuiniging. Daarvoor zijn de onderhandelaars van Rutte III ook gewaarschuwd. Desondanks hebben zij het megabedrag, bijna 2 miljard, ingeboekt als besparing.
De afgelopen jaren beknotte zorgminister Schippers via afspraken met de medische wereld succesvol de groei van het aantal behandelingen door ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de wijkverpleging. Haar opvolger moet die truc straks dunnetjes overdoen, heeft de coalitie bedacht.
Volgens de rekenmeesters van het CPB kan via zulke deals in 2021 echter maximaal 0,9 miljard worden bezuinigd. Daarbij wordt ook nog gewaarschuwd dat zo’n ingreep leidt tot minder of slechtere zorg. Rutte III is het daar mee oneens en wil maar liefst 1,9 miljard besparen via zorgakkoorden.
Teleurstelling
We zijn bezorgd en teleurgesteld dat het nieuwe kabinet de benodigde financiële ruimte drastisch beperkt, aldus Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen ziet de bui al hangen, omdat zij straks met een minister van Volksgezondheid te maken krijgen die de duimschroeven komt aandraaien. ,,De NVZ is bezorgd en teleurgesteld dat het nieuwe kabinet de benodigde financiële ruimte drastisch beperkt.”
De afgelopen jaren hebben de ziekenhuizen hard meegewerkt aan de beteugeling van de zorgkosten, laten ze weten. ,,In crisistijd zijn gezamenlijke afspraken gemaakt over het beschikbare budget. De situatie is nu anders, de crisis is voorbij.” Toch komt de ziekenhuiszorg er in het nieuwe regeerakkoord niet goed vanaf.
Uitdaging
De ziekenhuizen mogen nooit in de problemen komen. Straks gaat de kwaliteit van zorg onderuit, aldus Henk Nijboer , PvdA.
Kamerlid Arno Rutte beheert de zorgportefeuille voor de VVD. Hij bevestigt dat de coalitie ‘aan de ambitieuze kant’ is gaan zitten, gezien de berekeningen van het CPB. ,,Maar die maken altijd veilige berekeningen”, aldus Rutte. Hij beseft dat er een ‘grote uitdaging en klus voor de nieuwe minister’ komt te liggen, maar acht de bezuiniging haalbaar.
De zorg kan volgens hem veel goedkoper, bijvoorbeeld als technologische vindingen worden omarmd. Meer ziekenhuiszorg thuis uitvoeren kan al een besparing van minimaal 1,5 miljard euro per jaar opleveren ‘en waarschijnlijk nog veel meer’, beweerden de werkgevers begin dit jaar nog. Ook de coalitie zit op deze koers.
,,Ik ken Gerrit Zalm, hij is een echte boekhouder”, reageert Kamerlid Henk Nijboer (PvdA). ,,Dat zie je terug in het regeerakkoord: de financiën zijn leidend. Dat is heel zorgelijk.” Het is volgens Nijboer goed als er in de zorg wordt bespaard op bureaucratie. ,,Maar de ziekenhuizen mogen nooit in de problemen komen. Straks gaat de kwaliteit van zorg onderuit.”
NOS 11.01.2017 Het was een van de belangrijkste campagnethema’s van de verkiezingen: de zorg. De afgelopen maanden werd al duidelijk dat er ruim twee miljard extra naar de verpleeghuizen gaat. Maar naar de wijkverpleging gaat geen extra geld. En dat terwijl die sector juist de grootste groep ouderen verzorgt. “Echt verbazingwekkend”, zegt Sonja Kersten directeur van de Beroepsvereniging voor Verpleegkundigen en Verzorgenden in het radioprogramma Nieuws en Co.
Het kabinet wil dat ouderen langer thuis blijven wonen en daarom was Kersten dan ook verbaasd toen ze het regeerakkoord las. Daar komt het woord wijkverpleging maar één keer voor. “We zijn blij dat de beweging wordt gemaakt dat mensen zo lang mogelijk thuis wonen, want dat is wat iedereen het prettigst vindt. Maar dan heb je wel wijkverpleegkundigen nodig die goed voor je kunnen zorgen.”
Ook wijkverpleegkundige Niels van Leeuwen merkt dagelijks dat extra geld voor de thuiszorg hard nodig is. “Gelukkig redden we het elke dag nog. Maar het is een hoop gepuzzel. We hebben een groot personeelstekort, mensen die langdurig ziek zijn of andere dingen gaan doen omdat ze de werkdruk te hoog vinden.”
Mensen hebben steeds meer en steeds langer zorg nodig, aldus Wijkverpleegkundige Niels van Leeuwen.
Dat Van Leeuwen niet gemist kan worden, blijkt als hij aankomt bij Theo en Riet Hendriks in Den Haag. Iedere dag komt hij langs om te zwachtelen en wondzorg te geven. “Het is een beste man. Formidabel!” zegt Theo Hendriks. Zijn vrouw Riet Hendriks is ook blij met haar wijkverpleegkundige. “Zonder Niels had ik niet thuis kunnen blijven wonen. Dan had ik nu in een tehuis gezeten. Nou, dan hoeft het van mij ook niet meer.”
Meneer en mevrouw Hendriks zijn niet de enigen die iedere dag uitkijken naar hun wijkverpleegkundige. Zo’n 85 procent van de 80-plussers woont nog thuis en ongeveer 15 procent woont in verpleeghuizen. Volgens Van Leeuwen is het daarom juist belangrijk dat er extra wordt geïnvesteerd in de wijkverpleging. “Mensen hebben steeds meer en steeds langer zorg nodig. Die zorg wordt ook steeds ingewikkelder. Maar het lijkt erop dat ze het niet interessant of belangrijk vinden dat er geld naar de thuiszorg gaat.”
Wijkverpleegkundige Niels verzorgt Riet Hendriks, NOS
Er kwam meer aandacht en nu dus ook geld voor de verpleeghuiszorg na het manifest van journalist Hugo Borst. “Dat was ook echt nodig”, zegt Sonja Kersten. “Maar het is zo ontzettend jammer dat het nu ten koste gaat van andere sectoren.”
Kersten hoopt dat er ook een soort Hugo Borst voor de thuiszorg opstaat. Niels van Leeuwen is het met haar eens: “Het heeft voor de verpleeghuizen ook gewerkt. Waarom zou het voor ons niet werken?”
AD 09.10.2017 Driekwart van de verpleegkundigen en verzorgenden barst van de stress. Hun tijd wordt opgeslokt door administratie en de gekste taken als rolstoelen reinigen en zout strooien. Dat blijkt uit een peiling onder 17.000 werknemers.
Een arts maakt na een operatie toch ook niet de medische instrumenten schoon?, aldus Woordvoerder Lieselot Meelker van beroepsvereniging V&VN.
46 uur per week werken in plaats van 24, in je eentje het werk doen van twee mensen en nauwelijks een dag vrij kunnen nemen. Verpleegkundigen en verzorgenden trekken het niet meer, stelt beroepsvereniging V&VN op basis van een peiling onder 17.000 leden. Hun privéleven en gezondheid lijden onder de werkdruk, die het sterkst wordt gevoeld in de ouderenzorg. Plus: de kwaliteit van de zorg én de veiligheid van de patiënt zijn in het geding.
Volgens V&VN doen werknemers er alles aan om de patiënten toch de hulp te geven die ze nodig hebben, zowel thuis als in het verpleeghuis. Met stress en overwerk als gevolg: ,,Ze voelen een enorme verantwoordelijkheid om de zorg aan het bed te blijven leveren en alle andere dingen doen ze er dan maar even bij.”
Uit de peiling blijkt dat het gaat om eindeloze administratie, maar ook taken als grasmaaien, zout strooien bij gladheid, de temperatuur van de koelkast controleren, rolstoelen soppen en het aircosysteem reinigen. Te dol voor woorden, vindt de beroepsgroep. Woordvoerder Lieselot Meelker: ,,Een arts maakt na een operatie toch ook niet de medische instrumenten schoon?”
Bezuinigd
Met name verpleeghuizen hebben de afgelopen jaren enorm bezuinigd op ondersteunende diensten: van de receptionist tot schoonmakers en de klusjesman. Hun taken komen op het bordje van het verzorgend personeel, zegt V&VN. Meelker: ,,Ze willen familieleden niet buiten laten wachten omdat er geen receptie meer is.” En daar blijft het niet bij, zo vervangen verpleegkundigen de pedicure, brengen ze dienstauto’s naar de garage en moeten ze zelf vervanging regelen als ze ziek zijn.
De kwaliteit van de geleverde zorg staat ernstig onder druk, zegt 64 procent van de ondervraagden. Cliënten moeten lang wachten voor ze worden geholpen én hun veiligheid is in het geding, oordeelt de helft. Voorbeelden zijn fouten met medicatie, minder hygiënisch werken en een nachtdienst waarbij één medewerker verantwoordelijk is voor 80 patiënten.
V&VN wil dat het nieuwe kabinet met de sector een noodplan opstelt om het huidige personeel te behouden – 11 procent wil stoppen en 31 procent twijfelt nog – en tegelijkertijd meer personeel te werven. Nederland (nu 350.000 verpleegkundigen en verzorgenden) heeft nu al 25.000 openstaande vacatures. De komende vijf jaar is bijna het drievoudige nodig.
Versnipperd
De oplossingen die de beroepsgroep voorstelt: laat verpleegkundigen en verzorgenden zich concentreren op de patiënt en huur anderen in voor extra taken. Dat zorgt direct voor meer uren en dus betere zorg. Als werkgevers dan ook nog zorgen voor fatsoenlijke contracten – meer dan een paar uur per week en niet zo versnipperd (nu soms 15 uur verspreid over 5 dagen) – wordt het volgens het ondervraagde zorgpersoneel een stuk realistischer om aan nieuwe mensen te komen.
Sasja van der Zanden (40):
Pendelen tussen eigen gezin en je oude moeder is een hele opgave. Volgens mantelzorgvereniging Mezzo is dat een van de redenen waarom mensen vaker overwegen om samen te gaan wonen met hun ouder. Mezzo krijgt inmiddels dagelijks telefoontjes binnen met vragen en dat aantal neemt toe. Van omgebouwd tuinhuis tot mobiele woonunit, het is een groeimarkt, constateerde ook kenniscentrum Aedes-Actiz eerder dit jaar.
Na 208 dagen praten was het eindelijk zo ver: De onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben maandag 9 oktober 2017 overeenstemming bereikt over een conceptregeerakkoord. Zij legde dit akkoord voor aan hun fracties.
VK 11.10.2017
Dinsdag 10 oktober 2017 lieten ze aan informateur Gerrit Zalm weten hoe hun fracties over het conceptregeerakkoord denken.
Op dinsdag 10 oktober 2017 om 13.30 uur gaven de fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in de Oude Zaal een toelichting op hun regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’.
Eindverslag
Informateur Gerrit Zalm overhandigde op dinsdag 10 oktober 2017 om 13.00 uur in de Oude Zaal zijn eindverslag met het regeerakkoord aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib.
De Kamerfracties van de onderhandelende partijen stemden eerder op de dag in met het definitieveregeerakkoord.
De Onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zijn het dinsdag 10 oktober 2017 eens geworden over een regeerakkoord. Zij bespraken met informateur Gerrit Zalm de opmerkingen van hun fracties over het conceptregeerakkoord. De fracties bespreken nu afzonderlijk het definitieve regeerakkoord.
11.10.2017
De onderhandelende partijen bereikten op maandag 9 oktober al overeenstemming over een conceptregeerakkoord. Dezelfde dag gaven de fracties van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie op hoofdlijnen hun goedkeuring, maar kwamen zij nog wel met een aantal punten voor aanscherping van het conceptregeerakkoord.
Onzekerheid ???
Volgens PvdA-leider Lodewijk Asscher brengt het nieuwe kabinet meer onzekerheid voor Nederlanders. Uit de peiling van Maurice de hond blijkt deze onzekerheid.
De nieuwe regeringscoalitie staat inmiddels op acht zetels verlies in vergelijking met de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Dat blijkt uit de wekelijkse peiling van Maurice de Hond.
Peiling 15.10.2017
De VVD zakte deze week verder weg met twee zetels verlies en staat nu op 29 zetels. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 behaalde de partij nog 33 zetels. Het CDA wint een zetel ten opzichte van de peiling van vorige week, maar staat nog wel op 3 zetels verlies ten opzichte van de verkiezingen. D66 verliest in de peiling deze week één zetel en staat daarmee op -1 ten opzichte van 2017. Het aantal zetels van ChristenUnie blijft gelijk.
Forum voor Democratie blijft ook deze week stijgen (+1). De partij noteert nu tien zetels, acht meer dan bij de verkiezingen. De zetels komen voornamelijk van VVD, PVV en CDA.
Regeerakkoord
Afgelopen week werd na drie maanden onderhandelen het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en CU gepresenteerd. De vier coalitiepartijen hebben samen 76 van de 150 zetels in de Tweede Kamer. Rutte III leunt daarmee op de krapst mogelijke meerderheid.
Voor de daadkracht van het nieuwe kabinet vergt dat aantal dat Kamerleden áltijd met de fractie meestemmen. En niet met ‘gevaarlijke’ eigen initiatieven komen die een coalitiepartner kunnen grieven.
Rit uitzitten?
Van de Nederlanders denkt 32 procent dat het kabinet de rit uitzit. Kiezers van de regeringspartijen zijn hierover beduidend positiever dan de kiezers van de andere partijen. En 39 procent van de kiezers uit het panel van De Hond vindt dat de VVD het meest heeft binnengesleept tijdens de onderhandelingen over het nieuwe regeerakkoord. Daarna volgen het CDA (13%), D66 (11%) en CU (4%).
Rutte werd vorige week door de Tweede Kamer aangewezen als informateur. De premier verwacht binnen twee weken zijn derde kabinet klaar te hebben. De bewindslieden van Rutte III kunnen op 26 oktober bij de koning op het bordes staan,
,,Bijna alles is gelekt van het nieuwe kabinet, behalve het motto. Dat kan ik u alvast verklappen. Het gaat om conservatief christelijke en rechts liberale partijen. Zij zullen zich dinsdag presenteren onder de noemer: Ieder voor zich en God voor ons allen’’, sneerde Asscher tijdens het PvdA-congres in Nieuwegein.
AD 11.10.2017
Vanaf NU weten we dus eindelijk wat de plannen zijn van het komende kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Rutte noemt het akkoord ambitieus en evenwichtig.
AD 11.10.2017
Bij deze de belangrijkste onderdelen:
Justitie en Veiligheid:
– 267 miljoen extra voor wijkagenten en rechercheurs.
– Reservering van 95 miljoen voor aanpak cybersecurity.
– Terugkerende jihadgangers kunnen langer in voorarrest blijven.
– Er is 13 miljoen euro extra per jaar gereserveerd voor contraterrorisme.
– Er komen extra waarborgen in de Wet op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (WIV). Van willekeurig en massaal verzamelen van gegevens van burger “kan, mag en zal geen sprake zijn”. De evaluatie van de wet zal vervroegd worden en worden uitgevoerd door een onafhankelijke commissie.
– Er komt een verbod op criminele motorbendes.
– Er komt een ‘pooierverbod’. Het kabinet wil mensenhandelaren harder aanpakken door uitbaters van illegale prostitutie strafrechtelijk te vervolgen.
– Aanbieders van kansspelen op internet moeten voortaan in Nederland zijn gevestigd.
– De begroting Justitie wordt losgekoppeld van inkomsten boetes en schikkingen.
– Bij maximaal tien gemeenten wordt een proef gestart met gereguleerde wietteelt. De experimenten worden onafhankelijk geëvalueerd. Het kabinet zal daarna kijken wat voor acties het neemt.
– Strafmaat haatzaaien wordt verhoogd van 1 naar 2 jaar.
– Gedetineerden komen niet meer standaard na twee derde van hun straf vrij.
– Verdachten zware misdrijven moeten verplicht naar de rechtszitting.
– Wraakporno wordt strafbaar.
Defensie:
– Er komt meer geld voor defensie. Volgend jaar komt er 910 miljoen euro beschikbaar. Dat bedrag loopt in 2021 op naar 1,5 miljard euro structureel. De investering is bij lange na niet voldoende om te voldoen aan de NAVO-norm die eist dat 2 procent van het bruto binnenlands product wordt uitgegeven aan defensie. Wil Nederland daaraan voldoen, dan moet er 8 miljard geïnvesteerd worden.
Zorg:
– Er komt volgend jaar 180 miljoen de knelpunten in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en het manifest ‘Waardig ouder worden’. Daarna is er jaarlijks 30 miljoen euro beschikbaar.
– De bezuiniging op de langdurige zorg (Wlz) van 188 miljoen euro wordt teruggedraaid.
– Er komt 2,1 miljard voor verpleeghuiszorg.
– Het kabinet zet in op een nieuw zorgakkoord met een uitgavenplafond van 1,9 miljard euro per jaar.
– Tabaksaccijns gaan omhoog.
– 460 miljoen moet worden bespaard op geneesmiddelen.
– De NIPT blijft beschikbaar, maar niet in het basispakket.
– De transparantie in prijzen in de zorg moet worden vergroot.
– De hoogte van het eigen risico wordt bevroren op 385 euro. De zorgpremie gaat daardoor omhoog.
Medisch-ethisch:
– Er komt een brede maatschappelijke discussie over de euthanasiewetgeving en er zal nader onderzoek worden gedaan. Daarna zal besloten worden wat er met de Euthanasiewet gebeurt. De partijen hebben afgesproken dat de Kamer zelfstandig besluit over initiatieven.
– Het kabinet zal een discussie stimuleren over de kweek van embryo’s. Onderzoek met embryo’s kan ziektes voorkomen, maar de huidige regels staan dat niet toe. Verruiming van de regels kan volgens de Gezondheidsraad alleen als er een brede ethische en maatschappelijk discussie plaatsvindt.
– Embryoselectie waarbij het geslacht kan worden gekozen, wordt onder strikte voorwaarden wel mogelijk om erfelijke ziektes, zoals erfelijke borstkanker, te voorkomen.
AD 11.10.2017
Woningmarkt:
– De hypotheekrenteaftrek wordt met 3 procentpunt per jaar afgebouwd tot maximaal 36,93 procent.
– De versnelde afbouw wordt gecompenseerd door de verlaging van de eigenwoningforfait, een fiscale bijtelling voor huiseigenaren.
– De verlaging van het eigenwoningforfait voor huizenbezitters die hun woning hebben afbetaald (ook wel aflosboete), wordt afgeschaft. Dat gebeurt in 20 jaar.
– Er komen meer betaalbare huurwoningen in de vrije sector.
– De huurtoeslag wordt afgebouwd en vereenvoudigd.
– Nieuwe woningen worden niet meer met gas verwarmd.
AD 11.10.2017
Arbeidsmarkt en Sociale Zekerheid:
– Het wordt voor werkgevers makkelijker om werknemers te ontslaan, de ontslagvergoeding gaat wel omhoog.
– Werknemers hebben vanaf de eerste werkdag recht op een ontslagvergoeding.
– Er mag in een periode van drie jaar in plaats van twee jaar tijdelijke contracten worden gegeven. Daartussen blijft een periode van zes maanden gehandhaafd.
– Payrolling wordt aan banden gelegd. Arbeidsvoorwaarden voor uitzendkrachten moeten gelijk worden gesteld aan die van de werknemers van de inlener.
– Loondoorbetaling bij ziekte wordt bij kleine bedrijven (tot 25 werknemers) verkort van twee naar één jaar.
– Er komen maatregelen om werken vanuit arbeidsongeschiktheid aantrekkelijker te maken.
– De modelcontracten uit de zzp-wet (Wet DBA) worden vervangen.
– Er komt een opdrachtgeversverklaring die zekerheid vooraf moet bieden voor vrijstelling van loonbelasting en premies.
– Er komt een minimum uurtarief voor zzp’ers van 15 tot 18 euro.
– De zelfstandigenaftrek wordt net als de hypotheekrenteaftrek afgebouwd.
– Wanneer zzp’ers weinig verdienen (125 procent van het wettelijk minimumloon) en lang werken bij een opdrachtgever (drie maanden), hebben zij recht op een vast contract
– De arbeidswet wordt aangepast zodat ‘gezagsverhouding’ duidelijker is geformuleerd.
– Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers wordt niet verplicht, wel makkelijker gemaakt.
– Plek voor 20.000 extra beschutte werkplekken.
– Er komt een inspanningsverplichting voor bijstandsgerechtigden.
– Er komen meer regelingen voor mensen met schulden en er wordt meer geld vrijgemaakt voor schuldhulp.
– Ouderschapsverlof wordt per 2019 uitgebreid van twee naar vijf dagen, per 1 juli 2020 krijgen ouders vijf weken tegen een betaling van 70 procent van het loon.
– 250 miljoen euro per jaar extra voor kinderopvangtoeslag.
– Verhoging kinderbijslag van 250 miljoen euro en verhoging van kindgebonden budget van 500 miljoen euro.
Pensioenstelsel:
– Het pensioenstelsel dat de Sociaal-Economische Raad (SER) onderzoekt, blijft leidend (gedeelde risico, persoonlijke opbouw).
– Er komt collectieve gezamenlijke buffer waaruit tegenvallers betaald moeten worden.
– De doorsneesystematiek, de methode waarbij jong en oud evenveel pensioenpremie betaalt, wordt afgeschaft.
– Meer keuzevrijheid voor pensioendeelnemers, ook voor zzp’ers.
– Er wordt onderzocht of deelnemers een deel van het pensioenvermogen kunnen opnemen.
– Na 2020 moet het nieuwe stelsel worden ingevoerd.
Belastingstelsel:
– Er komen twee belastingschijven van 36,93 procent en één van 49,5 procent.
– Het lage BTW-tarief gaat omhoog van 6 naar 9 procent.
– De algemene heffingskorting en de arbeidskorting worden verhoogd.
– Brievenbusfirma’s worden aangepakt door belastingvoordelen te schrappen.
– De uitstoot van CO2 in de elektriciteitssector wordt beprijsd met een minimumbedrag.
– Mogelijk komt er belasting op vliegverkeer (vliegtaks) per 2021.
– Vermogen dat niet wordt belast wordt verhoogd van 25.225 naar 30.000 euro.
– Vermogen wordt sneller belast tegen het werkelijk behaalde rendement.
– De Belastingdienst krijgt 500 miljoen euro om de reorganisatie te financieren.
Onderwijs:
– 270 miljoen extra voor de verbetering van de cao’s van de leraren in het basisonderwijs.
– 450 miljoen voor verlaging werkdruk in het basisonderwijs.
– 170 miljoen voor de aanpak van achterstanden bij kleuters.
– Het opzetten van scholen wordt makkelijker.
– Het collegegeld in het hoger onderwijs wordt gehalveerd in het eerste jaar, bij de lerarenopleidingen in de eerste twee jaar.
– Er komt een maatschappelijke diensttijd van zes maanden. Het is op vrijwillige basis tegen “een bescheiden vergoeding”. Voor de maatschappelijke diensttijd wordt 100 miljoen uitgetrokken. Na voltooiing van de diensttijd wordt een getuigschrift verstrekt die bij sollicitaties bij de overheid gelden als een pré.
– 5 miljoen komt er voor aanpak laaggeletterdheid.
– Er mag geëxperimenteerd worden met samenwerkingsvormen tussen basisscholen en middelbare scholen. Deze onderwijsvorm moet kinderen dienen meer gebaat zijn bij een wat geleidelijke overgang naar het voortgezet onderwijs.
– De rekentoets wordt afgeschaft en er komt een alternatief. Tot die tijd wordt de toets wel afgenomen.
Migratie:
– Het kabinet zal niet tornen aan vluchtelingenverdragen, maar het kabinet zal wel onafhankelijk onderzoek laten doen of en zo ja hoe het VN-Vluchtelingen uit 1951 bij de tijd moet worden gebracht.
– Vluchtelingen hebben recht op bescherming, maar hebben geen recht om te mogen kiezen welk land die bescherming moet bieden. Het kabinet vindt dat andere EU-landen zich ook aan de verdragen moeten houden en vluchtelingen moeten opnemen.
– Het kabinet geeft de voorkeur aan opvang in de regio. Via extra geld naar ontwikkelingssamenwerking wil het kabinet investeren in veilige havens die vluchtelingen en ontheemden bescherming, hulp en kansen biedt in de regio.
– Er gaat extra geld naar landen en regio’s waar grote aantallen vluchtelingen worden opgevangen, zoals Libanon en Jordanië. Ook wordt er extra geïnvesteerd in het wegnemen van de grondoorzaken van migratie, zoals klimaatverandering, terreur en armoede. Dit moet de rechtstaat in landen van herkomst versterken.
– Het kabinet zet zich in om migratiedeals, zoals de Turkijedeal, te sluiten met veilige derde landen. Die deals moeten voldoen aan de voorwaarden van het Vluchtelingenverdrag en bij voorkeur gesloten worden in EU-verband.
– Nederland is bereid om in plaats van 500 nu 750 vluchtelingen naar Nederland te hervestigen. Er zal hierbij speciale aandacht zijn voor kwetsbare minderheden en vluchtelingen met zicht op een succesvolle integratie.
AD 11.10.2017
Asiel:
– De duur van een verblijfsstatus voor asielzoekers gaat van vijf naar drie jaar. Als het in die tussentijd veilig genoeg is om terug te keren, moet de statushouder terug. Is dat niet het geval, dan wordt de termijn met twee jaar verlengd. Kan de vluchtelingen na vijf jaar nog steeds niet terugkeren, dan krijgt hij een vergunning voor onbepaalde tijd.
– Om uitgeprocedeerde migranten effectiever terug te sturen naar land van herkomst, moeten de EU-regels worden aangepast. Het kabinet gaat zich daar op Europees niveau voor inzetten.
– Het kabinet zet in op een betere bewaking van de Europese buitengrenzen. De bijdrage aan de grensbewaking wordt uitgebreid en landen aan de randen van de EU, als Italië en Griekenland, kunnen extra hulp verwachten.
– Migranten die de oversteek op zee naar Europa maken, maar op het water in de problemen komen, moeten naar het dichtstbijzijnde veilige land worden vervoerd. Drenkelingen die door Europese schepen worden opgepikt, moeten dus naar een land in Afrika of het Midden-Oosten als dat dichterbij is dan het Europese vasteland.
– Het kabinet zal alle drukmiddelen gebruiken om derde landen ertoe te bewegen om mee te werken aan gedwongen terugkeer van migranten. Dat kan bijvoorbeeld door ontwikkelingssamenwerking stop te zetten, visa’s te weigeren of landingsrechten in te trekken.
Ondernemen:
– Winstbelasting gaat omlaag van 20 en 25 procent naar 16 en 21 procent per 2021.
– De dividendbelasting wordt afgeschaft.
– Regeldruk en administratieve lasten voor ondernemers worden beperkt.
– De oprichting van een nationaal investeringsfonds voor bedrijven, InvestNL, gaat door en krijgt 2,5 miljard euro.
– De volledige beursgangen van a.s.r. en ABN Amro gaan gewoon door.
– Een beursgenoteerd bedrijf krijgt een bedenktijd van 250 dagen bij belangrijke, strategische wijzigingen.
– Bedrijven met eigen vermogen wordt bevorderd, belastingvoordelen voor vreemd vermogen wordt beperkt.
– Expatregeling wordt versoberd.
Bestuur en Koninkrijksrelaties:
– De benoeming van de burgemeester wordt uit de grondwet gehaald om de gekozen burgemeester mogelijk te maken
– 900 miljoen wordt uitgetrokken voor ‘regionale knelpunten’ (bijvoorbeeld rond kerncentrales)
– Openbare informatie wordt zoveel mogelijk via open data aangeboden
– Het raadgevend referendum wordt afgeschaft.
Emancipatie:
– Onnodige geslachtsregistratie wordt beperkt.
– Artikel 1 van de Grondwet wordt uitgebreid. Seksuele gerichtheid en een beperking zullen in het discriminatieverbod worden opgenomen.
Cultuur:
– Op school leren kinderen het Wilhelmus, inclusief de geschiedenis en context van het volkslied.
– Alle kinderen worden in de gelegenheid gesteld het Rijksmuseum en het parlement te bezoeken.
– 325 miljoen wordt uitgetrokken voor monumentenonderhoud.
– Jongeren krijgen op hun 18e een boekje over de geschiedenis van Nederland.
Sport:
– Er moet een ‘sportakkoord’ komen om de financiering en organisatie van de sport ‘toekomstbestendig’ te maken.
– Voor de positie van sportbonden wordt 10 miljoen uitgetrokken.
– De bijdrage voor de topsport wordt verdubbeld naar 20 miljoen.
– Er komt 5 miljoen extra voor sportevenementen.
Media:
– Er komt meer geld voor het bevorderen van onderzoeksjournalistiek, onbekend hoeveel.
Duurzaamheid:
– Het kabinet wil in Europa een emissiereductie afspreken van 55 procent in 2030.
– Een nationaal klimaatakkoord moet zorgen voor een reductie van 49 procent in 2030.
– Woningcorporaties krijgen een korting van 100 miljoen op de verhuurdersheffing om te zorgen voor woningisolatie.
– Uit de rijksmiddelen is zo’n 4 miljard beschikbaar voor de transitie naar schonere energie.
– De belastingen op energie worden groener.
– Kolencentrales gaan uiterlijk in 2030 dicht.
– Meer kavels voor windenergie op zee.
– Nieuwe woningen niet meer op gas.
Mobiliteit personenvervoer:
– In 2030 alle auto’s emissieloos.
– Eenmalig 100 miljoen voor fietsinfrastructuur.
– Meer sprinters op het spoor.
– Wegen voorbereiden op autonoom rijden.
Verkeersveiligheid:
– De verlichting bij snelwegen gaat op meer plekken aan.
– Boetes voor hardleerse verkeersovertreders gaan omhoog. Bij kleinere overtredingen gaan de boetes omlaag.
Vrachtvervoer:
– Voor vrachtverkeer wordt een kilometerheffing ingesteld.
Infrastructuur algemeen:
– In totaal wordt er 2 miljard extra beschikbaar gesteld voor infrastructuur, onder andere voor het aanpakken van knelpunten.
– Samen met de regio wordt gekeken of de bereikbaarheid van Schiphol kan worden verbeterd.
Gaswinning:
– De winning zal aan het einde van de kabinetsperiode naar verwachting 1,5 miljard kuub lager kunnen, naar 20 miljard kuub.
– Na 2021 kan de gaswinning verder omlaag.
Dierenwelzijn:
– Het kabinet verkent de mogelijkheden naar het beperken van vervoer van dieren.
– Om het aantal stalbranden te voorkomen moeten er voor 2019 afspraken worden gemaakt over het bestrijden van knaagdieren en het controleren van de elektra.
– Er komt een ‘witte’ lijst met hondenhandelaren die zich aan de regels houden.
Kabinet Rutte 3
Premier Mark Rutte verwacht over twee weken zijn derde kabinet klaar te hebben. De bewindslieden van Rutte III kunnen op 26 oktober bij de koning op het bordes staan, zei hij vanmiddag in de Tweede Kamer tijdens het debat over de kabinetsformatie. Het gaat wel om een ‘planning met een potlood’, benadrukt de VVD-leider.
Een week later, op 31 oktober en 1 november, wordt gedebatteerd over de regeringsverklaring. Tijdens dat debat wordt het regeerakkoord inhoudelijk besproken, hoewel de oppositie het debat met informateur Gerrit Zalm vandaag ook al aangreep om de plannen te fileren.
Rutte werd officieel als informateur aangewezen door de Kamer. Hij zal in die functie de komende weken bewindslieden zoeken voor alle plekken in het kabinet. Het is al bekend dat Rutte III met zestien ministers en acht staatssecretarissen groter wordt dan het huidige kabinet van VVD en PvdA.
16.10.2017
Minister/Staatssecretaris
Rutte bevestigde dat er zestien ministers komen en acht staatssecretarissen. De VVD zal hiervan zes ministers leveren, CDA en D66 ieder vier en de ChristenUnie twee. De verdeling van de staatssecretarissen is drie VVD’ers, twee CDA’ers, twee D66’ers en één van de ChristenUnie.
CDA, D66 en ChristenUnie mogen alledrie een kandidaat voordragen als nieuwe vice-premier. Dit maakte VVD-leider Mark Rutte, die in het nieuwe kabinet weer minister-president wordt, bekend.
De portefeuilleverdeling in het nieuwe kabinet is grotendeels rond. Rutte, die werd verkozen tot formateur, zei echter dat nog niet definitief duidelijk is welke partijen welke portefeuilles krijgen. Volgens hem kan er afhankelijk van de kandidaten waar VVD, CDA, D66 en ChristenUnie mee komen, nog wel wat verschuiven.
De partijleiders van de andere coalitiepartijen hoeft hij in ieder geval niet te bellen voor een ministerspost. Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) blijven in de TweedeKamer om het geluid van hun partij te bewaken.
De Tweede Kamer zal pas over de begrotingen voor 2018 debatteren als het nieuwe kabinet er is. Dan pas is duidelijk wat het nieuwe kabinet wil veranderen aan de begrotingen die op Prinsjesdag zijn ingediend. Eerder besloot de Tweede Kamer ook al de Algemene Politieke Beschouwingen en de Algemene Financiële Beschouwingen uit te stellen. Kamerlid Mark Harbers (VVD) deed het verzoek tot uitstel van de begrotingsbehandelingen woensdagmiddag 4 oktober tijdens de regeling van werkzaamheden. Hij kreeg steun van een meerderheid in de Kamer.
Door het uitstel vinden de verschillende debatten in de gebruikelijke volgorde plaats:
Debat over de regeringsverklaring: zodra het nieuwe kabinet er is en zijn plannen bekend heeft gemaakt, zal de Tweede Kamer eerst een debat over de regeringsverklaring organiseren. Zo’n debat is vergelijkbaar met de Algemene Politieke Beschouwingen. Het is een belangrijk debat, omdat daarin duidelijk wordt welke ruimte het kabinet heeft om zijn plannen daadwerkelijk uit te voeren en hoe groot de steun daarvoor is. Het debat duurt meestal twee dagen. De media besteden er gewoonlijk veel aandacht aan.
Kort daarna zullen de Algemene Financiële Beschouwingen gepland worden. In dit debat bespreken de financieel specialisten van de Kamerfracties de rijksbegroting, samen met de minister en de staatssecretaris van Financiën.
Daarna zal de Tweede Kamer de begrotingen van elke ministerie afzonderlijk behandelen. In de Tweede Kamer worden sommige voorstellen gewijzigd en aangepast, sommige worden geschrapt en andere voorstellen worden ongewijzigd overgenomen. Alleen de Tweede Kamer heeft amendementsrecht en mag wetsvoorstellen wijzigen. De Eerste Kamer mag dat niet.
VOORZITTER KHADIJA ARIB: ZORGVULDIGE BEHANDELING VAN DE BEGROTING IS BELANGRIJK
Voorzitter Khadija Arib gaat samen met het Presidium bekijken hoe de begrotingsdebatten ingepland worden. Ze vindt het belangrijk dat de Kamer de tijd en ruimte krijgt om de begrotingen zorgvuldig te behandelen. Tijdens de regeling van werkzaamheden zei ze: “Ik vind het niet goed als de nieuwe Tweede Kamer eerst een halfjaar moet wachten, en dan op het laatste moment alles moet afraffelen.”
Lekkende Begroting 2018
Wie nog dacht dat de bijna-kabinetscrisis van eind augustus om de inhoud ging, weet sinds vanmiddag beter: het ging alleen om politiek prestige.
In een notendop:
PvdA-leider en vicepremier Asscher eiste op hoge toon 270 miljoen euro om de onderwijzers in het basisonderwijs komend jaar een salarisverhoging van 3 procent te geven.
Coalitiepartner VVD weigerde toe te stemmen omdat tegelijkertijd aan de formatietafel financiële afspraken moesten worden gemaakt.
Eerst moest het aanstaande regeerakkoord door het Centraal Planbureau worden doorgerekend, daarna viel er pas meer te zeggen over het budget voor de onderwijzers.
Binnenskamers viel toen al te horen: met die 270 miljoen komt het wel goed, maar Asscher moest niet proberen de eer naar zichzelf toe te trekken.
Van de totale overheidsbegroting 2018 van 270 miljard euro zijn al een paar dingen uitgelekt…!!
Prinsjesdag komt dichterbij en zoals altijd de afgelopen jaren lekken er dan cijfers uit. “Verschrikkelijk”, reageert premier Rutte. “Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.”
19.09.2017
En ziedaar, wat een korte adempauze niet kan doen. In de vanmiddag 15.09.2017 uitgelekte begrotingscijfers voor 2018staat het dan toch gewoon:270 miljoen voor de leraren. Tegelijkertijd lieten de formerende partijen weten dat hun akkoord nog niet naar het CPB kan. Toch nemen ze deze investering alvast voor lief, ongetwijfeld in de hoop dat het nu niet meer alleen op Asscher zal afstralen.
De basisschoolleraren eisen overigens 10 procent loonsverhoging, dus dit zal niet genoeg zijn om de al aangekondigde staking van 5 oktober 2017 af te wenden.
Nota vol goed nieuws Dit zijn de belangrijkste punten uit de begroting van komend jaar:
Met de economische cijfers feliciteert het kabinet zichzelf. De groei voor 2017 wordt geschat op 3,3 procent. Voor volgend jaar is de groei van de economie naar schatting 2,5 procent. De werkloosheid daalt naar 390.000 mensen.
Dit jaar staat Prinsjesdag vooral in het teken van de formatie. Want wat blijft er van de begroting voor 2018 overeind, als de formerende partijen het eens worden over een nieuw regeerakkoord?
Volgens premier Rutte veel. “Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen.”
Prinsjesdag
Van de totale overheidsbegroting 2018 van 270miljard euro zijn al een paar dingen uitgelekt:
* De leraren krijgen er 270 miljoen euro bij voor salarisverhoging
* De verpleegzorg krijgt er de komende vier jaar 130 miljoen euro bij, op de 435 miljoen extra
* De Belastingdienst krijgt 75 miljoen om problemen op te lossen
* Nederlanders gaan er volgend jaar gemiddeld 0,6 procent op vooruit
* De werkloosheid daalt naar 390.000
* Het begrotingsoverschot komt op 0,8 procent en de economische groei op 2,5 procent
Rutte is de verbindende schakel tussen het oude en het nieuwe kabinet. Buma en Segers van CDA en ChristenUnie gaan (waarschijnlijk) voor het eerst in jaren regeren, dus die leggen het accent anders dan Rutte.
Buma: “De Miljoenennota is van het demissionaire kabinet en het nieuwe kabinet zal een heleboel wijzigingen hebben.” Segers noemt de Prinsjesdagstukken wel echte plannen, maar die wijzigingen zullen er zeker komen, zegt hij.
Uiteindelijk gaat de Nederlander er qua Koopkracht gemiddeld maar 0,6 procent op vooruit. Werkenden profiteren het meest (0,8 procent). Om te voorkomen dat uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden erop achteruitgaan wordt 425 miljoen euro uitgetrokken.
AD 16.09.2017
Koopkrachtstijging, per groep
In de bijstand: 0,3 procent Gepensioneerd: 0,6 procent Werkend: 0,8 procent
– Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) schrijft in het voorwoord dat zowel de overheidsbestedingen als bedrijfsinvesteringen toenemen. De groei wordt enigszins geremd door de lagere gasproductie.
– Intussen daalt de staatsschuld naar 53,7 procent van het BNP en kan het kabinet wijzen naar een overschot op de begroting van 0,8 procent.
– Er wordt wordt flink geïnvesteerd in de zorg, een half miljard in 2018. Het eigen risico stijgt naar 400 euro. De zorgtoeslag voor lage inkomens gaat ook omhoog.
Formatie en Regeerakkoord
Over de formatie en het concept-regeerakkoord wordt overigens ook gelekt. Gisteren werd bekend dat de vier onderhandelende partijen het eens zijn over vluchtelingendeals en een nieuwe bed-bad-broodregeling.
Maandag 18.09.2017 gaan de onderhandelingen verder. Dinsdag 19.09.2017 is het Prinsjesdag.
Want met een demissionair kabinet zijn er geen grote plannen, geen vergezichten, geen met vers beleid gestutte visie op de toekomst.
Geen climax van het politieke seizoen, maar een verplicht nummer !!!
Qua rituelen zal de liefhebber niets tekortkomen, en toch is deze Prinsjesdag anders. Achter de feestelijkheden gaapt een leegte. Want wie schetst waar het heen moet met het land?
Zo op het eerste gezicht zal het een Prinsjesdag als alle andere zijn. Een Ridderzaal vol Kamerleden en hoogwaardigheidsbekleders. Luisterend naar de Koning die op plechtige toon de Troonrede voorleest. Een parade van dames met hoedjes waarover is nagedacht en heren in kraakverse pakken.
Goed, de Gouden Koets is in groot onderhoud, dus verplaatsen koning en koningin zich, voor het tweede jaar, per Glazen Koets. De route is wel weer klassiek. Vanwege de aanleg van een ondergrondse parkeergarage moest vorig jaar worden uitgeweken naar de Korte Houtstraat. Dit jaar gaat de koninklijke rijtoer als vanouds via de Korte Vijverberg naar het Binnenhof.
De Algemene Politieke Beschouwingen zijn verdaagd, tot na het regeerakkoord van een nieuw kabinet
Saluutschoten, ere-escorte van cavalerie, grenadiers, marechaussee en politie te paard – qua ritueel zal de liefhebber niets tekortkomen. Het zal niet genoeg zijn om te verhullen dat daarachter een grote leegte gaapt. Geen grote plannen, geen vergezichten, geen met vers beleid gestutte visie op de toekomst. Er is geen regering die de koning de woorden in de mond kan leggen om te schetsen waar het heen moet met ons land – de Troonrede als hoofdpijndossier. De begroting wordt een verlengstuk van die van vorig jaar.
Dit wordt de Prinsjesdag die niemand wilde, de dag die gehouden wordt omdat het nu eenmaal zo in de grondwet (artikel 65) staat. Wat normaal gesproken de climax van het politieke seizoen is, zal nu een verplicht nummer zijn. Ook de Algemene Politieke Beschouwingen – het debat van twee dagen waarin de oppositie de regering het vuur aan de schenen kan leggen – zijn verdaagd, tot na het regeerakkoord van een nieuw kabinet.
In plaats daarvan gaat het dezer dagen in de plenaire zaal over onderwerpen als misstanden in de bokkenhouderij en het gebruik van drones door Limburgse landbouwers. Nu de regering amper nog besluiten neemt, droogt de Kameragenda steeds verder op. Dat geldt in verhevigde mate voor de Eerste Kamer.
Als het aan de SP had gelegen, was dat anders gelopen. Dan waren de Beschouwingen gewoon doorgegaan. ‘Waarom zou je het primaat bij een demissionaire regering laten’, zegt Peter Kwint (32), Kamerlid sinds maart. ‘We hadden deze periode kunnen gebruiken om als Kamer accenten aan te geven.’ De pogingen die de SP daartoe ondernam, door te proberen de verhoging van de salarissen in het lager onderwijs en de verlaging van het eigen risico in de zorg te forceren, hadden niet het gewenste resultaat. Kwint, door Kamervoorzitter Arib gekapitteld toen hij zonder jasje de Kamer toesprak, komt vandaag in pak. ‘Ik heb nog wel wat in de kast hangen.’ Zijn moeder vergezelt hem.
Waar Kwint vol ongeduld wacht totdat zijn Kamerlidmaatschap echt losbrandt, heeft Gijs van Dijk (36), nieuw Kamerlid voor de PvdA, het razend druk. Zijn toch al gedecimeerde fractie bestaat voor de helft uit demissionaire bewindspersonen. Omdat die hun handen nog vol hebben aan hun ministerie, bemoeit Van Dijk zich met zowat alles. ‘Wonen, politie, sociale zaken, koninkrijksrelaties, basisregistratie personen – het is een stoomcursus. Ik ga van commissie naar commissie.’ Van Dijk, ook geen pakkendrager, bezocht de Suit Supply. ‘Je komt niet naar de Kamer voor die poespas, en toch doet het me wat.’
Suzanne Kröger (41), nieuw bij GroenLinks, heeft deze week wel iets anders aan haar hoofd dan Prinsjesdag. Ze heeft debatten over de uitbreiding van de luchthaven Lelystad, over de vervuiling bij Chemours en over een noodpakket luchtkwaliteit. Een soort apotheose van haar eerste half jaar als Kamerlid. ‘Dit is de week waarvoor je het doet’, zegt ze. ‘Voor mij komt alles samen.’ Haar hoop voor de Troonrede? Dat er hoge prioriteit aan klimaatverandering wordt gegeven. Over haar Prinsjesdagkleding heeft ze nog niet nagedacht. ‘Volgend jaar ben ik ook op dat punt ingewerkt.’
René Peters (42), die als kandidaat-Kamerlid drie stond op de CDA-lijst, heeft in zijn fractie de portefeuille schulden en armoede en is daar druk mee. ‘Veel is controversieel verklaard en kan dus niet worden behandeld. Maar ik ga heel veel op werkbezoek, geef lezingen, eet alle letters die over dit onderwerp worden geschreven, wil m’n contacten perfect op orde hebben. Dit is helemaal mijn terrein.’ Hij wordt dinsdag vanaf het ontbijt gevolgd door Omroep Brabant. ‘Alles nieuw en tiptop, tot en met sokken en schoenen. Het pak is gemaakt door een kleermaker in Oss.’ Zijn ouders zullen langs de route staan.
Een Prinsjesdag om te laten zien dat alles gewoon doormarcheert. Ook als de formatie eindeloos lijkt te duren.
Samenvatting Platform 31
Nederland is sterker uit de crisis gekomen. Zo luidde de centrale boodschap van de Miljoenennota 2018 die werd gepresenteerd op Prinsjesdag.
De jaarlijkse rijksbegroting repte onder meer over een groeiende economie en dalende werkloosheid. Welke belangrijkste maatregelen en beleidswijzigingen voor stad en regio sprongen er verder uit?
De rijksbegroting van dit jaar gaat, vanwege een demissionair kabinet, de geschiedenis in als een beleidsarm document. Nederland wacht vol spanning op het aanstaande regeerakkoord. U ontvangt daarom dit jaar – anders dan u van Platform31 gewend bent – maar liefst twee analyses: een samenvatting van de rijksbegroting_2018 én een gedetailleerdere analyse van het regeerakkoord_2018. In deze eerste samenvatting bundelen we de meest opvallende maatregelen en beleidswijzigingen voor u, geordend naar de ministeries die het meest relevant zijn voor stad en regio. Zodra er een nieuw regeerakkoord is, maakt Platform31 een uitgebreide analyse en duiding en brengen we de consequenties voor steden en regio’s in beeld.
NOS 17.08.2018 Het kabinet houdt voorlopig vast aan het afschaffen van de dividendbelasting. Gisteren bleek dat de maatregel meer kost dan tot nu toe werd gedacht, waardoor er opeens een gat van 600 miljoen op de begroting is.
Staatssecretaris Snel van Financiën, die over belastingen gaat, zei na de eerste ministerraad na de vakantie dat hij ervan uitgaat dat de afschaffing van de dividendbelasting doorgaat. “Het is een maatregel die geld kost, maar dat hebben wij ervoor over.”
Hij is ervan overtuigd dat het schrappen van de heffing die bedrijven betalen over de winst die zij aan hun aandeelhouders uitkeren, goed is voor het Nederlandse vestigingsbeleid. “En ik ga ervan uit dat we deze maatregel uit het regeerakkoord gewoon gaan uitvoeren.”
Financiële dekking
Het kabinet-Rutte III ging er aanvankelijk vanuit dat de omstreden maatregel 1,4 miljard euro per jaar aan inkomsten zou schelen. Maar nu zeggen ingewijden dat het kan oplopen tot 2 miljard, waardoor minister Hoekstra van Financiën nog voor Prinsjesdag een oplossing moet zoeken voor het verschil van 600 miljoen euro.
Het kabinet wil de dividendbelasting op 1 januari 2020 afschaffen, maar dat staat aanstaande Prinsjesdag al in het Belastingplan van staatssecretaris Snel. Hij moet voor elke euro die de afschaffing van de dividendbelasting kost, financiële dekking vinden.
Prinsjesdag
Premier Rutte wilde niet op de berichtgeving ingaan, omdat hij niet vooruit wil lopen op de plannen die op Prinsjesdag worden gepresenteerd. Hij zei wel dat het kabinet op dit moment bezig is om de afspraken uit het regeerakkoord uit te voeren.
Het afschaffen van de dividendbelasting is omstreden omdat de maatregel vooral ten goede komt aan grote bedrijven en er geen bewijs is dat hierdoor meer bedrijven naar Nederland komen. De oppositie spreekt van een ‘cadeautje voor multinationals’.
VK 16.08.2018 De Nederlandse economie blijft groeien, zo blijkt uit de nieuwste cijfers. Wat betekenen deze voor de plannen van het kabinet, en voor de portemonnee van de burger?
Begroten is voor dit kabinet een feest…
Miljoenennota’s maken is voor dit kabinet een feest. Gedwongen door de economische crisis stortte Rutte-II noodgedwongen de ene lastenverzwaring na de andere bezuiniging over het volk uit, maar Rutte-III geniet van een hoogconjunctuur. Minister Wopke Hoekstra van Financiën krijgt bij het opstellen van de rijksbegroting rugwind van de prachtige economische cijfers die het Centraal Planbureau (CPB) donderdag publiceerde.
Helaas voor het kabinet zijn die cijfers wel een tikje minder prachtig dan een paar maanden geleden. In maart dacht het planbureau nog dat de Nederlandse economie dit jaar met 3,2 procent zou groeien en volgend jaar met 2,7 procent. Die groeiverwachting heeft het CPB nu verlaagd naar respectievelijk 2,8 en 2,5 procent. Ook de ontwikkeling van de werkloosheid en de koopkracht ziet er sinds donderdag net iets minder rooskleurig uit dan daarvoor.
Het kabinet let bij het maken van de rijksbegroting altijd scherp op de koopkrachtontwikkeling die het CPB voorspelt. Is die wel evenwichtig? Welke kiezersgroepen blijven achter bij het gemiddelde? Moeten we voor die mensen iets extra’s doen, dus compenserende maatregelen nemen? De noodzaak daarvoor lijkt dit jaar gering. Volgens het CPB gaan alle huishoudens er in 2019 grosso modo op vooruit. Die doorsnee koopkrachtverbetering (1,3 procent) is ook substantieel groter dan dit jaar (0,4 procent).
Toch valt die voorspelling een beetje tegen. In juni ging het CPB nog uit van een koopkrachtstijging van 0,6 procent in 2018 en 1,6 procent volgend jaar. CPB-directeur Laura van Geest geeft twee redenen voor het neerwaarts bijstellen van de raming: de inflatie stijgt sneller dan eerder geraamd en de cao-lonen juist langzamer.
Het mysterie van de achterblijvende lonen is nog niet opgehelderd. Het CPB speculeert dat de onderhandelingspositie van arbeidskrachten is verzwakt ten opzichte van hun werkgevers. Dat zou onder andere liggen aan de digitalisering en robotisering van taken die vroeger door mensen werden gedaan en aan de internationalisering van de arbeidsmarkt (concurrentie uit lagelonenlanden). De economische wetenschap is er nog niet over uit. De ramingen van het CPB waren tot nu toe in elk geval telkens te optimistisch. In maart dacht het CPB nog dat de lonen met 3,2 procent zouden stijgen, in juni stelde het instituut dat bij naar 3,1 procent en in de voorspelling van donderdag is dat 2,9 procent.
Van alle huishoudens gaan de laagste inkomens (minder dan 23.700 bruto per jaar) er in 2019 het minst op vooruit (0,5 à 0,7 procent). Dit zijn hoofdzakelijk uitkeringsgerechtigden. Dit komt onder andere doordat de uitkeringen in mindere mate stijgen dan de lonen van werkenden. Een deel van deze groep (13 tot 14 procent) krijgt volgend jaar zelfs minder te besteden (tenzij het kabinet dat met nieuwe maatregelen voorkomt). Het CDA en de ChristenUnie kunnen ondertussen tevreden zijn over de koopkracht van alleenverdieners: die stijgt volgend jaar bovengemiddeld, net als die van huishoudens die meer dan 55.000 euro bruto per jaar verdienen. Het regeerakkoord pakt dus denivellerend uit.
Vergeleken met andere huishoudens komen gepensioneerden er dit jaar bekaaid vanaf, maar 2019 wordt ook voor hen een goed jaar. Maar liefst 96 procent van de AOW’ers gaat er dan in koopkracht op vooruit, voorspelt het CPB. Dat hebben de ouderen onder meer te danken aan een verhoging van de ouderenkorting, maar ook aan de verdere verlaging van de vermogensrendementsheffing en een (geraamde) rentestijging.
Gepensioneerden hebben gemiddeld meer spaargeld en beleggingen dan andere leeftijdsgroepen en profiteren daarom relatief meer van deze ontwikkelingen, voorspellen de rekenmeesters van het CPB. Ouderenpartij 50Plus eiste woensdag nog ‘compensatie voor AOW’ers’, omdat die ‘niet of nauwelijks’ zouden meedelen in de lastenverlichtingen van dit kabinet.
…totdat de dividendbelasting de sfeer bederft
Ondanks het financiële zomerweer moet het kabinet in de Miljoenennota (die het op Prinsjesdag publiceert) minimaal twee flinke tegenvallers wegwerken: de lagere aardgasbaten en – paradoxaal genoeg – een hoger dan geraamde opbrengst van de dividendbelasting. Het Rijk verliest tot en met 2022 1,9 miljard euro aan gasopbrengsten als gevolg van het besluit de gaskraan in Groningen sneller dicht te draaien dan gepland. Hoekstra zei in mei dat hij voor die tegenvaller al dekking heeft gevonden, maar niet welke. Waarschijnlijk vangt het kabinet de gastegenvaller pijnloos op met verwachte meevallers aan de uitgavenkant (besparingen op gezondheidszorg en sociale zekerheid). Een bron in Den Haag bevestigt dat.
De geplande afschaffing van de dividendbelasting, die toch al uiterst gevoelig ligt, stelt het kabinet nu ook nog voor een akelig begrotingsprobleem. Dankzij de florerende economie en de meegroeiende bedrijfswinsten brengt deze bedrijfstaks steeds meer geld in het laatje. Het AD berichtte donderdag dat de dividendbelasting de schatkist dit jaar minstens 1,9 miljard euro oplevert.
Dat is 500 miljoen euro meer dan begroot. Voor dit jaar is dat een mooie meevaller, maar de keerzijde is dat het schrappen van de dividendbelasting steeds duurder wordt. In het regeerakkoord hield het kabinet rekening met een inkomstenderving van 1,4 miljard euro vanaf 2020 (het jaar dat de belasting verdwijnt). Nu dat inkomstenverlies groter blijkt dan geraamd, moet Rutte-III volgens de begrotingsregels het verschil van 500 miljoen euro al in de aanstaande Miljoenennota compenseren. Volgens diezelfde begrotingsregels kan dat alleen met extra lastenverzwaringen, niet met budgettaire meevallers.
Het kabinet moet dus andere belastingen verhogen (of minder verlagen dan beloofd) om een impopulair douceurtje voor multinationals te kunnen bekostigen. En dat een half jaar voor de Provinciale Statenverkiezingen. Op het Binnenhof wordt druk gespeculeerd dat coalitiepartijen D66 en ChristenUnie, die eigenlijk tegen het afschaffen van de dividendbelasting zijn, de oplopende kosten zullen aangrijpen om dit onderdeel van het regeerakkoord opnieuw ter discussie te stellen tijdens de komende begrotingsonderhandelingen.
Zelfs bij initiatiefnemer VVD is het enthousiasme voor de maatregel maar matig. VVD-prominent Frank de Grave heeft publiekelijk zijn scepsis laten blijken en fractievoorzitter Klaas Dijkhoff onderkende vorig jaar in een Kamerdebat dat er geen bewijs is voor de veronderstelde heilzame uitwerking op het vestigingsklimaat. Volgens Dijkhoff is de afschaffing van de dividendbelasting ‘een gok’. Een dure gok bovendien, blijkt nu.
AD 16.08.2018 De Nederlandse economie groeit dit jaar en volgend jaar iets minder hard dan eerder werd voorzien, blijkt uit een nieuwe raming van het het Centraal Planbureau (CPB).
Het CPB voorziet nu voor 2018 een groei van 2,8 procent en van 2,5 procent in 2019. In juni ging het planbureau nog uit van een groei van respectievelijk 2,9 en 2,7 procent. ,,Ook in economisch opzicht is het een mooie zomer, met aanhoudende groei en verder dalende werkloosheid. Maar het is niet alleen maar zonneschijn. Onzekerheden rond brexit, het handelsbeleid van de VS en het economisch beleid in Italië kunnen het beeld doen kantelen”, zegt CPB-directeur Laura van Geest.
Volgens haar zijn de ‘neerwaartse risico’s’ voor de economie toegenomen. ,,De handelsconflicten die kunnen uitmonden in een handelsoorlog zijn verder verscherpt. Het risico op een harde brexit wordt met de dag groter. Het economische beleid in Italië en de groeivertraging in een aantal opkomende economieën, zoals Turkije, brengen onzekerheid met zich mee voor het eurogebied”, aldus Van Geest.
Historisch laag niveau
Het CPB wijst er wel op dat de economie blijft groeien in een bovengemiddeld tempo. Dat komt onder meer door gunstige consumptiecijfers van huishoudens, de overheidsbestedingen en investeringen in woningen. Daarbij daalt de werkloosheid naar verwachting in 2019 verder naar een ‘historisch laag niveau’ van 3,5 procent.
Het CPB voorziet in zijn nieuwe raming ook dat de inflatie iets sterker toeneemt. Dit jaar wordt het leven naar verwachting 1,6 procent duurder en volgend jaar komt de inflatie vermoedelijk uit op 2,4 procent. Volgens het planbureau wordt de inflatie vooral gestuwd door een hoger btw-tarief.
Machines
Gisteren meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) nog dat de economie het goed blijft doen. De groei hebben we te danken aan de binnenlandse bestedingen, export en bedrijfsinvesteringen. Vooral de bouw maakte het afgelopen kwartaal het verschil, aldus het CBS.
Zo is in het tweede kwartaal fors meer geïnvesteerd in woningen, bedrijfsgebouwen en infrastructuur. Verder schaften bedrijven opnieuw meer auto’s aan. Ook werd meer geld uitgetrokken voor machines.
Ook consumenten laten het geld rollen en jagen daarmee de groei aan. Al zeventien kwartalen op rij geven huishoudens meer uit dan een jaar eerder. Vooral voor auto’s en elektrische apparaten wordt flink de knip getrokken. Daarnaast geven mensen meer geld uit aan diensten, met name op het gebied van horeca, vervoer en communicatie.
Eurozone
Al met al doet onze economie het duidelijk beter dan het gemiddelde van de landen van de eurozone. Volgens een nieuwe schatting van Europees statistiekbureau Eurostat ging de economie van het eurogebied met 0,4 procent vooruit op kwartaalbasis, net als in het eerste kwartaal.
CPB raming: de Nederlandse economie ontwikkelt zich gunstig, dit jaar een groei van 2,8% en volgend jaar 2,5%. Verhoging lage BTW tarief duwt inflatie in 2019 omhoog naar 2,4%. Meer informatie: http://bit.ly/2MPOjJo 7:01 AM – Aug 16, 2018
cMEV raming: de economie groeit in 2018 en 2019 door in een bovengemiddeld tempo. De werkloosheid daalt in 2019 verder naar een historisch laag niveau van 3,5%, de overheidsschuld daalt naar 49%. Meer informatie: http://bit.ly/2MtFS9U 7:02 AM – Aug 16, 2018
CPB koopkrachtraming: bijna alle huishoudens kennen in 2019 een positieve koopkrachtontwikkeling, met uitschieters tot boven de 4%. De presentatie van de koopkrachtontwikkeling is gewijzigd; de spreiding van koopkrachteffecten krijgt meer aandacht http://bit.ly/2MNknxG 7:03 AM – Aug 16, 2018
NOS 16.08.2018 De Nederlandse economie groeit volgend jaar bovengemiddeld, maar het tempo van de groei neemt wel af.
Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) in de conceptversie van de MEV 2019, de Macro Economische Verkenning. De MEV-cijfers en ramingen voor de economie, de koopkracht en de arbeidsmarkt vormen voor het kabinet het vertrekpunt voor de rijksbegrotingen en de koopkrachtplaatjes voor volgend jaar. Op Prinsjesdag (18 september) komt de definitieve MEV.
De economische groei komt volgend jaar uit op 2,5 procent. Dit jaar wordt er een groei van 2,8 procent verwacht. De werkloosheid blijft dit jaar en volgend jaar dalen en komt uit op het laagste niveau sinds 2001.
Turkije
Het Centraal Planbureau waarschuwt dat er steeds meer risico’s zijn voor de Nederlandse economie. Handelsconflicten kunnen uitlopen op een handelsoorlog en als er geen deal komt rond de brexit raakt dat ook de Nederlandse economie. Daarnaast wijzen de economen op de problemen in Turkije, die tot onzekerheid in het eurogebied leiden.
Vaak wordt er ook met extra belangstelling gekeken naar de cijfers over de koopkracht die het Centraal Planbureau presenteert. De mediane koopkracht stijgt in 2019 met 1,3 procent. Ook dat cijfer is naar beneden bijgesteld. De laagste inkomens gaan er het minst op vooruit. Ruim 1 op de 10 lage inkomens gaat er zelfs op achteruit.
Is het nou mediaan of gemiddelde?
Mediane koopkracht is niet hetzelfde als gemiddelde koopkracht. Een gemiddelde is de optelsom van de koopkracht van alle huishoudens gedeeld door het totale aantal huishoudens. Die koopkracht wordt voor verschillende soorten huishoudens berekend: alleen of meerpersoons, met of zonder kinderen, een- of tweeverdiener, werkend of uitkering of gepensioneerd. Zo’n gemiddelde levert een vertekend beeld op. Een kleine groep mensen met grote koopkracht vertekent het cijfer voor de mensen uit diezelfde groep die minder koopkracht hebben.
Een mediaan koopkrachtcijfer geeft daarom een beter beeld. We spreken van de mediane koopkracht als er in dezelfde groep evenveel huishoudens zijn die meer koopkracht hebben als huishoudens die minder koopkracht hebben.
Een positief koopkrachtcijfer betekent niet dat iedereen erop vooruit gaat. Het koopkrachtcijfer zegt dat de meesten erop vooruitgaan maar niet per se alle huishoudens. Koopkrachtplaatjes zijn ook statisch en houden geen rekening met de gevolgen van loonsverhoging, werk vinden of ontslagen worden, een kind krijgen, scheiden en ouder worden. Dat soort zaken hebben veel meer effect op de koopkracht.
Eerder deze week maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek groeicijfers over het afgelopen halfjaar bekend. Daaruit blijkt dat de Nederlandse economie harder is gegroeid dan veel andere Europese economieën.
AD 16.08.2018 De voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting valt honderden miljoenen duurder uit dan gepland. Volgens bronnen in Den Haag loopt de rekening op in de richting van de 2 miljard euro.
De maatregel is van meet af aan zeer omstreden. Geen van de vier regeringspartijen had afschaffing van de dividendbelasting in het verkiezingsprogramma opgenomen. Desondanks besloot het kwartet tot afschaffing van de belasting op de winstuitkering van ondernemingen aan hun aandeelhouders.
Bij het aantreden van het kabinet gingen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie er nog vanuit dat het schrappen van de dividendbelasting 1,4 miljard euro aan inkomsten zou schelen. In mei bleek echter al dat dit bedrag te laag was ingeschat, omdat de opbrengsten in 2017 200 miljoen hoger waren.
Economische groei
Aangejaagd door de economische groei en toegenomen winsten neemt het bedrag intussen alleen maar verder toe, stellen ingewijden. Voor de zomer werd de opbrengst in kabinetskringen over 2018 al op 1,9 miljard euro geschat, aldus een betrokkene: ,,Het kan zomaar zijn dat het meer dan 2 miljard wordt.”
Het kabinet wil de dividendbelasting per 1 januari 2020 schrappen. Het wetsvoorstel dat de afschaffing regelt, komt echter komende Prinsjesdag al naar de Tweede Kamer, als onderdeel van een omvangrijk Belastingplan. In dat wetsvoorstel staat ook hoe groot de inkomstenderving is.
Daarvoor heeft het ministerie van Financiën zich te baseren op de meest actuele cijfers. Voor elke euro bovenop de 1,4 miljard uit het regeerakkoord zal extra dekking moeten worden gevonden. ,,Hier staat veel druk op”, bevestigt een ingewijde.
Vestigingsklimaat
Minister-president Mark Rutte heeft de maatregel altijd fanatiek verdedigd omdat die zou leiden tot een beter Nederlands vestigingsklimaat. Handhaving van de dividendbelasting zou voor grote bedrijven een reden kunnen zijn om hun hoofdkantoor niet in Nederland te vestigen of te verplaatsen naar het buitenland.
Volgens het Centraal Planbureau is er echter geen hard bewijs dat de maatregel effect heeft en komt de opbrengst ten goede aan buitenlandse overheden. Ook ambtenaren van Financiën uitten in memo’s aan de formerende partijen grote twijfels over het nut van de maatregel.
Nieuwe raming
Vandaag bleek uit een nieuwe raming van het Centraal Planbureau dat de Nederlandse economie dit jaar en volgend jaar iets minder hard groeit dan eerder werd voorzien. Het CPB voorziet nu voor 2018 een groei van 2,8 procent en van 2,5 procent in 2019. In juni ging het planbureau nog uit van een groei van respectievelijk 2,9 en 2,7 procent.
,,Ook in economisch opzicht is het een mooie zomer, met aanhoudende groei en verder dalende werkloosheid. Maar het is niet alleen maar zonneschijn. Onzekerheden rond brexit, het handelsbeleid van de VS en het economisch beleid in Italië kunnen het beeld doen kantelen”, zegt CPB-directeur Laura van Geest.
Morgen komt het kabinet voor het eerst sinds de vakantie weer bijeen voor de ministerraad.
NU 16.08.2018 De afschaffing van de dividendbelasting gaat jaarlijks mogelijk 2 miljard euro of meer kosten, in plaats van de 1,4 miljard euro die in het regeerakkoord wordt genoemd, bevestigen bronnen in Den Haag na berichtgeving door het AD.
Het plan is om de dividendbelasting in 2020 af te schaffen, maar het wetsvoorstel dat dat moet regelen wordt volgende maand al ingediend.
AD schrijft dat het bedrag volgens ingewijden verder toeneemt door de economische groei en toegenomen winsten. Omdat de economie goed draait, wordt er meer belasting betaald – ook over dividend, de winstuitkering van bedrijven aan hun aandeelhouders.
De maatregel is een van de meest omstreden uit het regeerakkoord. Geen van de vier coalitiepartijen had afschaffing in het verkiezingsprogramma staan. Alleen de VVD van premier Mark Rutte is en blijft een uitgesproken voorstander.
Het afschaffen van deze belasting moet het vestigingsklimaat ten goede komen, maar feitelijke onderbouwing daarvoor ontbreekt.
Definitieve cijfers komen op Prinsjesdag
In eerste instantie meldde het kabinet dat de maatregel per 2020 de schatkist jaarlijks 1,4 miljard euro zou kosten, maar dat werd later verhoogd naar 1,6 miljard. Tijdens Prinsjesdag op 18 september worden de definitieve cijfers gepubliceerd.
Nederlandse aandeelhouders kunnen de afgedragen belasting over dividend via de Belastingdienst terugkrijgen. Dit maakt de afschaffing van de dividendbelasting vooral voordelig voor buitenlandse aandeelhouders in Nederlandse beursgenoteerde bedrijven.
Bedrijven zouden zo makkelijker aan buitenlands kapitaal moeten kunnen komen. Ze profiteren in ieder geval van minder administratieve lasten.
Motie van afkeuring voor Rutte
Het afschaffen van de dividendbelasting is uitgegroeid tot een hoofdpijndossier voor het kabinet en leverde Rutte in april een breed gedragen motie van afkeuring op vanwege zijn rol in de zoektocht naar de omstreden memo’s die tijdens de formatie gebruikt zijn om de belasting af te schaffen.
Rutte en de coalitiepartijen beweerden eerder dat er voor zover zij zich konden herinneren geen memo’s waren, maar die memo’s bleken er toch te zijn.
NOS 16.08.2018 Het afschaffen van de dividendbelasting kost veel meer dan gedacht. Minister Hoekstra van Financiën moet nog voor Prinsjesdag op zoek naar 600 miljoen euro op de Rijksbegroting, zeggen bronnen in Den Haag na berichtgeving in het AD.
Het kabinet-Rutte III ging er aanvankelijk van uit dat de omstreden maatregel 1,4 miljard euro aan inkomsten zou schelen. Dat bedrag zal de komende jaren alleen maar toenemen, omdat het goed gaat met de economie. Dividendbelasting wordt namelijk betaald over de winst die bedrijven uitkeren aan hun aandeelhouders. Hoe hoger de winst, hoe hoger de opbrengst voor de staatskas.
Ingewijden zeggen dat het zou kunnen oplopen tot 2 miljard per jaar. Dat betekent dat Hoekstra vanaf 2020 jaarlijks met een gat van 600 miljoen zit. Om dat te dichten zou hij bijvoorbeeld andere belastingen kunnen verhogen.
Financiële dekking
Het kabinet wil de dividendbelasting op 1 januari 2020 afschaffen, maar het voornemen staat aanstaande Prinsjesdag al in het Belastingplan van minister Hoekstra. Hij moet zich baseren op de meest actuele cijfers en voor elke extra euro die het kost financiële dekking zoeken.
Premier Rutte is een groot voorstander van de afschaffing van de dividendbelasting voor buitenlandse bedrijven. Hij denkt dat de maatregel ertoe leidt dat grote bedrijven hun hoofdkantoor eerder in Nederland houden of vestigen. De oppositie verwijt het kabinet dat het zijn oren te veel naar grote bedrijven laat hangen, die van de heffing af willen. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat het afschaffen van dividendbelasting goed is voor het Nederlandse vestigingsbeleid.
AD 14.08.2018 De Nederlandse economie blijft het goed doen. In het tweede kwartaal werd de economie 0,7 procent groter in vergelijking met de eerste drie maanden van dit jaar. Op jaarbasis komt dit neer op een groeicijfer van 2,9procent. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.
De groei hebben we te danken aan de binnenlandse bestedingen, export en bedrijfsinvesteringen. Vooral de bouw maakte het afgelopen kwartaal het verschil, aldus het CBS.
Zo is in het tweede kwartaal fors meer geïnvesteerd in woningen, bedrijfsgebouwen en infrastructuur. Verder schaften bedrijven opnieuw meer auto’s aan. Ook werd meer geld uitgetrokken voor machines.
Ook consumenten laten het geld rollen en jagen daarmee de groei aan. Al zeventien kwartalen op rij geven huishoudens meer uit dan een jaar eerder. Vooral voor auto’s en elektrische apparaten wordt flink de knip getrokken. Daarnaast geven mensen meer geld uit aan diensten, met name op het gebied van horeca, vervoer en communicatie.
De huidige indicatoren geven aan dat de groei dit jaar uitkomt rond de 3 procent. ,,In de eerste helft van dit jaar ligt de groei rond de 2,9 procent, dus we liggen goed op schema”, aldus CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen.
De consumptiegroei is in lijn met het verder aantrekken van de werkgelegenheid, de daling van de werkloosheid en het verdere herstel op de woningmarkt. Volgens het CBS is het aantal vaste banen in het tweede kwartaal opnieuw toegenomen: 159.000 meer dan vorig jaar.
Er is sprake van stijgende krapte op de arbeidsmarkt. Voor iedere vacature zijn er nu 1,4 werklozen. Op het hoogtepunt van de crisis waren dat er 7. Die krapte vertaalt zich echter nog altijd niet in forse cao-loonstijgingen. ,,Op het loonstrookje is het effect minder zichtbaar”, aldus Van Mulligen.
Al met al doet onze economie het duidelijk beter dan het gemiddelde van de landen van de eurozone. Volgens een nieuwe schatting van Europees statistiekbureau Eurostat ging de economie van het eurogebied met 0,4 procent vooruit op kwartaalbasis, net als in het eerste kwartaal.
AD 02.07.2018 De Nederlandse economie groeit snel en is sterk. Dat komt onder andere door de overheidssubsidies die we hier kennen, door groeiende werkgelegenheid en door het zelfverzekerde karakter van de economie. Dat meldt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
Iedere twee jaar neemt de OESO de Nederlandse economie onder de loep om te kijken wat goed gaat en wat beter kan. Ook dit jaar is het rapport positief gestemd. De Nederlandse economie zal dit jaar met 3,3 procent groeien en volgend jaar naar verwachting met 2,9 procent. Dat is fors boven het Europese gemiddelde. Ook de werkeloosheid is flink afgenomen.
Angel Gurria, secretaris-generaal van de OESO, reageert op het rapport: ,,De Nederlandse economie doet het extreem goed. Het toont prijzenswaardige weerstand sinds de wereldwijde financiële crisis. Er zijn echter wel belangrijke uitdagingen die aangepakt moeten worden om een duurzame en inclusieve groei te realiseren in de toekomst.”
Toekomstige stabiliteit
Die toekomstige economische stabiliteit is nodig om een meer inclusieve arbeidsmarkt te realiseren. Zo zou Nederland goed aan doen om toch een beperkte vorm van sociale verzekeringen voor zelfstandigen in te voeren en de excessieve fiscale voordelen voor zzp’ers geleidelijk af te bouwen. De verschillen tussen de soorten arbeidsverbanden worden daardoor teruggebracht, waardoor meer Nederlanders kunnen profiteren van de sterke economische groei. Ook pleit de denktank voor een langer vaderschapsverlof.
Het is de OESO opgevallen dat Nederlandse vrouwen relatief een stuk minder pensioen opbouwen dan mannen, doordat ze vaker parttime werken. Volgens de onderzoekers is de pensioenkloof tussen mannen en vrouwen met gemiddeld dik 42 procent bijna nergens zo groot als hier. Als vaders vanaf het begin al langer bij de zorg van hun kind betrokken kunnen worden zou dit de seksverschillen op het gebied van parttimewerk wat kunnen beperken, adviseert het rapport.
Staatsschuld
Met een staatsschuld van bijna zestig procent van het bruto nationaal product (bnp) blijft Nederland onder de Europese norm. Griekenland heeft de grootste staatsschuld met 180 procent van het bnp, al is daar wel een lichte groei in de economie te zien.
Staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken benadrukt in een reactie dat een eerlijkere arbeidsmarkt ,,een van de prioriteiten” is van het kabinet. ,,Ook ondersteunt de OESO de Nederlandse aanpak als het gaat om belastingontwijking en belastingontduiking”, aldus de bewindsvrouw die verder niet inhoudelijk op de aanbevelingen uit het rapport ingaat.
Er gaan al langer stemmen op om te snijden in de zelfstandigenaftrek en bijvoorbeeld een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers verplicht te stellen. De politiek is evenwel verdeeld over het onderwerp. Zelfstandigenorganisaties hebben erop gewezen dat veel ondernemers zelf helemaal niet zitten te wachten op allerlei vergaande verplichtingen over het aangaan van verzekeringen.
AD 19.06.2018 De economie van Nederland blijft zich gunstig ontwikkelen, maar de groeipiek ligt vermoedelijk achter ons. Dat schrijft het Centraal Planbureau (CPB) in een nieuw rapport over de groeiramingen. Volgens het planbureau blijft Nederland profiteren van gunstige omstandigheden in eigen land en van ,,prima groei” van de wereldhandel.
Het CPB-rapport volgt op nieuwe ramingen die De Nederlandsche Bank (DNB) gisteren naar buiten bracht. De toezichthouder stelde de verwachtingen voor de groei neerwaarts bij naar 2,5 procent dit jaar. Eerder ging DNB voor 2018 uit van 3,1 procent groei. De mindere vooruitzichten dit jaar hebben vooral te maken met een tegenvallend eerste kwartaal. Volgens het CPB is de lichte terugval vermoedelijk van tijdelijke aard.
Voor dit jaar gaat het CPB uit van een economische groei van 2,9 procent, tegen 3,2 procent vorig jaar. In 2019 zal de economie met 2,7 procent groeien. Verder zal de inflatie verder oplopen. Dit jaar 1,5 procent en een jaar later wordt het leven gemiddeld 2,3 procent duurder. De werkloosheid daalt volgend jaar naar 3,4 procent van de beroepsbevolking.
Door de krapte op de arbeidsmarkt zullen ook de lonen stijgen. Verder dragen oplopende olieprijzen en een verhoging van de indirecte belastingen bij aan de oplopende inflatie. De overheid houdt een overschot op de begroting.
Italië en Brexit
Wel wijst het CPB op ontwikkelingen in het buitenland die een risico kunnen vormen. Daarbij wordt onder meer gewezen op de politieke ontwikkelingen in Italië en de brexit. Ook het aanhoudende conflict met de Verenigde Staten over internationale handel kan de Nederlandse economie negatief beïnvloeden.
Het effect van de al ingevoerde importheffingen op de wereldwijde groei noemt het CPB ,,verwaarloosbaar”. Een escalatie van het handelsconflict kan wel ,,verstrekkende gevolgen” op de economische groei, met name op de langere termijn. Ook DNB wees al op de risico’s van een volwaardige handelsoorlog.
RO 28.05.2018 De overheidsfinanciën vertonen onverminderd een positief beeld. Financiële meevallers helpen in 2018 bij het opvangen van de kosten van het verlagen van de gaswinning. De lagere gasbaten als gevolg van dit besluit lopen naar verwachting op tot 900 miljoen euro in 2022. Financiële meevallers zijn voornamelijk te vinden bij de zorg en sociale zekerheid.
Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de Voorjaarsnota 2018 die minister Hoekstra van Financiën op 28 mei aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. In de Voorjaarsnota staan de wijzigingen voor het begrotingsjaar 2018 ten opzichte van de Startnota, de vertaling van de financiële afspraken uit het Regeerakkoord.
Economisch en budgettair beeld
Cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) laten zien dat de economische groei hoger was dan bij de Startnota geraamd. Deze extra groei wordt vooral verklaard door een hogere uitvoer, die het gevolg is van een hoger dan geraamde wereldhandel. Ook de woningmarkt draagt bij aan de groei. De werkloosheid blijft met 3,9 procent ongewijzigd ten opzicht van de Startnota.
Ook de raming van het overheidssaldo is onveranderd en komt uit op 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De overheidsschuld is verder gedaald tot 53,3 procent bbp. De belangrijkste reden hiervoor is dat de schuld in 2017 lager uitkwam dan verwacht en doorwerkt in de voorjaarsnotacijfers.
Niettemin is het kabinet zich ervan bewust dat met name internationale risico’s, zoals de uitwerking van de Brexit en het (handels)beleid van de Verenigde Staten, kunnen de economische groei drukken.
Aanpassingen
Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota 2018 extra geld vrijgemaakt voor onder andere het opvangen van de lagere gasbaten en meer mankracht bij de Brexit-voorbereidingen voor Douane en keuringsdiensten (34 miljoen). Financiële meevallers zijn er onder andere door lagere uitgaven aan genees- en hulpmiddelen (350 miljoen) en een lager dan verwacht aantal AOW-gerechtigden (95 miljoen). Ook bij de huurtoeslag is er een meevaller van 100 miljoen.
Hogere uitgaven zijn er dit jaar onder andere door een hoger dan geraamd aantal leerlingen en studenten (200 miljoen) en doordat de gunstige economische omstandigheden meer mensen doen besluiten gebruik te maken van kinderopvang (80 miljoen).
De inkomsten komen lager uit door de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie over de fiscale eenheid en doordat zorgverzekeraars de nominale zorgpremie uiteindelijk lager hebben vastgesteld dan eerder geraamd. De economische groei zorgt – in mindere mate – juist voor hogere inkomsten.
Gasbesluit
In de Voorjaarsnota zijn de budgettaire effecten verwerkt van het kabinetsbesluit over de gaswinning in Groningen. Het gaat hier om gederfde ontvangsten voor begrotingsjaar 2018 en de meerjarige doorwerking hiervan tot en met 2022. De gedetailleerde financiële dekking van het besluit wordt zichtbaar op Prinsjesdag, waarbij traditioneel de integrale begrotingsbesluitvorming voor het jaar 2019 en verder wordt gepresenteerd.
Volgens de huidige inzichten leidt het verlagen van de gaswinning in 2018 tot 150 miljoen euro lagere baten, en loopt dit bedrag op tot 900 miljoen in 2022. Daarnaast is er structureel 200 miljoen euro gereserveerd voor diverse kosten van het Rijk voor onder andere de kosten voor de aardbevingen en het bieden van een perspectief voor de regio.
Beide maatregelen worden in 2018 gedekt uit meevallers en geld op de verschillende departementale begrotingen wat niet tot besteding zal komen, in het bijzonder die van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De meerjarige dekking wordt gepresenteerd op Prinsjesdag.
AD 28.05.2018 Meevallers op de rijksbegroting zijn dit jaar groot genoeg om het gat te dichten dat geslagen wordt door het verder terugschroeven van de gaswinning in Groningen. Daarnaast is er ruimte om enkele tegenvallers op te vangen zonder elders te hoeven bezuinigen, blijkt uit de vandaag gepresenteerde Voorjaarsnota.
Het kabinet gaf al eerder aan niet extra te zullen bezuinigen om de kosten van het dichtdraaien van de Groningse gaskraan op te vangen. Het besluit om de gaskraan in 2030 helemaal dicht te draaien werd enkele weken geleden al genomen, maar onduidelijk was tot dusver welk prijskaartje daaraan hangt en hoe die rekening moet worden betaald. Hoe het kabinet dat vanaf 2019 denkt te gaan oplossen, wordt op Prinsjesdag bekendgemaakt.
Het besluit om de gaskraan verder dicht te draaien kost dit jaar 150 miljoen euro aan misgelopen gasbaten. Doordat de gaswinning de komende jaren helemaal wordt afgebouwd, loopt dat bedrag fors verder op naar 900 miljoen euro in 2022. Daarnaast wordt structureel 200 miljoen euro opzijgezet om het aardbevingsgebied in Groningen te helpen.
Onverminderd positief
Meevallers zijn er dit jaar met name bij de gezondheidszorg en de sociale zekerheid. Zo hoeft minder geld te worden uitgegeven aan genees- en hulpmiddelen, aan de AOW en aan huurtoeslagen. Daar staan hogere uitgaven tegenover aan onderwijs en kinderopvang. Ook gaat extra geld naar de douane en keuringsdiensten ter voorbereiding op het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU.
De overheidsfinanciën vertonen volgens minister Wopke Hoekstra (Financiën) onverminderd een positief beeld. Het kabinet gaat nog altijd uit van een begrotingsoverschot van 0,5 procent van het bruto binnenlands product. De economie draait nog altijd op volle toeren, en groeit zelfs harder dan waar vanuit werd gegaan bij het opstellen van de begroting voor dit jaar.
Het kabinet waakt desondanks voor al te veel optimisme, omdat er ook risico’s op de loer liggen. De gevolgen van bijvoorbeeld de brexit en het handelsbeleid van de Verenigde Staten kunnen de economische groei drukken.
NU 23.05.2018 Zodra er plannen voor de toekomst worden gesmeed, staan politici maar wat graag vooraan. Maar zodra er teruggeblikt moet worden, is dat een ander verhaal. Ook na de achttiende Verantwoordingsdag op de derde woensdag in mei, vorige week, is dat beeld nog niet veranderd. Deze woensdag debatteert de Kamer met de premier over de jaarverslagen van de ministeries.
De tegenhanger van Verantwoordingsdag, Prinsjesdag op de derde dinsdag in september, is een stuk bekender bij het grote publiek.
Toch onderschrijft iedereen in Den Haag het belang van volledige en transparante verantwoording over wat er met belastinggeld is gebeurd.
Een week na Verantwoordingsdag, waarop de jaarverslagen van de ministeries en de toelichting daarop zijn gepubliceerd, debatteert de Kamer woensdag de hele dag met premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra over de verantwoordingsstukken.
Aandacht
“Politici die plannen maken, krijgen veel aandacht. Terugkijken of die plannen ook hun doel hebben behaald, komt veel minder in het nieuws”, zegt D66-Kamerlid Joost Sneller.
Sneller voelt zich een ambassadeur van Verantwoordingsdag. Hij begeleidde als parlementariër een project waarin honderd burgers naar aanleiding van de verantwoordingsstukken zelf vragen aan het kabinet kunnen stellen.
“Het viel bijvoorbeeld iemand op dat er goed geschoold personeel in de zorg nodig is, maar dat slechts een vijfde van het budget door het ministerie daarvoor is gebruikt.” Een terechte vraag, vindt Sneller. Het kabinet moet nog antwoorden.
Sneller vindt eveneens dat de nadruk vooral ligt op wat er wordt uitgegeven aan nieuw beleid en te weinig wordt gekeken naar wat het dan oplevert. Maar kijkend naar het verleden ziet hij ook verbeteringen.
“Pas in 1993 werd het jaarverslag van de rijksoverheid voor het eerst goedgekeurd door de accountant. Nu scoren we traditioneel erg hoog op het gebied van rechtmatige rijksuitgaven.”
Verplicht
Veel onduidelijkheid kan vooraf worden weggenomen als ministers bij nieuwe wetgeving duidelijke doelen formuleren. Zo kan achteraf door de Kamer gemakkelijk worden beoordeeld of die doelen ook zijn gehaald.
Er is sinds dit jaar een wet van kracht die ministers verplicht meer inzicht te geven in de doelmatigheid en doeltreffendheid van hun beleid, maar gezien de conclusies van de Rekenkamer is er nog werk aan de winkel. Meer informatie heeft niet geleid tot meer inzicht in wat er met het belastinggeld is gebeurd, schrijft de organisatie.
Het valt Sneller ook op dat er nog winst valt te behalen op dit punt, maar het geheel moet volgens hem ook meer worden gezien als een lopend proces dat tijd nodig heeft.
GroenLinks-Kamerlid Bart Snels heeft het over “puzzelstukjes” die uiteindelijk tot een helder en transparant totaalbeeld moeten leiden.
“Wanneer je vooraf kijkt welke doelen je wilt behalen, kun je daar achteraf veel makkelijker verantwoording over afleggen. Zo til je het politieke debat naar een hoger niveau en zien burgers wat er met hun belastinggeld gebeurt”, zegt Snels.
Eén zo’n puzzelstukje is het onderzoek naar onze welvaart, die dit jaar voor het eerst door het Bureau voor de Statistiek (CBS) op verzoek van de Kamer is gepubliceerd.
In het onderzoek, dat onder de naam Monitor Brede Welvaart is uitgebracht, wordt naar de zogenaamde zachte waarden gekeken; gezondheid, vrije tijd, klimaat en kennis in plaats van harde economische groeicijfers uitgedrukt in het bbp waarover politici doorgaans debatteren.
Welvaart
Het algemene beeld dat dit jaar naar voren komt, is dat de welvaart in Nederland stijgt of gelijk blijft, al zijn er natuurlijk verschillen per bevolkingsgroep. Zaken als leeftijd, geslacht, etniciteit en opleidingsniveau hebben veel invloed op brede welvaart.
Snels ziet het liefst dat er bij het maken van beleid ook wordt verteld wat er bijvoorbeeld gebeurt met het klimaat, de inkomensverschillen en de natuur. Die zaken moeten dan met concrete doelstellingen in de begroting per ministerie worden opgenomen.
De Monitor is wat GroenLinks betreft een goede stap in de goede richting, maar Snels weet ook dat het een traag proces is. “We hebben het er al twintig jaar over dat de politiek duidelijke doelen moet stellen die we achteraf kunnen beoordelen. Oud-minister Gerrit Zalm begon met die discussie.”
Dividendbelasting
Voor de oppositie is het debat van woensdag een aanleiding om het wederom over de afschaffing van de dividendbelasting te hebben, de omstreden maatregel die het kabinet vanaf 2019 jaarlijks 1,6 miljard euro kost.
“Ik heb al meerdere keren vragen aan het kabinet gesteld over deze maatregel, maar ik krijg maar geen antwoord”, aldus Snels. “De discussie rondom het afschaffen van de dividendbelasting staat wat mij betreft symbool voor het grotere probleem; het gebrek aan openheid bij beleidsvorming.”
Ook PvdA-Kamerlid Henk Nijboer heeft zijn laatste vraag over dit onderwerp nog niet gesteld. “Natuurlijk ga ik het over de afschaffing van de dividendbelasting hebben. Het is echt onbegrijpelijk dat die maatregel nog op tafel ligt.”
Nijboer ziet ook positieve punten. Zo heeft het vorige kabinet de overheidsfinanciën in 2017 gezond achtergelaten. Dat de PvdA’er hierover begint is natuurlijk geen toeval, zijn partij was daar destijds medeverantwoordelijk voor.
Op hoe het geld door het nieuwe kabinet vervolgens wordt besteed, valt wel wat af te dingen, vindt Nijboer.
Over het belang van het begrip ‘brede welvaart’ lijken oppositie- en coalitiepartijen het wel eens. “Er is meer dan economische groei alleen”, zegt Nijboer.
D66-Kamerlid Sneller hoopt dat de verantwoordingsstukken en de Monitor Brede Welvaart langzaam maar zeker samensmelten.
ICT
Alleen bij de VVD willen ze het woensdag vooral over de door de Rekenkamer geconstateerde ICT-problemen bij de overheid hebben. Die zijn zelfs zo ernstig dat er gevreesd werd voor een datalek bij een onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
“Ik ben echt verbaasd dat de ICT-problemen nog steeds niet zijn opgelost”, zegt VVD-Kamerlid Roald van der Linde. Hij wijst op een zeer kritisch overheidsonderzoek dat in 2014 al voor deze risico’s waarschuwde. Er moeten grote stappen worden gezet, vindt hij. “Er zijn te veel ideetjes en te weinig ideeën.”
Over brede welvaart zullen de liberalen het minder hebben, al heeft Van der Linde wel iets opgepikt uit het CBS-onderzoek: “Laten we wel wezen, Nederlanders zijn hartstikke tevreden.”
Telegraaf 23.05.2018 Het financiële reilen en zeilen van het Rijk en het kabinetsbeleid van 2017 staan centraal bij het grote verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer, woensdag vanaf 10.30 uur. Dat is precies een week na de zogenoemde gehaktdag of Verantwoordingsdag, waarop de cijfers zijn gepresenteerd.
Het gaat om het eerste verantwoordingsdebat met het kabinet-Rutte III. Het kabinet moet verantwoording afleggen over het jaar 2017, dat nog door Rutte II is gedomineerd.
De overheidsfinanciën blijken vorig jaar verder verbeterd. Het overschot steeg tot 8 miljard euro. Toen het vorige kabinet de begroting voor 2017 opstelde, rekende het nog op een tekort.
Beveiliging slecht
De Algemene Rekenkamer, die toetst of het Rijk belastinggeld goed besteedt, plaatste vorige week wel een reeks kanttekeningen. Volgens de waakhond is vaak onduidelijk of de burger wel waar krijgt voor zijn geld.
Ook was er kritiek op de ministeries, waar bijna overal de beveiliging van computersystemen niet op orde is. Ook rammelt bij het minsterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de verlening van subsidies.
Telegraaf 16.05.2018 Het is de eerste ’gehaktdag’ van het kabinet-Rutte III. Op deze derde woensdag van mei, die officieel Verantwoordingsdag heet, moet duidelijk worden wat er het afgelopen jaar van de plannen van het kabinet is terechtgekomen en wordt er financiële verantwoording afgelegd.
Minister Wopke Hoekstra (Financiën) komt net als op Prinsjesdag met een speciaal koffertje naar de Tweede Kamer om het financieel jaarverslag aan te bieden. Verder komt elk ministerie met een eigen jaarverslag, met een oordeel van de Algemene Rekenkamer.
Wat de gevolgen van het beleid zijn, is trouwens niet altijd vast te stellen. Vorig jaar meldde de Rekenkamer bijvoorbeeld dat het onduidelijk is hoeveel de overheid heeft bijgedragen aan de verbetering van de luchtkwaliteit de afgelopen jaren. Daar is tussen 2005 en 2015 wel 1,6 miljard euro voor vrijgemaakt.
’Een overbodig fremdkörper’
Verantwoordingsdag moest de tegenhanger worden van Prinsjesdag, maar heeft die status nooit bereikt. Kort na de invoering in 2000 brak dan ook al een discussie los of het moest worden aangepast of zelfs verdwijnen. Toenmalig SP-leider Jan Marijnissen noemde Verantwoordingsdag in 2008 „een overbodig fremdkörper.”
RO 16.05.2018 De economie groeit fors en de overheidsfinanciën staan er in 2017 goed voor. In de Miljoenennota 2017 werd nog uitgegaan van een begrotingstekort van 0,5%, maar dat werd een overschot van 1,1% (bbp). Daarmee was 2017 het tweede opeenvolgende jaar met een begrotingsoverschot. De economische groei bedroeg vorig jaar 3,2%; de hoogste groei sinds 2008.
De overheidschuld lag met € 416,1 miljard in 2017 € 24,4 miljard lager dan het kabinet verwachtte bij het opstellen van de begroting voor 2017. De schuld is gelijk aan 56,7% van het bbp; een daling van 5,4 procentpunt. Daarmee komt de schuld voor het eerst sinds het uitbreken van de economische crisis uit onder de EU-norm van 60% van het bbp.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag Rijk (FJR) 2017, waarin het kabinet verantwoording aflegt over de ontvangsten en uitgaven van het Rijk. Minister Hoekstra van Financiën heeft het FJR en alle andere verantwoordingsstukken vandaag officieel aangeboden aan de Tweede en Eerste Kamer. Het Verantwoordingsdebat met de Tweede Kamer volgt op 23 mei 2018.
‘Het FJR 2017 biedt veel cijfers om tevreden over te zijn, maar zoals bekend bieden resultaten uit het verleden geen garanties voor de toekomst. De financiële gevolgen van de Brexit zijn nog moeilijk te voorspellen, internationale ontwikkelingen, zoals de dreiging van een handelsoorlog en militaire spanningen, zorgen voor onrust. Dat dwingt ons steeds de juiste balans te houden tussen geld uitgeven en buffers opbouwen voor economisch slechtere tijden’, aldus minister Hoekstra.
Begrotingstekort / Overheidssaldo
2012
2013
2014
2015
2016
2017
als % bbp
-3,9
-2,4
-2,3
-2,1
0,4
1,1
in miljard €
-25,1
-15,5
-15,0
-14,0
2,6
8
Overheidsschuld
2012
2013
2014
2015
2016
2017
als % bbp
66,3
67,8
68
64,6
61,8
56,7
in miljard €
428
443
451
441
434
416
Arbeidsmarkt
Het aantal werkenden nam in 2017 toe met bijna 200.000: de sterkste stijging sinds 2008. De werkloosheid daalde tot onder de 5%. Eind 2017 lag de werkloosheid zelfs op het laagste niveau in meer dan 8 jaar. De lonen stegen in 2017 gematigd; met 1,5% ten opzichte van 2016. De lonen stegen in de marktsector sneller dan bij de overheid en groeiden ongeveer even snel als de prijzen.
Woningmarkt
De huizenprijzen bleven in 2017 stijgen. Een huis in Nederland was eind 2017 gemiddeld 8,2% duurder dan een jaar eerder. Daarmee stegen de prijzen in het hoogste tempo in 15 jaar. Met name in de 4 grote steden was er grote krapte op de huizenmarkt.
Financiële sector
Het afgelopen jaar heeft het kabinet flinke voortgang geboekt om de interventies af te bouwen, die het Rijk tijdens de crisis in de financiële sector heeft gedaan. De minister van Financiën heeft in 2017 zowel aandelen van ABN AMRO als de laatste aandelen van verzekeringsmaatschappij a.s.r. die de overheid nog in bezit had, verkocht.
Europa
Ook in de Europese Unie (EU) en de rest van de wereld trok de economische groei in 2017 aan. De EU en eurozone kenden een hogere groei dan voorgaande jaren, en lieten een verbetering van de overheidsfinanciën zien. Ook de overheidsschuld daalde licht, hoewel een aantal landen een schuld hebben die duidelijk boven de EU-norm van 60% bbp ligt.
Telegraaf 16.05.2018 De overheidsfinanciën zijn vorig jaar flink verder verbeterd. Het overschot op de rijksbegroting is ten opzichte van 2016 verdrievoudigd tot 8 miljard euro, 1,1 procent van de totale omvang van de Nederlandse economie. Toen het vorige kabinet de begroting voor 2017 opstelde, rekende het nog op een tekort van 0,5 procent.
Dat staat in het Financieel Jaarverslag Rijk dat minister Wopke Hoekstra (Financiën) heeft aangeboden aan de Tweede Kamer. Het is het tweede jaar op rij waarin de overheid minder uitgaf dan dat er binnenkwam. Dat is mede te danken aan de sterker dan verwachte economische groei. Die kwam in 2017 uit op 3,2 procent, het hoogste niveau sinds 2008. De sterke groei zorgt ervoor dat minder mensen werkloos thuiszitten. „Dat leidt automatisch tot meer belastinginkomsten en minder overheidsuitgaven”, aldus Hoekstra.
De staatsschuld daalde naar 416 miljard euro. Dat is ruim 24 miljard euro minder dan waar het vorige kabinet in de Miljoenennota voor 2017 van uitging. De schuld was gelijk aan 56,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van 5,4 procentpunt ten opzichte van 2016.
Hoekstra noemt het „een mijlpaal” dat de staatsschuld daarmee voor het eerst in jaren onder de Europese norm van 60 procent lag. „Dat is erg goed nieuws”, aldus de minister. „Het betekent namelijk dat de last van de overheidsschuld steeds kleiner wordt.” Zo daalden de rentelasten op de overheidsschuld afgelopen jaar met 3,2 miljard euro.
„Dat is veel geld”, benadrukt Hoekstra. „Als we de schuld verder verlagen, dan krijgen we ruimte voor andere uitgaven en investeringen in onderwerpen die we met elkaar zo belangrijk vinden: in veiligheid, in onderwijs, in zorg, in duurzaamheid en het klimaat.” Bovendien is het volgens de bewindsman zaak een buffer aan te leggen voor als het economisch tij weer tegen gaat zitten.
AD 16.05.2018 De rijksoverheid heeft 2017 afgesloten met een begrotingsoverschot van 8 miljard euro. Dat blijkt uit het financiële jaarverslag dat minister van Financiën Wopke Hoekstra aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
Gaat het goed in de wereld, dan gaat het goed met Nederland, aldus Minister Hoekstra.
Ook met de staatsschuld gaat het goed. De overheidsschuld zakte voor het eerst sinds de crisis weer onder de kritische grens van 60 procent die in de Europese Unie als maximum wordt gehanteerd. ,,Een mijlpaal”, aldus Hoekstra. Maar we zijn er nog niet, meent hij. Voor de crisis zat Nederland op een schuld van 43 procent. ,,Het moet verder naar beneden.” Het overschot wordt ingezet om de staatsschuld verder af te lossen.
Volgens Hoekstra profiteert Nederland sterk van de groeiende wereldeconomie. ,,Gaat het goed in de wereld, dan gaat het goed met Nederland.” Belastinginkomsten namen toe doordat meer mensen een baan vonden, terwijl de uitgaven aan bijvoorbeeld uitkeringen juist daalden.
Staatsschuld
De staatsschuld daalde naar 416 miljard euro. Dat is ruim 24 miljard euro minder dan waar het vorige kabinet in de Miljoenennota voor 2017 van uitging. De schuld was gelijk aan 56,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van 5,4 procentpunt ten opzichte van 2016.
Hoekstra waarschuwt wel voor een onterechte juichstemming: ,,Sommige experts voorzien al het einde van de hoogconjunctuur.;; Ook de brexit brengt risico’s voor de Nederlandse economie met zich mee.
Vandaag 16.05.2018 , de derde woensdag in mei, is het verantwoordingsdag. Dit is de tegenhanger van Prinsjesdag, die op de derde dinsdag van september plaatsvindt.
NU 16.05.2018 De overheidsfinanciën zijn in 2017 flink verder verbeterd. Het overschot op de rijksbegroting is ten opzichte van 2016 verdrievoudigd tot 8 miljard euro, 1,1 procent van de totale omvang van de Nederlandse economie. Toen het vorige kabinet de begroting voor 2017 opstelde, rekende het nog op een tekort van 0,5 procent.
Dat staat in het Financieel Jaarverslag Rijk dat minister Wopke Hoekstra (Financiën) aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
Het is het tweede jaar op rij waarin de overheid minder uitgaf dan dat er binnenkwam. Dat is mede te danken aan de sterker dan verwachte economische groei. Die kwam in 2017 uit op 3,2 procent, het hoogste niveau sinds 2008.
De staatsschuld daalde naar 416 miljard euro. Dat is ruim 24 miljard euro minder dan waar het vorige kabinet in de Miljoenennota voor 2017 van uitging. De schuld was gelijk aan 56,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van 5,4 procentpunt ten opzichte van 2016.
Teruggekeken
Op de derde woensdag in mei, Verantwoordingsdag, wordt traditioneel teruggekeken op het gevoerde beleid in het afgelopen jaar. Het draait dan om drie belangrijke vragen: wat waren de plannen voor het afgelopen jaar, wat is er bereikt en wat heeft dat gekost? Kortom: is het door burgers betaalde belastinggeld wel op de juiste manier uitgegeven?
De Algemene Rekenkamer, het instituut dat de uitgaven van de rijksoverheid controleert, heeft het Financieel Jaarverslag Rijk nagekeken en beoordeeld. De rijksuitgaven zijn voor ruim 99,5 procent goed besteed, maar er valt over het algemeen nog wel wat aan te merken op het beleid. Er zijn in totaal 35 onvolkomenheden geconstateerd door de Rekenkamer, ongeveer net zoveel als vorig jaar.
Overgangsjaar
Hoekstra zei bij het overhandigen van de verantwoordingsstukken aan de Kamer dat hij in 2017 “maar” 67 dagen verantwoordelijk was voor de overheidsfinanciën en dat het kabinet-Rutte III 225 dagen demissionair was.
2017 was een overgangsjaar, concludeert Hoekstra. “En dus kan ik mijn invloed op de staat van de overheidsfinanciën van vorig jaar eigenlijk alleen maar overschatten. Maar niettemin ben ik erg blij met het goede rapport dat ik u kan overhandigen.”
AD 16.05.2018 De controle op zorg – en sportsubsidies die het ministerie van Volksgezondheid verstrekt, laat zwaar te wensen over. De tekortkomingen waren in 2017 zelfs zo pittig dat de Rekenkamer spreekt over ‘ernstige onvolkomenheden’.
Zo merkte het ministerie bij een subsidie aan een sportbond niet op dat deze bond voor de inzet van ‘stagiairs’ een dagvergoeding betaalde van 350 euro bruto. Terwijl de officiële stagevergoeding van het rijk maximaal 586 euro bruto per maand bedroeg.
Geen incident
Dit is geen incident, ziet de Rekenkamer. ,,Wij constateren dat de minister van VWS nog geen sluitend beleid ter voorkoming van misbruik en oneigenlijk gebruik van subsidies heeft. Vorig jaar wezen wij de minister ook op deze tekortkomingen. Naar ons oordeel zijn deze in 2017 ernstiger dan wij vorig jaar aangaven.”
Als gevolg daarvan bestaat onzekerheid over de rechtmatigheid van diverse subsidies, aldus de rekenmeesters. De Rekenkamer telde fouten en onzekerheden (de vraag of de subsidie rechtmatig was) op tot een totaal van 960,9 miljoen euro.
De Rekenkamer telde fouten en onzekerheden (de vraag of de subsidie rechtmatig was) op tot een totaal van 960,9 miljoen euro.
Dat bedrag heeft voor ruim 95 procent betrekking op subsidies, aldus de rekenmeesters. Het ministerie heeft in 2017 voor ongeveer 1,36 miljard euro aan zulke financiële injecties verleend.
Vorig jaar wezen wij de minister ook op deze tekortkomingen. Naar ons oordeel zijn deze in 2017 ernstiger dan wij vorig jaar aangaven, aldus Algemene Rekenkamer.
De Rekenkamer meldt verder dat er is nog te weinig vooruitgang is geboekt bij het toetsen van subsidies op staatssteun (daarvan moet melding zijn gemaakt in Brussel en ze moeten zijn toegestaan door de Europese Commissie). Bijna de helft van de regelingen moet nu nog worden getoetst. En als er al een controle heeft plaatsgevonden, dan is die niet altijd goed uitgevoerd.
Niet nieuw
Het probleem met controles op subsidies is niet nieuw, maar wel verergerd. Zowel in 2016 als over de periode 1999-2012 merkte de Rekenkamer het subsidiebeheer aan als een ‘onvolkomenheid’. Ook in andere jaren is aandacht gevraagd voor verbetering.
In een reactie onderschrijft minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid het belang van een toets op staatssteun. ,,Het is mijn inzet om alle subsidies te toetsen op staatssteun.” Al noemt De Jonge dit een ‘forse reparatie’.
Wat betreft het misbruik en oneigenlijk gebruik van subsidies gaat de minister dit jaar een aantal controles verder verbeteren, belooft hij. Het gaat om risicoanalyses en het delen van bevindingen. Verder wordt de kwaliteit van het beheer intern in de gaten gehouden. Ook de controles zelf worden nagelopen en zo nodig aangescherpt, aldus de bewindsman.
AD 16.05.2018 Het kabinet geeft lang niet altijd goed inzicht in het geld dat ministers besteden. Burgers weten daarom niet of ze waar krijgen voor hun geld.
Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie en communicatietijdperk leven, aldus Arno Visser
Die kritiek uitte de president van de Algemene Rekenkamer, Arno Visser, vanochtend bij het aanbieden van de verantwoordingsstukken over 2017. Hij noemt de beperkte informatieverstrekking ‘niet van deze tijd’. ,,Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie- en communicatietijdperk leven”, aldus Visser.
Visser noemt als voorbeeld het Rijksvastgoedbedrijf. Daar werden resultaten mooier voorgespiegeld dan ze in werkelijkheid waren. Het kabinet meldt aan de Kamer dat de verkoop van 83 Rijksgebouwen 102 miljoen euro heeft opgebracht. Het verzuimt echter te melden dat de boekwaarde van deze panden eerst met 100 miljoen euro naar beneden werd gebracht. De werkelijke opbrengst was per saldo dus maar 2 miljoen, concludeert de Rekenkamer.
Reïntegratietrajecten
Een ander voorbeeld van onduidelijke informatieverstrekking komt van het ministerie van Sociale Zaken, en dan specifiek over de resultaten die het UWV heeft behaald om mensen vanuit een uitkering aan het werk te krijgen. In het jaarverslag van het ministerie staat slechts vermeld dat het UWV een kwart van het budget van 206 miljoen euro niet heeft opgemaakt. Onvermeld blijft dat dat komt omdat het UWV minder reïntegratietrajecten inkocht dan het eerder verwachtte. Die informatie is echter alleen in het jaarverslag van het UWV zelf te lezen.
AD 16.05.2018 Het kabinet geeft lang niet altijd goed inzicht in het geld dat ministers besteden. Burgers weten daarom niet of ze waar krijgen voor hun geld.
Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie en communicatietijdperk leven, aldus Arno Visser.
Die kritiek uitte de president van de Algemene Rekenkamer, Arno Visser, vanochtend bij het aanbieden van de verantwoordingsstukken over 2017. Hij noemt de beperkte informatieverstrekking ‘niet van deze tijd’. ,,Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie- en communicatietijdperk leven”, aldus Visser.
Visser noemt als voorbeeld het Rijksvastgoedbedrijf. Daar werden resultaten mooier voorgespiegeld dan ze in werkelijkheid waren. Het kabinet meldt aan de Kamer dat de verkoop van 83 Rijksgebouwen 102 miljoen euro heeft opgebracht. Het verzuimt echter te melden dat de boekwaarde van deze panden eerst met 100 miljoen euro naar beneden werd gebracht. De werkelijke opbrengst was per saldo dus maar 2 miljoen, concludeert de Rekenkamer.
Reïntegratietrajecten
Een ander voorbeeld van onduidelijke informatieverstrekking komt van het ministerie van Sociale Zaken, en dan specifiek over de resultaten die het UWV heeft behaald om mensen vanuit een uitkering aan het werk te krijgen. In het jaarverslag van het ministerie staat slechts vermeld dat het UWV een kwart van het budget van 206 miljoen euro niet heeft opgemaakt. Onvermeld blijft dat dat komt omdat het UWV minder reïntegratietrajecten inkocht dan het eerder verwachtte. Die informatie is echter alleen in het jaarverslag van het UWV zelf te lezen.
Telegraaf 16.05.2018 Het ministerie van Cultuur verstrekt te makkelijk subsidies aan musea en theaters, vindt de Algemene Rekenkamer. Eerder hadden de rekenmeesters al aangegeven dat het Rijk subsidiegeld moet terugvorderen als cultuurinstellingen niet goed presteren. Het ministerie heeft weliswaar stappen gezet, maar de Rekenkamer is nog verre van tevreden.
Voor de subsidieperiode 2013-2016 heeft toenmalig minister Jet Bussemaker (Cultuur) vier prestatie-eisen aan cultuurinstellingen opgelegd. Om in aanmerking te kunnen komen voor het met 1,9 miljard euro gevulde subsidiepotje voor cultuur moesten ze een bepaald bezoekersaantal halen, ruime openingstijden hanteren, en voldoende leerlingen trekken uit een basis- en voortgezet onderwijs.
De Algemene Rekenkamer ziet echter dat het ministerie besloten heeft om alleen maar tot terugvordering van subsidies over te gaan als bezoekersaantallen niet worden gehaald, de overige eisen heeft de PvdA-bewindsvrouw laten varen. De Rekenkamer vindt dat slap en stelt ook vast dat de Tweede Kamer er door Bussemaker niet over is geïnformeerd. Dat had ‘wel voor de hand’ gelegen.
Onvoldoende bezoekers
Van de 86 gesubsidieerde cultuurinstellingen hebben er in 2013-2016 zeven onvoldoende bezoekers weten te trekken, constateert de Rekenkamer. Het ministerie heeft ze voor zo’n 56.000 euro aan sancties opgelegd. Dat bedrag had waarschijnlijk dus veel hoger kunnen en moeten zijn.
AD 16.05.2018 Het gaat goed met Nederland. De zogenaamde brede welvaart in ons land laat op de meeste gebieden een stijgende lijn zien. Zo gaat de veiligheid omhoog, evenals de gezonde levensverwachting en het vertrouwen in de medemens en in organisaties. Dat volgt uit de resultaten van de Monitor Brede Welvaart 2018 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Om de brede welvaart te bepalen is niet alleen gekeken naar inkomen en vermogen, maar ook naar zaken als de ervaren gezondheid, woonlasten, het persoonlijk welzijn en vertrouwen in anderen. Nederland scoort in vergelijking met veel andere landen in Europa op de meeste onderdelen hoog tot zeer hoog. Ook de materiële welvaart en het welzijn stijgen.
Ongelijk
De welvaart is nog steeds wel ongelijk verdeeld. Hoogopgeleiden en inwoners met een Nederlandse achtergrond hebben een hogere brede welvaart dan laagopgeleiden en mensen met een niet-westerse achtergrond.
Niet alles gaat goed. De filedruk, de invloed van burgers op het openbaar bestuur, de kwaliteit van wonen en de tevredenheid over de vrije tijd staan licht in de min. Ook wat het milieu betreft zijn er zorgen, met name over de waterkwaliteit en de biodiversiteit.
Het CBS heeft ook gekeken naar de invloed van onze welvaart op het buitenland, en dan met name op de armste landen. Daar scoren we beduidend minder. De trend geeft aan dat wij in toenemende mate fossiele brandstoffen en biomassa uit de rest van de wereld betrekken. Het CBS neemt deze cijfers mee omdat hiermee natuurlijk kapitaal aan deze landen wordt onttrokken.
De broeikasgas-voetafdruk, de mate waarin Nederland verantwoordelijk is voor het schadelijke broeikasgas, nam in 2017 eveneens toe.
Telegraaf 16.05.2018 Het gaat redelijk tot goed met de welvaart in Nederland, maar niet iedereen vaart daar wel bij. Hoogopgeleide autochtone mannen hebben een hogere levensstandaard dan de rest van de bevolking.
Er is een kloof tussen die groep en vrouwen, lager opgeleiden en allochtonen, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek vanochtend in een eerste onderzoek naar de ’brede welvaart’. Het CBS kijkt daarin niet alleen naar het inkomen, maar ook naar zaken als gezondheid, woonlasten en sociale samenhang.
Criminaliteit
Op bijna al die punten scoren hoogopgeleiden, dus mensen met een hbo- of universitair diploma, (ver) boven het landelijk gemiddelde. Hun enige pijnpunt: ze zijn vaker slachtoffer van criminaliteit. Nederlanders met een mbo-achtergrond of lager zijn op veel punten juist slechter af dan het gemiddelde.
Ook uitgesplitst naar achtergrond zijn er duidelijke verschillen, zegt het CBS: autochtone Nederlanders scoren op geen enkel punt onder het gemiddelde, allochtonen – uit westerse landen of niet, maakt weinig uit – zitten op (bijna) alle aspecten van welvaart onder het gemiddelde.
Overgewicht
Dat gemiddelde ligt overigens best hoog, vindt het CBS. „De brede welvaart gaat over het algemeen omhoog. Alleen bij het aantal mensen met overgewicht, de tevredenheid met vrije tijd en het oppervlak aan beschermde natuur is de trend de afgelopen acht jaar negatief geweest.” Ook vergeleken met andere EU-landen doen ’we’ het qua welvaart best goed.
Op een aantal vlakken moeten we wel opletten, waarschuwen de statistici. Zo horen onze schoolklassen tot de grootste van Europa, en zijn ze de laatste jaren ook steeds groter geworden. Tegelijkertijd dalen onze uitgaven aan onderwijs, en zijn er relatief weinig docenten ten opzichte van de totale bevoling.
Ook geven Nederlanders opvallend veel geld uit om te wonen: de ’woonquote’, het gedeelte van het inkomen dat opgaat aan huur of hypotheek, is in bijna geen ander EU-land hoger dan hier.
Natuur
De ontwikkelingen van de brede welvaart op termijn, is minder positief dan die van nu. Vooral op het gebied van klimaat en energie is sprake van een slechter beeld. Ook zijn er zorgen over de krimp van het areaal beschermde natuurgebieden. Met het percentage bos en natuur van het totale landoppervlakte scoort Nederland met 16 procent het laagste van alle EU-landen.
NOS 16.05.2018 We zijn gelukkig, met onze economie gaat het goed en socialer dan nu zijn we nog nooit geweest, blijkt uit de Monitor Brede Welvaart, een onderzoek naar de welvaart van Nederland van het CBS. Maar, vraag je je misschien af, waarom merk ik hier persoonlijk niets van? Bovenstaande conclusies zijn gebaseerd op gemiddelden, voor elke bevolkingsgroep zijn er natuurlijk uitschieters naar boven en beneden.
Zo is er een groot verschil in het rapport dat meteen opvalt: hoogopgeleiden hebben het op de meeste terreinen beter dan laagopgeleiden. Dat geldt voor het inkomen, vermogen, werkloosheid, ervaren woonlasten, vrijwilligerswerk, vertrouwen in andere mensen en persoonlijk welzijn (financiële situatie, gezondheid, sociaal leven, etc.) Mensen met een hogere opleiding zijn eigenlijk op alle vlakken positiever dan laagopgeleiden, met uitzondering van de tevredenheid met het sociale leven.
Het verschil tussen het welvaartsniveau tussen hoog- en laagopgeleiden komt het duidelijkst naar voren bij het persoonlijk welzijn. Ruim drie kwart van de hoogopgeleiden beoordeelt dit positief, tegenover de helft van de laagopgeleiden.
Ook zijn er verschillen tussen geslacht. Mannen ervaren een hogere welvaart dan vrouwen, maar vrouwen zijn wel gelukkiger met hun reistijd naar het werk. Daarnaast is te zien dat mensen met een migratieachtergrond op veel onderdelen een lagere brede welvaart hebben dan mensen met een Nederlandse achtergrond. Dat is deels te verklaren doordat zij jonger en lager opgeleid zijn dan gemiddeld.
Wat weten we nog meer?
In 2017 was 85,4 procent van de volwassenen tevreden met hun leven. 3,5 procent was dat niet. Daarbij valt op dat mensen in de leeftijd van 65 tot 75 jaar iets meer dan gemiddeld tevreden zijn (88,9 procent): dan zijn ze namelijk aan hun pensioen begonnen. Ook zijn hoogopgeleiden (89,6 procent) tevredener dan laagopgeleiden (81,3 procent).
Mensen met een Nederlandse of een westerse achtergrond zijn gelukkiger dan personen met een niet-westerse migratieachtergrond, blijkt uit de cijfers. Iets meer dan 75 procent van de mensen met een niet-westerse migratieachtergrond is tevreden.
CBS/BEWERKING NOS
Op gebied van persoonlijk welzijn scoren mannen (64,6 procent) hoger dan vrouwen (59,4 procent). Dat komt omdat vrouwen zich vaker onveilig voelen. Jongeren hebben een hoger persoonlijk welzijn dan ouderen: zij geven over het algemeen aan tevredener te zijn met hun gezondheid, meer vertrouwen te hebben in de instituties en zich veiliger te voelen dan ouderen.
Opleiding
Bijna een derde van de Nederlanders is hoogopgeleid (30,1 procent). Meer dan 30 procent van de mannen is hoogopgeleid en 29,9 procent van de vrouwen. Hoger opgeleiden hebben vaker een langere levensduur, betere gezondheid en participeren meer in de maatschappij. Het aantal hoogopgeleiden stijgt al jaren: zowel bij mannen als vrouwen, al stijgt het iets meer bij vrouwen. Daarom is het percentage voor het eerst vrijwel gelijk. Van de mensen met een niet-westerse achtergrond is ongeveer een vijfde (20,8 procent) hoogopgeleid.
En goed nieuws, want bijna 80 procent van de Nederlanders vindt hun gezondheid (zeer) goed. Meer dan 81 procent van de mannen en 77 procent van de vrouwen is tevreden. Vrouwen zijn iets minder positief omdat ze vaker last hebben van langdurige aandoeningen, lichamelijke beperkingen en belemmeringen door pijn. Natuurlijk neemt de (ervaren) gezondheid af met leeftijd: zo voelt 95,2 procent van de 15-jarigen zich nog gezond, maar van de 75-plussers maar 59,2 procent. Jonge mensen met een niet-westerse migratieachtergrond zijn vaak positiever over hun gezondheid dan jongeren met een westerse achtergrond.
CBS/BEWERKING NOS
De huizenmarkt, daar hebben we de laatste tijd genoeg negatieve verhalen over gehoord. De huizen worden steeds duurder en dan moet je het geluk hebben om überhaupt een huis te kunnen kopen. Bijna 5 procent van de huiseigenaren geeft aan onder een zware financiële last gebukt te gaan. Huishoudens met een kostwinner van 35 tot 65 jaar ervaren de woonlasten zwaarder dan jongere huishoudens.
Voor huurders is de financiële last nog hoger: meer dan 20 procent vindt het lastig om maandelijks de huur te betalen. Vooral huurders tot 35 jaar zijn een relatief groot deel van hun inkomen kwijt aan woonlasten, toch vinden de 35- tot 65-jarigen de financiële lasten zwaarder.
Wantrouwen?
Maar geven al die financiële lasten dan geen wantrouwen in de maatschappij? Blijkbaar niet, want 62,2 procent van de mensen heeft vertrouwen in de medemens. Mannen vertrouwen iets sneller (64,8 procent) dan vrouwen (59,6 procent). Het vertrouwen in anderen is bij de leeftijdsgroep 65 tot 75 jaar het laagst (54,4 procent). Ook mensen met een niet-westerse migratieachtergrond (43,9 procent) en laagopgeleiden (48,4 procent) vertrouwen minder dan gemiddeld mensen.
CBS/BEWERKING NOS
De cijfers verschillen dus per groep, maar toch is de grote lijn hetzelfde: we zijn gewoon echt gelukkiger, hebben meer vertrouwen en voelen ons gezond. Ook al lijkt dat misschien soms niet zo.
NOS 16.05.2018 Over het algemeen lijkt het alsof het niet zo goed gaat met Nederland. We klagen veel: over de politiek, de economie, het weer en soms zelfs over het Eurovisie Songfestival. Toch klopt dit negatieve beeld niet, want het gaat gemiddeld heel goed met ons land. Op economisch, sociaal en cultureel gebied, hoe gelukkig we zijn en hoeveel vertrouwen we hebben. Alles verbetert, maar er is een kanttekening: onze invloed op het milieu. Onze welvaart laat onder meer een grote ‘broeikasgasvoetafdruk’ achter.
Dat blijkt uit de Monitor Brede Welvaart, een onderzoek naar de welvaart van Nederland van het CBS. Die zogeheten brede welvaart is een maatstaf voor meer dan alleen inkomen: het gaat ook over de samenleving, veiligheid, wonen, gezondheid en meer.
En wil je de uitgebreide uitleg van alle cijfers?Klik dan hier.
De brede welvaart in Nederland gaat omhoog. Vergeleken met andere landen in de Europese Unie is onze welvaart hoog en op een aantal vlakken zelfs heel hoog. Zo zijn veel mensen tevreden: maar liefst 85 procent van de Nederlanders gaf het leven een 7 of hoger in 2017. Daarmee staan we op plek 1 van Europa, we zijn dus het gelukkigst. In 2016 stonden we nog op de 13de plek.
Ook het opleidingsniveau is gestegen. In 2010 had 72 procent in de leeftijd van 25 tot en met 64 jaar minimaal een startkwalificatie op de arbeidsmarkt (havo-, vwo- of mbo-diploma), in 2017 was dit percentage gestegen tot 78. Daarmee behoort Nederland tot de middenmoot van Europa.
CBS/BEWERKING NOS
Ook werkte vorig jaar 67 procent van de bevolking tussen de 15 en 74 jaar oud. Niet veel? Jawel hoor, we staan daarmee op de vijfde plek van de ranglijst van Europa. En in 2016 stond Nederland nog op plek 28. In Nederland kennen we ook een grote groep vrijwilligers: met 40 procent aan Nederlanders die vrijwilligerswerk doen, staan we op de eerste plek van Europa.
Ook ons sociale leven bloeit. In 2010 gaf 92 procent van de Nederlanders aan meerdere keren per maand contact te hebben met vrienden, familie en collega’s. In 2016 is dit toegenomen tot 94 procent. Het vertrouwen in de mensen om ons heen is tevens gegroeid: 58 procent van de Nederlanders gaf in 2010 aan mensen om zich heen te vertrouwen, nu is dat 63 procent. Met deze cijfers staan we ook boven aan de ranglijst van Europa.
De toekomst ziet er ook rooskleurig uit. De economie blijft waarschijnlijk aantrekken, het vertrouwen van burgers is stabiel en ook de gezondheid en het opleidingsniveau is positief.
CBS/BEWERKING NOS
Maar er is niet alleen maar optimisme: Nederland legt druk op het milieu en de niet-hernieuwbare grondstoffen in andere landen. De blootstelling aan fijnstof is wel verbeterd (van 17,3 microgram per m3 lucht tot 11,8 microgram), en het vermogen om hernieuwbare elektriciteit op te wekken, is ook gestegen. Maar nog steeds staan we met deze indicatoren als Nederland onder in de Europese ranglijst. De fijnstofconcentratie overschrijdt zelfs op meerdere plekken de Europese norm.
Ook is in de periode 2010 tot en met 2017 het percentage beschermd natuurgebied gedaald naar 13. Hiermee staat Nederland op de 19de plaats van Europa. Ook het stikstofoverschot, door de uitstoot van boerenbedrijven, is hoog (plek 27 op ranglijst).
Broeikasgasvoetafdruk
Maar het grootste probleem is nog onze broeikasgasvoetafdruk. Dat is de schade op het milieu van onder meer de (productie van) spullen die we kopen, het voedsel dat we eten en de reizen die we maken. Onze broeikasgasvoetafdruk is vorig jaar met meer dan 8 procent gestegen: van 14 ton CO2-equivalenten per inwoner in 2016 naar 15 ton in 2017. En hoe groter die afdruk, des te meer effect op klimaatverandering.
De jaarlijkse broeikasgasuitstoot op Nederlands grondgebied neemt dan wel af, toch staat Nederland nog steeds onder aan de ranglijst binnen de EU. In 2015 werd besloten dat de uitstoot in 2020 25 procent lager moet zijn, we zitten nu op 13 procent lager.
Het gaat goed met de brede welvaart in Nederland, nu het milieu nog.
Telegraaf 16.05.2018 Het is onduidelijk of het geld dat Nederland uitgeeft voor vluchtelingenopvang rond Syrië goed is besteed. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in het onderzoek waarin ze de uitgaven van alle ministeries onder de loep neemt.
Voor opvang van Syrische vluchtelingen in buurlanden Turkije, Libanon, Irak en Jordanië geeft het kabinet meer geld uit dan het jaarverslag van minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) meldt. Over 2016 en 2017 werd in totaal 424 miljoen euro besteed, inclusief 95 miljoen voor Syrië zelf, terwijl er voor die periode eigenlijk maar 260 miljoen euro beschikbaar was, zo schrijft de Rekenkamer.
„Voor het parlement is het lastig uit het jaarverslag van BHOS op te maken waaraan de budgetten besteed worden”, schrijft de Rekenkamer. „Ook de begroting biedt dat inzicht niet vooraf. Of dit geld doeltreffend is besteed, kan wellicht pas over enkele jaren vastgesteld worden.”
NU 15.05.2018 In Den Haag staat de derde woensdag in mei traditiegetrouw in het teken van Verantwoordingsdag. Het kabinet legt dan verantwoording af aan het parlement over het voorgaande kalenderjaar.
We kennen allemaal Prinsjesdag, de derde dinsdag in september, waarop het kabinet de begroting voor het komende jaar presenteert.
Het gebeurt niet vaak in Den Haag dat er zo uitgebreid wordt teruggekeken op gevoerd beleid.
Het draait op Verantwoordingsdag om drie belangrijke vragen: Wat waren de plannen voor het afgelopen jaar, wat is er bereikt en wat heeft dat gekost? Kortom: is het door burgers betaalde belastinggeld wel op de juiste manier uitgegeven?
Het kabinet publiceert de verantwoordingstukken in de vorm van jaarverslagen van alle ministeries (het Rijksjaarverslag) en de toelichting daarop (het Financieel Jaarverslag van het Rijk). De Tweede Kamer wordt zo geholpen met haar belangrijkste taak: het controleren van de regering.
Eigenlijk wordt op Verantwoordingsdag gekeken naar wat er terecht is gekomen van de beloften op Prinsjesdag. Op beide dagen overhandigt de minister van Financiën de stukken aan de Kamer in een speciaal koffertje.
Verschillen Verantwoordingsdag en Prinsjesdag
Verantwoordingsdag
Kabinet blikt terug
Minister van Financiën biedt Financieel Jaarverslag van het Rijk en Rijksjaarverslag aan
Antwoord op de vragen:
Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?
Hebben we gedaan wat we daarvoor zouden doen?
Heeft het gekost wat we dachten dat het zou kosten?
Prinsjesdag
Kabinet blikt vooruit
Minister van Financiën biedt Miljoenennota en Rijksbegroting aan
Antwoord op de vragen:
Wat willen we bereiken?
Wat gaan we daarvoor doen?
Wat gaat dat kosten?
Rekenen
Er is die dag ook een grote rol weggelegd voor de Algemene Rekenkamer, het instituut dat de uitgaven van de rijksoverheid controleert. Want tegelijkertijd met de publicatie van de jaarverslagen, geeft de Algemene Rekenkamer per ministerie een oordeel over de stukken.
Hebben de ministers het geld in 2017 volgens de regels geïnd en uitgegeven? Zijn de zaken goed georganiseerd op de ministeries? Hebben de ministers voldoende zicht of het beleid de juiste resultaten heeft? Die vragen staan voor de Rekenkamer centraal.
Zo’n oordeel kan soms hard aan komen. Dat weten ze in ieder geval nog bij de Belastingdienst (als onderdeel van Financiën). Het ministerie kreeg de afgelopen twee jaar nogal wat te verstouwen op Verantwoordingsdag. De Algemene Rekenkamer heeft het dan in jargon over ‘onvolkomenheden’ of zelfs ‘ernstige onvolkomenheden’ als men het echt te bont heeft gemaakt.
Dat klinkt allemaal erg formeel, maar zo’n stempel kan nogal wat gevolgen hebben. De bewindspersoon in kwestie moet in het debat dat volgt op de verantwoordingsstukken laten weten hoe de problemen worden aangepakt en opgelost.
Soms krijgt het hele kabinet een tik op de vingers van de Rekenkamer, zoals vorig jaar gebeurde. De effecten van de overheidsuitgaven waren in het jaar 2016 onduidelijk, luidde de conclusie.
Daarmee werd direct de kernvraag beantwoord of burgers waar voor hun belastinggeld hebben gekregen.
Afronden
Het debat over de stukken volgt meestal een week na de publicatie. De minister van Financiën en de minister-president zijn daar in ieder geval bij aanwezig.
De jaarverslagen worden vervolgens door de Tweede en eerste Kamer behandeld als wetsvoorstellen. Als beide Kamers die wetten aannemen, is het begrotingsjaar afgesloten.
AD 15.05.2018 Nederlanders laten het geld dankzij de sterk draaiende economie weer volop rollen. Met name aan auto’s, elektrische apparaten, woninginrichting, kleding en horeca geven we meer geld uit, blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS.
De consumptie groeide het eerste kwartaal van 2018 met 3 procent, aldus Centraal Bureau voor Statistiek.
Het was jarenlang dé grote makke van de economie. Nederlanders waren tot lang na de crisis zo pessimistisch dat ze de hand op de knip hielden en geen grote uitgaven durfden te doen. Dat sentiment is nu totaal gekeerd.
In de eerste drie maanden van dit jaar gaven huishoudens 3 procent meer uit dan in het eerste kwartaal van 2017, aldus het Centraal Bureau voor Statistiek. Dat is de grootste groei in zeventien jaar. In totaal geven we al zestien kwartalen meer uit dan een jaar eerder.
Het geld gaat vooral naar auto’s, elektrische apparaten, kleding en de inrichting van woningen. Meer geld gaven we eveneens uit aan restaurants, cafébezoek en diensten. Uitgaven aan diensten maken ruim de helft van de totale binnenlandse consumptieve bestedingen uit.
Het CBS verklaart de forse groei doordat steeds meer Nederlanders aan het werk zijn en de woningmarkt nog altijd in de lift zit.
Eerder maakte het Centraal Bureau voor Statistiek al bekend dat het aantal banen in het eerste kwartaal met 76.000 gestegen is en dat voor het eerst weer meer vaste contracten zijn uitgedeeld aan werknemers dan dat er een flexibele arbeidsrelatie werd aangegaan.
Al met al groeide de Nederlandse economie het eerste kwartaal met een half procent. Ten opzichte van een jaar eerder is de economie 2,8 procent gegroeid. Of te wel: samen verdienen we dus bijna 3 procent meer dan de eerste maanden van 2017.
Export
Behalve dat consumenten meer hun portemonnee trekken, investeren bedrijven ook meer in machines, huisvesting en vervoermiddelen. Van de export moest Nederland het dit keer minder hebben. Opmerkelijk is wel dat de import voor het eerst in ruim twee jaar harder aantrok dan de export.
De uitvoer van goederen en diensten dikte op jaarbasis met bijna 4 procent aan. Een kwartaal eerder groeide de export nog bijna twee keer zo sterk. De import ging met bijna 5 procent vooruit.
NU 15.05.2018 SP-Kamerlid Ronald van Raak heeft dinsdag hard uitgehaald naar het kabinet en in het bijzonder naar premier Mark Rutte. Van Raak heeft er geen goed woord voor over dat het kabinet plannen lekt naar de media zonder eerst de Tweede Kamer daarover te informeren.
“Dit kabinet trekt zich opnieuw niets aan van de Tweede Kamer”, zei hij. Van Raak verwijst naar het recente lek met betrekking tot de Voorjaarsnota. Zo zou er extra geld naar onderwijs en veiligheid gaan.
“Maar het lekken is structureel”, merkt hij op. “Ministeries lekken structureel goed nieuws naar bevriende journalisten met als doel om de eigen minister positief in beeld te brengen. Vervolgens krijgen Kamerleden telefoontjes van journalisten om op de gelekte plannen te regeren.” En dat is waar het volgens Van Raak schuurt.
Kamerleden kunnen niet reageren op plannen waar zij niet over geïnformeerd zijn, zegt hij. “Dit is te gênant voor woorden. Dit is onfatsoenlijk. Zo dreigt dit een nepparlement te worden.”
Niet gewoon
Van Raak maakt zich al een langere tijd zorgen om het lekken vanuit het kabinet. Zo is het bijna een parlementaire traditie geworden dat de plannen uit de Miljoenennota al op straat liggen voordat het Prinsjesdag is. “Maar we mogen dit niet gewoon gaan vinden. Dit is niet gewoon”, zegt Van Raak.
“Dit gaat ook over het manipuleren van media. Dit is geen incident, dit is beleid. Dit gaat over de reusachtige afdelingen voorlichting die bezig zijn met manipuleren van media en publieke opinie.”
Hij pleit ervoor dat de premier de kwestie serieus neemt en strafrechtelijk onderzoek laat instellen naar de lekken. Het zal er waarschijnlijk niet van komen, “omdat de lekken vanuit de ministers komen”.
‘Onaanvaardbaar’
Van Raak staat overigens niet alleen in zijn kritiek op Rutte, die als premier eindverantwoordelijk is voor de lekken naar media. Onlangs tikte Kamervoorzitter Khadija Arib de premier in een brief op de vingers vanwege de vele lekken vanuit de ministeries. “Het behoeft geen betoog dat dit verschijnsel vanuit staatsrechtelijk oogpunt zeer ongewenst, zo niet onaanvaardbaar is”, schreef zij.
Een debat over de nieuwe lekken kreeg geen steun van de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU. Zij vinden het voldoende als het kabinet nog een keer op de brief van Arib gewezen wordt.
Van Raak: “Dat kan twee dingen betekenen: of deze partijen leggen zich erbij neer dat zij de strijd over hun eigen informatiepositie verloren hebben, of deze partijen worden eerder dan de rest van de Kamer over kabinetsplannen geïnformeerd. In beide gevallen is dat een kwalijke zaak.”
AD 09.05.2018 Het kabinet heeft overeenstemming bereikt over de zogeheten voorjaarsnota, waarmee de begroting voor dit jaar wordt aangepast. Hoe het kabinet het wegvallen van de inkomsten van de gaswinning wil opvangen, wil minister Wopke Hoekstra (Financiën) nog niet zeggen.
De regering maakt ieder voorjaar een tussenbegroting om de begroting van Prinsjesdag bij de tijd te brengen. Naar deze voorjaarsnota werd dit jaar extra uitgekeken, omdat het kabinet moet beslissen over de kostbare gevolgen van het terugschroeven van de gaswinning.
Het zou kunnen beslissen de staatsschuld te laten oplopen, het gat met eventuele meevallers te dichten of toch weer te gaan bezuinigen, maar tegen al die opties zijn ook weer bezwaren. Het kabinet bestaat uit partijen die zich laten voorstaan op een zuinig begrotingsbeleid, maar heeft ook beloofd dat burgers de economische groei in hun portemonnee moeten merken.
Hoekstra zwijgt nog over de manier waarop het kabinet het vraagstuk wil oplossen, omdat hij ‘dat eerst met de Tweede Kamer wil delen’.
NOS 09.05.2018 Het kabinet trekt extra geld uit voor onderwijs en de aanpak voor de knelpunten bij de politie en het Openbaar Ministerie. Onderwijs krijgt er dit jaar zo’n 65 miljoen bij vanwege een tegenvaller, die is ontstaan omdat er meer leerlingen en studenten naar school en de universiteit gaan. Het ministerie van Justitie en Veiligheid kan rekenen op een eenmalig bedrag van ook zo’n 65 miljoen euro.
Niets kwijt
Dit staat in de Voorjaarsnota van minister Hoekstra van Financiën, zo bevestigen bronnen rondom het kabinet. De Voorjaarsnota moet voor 1 juni naar de Tweede Kamer. Minister Hoekstra wilde nog niets kwijt over dit belangrijke overzicht over de mee- en tegenvallers van de afgelopen periode. “Ik ga eerst de Tweede Kamer informeren.”
Gas
Verder is de coalitie het na veel discussie eens geworden over de betaling van de kosten van het dichtdraaien van de gaskraan. De tegenvallende gasinkomsten moeten binnen de begroting worden opgevangen, dat heet officieel binnen het “uitgavenkader”. Het is nog onbekend om hoeveel geld het gaat.
Belangrijk besluit
Het herstel en de versteviging van de beschadigde huizen daarentegen hoeven niet te worden betaald uit de bestaande begroting, vinden VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie. Dit geld komt uit de staatskas, waardoor het afbouwen van de staatsschuld minder snel gaat. Een belangrijk besluit, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen.
“Door deze grote kostenpost op deze manier te betalen, wordt gezorgd dat er altijd geld is. Ook wordt voorkomen dat het schadeherstel in Groningen iedere jaar weer een speelbal wordt in de discussie over geld. Het kabinet hoeft dan niet te zeggen dat er bijvoorbeeld geen geld is voor de zorg, omdat de huizen daar verstevigd moeten worden.”
Compromis
De belofte van extra geld naar onderwijs en veiligheid is een compromis tussen de partijen, aldus Fresen. “De VVD en het CDA wilden geld voor veiligheid, de ChristenUnie en D66 hebben zich hard gemaakt voor onderwijs.”
Wat is de Voorjaarsnota?
Het is een tussentijds overzicht van de lopende begroting van het Rijk. Daaruit blijkt of sommige ministeries teveel geld hebben uitgegeven (‘tegenvallers) of dat er extra geld is (‘de meevallers’).
Als een minister meer geld blijkt nodig te hebben, wordt de begroting die op Prinsjesdag is gepresenteerd nog veranderd.
Werkdruk
Het extra geld voor onderwijs voorkomt dat het ministerie de komende tijd op andere uitgaven moet bezuinigen.
De coalitie wil voorkomen dat de sector, die onder druk staat in verband met de werkdruk en lagere salarissen, de dupe wordt van die verkeerde inschatting van de leerling- en studentenaantallen. Het gaat om geld dat wel op Prinsjesdag officieel wordt geregeld, voor de afgelopen tijd is al zo’n oplossing gevonden.
Naar verluidt zijn er grote meevallers omdat het ministerie van Sociale Zaken en het ministerie van Volksgezondheid geld overhouden. Bij Sociale Zaken komt dat door lagere AOW-uitgaven, bij Volksgezondheid omdat de lonen en prijzen minder zijn gestegen dan werd aangenomen.
Trouw 07.03.2018 De economie draait fantastisch, maar wie meer wil verdienen moet hopen op promotie of een nieuwe, beter betaalde baan. Wie blijft zitten waar ‘ie zit, gaat er nauwelijks op vooruit.
Voor loonstijgingen moeten werknemers nog even geduld hebben, meldt het Centraal Planbureau. Dit jaar merken werkenden – en dan vooral tweeverdieners – wel al een iets in hun portemonnee, dankzij belastingmaatregelen die voor hen gunstig uitvallen, maar de meeste Nederlanders moeten wachten tot 2019.
Dit jaar stijgen de lonen iets meer dan vorig jaar, verwacht het planbureau. In 2017 gingen ze 1,6 procent omhoog, dat zal in 2018 gemiddeld 2,2 procent zijn. Pas in 2019 maken óf de vakbonden een vuist, óf is er geen personeel meer te vinden, want dan zullen werkgevers instemmen met een loonstijging van gemiddeld 3,2 procent, voorspelt het CPB.
Vakcentrale voor professionals (VCP) is nog niet gerust op de effecten voor de koopkracht. “Een goed draaiende economie betekent niet per definitie een hoger besteedbaar inkomen. Tot op de dag van vandaag voelen de midden- en hogere inkomens de maatregelen die tijdens de crisis in gang zijn gezet. De lasten moeten nu echt omlaag, zodat werken weer lonend wordt”, zegt VCP-voorzitter Nic van Holstein.
Uiterst laag
Het kabinet heeft lastenverlichtingen aangekondigd voor volgend jaar, maar de grootste winst in koopkracht is een daling van de werkloosheid. Een werkloze die een uitkering weet in te wisselen voor betaalde baan heeft pas echt meer te besteden.
En daar heeft het CPB goed nieuws: de werkloosheid daalt van 4,9 procent in 2017 naar 3,9 procent dit jaar. Voor 2019 voorziet het een verdere afname naar een uiterst lage 3,5 procent. Maar dat cijfer gaat alleen om de groep die actief naar een baan zoekt en per direct beschikbaar is: op dit moment iets minder dan 400.000 mensen.
Dan is er nog een groep, van bijna 3,9 miljoen mensen, die geen werk heeft. Het gros daarvan wil niet werken, is gepensioneerd of is te ziek. Maar zeker een half miljoen van hen wil wel aan de slag, maar staat niet als werkloos in de boeken. Daarnaast zijn er de parttimers die meer uren willen draaien. Dus wellicht is de ruimte op de arbeidsmarkt minder krap dan die lijkt.
Het CPB verwacht toch dat door ‘de toenemende schaarste aan arbeidskrachten’ bedrijven vaker een vast contract aanbieden. Een op de vijf bedrijven heeft al een personeelstekort, meldt het CPB. Toch blijft ook het aantal flexbanen toenemen en blijft Nederland, in de woorden van de vakbonden, kampioen flexwerk.
Telegraaf 06.03.2018 De economie groeit volgens het Centraal Planbureau als kool. D66-leider Pechtold wil, als er geld overblijft, dat het kabinet dat stopt in het verkleinen van de staatsschuld. „In tijden dat het toeneemt, moet je het niet allemaal zomaar weer uitgeven.”
Pechtold deed zijn uitspraken in praatprogramma Pauw. De democraat vindt het ’fijn’ dat Nederland weer goede cijfers noteert. Wel benadrukte hij dat het slechts om ’prognoses’ gaat.
Naast het terugschroeven van de staatsschuld hoopt de D66-voorman dat het kabinet de kans ziet om de belastingen voor werkenden in te perken. Als derde wens op zijn verlanglijst staan investeringen. „Het CDA zal dan veiligheid roepen, D66 mikt op onderwijs.”
VK 06.03.2018 Het gaat uitstekend met de Nederlandse economie, zo blijkt uit nieuwe prognoses van het Centraal Planbureau. ‘De Nederlandse economie is op stoom.’ Dit en volgend jaar groeit de economie met respectievelijk 3,2 en 2,7 procent. Nederland hoort daarmee bij de beter presterende eurolanden.
Als het CEP, het Centraal Economisch Plan, niet elk jaar rond dezelfde datum zou verschijnen, zou je haast vermoeden dat het CPB de coalitiepartijen een zetje wil geven twee weken voor de raadsverkiezingen. Deze jubelende ramingen schreeuwen de kiezer toe: de crisis ligt achter ons, we leven in hoogtijdagen. De Nederlandse economie is momenteel een zoete cocktail van ‘aantrekkende werkgelegenheid, hoger beschikbaar inkomen, hogere consumptie en meer investeringen’.
Wellicht het mooiste nieuws voor het kabinet: de werkloosheid daalt volgend jaar naar 3,5 procent. Sinds 2001 was dat cijfer niet zo laag. De vraag naar werk stijgt tegelijkertijd, maar dat kan de economie simpel aan: ‘De krachtige werkgelegenheidsgroei absorbeert met gemak het stijgende arbeidsaanbod.’
Nederland surft op een mondiale hoogconjunctuur, een wereldwijde economische golf, en doet het extra goed vanwege twee binnenlandse factoren: een bloeiende woningmarkt en ‘expansief begrotingsbeleid’. Oftewel, de regering geeft flink geld uit – aan onder meer zorg, onderwijs en defensie – en dat is goed voor de economie. Die spendeerdrift heeft wel gevolgen voor de begrotingsbalans. Het overschot, het geld dat aan het eind van het jaar onder de streep overblijft, groeit minder hard dan de andere economische cijfers: 1,1 procent van het bruto binnenlands product dit jaar en 0,7 volgend jaar.
Jarenlang moest premier Rutte bij nieuwe CPB-cijfers constateren dat de economie weliswaar aantrok, maar dat de burger er nog weinig van merkte. Nu kan hij met het nieuwste CEP in de hand sparren met stijgende koopkrachtcijfers. Mensen vinden weer werk, hebben meer te besteden en laten het dan ook letterlijk rollen. Toch kan CPB-baas Laura van Geest het niet laten een beetje roet in het eten te gooien. Koopkrachtplaatjes zijn niet zaligmakend, schrijft ze vandaag in de Volkskrant: de individuele situatie is simpelweg niet af te lezen uit een verraderlijk absoluut koopkrachtcijfer.
Een CEP zonder kanttekeningen bestaat niet, dat geldt ook voor deze prognose. Het Planbureau waarschuwt voor onzekerheden in het buitenland. Het Verenigd Koninkrijk gaat door zwaar Brexit-weer en blijft economisch achter bij de eurozone. ‘Onzekerheid over de Brexit ontmoedigt investeringen.’ Ook binnen de eurozone liggen risico’s op de loer, zoals ‘een aantal zwakke banken’ en ‘beperkte beleidsruimte’ van de Europese Centrale Bank om economische schokken op te vangen. Nog niet opgenomen in dit CEP: de Italiaanse verkiezingsuitslag, die daar tot een politieke impasse dreigt te leiden.
NU 06.03.2018 De goede cijfers over de Nederlandse economie betekenen niet dat er automatisch meer geld beschikbaar is om uit te geven. Daarvoor waarschuwt minister Wopke Hoekstra (Financiën) na publicatie van de jongste prognoses.
Hoekstra hamert op de noodzaak om in goede tijden een buffer op te bouwen en te zorgen voor ”vlees op de botten”. Dan hoeft er niet meteen te worden bezuinigd als het tijdelijk economisch slechter gaat.
De bewindsman benadrukt ook dat de mooie cijfers geen garanties voor de toekomst geven. ”We moeten rekening houden met onzekerheden. Nederland is een open economie en daardoor zeer gevoelig voor de ontwikkelingen in de wereldeconomie.”
Het kabinet gaat nu kijken wat de cijfers voor de begroting betekenen: ”Welke mee- en tegenvallers er zijn en hoe we tegenvallers kunnen oplossen.”
Telegraaf 06.03.2018 De Nederlandse economie trekt verder aan. Het Centraal Planbureau becijfert voor dit jaar een groei van 3,2 procent en een groei van 2,7 procent in 2019.
Daarmee zit Nederland boven het Europese gemiddelde, waar het Verenigd Koninkrijk momenteel juist achterblijft. Onder andere door het vooruitzicht van de Brexit zijn bedrijven daar huiverig te investeren.
Op de Nederlandse arbeidsmarkt is een steeds groter tekort aan mensen op de werkvloer. Volgens de rekenmeesters daalt de werkloosheid in 2019 naar het laagste niveau sinds 2001, naar 3,5 procent. Door die krapte bieden bedrijven vaker een vast arbeidscontract of zijn ze bereid hogere lonen te betalen.
Wel stijgt de inflatie door de hogere arbeidskosten en ook door de verhoging van het lage btw-tarief volgend jaar.
Overschot
Het begrotingsoverschot is ondanks de groeiende economie dit jaar kleiner dan vorig jaar. Voor 2018 schat het CPB dat er een overschot is van 0,7 procent, voor volgend jaar zou dat 0,9 procent zijn.
De besluiten die nog moeten worden genomen rondom de gaswinning in Groningen hebben ongunstige gevolgen voor de overheidsfinanciën en de economische groei. Omdat dit nog allemaal niet uitgekristalliseerd is, zijn deze gevolgen nog niet in de cijfers verwerkt.
Gunstig
In een reactie zegt minister Wiebes (Economische Zaken) dat de ramingen bevestigen ’wat we eigenlijk al weten’: „De Nederlandse economie staat er goed voor.” Hij verwacht dat burgers en bedrijven ook steeds meer daarvan zullen merken. „Dat is ook een goede uitgangspositie voor de grote maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan, zoals het energie- en klimaatvraagstuk en het betaalbaar houden van onze zorgkosten.”
Wel wijst hij nog op de risico’s voor de economie. „Denk aan onze intensieve handelsrelatie met het Verenigd Koninkrijk en de Brexit, of de dreiging van importheffingen in de Verenigde Staten”, aldus Wiebes. „Het kabinet zal zich blijven inzetten voor vrijhandel en een gelijk speelveld.”
Trouw 06.03.2018 De Nederlandse economie blijft, in Europees perspectief, bovengemiddeld presteren. Eén van de belangrijkste redenen, volgens het Centraal Planbureau: de stijgende overheidsuitgaven. Maar is het wel verstandig om veel geld uit te geven als het toch al goed gaat?
De conclusie van het Centraal Planbureau (CPB) komt juist op het moment dat het debat over al dan niet hogere overheidsuitgaven oplaait. De overheidsuitgaven stijgen onder dit centrum-rechtse kabinet snel.
Vorig jaar, het jaar dat het derde kabinet-Rutte aantrad, was nog sprake van een bescheiden groei, maar dit en volgend jaar groeit de begroting met respectievelijk ruim drie en ruim twee procent. Vrijwel gelijk opgaand met de economische groei, die in diezelfde jaren op 3,2 en 2,7 procent geraamd wordt. Vooral de extra uitgaven in het onderwijs en in defensie zijn daar debet aan. Eerder berekende De Nederlandsche Bank (DNB) al dat zonder die extra uitgaven de economie een klein procentpunt minder hard zou groeien.
Klassieke discussie
De discussie of overheidsuitgaven moeten meebewegen met de stand van de economische conjunctuur is klassiek. In tijden van voorspoed kun je groei nog eens extra stimuleren met de dan ook bij de overheid ruimer aanwezige middelen. Je kunt echter ook redeneren dat in tijden van voorspoed buffers moeten worden aangelegd voor slechter tijden. Voor de overheidsfinanciën zou dat betekenen dat in het laatste geval de overheidsschuld wordt afgelost, zodat er in slechtere tijden weer geleend kan worden.
Er komt, zeker in de huidige economische omstandigheden, een overweging bij. De overheid kan de economie stimuleren, maar als die al zo groeit ontstaat het gevaar van oververhitting: de productiemiddelen zijn al bijna optimaal bezet en er ontstaat een tekort aan arbeidskrachten, waardoor prijzen en lonen snel gaan stijgen.
Voor De Nederlandsche Bank en economen van de Rabobank was het al duidelijk voor deze nieuwste CPB-cijfers. De overheid dient op de rem te trappen. Volgens een rapport van de Rabobank doet de overheid het nog immer verkeerd: te veel bezuinigen in slechte tijden en te veel uitgeven als de zon weer schijnt. DNB-directeur Job Swank zei onlangs dat hij het politiek gezien wel begrijpt, maar ‘economisch is al dat stimuleren niet nodig’.
Loonstijging
Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) stelde vorige week in een rapport over de Nederlandse economie dat overheidsuitgaven in onderwijs en onderzoek omhoog moeten. Door elders daarvoor ruimte vrij te maken, dan wel door hogere uitgaven. Bovendien, aldus het IMF, dienen de Nederlandse lonen te stijgen. Het fonds is kennelijk niet bang voor oververhitting, want ook meer koopkracht betekent een extra impuls voor economische groei.
De nieuwe minister van financiën Wopke Hoekstra heeft zich de waarschuwing van De Nederlandsche Bank kennelijk aangetrokken. Hij voert nu een begroting uit met fors meer uitgaven, maar daar moet het bij blijven. In een reactie op de CPB-cijfers stelde Hoekstra dat er niet meer geld voor uitgaven beschikbaar komt. Hij benadrukte dat in goede tijden een buffer voor slechtere tijden moet worden opgebouwd.
Bovendien zijn deze mooie cijfers geen garantie voor de toekomst. “We moeten rekening houden met onzekerheden. Nederland is een open economie en daardoor zeer gevoelig voor ontwikkelingen in de wereldeconomie”, aldus Hoekstra.
VK 06.03.2018 Het kabinet en de Tweede Kamer moeten hun fixatie op koopkrachtplaatjes loslaten. Die oproep doet Laura van Geest, directeur van het Centraal Planbureau, dinsdag in de Volkskrant. Koopkrachtplaatjes spelen een grote rol in debatten over inkomens, maar zijn onnauwkeurig.
Toch probeert de politiek koopkrachtcijfers met één cijfer achter de komma te sturen. Dat ‘wegpoetsen van minnen’, stelt Van Geest, kost miljarden euro’s, zorgt voor veel bureaucratie en voor een complex belastingstelsel.
Met haar CPB is Van Geest zelf de leverancier van koopkrachtplaatjes. Dinsdag komt de rekenmeester van het kabinet met de nieuwste. Met haar analyse hoopt Van Geest de politiek ervan te doordringen dat de waarde ervan beperkt is. ‘In de koopkrachtplaatjes vind je geen baan, maak je nooit promotie, krijg je geen kinderen, ga je niet scheiden, ga je nooit met pensioen’, aldus Van Geest. ‘Je kunt met de koopkrachtplaatjes in de hand niet bepalen hoe je eigen portemonnee er volgend jaar uit gaat zien.’
Het CPB levert sinds een halve eeuw de cijfers die de effecten van het regeringsbeleid vertalen naar wat mensen werkelijk te besteden hebben. Maar de invloed van politieke besluiten op het inkomen is zeer klein. Veranderingen in individuele levens zoals scheiding en werkloosheid hebben juist de grootste invloed op de koopkracht, maar kunnen onmogelijk in ‘het plaatje’. Daarbij is het ook steeds moeilijker geworden de zaken te voorspellen die er wel in zitten, zoals inflatie en algehele loonstijgingen.
Geen huishouden hetzelfde
Elke subgroep van een subgroep heeft inmiddels zijn eigen koopkrachtcijfer
Vroeger, toen werknemers hun hele leven in vaste dienst bij één werkgever bleven, was het makkelijk koopkrachtplaatjes maken. Het begon in 1968 met eentje van een fictieve werknemer met een doorsnee loon en twee kinderen. Twee jaar later maakte het CPB meer plaatjes, maar allemaal van werknemers – alleen hun inkomen verschilde.
Nu zijn er puntenwolken die de koopkrachtverandering van honderdduizenden echte huishoudens laten zien – ze tonen vooral dat geen huishouden hetzelfde is. Elke subgroep van een subgroep heeft inmiddels zijn eigen koopkrachtcijfer op tienden van procenten nauwkeurig. Dat er nu zoveel koopkrachtplaatjes zijn, is niet vreemd. Er zijn sinds 1968 allerlei typen werknemers bijgekomen, denk aan flexwerkers, zelfstandigen en jobhoppers. Bovendien is de politiek versnipperd geraakt. Veel partijen zijn in het bijzonder bezorgd om hun eigen doelgroep: hoe gaan we de koopkracht verbeteren van de eenverdiener, de gepensioneerde en zzp’er?
De politiek kan ze goed gebruiken om het verschil in koopkracht tussen alle groepen niet te veel te laten oplopen
Zo is het koopkrachtplaatje op het Binnenhof uitgegroeid tot een populair instrument, een voornaam thema in elk begrotingsdebat. Afschaffing ervan, daar pleit CPB-directeur Van Geest niet voor. Volgens haar zijn de plaatjes zeer geschikt om onderling te vergelijken. De politiek kan ze goed gebruiken om het verschil in koopkracht tussen alle groepen niet te veel te laten oplopen. Sturen op een evenwichtige inkomensontwikkeling, noemt het CPB dat.
Het tegenovergestelde is het met tienden van procenten sturen op het koopkrachtcijfer voor een specifieke groep. Zolang dat cijfer maar niet onder de nul komt, signaleert Van Geest. Maar dat ‘wegpoetsen van minnen’ kost miljarden en dan nog is de uitkomst door al zijn beperkingen onzeker. Bovendien heeft het bijsturen van de plaatjes een niet in geld uit te drukken prijs, vindt Van Geest: ‘Een ingewikkeld stelsel van belastingen, premies en toeslagen.’
Met koopkrachtplaatjes in de hand kun je niet bepalen hoe je eigen portemonnee er volgend jaar uit gaat zien
Koopkrachtcijfers spelen in de politiek een grote rol. Veel aandacht en actie. Maar wat koop je ervoor, vragen Laura van Geest en Patrick Koot zich af.
AD 06.03.2018 De werkloosheid daalt in Nederland snel tot het laagste niveau sinds 2001. De economie blijft groeien. Dat blijkt uit de nieuwste ramingen van het Centraal Planbureau (CPB), dat nu uitgaat van een groei van 3,2 procent in 2018 en 2,7 procent in 2019.
De werkloosheid daalt snel, naar 3,9 procent dit jaar en 3,5 procent in 2019. De krachtige werkgelegenheidsgroei zorgt ervoor dat nieuwe toetreders op de arbeidsmarkt worden opgenomen. Bedrijven bieden vaker een vast arbeidscontract aan en betalen hogere lonen om mensen te kunnen aantrekken of te behouden.
Vorig jaar nam het bruto binnenlands product (bbp) met 3,1 procent toe. Dat was de sterkste groei in tien jaar. Tot dusver ging het CPB ook voor dit jaar uit van een groei van 3,1 procent. Nederland overtreft hiermee de groeicijfers van de eurozone.
De Nederlandse economische voorspoed is het gevolg van de groeiende internationale economie, lage rentes, begrotingsbeleid en een krachtige woningmarkt. Met die laatste twee factoren onderscheidt Nederland zich.
‘Geen fraai verhaal’
Werkenden merken van de economische voorspoed nog altijd te weinig in hun portemonnee. Dat zegt voorzitter Maurice Limmen van vakbond CNV in een reactie. ,,Het CPB voorspelt ook voor de komende jaren mooie economische cijfers, maar het verhaal achter die cijfers is minder fraai”, vindt hij.
Volgens CNV blijft Nederland kampioen flexwerk in Europa. ,,Die doorgeschoten flexibilisering drukt de lonen en zorgt ervoor dat steeds meer mensen in onzekerheid leven”, aldus Limmen. Daarnaast vindt de vakbondsbestuurder dat nog steeds een te grote groep mensen ongewild langs de zijlijn staat. ,,Daar moet wat aan gebeuren. En met deze economische rugwind is dat geen kwestie van kunnen maar van willen.”
Brexit
In de schatting van het CPB is rekening gehouden met een mild brexitscenario waarin een handelsovereenkomst wordt bereikt. Als de uittreding van de Britten uit de Europese Unie chaotisch verloopt of als de uitkomst tegenvalt kan dat schadelijk zijn voor de economie, meldt het onderzoeksinstituut.
VK 28.02.2018 Ondanks hogere overheidsuitgaven houdt Nederland nog altijd te vaak de hand op de knip. Het nieuwe kabinet zou het geld veel meer moeten laten rollen, vindt het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
Die boodschap botst met de waarschuwingen van De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau. Zij zetten de afgelopen maanden juist vraagtekens bij de door het kabinet-Rutte III aangekondigde miljardenuitgaven aan onder meer onderwijs, zorg en defensie. Zonder die extra impuls zou de Nederlandse economie de komende jaren 0,8 procent minder groeien.
‘Politiek gezien begrijp ik het, na jarenlang bezuinigen’, vatte DNB-directeur Job Swank het standpunt samen. ‘Maar economisch is het niet nodig.’ De critici vrezen dat Nederland met haar begrotingsbeleid zowel de economische pieken als de dalen vergroot. ‘Juist in de jaren na de crisis, toen de economie wel wat stimulans kon gebruiken, bezuinigde de overheid hard om de begroting op orde te brengen’, schreven economen van Rabobank in reactie op het regeerakkoord. ‘Nu de economie is hersteld, gaat de overheid alleen maar verder stimuleren.’
Het IMF vindt dat niet bezwaarlijk. Integendeel, de regering dient het gaspedaal nog wat dieper in te drukken. ‘Wij denken dat de economie het zó goed doet, dat er ruimte is om extra geld uit te geven’, zei Thomas Dorsey, hoofd van de IMF-delegatie die deze week Nederland bezocht, woensdag op een persbijeenkomst in Amsterdam. Volgens zijn prognoses zal de overheidsschuld in 2023 gedaald zijn tot 42 procent van het BBP – ruim onder het Europese maximum van 60 procent. ‘Dat is een flinke veiligheidsmarge’, meent Dorsey. ‘Nederland kan met zulke vooruitzichten makkelijk meer uitgeven, en desondanks nog altijd een degelijk begrotingsbeleid voeren.’
De extra overheidsinvesteringen moeten wat het IMF betreft gestoken worden in onderwijs en onderzoek. Ook kunnen met behulp van dit geld de lasten op arbeid verder omlaag. Op die manier zouden nog meer Nederlanders gestimuleerd worden om een betaalde baan te zoeken, of meer uren te werken.
Mondiale bril
Het opvallende verschil in inzicht tussen Nederland en het IMF komt mede door de mondiale bril waardoor die laatste naar de economie kijkt. Door de populariteit van zijn goederen en diensten verdient Nederland veel meer aan het buitenland dan omgekeerd. Dat handelsoverschot is goed nieuws voor Nederlandse exportbedrijven. Voor andere landen die worstelen met een handelstekort, zoals in Zuid-Europa, is het daarentegen minder positief. Zij zien bestedingen en banen over de grens verdwijnen.
Het IMF ziet zulke ‘economische onevenwichtigheden’ graag kleiner worden. Behalve meer overheidsuitgaven helpt het daarbij ook als de lonen in Nederland harder gaan stijgen. Delegatieleider Dorsey herhaalde gisteren het eerdere IMF-pleidooi voor hogere inkomens. ‘In heel Noordwest-Europa groeien de lonen langzaam, maar in Nederland gaat het wel erg traag.’ Het IMF botst daarbij met de vakbonden. Die hechten naast loonstijgingen ook veel belang aan meer zekerheid voor werknemers. Het IMF is juist voorstander van verdergaande flexibilisering. ‘We zien liever dat de vakbonden focussen op hogere lonen, in plaats van meer vaste contracten’, aldus Dorsey.
Maar hogere lonen en vaste contracten zijn nodig om de burger nu echt te laten spenderen
VK 14.02.2018 De Nederlandse economie heeft het beste jaar in een decennium achter de rug, al ziet de gemiddelde inwoner dat nauwelijks terug in zijn portemonnee. Maar de krapte op de arbeidsmarkt kan daar verandering in brengen.
Het werd al voorspeld, maar nu is het zeker: 2017 was in economisch opzicht het beste jaar in een decennium. Met de crisis achter de rug groeide de Nederlandse economie met 3,1 procent, maakte het CBS woensdag bekend. De laatste keer dat de zon zo hard scheen in de economie was in 2007. Aan de vooravond van de grootste recessie sinds de jaren dertig bedroeg de groei 3,7 procent.
Extra bemoedigend is dat ook op andere fronten het welzijn in Nederland lijkt toe te nemen. Steeds meer economen erkennen dat het bruto binnenlands product wat dat betreft een gammele graadmeter is. Als alle ouders vanaf morgen aan de ontbijttafel hun kinderen een euro laten betalen per gesmeerde boterham, stuwt dat het bbp op, zonder dat Nederland er daadwerkelijk welvarender op wordt.
Het is de dalende werkloosheid die de burger bovenal moed geeft
Positief in dit opzicht is dat de CO2-uitstoot in Nederland, ondanks een economie op stoom, volgens het CBS vorig jaar licht afnam. Dat komt onder meer doordat er minder steenkool gebruikt wordt bij de productie van elektriciteit. Ook stoelt de hoogconjunctuur, anders dan in het verleden, amper op Groningse grondstoffen. Zou de gaskraan niet deels zijn dichtgedraaid, dan was de economische groei in 2017 zelfs nog iets hoger uitgevallen.
Het is de dalende werkloosheid die de burger bovenal moed geeft. Het aantal banen nam in de laatste drie maanden van 2017 met 57 duizend toe. ‘Niet meer bang zijn om (door de crisis) je baan te verliezen, is voor veel mensen ook enorme winst’, twitterde hoofdeconoom Marieke Blom van ING Nederland woensdag. ‘Geen euro’s, maar wel een veel beter gevoel.’
Zorgwekkend blijft dat de gemiddelde Nederlander de economische bloei amper terugziet in de eigen portemonnee. De lonen strompelen achter de bbp-groei aan. Mede hierdoor valt de consumptie door huishoudens tegen vooral in het afgelopen kwartaal. Ook bij de bejubelde banenbonanza passen kanttekeningen. Hoewel het aantal vaste contracten flink toeneemt, blijkt het aantal flexbanen verhoudingsgewijs harder te groeien. De helft van alle extra werkgelegenheid komt bovendien voor rekening van de uitzendbranche. Dat zijn niet de best betaalde, meest zekere banen.
‘Economische groei maakt het mogelijk dat we grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energie- en klimaattransitie en de hoge kosten van de zorg, kunnen betalen’, reageerde een trotse minister Eric Wiebes van Economische Zaken woensdagochtend op de CBS-cijfers. ‘Maar uiteindelijk willen we natuurlijk vooral dat Nederlanders de groei nu ook zelf merken.’
De vraag is of de Nederlandse economie dit groeitempo lang genoeg kan volhouden om dat voor elkaar te krijgen. Is straks het feest voorbij, zonder dat de gewone burger van de taart heeft mogen snoepen? Feit is dat de groeimotoren van de afgelopen jaren niet eeuwig kunnen blijven ronken. Zo behoort, net als in 2007, de huizenmarkt tot de drijvende krachten achter het economische succes. De huizengekte vertaalt zich in een hoog consumentenvertrouwen en extra uitgaven aan bijvoorbeeld de inrichting van de woning. Ook had de bouw het afgelopen jaar opnieuw een stevig aandeel in de groei van de investeringen en het aantal banen.
Bijna een kwart miljoen bestaande koopwoningen wisselden in 2017 van eigenaar. Dat is een record dat niet snel zal worden verbroken. De koortsachtige bouw- en verbouwactiviteit zal afnemen.
Maar om de huidige groei te laten voortduren, zal ook in eigen land de burger het geld moeten laten rollen
Personeelstekorten
Een ander veelgenoemd punt van zorg zijn de groeiende personeelstekorten. Het CBS spreekt inmiddels van ‘een relatief gespannen arbeidsmarkt’. Tegenover elke openstaande vacature staan slechts 1,8 werklozen. Dat is nog altijd meer dan de 1,3 van vóór de crisis, maar het aantal werklozen slinkt snel. Werkgevers in sectoren als de bouw, horeca, onderwijs en ICT klagen al langer dat ze nauwelijks geschikte mensen kunnen vinden. Deskundigen beschouwen krapte op de arbeidsmarkt dan ook van oudsher als de ultieme economische bad guy een bedreiging voor verdere groei.
Gek genoeg kan het dit keer omgekeerd uitpakken. De economie profiteerde volgens het CBS ook afgelopen jaar vooral van de sterke export (plus 5,5 procent) en investeringen (plus 6 procent). Nederlandse machines, apparaten en chemische producten blijken buitengewoon gewild over de grens. Maar om de huidige groei te laten voortduren, zal ook in eigen land de burger het geld moeten laten rollen. Dat vinden tegenwoordig niet alleen de vakbonden en linkse partijen, maar ook instituten als het Centraal Planbureau en De Nederlandsche Bank.
Zoiets gebeurt pas als diezelfde burger vertrouwen heeft in de toekomst én meer te besteden krijgt. Daarvoor zijn meer vaste contracten en hogere lonen nodig. Twee eisen die werknemers doorgaans pas echt luid en duidelijk durven te stellen wanneer ze niet langer bang zijn dat hun werkgever hen inruilt voor een ander. Met andere woorden: wanneer er werkelijk een schreeuwend tekort aan arbeidskrachten ontstaat.
AD 14.02.2018 De Nederlandse economie is vorig jaar met liefst 3,1 procent gegroeid. Dat is de allerhoogste toename sinds 2007 en een procent meer dan in 2016. Dat meldt het Centraal Bureau van Statistiek (CBS) vanochtend in zijn jaarlijkse ‘Stand van de Economie’.
Het is belangrijk dat Nederlanders de economische groei nu ook zélf merken, aldus Eric Wiebes, minister EZ.
Veel economen dachten dat groeicijfers van boven de 3 procent na de economische crisis niet langer mogelijk waren. Maar na jaren van forse bezuinigingen draait de BV Nederland op volle toeren.
De investeringen van bedrijven en burgers groeiden liefst 6 procent. Dat geld ging vooral naar woningen, terwijl bedrijven meer aan machines, installaties en investeringen uitgaven.
Gewone Nederlanders gaven eveneens meer uit, hoewel de bestedingen met 1,8 procent wel wat achterbleven. Huishoudens kochten meer kleding, elektrische apparaten en besteedden flinke bedragen aan woninginrichting. Ook spendeerden we meer aan horeca, recreatie en cultuur. Toch dikt die kleine twee procent aan: uitgaven aan diensten maken ruim de helft van de totale binnenlandse consumptie uit.
Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS, spreekt van ‘hoogconjunctuur’. ,,Het is vandaag Valentijnsdag, maar we hoeven geen roze bril op te zetten om te zien hoe mooi de economie er voor staat.” Volgens Van Mulligen is de bouw voor een fors deel verantwoordelijk voor de groei. ,,Dat is ook niet vreemd omdat de bouw na de crisis totaal stilviel. Nu is er een inhaalslag.”
Trots
Minister Wiebes (Economische Zaken & Klimaat) reageert verheugd. ,,De Nederlandse economie staat er goed voor en daar mogen we best trots op zijn. Economische groei maakt het mogelijk dat we grote maatschappelijke uitdagingen zoals de energie- en klimaattransitie en de hoge koste van de zorg kunnen betalen.”
Maar de VVD-bewindsman zegt het vooral belangrijk te vinden dat Nederlanders de groei eindelijk zelf merken. Zelf stelt het CBS dat de economische groei “breed wordt gedragen”. Wat het gebruikelijke vakjargon is voor zeer positieve cijfers.
Achter de hoge economische groei gaan véél méér mooie rapportcijfers schuil. Afgelopen jaar wisselden ruim 250.000 koopwoningen van eigenaar, een record. Elke 2 minuten werd er een woning verkocht. 176.000 mensen vonden een baan.
In de laatste maanden van 2017 nam het aantal banen zelfs met 57.000 toe, het hoogste aantal sinds eind 2008. Gemiddeld waren er eind vorig jaar 10,3 miljoen banen in Nederland. In totaal werkten werknemers en zelfstandigen vorig jaar 13 miljard uren. Dat is een miljard uur meer dan rond de eeuwwisseling. Per baan werken we gemiddeld 24,5 uur per week.
Tegelijk stijgt vooral het aantal flexibele banen. De uitzendbranche is verantwoordelijk voor de helft van de totale banengroei. De sector is daarmee inmiddels goed voor 834.000 jobs, waarmee ongeveer één op de tien Nederlanders een uitzendbaan heeft.
Toch groeiden ook het aantal vaste banen. Die hoeveelheid lag eind vorig jaar 112.000 hoger dan eind 2016. En het aantal vacatures stijgt nog steeds. In december stonden liefst 227.000 vacatures open. Vooral in de bouw nam de vraag naar werk toe.
Het aantal werkloze Nederlanders zakte ondertussen onder de 400.000. Eind vorig jaar zaten 398.000 mensen zonder baan. Dat is 4,4 procent van de beroepsbevolking, het laagste percentage sinds medio 2009.
Nederlanders werkten 13 miljard uren in 2017, een miljard uur meer dan in 2000
CBS-cijfers
Gewend
We hebben door de crisis nog steeds een economische achterstand van 5-6 procent op Duitsland en het VK, aldus Peter Hein van Mulligen, CBS.
Voor komend jaar wordt opnieuw een groei van 3,1 procent verwacht. Toch waarschuwt Wiebes dat groeicijfers van boven de 3 procent niet iets zijn om aan gewend te raken.
Door het lage geboortecijfer en de vergrijzing groeit het arbeidsaanbod nauwelijks meer. ,,Dus moeten we het voor onze groei steeds meer hebben van de verhoging van de arbeidsproductiviteit,” schrijft EZ. ,,Dit vraagt om technologische ontwikkeling, innovaties en het slimmer organiseren van productieprocessen.
En zo vallen er meer kanttekeningen te maken: tijdens de crisis liep de Nederlandse economie harder terug dan onze Europese buurlanden. Nog steeds lopen we daardoor 5 tot 6 procent achter op Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. ,,We zullen dus jaren harder moeten groeien om dat verschil goed te maken,” zegt CBS-econoom Van Mulligen.
Daarnaast is er kans op oververhitting, zeker op de woningmarkt. ,,In grote steden als Amsterdam en Utrecht, wordt dat zichtbaar,” aldus Van Mulligen.
Reactie CNV en economen
Deze mooie cijfers zijn slechts de helft van het verhaal, aldus Maurice Limmen, voorzitter CNV.
In een eerste reactie stelt vakbond FNV blij te zijn met de cijfers. Toch vormen de fraaie resultaten slechts de helft van het verhaal, stelt voorzitter Maurice Limmen.
Hij wijst op het feit dat er met name uitzendbanen bijkomen. ,,De groei komt te weinig terecht bij de mensen die er keihard voor werken. De flexibilisering van de arbeidsmarkt is een van de redenen dat de lonen maar niet stijgen, oordeelde onlangs ook nog eens De Nederlandsche Bank en dat mensen steeds meer blijven hangen in onzeker werk.”
Volgens het CNV ontlopen werkgevers ontlopen hun verantwoordelijkheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat zijn er liefst 1,3 miljoen, aldus eerdere CBS cijfers. ,,Dat is het verhaal waar het nu over zou moeten gaan,” meent Limmen. ,,Van mooie bedrijfsresultaten krijgen we net zoals de resultaten bij de Olympische Spelen een fijn Oranjegevoel, maar dat helpt talloze mensen die nog steeds op de reservebank zitten niet aan vast werk.”
Euforie overdreven
Econoom Bas Jacobs laat per Twitter weten de euforie overdreven te vinden. ,,Totale euforie van 3,1 procent groei is sterk overtrokken. Het historisch gemiddelde tussen 1970 en 2007 was 2,6% per jaar. Nederland had wat in te halen na de netto nul groei in de periode 2008-2015.” I
ING-econoom Marieke Blom stelt op dat gewone burgers de groei nog niet of onvoldoende merken.
NOS 14.02.2018 De Nederlandse economie is in tien jaar tijd niet eerder zo hard gegroeid als vorig jaar. De groei bedroeg in 2017 3,1 procent ten opzichte van 2016, becijferde het CBS. De groei in de laatste drie maanden nam iets af, maar is met 2,9 procent nog altijd stevig.
Vooral investeringen en de export droegen in het vierde kwartaal bij aan de groei. Huishoudens consumeerden iets minder hard, maar de industrie groeide juist sterker.
“De Nederlandse economie staat er goed voor”, zegt minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat. “Economische groei maakt het mogelijk dat we grote maatschappelijke uitdagingen zoals de energie- en klimaattransitie en de hoge kosten van de zorg kunnen betalen. Maar we willen ook dat Nederlanders de groei nu ook zelf merken.”
De economieën van de ons omringende landen zijn ook stevig gegroeid. De Duitse economie, onze belangrijkste handelspartner, groeide met 2,3 procent.
Economische groei 2001-2017
Investeringen
De investeringen zijn afgelopen jaar met 6 procent gegroeid. Het gaat dan vooral om investeringen in woningen. Ook hebben bedrijven veel meer geld uitgegeven aan machines en installaties. Ook de uitgaven aan personenauto’s en bedrijfsgebouwen zijn hoger dan een jaar eerder.
De uitvoer van goederen en diensten groeide in 2017 met 5,5 procent. Nederlandse bedrijven hebben beduidend meer (elektrische) machines en apparaten uitgevoerd dan een jaar eerder. Ook werden er meer chemische producten geëxporteerd.
De invoer lag 4,9 procent hoger dan in 2016.
BART KAMPHUIS | NOS
Consumenten
Consumenten gaven vorig jaar 1,8 procent meer uit dan in 2016. Dat gebeurde vooral aan kleding, woninginrichting en elektrische apparaten. Ook in de horeca, aan recreatie en cultuur werd meer geld besteed.
De zakelijke dienstverlening (zoals de uitzendbranche) en de bouw groeiden het sterkst. Ook de industrie produceerde in 2017 meer dan een jaar eerder.
Elsevier 19.01.2018 Nederland wil de miljard euro korting op de Europese meerjarenbegroting niet zomaar opgeven. Dat zei premier Mark Rutte (VVD) na de ministerraad.
Maar als vervolgens het plafond van de uitgaven in de Europese Unie enorm omhooggaat en Nederland houdt de miljard korting, dan zou Nederland alsnog netto meer gaan bijdragen en dat is niet de bedoeling, aldus Rutte.
Vanaf komende zomer beginnen in de Europese Unie de onderhandelingen over de nieuwe meerjarenbegroting (2021-2027). Afgelopen week begonnen in Den Haag de inleidende beschietingen. Zo spraken Rutte, minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) en de Tweede Kamer met Europees begrotingscommissaris Günther Oettinger.
Oettinger presenteert over enkele maanden een voorstel voor die begroting, maar liet in een interview met het FD al blijken dat Nederland de miljard euro korting die in 2005 werd binnengehaald, gaat verliezen.
Rutte legt zich daar niet bij neer. ‘Uiteindelijk is het van belang dat onze netto-positie niet verslechtert. We betalen geld aan Europa en dat leidt ook tot inkomsten,’ zei Rutte, die het standpunt van Oettinger ‘vanuit het oogpunt van eenvoud’ zegt te kunnen begrijpen.
‘Nettoost betaler’
De Nederlandse korting is een korting op de Britse korting en die valt weg wegens het vertrek van de Britten uit de EU. Maar Nederland is al een van de ‘nettoost’ betalers, aldus Rutte, en daarom wil hij het miljard niet zo maar opgeven.
Rutte liet zich niet verleiden tot de uitspraak ‘geen cent meer’ voor Europa. ‘Want behalve bezuinigen, vanwege het vertrek van de Britten, willen we ook moderniseren,’ zei Rutte.
Minder geld
Nederland wil dat er minder geld gaat naar cohesiefondsen en structuurfondsen en meer naar innovatiemiddelen, waar Nederland veel uit terugkrijgt.
En daarmee heeft Nederland precies dezelfde positie als zeven jaar geleden. Ook toen werd ingezet op meer geld voor innovatie en minder naar landbouw en structuur- en cohesiefondsen. Dat gebeurde mondjesmaat.
Onder de streep
Nu zegt Rutte: ‘Als die begroting niet moderniseert en er blijven honderden miljarden gaan naar structuur- en cohesiefondsen en het gemeenschappelijk landbouwbeleid, waarvan we overigens ook niet veel terugkrijgen, en er moderniseert verder niets, dan zullen wij kijken wat het betekent onder de streep.’
De onderhandelingen van de dan 27 EU-landen – de vertrekkende Britten onderhandelen niet mee over de begroting – gaan minstens tot medio 2019 duren, maar waarschijnlijk nog tot 2020.
Het worden lastige onderhandelingen, want elk land kan de EU-begroting vetoën. De omvang bedraagt 1 procent van het totale bruto nationale inkomen in de EU.
Voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie zei eerder deze maand al dat de EU-afdrachten na het vertrek van de Britten omhoog moeten, maar Nederland wil dat niet.
Carla Joosten (1960) werkt sinds 2000 voor redactie Nederland bij Elsevier Weekblad. Ze is politiek redacteur in Den Haag en covert het koningshuis. Voor de Leven & Dood-pagina’s van Elsevier Weekblad verzorgt zij de nieuwtjes over mensen.
NOS 18.01.2018 Nederland wil niet twee keer de dupe worden van de brexit. Die boodschap heeft het kabinet overgebracht aan Eurocommissaris Oettinger. “Wij zijn een van de landen die economisch het meest door de brexit worden geraakt. Het is onrechtvaardig als we ook nog eens meer budget moeten betalen”, vindt minister Hoekstra.
Oettinger was vandaag in Den Haag om te praten over de Europese meerjarenbegroting vanaf 2020. De onderhandelingen over die begroting beginnen in mei. Door de brexit wordt een gat in de Europese begroting geslagen van 12 tot 13 miljard euro en daar moet een oplossing voor komen. De eurocommissaris gaat nu alle lidstaten langs om daar over te praten.
Hij zou het liefst zien dat een korting, die na het vertrek van Groot-Brittannië alleen Nederland nog krijgt, wordt afgeschaft. Handelsland Nederland is een van de grote nettobetalers door de relatief kleine bevolking. Daar staat een jaarlijkse korting van ongeveer 1 miljard euro tegenover.
Kleine groep
Het kabinet heeft laten weten dat het niet akkoord zal gaan met afschaffing van de korting. “Er is een kleine groep landen die veel harder wordt geraakt door de brexit dan anderen”, zei Hoekstra. “En daar hoort Nederland bij.” Meer betalen aan Europa is volgens de minister van Financiën geen optie. Hij vindt dat het Europese budget na het vertrek van Groot-Brittannië verkleind moet worden. “Dat is onze uitgangspositie”, zei Hoekstra, “en daar willen we ook op uitkomen.”
Of die korting echt sneuvelt “hangt af van de onderhandelingen”, zei Oettinger. Die gaan een jaar duren. Hij wees erop dat de lidstaten unaniem moeten instemmen met de meerjarenbegroting. Hij zei dat duidelijk is hoe Nederland erin staat. “Het is nu mijn verantwoordelijkheid om tot een uitgebalanceerd voorstel te komen, waar ook Nederland mee uit de voeten kan.”
Elsevier 18.01.2018 Nederland hoeft er niet op te rekenen dat het opnieuw een korting van 1 miljard euro krijgt op zijn bijdrage aan de Europese Unie, zegt eurocommissaris Günther Oettinger voor Begrotingszaken. Volgens Oettinger zijn de kortingen die Nederland, het Verenigd Koninkrijk en andere lidstaten krijgen ‘enorm bureaucratisch en complex in de uitvoering’.
Nu de Britten volgend jaar de EU zullen verlaten – en dus hun korting ‘de moeder aller kortingen’ verdwijnt – is het een mooi moment om de kortingen van andere lidstaten ook te schrappen, zegt Oettinger in een interview met FD, dat vrijdag verschijnt.
Eurocommissaris Oettinger was donderdag in Den Haag om het toekomstig Meerjarig Financieel Kader (MFK) te bespreken, onder anderen met premier Mark Rutte.
Oettinger vraagt ‘flexibiliteit’ om te compenseren voor gat door Britten
Volgens Oettinger is een groot deel van die kortingen er om de directe en indirecte gevolgen door de Britse korting richting bijvoorbeeld de Nederlandse afdracht te verlagen.
De korting van de Britten, die in 1984 door de Conservatieve oud-premier Margaret Thatcher werd afgedwongen, had een permanent karakter, in tegenstelling tot die van andere lidstaten. De andere kortingen lopen af als het huidige meerjarige financiële kader stopt. Dat is in 2020.
Maar het feit dat de Britten de EU volgend jaar verlaten, heeft meer consequenties dan alleen het vervallen van hun korting. Ze laten een miljardengat achter op de algehele begroting van de EU, een gat dat volgens Oettinger voor de helft moet worden opgevuld door te snijden in de uitgaven van de EU.
De andere helft moet worden opgevangen door andere EU-lidstaten, die op een verhoogde bijdrage moeten rekenen. Oettinger vraagt flexibiliteit van de lidstaten voor het nieuwe MFK, dat in 2020 moet ingaan en ook weer een looptijd heeft van zeven jaar.
Maar het verhogen van de bijdragen gebeurt niet zomaar. In de Europese Raad moeten alle EU-lidstaten er unaniem mee akkoord gaan, waarna ook alle 27 nationale parlement ermee moeten instemmen.
Kabinet wil korting niet afstaan
Minister Wopke Hoekstra van Financiën liet eerder echter weten dat het kabinet wil vasthouden aan de korting. Ook wil Nederland niet extra bijdragen aan de EU, wanneer Groot-Brittannië is weggevallen. De Britten zijn de grootste nettobetaler aan de EU, en nemen naar schatting een bijdrage van ruim 13 miljard euro op jaarbasis voor hun rekening.
Hoekstra, evenals de Tweede Kamer, vindt dat de EU maar moet bezuinigen om het gat op te vullen. Hoekstra, die donderdag ook met Oettinger sprak in Den Haag, pleit bovendien voor een modernisering van de begroting, waarbij er minder geld zou gaan naar subsidies voor landbouw en armere EU-landen, en meer geld uitgetrokken wordt voor innovatie.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
VK 07.01.2018 2018 belooft al economische zonneschijn, maar het nieuwe kabinet doet er nog een schepje bovenop. Gevaarlijk, waarschuwen economen. En hoe denken de felste voorstanders van extra overheidsuitgaven in crisistijd hierover?
Als de Nederlandse economie een barbecue is, dan dreigt het kabinet dit jaar de rol te vervullen van de iets te enthousiaste buurman. Met een scheut spiritus stookt die het vuurtje nog eens extra op.
Steeds meer economen waarschuwen voor zo’n oververhitting. ‘De overheid jaagt de economische groei verder aan’, constateerde het Centraal Planbureau vorige maand niet zonder zorgen in zijn vooruitblik op 2018. De uitgaven – aan onder meer leger, verpleeghuizen, onderwijs – lopen met maar liefst 3,5 procent op. Zonder die extra stimulans zou de Nederlandse economie maar liefst 0,8 procent minder groeien. Dit verklaart volgens het CPB ‘voor een belangrijk deel de hogere BBP-groei dan die in onze buurlanden’.
Dat lijkt mooi, maar de aloude economenwijsheid schrijft voor dat overheden in de vette jaren juist een financiële buffer aanleggen. Anders is er, zoals Jozef in het Oude Testament de farao al voorhield, in de magere jaren geen graan meer om uit te delen. Zo’n ‘anticyclisch beleid’ blijkt desondanks politiek moeilijk te verkopen.
In plaats van de economie af te remmen, wordt het gaspedaal nog dieper ingedrukt – ook buiten Nederland. Zo zal de belastingverlaging van president Trump de toch al florerende Amerikaanse economie verder opzwepen. Ondertussen blijft de geldpers van de Europese Centrale Bank draaien. Tot dit najaar worden voor 270 miljard euro aan extra staats- en bedrijfsobligaties opgekocht. Dat komt boven op de reeds aangeschafte schuldenberg van meer dan 2300 miljard euro. ‘Een te langzame afbouw’ van dit historisch ongekende monetaire stimuleringsprogramma, schrijft het CPB, ‘kan leiden tot oververhitting van de economie.’
‘Economisch niet nodig’
Behalve het Planbureau zet ook De Nederlandsche Bank vraagtekens bij de miljardenuitgaven die Rutte III voor ogen heeft. ‘Politiek gezien begrijp ik het, na jarenlang bezuinigen’, zei DNB-directeur Job Swank onlangs bij een persconferentie. ‘Maar economisch is het niet nodig.’ Minder omfloerst formuleren de economen van de Rabobank het in een rapport: ‘Juist in de jaren na de crisis, toen de economie wel wat stimulans kon gebruiken, bezuinigde de overheid hard om de begroting op orde te brengen. Nu de economie is hersteld, gaat de overheid alleen maar verder stimuleren.’ Dat maakt de Nederlandse economie kwetsbaar. De pieken worden hoger, maar in tijden van crisis is het dal ook extra diep.
Met die kritiek keert het uit de crisis bekende bezuinigingsdebat voorzichtig terug – zij het in spiegelbeeld. Toen luidde de kritiek van sommige economen dat de regering de hand te veel op de knip hield. Nu wordt juist iets meer calvinisme bepleit.
Er is wel een groot verschil in de toon van de discussie. Die is heel wat minder fel. Logisch: ondanks fors hogere overheidsuitgaven, kan het kabinet ook de staatsschuld terugdringen. Dat is het voordeel van economische groei. Daar komt bij dat bezuinigingen veel meer weerstand oproepen dan extra uitgaven. Nederland kent nu eenmaal geen krachtige belangengroepen, zoals in Duitsland de Bond van Belastingbetalers, die de regering om de oren slaan met elke extra cent belasting die over de balk wordt gesmeten.
‘Wereldwijde economische situatie verre van normaal’
Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam:
Hoewel hij zelf niet tegen méér economische stimulering door de overheid is, vindt de Rotterdamse hoogleraar economie Bas Jacobs die gelatenheid onbegrijpelijk. ‘Volstrekt inconsequent’, gedraagt de Nederlandse politiek zich volgens hem. ‘De partijen die de afgelopen crisisjaren het hardst geroepen hebben dat er bezuinigd moet worden, hebben nu collectief hun budgettaire orthodoxie overboord gegooid. Echt, daar zit geen enkele diepere economische gedachte achter. Het ergste is dat vrijwel niemand hier een woord aan vuil lijkt te maken.’
Natuurlijk onderschrijft hij het bekende adagium van de econoom Keynes: wie in slechte tijden de economie wil stimuleren, moet sparen als het economisch voor de wind gaat. Toch is Bas Jacobs, in de voorbije crisis een van de felste critici van het bezuinigingsbeleid, niet per se tegen de extra uitgaven van Rutte III.
‘Het is erg lastig in te schatten op welk punt in de economische cyclus Nederland zit’, legt hij uit. ‘Er is een aanwijzing voor oververhitting: de extreem lage werkloosheid. Tegelijkertijd groeit de economie al een paar jaar veel harder dan verwacht, terwijl de lonen en prijzen heel gematigd stijgen. Dat wijst nog op overcapaciteit. Daarnaast blijft de wereldwijde economische situatie verre van normaal, met de rente van de Europese Centrale Bank die op nul staat.’
In die situatie acht Jacobs het economische risico van bezuinigingen – tegenvallende groei – groter dan het risico van wat oververhitting. ‘Als landen als Nederland en Duitsland met hogere lonen en extra investeringen zorgen voor meer inflatie in het Eurogebied, helpt dat de ECB om het monetaire beleid te normaliseren. Dat is belangrijk, wil de centrale bank bij een volgende recessie nog iets uit kunnen richten.’
Ook de voormalige CPB-directeur is geen voorstander van extra zuinigheid. De reden daarvoor heeft niet zozeer te maken met de economische conjunctuur, maar is fundamenteler: net als buurland Duitsland spaart Nederland te veel.
‘De staatsschuld daalt razendsnel, van ruim 60 procent in 2016 naar iets meer dan 50 procent van het BBP in 2019. Het pensioenvermogen is de afgelopen tien jaar toegenomen van 120 naar 160 procent van het BBP. Dat klinkt mooi, maar mondiaal gezien is het een onhoudbare situatie. Tegenover de besparingen van het ene land, moeten immers wel spaartekorten van een ander land staan. Je kunt niet met zijn allen tegelijkertijd sparen. Dat is een recept voor chaos. Vergeet niet: voorafgaande aan de crisis van 2008 was het het enorme spaaroverschot van China dat de zeepbel op de Amerikaanse huizenmarkt opblies, met alle gevolgen van dien.’
De oplossing ligt voor de hand: laat de lonen stijgen en het geld binnenlands rollen. Wat Teulings betreft, had dit het beste tijdens de crisis kunnen gebeuren, om de pijn te verzachten. Tegen de economische cyclus in dus. ‘Het kabinet heeft indertijd gekozen voor forse bezuinigingen. Het gevolg is dat we, nu het beter gaat, weinig anders kunnen doen dan opnieuw procyclisch handelen: niet besparen. Maar laten we het vooral van de positieve kant bekijken. We zijn veel rijker dan we denken.’
Dit schreven we eerder over de economische feeststemming
Is de huidige economische feeststemming een voorbode van een nieuwe zeepbel plus crisis? Stapt Nederland in dezelfde valkuil als tien jaar geleden, toen het aan de vooravond van de grootste economische crisis sinds de jaren dertig bleek te staan?
De economische paradox van 2017
In 2017 zijn Nederlandse huizenbezitters gemiddeld enkele tienduizenden euro’s rijker geworden. Als hun huis in de Randstad staat, is die winst vaak nog groter. De gewonnen rijkdom is wel van papier. Leidt die duurdere woning in de praktijk tot een dikkere portemonnee?
VK 04.01.2018 De cao-lonen zijn in het afgelopen jaar minder gestegen dan in het jaar ervoor, ondanks de krapte op de arbeidsmarkt. Vorig jaar namen de lonen 1,5 procent toe. In 2016 kregen werknemers er nog 1,8 procent bij. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Dat de loonstijging lager uitvalt dan in 2016 zou kunnen komen door het uitblijven van bepaalde cao-akkoorden, laat een woordvoerder van het CBS weten. Zo kregen de kappers- en uitvaartbranche nog geen nieuwe cao en heeft het CBS geen cijfers gepubliceerd over de sector onderwijs. In die sector zijn onvoldoende akkoorden getekend. In 2016 stond het onderwijs nog voor een loonstijging 3,9 procent in de boeken.
Ook speelt mee dat de ambtenarij in 2016 een goed jaar had. Overheidsdienaren kregen in dat jaar 3,2 procent extra. Vorig jaar kregen ambtenaren er nog slechts 1,1 procent bij. Bij de overheid werken relatief veel mensen, zodat het akkoord zwaar meetelt.
Wel goed doet de sector landbouw, bosbouw en visserij het. Werknemers in die branche kregen er het afgelopen jaar 2,3 procent bij.
Inflatie
De tegenvallende cijfers betekenen dat Nederlandse werknemers er qua loon in 2017 zeer weinig op vooruit zijn gegaan
De tegenvallende cijfers betekenen dat Nederlandse werknemers er qua loon in 2017 zeer weinig op vooruit zijn gegaan. De definitieve inflatiecijfers zijn nog niet bekend, maar de verwachting is dat de inflatie in het afgelopen jaar ook rond de 1,5 procent zal liggen. Bij dat percentage gaat de gehele stijging van de lonen op aan het duurder worden van goederen en diensten.
In 2016 was de inflatie nog historisch laag, waardoor de reële lonen (stijging van de lonen min stijging van de prijzen) sterk stegen.
De loonstijging die het CBS meldt is een paar tienden lager dan de eerdere berekeningen vakbond FNV (1,76 procent erbij tot december en AWVN (1,78 procent erbij). Dat komt doordat die organisaties anders meten. FNV en AWVN turven de nieuw afgesloten CAO’s. Het CBS weegt werknemers zonder nieuwe cao ook mee.
Daarnaast beschikt het CBS over fijnmazige data. Het statistiekbureau weet beter hoeveel werknemers in een sector actief zijn en op welk salarisniveau zij zitten. Voor iemand met een hogere functie betekent een loonsverhoging van vijftig euro procentueel minder dan voor een werknemer met het minimumloon.
Wordt 2018 het jaar dat Nederland weer gaat staken?
In de nieuwe cao’s stijgen de lonen gemiddeld meer dan 2 procent per jaar; een symbolische grens. Is het de aanzet voor een langere periode met sterk stijgende lonen en groeiende welvaart voor de werknemer?
De economie groeit, de orderportefeuilles zijn vol en vacatures lastig in te vullen. Toch stijgen de lonen amper en gaat Nederland niet de straat op. Zijn we vergeten dat actievoeren loont? (+)
AD 04.01.2018 De meeste werknemers vinden deze maand nauwelijks extra geld op hun loonstrookje terug. Hoge inkomens gaan er het meest op vooruit, minima met een laag loontje leveren in. Dat blijkt uit berekeningen die loonstrookjesverwerker ADP vanmorgen heeft gepubliceerd.
Doordat het nieuwe kabinet net is gestart, zijn er weinig wijzigingen in de salarisstrook dit jaar, aldus Dik van Leeuwerden, ADP
Werknemers met een modaal salaris (2.894 euro) ontvangen straks netto 7 euro meer. Wie anderhalf keer modaal verdient, ziet nog 1 euro extra op de loonstrook. Mensen die meer verdienen (twee keer modaal) gaan er 16 euro op vooruit.
Bekaaid ervan af komen deeltijdwerknemers met een minimaal loontje van tussen de 1.000 en 1.500 euro per maand. Zij ontvangen tot vier euro minder. Werknemers met een minimaal salaris van 1.578 euro vinden 7 euro extra terug op hun salarisstrook.
Veel verdienende werknemers (5.750 euro of daarboven) profitereren doordat het top belastingtarief van 52 naar 51,95 procent daalt. Zij vinden eind januari tot 18 euro meer terug op hun salarisstrookje.
Veranderingen
De berekeningen van ADP zijn gebaseerd op alle veranderingen in onder meer fiscale regels, werknemerspremies en pensioenen. Ze staan los van loonsverhogingen die mensen krijgen doordat er een nieuwe CAO is afgesloten of doordat zij een treden in hun loonschaal stijgen. De CAO-lonen stegen vorig jaar gemiddeld met 1,5 procent, maakte het CBS vanmorgen bekend.
Het ADP, dat voor 1,4 miljoen werknemers de salarissen verwerkt, spreekt van een relatief saai jaar. ,,Doordat het vorige kabinet vanwege de lange formatie het grootste deel van 2017 demissionair was zie je dat veel veranderingen van Rutte III pas in 2019 ingaan,” zegt algemeen directeur Martijn Brand. ,,Daardoor zijn er weinig grote wijzigingen en veranderen de lonen relatief weinig.”
De reparatie van het derde WW-jaar drukt de lonen. Werknemers betalen daarvoor, aldus ADP.
De achteruitgang bij lage inkomens komt doordat de arbeidskorting niet geheel kan worden benut. Dat geldt voor alle inkomens tot 1750 euro per maand, zegt ADP-loonspecialist Dik van Leeuwerden.
,,Deze werknemers moeten er daarom goed op letten dat ze na 2018 het verschil via de aangifte inkomensbelasting terugvragen van de Belastingdienst.” Dat kan wel 250 euro opleveren.
De lonen voor de meeste werknemers stijgen iets ondanks dat de belastingtarieven in de tweede en derde schijf omhoog gaan naar 40,85 procent. ,,Maar omdat de inkomensgrenzen voor deze tarieven hoger zijn geworden en de heffingskortingen iets hoger zijn, blijft voor de meeste mensen uiteindelijk een kleine plus over,” aldus Van Leeuwerden.
Een factor die de loonstijging drukt is de reparatie van het derde WW-jaar. Het kabinet heeft bepaald dat werknemers die hun baan kwijtraken nog maximaal twee jaar recht op een WW-uitkering hebben. Met sociale partners is afgesproken dat het derde jaar toch mogelijk blijft maar dat werknemers de rekening betalen.
Het ADP keek naast algemene veranderingen ook naar branchegerelateerde werknemerspremies en grote pensioenregelingen bij onder andere ABP, Zorg & Welzijn en Metaal & Techniek.
Kijken we naar specifieke sectoren dan komen ambtenaren er bekaaid af. Omdat zij dit jaar meer pensioenpremie moeten betalen, gaat een modaal verdienende ambtenaar er slechts 5 euro per maand op vooruit. Overheidsdienaren die op twee keer modaal zitten zien hun loon zelfs een euro per maand op achteruit.
Bouwvakkers met doorsnee salaris gaan er 8 euro per maand op vooruit. In de zorg daalt de pensioenpremie licht en houdt personeel met een modaal salaris maandelijks 6 euro extra over. Voor 2,5 keer modaal is dat 15 euro.
Ook voor werknemers in de metaal en techniek zijn er iets lagere pensioenpremies. Een gemiddeld salaris stijgt 6 euro, voor twee keer modaal is dat 11 euro.
Pensionado’s
Pensioengerechtigen met een aanvullend pensioen of lijfrente zien hun uitkering iets dalen. Bij een aanvullend pensioen van 500 euro ontvangt iemand 1,25 euro minder per maand. Bij 750 euro is dat 1,88 euro. Het verschil loopt op tot bijna zeven euro bij een aanvullend pensioen van maandelijks 2.750 euro.
Reden van de daling is hun verhoogde bijdrage voor de Zorgverzekeringswet. Die steeg van 5,4 naar 5,65 procent. Wel profiteren pensioengerechtigden met een uitkering tussen de 1.700 en 2.650 euro lichtjes van de verlenging van de eerste belastingschijf.
Werkgevers
Voor werkgevers gaan de arbeidskosten omhoog. Een ambtenaar met modaal salaris kost de overheid 23 euro per maand meer. Voor werkgevers in de bouw blijven de lasten grotendeels gelijk. Dat veel organisaties en bedrijven duurder uit zijn komt doordat de verplichte bijdrage voor de Zorgverzekeringswet van 6,65 naar 6,90 procent stijgt.
Ook de grondslag waarop deze bijdrage wordt berekend ligt hoger. De verplichte Algemene Werkloosheidspremie (AWF) neemt toe van 2,64 naar 2,85 procent. De zogeheten AOF-premie stijgt van 6,66 naar 6,77 procent. Voor een gemiddelde werknemer met modaal salaris betekent dit 21 euro hogere werkgeverslasten.
Bekijk in de infographic hieronder de loonwijzigingen voor 2018:
AD 04.01.2018 De cao-lonen zijn in 2017 minder hard gestegen dan in 2016. Gemiddeld gingen de lonen er afgelopen jaar met 1,5procent op vooruit, terwijl dat een jaar eerder nog 1,8procent was. Het minst stegen de lonen in de bedrijfstak ‘overige dienstverlening’, zo blijkt uit cijfers van het CBS.
Tot deze bedrijfstak behoren onder meer kappers en uitvaartverzorgers. Hier klommen de lonen met slechts 1 procent omhoog. In 24 procent van de cao’s kwam er voor deze groep geen nieuw akkoord tot stand.
Landbouwwerkers zijn er volgens het CBS het meest op vooruit gegaan: gemiddeld kregen zij een loonsverhoging van 2,3 procent.
Dit jaar is in de cao’s een gemiddelde loonstijging van 2,14% afgesproken. Dat betekent dat we er in 2018 dus wél weer op vooruit gaan wat betreft de cao-lonen.
AD 03.01.2018 De Nederlandse staat denkt dit jaar minder geld te moeten lenen dan gedacht. Dat blijkt uit een nieuwe raming van het Agentschap van de Generale Thesaurie van het ministerie van Financiën.
De staat schat in voor dit jaar genoeg te hebben aan 50,5 miljard euro, dat geleend zal worden op de kapitaal- en geldmarkt. De financieringsbehoefte ligt daarmee 3 miljard euro lager dan bij een eerdere raming medio december.
De verlaging hangt samen met een verbetering van de kaspositie aan het einde van 2017. Het agentschap verwacht tussen de 23 miljard en 29 miljard euro op te halen met de uitgifte van langlopend schuldpapier. In de rest van de financieringsbehoefte wordt voorzien met behulp van kortlopende leningen.
Telegraaf 02.01.2017 Voor beleggers remmen de winsten van 2017 komend jaar af. De eerste kwartalen houden stevige economische groei, vooral in Europa. Centrale banken, bedrijfsschulden en forsere correcties risico’s kunnen degelijke rendementen later in 2018 drukken, aldus strategen voor 2018.
De economie voorspellen blijft lastig. De consensus van doorzettende groei is opvallend onder strategen van alle zakenbanken en een tiental vermogensbeheerders. Het IMF rekent op een 3,7% beter bbp voor de wereld.
,,De markten staan op full steam ahead”, typeert hoofdeconoom Janwillem Acket van het Zwitserse Julius Bär. ,,Daar is economisch gezien voorlopig ook reden voor. Later in het jaar vind ik het verstandig wat kapitaal vrij te maken om snel van strategie te kunnen wisselen.”
Vooral de schuldenlast van bedrijven en huishoudens in China zijn, de grootste onder de kopzorgen van strategen (zie overzicht illustratie). Maar de dictatuur kan ook vrij snel ingrijpen, nuanceren de strategen meteen.
Meer voltatiliteit
De hele markt reageert nauwelijks op problemen zoals Noord-Koreaanse raketaanvallen. Maar de volatiliteit zal gaan toenemen, waarschuwt BlackRock, ’s werelds grootste vermogensbeheerder die tot 2020 wel groeiende aandelenmarkten voorziet. Want de nog steeds lage inflatie naast de aanhoudende monetaire steun van de ECB en de Federal Reserve bieden bedrijven en investeerders voldoende goedkoop kapitaal.
De verkiezingen dit jaar met anti-EU-partijenkrachten in Italië, en die in Mexico, Brazilië en Rusland, kunnen het stabiele sentiment verstoren. Terwijl de Brexit volgens de strategen al is ingeprijsd.
Het optimisme voor 2018 is historisch gezien zeer hoog. ,,We zitten in een bubbel, maar die barst nog niet”, typeert hoofdeconoom Keith Wade van vermogensbeheerder Schroders. Er is nog volop groei mogelijk voor beleggers, zegt ook hij. Voornamelijk in aandelen, claimt dit fonds. ,,Obligaties zullen met een half procent rentestijging in 2018 al een heel slecht rendement boeken”, bevestigt Corné van Zeijl (Actiam Vermogensbeheer).
Verschil rentetempo
De renteverschillen tussen de VS en de eurozone lopen in 2018 verder op. De Amerikaanse Fed onder leiding van nieuweling Jeremy Powell heeft drie renteverhogingen gepland, de ECB niet een. Met die afbouw zal de dollar stijgen tegen de euro, meent ETF Securities.
Volgens obligatiespecialist Mary Pieterse-Bloem van ABN Amro moeten beleggers rekening gaan houden dat een plots flink stijgende inflatie tot afwijkende, onverwachte ingrepen van centrale banken kan leiden.
,,Beleidsfouten door centrale bankiers behoren tot de grootste risico”, zegt hoofdstrateeg Jim McDonald van Northern Trust. Zonder uitzondering noemen strategen het grillige gedrag van Trump als rode vlag voor beleggers.
Oplopende waarderingen
De ECB zal de komende kwartalen sowieso de handen vol hebben aan het stoppen met het massaal opkopen van obligaties. Na de afbouw van het stimuleringsprogramma zal de ECB „in de lente of de zomer van 2019 voor het eerst de rente weer gaan verhogen”, stelt het Belgische Candriam. Maar vlakkere obligatiecurves tonen dat het herstel geleidelijker gaat dan hiervoor, waarschuwt ETF Securities.
Alle fondsen zijn daarnaast, met enige argwaan, enthousiast over Trumps belastingverlagingen. Amerikaanse bedrijven zullen profiteren. Het vrijgespeelde geld zal naar aandeelhouders gaan, wat tot oplopende waarderingen leidt. Maar die zijn al aan de stevige kant.
Europese aandelen blijven daarmee bij analisten favoriet voor 2018. „Wereldwijd zijn bedrijven uit de eurozone het meest aantrekkelijk geprijsd. Ook hun winsten zitten in de lift”, zegt hoofdeconoom Anton Brender van Candriam. Hij verwacht dat de Europese economie stabiel blijft groeien met 2,2%.
Gewilde sectoren
Opkomende markten zullen met hun opmars bijdragen aan een wereldwijde groei, van gemiddeld 3,6%, het hoogste niveau in tien jaar. „Het aantal kwetsbare landen, zoals Venezuela, is klein”, aldus Brender.
Naar sector bekeken trekken omzetten onder defensiebedrijven, financials, de entertainment-, sport- en reisbranche aan.
De autoproducenten blijven net als media-, retailconcerns, telecom-en kabelbedrijven en vastgoed gemiddeld vlak, tot zo’n 3% groei. De opmars van de elektrische auto krijgt nog weinig impact. Oliekartel OPEC zal bovendien zijn prijzen niet sterk kunnen verhogen, om schalieproducenten buiten de deur te houden.
Wat, afgezien van schokjes, in 2018 voor geringe prijsstijgingen van stook- en energieprijzen leidt.
Trouw 02.01.2018 Jubelen over de economie kan weer komend jaar. Voor het eerst sinds de crisis gaan alle remmen los.
Een economisch feestje wordt 2018 en het is bijna niet meer te verstoren. De consument is koopzuchtig, het bedrijfsleven wil volop investeren en geld lenen kost nog altijd bijna niets. Zie daar de ingrediënten die maken dat 2018 door een roze bril kan worden bezien. Economen hebben het over ‘hoogconjunctuur’ en een ‘groeispurt’. Kan het dan echt niet meer tegenvallen in 2018?
“Voor het eerst sinds het uitbreken van de crisis hebben we weer een echt goed jaar voor de boeg, waarin de werkloosheid laag is, de economie op volle toeren draait en de overheid ook nog eens grote uitgaven doet”, zegt Menno Middeldorp, hoofd onderzoek Nederlandse economie bij Rabobank. “Met de crisis in de achteruitkijkspiegel zijn we daar helemaal niet meer aan gewend.”
De Nederlandse economie groeit dit jaar met 3,1 procent, zo becijferde het Centraal Planbureau. De werkloosheid daalt naar het laagste niveau in tien jaar, namelijk naar 3,9 procent van de beroepsbevolking.
Hausse op de woningmarkt
Met de crisis in het achterhoofd zien veel consumenten de jubelstemming op de woningmarkt als een groot risico, zo blijkt uit een enquête van ING onder zijn klanten. Maar volgens Marieke Blom, hoofdeconoom van ING, is dit een verkeerde inschatting en is er niets ongezonds aan de hand. “Nederlanders blijven ook volgend jaar volop huizen kopen, omdat de hypotheekrente historisch laag blijft en de huizenprijzen gemiddeld lager liggen dan voor de crisis.”
Die goed draaiende woningmarkt is een belangrijke aanjager van de economie. Wie een huis koopt, geeft immers ook geld uit aan andere zaken. Denk aan een schilderbeurt, nieuwe gordijnen en meubilair. Het aantal woningen dat te koop staat, is in 2018 wel kleiner, zegt Blom. “Dat komt doordat er de afgelopen jaren te weinig woningen bij zijn gebouwd.” Blom verwacht dat het aantal huizen dat verkocht wordt daarom zal teruglopen. “Vooral in de Randstad zie je dat de markt droogkookt. Voor de toekomst moet er echt flink bijgebouwd worden.”
Halen huizenkopers zich niet veel te hoge hypotheekschulden op de hals? Dat valt gelukkig mee, vindt Middeldorp. “De regels voor het verkrijgen van een hypotheek zijn een stuk strenger geworden. Het gaat in de grote steden hard op de huizenmarkt, maar anders dan bij het uitbreken van de financiële crisis worden de aankopen niet gefinancierd met te hoge schulden. We hebben wel iets geleerd van alles wat er mis ging.”
Alleen in Amsterdam, waar de prijzen tot grote hoogten zijn gestegen, is het volgens Blom wel oppassen geblazen. “Wie voor een korte periode een huis wil kopen en daarvoor veel moet lenen, kan zich beter bedenken.” Volgens Middeldorp is Amsterdam een verhaal apart. “Wat daar gebeurt op de woningmarkt is zo anders dan in de rest van het land. Amsterdam krijgt steeds meer het karakter van een wereldstad als Londen of Parijs. Als je het met zo’n stad vergelijkt, zijn de ontwikkelingen beter te verklaren.”
De overheid trekt de portemonnee
Het kopen en verkopen op de woningmarkt gaat in 2018 dus vrolijk door. Valt er dan wellicht onheil te verwachten van het aflopen van het economisch steunprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB)? Ook die kans is klein. Sowieso blijft het stimuleringsbeleid nog doorlopen tot en met september, waardoor de rente laag blijft. En of het eind september 2018 echt voorbij is, hangt af van de economische omstandigheden van dat moment. Bankpresident Mario Draghi lijkt economische schokken in de eurozone koste wat het kost te willen voorkomen. “De ECB zal heel rustig en geleidelijk te werk gaan”, zegt Middeldorp.
Nederland gaat het in 2018 zelfs beter doen dan buurlanden, omdat de overheid de uitgaven fors opschroeft, zo schrijft het CPB. Er gaat meer geld naar onderwijs, defensie en zorg. Was de groei van de overheidsbestedingen in 2017 nog 0,4 procent, in 2018 wordt dat 3,5 procent.
Economen zijn niet per se blij met dit beleid. Een bekende economische aanname is namelijk dat de overheid juist bij economisch hoogtij moet sparen voor slechtere tijden. En in zwaar economisch weer moet de overheid geld uitgeven om de neerwaartse trend tegen te gaan. De politiek heeft echter de neiging om precies mee te bewegen met de economische golfbeweging, zegt Luc Aben, hoofdeconoom van vermogensbeheerder Van Lanschot. “Typisch procyclisch beleid.”
Ook de Nederlandse overheid haalde tijdens de crisis de broekriem aan en strooit nu het goed gaat met geld. Niet dat de schatkist daar nu echt last van krijgt: de inkomsten liggen volgend jaar hoger dan de uitgaven en dus is er nog steeds een begrotingsoverschot van 0,5 procent.
Geen bubbel, maar normalisering
Nu iedereen weer volop aan het besteden is en de economie weer op volle toeren draait, dringt de vraag zich op of er geen risico is op oververhitting. Maar volgens Blom is er geen sprake van een nieuwe zeepbel. “De economie is nog altijd bezig te normaliseren na het diepe dal. Wat we nu zien is een normale, positieve conjunctuurbeweging.” Wie denkt dat de economie oververhit raakt, kijkt volgens Blom te weinig naar de historie. “De crisis was uitzonderlijk. Als je kijkt naar hoe de economie daarvoor draaide, zie je dat er nu nog ruimte is voor verder herstel.”
In 2018 komt wel het moment dat de Nederlandse economie op de toppen van haar kunnen draait, zegt Aben. “De vrije capaciteit die er nog was om extra te produceren, is benut. Om verder te groeien moeten bedrijven investeren.”
Wat tot dusver tegenvalt is dat de economische voorspoed nog niet heeft geleid tot een grote loonstijging. Het CPB verwacht echter wel dat dit volgend jaar beter gaat en raamt een stijging van 2,2 procent. Volgens Blom is de loonstijging tot dusver tegengevallen, omdat lonen nu eenmaal traag meebewegen met economische veranderingen. “Tijdens de crisis duurde het ook even voordat je de lonen zag reageren.”
De ruime schil van flexibele arbeidskrachten is ook een mogelijke verklaring dat de loonstijging van het vaste personeel tot dusver tegenvalt. Zzp’ers krijgen meer opdrachten als het weer economisch goed gaat. “De verdiensten van zzp’ers knallen omhoog en omlaag met de toppen en dalen van de economie”, zegt Blom. Kees Vendrik, hoofdeconoom bij Triodos Bank, vreest echter dat de beperkte loonstijging blijvend is, te verklaren door de uitholling van de positie van de vakbonden. “Zij kunnen het onderhandelingsspel aan de cao-tafel minder hard spelen, waardoor het minder goed lukt om bedrijfswinsten in te zetten voor het verhogen van de lonen. Bedrijven besteden liever geld aan het belonen van de aandeelhouders of aan investeringen.”
Politiek loopt het wel los
Anders dan vorig jaar lijken economen zich over politieke risico’s in 2018 niet al te druk te maken. De economische gevolgen van de verkiezingen in Frankrijk, Duitsland en Nederland zijn meegevallen. “2017 was een jaar van blije verrassingen”, zegt Aben. “Het ging allemaal veel beter dan verwacht.”
En dus is nu de inschatting dat het met de Italiaanse verkiezingen ook wel los zal lopen. Een overwinning van de populistische Vijfsterrenbeweging kan natuurlijk leiden tot politieke turbulentie, maar dan nog zal dit de Europese economische motor niet schaden, zegt Aben. “Nu het zo goed gaat, is de kans op economische tegenwind klein.”
Is er dan niets dat het feestje kan verpesten? Daar lijkt het niet op. De ellende van de eurocrisis, die Nederland in 2011 nog in een recessie stortte, is grotendeels voorbij. Dat alle signalen voor de Nederlandse economie op groen staan, is zelfs te danken aan het opbloeien van de eurozone, aldus Aben. “De Europese consument profiteert van de afbrokkelende werkloosheid. Zelfs in het zuiden zie je dat steeds meer mensen weer aan het werk komen. Het resultaat is een groot vertrouwen bij consumenten en producenten. De eurozone staat eindelijk weer stevig op de eigen benen en is daardoor minder afhankelijk van gebeurtenissen in de rest van de wereld.”
Zelfs al mocht de Brexit, het uittreden van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, wat moeizamer verlopen dan verwacht, dan nog kan dat de pret niet drukken, zegt Corné van Zeijl, vermogensbeheerder bij Actiam. “Nederland exporteert veel naar het Verenigd Koninkrijk. Dat kan teruglopen bij een moeizame Brexit. Maar het gaat nu zo goed met de Nederlandse economie dat we van zo’n tegenslag weinig zullen merken.”
Oververhitting in de Verenigde Staten
Als Van Zeijl toch een risico moet noemen, dan is dat de Amerikaanse economie, die al wel erg lang in een opwaartse beweging zit. “Met de belastingmaatregel stimuleert Trump nu extra, terwijl dat helemaal niet nodig is. De kans op oververhitting van de economie neemt daardoor toe.” Bij oververhitting is de vraag veel groter dan het aanbod, waardoor de inflatie stijgt. De Fed, de Amerikaanse Centrale Bank, zal dan de rente laten stijgen om de vraag te temperen. Het wordt dan namelijk weer aantrekkelijker om te sparen en minder aantrekkelijk om geld te lenen. “Vroeg of laat komt er een terugslag. En zo’n correctie in de Verenigde Staten, voel je ook in de Europa.”
Ook hangen de oplopende schulden in China nog altijd als een donkere wolk boven de internationale markt. Om de hoge economische groei vol te kunnen houden, blijven de schulden verder stijgen. De gigantische schuldenberg wordt al jaren gezien als een risico voor de financiële stabiliteit in de wereld. “Het is de vraag of de Chinese overheid voldoende controle heeft om ervoor te zorgen dat dit geen probleem wordt”, aldus Van Zeijl.
En wie verder kijkt dan de economie van vandaag de dag, ziet dat we juist deze tijden van economische voorspoed moeten gebruiken om structurele problemen aan te pakken, zegt Vendrik. “Ja, de Nederlandse economie groeit met 3,1 procent. Maar daarbij hoort de krachtige kanttekening dat deze groei voornamelijk mogelijk wordt gemaakt door fossiele brandstof. De welvaart van nu zouden we moeten gebruik om de transitie naar duurzame energie te versnellen. Het klimaatakkoord dat minister Wiebes gaat sluiten in 2018 is daarbij cruciaal.”
Telegraaf 30.12.2017 Het kabinet sluit extra lastenverlichting niet uit. Minister Hoekstra van Financiën zet de deur op een kier om een deel van eventuele begrotingsoverschotten terug te geven aan de belastingbetaler.
In een interview met deze krant wijst de CDA’er erop dat het kabinet traditiegetrouw in het voorjaar bekijkt of er onder de streep extra geld overblijft. Doordat de economie harder groeit dan eerder werd voorspeld, is het niet ondenkbaar dat er meer belastinggeld wordt opgehaald dan gedacht. Zo kende de begroting ook dit jaar een miljardenoverschot.
Regeringspartij VVD drong er bij monde van VVD-Kamerlid Hennis vlak voor de kerst al op aan dat bij meevallers de belastingbetaler meedeelt in de pot. Minister Hoekstra (Financiën) benadrukt echter zuinig te zijn en gevraagd naar een scenario van overschotten wil hij eerst kijken of er nog geld moet worden uitgetrokken voor specifieke onderwerpen. Maar lastenverlichting noemt hij vervolgens ook een ’optie’.
De bewindsman waarschuwt echter dat de Brexit nog voor een flinke tegenslag voor de economie kan zorgen. „Dat is evident een van de grootste risico’s die de komende jaren op ons afkomt.” Bovendien erkent Hoekstra dat de klimaatrekening fors kan oplopen.
NU 20.12.2017 Minister Wopke Hoekstra (Financiën) is bereid te kijken of er op termijn een formule gemaakt kan worden voor wat er moet gebeuren met eventuele financiële meevallers bij de overheid.
Nu is het zo dat meevallers terugvloeien naar de staatsschuld. Dat noemen ze op het ministerie “trendmatig begrotingsbeleid”.
VVD-Kamerlid Jeanine Hennis vroeg aan Hoekstra naar de mogelijkheden voor zo’n “meevallersformule”.
Ze wil, zonder het overschot “te verbrassen”, extra lastenverlichting zodat mensen de economische groei ook in hun portemonnee voelen. Het trendmatig begrotingsbeleid “fijnslijpen”, noemt de VVD-politica dat.
“Ik ga daarover nadenken”, zei Hoekstra woensdag tegen Hennis in de Tweede Kamer.
Als er extra geld is te verdelen, zijn er volgens de bewindsman drie smaken: andere overheidsuitgaven, teruggeven aan burgers in lastenverlichting of terug laten lopen naar de staatsschuld.
Maar zo ver is het nog niet. In het voorjaar wordt pas de balans opgemaakt en beoordeelt Hoekstra het wensenlijstje van zijn collega-ministers. “Dan hak ik die gordiaanse knoop door.”
Het vorige kabinet kende zo’n formule wel, maar toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem deed hier uiteindelijk niets mee toen er wel een overschot was, benadrukte PVV’er Tony van Dijck. In het huidige regeerakkoord is hier niets over afgesproken.
Meevallers
De vraag is zeer actueel omdat de economie weer fors aantrekt. Woensdagochtend schroefde het Centraal Planbureau (CPB) de economische groeiverwachting voor 2018 nog op naar ruim 3 procent.
Hoekstra noemt het trendmatig begrotingsbeleid “het belangrijkste anker dat we hebben”. Hij brengt in herinnering dat Nederland ongeveer zes miljard euro per jaar aan rente betaalt. Het is daarom niet zo gek dat het “zuurverdiende geld” van werkend Nederland naar de staatsschuld vloeit.
Hoekstra vraagt zich daarom in de Kamer hardop af of de VVD-wens niet haaks staat op deze methode. Je weet namelijk niet waar de Nederlandse economie zich in de conjunctuur precies bevindt. Zit je net voor het punt van oververhitting, dan is het onverstandig om extra geld uit te geven, vindt de bewindsman.
Dus wat doe je in het geval als er extra geld is te verdelen: De staatsschuld verder terugschroeven of de lasten voor burgers verlichten? “Vraag aan drie economen wat je moet doen, en je krijgt vier verstandige antwoorden. Daarom ben ik voorzichtig”, aldus Hoekstra.
Olie op het vuur
Ook PvdA-Kamerlid Henk Nijboer waakt voor de mogelijkheid van extra investeringen terwijl de economie misschien tegen oververhitting aan zit. “Wij gooien geen olie op het vuur”, zei hij.
Maar Nijboer verwacht dat de politieke druk om het overschot toch uit te geven toe zal nemen. In dat geval wil de PvdA dat er extra wordt geïnvesteerd in onderwijs, huren, politie en zorg.
Hoekstra zal begin februari in een brief aan de Kamer verder uiteenzetten of hij iets ziet in een meevallersformule en zo ja, hoe die formule er dan precies uitziet.
Telegraaf 20.12.2017 Regeringspartij VVD zou graag zien dat een deel van toekomstige overschotten op de begroting worden gebruikt voor lastenverlichting. Minister Hoekstra (Financiën) reageert echter zeer terughoudend.
Dit jaar is er op de begroting een overschot van zo’n 3 miljard euro. In principe is afgesproken dat overschotten gebruikt worden om de staatsschuld te verlagen. Maar woensdag tijdens een debat over de begroting van 2017 pleitte VVD-Kamerlid Jeanine Hennis ervoor dat in de toekomst ook een deel wordt gebruikt voor lastenverlichting, volgens een nog te bepalen ‘meevallersformule’.
In het vorige regeerakkoord tussen VVD en PvdA was zelfs afgesproken dat een kwart van de overschotten voor lastenverlichting zou worden. Maar door de crisis waren er pas plussen toen het kabinet al demissionair werd. Toenmalig minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) vond het daarom niet gepast om alsnog dat geld uit te gaan geven.
Zo’n afspraak is nu niet gemaakt in het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en CU, terwijl er wel van wordt uitgegaan dat er jaarlijks een overschot van zo’n 0,5 procent overblijft. Hennis vindt dat over de besteding daarvan nadere afspraken moeten worden gemaakt.
Aarzelend
Huidig minister Wopke Hoekstra van Financiën reageerde echter aarzelend op de suggestie van de VVD. Hij wees er tijdens het debat op dat de coalitiepartijen dit keer niet zo’n afspraak hebben gemaakt en dat er voorzichtig moet worden omgesprongen met de financiën.
Wel zei de bewindsman toe de komende maanden in een brief aan de Tweede Kamer hierop terug te komen nadat hij zijn licht nog eens heeft laten schijnen over het begrotingsbeleid.
Koopkracht
Tijdens het debat werd ook ingegaan op de nieuwe voorspellingen van het Centraal Planbureau. PVV-Kamerlid Teun van Dijck noemt de verwachte koopkrachtstijging van 0,6 procent voor 2018 ‘kruimels’. „Nederland mag zich een slag in de rondte werken voor een schijntje.”
Hij wijst erop dat koopkrachtstijging mede afhankelijk is van stijgende lonen en dat dit nog moeizaam gaat. Tegelijkertijd stijgen wel de uitgaven van de overheid, wat wordt bekostigd door de extra inkomsten aan belastingen en premies. „Alles voor Wopke, niks voor Henk en Ingrid”, schamperde Van Dijck daarover aan het adres van de minister van Financiën.
Sociale partners
Hoekstra erkende daarop dat de koopkracht achter blijft en dat dit niet alleen afhankelijk is van het kabinetsbeleid, maar ook van de lonen. „Onze waarneming is dan ook dat er ruimte is voor loonstijging en we roepen de sociale partners op om rond de tafel te gaan om tot goede nieuwe afspraken te komen.”
De lastenverlichting die het kabinet voor Nederland in petto heeft door te draaien aan de belastingtarieven gaat pas per 2019 in.
NOS 20.12.2017 De meeste huishoudens gaan er volgend jaar in koopkracht licht op vooruit. Minister Koolmees van Sociale Zaken heeft in een brief aan de Tweede Kamer de effecten van alle maatregelen nog eens op een rij gezet, en daarbij ook rekening gehouden met de vandaag gepubliceerde ramingen van het Centraal Planbureau.
Koolmees erkent in zijn brief dat de stijging niet voor alle groepen geldt. Zo gaan alleenverdieners met een modaal inkomen die kinderen hebben er gemiddeld 0,2 procent op achteruit en leveren AOW’ers met een pensioen tot 10.000 euro en alleenstaanden met een uitkering, zonder kinderen, 0,1 procent in.
Gepensioneerden met alleen AOW
Voor gepensioneerden met alleen AOW blijft de koopkracht gelijk of ze gaan er licht op vooruit. Dat geldt ook voor sociale minima met kinderen.
Volgens de tabellen van Sociale Zaken is de grootste stijging in de ‘voorbeeldhuishoudens’ 0,5 procent: die geldt voor tweeverdieners met kinderen van wie de ene partner twee maal modaal verdient en de andere een half maal modaal, plus voor alleenstaanden met twee keer modaal en alleenstaande ouders met het minimumloon. Het CPB schat het modale inkomen volgend jaar op 37.500 euro per jaar.
Loonstrookje
Bij de berekeningen van het ministerie is gekeken naar de ontwikkeling van de lonen in 2018, de inflatie, de zorgpremie en de toeslagen. De lastenverlichting die in het regeerakkoord is afgesproken, zal pas vanaf 2019 effect hebben.
Ook de loonstrookjes laten voor de meeste mensen een lichte plus zien. Koolmees benadrukt dat de ontwikkeling van de koopkracht een vollediger beeld geeft van het besteedbaar inkomen dan het loonstrookje.
AD 20.12.2017 De economie mag dan op volle toeren draaien, Nederlanders zien daar voorlopig amper iets van terug in hun portemonnee. Het eerste loonstrookje in januari zal voor de meeste mensen slechts een heel klein plusje laten zien. Ouderen zien hun AOW-uitkering weliswaar iets toenemen, maar die verhoging wordt bijna helemaal ongedaan gemaakt door een lager aanvullend pensioen.
Dat blijkt uit de jaarlijkse loonstrookjesbrief die het ministerie van Sociale Zaken vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Pas in 2019 zal de koopkracht van mensen meer toenemen, omdat de lastenverlichting die het nieuwe kabinet wil doorvoeren zich dan laat voelen.
Het Centraal Planbureau (CPB) becijferde vanochtend dat de economische groei in 2018 op 3,1 procent uitkomt. Daarmee is er sprake van hoogconjunctuur, die deels wordt aangejaagd doordat de overheid het geld flink laat rollen. Lastenverlichting blijft echter uit: Nederlanders blijven in 2018 een even groot deel van hun inkomen afdragen aan belastingen en premies, gemiddeld bijna 39 procent.
Magere toename
Hoewel de gemiddelde loonstijging volgens het CPB komend jaar toeneemt van 1,6 naar 2,2 procent per jaar, gooien stijgende prijzen – de inflatie stijgt van 1,4 naar 1,6 procent – roet in het eten.
Onder de streep blijft volgens Sociale Zaken daardoor een magere toename van het besteedbaar inkomen over van hooguit 0,5 procent. Dit geldt vooral voor gezinnen met kinderen en alleenstaanden die twee keer modaal (ongeveer 70.000 euro) verdienen. Pas in 2019 zal de gemiddelde koopkrachtstijging boven 1 procent uitkomen.
Slechter af zijn modale eenverdieners met kinderen, en ouderen met een aanvullend pensioen. Zij leveren onder de streep respectievelijk 0,2 en 0,1 procent in.
NOS 20.12.2017 De economie piekt. Na de positieve berichten van De Nederlandsche Bank maandag ziet ook het Centraal Planbureau de economische toekomst zonnig in.
Volgens het CPB komt dat onder meer doordat de overheid meer geld uitgeeft. Zo gaat er komend jaar meer geld naar defensie en onderwijs. Daarnaast zullen ook de uitgaven aan zorg toenemen.
Net als dit jaar zal de economie volgend jaar met meer dan 3 procent groeien, stelt het CPB. Verder daalt de werkloosheid naar het laagste niveau sinds 2008 en zal de inflatie – het prijspeil en de kosten van levensonderhoud – met 1,5 procent vrij laag zijn.
Meer loon
Omdat de werkloosheid daalt en er minder mensen beschikbaar zijn om de beschikbare banen te vullen, zullen werkgevers meer loon gaan betalen om personeel te krijgen en houden.
De lonen zullen dan ook stijgen, verwacht het CPB. Wel gaan ze dit en komend jaar iets minder hard omhoog dan eerder verwacht, omdat sommige nieuwe loonafspraken langer op zich laten wachten dan gedacht.
Verder blijft er volgend jaar netto gemiddeld wat meer geld over van het loon om te besteden. De loonstijging is dan namelijk nog iets hoger dan de stijging van de inflatie.
Maar in 2019 lijkt dat verschil kleiner te worden. Maandag signaleerde DNB al dat de inflatie dat jaar hoger zal zijn, en dat mensen dus ondanks een hoger loon minder geld zullen overhouden.
Elsevier 20.12.2017 De Nederlandse economie groeit in 2018 harder dan eerder werd gedacht. Het Centraal Planbureau (CPB) rekent op 3,1 procent groei.
Het CPB ging bij de raming in augustus nog uit van 2,5 procent groei. Eerder deze week verhoogde ook De Nederlandsche Bank (DNB) zijn groeiverwachtingen voor 2018 tot boven de 3 procent. ABN AMRO, ING en Rabobank gaan nog uit van iets minder dan 3 procent groei.
Voor 2017 komt de economische groei in Nederland volgens het CPB uit op 3,2 procent. Daarmee zijn de rekenmeesters van het kabinet iets minder optimistisch dan die van DNB, die uitgaan van 3,3 procent groei. Groei met meer dan 3 procent kwam voor het laatst voor in 2007, voorafgaand aan de crisis.
Het zijn volgens het CPB vooral de overheidsbestedingen die de positieve ontwikkeling aanjagen. Door de in het Regeerakkoord aangekondigde maatregelen nemen de bestedingen komend jaar met 3,5 procent toe. In 2017 werd nog 0,4 procent meer uitgegeven door de overheid.
De extra uitgaven aan onder meer onderwijs en defensie en de stijgende zorgkosten zorgen niet voor problemen met de begroting. Er blijft sprake van een begrotingsoverschot van 0,5 procent.
Stijging van de koopkracht door loonsverhoging
De werkloosheid daalt verder naar 3,9 procent van de beroepsbevolking, het laagste niveau in tien jaar. Dat komt door een groei van de werkgelegenheid met 2 procent, terwijl het arbeidsaanbod minder snel toeneemt.
De verwachting is dat bedrijven door de krapte op de arbeidsmarkt de lonen verhogen om personeel te kunnen vinden en behouden. Dat zorgt weer voor een stijging van de koopkracht.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Al zal deze huidige, harde groei niet eeuwig doorgaan, waarschuwt DNB
VK 19.12.2017 Als de huizenprijzen niet zo hard waren gestegen, zou de economische groei de afgelopen jaren ruim een kwart lager zijn geweest. De Nederlandsche Bank (DNB) publiceerde maandag eigen berekeningen waaruit blijkt hoe afhankelijk de Nederlandse economie is van de woningmarkt.
Had de woningmarkt zich in een ‘normaler’, gematigd tempo hersteld, dan waren de consumentenuitgaven zelfs 60procent lager geweest. Dat komt doordat hoge huizenprijzen huiseigenaren een gevoel van welstand bezorgen, waardoor huishoudens meer geld uitgeven. Bovendien zijn tal van bedrijven van de bouw tot doe-het-zelfketens voor hun inkomsten direct afhankelijk van de woningmarkt.
Personeelstekorten
Afhankelijkheid van huizenmarkt maakt economie er een van pieken en dalen, aldus DNB-directeur Job Swank.
Dat is geen goed nieuws, zei DNB-directeur Job Swank maandagochtend tijdens een persconferentie. ‘Je zou willen dat onze economie ook zonder die woningmarkt krachtig groeit.’ In plaats daarvan blijft Nederland mee ademen met de huizenprijzen. Gaan die omhoog, dan draait de economie op volle toeren. Dalen ze, zoals in de recente crisis, dan is de malaise des te groter. ‘De Nederlandse economie is er een van pieken en dalen’, constateert Swank. ‘Dat leidt ertoe dat je pech- en geluksgeneraties krijgt.’
Swank zou dat conjunctuureffect, dat in Nederland dus wordt versterkt door de woningmarkt, graag willen dempen. ‘Niet op de laatste plaats omdat de huidige, harde groei op de huizenmarkt niet eeuwig door zal gaan.’
Sinds het dieptepunt in 2013 zijn de huizenprijzen met gemiddeld ruim eenvijfde gestegen. In Amsterdam zijn woningen nu zelfs een kwart duurder dan aan de vooravond van de crisis in 2008, in Rotterdam 13 procent.
Gekte op woningmarkt
Sinds het dieptepunt in 2013 zijn de huizenprijzen gemiddeld met ruim een vijfde gestegen
Ondanks zijn latere kanttekening over de woningmarkt begon Swank zijn persconferentie op ongebruikelijk opgewekte toon. DNB verwacht namelijk dat de economie ook volgend jaar zal groeien en bloeien. ‘Ik heb een boel goed nieuws voor u’, meldde Swank. De economische vooruitzichten waarmee hij strooit zijn ongekend positief. Na de piek van 3,3 procent dit jaar verwacht DNB voor 2018 een groei van 3,1 procent.
De staatsschuld smelt weg als sneeuw onder de zon. Werkloosheid? Die daalt verder van 4,9 procent dit jaar naar een extreem lage 3,5 procent in 2019. Een op de vijf bedrijven zegt een tekort aan personeel of productiemiddelen te ervaren. Daarnaast laten huishoudens het geld rollen en neemt zelfs het aantal vaste contracten na een jarenlange daling sinds kort weer serieus toe. ‘Alles werkt mee’, concludeert Swank, die binnen DNB verantwoordelijk is voor monetaire zaken en financiële stabiliteit.
DNB is zelfs nog iets positiever over de economische groei dan Rabobank en ABN Amro de afgelopen dagen waren. Woensdag komt het Centraal Planbureau met zijn nieuwste raming.
Lonen beginnen te stijgen
Een half jaar geleden waarschuwde DNB dat de Nederlandse lonen achterblijven bij de snelle economische groei. Daarin lijkt voorzichtig verandering te komen. De contractlonen stijgen de komende jaren met meer dan 2 procent. Ook de zogenoemde ‘arbeidsinkomensquote’ – het deel van de taart dat naar de werkenden gaat – verbetert tot en met 2019 licht, van 72,3 naar 73,4 procent.
Desondanks durft DNB nog niet van een definitieve ommekeer te spreken. Daarvoor zijn de loonstijgingen te bescheiden. Na aftrek van inflatie blijft er weinig over. DNB-directeur Swank toont zich daarom ‘een beetje’ tevreden. ‘Maar er blijft ruimte voor loonstijgingen in sectoren als de horeca, handel, vervoer en zakelijke diensten.’
‘Alles wat ik in mij heb zal ik inzetten om gaswinning omlaag te krijgen’
VK 16.12.2017 De jaarlijkse economische groei van Nederland gaat de komende dertig jaar op aan de kosten van de energietransitie. Die kosten voor het overgaan van fossiele brandstoffen op hernieuwbare energie als zon en wind komen uiteindelijk terecht bij huishoudens.
Aldus overhandigde VVD-minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat zijn geloofsbrieven aan de Tweede Kamer. Hij deed dat deze week bij zijn eerste grote debat als minister. ‘De transitie, geachte leden en aanwezigen, die kost geld.’ Zo expliciet hoorden we het kabinet-Rutte III nog niet.
Circa 1 tot 3 procent van het bruto binnenlands product kost het elk jaar om het einddoel te halen, schatte Wiebes bij het debat over zijn begroting – zoals alle ministers van Rutte III greep hij zijn begrotingsdebat aan voor een minitroonrede over zijn belangrijkste opdracht de komende kabinetsperiode. Het einddoel volgt uit het mondiale klimaatakkoord van Parijs: in 2050 moet Nederland vrijwel volledig zijn overgeschakeld op duurzame energie en moet de uitstoot van broeikasgassen nihil zijn. Dit is nodig, dicteert ‘Parijs’, om de opwarming van de aarde flink onder de 2 graden Celcius te houden, liefst onder de 1,5 graad.
Een kostenpost van 1 tot 3 procent van de omvang van de economie komt neer op 7- tot 21 miljard euro per jaar. ‘Dat is de economische groei van dit jaar’, zei Wiebes. ‘Die reserveren we de komende dertig jaar voor het transitiedoel.’ Het kan erger, hield Wiebes de Kamer voor: minder efficiënt. ‘Als we het met onze ogen dicht en onnozel doen, dan hebben we het over veel meer dan 1 tot 3 procent.’
Waar bestaan die kosten volgens Wiebes uit? ‘Heb ik het nou over de energierekening? Nee, daar heb ik het absoluut niet over.’ Wat dan wel? Specifieker dan ‘inflatie, huur en producten’ werd de minister niet. Die kosten komen in eerste instantie terecht bij bedrijven en huishoudens.
‘Na acht uur ’s avonds ben ik echt niets meer waard’, zei de minister tijdens het debat dat een half uur eerder was begonnen en dat tot kwart voor twee ’s nachts zou duren
Maar omdat bedrijven hun kosten doorberekenen, stelt Wiebes, komen ze in tweede instantie ‘uiteindelijk weer terecht bij consumenten en consumenten zijn weer huishoudens’. Die gaan dat terugzien in hogere belastingen. Volgens Wiebes vindt driekwart van Nederland dat redelijk. Maar als de kosten nog hoger worden, is zijn overtuiging, haakt Nederland af.
Kamerleden sloegen niet erg aan op het weidse kostenplaatje dat Wiebes hun voorhield. ‘Een niet om aan te horen ellendig lang betoog’, zei PVV’er Dion Graus. Van andere Kamerleden kreeg Wiebes vragen over de samenhang van zijn visie met mestvergisting, de duurzaamheid van overheidsgebouwen en de verhoging van het lage btw-tarief. Als zijn meeslepend bedoelde betoog wordt onderbroken door zulke praktische zaken, gaat Wiebes’ stem steevast een octaaf omlaag en reageert hij enigszins vermoeid. ‘Na acht uur ’s avonds ben ik echt niets meer waard’, zei de minister tijdens het debat dat een half uur eerder was begonnen en dat tot kwart voor twee ’s nachts zou duren.
De afhankelijkheid van Gronings gas raken we kwijt. Dat zou zo welkom zijn. Maar ik zeg er gelijk bij: dat is straks
GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee wilde wel meer weten van het ‘de energietransitie kost heel veel geld’-verhaal van Wiebes. Wat betekent het voor de koopkracht? Want als de economische groei – die ook een keer ophoudt – opgaat aan de energietransitie, geldt dat wellicht ook voor de groei van de micro-economie op huishoudniveau. Dan verdwijnt de door Rutte III beloofde lastenverlichting als sneeuw voor de zon – zeker als lagere inkomens zich het niet kunnen veroorloven om bijvoorbeeld zonnecellen te plaatsen of hun (huur)woning te laten isoleren.
Nederland timmert al een halve eeuw koopkrachtplaatjes in elkaar, was de Wiebesiaanse reactie. In de modellen die eraan ten grondslag liggen wordt expliciet rekening gehouden met de energietransitie, stelde de minister. ‘Dit regeerakkoord zorgt ervoor dat alle groepen erop vooruitgaan.’
Alles wat ik in mij heb zal ik inzetten om het winningsniveau omlaag te krijgen. Het is niet eenvoudig. Je zal er maar verantwoordelijk voor zijn
Los daarvan, doceerde hij met brede armgebaren, na die transitie zijn we niet meer afhankelijk van olielanden. ‘De gemiddelde autorijder maakt daar gewoon 500 euro per jaar naar over.’ Ook mooi: ‘De afhankelijkheid van Gronings gas raken we kwijt. Dat zou zo welkom zijn. Maar ik zeg er gelijk bij: dat is straks.’
‘Kunt u in elk geval concreet maken dat we de komende twee jaar die gaskraan flink gaan dichtdraaien?’, was de inhaker van het Groningse SP-Kamerlid Sandra Beckerman. Wiebes’ stem ging weer omlaag, de blik ging op ‘na acht uur’. Er volgde: ‘Alles wat ik in mij heb zal ik inzetten om het winningsniveau omlaag te krijgen.’ Concreter werd Wiebes niet. ‘Het is niet eenvoudig. Het is hoogst oncomfortabel.’ En dan, meer voor zichzelf: ‘Je zal er maar verantwoordelijk voor zijn.’
AD 14.12.2017 Het vertrouwen in de economie is onveranderd hoog en dat blijkt ook uit de verwachtingen voor volgend jaar. Ook dan blijft de economie flink groeien, met bijna 3 procent.
Dat blijkt uit onderzoeksrapport Outlook 2018van het ING Economisch Bureau. Het enige dat de groei de komende jaren in de weg zou kunnen staan, is volgens het onderzoek het personeelstekort dat momenteel ontstaat in alle sectoren.
,,Al met al gaat het economisch goed met Nederland”, aldus Marieke Blom, hoofdeconoom van het ING Economisch Bureau. ,,Die constatering wordt echter vaak omgezet in de vraag: ‘hoelang gaat het nog goed?’ Zowel consumenten als bedrijven zijn een beetje getraumatiseerd door de lange crisis die we achter de rug hebben. Begrijpelijk, maar de groei is breed gedragen en er is nog geen sprake van oververhitting.”
De economie van het eurogebied is steeds beter gaan draaien en daar profiteert Nederland van, blijkt uit het onderzoek. Maar de economische groei komt voornamelijk uit het binnenland. Zowel consumenten als bedrijven geven meer uit en het regeerakkoord van 2018 voorziet extra overheidsuitgaven. Dat extra geld besteedt de overheid aan onder meer het onderwijs, onderzoek en ontwikkeling, infrastructuur, openbaar bestuur en defensie. Dit geeft volgens het ING Economisch Bureau een impuls aan de economie.
Kijkend naar het Nederlandse bedrijfsleven, verwacht het ING Economische Bureau groei in alle sectoren, waarbij vooral de sectoren transport, toerisme, zorg, de bouw en de zakelijke dienstverlening in 2018 een bovengemiddelde groei zullen tonen.
Toch kan de economie de komende jaren ook weer onder druk komen te staan, voorziet het onderzoek. Door de aanhoudende groei vinden ook steeds meer mensen werk en dat leidt tot tekorten aan arbeidskrachten. De eerste voortekenen van krapte op de arbeidsmarkt zijn te zien in specifieke sectoren, met name in de bouw, ICT en in de industriesector. Volgens de ING-economen is dit pas het begin.
,,Een op de zes bedrijven ervaart inmiddels een tekort aan personeel, en dat loopt snel op”, stelt Marieke Blom. ,,Het is dan ook belangrijk dat bedrijven hun productiviteit verhogen door zowel te investeren in mensen als in technologie. Bedrijven die dit niet doen dreigen daarmee groeikansen te missen, zeker als de arbeidsmarkt krapper en krapper wordt. Dat zou ook de groei in Nederland kunnen schaden, terwijl Nederland nu juist bezig is met een conjuncturele inhaalslag ten opzichte van andere Europese landen.”
De krapte is volgens Blom nog niet te vergelijken met 2008. ,,Dit zal zich daarom ook maar geleidelijk vertalen in hogere lonen. De prijsdruk neemt daardoor ook pas op termijn toe. In 2018 blijft in Nederland de inflatie voor consumenten laag en komt uit op 1,5%.”
De angst voor zeepbelvorming in de huizenmarkt is volgens het rapport niet reëel. Blom: ,,Met uitzondering van Amsterdam zie ik eerder een normalisering dan een zeepbel op de woningmarkt. Sterker nog, ik zie een normalisatie van de brede economie. De groei heeft robuuste fundamenten. Dat betekent dat we nog een aantal jaren door kunnen groeien.”
NOS 29.11.2017 De Tweede Kamer wil opheldering van het kabinet over een tekort op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Gisteren werd duidelijk dat minister Ollongren op zoek is naar 200 miljoen euro om de uitvoering van de Omgevingswet te betalen.
Na de formatie werd de Omgevingswet overgeheveld van het ministerie van Infrastructuur naar Binnenlandse Zaken. In die wet worden diverse regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigd en samengevoegd. De uitvoering ervan is een arbeidsintensieve klus, die het ministerie van Ollongren eenmalig 200 miljoen kost. Dat geld heeft ze niet.
Krantenwijk zonder fiets
“Het lijkt erop dat de nieuwe minister wel de krantenwijk heeft overgenomen, maar vergeten is te vragen of de fiets er ook bij komt”, zei GroenLinks-Kamerlid Van Tongeren. Volgens PvdA-woordvoerder Nijboer lijkt het een rekenblunder. Hij is bang dat het probleem wordt afgewenteld op de huurders.
De Kamer wil een brief, waarin het kabinet uitlegt hoe dit wordt opgelost.
NOS 28.11.2017 Het nieuwe kabinet zit al in de eerste weken met een politiek probleem in zijn maag. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken blijkt een cadeau te hebben gekregen waar ze zelf voor moet betalen. Ze heeft daardoor nu al een tekort van ongeveer 200 miljoen euro en heeft geen idee waar ze het geld vandaan moet halen.
Wat waren ze na de formatie blij op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Want op het allerlaatste moment, tijdens het verdelen van de taken, werd werk weggehaald bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu en overgeheveld naar Binnenlandse Zaken. Het gaat om de prestigieuze Omgevingswet van minister Schultz. Het is een van de grootste hervormingen van het vorige kabinet en een van de meest ingewikkelde wetgevingsprocessen ooit.
Minder vergunningen
De Omgevingswet is bedoeld om de regels voor ruimtelijke ontwikkeling te vereenvoudigen en samen te voegen. Daardoor zijn bijvoorbeeld minder vergunningen nodig, verlopen procedures sneller en is het makkelijker om een bouwproject te beginnen.
De Omgevingswet werd in 2015 aangenomen door de Tweede Kamer en in 2016 door de Eerste. De wet wordt nu uitgewerkt in diverse algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen.
Zwaar teleurgesteld
Ollongren, die al over Wonen gaat, wilde de Omgevingswet er ook graag bij hebben. Maar al snel kwam ze erachter dat het invoeren van de wet haar eenmalig ongeveer 200 miljoen euro gaat kosten. Zelf heeft ze dat geld niet. Conclusie: het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft extra taken binnengehaald zonder dat er geld tegenover staat.
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (tegenwoordig Infrastructuur en Waterstaat), dat de wet maakte, zocht al tijden tevergeefs naar geld voor de uitvoering. Maar nu de taak is verdwenen, staakt het ministerie de zoektocht. Volgens bronnen is I&W zwaar teleurgesteld over de overheveling van de Omgevingswet, omdat de wet het troetelkindje van het ministerie was.
‘Moeten het oplossen’
In het kabinet en in het wekelijks coalitie-overleg is er al een paar keer over het probleem gepraat. “We moeten het oplossen”, zegt een bron uit de coalitie. Maar niemand weet nog hoe.
Een soortgelijk probleem speelt ook bij Onderwijs. Dat ministerie kreeg het landbouwonderwijs erbij van Economische Zaken. De Wageningen Universiteit en een aantal mbo-opleidingen moeten nu volgens de onderwijsnormen worden betaald. Die zijn een stuk hoger.
NU 24.11.2017 Het begrotingsoverschot dit jaar zal iets lager zijn dan op Prinsjesdag werd geraamd. Het loopt terug van 0,6 naar 0,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Daar staat een meevaller van 700 miljoen in de zorg tegenover.
Dat maakte minister Wopke Hoekstra van Financiën vrijdag na de ministerraad bekend. “We lijken het jaar voorlopig goed af te sluiten”, zei de bewindsman.
De cijfers staan in de nog niet gepubliceerde Najaarsnota, de laatste stand van de begroting, die door de ministerraad is goedgekeurd.
De zorgmeevaller is te danken aan mindere uitgaven aan de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en medicijnen.
Het kabinet baseert deze bedragen op de declaraties bij de zorgverzekeraars over de eerste zes maanden van dit jaar en een inschatting van de verzekeraars over de tweede helft van 2017.
Ook kan het kabinet een meevaller aan belastinginkomsten bijschrijven van 51 miljoen euro.
Verder is er bij enkele ministeries minder geld uitgegeven dan aanvankelijk verwacht. Dat geldt vooral voor Defensie, Sociale Zaken, Onderwijs en Financiën.
Tegenvallers
Tegenvallers zijn onder meer de hulp aan Sint-Maarten na de orkaan Irma. Daar is alleen al voor het wederopbouwfonds 550 miljoen euro uitgetrokken.
Ook is er vertraging aan de inkomstenkant van de schenk- en erfbelasting van 450 miljoen euro. Dat bedrag komt in 2018 binnen. Hoekstra wil niet direct spreken van een meevaller omdat het een verschuiving is.
Het is dus allerminst zeker of dat geld volgend jaar kan worden besteed, er is van tevoren een afgesproken maximum aan uitgaven (het uitgavenkader).
Sowieso vloeien meevallers zoals gebruikelijk naar de staatsschuld. Zo worden ook de rentelasten lager, maar zo waarschuwt Hoekstra, volgend jaar wordt er naar verwachting alsnog 6 miljard euro aan rente over de staatsschuld betaald.
In het voorjaar wordt opnieuw de balans opgemaakt en kijkt het kabinet naar “de wensen en tegenvallers”, aldus Hoekstra.
EU-regels
Ondanks de tegenvallers, benadrukt Hoekstra dat Nederland er goed opstaat, ook in vergelijking met andere Europese landen.
“We zijn een van de vier landen in Europa met een begrotingsoverschot en een staatsschuld van onder de 60 procent van het bbp”, zei de bewindsman.
Daarmee voldoet Nederland ruim aan de regels die de Europese Unie stelt aan de overheidsfinanciën.
AD 24.11.2017 Het begrotingsoverschot dit jaar zal iets lager zijn dan op Prinsjesdag werd geraamd. Het loopt terug van 0,6 naar 0,4 procent, zei minister Wopke Hoekstra van Financiën na de ministerraad. ,,Maar dit jaar gaan we voorlopig goed afsluiten”, zei hij.
Er komt meer dan een miljard minder in de schatkist. Tegenvallers zijn onder meer de hulp aan Sint-Maarten na de orkaan Irma. Daar is alleen al voor het wederopbouwfonds 550 miljoen euro uitgetrokken. Verder gaat er 67 miljoen naar de twee andere Bovenwindse eilanden Sint-Eustatius en Saba. Ook is er vertraging in de schenk- en erfbelasting. Dat scheelt 450 miljoen euro. Dat komt naar verwachting in de eerste helft van volgend jaar pas binnen, zei Hoekstra.
Daar staat tegenover een meevaller van 700 miljoen in de zorg. Er is minder dan verwacht uitgegeven aan geneesmiddelen. Ook is er 51 miljoen euro meer aan belastingen binnengekomen.
,,Ik denk nog steeds dat het heel goed nieuws is”, zei de bewindsman. Weinig landen in Europa stevenen volgens hem af op zo’n overschot. Dat is te danken aan ,,de robuustheid van de Nederlandse economie” en ,,het verstandige beleid van het vorige kabinet”.
De cijfers zijn verwerkt in de Najaarsnota, de laatste stand van de begroting, die door de ministerraad is goedgekeurd. Het overschot gaat naar aflossing van de staatsschuld.
Elsevier 14.11.2017 Minister Halbe Zijlstra verdedigt dinsdag en woensdag zijn eerste begroting van Buitenlandse Zaken. Redt hij het als rechtse houwdegen of moet hij zich opwerpen als volbloed diplomaat? De postduivensecretaris is een nuchtere Fries: al te goed is buurmans gek.
De harde leerschool van Halbe Zijlstra stond in Utrecht. Van 1998 tot 2006 was hij gemeenteraadslid met een onderbreking van twee jaar wegens werkzaamheden in het buitenland.
Het was een heftige episode. In de Utrechtse raad ging het er wild aan toe. Popzanger en kroegbaas Henk Westbroek kwam met Leefbaar Utrecht als de daverende winnaar binnen en het zou lange tijd niet meer rustig worden. Linkse populisten zetten de toon. Kortom een ideale kweekvijver voor een rechtse politicus. Geert Wilders was er een jaartje eerder ook begonnen, maar stoomde in 1998 meteen door naar de Tweede Kamer.
Zoon van politieman schopte het tot raadslid in grote stad
Op de dag dat Zijlstra werd beëdigd, reisden zijn ouders vanuit Friesland naar Utrecht. In paasbeste kleren woonden zij de plechtigheid bij. De zoon van een politieman uit Oosterwolde schopte het tot gemeenteraadslid in een grote stad.
Toen de trotse Zijlstra’s eenmaal op de publieke tribune zaten, keken ze geschokt toe hoe andere raadsleden in sjofele spijkerbroek werden beëdigd. En hoe menigeen zich onbeschoft gedroeg tegenover de burgemeester.
Rechts is voor Zijlstra geen scheldwoord
Aan die tumultueuze periode in de gemeenteraad hield Zijlstra de liefde van zijn leven over: VVD-gemeenteraadslid Ingrid de Bondt, later wethouder, gedeputeerde en dijkgraaf. Plus een enorme zelfverzekerdheid, die zou nooit meer weg gaan, ook niet toen hij eind 2006 verkaste naar het Binnenhof. Hij is een van de weinige Haagse politici voor wie rechts geen scheldwoord is. Hij geniet er juist van tegenstanders en media te prikkelen. Meteen ontstaat verontwaardiging en kan Zijlstra weer gniffelen. Zijn provocatie werkte!
Als fractieleider ging hij een paar keer in de fout. Hij flapte er bijvoorbeeld uit dat asielzoekers hiernaartoe komen voor gratis ooglidcorrecties en borstvergrotingen. Hij kon het niet staven en moest zijn woorden intrekken. Ook in de Zwarte Piet-discussie gleed hij uit: ‘Het Sinterklaasfeest wordt vermoord.’ Vervolgens praatte hij er een beetje omheen en moest hij zich excuseren: ‘Er is ruimte voor verbetering.’
Politieke stuntman
Toen vorige maand bekend werd dat Zijlstra in Rutte III de prestigieuze post van minister van Buitenlandse Zaken zou krijgen, ontstond ter linkerzijde ophef. Wat moest deze politieke stuntman op dat deftige departement? Hoe kon Nederland zich laten vertegenwoordigen door zo’n rabiate houwdegen? Want je kunt veel van hem zeggen, maar níet dat hij een geboren diplomaat is.
Media hoonden dat hij ervaring had als secretaris van de postduivenvereniging Oosterwolde. Partijgenoten verdedigden hem door te zeggen dat Zijlstra heus affiniteit had met het buitenland en dat hij zelfs ooit – toen hij in de jaren ’90 voor Shell werkte – op bezoek is geweest in de datsja van Vladimir Poetin. Later sprak Shell dit tegen. Opnieuw werd de spot gedreven met de postduivensecretaris.
Geen VVD-kroonprins
Het moet hem gestoken hebben, want hier werd hij geraakt in zijn ambities. En dat is nou juist het punt waarop hij zich kwetsbaar had gemaakt door nooit geheimzinnig te doen over wat hij wilde bereiken. Zijlstra maakte er ook nimmer een geheim van dat hij Rutte wilde opvolgen als VVD-leider. Al is hij sindsdien nogal buiten beeld geraakt als VVD-kroonprins.
In zijn rol als fractieleider dekte Zijlstra van 2012 tot vorige maand de rechterflank van de VVD af. Dat was niet altijd een dankbare taak. In juli 2015 sprak de VVD-top af dat premier Mark Rutte tijdens de Euro-top keihard zou vasthouden aan de verkiezingsbelofte ‘geen cent meer voor de Grieken’. De volgende dag zette Zijlstra thuis in Wassenaar de televisie aan en hoorde Rutte verklaren dat Nederland toch akkoord ging met extra financiële steun. Zijlstra ontstak in woede. Dit was precies wat ze niet hadden afgesproken.
Ruzie in de VVD-top, maar Rutte won en Zijlstra verloor, al trok hij daar wel een wijze les uit. Rutte verdedigde zich door te zeggen dat er een verschil is tussen politiek en bestuur. Wat had het voor zin te blijven vasthouden aan de VVD-lijn? Bondskanselier Angela Merkel had al besloten. Finland, Oostenrijk en eventuele andere bondgenoten van Nederland waren al gedraaid. Bestuur is geen kamikaze, hield Rutte zijn verbolgen partijgenoot voor. Zijlstra gaf toe. Hij regelde dat de VVD-fractie de lijn-Rutte zou verdedigen. Slechts één fractielid, Joost Taverne, stemde tegen.
Volgens bronnen in de VVD beloofde Rutte in ruil voor de politieke steun dat hij Zijlstra minister zou maken. Maar heel grote betekenis had dit niet, want in de VVD lopen wel meer politici rond met een halve toezegging van Rutte dat ze in het kabinet komen, waarna het toch niet doorgaat.
Eerste begroting
In de Tweede Kamer verdedigt Zijlstra de komende dagen zijn eerste begroting. Eerder maakte hij al zijn debuut in de Europese Unie. Wat opvalt is dat hij erg zijn best doet over te komen als geroutineerd diplomaat en dat hij scherp op zijn woorden let. Om niet uit de bocht te vliegen, bedient hij zich nu van eufemismen. Als hij de militaire dreiging vanuit Rusland wil duiden, heeft hij het over ‘de niet zo vriendelijke landen’ of beweert hij ‘dat de wereld er minder gezellig op wordt’.
Ook in de Kamer zal hij nu de neiging tot provoceren bedwingen. Want hij weet wat hij wil. Hij is geen rasdiplomaat voor wie elke overeenkomst beter is dan géén overeenkomst. Hij is gezegend met het oerinstinct van de doorsnee Fries: al te goed is buurmans gek.
Het departement van Buitenlandse Zaken is sterk hiërarchisch. Het absolute tegendeel van de Utrechtse gemeenteraad van twintig jaar geleden. Bezoekers van de minister mogen hun jas ophangen, maar niet op het haakje met een M want dat is voor de minister en ook niet op het haakje met een R want dat is voor de minister van Buitenlandse Handel. En ook niet op het haakje met een S want dat is van de secretaris-generaal.
Zijlstra is opgeleid als socioloog en is bedreven in de handel. Hij zal spelen met zijn nieuwe omgeving en in het parlement maakt sowieso niemand hem wat wijs.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
RO 14.11.2017 De Nederlandse economie is het derde kwartaal van 2017 opnieuw gegroeid, en wel met 0,4% ten opzichte van een kwartaal eerder en 3,3% ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Dit maakte het CBS vandaag bekend in haar nieuwste kwartaalcijfers. Daarmee is de Nederlandse economie nog steeds goed op weg om dit jaar met meer dan 3% te groeien. Zowel de consumptie, investeringen en export dragen bij aan deze groei.
Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes: “Economische groei krijgt pas écht betekenis wanneer Nederlanders ervan beginnen te profiteren. In de cijfers zien we dat nu gebeuren: De groei van de werkgelegenheid zet zich door. In het derde kwartaal van 2017 kwamen er 51 duizend banen bij. Dat is goed nieuws.”
Aantal banen blijft groeien
Op de arbeidsmarkt zijn de ontwikkelingen positief. In het derde kwartaal kwamen er 51 duizend banen bij. Daarmee is er al vier kwartalen op rij sprake van een banengroei van boven de 50 duizend. Volgens het CPB mogen we volgend jaar een stijging in de contractlonen van 2,5% verwachten, en in 2019 zelfs een stijging van 3,5%.
Groei in alle bedrijfstakken
Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder, is sprake van een economische groei van 3,0%. Na correctie voor het aantal werkdagen is de groei zelfs 3,3%. Bij de meeste bedrijfstakken is de groei zichtbaar. De zakelijke dienstverlening (+6,1%) en de handel, vervoer en horeca (+5%) laten de hoogste groei zien. Al met al passen de nieuwe groeicijfers in het beeld van een robuust groeiende economie.
CO2 uitstoot
De cijfers van vandaag geven aan dat de uitstoot van CO2 na correctie voor weereffecten in het derde kwartaal is gekrompen met één procent ten opzichte van een jaar eerder. Wiebes: “Dat is mooi meegenomen, maar om onze nationale klimaatdoelstellingen te halen, is meer nodig.”
VK 14.11.2017 De Nederlandse economie is in het derde kwartaal met 0,4 procent gegroeid. Het bruto binnenlands product (bbp) steeg een stuk minder dan in het tweede kwartaal, maar dat was met 1,5 procent groei een uitzonderlijk kwartaal, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De economie laat al veertien kwartalen achtereen groei zien, variërend van 0,3 tot 0,9 procent.
De groei is vooral te danken aan investeringen in woningen, vliegtuigen en personenauto’s. Bedrijven staken ook meer geld in machines. De hogere investeringen in het derde kwartaal zijn in lijn met het positieve vertrouwen van de Nederlandse ondernemers, zo stelt het CBS.
Een andere stuwende factor was de toename van de export. Die groeide met bijna 7 procent. De uitvoer van goederen en diensten groeide in het derde kwartaal van 2017 sterker dan in de eerste twee kwartalen van 2017. Nederlandse bedrijven hebben vooral meer machines en apparaten uitgevoerd. Daarnaast gingen ook meer chemische producten en auto’s de grens over.
De wederuitvoer (de uitvoer van eerder ingevoerde producten) groeide bijna twee keer zo snel als de export van Nederlands product.
Consumptie
Van alle bedrijfstakken groeide de zakelijke dienstverlening in het derde kwartaal het sterkst
Consumenten hebben in het derde kwartaal opnieuw meer uitgegeven dan een jaar eerder. Hun bestedingen groeiden iets sterker dan in de voorgaande kwartalen. Consumenten gaven vooral meer uit aan elektrische apparaten, kleding en de inrichting van hun huis.
Ook werd er meer besteed aan diensten, zoals horeca en recreatie. Uitgaven aan diensten maken ruim de helft uit van de totale binnenlandse consumptieve bestedingen.
Van alle bedrijfstakken groeide de zakelijke dienstverlening in het derde kwartaal het sterkst, met 6,2 procent ten opzichte van een jaar geleden. Die toename is vooral toe te schrijven aan de aanwas in de uitzendbranche. Dat is ook terug te zien in de banencijfers die CBS vandaag bekendmaakte. Het aantal werknemers met een flexibele arbeidsrelatie, waartoe ook werknemers met uitzicht op een vaste baan worden gerekend, groeide in het afgelopen jaar met 98 duizend. Het aantal zzp’ers nam toe met 27 duizend.
Dat de groei achter lijkt te blijven in vergelijking met het vorige kwartaal is niet verwonderlijk, zo signaleert het CBS. Een groei van 1,5 procent deed zich sinds het begin van deze eeuw pas twee keer eerder voor.
Telegraaf 27.10.2017 Het budgetvoorlichtingsinstituut berekende voor bijna honderd veel voorkomende huishoudens wat die te besteden hebben als het regeerakkoord wordt doorgevoerd.
Werkenden
De komende vier jaar stijgt de koopkracht van alle werkenden, van een kleine 4% tot ruime 6%, hierin is inflatie meegenomen. Nibud houdt rekening met een loonstijging die hoger is dan de prijsstijging. Daarnaast profiteren werkenden van de hogere arbeidskorting en lagere belastingtarieven.
Wie werkt maar een laag inkomen geniet, tot €20.000, ziet zijn koopkracht minder stijgen. Dit omdat het inkomen in de eerste belastingschijf valt. Dit is juist de schijf waarvan het belastingtarief stijgt, waardoor er dus meer belasting moet worden betaald. De middeninkomens en voor een groot deel de hoge inkomens, vallen in 2019 ook in deze schijf. De schijven met hogere tarieven die nu nog voor hen gelden komen te vervallen.
Bijstand
Ook bijstandsgerechtigden gaan er nauwelijks op vooruit. Een alleenstaande zonder kinderen heeft met de nieuwe maatregelen slechts €21 meer te besteden dan nu het geval is. Een alleenstaande met kind in de bijstand kan €15 meer uitgeven. Deze zuinige stijging van de koopkracht van bijstandsgerechtigden komt omdat zij geen arbeidskorting ontvangen en omdat de uitkeringen minder stijgen dan de lonen.
Gepensioneerd
Mensen die AOW-leeftijd hebben bereikt, profiteren ook niet van de loonstijging en arbeidskorting. Wel stijgt de AOW de komende vier jaar, maar de verwachting is dat de aanvullende pensioenen nauwelijks omhoog zullen gaan. In het regeerakkoord staan ook maatregelen om de koopkracht van ouderen te ondersteunen, zo wordt de ouderinkorting verhoogd en minder snel afgebouwd. Hier profiteren vooral ouderen met alleen AOW en een klein aanvullend pensioen van.
Nibud verwacht dat met name ouderen met een hoog aanvullend pensioen erop achteruit gaan. Het is voor hen moeilijk om prijsstijgingen om te vangen door de geringe stijging van de aanvullende pensioenen.
Btw-tarief
De prijzen stijgen onder meer omdat het kabinet het lage btw-tarief wil verhogen van 6 naar 9%. Dit betreft een aantal producten en diensten dat noodzakelijk is, zoals voedingsmiddelen. Met de btw-verhoging stijgt de de inflatie met ongeveer 0,7 procentpunt. Dit betekent dat een stel in de bijstand met twee kinderen zo’n €15 per maand meer kwijt is.
Kinderen
Huishoudens met kinderen krijgen een meevaller door de verhoging van de kinderbijslag en het inkomensafhankelijke kindgebonden budget. De afbouw daarvan begint nu nog bij een bruto jaarinkomen van €20.000, straks is dat voor paren ruim €39.000. Daarbij stijgt ook het kindgebonden budget voor het tweede kind. Volgens Nibud gaat het gezin met een werkende partner die €40.000 per jaar verdient, er meer op vooruit dan voorgaande jaren. Het eenverdienersgezin heeft €172 per maand meer te besteden dan nu.
Huurtoeslag
Het nieuwe kabinet verandert ook de regels voor huurtoeslag. Nu gelden er inkomensgrenzen waardoor je bij een bepaald inkomen geen recht hebt op huurtoeslag. Als de nieuwe regels ingaan, wordt de huurtoeslag lager naarmate het inkomen stijgt. Huishoudens die nu helemaal geen huurtoeslag krijgen, hebben daar straks wel recht op. Sommige profiteren daar behoorlijk van en hebben €160 per maand meer te besteden. Zo gaat de alleenstaande gepensioneerde met een aanvullend pensioen van jaarlijks €7500 euro er met €166 per maand er bijna 10% op vooruit. Zonder huurtoeslag zou deze gepensioneerde er slechts 1,6%, €27 per maand, op vooruit gaan.
Woningeigenaren
De koopkracht van woningbezitters met een hypotheek stijgt iets minder dan die van mensen met dezelfde woonlast die geen woning bezitten. De lagere belastingtarieven en de afbouw van de hypotheekrenteaftrek pakken nadelig uit voor huizenbezitters. Voor hen geldt: hoe hoger de hypotheek, hoe kleiner de koopkrachtstijging. Huishoudens die hun hypotheek volledig hebben afgelost, moeten door de afbouw van de wet-Hillen vanaf 2019, 10% van het eigenwoningforfait optellen bij hun inkomen in box 1. Wat dit uiteindelijk gaat kosten, is afhankelijk van het inkomen en de waarde van de woning.
Telegraaf 27.10.2017 De welvaart van ons land, gemeten naar zaken als inkomen, baanzekerheid, onderwijsniveau, gezondheid en woongenot, zit nog onder het niveau van 2008, blijkt uit onderzoek dat de Universiteit Utrecht en Rabobank vanochtend naar buiten brengen.
In Noord-Drenthe is het het best toeven, blijkt uit de meting. Naast Amsterdam, Rotterdam en Utrecht blijven ook Groningen, Zuid-Limburg en Flevoland achter bij het landelijk gemiddelde. „Het beeld van de grote steden wordt bepaald door de mensen die het daar gemaakt hebben”, zegt UU-hoogleraar Bas van Bavel, „maar die groep is niet representatief.”
Op het kaartje hieronder kunt u zien hoe welvarend uw regio is ten opzichte van de rest van Nederland. Hoe hoger het cijfer, hoe welvarender de regio. Geen kaartje te zien? Klik dan hier.
Politici moeten zich minder blindstaren op economische groei, vindt ook Rabo-econoom Sjoerd Harreman. .
NOS 26.10.2017 Nederland hoeft eenmalig 460 miljoen euro minder af te dragen aan de Europese Unie. De meevaller blijkt uit de laatste brief van minister van Financiën Dijsselbloem aan de Tweede Kamer.
Dijsselbloem schrijft op zijn laatste dag als demissionair minister dat de EU de begroting voor 2017 begin oktober heeft aangepast. Daardoor hoeven de lidstaten dit jaar minder af te dragen. Voor Nederland gaat het om een korting van 361 miljoen euro.
Omdat de EU ook 2,2 miljard euro meer aan boete-geld heeft geïnd dan verwacht, komt bovenop de meevaller waarschijnlijk nog een bedrag van 99 miljoen euro. Daardoor hoeft er in totaal 460 miljoen euro minder naar Brussel.
Nieuwe kabinet
De meevaller kwam pas begin oktober aan het licht en kan daarom niet meer voor dit jaar in de boeken worden verwerkt. Hij schuift nu door naar volgend jaar, naar het nieuwe kabinet.
Het gaat om een eenmalige meevaller, waarschuwt Dijsselbloem, die nog een poosje voorzitter van de Eurogroep blijft. In latere jaren zal de bijdrage naar verwachting juist hoger uitpakken.
De EU stond voor ruim 7 miljard in de begroting. De EU-afdracht loopt de komende jaren op tot 9,3 miljard euro in 2022.
Elsevier 19.09.2017 De laatste keer dat de Koning een troonrede houdt die is opgesteld door het kabinet Rutte-II. Prinsjesdag heeft dit jaar een apart karakter: iedereen kijkt reikhalzend uit naar een nieuw kabinet. Is het vandaag een verplicht nummertje?
Den Haag is van top tot teen beveiligd op de derde dinsdag van september. Toeschouwers die zijn gekomen om naar de Glazen Koets te kijken, kunnen erop rekenen dat ze worden gefouilleerd . Ook zijn er betonblokken op strategische plekken langs de wegen gezet. Dit om aanslagen met bestelbusjes, zoals in Barcelona, Berlijn of Londen te voorkomen. Het is niet mogelijk om in de buurt van het Binnenhof te komen met een auto.
Al deze maatregelen zijn genomen omdat Prinsjesdag van grote symbolische waarde is voor Nederland, waardoor het een doelwit voor aanslagen is.
Opvallend aan deze Prinsjesdag is dat de Miljoenennota geen uitgebreide vergezichten biedt voor de toekomst van Nederland. Het wachten is op het nieuwe kabinet, dat ook de begroting van 2018 naar eigen wens zal modelleren.
Wel doet het demissionaire kabinet, met instemming van de formerende partijen, een aantal investeringen: zo krijgen de basisschoolleraren 270 miljoen euro extra, een vurige wens van de PvdA. Ook wordt er 435 miljoen euro uitgetrokken voor verpleeghuiszorg, en 425 miljoen euro voor extra koopkracht voor gepensioneerden. Dit is in tegenspraak met de ongeschreven regel dat een demissionair kabinet een beleidsarme begroting moet opstellen. De Miljoenennota lekte vorige week al uit.
Algemene beschouwingen
De algemene politieke beschouwingen, waarin het kabinet de begroting moet verdedigen tegen kritiek en een tegenbegroting van de oppositie, blijft uit. Dat debat wordt pas gevoerd als het nieuwe kabinet is geïnstalleerd. Dan worden in de Tweede Kamer de degens gekruist over de plannen in het Regeerakkoord.
Naar verwachting is dit nog een kwestie van weken. De financiële plannen van de formerende partijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie gaan deze week naar het Centraal Planbureau (CPB), om te worden doorgerekend.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
NOS 18.09.2017 Op het Binnenhof in Den Haag zullen vanmiddag minstens honderd basisschoolleerlingen rondlopen. Niet voor een uitje van hun school, maar omdat ze de Kinder Miljoenennota aan de Tweede Kamer gaan aanbieden. Met uitgaven die zíj belangrijk vinden. Vorig jaar werd de ‘kinderbegroting’ voor het eerst aan de Kamer aangeboden.
De Kinder Miljoenennota is door 9000 basisschoolleerlingen samengesteld. Ze mochten voor negen posten aangeven hoeveel geld het kabinet er het komende jaar aan uit moet geven. “Een ding valt echt op: de kinderen willen veel meer geld geven aan het leger”, vertelt initiatiefnemer Bas Banning van Prodemos, het huis voor democratie en rechtsstaat, in het NOS Radio 1 Journaal. “Voor de rest wordt het geld gelijkmatig verdeeld.”
De echte reden voor het hoge bedrag voor defensie is niet duidelijk, maar Banning heeft wel een vermoeden. “Het heeft natuurlijk te maken met de huidige situatie in de wereld, met de terroristische aanslagen. Kinderen willen dat er zeker 1 miljard euro meer aan defensie wordt uitgegeven.”
Jade Couwmans tijdens de overhandiging van het koffertje met de Kinder Miljoenennota vorig jaar ANP
Ook wordt er veel geld weggezet voor de natuur en voor sport en cultuur. “De zorg is minder, daar willen ze een derde van wat we nu uitgeven aan besteden”, legt Banning uit.
De kinderen vulden de Kinder Miljoenennota in tijdens uitjes naar het mini-Binnenhof in Madurodam in Den Haag, als onderdeel van een educatief programma. In Madurodam gaven ze aan hoe ze vonden dat het geld verdeeld moest worden. Het gemiddelde van de scholen vormde de Kinder Miljoenennota. “Zo kunnen ze ervaren hoe moeilijk het is om al dat geld te verdelen”, zegt Banning.
Telegraaf 18.09.2017 Het opnemen van extra geld voor basisschoolleerkrachten in de nieuwe begroting was geen gunst aan de PvdA, vindt D66-leider Alexander Pechtold. „Het is gewoon een kwestie van goed samenwerken.”
„Ik vond dat de PvdA daar een terecht punt had”, zei Pechtold een dag voor het demissionaire kabinet de begroting presenteert. „We vonden dat eigenlijk allemaal, Kamerbreed.”
De partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet voelden wel voor een extraatje voor juffen en meesters, maar wilden dat aanvankelijk nog niet in de begroting opgenomen zien omdat ze nog volop rekenden aan de inkomsten en uitgaven voor de komende jaren. Maar vorige week was het rekenwerk volgens ingewijden toch zover gevorderd, dat ze het demissionaire kabinet al groen licht konden geven voor het opnemen van 270 miljoen in de begroting.
Het getouwtrek over het cadeautje voor het basisonderwijs leek lang te draaien om de vraag wie daarvoor met de eer zou mogen strijken: het oude of het nieuwe kabinet. Maar „als dingen eenmaal duidelijk zijn, waarom ze dan niet ook maar opgeschreven?”, vroeg Pechtold zich af.
Het vergelijk tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en de vorige partner van de VVD, de PvdA, smaakte volgens Pechtold naar meer. Samenwerking zoals deze „móet in de politiek gebeuren.” „Ik hoop ook in de toekomst dat we niet zulke scherpe lijnen hebben tussen oppositie en coalitie als we het over zaken gewoon eens kunnen zijn.”
De regeringscoalitie in aanbouw heeft de kleinst mogelijke meerderheid in de Tweede en de Eerste Kamer en lonkt al langer naar bondgenoten.
AD 18.09.2017 Het opnemen van extra geld voor basisschoolleerkrachten in de nieuwe begroting was geen gunst aan de PvdA, vindt D66-leider Alexander Pechtold. ,,Het is gewoon een kwestie van goed samenwerken.”
,,Ik vond dat de PvdA daar een terecht punt had”, zei Pechtold een dag voor het demissionaire kabinet de begroting presenteert. ,,We vonden dat eigenlijk allemaal, Kamerbreed.”
De partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet voelden wel voor een extraatje voor juffen en meesters, maar wilden dat aanvankelijk nog niet in de begroting opgenomen zien. De reden daarvoor was dat ze nog volop bezig waren met het uitrekenen van de inkomsten en uitgaven voor de komende jaren.
Maar vorige week was het rekenwerk volgens ingewijden toch zover gevorderd, dat ze het demissionaire kabinet al groen licht konden geven voor het opnemen van 270 miljoen in de begroting.
De eer
Het getouwtrek over de toezegging aan het basisonderwijs leek lang te draaien om de vraag wie daarvoor met de eer zou mogen strijken: het oude of het nieuwe kabinet. Maar ,,als dingen eenmaal duidelijk zijn, waarom ze dan niet ook maar opschrijven?”, vroeg Pechtold zich af.
Het akkoord tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en de vorige partner van de VVD, de PvdA, smaakte volgens Pechtold naar meer. Samenwerking zoals deze ‘moet in de politiek gebeuren’. ,,Ik hoop ook in de toekomst dat we niet zulke scherpe lijnen hebben tussen oppositie en coalitie als we het over zaken gewoon eens kunnen zijn.”
De regeringscoalitie in aanbouw heeft de kleinst mogelijke meerderheid in de Tweede en de Eerste Kamer en lonkt al langer naar bondgenoten.
Elsevier 18.09.2017 Het opnemen van extra geld voor basisschoolleraren in de nieuwe begroting was volgens D66-leider Alexander Pechtold ‘geen gunst’ aan de PvdA. Volgens hem vond de gehele kamer dat de PvdA ‘daar terecht een punt had’.
‘Het is gewoon een kwestie van goed samenwerken,’ zegt Pechtold in reactie op de afgewende crisis over de verhoging van de lerarensalarissen in het demissionaire kabinet, een dag voordat de nieuwe begroting wordt gepresenteerd.
Er moest nog gerekend worden
De partijen die onderhandelen over de formatie van een nieuw kabinet voelden allemaal wel voor een extraatje voor de leerkrachten, maar wilden dat aanvankelijk nog niet in de begroting opnemen omdat er nog gerekend werd aan de inkomsten en uitgaven voor de komende jaren. Maar vorige week was het rekenwerk volgens ingewijden toch zover gevorderd, dat ze het demissionaire kabinet al groen licht konden geven voor het opnemen van 270 miljoen in de begroting.
Het getouwtrek over het extraatje aan de leraren leek lang te draaien om wie daarvoor met de eer zou mogen strijken: het oude of het nieuwe kabinet (dat nog altijd gevormd moet worden). Maar ‘als dingen eenmaal duidelijk zijn, waarom zijn ze dan niet ook maar opgeschreven,’ vraagt Pechtold zich af.
Bondgenoten
Pechtold hoopt dat er in de toekomst meer wordt samengewerkt, en dat er minder scherpe lijnen ontstaan tussen oppositie en coalitie ‘als we het over zaken gewoon eens kunnen zijn’. De regeringscoalitie waar nog aan getimmerd wordt heeft de kleinst mogelijke meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer, en zal naar alle waarschijnlijkheid dus veel afhankelijk zijn van bondgenoten.
Dinsdag wordt tijdens Prinsjesdag de begroting van het huidige kabinet voor volgend jaar gepresenteerd. Omdat het kabinet-Rutte II demissionair is, staat er relatief weinig nieuw beleid in de begrotingsplannen. Dat wordt momenteel dus uitgestippeld in de formatiebesprekingen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 18.09.2017 Zoals elk jaar lekten ook dit jaar de Prinsjesdagstukken met de plannen voor volgend jaar weer ruim voor de derde dinsdag van september uit. Afgelopen vrijdag was daarom al grotendeels bekend wat we dinsdag te weten gaan komen. Een overzicht van de belangrijkste punten.
Lerarensalarissen
Het demissionaire kabinet maakt in de Rijksbegroting voor 2018 alsnog 270 miljoen euro vrij voor de verhoging van de salarissen van de basisschoolleraren.
De verhoging van de salarissen was een wens van demissionair vice-premier Lodewijk Asscher (PvdA) die de kwestie de afgelopen maanden hoog liet oplopen. Hij dreigde zelfs uit het kabinet te stappen als er niet extra geld naar de leraren zou gaan.
Groei economie
Uit de gelekte Prinsjesdagstukken blijkt verder dat de economie volgend jaar groeit met 2,5 procent, zoals het Centraal Planbureau in augustus al raamde. De groei wordt enigszins afgeremd door de lagere gasproductie.
De koopkracht neemt met gemiddeld 0,6 procent toe en het aantal werklozen daalt verder naar 390.000. Dat is een lichte verbetering vergeleken met de CPB-cijfers in augustus. Het begrotingsoverschot komt volgend jaar uit op 0,8 procent, terwijl de rekenmeester vorige maand nog rekening hield met een overschot van 0,9 procent.
Verder trekt het kabinet 425 miljoen euro uit om de koopkracht van de minima te verbeteren. Globaal gezien gaan uitkeringsgerechtigden er 0,3 procent op vooruit.
Asscher beloofde al dat het kabinet extra geld zou uittrekken zodat iedereen er volgend jaar iets op vooruit gaat. Ook gepensioneerden (0,6 procent) en werkenden (0,8 procent) zien hun koopkracht stijgen in 2018.
Beleidsarme begroting
Omdat het kabinet demissionair is, staan er in de Miljoenennota weinig nieuwe plannen en beleid. Het is namelijk gebruikelijk dat dat wordt overgelaten aan het nieuwe kabinet.
Toch werd al eerder bekend dat het kabinet Rutte II in zijn laatste begroting extra geld vrijmaakt voor de zorg. Zo gaat er vanaf volgend jaar structureel 435 miljoen, wat in 2021 oploopt tot 2,1 miljard euro, naar de verpleeghuiszorg en komt daar de komende vier jaar nog eens 130 miljoen euro bovenop.
Ook is al bekend dat het eigen risico in de zorg stijgt naar 400 euro. Daar staat tegenover dat de zorgtoeslag wordt verhoogd.
De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) krijgt er na de fipronilcrisis 25 miljoen euro bij, de belastingdienst 75 miljoen, zo maakte RTL Nieuwseerder deze week bekend.
Veiligheid
In totaal komt er voor 116 miljoen bij voor veiligheid. Dat geld wordt onder meer besteed aan een expertisecentrum terrorisme, de politie, de AIVD en de MIVD. Voor de aanpak van mensenhandel wordt structureel 2 miljoen extra beschikbaar gesteld. Voor de aanpak van cybercrime 25 miljoen vrijgesteld.
Zodra een nieuw kabinet op het bordes staat, gaat de Tweede Kamer in de begrotingsdebatten echter nog sleutelen aan de begroting. Bij de behandeling van de diverse begrotingen kan daarmee dit najaar dus nog van alles worden aangepast. De onderhandelaars zullen dan echter wel vaart moeten maken.
NOS 15.09.2017 Prinsjesdag komt dichterbij en zoals altijd de afgelopen jaren lekken er dan cijfers uit. “Verschrikkelijk”, reageert premier Rutte. “Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.”
Dit jaar staat Prinsjesdag vooral in het teken van de formatie. Want wat blijft er van de begroting voor 2018 overeind, als de formerende partijen het eens worden over een nieuw regeerakkoord?
Volgens premier Rutte veel. “Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen.”
Prinsjesdag
Van de totale overheidsbegroting 2018 van 270 miljard euro zijn al een paar dingen uitgelekt:
* De leraren krijgen er 270 miljoen euro bij voor salarisverhoging
* De verpleegzorg krijgt er de komende vier jaar 130 miljoen euro bij, op de 435 miljoen extra
* De Belastingdienst krijgt 75 miljoen om problemen op te lossen
* Nederlanders gaan er volgend jaar gemiddeld 0,6 procent op vooruit
* De werkloosheid daalt naar 390.000
* Het begrotingsoverschot komt op 0,8 procent en de economische groei op 2,5 procent
Rutte is de verbindende schakel tussen het oude en het nieuwe kabinet. Buma en Segers van CDA en ChristenUnie gaan (waarschijnlijk) voor het eerst in jaren regeren, dus die leggen het accent anders dan Rutte.
Buma: “De Miljoenennota is van het demissionaire kabinet en het nieuwe kabinet zal een heleboel wijzigingen hebben.” Segers noemt de Prinsjesdagstukken wel echte plannen, maar die wijzigingen zullen er zeker komen, zegt hij.
Gelekt
Over de formatie en het concept-regeerakkoord wordt overigens ook gelekt. Gisteren werd bekend dat de vier onderhandelende partijen het eens zijn over vluchtelingendeals en een nieuwe bed-bad-broodregeling.
Maandag gaan de onderhandelingen verder. Dinsdag is het Prinsjesdag.
AD 15.09.2017 De inhoud van de Miljoenennota voor 2018 lag vandaag, ruim vijf dagen voor Prinsjesdag, al op straat. Onze parlementaire redactie heeft de hoogtepunten voor je op een rijtje gezet.
Het eigen risico in de zorg stijgt naar 400 euro in 2018, maar de zorgtoeslag wordt tegelijkertijd verhoogd met maximaal 130 euro.• Voedselveiligheidsorganisatie NVWA krijgt 25 miljoen euro extra. De Belastingdienst mag zelfs uitkijken naar 75 miljoen euro bovenop het budget. De regering trekt ongeveer 30 miljoen uit voor werving van extra verpleeghuispersoneel.• Voor lerarensalarissen in het basisonderwijs is 270 miljoen extra beschikbaar gesteld. Dat levert hen tussen de 500 tot 1000 euro per jaar extra loon op.• De economische groei voor dit jaar wordt geschat op maar liefst 3,3 procent en voor volgend jaar op 2,5 procent. De gemiddelde Nederlander kan volgend jaar uitkijken naar 0,6 procent meer te besteden. In totaal wordt 425 miljoen euro uitgetrokken om burgers meer koopkracht te geven.
Meer Nederlanders kunnen hopelijk uitkijken naar een baan. De werkloosheid daalt volgend jaar naar 390.000 mensen.• Voor veiligheid is 116 miljoen euro extra gereserveerd in 2018. Dat gaat onder meer naar de marechaussee en wordt ingezet op het gebied van cyberveiligheid.• De staatsschuld daalt naar 53,7 procent.
NOS 15.09.2017 Nederlanders gaan er volgend jaar gemiddeld 0,6 procent op vooruit, de werkloosheid daalt naar 390.000, het begrotingsoverschot komt op 0,8 procent en de economische groei op 2,5 procent, meldt De Telegraaf.
Opnieuw zijn er vlak voor Prinsjesdag, aanstaande dinsdag, cijfers uit de begroting uitgelekt.
“Daar vind ik al zeven jaar hetzelfde van”, reageert premier Rutte. “Verschrikkelijk. Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.”
Nieuw kabinet
Rutte onderhandelde vanmiddag verder over een nieuw regeerakkoord met CDA-leider Buma, D66-voorman Pechtold en ChristenUnie-leider Segers.
Aan hen de vraag wat de Miljoenennota eigenlijk betekent, als er toch binnenkort een nieuw kabinet komt met dus nieuwe plannen.
Buma: “De Miljoenennota is van het demissionaire kabinet en het nieuwe kabinet zal een heleboel wijzigingen hebben.” Volgens Pechtold gaat dat snel gebeuren, hij zegt dat de partijen meters maken.
Poppenkast
De vier onderhandelaars vinden niet dat Prinsjesdag daardoor een beetje een poppenkast zal worden.
“Prinsjesdag is een mooie gebeurtenis”, zegt Buma. “En dit komt vaker voor.” In 2012 was er ook een demissionair kabinet met een begroting die werd achterhaald door een nieuw kabinet.
“Niet alles verandert onmiddellijk met een nieuw kabinet”, zegt Rutte. “Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen. Het gaat om accenten.”
Compromissen
Rutte wijst op de Nederlandse politiek die er een is van compromissen. Het grootste deel van het beleid voor volgend jaar is in overleg met veel politieke partijen tot stand gekomen.
Ook Segers vindt de Prinsjesdagstukken echte plannen, al gaat het nieuwe kabinet wel bepaalde veranderingen aanbrengen, zegt hij.
NOS 15.09.2017 Het demissionaire kabinet trekt de komende vier jaar 130 miljoen euro extra uit voor de verpleeghuiszorg. Het geld is bedoeld voor een wervingscampagne en voor omscholing.
Het bedrag staat in de Miljoenennota die dinsdag, op Prinsjesdag, wordt gepresenteerd, Het komt bovenop het extra bedrag dat staatssecretaris Van Rijn eerder al naar buiten bracht: vanaf 2018 jaarlijks 435 miljoen.
Er is een groot tekort aan personeel in de verpleeghuizen. Het kabinet wil dat er een campagne met onder meer televisiespots komt. Het is de bedoeling dat het voor personeel dat al in de verpleegzorg werkt aantrekkelijk wordt om dat te blijven doen. Daarnaast moeten bijvoorbeeld herintreders enthousiast gemaakt worden.
Elsevier 15.09.2017 Ook dit jaar is de Miljoenennota ruim voor Prinsjesdag gelekt. Het meeste nieuws is positief; gemiddeld hebben Nederlanders volgend jaar 0,6 procent meer te besteden.
Het is een traditie geworden, in de week voor Prinsjesdag: het is nit meer de vraag of, maar wanneer de begrotingsplannen uitlekken. Dit jaar is het De Telegraafdie met de eer strijkt. ‘Daar vind ik al zeven jaar hetzelfde van,’ zegt premier Mark Rutte (VVD) erover. ‘Verschrikkelijk. Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.’
Nota vol goed nieuws
Dit zijn de belangrijkste punten uit de begroting van komend jaar:
– Met de economische cijfers feliciteert het kabinet zichzelf. De groei voor 2017 wordt geschat op 3,3 procent. Voor volgend jaar is de groei van de economie naar schatting 2,5 procent. De werkloosheid daalt naar 390.000 mensen.
– Uiteindelijk gaat de Nederlander er qua koopkracht gemiddeld maar 0,6 procent op vooruit. Werkenden profiteren het meest (0,8 procent). Om te voorkomen dat uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden erop achteruitgaan wordt 425 miljoen euro uitgetrokken.
Koopkrachtstijging, per groep
In de bijstand: 0,3 procent
Gepensioneerd: 0,6 procent
Werkend: 0,8 procent
– Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) schrijft in het voorwoord dat zowel de overheidsbestedingen als bedrijfsinvesteringen toenemen. De groei wordt enigszins geremd door de lagere gasproductie.
– Intussen daalt de staatsschuld naar 53,7 procent van het BNP en kan het kabinet wijzen naar een overschot op de begroting van 0,8 procent.
– Er wordt wordt flink geïnvesteerd in de zorg, een half miljard in 2018. Het eigen risico stijgt naar 400 euro. De zorgtoeslag voor lage inkomens gaat ook omhoog.
Hoe zinvol is de nota?
Omdat het kabinet-Rutte demissionnair is, staat er relatief weinig nieuw beleid in de begrotingsplannen. Dat wordt momenteel uitgestippeld in de formatiebesprekingen. Daardoor is de koopkrachtvoorspelling dit jaar relatief onzeker. Een nieuw kabinet zal met een reeks voorstellen komen die de economie beïnvloeden, stellen onder meer CDA-leider Sybrand Buma en D66-fractieleider Alexander Pechtold.
Maar, zo zegt premier Rutte: ‘Niet alles verandert onmiddellijk met een nieuw kabinet. Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen. Het gaat om accenten.’
Emile Kossen is sinds maart 2017 correspondent Verenigde Staten in Washington D.C. Werkte vanaf 2015 als (online) redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 15.09.2017 Gemiddeld hebben Nederlanders volgend jaar 0,6 procent meer te besteden. De werkloosheid daalt naar 390.000. Dat blijkt uit cijfers in de begroting voor 2018, in handen van deze krant.
De begroting zoals die nu is opgesteld kent volgend jaar een overschot van 0,8 procent, ongeveer 6 miljard euro. De staatsschuld daalt naar 53,7 procent. Dat is grotendeels te danken aan de bloeiende economie. Voor volgend jaar wordt de groei geschat op 2,5 procent, dit jaar is dat zelfs 3,3 procent.
Eerder had PvdA-leider Asscher al verklapt dat iedereen er volgend jaar op vooruit gaat. De ’minnetjes’ in de koopkrachtplaatjes zijn weggewerkt. Gepensioneerden komen hierdoor uit op een plus van 0,6 procent en uitkeringsgerechtigden op 0,3 procent.
Gezinnen met kinderen zien hun portemonnee gemiddeld het meest opbollen, met 0,9 procent, gevolgd door werkenden met 0,8 procent.
Voor het ’substantiële’ bedrag dat was bedacht voor de lerarensalarissen, heeft de formatietafel inmiddels zijn fiat gegeven. Het gaat om 270 miljoen euro die extra in de begroting is opgenomen.
Groei
In de inleiding van de miljoenennota schrijft minister Dijsselbloem (Financiën) dat zowel de bedrijfsinvesteringen als de overheidsbestedingen toenemen. Alleen de lagere gasproductie remt de groei enigszins.
Dat de economie in 2018 minder hard groeit dan nu, komt volgens de demissionaire bewindsman door de invloed van ’gematigder groei’ van de investeringen. „Op dit moment profiteert Nederland als open economie van de gunstige economische ontwikkelingen in Europa als open economie”, stelt hij. „Daar staat tegenover dat Nederland relatief grotere risico’s loopt als het economisch tij in Europa of daarbuiten keert.”
Omdat het kabinet demissionair is, staat er in vergelijking met andere jaren weinig nieuw beleid in de miljoenennota die coalitiepartijen VVD en PvdA volgende week op Prinsjesdag officieel presenteren. Dat is immers aan een nieuwe regering.
Zorg
Van de besluiten die wel nog genomen zijn, lekte er de afgelopen weken al een aantal uit. Er gaat met name veel geld naar de zorg. Dat is vooral het gevolg van de miljardenimpuls voor verpleeghuizen waar de politiek zich begin dit jaar aan heeft gecommitteerd. In totaal gaat het voor volgend jaar bijna om een half miljard.
Daar tegenover staat dat het eigen risico meestijgt met de zorgkosten, naar 400 euro in 2018. De premies gaan eveneens omhoog. Om ervoor te zorgen dat mensen met een laag inkomen hierdoor niet in de problemen raken, verhoogt het kabinet de zorgtoeslag met in totaal zo’n 130 euro.
Buffer
Voor de marechaussee en voor cyberveiligheid worden ook alvast miljoenen uitgetrokken. Verder gaat er 25 miljoen euro extra naar voedselwaakhond NVWA, waarvan deze zomer tijdens de eiercrisis bleek dat dit hard nodig is.
Ook gaat er 75 miljoen euro naar de belastingdienst, een buffer om er ook volgend jaar van verzekerd te zijn dat de dienst blijft draaien. En 27 miljoen euro is gereserveerd voor de sanering van de Zeeuwse fosforfabriek Thermphos.
VK 15.09.2017 Lodewijk Asscher krijgt alsnog zijn zin: het demissionaire kabinet trekt 270 miljoen euro uit voor de verhoging van salarissen van basisschoolleerkrachten, goed voor een loonstijging van 3 procent. Het bedrag, waarover PvdA en VVD al langer discussieerden, staat in de Miljoenennota 2018 die Rutte II komende Prinsjesdag presenteert en de Volkskrant heeft ingezien.
Daarin staat ook een bedrag van 425 miljoen gereserveerd voor koopkrachtverbetering voor de lage inkomens. De twee extra uitgaven verlagen volgend jaar het overschot op de begroting van 0,9 naar 0,8 procent van het bbp.
Eind augustus eiste PvdA-leider en vicepremier Lodewijk Asscher 270 miljoen euro extra voor onderwijzers zodat het salarisgat met leraren in het voortgezet onderwijs wat verkleind kon worden. Eerder had Asscher gedreigd dat alle PvdA-ministers uit het demissionaire kabinet zouden stappen als de leerkrachten in het basisonderwijs er niets bij zouden krijgen.
Coalitiepartner VVD weigerde met de 270 miljoen in te stemmen, omdat premier Rutte tegelijkertijd aan de formatietafel financiële afspraken wilde maken met CDA, D66 en ChristenUnie. Wat Rutte betrof diende eerst het aanstaande regeerakkoord door het Centraal Planbureau worden doorgerekend. Pas daarna viel er meer te zeggen over het budget voor de onderwijzers. Asscher bond in na de toezegging van Rutte dat er ‘een substantieel bedrag’ naar de salarissen in het primair onderwijs zouden gaan.
Staking
Dat substantiële bedrag blijkt dus al in de begroting voor volgend jaar te staan en is exact hetzelfde als waar Asscher op inzette. De leraren willen echter geen 3 procent (tussen de 500 en 1000 euro per jaar) maar 10 procent loonsverhoging om het gat met leraren in het voortgezet onderwijs te vullen. Ze eisen daarmee 900 miljoen extra. Ze organiseren op 5 oktober een staking van een dag om die eis kracht bij te zetten.
Demissionair minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën (PvdA) liet de Tweede Kamer in juli weten twee zaken te willen regelen als hij ook de begroting van 2018 zou moeten maken: de salarissen van onderwijzers en koopkrachtverbetering voor lage inkomens. Normaal gesproken is de begroting van een demissionair kabinet bescheiden en zonder nieuw beleid. Maar Dijsselbloem meent dat hoe langer de formatie duurt, hoe meer vrijheid zijn partij als demissionaire coalitiepartner heeft om nieuwe uitgaven aan de begroting toe te voegen.
Koopkracht
0,6 procent hebben alleenverdieners meer te besteden dankzij de koopkrachtreparatie van VVD en PvdA. Zonder dat extra geld was hun koopkrachtstijging 0,4 procent geweest. Maar kostwinners horen bij CDA en ChristenUnie. Die partijen vinden dat dankzij VVD en PvdA één kostwinner verhoudingsgewijs meer belasting is gaan betalen dan twee tweeverdieners.
Zo blijkt uit de Miljoenennota dat het demissionaire kabinet 425 miljoen euro extra uittrekt om de koopkracht te verbeteren van uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden. Mensen met een uitkering hebben daardoor 0,3 procent meer te besteden. Zonder de extra miljoenen zou dat – 0,1 procent zijn. Ouderen gaan er 0,6 procent op vooruit in plaats van 0,1 procent op achteruit. Alle huishoudens samen zouden 0,6 procent meer te besteden moeten hebben. Mensen met werk gingen en gaan er 0,8 procent in koopkracht op vooruit.
Statistiekbureau CBS meldde vrijdag dat de koopkracht in 2016 met 2,7 procent gestegen is. Dat is conform de eerdere voorspelling van het kabinet. Het is de sterkste koopkrachtstijging sinds 2007, het laatste jaar voor de financiële crises. Het is tegelijk een eenmalige opleving. In de jaren ervoor en erna zijn de koopkrachtverbeteringen bescheidener. De oorzaak van de eenmalige piek is een belastingverlaging 5 miljard. Dat geld was eigenlijk bedoeld om een hervorming van het belastingstelsel te financieren, maar die mislukte doordat VVD en PvdA er geen overeenstemming over konden bereiken.
Staking gaat door
Het extra geld betekent niet dat de onderwijsstaking op 5 oktober van de baan is. ‘270 miljoen euro extra voor het primair onderwijs is immers onvoldoende om de problemen op onze arbeidsmarkt te beteugelen’, reageert Liesbeth Verheggen van de Algemene Onderwijsbond op de gelekte miljoenennota. ‘Het is fijn dat de PvdA is overtuigd van de noodzaak van extra geld. Het is winst dat het ze is gelukt ook de VVD te overtuigen. Dat is best een prestatie als je bedenkt dat het kabinet demissionair is en de PvdA slechts negen zetels overheeft.’
Volgens Verheggen is er tijdens de economische crisis te hard gesnoeid in de publieke sector. ‘Het onderwijs is daarvan een van de voornaamste slachtoffers. Vooral in het primair onderwijs lopen de salarissen fors achter vergeleken met die van hoogopgeleiden in andere sectoren.’ Een baan in het onderwijs is onaantrekkelijk, aldus de AOB ‘zolang de eisen hoog zijn en de beloning laag is’.
Telegraaf 15.09.2017 Het demissionaire kabinet van VVD en PvdA trekt in de begroting van volgend jaar toch al geld uit voor de leraren in het basisonderwijs. Het gaat om 270 miljoen euro volgens Haagse bronnen.
Het geld is bedoeld voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden van leraren. Het bedrag zou genoeg zijn voor een loonsverhoging per leraar van 3 procent; 500 tot 1000 euro per jaar. Ingewijden wijzen er echter ook op dat het geld niet per se hoeft op te gaan aan salarissen.
Het geld voor de leraren komt, hoewel het bedrag eerder al werd genoemd, als een verrassing. De PvdA en met name vicepremier Lodewijk Asscher wilde al in de begroting die met Prinsjesdag wordt gepresenteerd miljoenen uittrekken. Uiteindelijk leek dit niet te lukken, doordat de partijen aan de formatietafel hun financiële plaatje nog niet rond hadden en niet wilden instemmen.
Asscher nam na dagen onderhandelen met de VVD genoegen met de toezegging van een onbekend maar „substantieel” bedrag op een later moment. Hij had eerder gedreigd dat zijn partij het kabinet zou verlaten als er geen extra geld zou worden gereserveerd in de begroting van 2018 voor de leraren.
’Onder de maat’
De PO-raad, de sectororganisatie voor het primaire onderwijs, is niet tevreden. „Zwaar onder de maat. De geplande staking op 5 oktober gaat gewoon door”, aldus een woordvoerder.
„Die 270 miljoen verandert niets aan onze stakingsplannen. We hebben al tijden een claim van 900 miljoen voor salarissen en 500 miljoen voor verlichten van de werkdruk. Dat is het totaalpakket wat wij hebben berekend en waar wij voor gaan.”
’Staking gaat door’
De Algemene Onderwijsbond vindt het fijn dat er een begin is gemaakt, maar zegt ook dat de staking gewoon doorgaat. „Wie denkt dat ons onderwijs is gered met dit bedrag, vergist zich”, zegt voorzitter Liesbeth Verheggen. De bond verwacht van een nieuw kabinet ambitie om de sector erbovenop te helpen.
De vakbonden hadden al eerder aangekondigd dat basisschoolleraren op 5 oktober het werk neerleggen, gesteund door de PO-raad. Al eerder circuleerden bedragen van 270 miljoen euro, maar het basisonderwijs vond dat toen ook al te weinig.
NU 15.09.2017 Het demissionaire kabinet maakt in de Rijksbegroting voor 2018 alsnog 270 miljoen euro vrij voor de verhoging van de salarissen van de basisschoolleraren. Dat staat in de Miljoenennota 2018, schrijven de Volkskrant en het AD.
De verhoging van de salarissen was een wens van demissionair vice-premier Lodewijk Asscher (PvdA) die de kwestie de afgelopen maanden hoog liet oplopen. Hij dreigde zelfs uit het kabinet te stappen als er niet extra geld naar de leraren zou gaan. De VVD vond echter dat dergelijke grote uitgaven aan het nieuwe kabinet zouden moeten worden overgelaten.
Uiteindelijk moest Asscher genoegen nemen met de “inspanningsbelofte” van premier Mark Rutte – die waarschijnlijk aan het hoofd van een volgend kabinet zal staan – dat er een “substantieel bedrag” zal worden gereserveerd. Dat blijkt nu dus 270 miljoen euro te zijn, zoals verschillende media vorige maand al meldden.
De PO-raad, de sectororganisatie voor het primaire onderwijs, vindt het niet genoeg en kondigt aan dat de geplande staking op 5 oktober “gewoon doorgaat”. “Die 270 miljoen verandert niets aan onze stakingsplannen. We hebben al tijden een claim van 900 miljoen voor salarissen en 500 miljoen voor verlichten van de werkdruk. Dat is het totaalpakket wat wij hebben berekend en waar wij voor gaan”, aldus een woordvoerder.
Groei economie
Uit de gelekte Prinsjesdagstukken blijkt verder dat de economie volgend jaar groeit met 2,5 procent, zoals het Centraal Planbureau in augustus al raamde. De groei wordt enigszins afgeremd door de lagere gasproductie.
De koopkracht neemt met 0,6 procent toe en het aantal werklozen daalt verder naar 390.000. Dat is een lichte verbetering vergeleken met de CPB-cijfers in augustus. Het begrotingsoverschot komt volgend jaar uit op 0,8 procent, terwijl de rekenmeester vorige maand nog rekening hielden met een overschot van 0,9 procent.
Verder trekt het kabinet 425 miljoen euro uit om de koopkracht van de minima te verbeteren. Globaal gezien gaan uitkeringsgerechtigden er 0,3 procent op vooruit. In de eerdere berekeningen stond deze groep op de nul. Asscher beloofde al dat het kabinet extra geld zou uittrekken zodat iedereen er volgend jaar iets op vooruit gaat. Ook gepensioneerden (0,6 procent) en werkenden (0,8 procent) zien hun koopkracht stijgen in 2018.
Omdat het kabinet demissionair is staan er in de Miljoenennota weinig nieuwe plannen en beleid. Het is gebruikelijk dat dat wordt overgelaten aan een nieuw kabinet.
Toch werd al eerder bekend dat het kabinet Rutte II in zijn laatste begroting extra geld vrijmaakt voor de zorg. Zo gaat er vanaf volgend jaar structureel 435 miljoen, wat in 2021 oploopt tot 2,1 miljard euro, naar de verpleeghuiszorg en komt daar de komend vier jaar nog eens 130 miljoen euro bovenop.
Ook is al bekend dat het eigen risico in de zorg naar alle waarschijnlijkheid stijgt naar 400 euro. Daar staat tegenover dat de zorgtoeslag wordt verhoogd.
De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) krijgt er na de fipronilcrisis 25 miljoen euro bij en datzelfde bedrag wordt structureel ingeboekt voor cyberveiligheid. De Belastingdienst krijgt er 75 miljoen euro bij, zo maakte RTL Nieuws eerder deze week bekend.
Zodra er een nieuw kabinet op het bordes staat, gaat de Tweede Kamer in de begrotingsdebatten nog sleutelen aan de begroting. Op die manier zullen de coalitiefracties de kabinetsplannen in de nieuwe budgetten verwerken.
Geheimhouding
De inhoud van de Miljoenennota hoort geheim te blijven tot na de troonrede die Koning Willem-Alexander op Prinsjesdag zal uitspreken. De Tweede Kamerfracties krijgen een paar dagen voor Prinsjesdag de stukken al in te zien.
De plannen zijn daarvoor al bekend bij de ministeries. Ondanks de geheimhoudingsplicht worden in de weken voorafgaand aan Prinsjesdag de plannen regelmatig naar de media gelekt.
Telegraaf 15.09.2017 Voor veel huishoudens was 2016 financieel een prima jaar. Werkenden hadden de sterkste koopkrachtstijging sinds 2001, en gepensioneerden maakten een heuse ’klapper’, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS.
De koopkracht van gepensioneerden steeg vorig jaar in doorsnee met 0,9%, blijkt uit cijfers die het CBS vanochtend publiceert. „Dat lijkt weinig”, zegt Van Mulligen, „maar tijdens de crisis is deze groep er hard op achteruit gegaan.” De laatste keer dat de koopkracht van gepensioneerden harder steeg dan vorig jaar, was in 2007. „Dit mag je best een klapper noemen”, vindt de econoom. De meeste pensioenen zijn in 2016 niet geïndexeerd, maar veel gepensioneerden kregen een ouderenkorting op hun belastingaanslag.
Groen
Voor alle Nederlandse huishoudens samen komt de doorsnee koopkrachtstijging uit op 2,7%. „Dat is harder dan de economische groei”, benadrukt Van Mulligen. Voor werkenden stonden alle seinen op groen: de 4,9% stijging voor een doorsnee werkend gezin is de hoogste in vijftien jaar.
Of er dit jaar weer feest kan worden gevierd valt te bezien: op Prinsjesdag 2016 ging het kabinet voor bijna iedereen uit van een stijging tot 1%. Wel daalt de werkloosheid hard, zodat veel gezinnen het in de praktijk beter hebben gekregen.
Belasting
De forse toename van vorig jaar is deels het gevolg van hogere lonen, maar nog meer van gunstige belastingmaatregelen, zoals de hogere arbeidskorting en de lagere tarieven in de tweede en derde schijf.
Kregen we dan zo toch de beruchte ’duizend euro van Rutte’? „Nou, zelfstandigen gaan er veel minder hard op vooruit”, zegt Van Mulligen. „Dus gemiddeld zul je nog niet aan dat bedrag zitten, al durf ik er ook geen harde uitspraken over te doen.”
Inflatie
Ook de extreem lage inflatie, van 0,3%, hielp mee: zelfs wie in harde euro’s niet veel meer te besteden had, kon daar bijna hetzelfde van kopen. Van dat effect profiteren gepensioneerden ook.
Ondanks alle plussen zag maar liefst een derde van alle huishoudens de koopkracht afnemen. „Daar zitten mensen tussen die werkloos zijn geworden, minder zijn gaan werken, of met pensioen zijn gegaan”, verklaart Van Mulligen.
AD 15.09.2017 De koopkracht in Nederland steeg vorig jaar gemiddeld met 2,7 procent, de sterkste stijging sinds 2007. Toch profiteerde niet iedereen even veel. Vooral gezinnen en werkenden gaan erop vooruit. Gepensioneerden hielden in hun portemonnee nauwelijks extra geld over.
Werkenden zijn er verreweg het meest op vooruit gegaan. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van nieuwe cijfers. Hun koopkracht steeg gemiddeld met 4,9 procent. Dit is het hoogst in 15 jaar tijd. Naast de stijging van de cao-lonen profiteerden werknemers van fiscale maatregelen, zoals verhoging van de arbeidskorting en een verlaging van het tarief in de tweede en derde schijf van de inkomstenbelasting.
Ondanks die lastenverlichting op arbeid daalde de koopkracht vorig jaar toch bij 28 procent van de werknemers, bijvoorbeeld omdat zij minder uren gingen werken. De ontwikkeling van de koopkracht is ook afhankelijk van bijvoorbeeld premies voor pensioen, zorgverzekering en van de belasting.
Gepensioneerden
Gepensioneerden zagen hun koopkracht het minst toenemen. Gemiddeld nam die toe met 0,9 procent. In veel gevallen hadden pensioenontvangers profijt van een verhoging van de ouderenkorting, maar ze hadden ook nog steeds te maken met het niet of beperkt indexeren van aanvullende pensioenen. Daarnaast betekende het afschaffen van de ouderentoeslag dat een deel van de gepensioneerden meer belasting over hun vermogen moest betalen.
Het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp) groeit dit jaar met 3,3 procent: een uitzonderlijke stijging. Dat maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) woensdagochtend bekend. Heeft dit invloed op de kabinetsformatie?
Al dertien kwartalen op rij wordt er meer geld uitgegeven door de Nederlandse consument. Het vertrouwen in de economie staat op het hoogste punt in tien jaar. Het Centraal Planbureau (CPB) moet de raming voor het jaar 2017 naar boven bijstellen.
AD 30.08.2017
En de formatie?
Hebben deze groeicijfers invloed op de formatie? Waarschijnlijk wel, het aankomende kabinet zal meer bewegingsruimte hebben op de begroting. Als de economie groeit, stijgen ook de inkomsten uit belastingen. ‘Maar het is niet zo dat alle wensen opeens kunnen worden gehonoreerd,’ zegt fractieleider Alexander Pechtold van D66, die de verwachtingen tempert.
Mark Rutte zei voor de coalitie-onderhandelingen dat de groei mede te danken is aan het kabinetsbeleid van Rutte II. ‘Die rol kan bescheiden zijn, maar de regering speelt er natuurlijk altijd een rol in.’
Bewindslieden blij met groei
Ook PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën is blij met de nieuwe cijfers van het CBS. ‘Het gaat op alle fronten goed met de Nederlandse economie en de overheidsfinanciën. De hervormingen van de afgelopen jaren betalen zich uit. De economie groeit stevig, de werkloosheid daalt. Het begrotingsoverschot neemt toe en ook de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op de lange termijn is positief gebleven, ondanks de extra uitgaven aan de zorg.’
Minister Henk Kamp (VVD) van Economische Zaken meent dat de groeispurt van de Nederlandse economie vooral te danken is aan succesvol ondernemerschap. ‘In het tweede kwartaal was de groei in Nederland meer dan het dubbele van die in Europa en de Verenigde Staten. Dat is het resultaat van succesvol ondernemerschap en van hard werken door de werknemers in het bedrijfsleven en de collectieve sector. Het succesvolle kabinetsbeleid heeft dat ondersteund.’
Vooruitzichten
Door een spectaculaire groei van de economie dit en volgend jaar kan het nieuwe kabinet meer geld uitgeven dan eerder gedacht. Door die groei gaan er minder uitgaven naar uitkeringen en komt er aan belasting meer binnen. Dat is allebei gunstig voor de overheidsfinanciën. Het huidige kabinet laat dit jaar een overschot op de begroting achter van 4,4 miljard euro. Volgend jaar is dat overschot 6,9 miljard en in 2021 is het 13 miljard.
Dat voorspelt de rekenmeester van het kabinet, het Centraal Planbureau, vandaag. Het CPB gaat daarbij uit van de theoretische en onwaarschijnlijke situatie dat het nieuwe kabinet het beleid van het huidige VVD-PvdA-kabinet onveranderd doorzet.
Als de huidige formatie met VVD, CDA, D66 en ChristenUnie wordt afgesloten met een regeerakkoord, maakt het CPB een nieuwe economische voorspelling tot 2021 – het beoogde laatste kabinetsjaar. Aan het verschil met de cijfers van vandaag zal dan te zien zijn, wat het effect van het nieuwe kabinetsbeleid is op de economie, werkloosheid, koopkracht en overheidsfinanciën.
Het CPB schat de economische groei dit jaar op 3,3 procent en volgend jaar op 2,5 procent. Daarna groeit de economie met naar schatting 1,8 procent per jaar door. De 3,3 procent groei van dit jaar is spectaculair. Voor het eerst sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008 komt de groei boven de 3 procent.
De afgelopen jaren probeerde het CPB en kabinet Nederland juist te laten wennen aan het idee dat de Nederlandse groei nooit meer boven de 2 procent zou komen. Dat dit nu en volgend jaar toch gebeurt, is te danken aan een veel betere ontwikkeling dan gedacht van de Nederlandse export.
De economische groei gaat gepaard met een snellere daling dan verwacht van de werkloosheid. Dit jaar komt die op 4,9 procent van de beroepsbevolking en volgend jaar op 4,3 procent. Daarmee is volgens het CPB de bodem wel bereikt, want in de jaren daarna stijgt dat percentage weer naar 4,6 procent. Dat is een verlaat gevolg van het stijgen van de lonen de komende jaren. Als die te hoog worden, nemen bedrijven weer minder mensen aan en stijgt de werkloosheid.
De loonstijgingen zijn niet zo spectaculair als de economische groei doet vermoeden. Het CPB schat dat werknemers gemiddeld elk jaar 0,7 procent meer loon krijgen. Opmerkelijke koopkrachtstijgingen voorspelt de economische adviseur van het kabinet dan ook niet. Elk jaar komt er ongeveer een half procent aan koopkracht bij.
Dat is een contrast met vorig jaar toen de koopkracht steeg met 2,6 procent. Dat kwam doordat het huidige kabinet, Rutte II, besloot de kiezer 5 miljard euro lastenverlichting te schenken ter gedeeltelijke compensatie van de offers die belastingbetalers hebben gebracht in de crisisjaren.
Bij de raming heeft het CPB rekening gehouden met de extra uitgaven aan verpleeghuiszorg. Die extra uitgaven lopen op tot 2,2 miljard in 2021. Desondanks zijn de overschotten op de overheidsbegrotingen tot 2021 groter dan waar het CPB in juni nog rekening mee hield. In 2021 verwacht het CPB een staatsschuld van 45 procent van het bbp. Dat is hetzelfde niveau als in 2007, voordat de financiële crisis begon.
Of het nieuwe kabinet een begrotingsoverschot geheel of gedeeltelijk uitgeeft of besteedt aan het aflossen van de staatsschuld, is een politieke keuze. Theoretisch zou het kunnen aankoersen op een tekort van 3 procent – de Brusselse norm. Dan kan het nieuwe kabinet in 2021 ruim 37 miljard euro extra uitgeven aan het politieke verlanglijstje waarop duurzaamheid, defensie, onderwijs, zorg en infrastructuur staan. Dat het nieuwe kabinet aankoerst op een tekort is echter onwaarschijnlijk.
Haagse topambtenaren adviseren elk nieuw kabinet hoe het met de overheidsfinanciën om moet gaan. Dit keer is het advies kort en goed: geef niets extra uit en bezuinig evenmin. Dat komt neer op een advies om het dak te repareren als de zon schijnt. Oftewel: in tijden van economische voorspoed streven naar een zo groot mogelijk begrotingsoverschot om de staatsschuld mee af te lossen.
Het zou een unicum zijn in de Nederlandse geschiedenis. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw heeft geen kabinet de verleiding van economische groei kunnen weerstaan: extra geld uitgeven in plaats van het dak repareren.
Toch zit er zo’n reparatieadvies in de cijfers van het CPB verborgen. Het gaat daarbij om het zogenoemde houdbaarheidssaldo. Dat cijfer vertelt of ‘het huidige niveau van regelingen en voorzieningen’ ook op de lange termijn – denk aan 2060 – houdbaar is. Zodra het nieuwe kabinet iets gaat afknabbelen van de miljarden van het begrotingsoverschot, verslechtert dat houdbaarheidssaldo meteen.
Zo besloot het huidige demissionaire kabinet tot de hogere verpleegzorguitgaven en ziet het nieuwe kabinet de houdbaarheid van de overheidsfinanciën dalen van 0,5 procent van het bbp, naar 0,2 procent. Die daling wordt dan nog flink gedempt door de spectaculaire groei die het CPB vandaag voorspelt.
Zijn de magere jaren nu echt voorbij? Lees hier meer over het economisch herstel:
Een goed gevulde staatskas
Voor de formatieonderhandelingen begonnen, had Dijsselbloem goed nieuws voor de partijen: In 2021 heeft Nederland naar verwachting een begrotingsoverschot van 1,3 procent van het bruto binnenlands product. In euro’s: in dat jaar ontvangt de overheid 10,7 miljard euro meer dan dat zij uitgeeft.
Spanningen in het demisionaire kabinet met de Begroting 2018
De onenigheid tussen VVD en PvdA over de lerarensalarissen leek tot een crisis te leiden in het demissionaire kabinet. Volgens de sociaal-democraten valt het allemaal reuze mee.
Zijlstra gaf aan dat de PvdA kan fluiten naar de hogere salarissen voor leraren die de partij in de begroting voor 2018 eist. ‘Hij had het misschien best kunnen regelen, maar dan had hij zijn mond moeten houden,’ zegt Zijlstra.
Omdat de formatiepartijen voorlopig niet met een regeerakkoord zullen komen, zal de begroting voor 2018 worden opgesteld door het demissionaire kabinet. Die begroting zorgt, met als aanleiding een (korte) nationale staking van leraren eind juni, voor geruzie tussen de partijen.
Asscher dreigt de begroting niet te ondertekenen, tenzij een salarisverhoging voor de leraren wordt meegenomen. De loonsverhoging kan het kabinet zo’n 1,8 miljard euro kosten.
Hoop gevestigd op formatiepartijen
Maar de situatie is niet zo ernstig, meent PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. Omdat de VVD niet uitsluit aan de formatietafel alsnog te zullen meegaan in een salarisverhoging voor leraren in het basisonderwijs, is er geen reden tot zorg.
Zijlstra zegt dat de VVD best bereid is om ‘in afstemming met de formerende partijen hierover overeenstemming te bereiken’. ‘Maar dan moet je niet meteen gaan claimen, waarbij je eigenlijk zegt: dat gaat gebeuren dankzij mij. Wat Asscher probeert te doen, is de bloemen van anderen wegjatten. Daarmee heeft hij het op scherp gezet,’ aldus Zijlstra.
‘Dan moet het volgens mij snel geregeld kunnen worden,’ reageert Nijboer op donderdag.
Mogelijk komt een wijzigingspakket voor de begroting voor 2018, samengesteld door de formatiepartijen, alsnog bij het demissionaire kabinet terecht, en worden aangepaste maatregelen nog in de Miljoenennota verwerkt.
‘Moet om inhoud gaan’
De bonje tussen PvdA en VVD zorgt overigens voor woede onder leraren. Lerarencollectief PO in Actie verwijt de partijen een ‘politiek spel’ te spelen over de rug van de leraren heen. De organisatie kondigde donderdag voor het najaar een nieuwe stakingsactie aan.
PO in Actie was betrokken bij de protestactie in juni. Duizenden basisscholen bleven het eerste uur van de dag dicht als protest tegen het uitblijven van een loonsverhoging. De actie in het najaar zal ‘intensiever’ zijn, aldus de organisatie.
‘Dit moet niet om partijpolitiek gaan, maar om de inhoud: de kwaliteit van het onderwijs,’ zegt Thijs Roovers van PO in Actie tegen RTL Nieuws. ‘De opmerkingen van Zijlstra bewijzen maar weer eens dat het belangrijk is om onze stem te laten horen.’
‘Asscher schoot zichzelf in de voet met leraren’
Opnieuw hommeles in het demissionaire kabinet, nu VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra de hakken nog eens goed in het zand zet in de kwestie over de lerarensalarissen. Zijn partij is niet van plan om zomaar akkoord te gaan met de eisen van de PvdA voor hogere salarissen voor leraren in de begroting over 2018.
‘Hij had het misschien best kunnen regelen, maar dan had hij zijn mond moeten houden,’ zegt Zijlstra in De Telegraaf.
AD 31.08.2017
AD 31.08.2017
AD 31.08.2017
Asscher zette verhouding op scherp
PvdA-leider Lodewijk Asscher heeft zichzelf volgens de VVD’er in de vingers gesneden door te dreigen zijn handtekening niet onder het begrotingsakkoord van dit demissionaire kabinet te zetten als er geen afspraken worden gemaakt over hogere lonen.
Zijlstra zegt dat de VVD best bereid is om, ‘in afstemming met de formerende partijen (dat zijn naast de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie, red.) hierover overeenstemming te bereiken’: ‘Maar dan moet je niet meteen gaan claimen waarbij je eigenlijk zegt: dat gaat gebeuren dankzij mij. Wat Asscher probeert te doen, is de bloemen van anderen wegjatten. Daarmee heeft hij het op scherp gezet.’
Alsnog geld vrijmaken voor salarissen?
De VVD-fractievoorzitter sluit overigens niet uit dat er alsnog geld wordt vrijgemaakt voor hogere salarissen, maar dan omdat het door de formerende partijen wordt afgesproken, en niet omdat de PvdA dat zo graag wil. De begroting van volgend jaar is pas definitief net voor Kerst,’ zegt Zijlstra.
De onderhandelende partijen kunnen bijvoorbeeld nog een gezamenlijk wijzigingspakket indienen nadat het demissionaire kabinet een eigen begroting heeft gemaakt. Volgens De Telegraaf houden ze er bij de vier formerende partijen rekening mee dat het kabinet uiteenspat, dat de PvdA vertrekt uit het kabinet en dat de begroting op het liberale bordje komt te liggen.
De formatie is gisteren weer officieel begonnen na een vakantieperiode. D66-leider Alexander Pechtold en ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers keken elkaar eens diep in de ogen. Tussen hen zijn de verschillen ogenschijnlijk het grootst. Pechtold vindt het daarom beter om af te spreken dat ‘we het ene probleem aanpakken op de manier die jij ideaal vindt, en het andere zoals de ander dat zou zien’. Zowel Segers als hij is van mening dat er over principes geen compromis valt te sluiten.
AD 12.09.2017 Nederland moet stoppen met zuinig zijn, zegt voormalig IMF-baas en prominent VVD’er Johan Witteveen (96). Het komende kabinet moet het geld laten rollen, ook al is er dan weer een begrotingstekort. ,,Anders zal de euro niet houdbaar blijken.”
We moeten investeren in zorg, Defensie en onze dijken
De stapel paperassen naast zijn fauteuil verraadt dat Johan Witteveen de afgelopen tijd niet heeft stilgezeten. De papieren bevatten onder meer correspondentie met premier Mark Rutte en met Christine Lagarde, die als directeur van het Internationaal Monetair Fonds dezelfde functie bekleedt als Witteveen in de jaren zeventig. Daarnaast bekent de 96-jarige brieven te hebben geschreven aan bondskanselier Angela Merkel, commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en de nieuwe Franse president Emmanuel Macron. ,,Ik ben wel heel oud, maar nog steeds heel erg bezig”, zegt de VVD’er in zijn Wassenaarse studeerkamer.
U bent een man met een missie. Wat zit u zo dwars?
,,De euro staat onder grote druk doordat landen als Nederland en Duitsland al jaren veel meer exporteren dan importeren. Daardoor hebben wij een groot overschot op onze betalingsbalans. Als we nog de gulden en de D-mark hadden gehad, hadden we onze munten allang via een revaluatie duurder gemaakt ten opzichte van de lire of de peseta. Maar omdat we met de euro in een muntunie zitten kan dat niet.”
Waarom is dat een probleem?
,,De euro is voor Nederland en Duitsland te goedkoop. De onbalans in de eurozone wordt alleen maar groter. Zuidelijke eurolanden slagen er domweg niet in met ons te concurreren. Als het zo doorgaat, zal de euro niet houdbaar blijken.”
Wat moet het komende kabinet doen?
,,We moeten veel meer investeren. In onze zorg, in Defensie, in onze dijken. En om dat te betalen, mag het begrotingstekort weer toenemen. In miljarden gaat de staatsschuld dan wel omhoog, maar als percentage van het bruto binnenlands productblijft de schuld gelijk, omdat onze economie groeit.”
Zo blijft de schuld betaalbaar?
,,Precies. Er is de afgelopen jaren eenzijdig aan de begrotingstekorten gewerkt. Door zo zwaar te bezuinigen, is er onnodige werkloosheid en leed veroorzaakt. Dat vind ik fout.”
Er wordt gezegd: in een huishouden kun je ook niet meer uitgeven dan er binnenkomt. Maar dat is helemaal niet het geval!
Schulden laten oplopen, dat horen we niet vaak uit de mond van een VVD’er. Wat vindt Mark Rutte van uw voorstel?
,,Hij heeft me uitgebreid geantwoord. Dat stel ik op prijs. Hij zegt dat Nederland al extra investeert, doordat we minder gas oppompen, terwijl de overheidsuitgaven stijgen. Rutte, De Nederlandsche Bank, het Centraal Planbureau, het hele Nederlandse establishment, ze zitten allemaal onder de verlamming van de Duitse druk. Klaas Knot is president van De Nederlandsche Bank geworden, omdat hij de bezuinigingen steunt. Anders was hij nooit uitgekozen.”
Maar wat is er mis met de tering naar de nering zetten?
,,Dat is onze calvinistische inslag. Het is helemaal nergens voor nodig dat de staatsschuld helemaal wordt afgelost. Er wordt gezegd: in een huishouden kun je ook niet meer uitgeven dan er binnenkomt. Maar dat is helemaal niet het geval! Om een huis te kopen, nemen we ook een hypotheek.”
De Duitsers zouden zichzelf meer mogen gunnen. En Nederland ook
Daar betaal je rente voor.
,,Het gaat erom dat de schuld betaalbaar blijft. Nu hangt het idee in de lucht dat het prachtig is om geen schuld te hebben. Maar het is heel normaal dat de overheid nuttige investeringen doet. Dat kan nu, zonder de belastingen te laten stijgen. Bovendien is de rente laag. We doen onszelf te kort. In mijn tijd als minister van Financiën (in het kabinet-De Jong, red.) keken we naar de ruimte op de betalingsbalans. Het overschot was de ruimte die je had om te kunnen investeren.”
Krijgt u buiten Nederland meer respons?
,,Macron, Merkel en Juncker zijn mijn verhaal aan het bekijken. Christine Lagarde heeft mij een heel positieve reactie gestuurd. Ik kreeg van haar een grote stapel consultatiestukken die het IMF met de Europese Commissie heeft uitgewisseld. Daarin komt het IMF tot precies dezelfde conclusie als ik.”
Met de herverkiezing van Merkel lijkt Duitsland, en ook Nederland, geen andere koers te gaan varen.
,,De bewondering voor Duitsland, dat het economisch zo goed doet, snap ik. Maar tegelijkertijd heeft het land zijn infrastructuur verwaarloosd. De Duitsers zouden zichzelf meer mogen gunnen. En Nederland ook.”
NU 05.09.2017 De Tweede Kamer houdt dit jaar na Prinsjesdag geen zogeheten Algemene Politieke Beschouwingen. Dit debat, over de hoofdlijnen van de met Prinsjesdag gepresenteerde begroting, wordt uitgesteld totdat er een nieuw kabinet is aangetreden.
De Algemene Politieke Beschouwingen (APB) worden samengevoegd met het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet. De meeste partijen vinden het verstandig deze twee soortgelijke debatten samen te voegen.
De meeste partijen lieten eerder weten zich mogelijk te bedenken als het nog erg lang duurt tot het kabinet waaraan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie werken op het bordes staat.
Dan zou de Kamer alsnog de APB moeten houden met het demissionaire kabinet.
Telegraaf 05.09.2017 De Tweede Kamer houdt dit jaar na Prinsjesdag geen zogeheten Algemene Politieke Beschouwingen. Dit debat, over de hoofdlijnen van de met Prinsjesdag gepresenteerde begroting, wordt uitgesteld totdat er een nieuw kabinet is aangetreden.
De Algemene Politieke Beschouwingen (APB) worden samengevoegd met het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet. Een Kamermeerderheid vindt het verstandig deze twee soortgelijke debatten samen te voegen. Onder meer de SP keerde zich er tevergeefs tegen.
De meeste partijen lieten eerder weten zich mogelijk te bedenken als het nog erg lang duurt tot het kabinet waaraan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie werken op het bordes staat. Dan zou de Kamer alsnog de APB moeten houden met het demissionaire kabinet, dat zijn draagvlak in de Kamer heeft verloren en daarom zuinig moet zijn met nieuwe maatregelen. De Kamer wacht liever op een nieuw kabinet, dat weer plannen kan maken zonder de rem erop.
Niet doorgaan niet ongebruikelijk
Ongebruikelijk is het niet dat de APB niet doorgaan. Dat gebeurde bijvoorbeeld eveneens in 2012, ook toen omdat het toenmalige demissionaire kabinet al bijna het veld zou ruimen voor de nieuwe regering van VVD en PvdA.
De Algemene Financiële Beschouwingen gaan waarschijnlijk wel gewoon door. Dat debat, waarin de financieel specialisten van de Kamer de begroting tegen het licht houden, volgt normaliter op de meer ideologisch getinte APB. Het kan niet zomaar wachten, omdat de begroting voor het eind van het jaar door Tweede en Eerste Kamer moet zijn geloodst.
’Uitstel begrijpelijk’
Dat de Algemene Politieke Beschouwingen worden uitgesteld is niet uitzonderlijk en op dit moment ook begrijpelijk. „Het heeft weinig zin omdat er belangrijke stukken nog ontbreken. Dan krijg je een debat dat ver onder de maat is”, zegt Johan van Merriënboer, onderzoeker bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit.
Als er zoals nu een demissionair kabinet is, wordt meestal afgezien van algemene beschouwingen. Dat gebeurde in 1977, 1981, 1989, 2010 en 2012. In 1980 werden de algemene beschouwingen een dag onderbroken vanwege ziekte van premier Dries van Agt.
In 2004 moest premier Jan Peter Balkenende zich laten vervangen door vicepremier Gerrit Zalm. Politiek Den Haag vindt het gepast als zoveel mogelijk Kamerleden het debat ook in de plenaire vergaderzaal bijwonen. Hetzelfde geldt voor het kabinet.
Beschouwingen niet wettelijk verankerd
Het houden van de beschouwingen na Prinsjesdag is overigens niet wettelijk verankerd. De Troonrede en de presentatie van de Miljoenennota zijn dat wel. Die staan in de Grondwet en moeten plaatsvinden op de derde dinsdag van september.
„Daar is in het verleden wel eens aan gemorreld”, weet Van Merriënboer, zij het zonder succes. Begin jaren zeventig diende een aantal Tweede Kamerleden, onder wie Hans Wiegel (VVD), Ed van Thijn (PvdA) en Hans van Mierlo (D66), een voorstel in om Prinsjesdag voortaan met drie weken te vervroegen.
De Kamerleden vonden het van groot belang dat de begroting voor het komend parlementair jaar werd vastgesteld vóór 1 januari, en daarvoor had ze extra tijd nodig. In 2014 pleitte toenmalig Eerste Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol ook voor vervroeging die beter zou aansluiten bij de begrotingstermijnen van de Europese Unie.
Bronchitisaanval Wilhelmina
Het is volgens Van Merriënboer ook voorgekomen dat de troonrede niet door het staatshoofd werd voorgelezen. Dat was in 1947 het geval toen koningin Wilhelmina door een bronchitisaanval verstek liet gaan. Premier Beel las het stuk toen voor.
AD 05.09.2017 De Tweede Kamer houdt dit jaar na Prinsjesdag geen zogeheten Algemene Politieke Beschouwingen. Het debat over de hoofdlijnen van de met Prinsjesdag gepresenteerde begroting wordt uitgesteld totdat een nieuw kabinet is aangetreden.
De Algemene Politieke Beschouwingen (APB) worden samengevoegd met het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet. De meeste partijen vinden het verstandig de twee soortgelijke debatten samen te voegen.
Maar ze lieten onlangs wel weten zich mogelijk te bedenken als het nog lang duurt tot het kabinet op het bordes staat waaraan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie momenteel werken. Dan zou de Kamer alsnog de APB moeten houden met het demissionaire kabinet.
Voet
Het zou niet voor het eerst zijn dat de Algemene Beschouwingen worden uitgesteld. Ook in 2010 was dat het geval, toen de vorming van Rutte I met gedoogsteun met de PVV vertraging opliep. In 2004 werd het debat uitgesteld omdat toenmalig premier Jan Peter Balkenende geopereerd moest worden aan een infectie in zijn voet.
Het is overigens aan de Kamer zelf om te bepalen wanneer het debat plaatsvindt, in tegenstelling tot Prinsjesdag, dat volgens de grondwet elk jaar op de derde dinsdag van september moet plaatsvinden.
NOS 02.09.2017 PvdA-minister Bussemaker van Onderwijs vond het dreigement van haar partijgenoot vice-premier Asscher om uit het kabinet te stappen als de lerarensalarissen niet werden verhoogd, niet effectief.
Bussemaker zegt vanavond in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen. “Ik dacht: het helpt niet. De constructieve houding die we altijd gehad hebben, waarmee we oplossingen vonden, laten we nou zorgen dat we dat aan het eind ook doen.”
Na de dreigende woorden van Asscher in juni reageerde VVD-fractievoorzitter Zijlstra woedend. Bussemaker vindt dat de toon van Asscher en Zijlstra “wel erg hoog was”.
“En voor het aanzien van de politiek had ik het slecht gevonden als het anders was gelopen deze week”, zegt Bussemaker.
Asscher nam woensdag genoegen met de toezegging van premier Rutte dat in de begroting van volgend jaar een substantieel bedrag wordt uitgetrokken voor de lerarensalarissen.
Geen politieke spelletjes
Bussemaker zegt dat de sfeer in het kabinet altijd goed geweest is omdat VVD en PvdA geen politieke spelletjes speelden of elkaar in de val probeerden te lokken. Ook prijst ze de rol van Rutte. “Hij weet zijn kwaliteiten als voormalig HR-manager goed te gebruiken, en het is moeilijk om boos op hem te worden.”
Ze vindt niet dat ze met de invoering van het leenstelsel voor studenten VVD-beleid heeft uitgevoerd. “Ik vind het nog steeds heel goed te verdedigen. Waarom zouden jongeren met goed verdienende ouders gratis en voor niks een studie krijgen?”
Vleugels
Dat jongeren door de lage rente nu soms meer lenen dan ze voor hun studie nodig hebben, heeft haar aandacht. “Ik zeg tegen studenten: weet ook dat die rentestand kan veranderen.” Ze gaat meer doen aan voorlichting hierover.
Wat Bussemaker gaat doen als er een nieuw kabinet is, weet ze nog niet, maar het wordt iets buiten het Binnenhof. “Ik wil mijn vleugels uitslaan.”
Het hele gesprek met minister Bussemaker is vanavond te horen in Met het Oog op Morgen (van 23.00 tot 00.00 uur op NPO Radio 1).
Elsevier 02.09.2017 Minister van Onderwijs Jet Bussemaker (PvdA) kan zich niet vinden in de manier waarop haar partijleider Lodewijk Asscher dreigde uit het demissionaire kabinet te stappen als de lerarensalarissen niet zouden worden verhoogd.
In een interview met NOS-programma Met het Oog op Morgen, dat zaterdagavond wordt uitgezonden, zegt Bussemaker dat ze vooral moeite had met Asschers toonhoogte. ‘Ik dacht: het helpt niet.’
Asscher, (demissionair) vicepremier, minister van Sociale Zaken en bovenal PvdA-partijleider, dreigde geen handtekening te zetten onder de begroting voor volgend jaar als de VVD niet akkoord zou gaan met de verhoging van de salarissen voor basisschoolleraren.
Er is een ‘substantieel bedrag’ vrijgemaakt voor deze docenten, waarmee de crisis in het demissionaire kabinet in de kiem werd gesmoord.
Nooit politieke spelletjes gespeeld in kabinet
Volgens de minister past het dreigement van haar partijleider niet bij de ‘constructieve sfeer’ tussen VVD en PvdA in het kabinet. De coalitiepartijen zouden nooit politieke spelletjes hebben gespeeld. ‘En voor het aanzien van de politiek had ik het slecht gevonden als het anders was gelopen deze week,’ zegt Bussemaker. Met andere woorden: als het PvdA-deel van het kabinet was weggelopen, waardoor de VVD alleen verder moest.
Immers, een demissionair kabinet kan niet vallen, omdat reeds ontslag is aangeboden bij de Koning rond de verkiezingen in maart. Bussemaker heeft lof voor premier Mark Rutte (VVD): ‘Hij weet zijn kwaliteiten als voormalig HR-manager goed te gebruiken, en het is moeilijk om boos op hem te worden.’
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
AD 02.09.2017 Partijvoorzitter Hans Spekman van de PvdA staat vierkant achter het optreden van partijgenoot Lodewijk Asscher in het conflict met de VVD over de lerarensalarissen. ,,Ik ben heel trots op Lodewijk dat hij vecht voor zijn idealen”,aldus Spekman in het radioprogramma Kamerbreed.
De partijvoorzitter vindt het ‘alleen maar voor hem pleiten’ dat Asscher ervoor heeft gevochten en ‘alles uit de kast’ heeft gehaald en noemt het goed dat er hard is ingezet.
De PvdA wilde dat er al in de begroting van het demissionaire kabinet voor 2018 geld zou komen voor de verhoging van de salarissen van leraren in het basisonderwijs. PvdA-leider en vicepremier Lodewijk Asscher had zelfs gedreigd dat de PvdA niet zou tekenen voor een begroting waarmee ze het niet eens zou zijn. Deze week liep het conflict met een sisser af toen de PvdA genoegen nam met de toezegging dat er op een later moment een ‘substantieel’ bedrag komt voor de leraren.
Kritische woorden Bussemaker
Spekman is het oneens met de kritische woorden van zijn partijgenoot minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de houding van de partij in het conflict. ,,Dat is fijn dat Jet dat vindt, maar ik ben dat ontzettend oneens met Jet”, zegt Spekman hierover.
Bussemaker zei in de uitzending van radioprogramma Met Het Oog Op Morgen dat de ‘toonhoogte wel erg hoog’ was in het conflict. ,,Het helpt niet in de constructieve houding die we altijd gehad hebben en waarmee we oplossingen hebben gevonden”, aldus Bussemaker.
Bussemaker had het slecht gevonden als het demissionaire kabinet uiteen was gevallen door de ruzie. ,,Voor het aanzien van de politiek had ik het heel, heel erg slecht gevonden als het anders was afgelopen deze week”, aldus de minister in Met Het Oog Op Morgen.
Telegraaf 02.09.2017 Partijvoorzitter Hans Spekman van de PvdA staat vierkant achter het optreden van partijgenoot Lodewijk Asscher in het conflict met de VVD over de lerarensalarissen. ,,Ik ben heel trots op Lodewijk dat hij vecht voor zijn idealen”,aldus Spekman in het radioprogramma Kamerbreed. De partijvoorzitter vindt het ,,alleen maar voor hem pleiten” dat Asscher ervoor heeft gevochten en ,,alles uit de kast” heeft gehaald en noemt het goed dat er hard is ingezet.
De PvdA wilde dat er al in de begroting van het demissionaire kabinet voor 2018 geld zou komen voor de verhoging van de salarissen van leraren in het basisonderwijs. PvdA-leider en vicepremier Lodewijk Asscher had zelfs gedreigd dat de PvdA niet zou tekenen voor een begroting waarmee ze het niet eens zou zijn. Deze week liep het conflict met een sisser af toen de PvdA genoegen nam met de toezegging dat er op een later moment een ,,substantieel” bedrag komt voor de leraren.
Spekman is het oneens met de kritische woorden van zijn partijgenoot minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de houding van de partij in het conflict. ,,Dat is fijn dat Jet dat vindt, maar ik ben dat ontzettend oneens met Jet”, zegt Spekman hierover.
Toonhoogte
Bussemaker zegt in de uitzending van radioprogramma Met Het Oog Op Morgen van zaterdagavond dat de ,,toonhoogte wel erg hoog” was in het conflict. ,,Het helpt niet in de constructieve houding die we altijd gehad hebben en waarmee we oplossingen hebben gevonden”, aldus Bussemaker.
Bussemaker had het slecht gevonden als het demissionaire kabinet uiteen was gevallen door de ruzie. ,,Voor het aanzien van de politiek had ik het heel, heel erg slecht gevonden als het anders was afgelopen deze week”, aldus de minister in Met Het Oog Op Morgen .
NU 01.09.2017 De Tweede Kamer denkt erover de zogeheten Algemene Politieke Beschouwingen dit jaar uit te stellen.
Het lijkt de meeste partijen verstandig te wachten met dit debat over de hoofdlijnen van de met Prinsjesdag gepresenteerde begroting tot er een nieuw kabinet is aangetreden.
De Algemene Politieke Beschouwingen zouden dan kunnen worden samengevoegd met het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet. Geen van de grote partijen ziet op voorhand grote bezwaren om de twee soortgelijke debatten samen te voegen.
Tenzij het nog erg lang duurt tot het kabinet waaraan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie werken op het bordes staat. Dan zou de Kamer alsnog Algemene Politieke Beschouwingen moeten houden met het demissionaire kabinet, vindt het leeuwendeel van de Kamer.
Het is nog onduidelijk wat er met de Algemene Financiële Beschouwingen moet gebeuren. Dat debat, waarin de financieel specialisten van de Kamer de begroting tegen het licht houden, volgt normaliter op de meer ideologisch getinte APB. Omdat de begroting voor het eind van het jaar door Tweede en Eerste Kamer moet zijn geloodst, kan dat minder uitstel lijden.
Ongebruikelijk is het niet dat de APB niet doorgaan. Dat gebeurde nog in 2012, ook toen omdat het toenmalige demissionaire kabinet al bijna het veld zou ruimen voor de nieuwe regering van VVD en PvdA.
Telegraaf 01.09.2017 De Tweede Kamer denkt erover de zogeheten Algemene Politieke Beschouwingen dit jaar uit te stellen. Het lijkt de meeste partijen verstandig te wachten met dit debat over de hoofdlijnen van de met Prinsjesdag gepresenteerde begroting tot er een nieuw kabinet is aangetreden.
De Algemene Politieke Beschouwingen (APB) zouden dan kunnen worden samengevoegd met het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet. Het gros van de partijen ziet op voorhand geen grote bezwaren om de twee soortgelijke debatten samen te voegen, bevestigen zij na berichtgeving van BNR. Tenzij het nog erg lang duurt tot het kabinet waaraan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie werken op het bordes staat. Dan zou de Kamer alsnog de APB moeten houden met het demissionaire kabinet, vindt het leeuwendeel van de Kamer.
Het is nog onduidelijk wat er met de Algemene Financiële Beschouwingen moet gebeuren. Dat debat, waarin de financieel specialisten van de Kamer de begroting tegen het licht houden, volgt normaliter op de meer ideologisch getinte APB. Omdat de begroting voor het eind van het jaar door Tweede en Eerste Kamer moet zijn geloodst, kan dat minder uitstel lijden.
Niet ongebruikelijk
Ongebruikelijk is het niet dat de APB niet doorgaan. Dat gebeurde nog in 2012, ook toen omdat het toenmalige demissionaire kabinet al bijna het veld zou ruimen voor de nieuwe regering van VVD en PvdA.
Alleen SP en 50PLUS hebben zich tot dusver tegen uitstel uitgesproken. Zij wijzen erop dat de kabinetsformatie al lang duurt en nog onzeker is of er binnen een paar weken wél een nieuw kabinet kan aantreden. Het is volgens de SP juist hoog tijd om dringende zaken aan de orde te stellen. Maar bronnen aan het Binnenhof leggen de steun van de vier partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet uit als een signaal dat zij verwachten er binnen afzienbare tijd uit te zijn.
AD 01.09.2017 De Tweede Kamer denkt erover de zogeheten Algemene Politieke Beschouwingen dit jaar uit te stellen. De meeste partijen lijkt het verstandiger te wachten met debatteren over de hoofdlijnen van de met Prinsjesdag gepresenteerde begroting tot er een nieuw kabinet is aangetreden.
De partijen achten het niet zinnig om met het demissionaire kabinet te debatteren over de plannen voor volgend jaar, terwijl er niet al te lang daarna opnieuw gedebatteerd zal worden met de nieuwe regering. Door het uit te stellen zouden de Algemene Beschouwingen kunnen worden samengevoegd met het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet, die waarschijnlijk een paar weken na Prinsjesdag afgegeven wordt.
Geen van de grote partijen ziet op voorhand grote bezwaren om de twee soortgelijke debatten samen te voegen, tenzij het nog erg lang duurt tot het kabinet waaraan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie werken op het bordes staat. In dat geval wil de Kamer alsnog Algemene Beschouwingen houden met het demissionaire kabinet van VVD en PvdA.
Voet
Het zou niet voor het eerst zijn dat de Algemene Beschouwingen worden uitgesteld. Ook in 2010 was dat het geval, toen de vorming van Rutte I met gedoogsteun met de PVV vertraging opliep. Ook in 2004 werd het debat uitgesteld, omdat toenmalig premier Jan Peter Balkenende geopereerd moest worden aan een infectie in zijn voet.
Het is overigens aan de Kamer zelf om te bepalen wanneer het debat plaatsvindt, in tegenstelling tot Prinsjesdag, dat volgens de grondwet elk jaar op de derde dinsdag van september moet plaatsvinden.
Telegraaf 01.09.2017 Het is de PvdA niet gelukt om in de begroting voor volgend jaar te nivelleren. Wel zijn de minnetjes die werden voorzien bij de lagere inkomens weggewerkt.
Dat bevestigde minister Asscher (Sociale Zaken) vrijdag na afloop van de ministerraad. Volgens hem stonden er „vrij grote minnen” bij het koopkrachtbeeld van de lagere inkomens. Volgens ingewijden is er een paar honderd miljoen voor uitgetrokken om ervoor te zorgen dat iedereen er in 2018 op vooruit gaat.
Koopkracht verdelen lastig
Van nivelleren is echter geen sprake, ondanks de eerdere toezegging van Asscher dat de koopkracht ’fatsoenlijk’ zou worden verdeeld. „Dat wordt een beetje lastig dit keer”, zei de PvdA’er daarover, verwijzend naar de demissionaire status van het kabinet. „Dat mag een nieuwe regering gaan doen.”
Eerder deze week moest Asscher ook al op zijn schreden terugkeren, toen bleek dat hij alleen een toezegging had weten los te peuteren dat er extra geld voor lerarensalarissen komt in de begroting van volgend jaar. „Een inspanningsbelofte”, noemde premier Rutte het van zijn kant.
NU 01.09.2017 In de begroting voor volgend jaar is geld gereserveerd zodat geen enkele groep er in koopkracht op achteruit gaat. Alle minnen zijn weggewerkt, zei vicepremier Lodewijk Asscher vrijdag.
Asscher bevestigde vragen hierover van enkele journalisten en vertelde dat iedereen volgend jaar geld overhoudt.
Meer wilde de vicepremier er niet over zeggen en hij vroeg zich hardop af of hij überhaupt op de zaken vooruit mocht lopen. De precieze koopkrachtplaatjes worden immers op Prinsjesdag door het ministerie van Sociale Zaken gepubliceerd.
Bronnen rond het kabinet bevestigen aan NU.nl Asschers uitspraken dat de minnen worden weggepoetst. Hoeveel geld ermee gemoeid is en welke groepen er precies worden gecompenseerd, blijft onduidelijk.
Enkele groepen dreigden financieel op achterstand te raken als het demissionaire kabinet niet zou ingrijpen. Vanuit de PvdA klonk al langer de wens voor een evenwichtig koopkrachtbeeld en inkomensontwikkeling. Zoals het er nu naar uitziet, zijn de sociaaldemocraten het hier met de VVD over eens geworden.
Verschillen
Het Centraal Planbureau publiceerde enkele weken geleden conceptcijfers over de Nederlandse economie. Daaruit bleek dat werkenden er volgend jaar zonder beleidswijziging 0,8 procent op vooruitgaan. Gepensioneerden (0,2 procent) en uitkeringsgerechtigden (0 procent) zien bijna geen verschil in hun portemonnee.
Ook zijn er verschillen tussen de inkomensgroepen. Zo houden de hoogste inkomens meer over (1,1 procent) dan de laagste inkomens (0,2 procent). De middeninkomens moeten het doen met een koopkrachtverbetering van 0,6 tot 0,9 procent.
Deze cijfers steken mager af bij de groei van de economie. Het planbureau verwacht voor dit jaar een plus van 3,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het zou voor het eerst sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2007 zijn, dat er een groei van boven de 3 procent wordt gerealiseerd. Volgend jaar wordt de groei op 2,5 procent van het bbp geraamd.
NOS 01.09.2017 Niemand gaat er volgend jaar op achteruit. Dat zei vice-premier Asscher vanmiddag na de ministerraad tegen een journalist van BNR die vragen over de koopkracht stelde.
Uit eerdere berekeningen van het Centraal Planbureau bleek dat enkele kleine groepen er ondanks de economische groei komend jaar niet op vooruit of zelfs op achteruit zouden gaan. Dat is volgens Asscher nu gerepareerd.
Eerder bevestigden Haagse bronnen al dat het kabinet extra geld zou uittrekken om de paar groepen te compenseren die er ondanks de economische groei toch op achteruit dreigden te gaan.
Minnetjes
Pas over tweeënhalve week, op Prinsjesdag, worden de plannen van het demissionaire kabinet en de koopkrachtplaatjes officieel gepresenteerd, maar op een vraag van een BNR-journalist of de minnetjes zijn weggewerkt, zei Asscher dat dat inderdaad het geval was. Iedereen houdt meer geld over in zijn portemonnee, zei hij ten overstaan van enkele journalisten. Direct nadat hij dat zei, vroeg hij zich hardop af of hij dit wel had mogen zeggen.
Bronnen rond het kabinet bevestigen tegen de NOS dat alle minnetjes zijn weggewerkt.
Telegraaf 01.09.2017 Na het Centraal Planbureau hebben nu ook de drie grootbanken ING, ABN Amro en Rabobank hun economische raming fors omhoog bijgesteld. Alle voorspellers rekenen nu op meer dan 3% economische groei in Nederland.
Rabobank kwam vandaag als laatste in de rij met een herziene raming. Vorige maand dachten de bankeconomen nog dat de economie dit jaar met 2,2% zou groeien, inmiddels ramen ze 3,2%. Een dergelijke bijstelling is ongekend groot.
Krachtig
„Het tweede kwartaal was een heel krachtig kwartaal”, aldus econoom Jesse Groenewegen van Rabobank. „De algemene consensus was toen een kwartaalgroei van 0,6%, maar het bleek 1,5% te zijn. Alleen al vanwege dat kwartaal moesten we onze raming bijstellen.”
ABN Amro en ING hebben een groei van 3,1% in de boeken staan, het Centraal Planbureau mikt op 3,3%. Overigens zakt de groei in al deze voorspellingen volgend jaar weer wat in.
Gunstig
„We denken niet dat de uitzonderlijke groei van het tweede kwartaal in de volgende kwartalen doorzet”, aldus Groenewegen. Rabobank denkt ook niet dat die kwartalen zo zwak zullen zijn dat de economische prestaties uit april tot en met juni teniet zal worden gedaan.
Voor de formerende partijen komen deze positieve economische berichten op een goed moment. Als de economie zo goed draait, zal dat leiden tot meer belastinginkomsten en minder uitgaven aan uitkeringen. Dat is gunstig voor de financiële startpositie van het volgende kabinet.
AD 31.08.2017 Het demissionaire kabinet wist gisteren zijn zoveelste interne crisis te bezweren, door de PvdA te beloven dat leraren volgend jaar meer salaris krijgen. In politiek opzicht lijkt dat vooral een nederlaag voor PvdA-leider Lodewijk Asscher.
Drie van de formerende partijen weten dus om welk bedrag het ons gaat, aldus PvdA-ingewijde.
Noem het een afgang voor de onderhandelaar Asscher. Na dagen van crisisberaad wist de PvdA-voorman niet meer dan een belofte uit coalitiepartner Rutte te schudden. Dreigde de PvdA eerder nog uit het kabinet te stappen als er geen salarisverhoging voor basisschoolleraren in de begroting zou worden opgenomen, nu volstaat een ‘inspanningsbelofte’ dat dit gaat gebeuren. Een bedrag wist Asscher gisteren –op de laatste dag van onderhandelingen – niet te bedingen.
Rutte hield die boot af, omdat hij schaakt op nog een bord in de formatie: met CDA, D66 en ChristenUnie. Geld voor leraren raakt ook ook die partijen, want een salarisverhoging grijpt in op begrotingen van hun hele kabinetsperiode en daarna.
Op basis van ‘vertrouwen’ rekent Asscher erop dat er later dit jaar ‘een substantieel bedrag’ komt voor de docenten. ,,Op hun blauwe ogen,’’ geeft hij toe. Wie na Haagse onderhandelingen met zo’n resultaat terugkomt, is meestal te grazen genomen. De eerder door de VVD toegezegde 270 miljoen staat immers nergens genoteerd.
Wél zou hij een ‘harde ondergrens’ hebben meegegeven aan Rutte en dat bedrag met succes hebben afgetast bij D66 en ChristenUnie. Al moet gezegd: CDA-leider Sybrand Buma hield zich volgens een insider onbereikbaar; Buma zou ook geen behoefte hebben gehad aan contact. ,,Maar drie van de formerende partijen weten dus om welk bedrag het ons gaat,’’ aldus een PvdA-ingewijde.
Asscher heeft politiek gezien dan misschien verloren, concreet heeft hij wel iets binnengehaald. De leraren krijgen er geld bij, al is nog ongewis hoe hoog het bedrag wordt. Politiek gedoe of niet, basisschoolleraren kunnen ‘iets’ in hun beurs verwachten komend jaar. Hoeveel exact kan al op Prinsjesdag bekend zijn, maar waarschijnlijker nog: in het regeerakkoord van Rutte-III. Dit jaar nog dus, stelt Asscher tevreden vast. Crisis bezworen, resultaat geboekt.
En inderdaad: als Rutte straks niets of weinig voor leraren regelt in de begroting, vraagt een Malieveld vol protesterende leraren straks om zijn scalp. Rutte heeft zich immers eraan gecommitteerd om die salarisverhoging te regelen. ,,Zijn politiek kapitaal staat ook op het spel nu,’’ zegt Asscher. Lees: zijn betrouwbaarheid ten opzichte van leraren.
Bovendien doet de gevonden bezweringsformule Rutte ook politiek pijn. Formatiepartners CDA, D66 en ChristenUnie hebben immers publiekelijk geen belofte hoeven doen. Zij stelden zich de afgelopen dagen pragmatisch op: PvdA en VVD vechten dit maar vooral zelf uit. Rutte is ook degene die het de komende weken moet zien te verdedigen aan de formatietafel.
Het gevolg is dat de formerende partijen hem nu gaan laten bloeden voor zijn reddingsoperatie van Rutte II. Hun opstelling: dus de VVD wil geld voor leraren? Prima, geen bezwaar. Maar dan hebben wij ook nog wel wat wensen. De investeringsruimte voor het beoogde kabinet Rutte-III is immers niet zo groot als men zou denken. Economisch gaat het goed, maar het geld klotst niet bepaald tegen de plinten.
Vendetta
Al die complicaties ten spijt, zagen Asscher noch Rutte een breuk van hun demissionaire kabinet zitten. Dan had Asscher immers de leraren met lege handen onder ogen moeten komen. En Rutte wilde geen ‘vendetta’ uitlokken met de PvdA. Al is de partij verpulverd in de verkiezingen, Rutte gaat de steun van de PvdA misschien nog wel nodig hebben.
Als de formatie met CDA, D66 en ChristenUnie slaagt, leunt die coalitie immers op slechts 76 zetels in de Tweede Kamer. En dan komen er in 2019 ook nog eens verkiezingen voor de Eerste Kamer, waarbij Rutte III het risico loopt haar meerderheid daar kwijt te raken. De VVD kan dan nog wel eens ernstig verlegen zitten om de steun van de PvdA. Pragmatisme van beide partijen dus. Maar dat was het verstandshuwelijk tussen VVD en de PvdA de afgelopen vijf jaar toch al niet vreemd.
VK 30.08.2017 De tijdsdruk die VVD en PvdA vandaag voelen bij het maken van de begroting voor 2018 hebben zij zichzelf kunstmatig opgelegd. Feitelijk is het geen noodzaak dat het demissionaire kabinet Rutte II vandaag of morgen overeenstemming bereikt.
Voor het inleveren van de nieuwe Rijksbegroting is geen wettelijke vastgelegde deadline. Er bestaat slechts de ‘werkafspraak’ om de begroting en de Miljoenennota (met daarin de uitgebreide toelichting) ‘uiterlijk 31 augustus’ voor te leggen aan de Raad van State.
Sinds 2014 heeft het hoogste rechtscollege als wettelijke taak ‘onafhankelijk begrotingstoezicht’. De wet zegt dat de Raad van State verplicht is een oordeel te vellen over de deugdelijkheid van de begroting die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd.
Om daar voldoende tijd voor te hebben vindt de Raad van State het plezierig ‘de ontwerpbegrotingen en de ontwerp-Miljoenennota’ uiterlijk 31 augustus ‘te ontvangen’.
Die datum is nergens wettelijk vastgelegd, zegt een woordvoerder van de Raad van State. ‘Er is geen fatale termijn of iets dergelijks.’ Wat wel in de wet staat is dat de presentatie van de begroting op Prinsjesdag is, de derde dinsdag van september. Dit jaar op 19 september – iets minder dan drie weken.
Momenteel lijken VVD en PvdA onder grote tijdsdruk te moeten onderhandelen over de begroting van 2018. Want, zeggen beide partijen, uiterlijk donderdag dienen alle stukken bij de Raad van State te zijn. Die veronderstelde tijdsdruk zorgt tegelijkertijd voor politieke druk. In een sfeer van haast lijken de coalitiepartners in het demissionaire kabinet en de formerende partijen, CDA, D66 en ChristenUnie, snel tot een vergelijk te moeten komen. Maar formeel ontbreekt daartoe dus de noodzaak.
Het leidt wel tot meer aandacht voor het werk van de Raad van State: ‘Er is nog nooit zoveel aandacht voor die inlevertermijn geweest’, stelt de woordvoerder.
Op de website van de Raad van State staat de geruststelling in de richting van het kabinet. De deadline is niet zo hard en de begrotingsadviseur ‘heeft er begrip voor’ dat de begrotingscijfers nog ‘conceptcijfers’ zijn. Per slot van rekening moet de rekenmeester van het kabinet, het Centraal Planbureau, ook nog met die cijfers kunnen rekenen om te bepalen wat precies de economische gevolgen zijn van het voorgenomen kabinetsbeleid.
AD 30.08.2017 Leraren in het basisonderwijs mogen zich verheugen op meer salaris, stelt PvdA-leider Lodewijk Asscher. Maar garanties geeft hij niet.
Ik heb er vertrouwen in dat het bedrag straks in de begroting staat
U heeft niks concreets in handen voor de leraren.
,,Er komt een concreet bedrag in de begroting van volgend jaar, dat vertrouwen is mij door de formerende partijen geboden. Dat moet natuurlijk wel bewaarheid worden. Het lukte nu niet, maar ik heb wel de overtuiging gekregen, dankzij die gesprekken met andere partijen, dat ze in deze begroting een substantieel bedrag willen opnemen en dat is waar het om gaat.”
Heeft u zicht op een concreet bedrag?
,,Laat ik het zo zeggen: ik heb inmiddels genoeg gesproken om te weten dat men niet een rare grap zal uithalen en opeens met een heel klein bedrag komt. Iedereen begrijpt dat je met een fooi mijn vertrouwen beschaamt. Ook die andere partijen hebben er wel belang bij om in de richting van die onderwijzers waar te maken wat er nu gezegd wordt.”
Dus het staat niet in de begroting, maar er komt een bijlage op of even na Prinsjesdag?
,,Inderdaad. Het komt erin. Zo snel mogelijk. Hoe precies, dat laat ik aan de minister van Financiën, maar het wordt een substantieel bedrag. Gewoon extra geld voor het salaris. Ik snap heel goed dat die formatie tijd nodig heeft, maar het gaat er nu om dat we duidelijkheid kunnen bieden voor de leerkrachten.”
Geen van die formerende partijen heeft een salarisverhoging voor leraren in het verkiezingsprogramma staan. Waar komt dat vertrouwen dan vandaan?
,,Ze hebben me aangegeven dat ze die wens, die leeft in het land, belangrijk vinden. Dat is overtuigend genoeg geweest. Duizenden en duizenden leerkrachten die voor het eerst zijn gaan staken – ook al was het een uur – die de komende jaren ongetwijfeld veel meer voor zichzelf zullen opkomen, daarvan wilde ik heel graag dat er in 2018 een eerste stap zou komen.”
Ik wil wegblijven bij de politieke winst-en-verliesrekening, maar het doel voorop stellen
Maar echt verzekerd kunnen zij er niet van zijn.
Mij is het vertrouwen geboden, door Mark Rutte persoonlijk, maar ook namens zijn partij en de formerende partijen, dat er in de begroting van volgend jaar een substantieel bedrag staat. Ik had graag dat bedrag nu willen opnemen in de begroting. Dat lukte niet, maar ik heb er wel vertrouwen in dat het er straks in staat.”
Waarom was het nodig om met de formerende partijen te spreken?
,,Ik had daar wel behoefte aan. Uiteindelijk zullen zij met elkaar – en ook met ons – het ook eens moeten kunnen worden over wat er gebeurt voor die leraren. In zo’n proces dat zo ingewikkeld is, was het voor mij belangrijk om terug te horen ‘hier denken we aan’, ‘hier komt het door’, ‘we doen ons best om het snel te regelen’.
Alleen vertrouwen op de blauwe ogen was voor u niet genoeg?
,,Dat mij echt vertrouwen geboden wordt, was genoeg. We zorgen nu dat 2018 geen verloren jaar wordt.”
Ziet u dit nou als overwinning?
,,Voor die leraren. Zij zijn zelf in actie gekomen. Die verdienen het dat de politiek daarop reageert en dat er geld komt. Ik wil wegblijven bij de politieke winst-en-verliesrekening, maar het doel voorop stellen. Daarom hebben we ook gezegd: we bieden meer tijd.”
Het is prachtig dat meer partijen het willen, dan gaat het ook gebeuren
De formerende partijen beslissen het straks, u kunt niet meer met de bloemen zwaaien zoals Zijlstra dat zegt.
,,Prima, mij best. De discussie over de bloemen is ook een onverkwikkelijke. De vraag is of je het belangrijk genoeg vindt om geld uit te trekken voor leraren in deze begroting. Ik vind dat heel belangrijk. De formerende partijen vinden dat ook heel belangrijk, dat hebben ze mij verteld. Dan ben ik blij, ga ik juichen als dat gebeurt. Het gaat mij om het doel.
Heeft u spijt van het dreigement om uit de coalitie te stappen?
,,Nee het gaat om het doel, dat we wat bereiken. De mensen die les geven op de basisschool verdienen meer waardering en een hoger salaris. Zij zitten niet te wachten op gedoe uit Den Haag. We bieden tijd voor deze oplossing en dat is een bewuste keuze. De anderen mogen het claimen, dat is allemaal gezegend. Het is prachtig dat meer partijen het willen, dan gaat het ook gebeuren.”
U zult niet meer dreigen met opstappen?
,,Die dreiging is nu weg, want ik heb nu het vertrouwen dat het komt. Ga ik ervan uit dat het vertrouwen beschaamd wordt? Nee, dat lijkt me ook heel onverstandig.”
Wat zegt deze gang van zaken over de toekomstige samenwerking van de PvdA met het kabinet?
,,Dat ligt eraan met welke voorstellen het komt. Als het goede voorstellen zijn, moet je die steunen, als het slechte zijn, zal ik er fel tegen strijden.”
VK 30.08.2017 PvdA-leider Lodewijk Asscher neemt genoegen met de belofte van de VVD dat in de begroting van 2018 een ‘substantieel bedrag’ komt voor lerarensalarissen. Dat is de uitkomst van dagenlang verwoed begrotingsoverleg in het demissionaire kabinet van VVD en PvdA.
Asscher dreigde met zijn bewindslieden uit het kabinet te stappen, maar slikt die stevige woorden nu alsnog in. Premier Rutte heeft hem ‘het vertrouwen’ gegeven dat het onderwijsgeld er komt. Over de hoogte van het bedrag moet het demissionaire kabinet het nog eens worden met CDA, D66 en ChristenUnie, de partijen die met de VVD aan de formatietafel zitten.
Vanmiddag na de ministerraad (halverwege de week omdat premier Rutte morgen naar Frankrijk moet) bleek een crisis te zijn afgewend. Asscher kon leven met een intentieverklaring. Maar hoe hard de toezegging van de VVD is, zal moeten blijken. Premier Rutte sprak over een ‘inspanningsbelofte’ en een ‘aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’, maar wilde de afspraak geen ‘garantie’ noemen.
Geen voorschot op formatieonderhandelingen
De leraren hebben al laten weten geen genoegen te nemen met minder dan 10 procent en mogelijk opnieuw te gaan staken.
De twee partijen konden het tot nog toe niet eens worden over de onderwijsbegroting omdat de VVD geen voorschot wil nemen op de formatieonderhandelingen. Door extra geld uit te trekken in de begroting voor volgend jaar zou het demissionaire kabinet de financiële ruimte van de volgende coalitie inperken. Afgelopen maandag meldde informateur Zalm aan de Kamer dat ‘de financiële opstelling’ nog niet rond was. Oftewel: de partijen zijn nog aan het puzzelen.
Asschers eis voor meer onderwijsgeld maakte die puzzel extra complex, tot chagrijn van de VVD. Maar de PvdA-leider hield de afgelopen dagen voet bij stuk. Eind juni had hij gedreigd desnoods de begroting niet te tekenen als de leraren geen financieel zetje in de rug zouden krijgen. Zijn eis was onveranderd, zei hij deze week meermaals.
Vandaag deed hij alsnog water bij de wijn en trok zijn dreigement in. Ruttes belofte is voorlopig genoeg voor de PvdA. Asscher had ook met de andere formerende partijen gesproken en de bevestiging gekregen dat zij zijn wens voor meer onderwijsgeld steunen.
‘Een eerste stap’
Aanvankelijk leken VVD en PvdA vandaag af te koersen op een botsing. Ze zouden er vandaag uit moeten komen omdat de Raad van State voor 1 september de conceptbegroting moet ontvangen. De Raad heeft immers tijd nodig om de begroting van advies te voorzien. Maar die deadline is in de praktijk slechts een werkafspraak tussen de Raad van State en het ministerie van Financiën. De enige wettelijk vastgelegde deadline voor de begroting is Prinsjesdag, de derde dinsdag van september, dit jaar de 19de.
Eind juni staakten leraren in het basisonderwijs uit onvrede over het verschil in beloning met hun collega’s in het middelbaar onderwijs. Docenten op middelbare scholen verdienen tot wel 20 procent meer. De basisschoolleraren, verenigd in PO in actie, voeren actie voor een salarisverhoging van 10 procent, of 900 miljoen euro.
Dat bedrag gaat er waarschijnlijk niet komen. Vorige week leken VVD en PvdA elkaar te vinden bij 270 miljoen euro, maar maandag bleek de VVD toch niet akkoord te kunnen gaan. Het ging Asscher om ‘een eerste stap’. De leraren hebben al laten weten geen genoegen te nemen met minder dan 10 procent en mogelijk opnieuw te gaan staken.
Lees verder
De tijdsdruk die VVD en PvdA voelden bij het maken van de begroting voor 2018 hebben zij zichzelf kunstmatig opgelegd. Hoe zit dat?
NU 30.08.2017 VVD en PvdA hebben de crisis rond de verhoging van de lerarensalarissen in het basisonderwijs bezworen. De partijen trekken zelf geen extra geld uit voor volgend jaar, maar laten dat besluit over aan de formerende partijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
Er is afgesproken dat er extra geld naar salarisverhoging voor leraren gaat, maar hoeveel precies willen de partijen niet zeggen.
“We hebben tijd geboden om met dat bedrag te komen”, zei PvdA-leider en vicepremier Lodewijk Asscher woensdag. Zijn partij zal zelf dus niet voor extra geld zorgen.
Asscher moet vertrouwen op VVD-leider Mark Rutte en de drie andere partijen aan de formatietafel. Zij hebben beloofd de portemonnee te trekken voor volgend jaar. Asscher hoopt dat er een “substantieel bedrag” in de begroting voor 2018 wordt opgenomen voor de leraren in het basisonderwijs.
“Ik heb er vertrouwen in dat het geregeld wordt”, aldus de PvdA-leider.
Geen garantie
“Ik ben blij dat ik de PvdA het vertrouwen heb kunnen bieden”, zei VVD-leider en premier Mark Rutte. “We gaan substantieel iets doen aan de arbeidsvoorwaarden”, aldus de Rutte, die net als Asscher geen concrete bedragen wilde noemen.
De premier wil geen garantie geven maar spreekt van een “inspanningsbelofte” van zijn kant. “Dat is een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid.”
In theorie kan het dus gebeuren dat er onder aan de streep geen extra geld in 2018 naar de leraren gaat, al willen de formerende partijen volgens Rutte ook dat er meer geld naar de leerkrachten gaat.
VVD en PvdA konden het de afgelopen weken niet eens worden over de lerarensalarissen. Na uren van crisisberaad op dinsdag en woensdag komen de partijen nu met een oplossing die ze vooral meer tijd geeft.
De PvdA wil de lonen verhogen, terwijl de VVD vindt dat het niet aan het demissionair kabinet is om nog ingrijpende maatregelen in de begroting voor volgend jaar in te boeken. Volgens de liberalen hoort ook dit onderwerp thuis op de onderhandelingsafel van de formerende partijen.
Asscher toonde weinig begrip voor deze ongeschreven Haagse regel en dreigde zelfs uit het demissionaire kabinet te stappen als er geen extra geld voor de leraren zou komen. Hoewel onduidelijk is hoeveel de formerende partijen opzij leggen voor de leraren, trekt Asscher dat dreigement nu alsnog in.
Deadline
De tijd begon te dringen omdat de Raad van State het liefst de begrotingsstukken op 31 augustus binnen heeft. Zo is er nog genoeg tijd om advies te geven voordat de begroting en de Miljoenennota op Prinsjesdag, de derde dinsdag van september, worden gepresenteerd.
Overigens gaat het niet om een harde deadline, benadrukt de regeringsadviseur, maar is er sprake van een werkafspraak waarbij het draait om goed fatsoen.
Elsevier 30.08.2017 De crisis over de verhoging van de lerarensalarissen in het demissionaire kabinet lijkt te zijn afgewend. Volgens ingewijden hebben regeringspartijen VVD en PvdA een oplossing gevonden.
Er komt meer geld, maar hoeveel zal later blijken, schrijft RTL Nieuws. In de begroting voor 2018, die vandaag af moet zijn, wordt nog geen bedrag opgenomen voor hogere lerarensalarissen. Later komt het kabinet nog met een verklaring.
In een bijlage toegevoegd
De partijen hopen dat het bedrag voor Prinsjesdag, of zo snel mogelijk daarna, in een bijlage wordt toegevoegd. Asscher zou dus een inlegvelletje krijgen. De PvdA legde dinsdag voorstellen op tafel die vooral waren bedoeld om tijd te winnen. De formerende partijen zouden hierdoor meer tijd krijgen om te bedenken wat hun financiële plannen zijn.
De VVD kon zich hier naar verluidt niet in vinden en zou het belangrijkste voorstel van de PvdA hebben afgewezen. Eerder vandaag wilden de hoofdrolspelers nog weinig kwijt over de crisis. Halbe Zijlstra (VVD) liet na afloop van de eerste koortsachtige overlegronde weten dat het allemaal ‘buitengewoon moeilijk’ was, maar ook dat er misschien een oplossing in zicht is. Of dat gaat werken? ‘Dat moeten we nu bekijken.’
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
AD 30.08.2017 VVD en PvdA hebben een nieuwe deal gesloten over de verhoging van de lerarensalarissen. Die gaan met een ‘substantieel bedrag’ omhoog, zei vicepremier Lodewijk Asscher zojuist in een verklaring. De dreigende kabinetscrisis is daarmee afgewend.
Premier Rutte heeft het vertrouwen geboden dat de salarissen met een substantieel bedrag omhoog gaan, aldus Lodewijk Asscher.
Rutte heeft het over ‘inspanningsverplichting van mijn kant’ en ‘een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’. Vaagheid troef. 5:22 PM – Aug 30, 2017
,,Mark Rutte heeft namens de VVD en de formerende partijen het vertrouwen geboden dat er in de begroting voor 2018 een substantieel bedrag wordt opgenomen voor de verbetering van de lerarensalarissen in het basisonderwijs”, aldus Asscher, die stelt dat hij het doel vooropzet. ,,We hebben tijd geboden om met dat bedrag te komen. De leerkrachten in het basisonderwijs verdienen meer waardering en daar past ook een beter salaris bij.”
Asscher spreekt zijn vertrouwen uit in ‘substantieel’ bedrag voor leraren. ‘Heb een idee hoe veel. Mag geen fooi zijn.’ 5:01 PM – Aug 30, 2017
De salarissen gaan dus omhoog, maar een exact bedrag ontbreekt nog in de begroting. Dat wordt later toegevoegd zodra de formerende partijen hun financiële plaatje rond hebben. ,,Dus niet vandaag, dat heb ik moeten accepteren”, zegt Asscher. ,,PvdA en VVD hebben geen meerderheid meer in de Kamer.”
Rutte moet wel over de brug komen, maakt Asscher nogmaals duidelijk. ,,Als het een fooi wordt, is dat een beschaming van mijn vertrouwen.” De dreiging van een kabinetscrisis is wel weg, stelt de PvdA-voorman. Rutte belooft op zijn beurt ‘fatsoenlijk’ om te gaan met de ‘wens van de PvdA’, maar blijft iets meer op de vlakte als het gaat om keiharde toezeggingen. ,,Het is een inspanningsbelofte van mijn kant.” Voor de begrotingsbehandeling in het najaar moet duidelijk zijn om welk bedrag het gaat, zei Rutte.
De partijen overleggen de hele dag al over de salariskwestie. Hoewel het demissionaire kabinet vorige week al een deal van 270 miljoen gesloten leek te hebben over de verhoging van de salarissen van basisschoolleraren, stokte de uitvoering aan de formatietafel. CDA, D66 en ChristenUnie willen eerst het financiële plaatje rond hebben, voordat ze hun fiat geven. Hun steun is nodig om de begroting met voldoende steun door beide Kamers te krijgen.
De PvdA heeft gistermiddag tijdens het ingelaste begrotingsoverleg al ‘meerdere oplossingen’ op tafel gelegd. Een van de voorstellen was het opstellen van twee begrotingen: een met en een zonder extra geld voor de leerkrachten. Zo zou het demissionaire kabinet kunnen wachten op uitsluitsel van de formatietafel en toch op Prinsjesdag een begroting met een extraatje voor het basisonderwijs kunnen presenteren. Maar de VVD vindt dat onacceptabel. Uiteindelijk is de PvdA akkoord gegaan met een toezegging dat de salarissen omhoog gaan.
De begrotingsplannen moeten morgen ingediend worden bij de Raad van State, die er een advies over zal uitspreken. Als de hogere salarissen daar niet in zouden staan, zou Asscher alsnog uit het demissionaire kabinet stappen. Die dreiging is weg, stelt de PvdA-voorman, die dit geen overwinning voor zijn partij wil noemen. ,,Het is een overwinning voor de leraren. Ik wil wegblijven bij de politieke-verliesrekening.”
De leraren zijn echt heul belangrijk, herhaalt Asscher een keer of wat. Maar alsnog opstappen als het een fooi blijkt: “De dreiging is weg.” 5:00 PM – Aug 30, 2017
Doekje voor het bloeden
PO in Actie had wel verwacht dat de plannen van de PvdA niet nu gerealiseerd zouden worden. ,,Daar liggen we niet van wakker”, zegt voorman Jan van de Ven. Maar kom bij de actiegroep niet aan met 270 miljoen euro, het bedrag waarover VVD en PvdA het aanvankelijk eens zouden zijn. ,,Dan heeft Asscher het goed mis, dat is een doekje voor het bloeden.”
De gezamenlijke eis van PO-front, waarin ook de werkgevers verenigd zijn, is 900 miljoen voor het gelijkschakelen van de salarissen van basisschoolleraren met hun collega’s op de middelbare school. Daarbij komt nog 500 miljoen voor het verlagen van de werkdruk in het onderwijs. ,,Dát is pas substantieel”, vindt Van de Ven. Maar hij realiseert zich dat dit niet het bedrag is dat uiteindelijk in het regeerakkoord terechtkomt. ,,We hebben nog meer scenario’s neergelegd met voor ons acceptabele eerste stappen.”
Wel put Van de Ven moed uit andere geluiden die hij uit Den Haag heeft gehoord. ,,Ik heb Pechtold vandaag letterlijk horen zeggen dat hij de arbeidsvoorwaarden op de schop gaat nemen. Dat is voor het eerst dat het zo klip en klaar wordt gezegd. Zo duidelijk werd er nog nooit over gesproken.”
VK 30.08.2017 Twee uur overleg op het ministerie van Financiën heeft woensdagochtend nog niet geleid tot een breuk in het demissionaire kabinet Rutte II. ‘We hebben misschien een oplossing’, zei VVD-fractieleider Zijlstra toen hij het ministerie even na elven verliet. ‘We gaan nu kijken of het een echte oplossing is.’ Over de details wilde hij niets kwijt.
De coalitiepartijen VVD en PvdA twisten al maanden over extra geld voor de onderwijzers op de basisscholen. De PvdA eist dat al in de begroting voor 2018, die vanmiddag in de ministerraad moet worden vastgesteld, geld wordt vrijgemaakt voor een salarisverhoging. De VVD leek daarmee vorige week akkoord te gaan, maar de liberalen willen dat de formerende partijen CDA, D66 en ChristenUnie ook groen licht geven. Dat zou nu nog niet kunnen omdat ‘de financiële plaat’ van het beoogde nieuwe kabinet nog onvoldoende is uitgewerkt.
PvdA-leider Asscher en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem lijken er vooral op aan te sturen extra tijd te kopen
PvdA-leider Asscher en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem lijken er vooral op aan te sturen extra tijd te kopen. Volgens ingewijden deden zij dinsdag meerdere voorstellen om de besluitvorming aan te passen. Het doel van de PvdA is om pas definitief te beslissen over de onderwijsgelden als de formerende partijen meer zicht hebben op hun financiële plannen. Maar er zou dan wel een concrete toezegging aan de PvdA moeten komen.
Als een akkoord uitblijft, komt er vanmiddag in de ministerraad mogelijk toch nog een voortijdig einde aan het lange bestaan van Rutte II. Voorlopig is het begin van die bijeenkomst anderhalf uur uitgesteld, tot 14.00 uur. Als Asscher de PvdA-bewindslieden terugtrekt uit het kabinet, moet de VVD tot aan de installatie van een nieuw kabinet voorlopig alleen doorregeren. De posten van de vertrokken PvdA’ers zullen dan over de VVD-bewindslieden moeten worden verdeeld.
‘Bevrijde’ Asscher
Het conflict sluimert al maanden. Lodewijk Asscher begon ver voor de begrotingsonderhandelingen extra geld te eisen voor onderwijzers. Toen er amper acht op werd geslagen, verhoogde hij de inzet. De PvdA zou wel eens kunnen weigeren de begroting te tekenen.
De ‘bevrijde’ Asscher toonde zo de vechtlust waar de PvdA-Kamerleden in het verleden zo vaak tevergeefs op aandrongen bij Samsom. Wat had de partij eraan om toezegging voor de poorten van de hel weg te slepen, als niemand het door had? De PvdA-bewindslieden gingen in de ministerraad het gevecht aan, maar voor de buitenwereld was alleen de harmonieuze samenwerking met Rutte zichtbaar. Politiek moest ook strijd zijn, kreeg Samsom van zijn criticasters te horen.
De ex-PvdA-leider probeerde de laatste jaren te voldoen aan die behoefte van politiek krachtsvertoon, maar zijn conflicten met de VVD deden geregisseerd aan. Vaak was vooraf afgesproken waar de coalitiepartijen ruzie over mochten maken. Als het echt spannend werd, belde Samsom met Mark Rutte of Halbe Zijlstra om zijn ‘grote project’ overeind te houden.
Formatie heeft voorrang
Een crisis over onderwijsgeld zou ‘politiek op z’n lelijkst’ zijn, aldus een betrokkene
De vechtlust van Asscher komt op een moment dat de PvdA nog maar weinig angst inboezemt. Premier Rutte wil graag ‘brokken’ voorkomen, maar de formatie van zijn volgende kabinet heeft voorrang. De PvdA moet zijn plaats kennen, is het overheersende sentiment in de VVD.
De overige formerende partijen wachten rustig af. Zij hopen alsnog op een oplossing. Een crisis over onderwijsgeld zou ‘politiek op z’n lelijkst’ zijn, aldus een betrokkene, vooral omdat het nieuwe kabinet uiteindelijk waarschijnlijk toch dat extra geld gaat uittrekken. Zeker een partij als D66 dringt aan op forse investeringen in onderwijs. Bij de partij valt te
AD 30.08.2017 Al die jaren wist Mark Rutte zijn coalitie met de PvdA bijeen te houden met compromissen, maar of het vandaag wéér lukt is zeer de vraag. Op het ministerie van Financiën wacht een laatste, waarschijnlijk kribbig overleg over lerarensalarissen.
Het zint de premier niets dat de PvdA-voorman de ‘nucleaire optie’ koos. Asscher kondigde immers aan dat zijn partij uit het demissionaire kabinet stapt, als het niet lukt om samen met de VVD een salarisverhoging te regelen in de begroting die morgen voor advies naar de Raad van State moet.
Het brengt Rutte in een gordiaanse knoop, ook gistermiddag was er vergeefs crisisoverleg. Want natuurlijk wil hij de rit –zij het demissionair- met de PvdA uitzitten. Een breuk schaadt het aanzien van de politiek. Het kan de formatie vertragen. Maar Rutte zit vast.
Om juffen en meesters van een hoger loon te verzekeren, zijn immers meer partijen nodig. De begroting voor volgend jaar moet door de beide Kamers, en daar zijn VVD en PvdA hun meerderheid kwijt. Logisch is het dus om–zoals de PvdA ook wil- steun te vergaren van de formerende partijen CDA, D66 en ChristenUnie. Maar die willen nu nog geen 270 miljoen euro toezeggen aan leraren, omdat er voor hún wensen immers ook nog geen geld is gereserveerd in de formatie.
Investering
Het is simpel. Er ligt een portemonnee op de formatietafel waar de VVD nu alvast geld uit wil halen.
Onder druk van de PvdA misschien, maar toch. Daar zitten ze bij CDA, D66 en ChristenUnie niet op te wachten. Zeker niet omdat de investeringsruimte van Rutte-III verre van onuitputtelijk is en de salarisverhoging ingrijpt in begrotingen van komende jaren.
Wanneer Asscher het erop aan laat komen, verkiest de VVD bonje met de PvdA boven ruzie met CDA, D66 en ChristenUnie. De relatie met de PvdA was goed, maar zit in blessuretijd. Liever ruzie met je aanstaande ex dan met je verloofde.
Intentie
Als er donderdagavond nog steeds geen akkoord is, zal Asscher zijn woorden moeten verzilveren en naar de Koning moeten voor ontslag. Het schept de vreemde situatie dat de VVD dan een één-partijregering vormt. Verder merkt de gemiddelde Nederlander daar niets van, overigens. De VVD-ministers bestieren dan ‘gewoon’ even álle departementen tot de formatie klaar is.
Toch hebben Rutte en Asscher nog een klein ventieltje in handen om de spanning te doen ontsnappen. Er kán een begroting gemaakt worden met een summiere intentieverklaring over salarisverhoging –zonder bedragen. Dan kan er tot de begrotingsbehandeling in oktober nog aan een akkoord worden gewerkt. Het zou echter Asschers dreigementen van opstappen ongeloofwaardig maken.
Nu hij oppositie moet gaan voeren, is een loos dreigement een slecht begin om kiezers terug te winnen.
Politiek verslaggever Frank Hendrickx over de onderhandelingen tussen VVD en PvdA
VK 30.08.2017 Een conflict over de lerarensalarissen kan het kabinet VVD-PvdA na vijf jaar alsnog doen stranden. Wat is er precies aan de hand, komen de partijen eruit en wat gebeurt er als een demissionair kabinet stopt? We bellen met onze politiek verslaggever in Den Haag, Frank Hendrickx.
Na vijf jaar samenwerking dreigt kabinet Rutte-II dan toch uit elkaar te vallen. Wat is er aan de hand?
‘We hebben nog geen nieuw kabinet en dus moet het oude, demissionaire kabinet VVD-PvdA de begroting voor 2018 maken. Zij zijn nu nog de baas, maar het beoogde nieuwe kabinet VVD-CDA-D66-ChristenUnie moet straks wel aan de slag met deze begroting. De onderhandelingen over de begroting én de onderhandelingen over een nieuw kabinet doorkruisen elkaar dus.
De PvdA wil zo snel mogelijk extra geld voor lerarensalarissen in het basisonderwijs, maar volgens de VVD is het beoogde nieuwe kabinet nog niet zover dat het al bedragen over de verschillende departementen kan verdelen. Dat is de reden voor de huidige patstelling’.
Het verhogen van lerarensalarissen; dat klinkt als een punt waarmee je als partij kan scoren. Wat houdt de VVD tegen om tegemoet te komen aan de eisen van de PvdA?
‘Het is dus vooral een tijdsprobleem: het nieuwe kabinet is nog aan het onderhandelen over hoeveel geld welke posten krijgen. De ene partij wil meer geld naar defensie en veiligheid, de andere juist meer naar onderwijs. Hoeveel geld er precies wordt gereserveerd voor het verkleinen van de klassen, het verminderen van de werkdruk en het verhogen van de salarissen, is dus nog niet te zeggen. En dat terwijl ze hebben afgesproken dat de begroting vanmiddag voor advies naar de Raad van State moet’.
Hoe strak is die deadline?
‘Niet strak, want het is puur een werkafspraak. Dat de Raad van State moet adviseren over de begroting is in de wet vastgelegd, maar niet voor welke datum ze dat moeten doen. Ze zouden het dus ook gewoon kunnen uitstellen tot na het weekend’.
Asscher was voor de zomer toch duidelijk: als de leraren niet meer geld krijgen, trekt de PvdA zich terug…
‘Klopt, maar de VVD was op haar beurt ook heel stellig: er komt geen bedrag in de begroting, omdat ze dat nog niet kunnen vaststellen. Maar gisteren hebben de partijen gesproken over uitstel: de VVD zou toezeggen dat er extra onderwijsgeld komt, maar over het exacte bedrag wordt dan later besloten.
Daarmee kopen ze tijd, een vrij klassieke politieke oplossing. Het is niet duidelijk of de PvdA daarmee akkoord gaat, maar ze zijn nog aan het praten, dat geeft aan dat ze eruit willen komen.
Voor beide partijen is het moeilijk uit te leggen als het kabinet alsnog uit elkaar valt door deze relatief kleine kwestie. Bovendien hebben de formerende partijen straks een minimale meerderheid; voor hen is het misschien ook niet handig om de PvdA al voor de start van het nieuwe kabinet te tergen. En de achterban van de PvdA zal zich wellicht ook afvragen: toen er werd bezuinigd in de zorg bleven jullie ook gewoon zitten, waarom dan nu opeens niet’?
Wat gebeurt er eigenlijk precies als een demissionair kabinet valt?
‘Niet zoveel, behalve dat de PvdA-ministers ontslag nemen. Hun taken worden dan overgenomen door de demissionaire VVD-ministers. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert zal dan bijvoorbeeld Buitenlandse Zaken van Bert Koenders overnemen. Maar eerlijk gezegd verwacht ik dat ze dat zullen voorkomen. De volgende coalitie wordt een soort middenkabinet. Zij zullen de komende tijd willen uitdragen dat ze rekening houden met veel partijen en zo’n conflict met de PvdA is dan moeilijk uit te leggen’.
Trouw 30.08.2017 Er is misschien een oplossing voor de dreigende crisis in het demissionaire kabinet, dat liet VVD’er Halbe Zijlstra na afloop van het coalitieberaad tussen beide partijen weten. Maar volgens hem blijft het “buitengewoon moeilijk”.
Binnenskamers staan VVD en PvdA lijnrecht tegenover elkaar. De PvdA eist dat er in de begroting geld komt voor hogere lerarensalarissen, anders tekent zij die begroting niet. Asscher dreigt al sinds juni dat het hem een kabinetscrisis waard is, zelfs al is het kabinet formeel uitgeregeerd. De VVD aarzelde, vanwege de kosten: 270 miljoen euro extra per jaar.
“We hebben misschien een oplossing, maar dat moeten we nu gaan bekijken, of dat gaat werken”, liet Zijlstra vanmiddag weten. Wat die mogelijke oplossing inhoudt, zei hij niet. Later vanmiddag, om 14.00 uur, wordt er door bewindslieden van de partijen opnieuw over de begroting gesproken.
Het kabinet moet er vandaag uitkomen, anders kan Rutte-II stranden. Morgen moeten de stukken voor de begroting, waarover ze het nog niet eens zijn, naar de Raad van State.
De PvdA legde gisteren voorstellen op tafel die vooral waren bedoeld om tijd te winnen. De formerende partijen zouden hierdoor meer tijd krijgen om te bedenken wat hun financiële plannen zijn. De VVD was hier naar verluidt echter niet over te spreken.
Gezichten in de plooi
Naar buiten toe hielden Rutte en Asscher gisteren de gezichten nog in de plooi. Na afloop van urenlang crisisberaad spraken ze zelfs in eendere bewoordingen: “De onderhandelingen zijn nog niet klaar. We zijn er pas uit als we eruit zijn.”
Vorige week hadden beide partijen al een oplossing in zicht, waarbij als ‘uitruil’ ook extra geld zou kunnen gaan naar veiligheid. Complicerende factor zijn de lauwe reacties van de partijen in de kabinetsformatie. CDA, D66 en ChristenUnie zijn vrijdag gepolst over de kabinetsplannen. Die vinden dat het zittende kabinet zijn eigen discussies moet voeren. Ook kreeg Rutte te horen dat het te vroeg is voor een beslissing: meer geld voor basisschoolleraren kan pas als er overzicht is over álle uitgaven voor 2018. De VVD vindt dat eigenlijk ook.
Met zoveel druk op de ketel nemen ook weer de kansen toe dat er tóch nog een oplossing komt. Het zittende kabinet kan bijvoorbeeld met een eenmalig eigen gebaar komen naar de leraren. Of het zittende kabinet kan alsnog groen licht versieren bij CDA, D66 en ChristenUnie voor hogere lerarensalarissen. Er is nog een andere mogelijkheid: het kabinet koopt tijd, bijvoorbeeld door twee verschillende begrotingen in te sturen voor Prinsjesdag, één met en één zonder gebaar voor de leraren. De PvdA denkt dat er ‘meerdere mogelijkheden’ zijn om CDA, D66 en ChristenUnie die extra bedenktijd te geven.
Lees ook onze andere stukken over de dreigende crisis;
Elsevier 30.08.2017 De begrotingsplannen voor 2018 moeten donderdag zijn ingediend bij de Raad van State, die erover zal adviseren. Maar de VVD en PvdA verkeren in een crisissfeer vanwege de lerarensalarissen. Volgens Halbe Zijlstra (VVD) is er misschien een oplossing.
Komt dit nog goed, of stapt Lodewijk Asscher uit het kabinet Rutte-II? Zijn PvdA (negen zetels in de Tweede Kamer) wil nog even snel, in elk geval voordat de nieuwe regeringsploeg op het bordes staat, een verhoging van de lerarensalarissen erdoorheen jagen.
Hij dreigde eerder zijn handtekening niet onder het begrotingsakkoord te zetten, als de VVD niet instemt met deze verhoging. De twee partijen, die vier jaar lang zonder al te veel noemenswaardige problemen hebben samengewerkt, voeren koortsachtig overleg op het ministerie van Financiën – het domein van minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA). Mochten ze er niet uitkomen, dan is de crisis compleet.
Maar tot een val van het demissionaire kabinet, waarover wordt gesproken, zal het niet komen. Simpelweg omdat een demissionair kabinet helemaal niet kan vallen. Premier Mark Rutte (VVD) heeft het ontslag vanwege de verkiezingen in maart al aangeboden aan de Koning. Asscher kan zijn ministers en staatssecretarissen wel terugtrekken, waardoor de liberalen die paar weken die vermoedelijk nog resten het vanaf dat moment alleen moeten doen.
PvdA wilde tijdrekken met nieuwe voorstellen
Dinsdag kwam de PvdA met nieuwe voorstellen, die vooral waren bedoeld om tijd te rekken. Of de VVD er iets in ziet, is niet bekend. Naar verluidt zou het belangrijkste PvdA-plan zijn afgeschoten. Vooral Rutte heeft het moeilijk, want hij schaakt deze dagen op twee borden. De VVD-leider moet zowel Asscher als de formerende partijen masseren.
CDA, ChristenUnie en D66 zouden vooralsnog niet willen instemmen met een loonsverhoging zolang zij geen totaaloverzicht hebben van de financiën voor de nieuwe coalitie. De hoofdrolspelers willen weinig kwijt over het crisisoverleg vandaag. Halbe Zijlstra liet na afloop van de eerste ronde weten dat het allemaal ‘buitengewoon moeilijk’ blijft, maar ook dat er misschien een oplossing in zicht is. Of dat gaat werken? ‘Dat moeten we nu bekijken.’
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Telegraaf 30.08.2017 Het demissionaire kabinet van VVD en PvdA is gered van een breuk in blessuretijd. De impasse over de lerarensalarissen is opgelost. Daarvoor werd geen concreet bedrag afgesproken. Het kabinet trekt nu alvast wel geld uit voor de Koninklijke Marechaussee en cyberveiligheid.
Na weer een ochtend van koortsachtig overleg, heeft de coalitie besloten om nu al een concreet bedrag vast te stellen voor de stijging van lerarensalarissen volgend jaar. „Ik heb er vertrouwen in dat er een substantieel bedrag wordt geboden in de begroting van 2018”, zei PvdA–voorman en vicepremier Asscher. „Daarom heeft de PvdA gezegd dat we dat niet omwille van tijd laten mislukken.”
VVD-leider en premier Rutte spreekt van „een inspanningsbelofte van mijn kant” met een „aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid” dat het extra geld daadwerkelijk wordt vrijgemaakt. „Dit is een wens van de PvdA die ook bij de formerende partijen leeft”, duidde hij de situatie. Maar omdat het voor de formatie nog te vroeg is om die knoop definitief door te hakken, „zit je met een tijdsprobleem”. Volgens de liberaal is het plan om in ieder geval voor de begroting door de Tweede Kamer behandeld wordt, alsnog het extra geld erin te fietsen.
Militairen
Ook hebben VVD en PvdA besloten dat er nu geen extra geld gereserveerd voor de verbetering van de arbeidsvoorwaarden voor militairen. Het is de bedoeling dat de komende weken wel duidelijk wordt hoeveel geld er aan deze extra uitgaven besteed kan worden. Dan moeten de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en CU een beter beeld hebben over de totale financiële ruimte voor een volgend kabinet.
Rutte zei dinsdag nog dat de deadline voor de begroting echt op woensdag lag, maar die blijkt nu minder stevig. Ook de eis van vicepremier Asscher dat er nu een concreet bedrag voor lerarensalarissen genoemd moest worden in de begroting, is nu ingeslikt. Zo matigden beide partijen hun toon en is Nederland een kabinetscrisis bespaard gebleven, waarvan de mogelijkheid alleen al door weinig mensen binnen en buiten Den Haag begrepen werd.
Tijdrekken
Er is nu dus in feite besloten om tijd te rekken, voor er rond de lerarensalarissen knopen worden doorgehakt. Wel hebben VVD en PvdA afgesproken dat er extra miljoenen gaan richting de Koninklijke Marechaussee en richting cyberveiligheid. Dat waren posten waar in het voorjaar tussen de twee partijen al overeenstemming over was bereikt. Terreurdreiging en extra inzet van de Marechaussee op bijvoorbeeld Schiphol maken extra geld noodzakelijk.
Ook is afgesproken dat er 27 miljoen vrijkomt voor de sanering van de Zeeuwse fosforfabriek Thermphos. Oud-PvdA-leider Diederik Samsom heeft dit het Rijk geadviseerd en zijn zin gekregen. De weggestuurde grondlegger van de VVD/PvdA-coalitie wist zo door het politieke gekrakeel toch nog een luisterend oor te vinden bij de kibbelende partijen.
Telegraaf 30.08.2017 Het is D-day voor het kabinet-Rutte/Asscher. Witte rook over de begroting van VVD en PvdA is er na dagen van koortsachtig overleg nog steeds niet.
De VVD wil nu geen concreet bedrag afspreken over de verhoging van de lerarensalarissen, maar houdt de PvdA voor dat er wellicht voor Prinsjesdag alsnog geld gevonden wordt door de vier partijen die onderhandelen voor het komende kabinet. Mocht het pas na Prinsjesdag lukken, dan zou de PvdA alsnog met de eer mogen strijken.
PvdA-voorman Asscher ging hier de afgelopen dagen niet mee akkoord. Hij stelt voor om zowel een begroting mét als zónder een concreet bedrag voor de loonsverhoging op te stellen en later de knoop door te hakken. De VVD zegt dat dit juist weer niet kan.
Achter de schermen vond gisteravond vanuit de twee coalitiepartijen een bittere strijd om het gelijk plaats richting media. Vandaag moet in de ministerraad blijken of het demissionaire kabinet uit elkaar spat.
NU 30.08.2017 De VVD en PvdA zijn woensdagmiddag opnieuw in crisisberaad. De twee regeringspartijen kunnen het niet eens worden over de Rijksbegroting van 2018. De PvdA wil dat er nu meer geld voor de basisschoolleraren wordt ingeboekt, terwijl de VVD vindt dat een volgende kabinet dergelijke uitgaven mag doen.
Voor aanvang van de begrotingsraad wilden de ministers van beide partijen weinig kwijt over de stand van de onderhandelingen.
“We proberen een begroting op te stellen voor volgend jaar”, zei demissionair premier Mark Rutte. “We gaan kijken hoe ver we komen.”
Eerder op de ochtend kwam de top van beide partijen al bij elkaar op het ministerie van Financiën. VVD-lijsttrekker Halbe Zijlstra zei na afloop van het coalitieberaad over dat er misschien een oplossing voor het conflict was. “We gaan nu bekijken of dat ook echt gaat werken”, aldus Zijlstra.
Extra geld
Het conflict draait om de verhoging van de lonen van de basisschoolleraren. PvdA-leider Lodewijk Asscher waarschuwde voor de zomervakantie al dat hij geen handtekening zet onder een begroting waarin geen extra geld wordt vrijgemaakt voor de lerarensalarissen in het basisonderwijs. Als de partijen niet tot een akkoord komen, dreigt de PvdA uit het demissionair kabinet te stappen.
Dat wekte irritatie bij coalitiepartner VVD. De liberalen onderhandelen sinds 23 juni met CDA, D66 en ChristenUnie over de vorming van een nieuw kabinet en vinden dat het niet aan de demissionaire bewindslieden is om nog ingrijpende maatregelen in de begroting voor volgend jaar in te boeken.
Geen deadline
De Raad van State wil de begroting het liefst op 31 augustus binnen hebben zodat er nog tijd genoeg is om advies te geven. Maar dat is geen harde deadline, het betreft werkafspraken. Voor de regeringsadviseur is het belangrijk dat er tussen het inleveren van de begroting en voor Prinsjesdag nog voldoende tijd is om advies te geven.
Dat ligt er dus ook aan op welke dag Prinsjesdag valt. Met 19 september (de derde dinsdag) is dat dit jaar betrekkelijk laat.
Op de site van de Raad van State staat dat voor “een tijdige, zorgvuldige en juiste beoordeling” van de begrotingsstukken, alle relevante document op tijd moeten worden opgestuurd. Goede samenwerking met het ministerie van Financiën is daarbij cruciaal.
De adviesafdeling heeft er “begrip” voor dat er sprake is van conceptcijfers, omdat nieuw beleid in de tweede helft van augustus invloed heeft op het uiteindelijke financiële plaatje.
“Het gaat om goed fatsoen”, laat een woordvoerder van het adviesorgaan weten. “Ik ga ervan uit dat de begroting volgende week binnen is.”
Prinsjesdag
Tijdens Prinsjesdag presenteert het demissionaire kabinet de begroting voor 2018. Informateur Gerrit Zalm liet maandag weten dat hij geen nieuw kabinet voor die tijd verwacht. Ook zijn de formerende partijen nog niet zover dat zij de financiële plaatjes van hun plannen rond hebben.
CDA, D66 en ChristenUnie zullen zich wel moeten vinden in het akkoord dat de VVD en PvdA al dan niet zullen sluiten, omdat het effect heeft op de bestedingsruimte van het volgende kabinet. D66-leider Alexander Pechtold: “Het is allemaal wat hoog opgelopen. Het zijn allemaal verstandige mensen die er mee bezig zijn. Er komt vast een goede oplossing.”
Als de vier partijen die momenteel aan de formatietafel zitten in het volgende kabinet stappen, kunnen zij achteraf nog wijzigingen en aanvullingen doorvoeren.
AD 29.08.2017 De PvdA heeft vandaag tijdens het ingelaste coalitieoverleg over de begroting ,,meerdere oplossingen” op tafel gelegd voor de dreigende crisis in het demissionaire kabinet over de lerarensalarissen.
Deze voorstellen zijn vooral bedoeld om tijd te winnen, aldus bronnen rond het kabinet. Het moet ervoor zorgen dat de formerende partijen meer tijd krijgen om te bedenken wat hun financiële plannen zijn. Met de deadline voor de deur, dreigt namelijk alsnog een kabinetscrisis.
Het belangrijkste voorstel van de PvdA ging volgens ingewijden echter al vrij snel van tafel, omdat de VVD dat onacceptabel vond. De PvdA wilde twee begrotingen uitwerken, een met en een zonder extra geld voor leerkrachten. Zo zou het demissionaire kabinet kunnen wachten op uitsluitsel van de formatietafel en toch op Prinsjesdag een begroting met een extraatje voor het basisonderwijs kunnen presenteren.
Akkoord ver weg
De PvdA eist dat nog in de begroting het demissionaire kabinet geld wordt vrijgemaakt voor basisschoolleraren. Vrijdag leek een akkoord met de VVD binnen handbereik. Het demissionaire kabinet zou 270 miljoen uittrekken voor de leerkrachten en daarnaast extra geld vrijmaken voor militairen met een pensioengat, een wens van de liberalen.
De VVD zou dat aan de beoogde coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie voorleggen, maar kwam gisteren terug met lege handen. De vier formerende partijen zouden zich niet willen binden aan zo’n loonsverhoging omdat zij het financiële plaatje voor het nieuwe kabinet nog niet rond hebben.
Moed
De PvdA heeft de moed volgens ingewijden nog niet opgegeven en denkt dat de voorstellen toch levensvatbaar zijn. De partij wil daarover morgen verder praten. In sociaaldemocratische kring is wel te horen dat de VVD de zaak op scherp zet door ,,deadlines te vervroegen” en onnodige spoed te eisen.
De begrotingsplannen moeten donderdag ingediend worden bij de Raad van State, die er een advies over zal uitspreken. Met nog anderhalve dag te gaan is de druk op de coalitiepartners dus hoog. Als de hogere salarissen straks niet in de begroting staan, dreigt Asscher alsnog uit het demissionaire kabinet te stappen.
Telegraaf 29.08.2017 De PvdA heeft een voorstel op tafel gelegd om een kabinetsval te voorkomen. De sociaaldemocraten willen naar verluidt tijd kopen om tot een breed gedragen oplossing te komen over de lerarensalarissen.
Daartoe heeft de partij aan de VVD voorgesteld om niet één maar twee begrotingen Onderwijs naar de Raad van State te sturen om te beoordelen. In de ene versie staat een bedrag voor de lerarensalarissen, in de andere niet.
Zo is er extra tijd om een compromis te zoeken in de slepende kwestie over de salarisverhoging, die Den Haag nu al maanden in zijn greep houdt.
Echter, het voorstel zou staatsrechtelijk niet kunnen, melden bronnen in Den Haag. Die wijzen erop dat het kabinet morgen een besluit moet nemen over één begroting, met of zonder extra geld voor de lerarensalarissen. De VVD wil op dit moment niet akkoord gaan met het noemen van een bedrag.
Dreiging
De PvdA heeft gedreigd uit het kabinet te stappen als ze haar zin niet krijgt en er geen concreet bedrag wordt geplakt op de verhoging van het lerarenloon.
VVD, CDA, D66 en CU staan welwillend tegenover de eis van de PvdA, maar vinden het nog te vroeg om er nu al een knoop over door te hakken. De partijen die momenteel onderhandelen over het vormen van een coalitie zeggen nog geen volledig beeld te hebben van de financiën van het volgende kabinet en daarom nog geen toezegging te kunnen doen.
Wel hebben ze naar verluidt aan de PvdA aangeboden om, indien ze er voor Prinsjesdag uit zijn, alsnog geld in de begroting van Onderwijs te zetten voor de lerarensalarissen. De PvdA zou dan dus nog tot dat moment moeten wachten, voor ze besluit om het kabinet te verlaten.
Situatie onveranderd
De VVD liet dinsdag na het gesprek met de PvdA-top weten dat ’de situatie onveranderd’ is. Morgenmiddag moet in de ministerraad blijken of VVD en PvdA met elkaar door kunnen, of dat het demissionaire kabinet Rutte/Asscher alsnog ten val komt.
VK 29.08.2017 VVD en PvdA blijven twisten over extra geld voor onderwijzers. Zelfs een kabinetsval is nu niet meer uitgesloten. ‘De pin is uit de handgranaat getrokken.’
Is er een akkoord? Het is nu al dagen de vraag op het Binnenhof. Cameraploegen en fotografen trekken al twee dagen van beraad naar beraad om er achter te komen of er nu wel of niet een relatief klein bedrag voor extra lerarensalarissen wordt gereserveerd in de laatste begroting van Rutte II. Het antwoord blijft nog steeds uit.
Tijd kopen
‘We werken aan een oplossing’, herhaalde Asscher dinsdag na een ingelast coalitieoverleg. ‘We proberen ongelukken te voorkomen’, meende Rutte. Toch duurt de patstelling voort. De VVD is nog steeds niet bereid om nu alvast geld opzij te zetten voor leraren. De liberalen willen dat de formerende partijen CDA, D66 en ChristenUnie ook groen licht geven voor een extra investering in onderwijs, maar dat zou niet kunnen omdat ‘de financiële plaat’ van het beoogde nieuwe kabinet nog onvoldoende is uitgewerkt.
VVD en PvdA treffen elkaar vandaag om negen uur ’s ochtends weer op het ministerie van Sociale Zaken voor coalitieberaad. Dan moet er alsnog ‘een geitenpaadje’ uit de impasse worden gevonden. Asscher en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem sturen er nu vooral op aan om extra tijd te kopen. Ze hebben dinsdag meerdere voorstellen gedaan om de besluitvorming aan te passen, aldus ingewijden. Het doel van de PvdA is om pas definitief te beslissen over de onderwijsgelden als de formerende partijen meer zicht hebben op hun financiële plannen.
Hoe het conflict ook afloopt: Rutte II beleeft wezensvreemde nadagen
Onduidelijk blijft vooralsnog hoe werkbaar die voorstellen zijn. Als een akkoord uitblijft, komt er mogelijk toch nog een voortijdig einde aan het lange, niet altijd gelukkige bestaan van Rutte II. In de voormiddag staat er een ministerraad op de agenda. Bij de VVD willen ze niet uitsluiten dat het de laatste kan zijn.
Hoe het conflict ook afloopt: Rutte II beleeft wezensvreemde nadagen. Er zijn de afgelopen vijf jaar miljardenbezuinigingen verteerd, pijnlijke koopkrachteffecten geïncasseerd en ontelbare tegenvallers opgedoken, maar bijna altijd vond het gevecht binnen de coalitie achter de schermen plaats. En telkens kwam er een akkoord. In demissionaire status ondergaat Rutte II opeens een extreme makeover. De ploeg die de Grote Recessie doorstond, driegt nu te vallen over 275 miljoen extra voor de Onderwijsbegroting.
Demissionaire soap
Het conflict sluimert al maanden. Lodewijk Asscher begon ver voor de begrotingsonderhandelingen extra geld te eisen voor onderwijzers. Toen er amper acht op werd geslagen, verhoogde hij de inzet. De PvdA zou wel eens kunnen weigeren de begroting te tekenen.
De ‘bevrijde’ Asscher toonde zo de vechtlust waar de PvdA-Kamerleden in het verleden zo vaak tevergeefs op aandrongen bij Samsom. Wat had de partij eraan om toezegging voor de poorten van de hel weg te slepen, als niemand het door had? De PvdA-bewindslieden gingen in de ministerraad het gevecht aan, maar voor de buitenwereld was alleen de harmonieuze samenwerking met Rutte zichtbaar. Politiek moest ook strijd zijn, kreeg Samsom van zijn criticasters te horen.
De vechtlust van Asscher komt op een moment dat de PvdA nog maar weinig angst inboezemt
De ex-PvdA-leider probeerde de laatste jaren te voldoen aan die behoefte aan politiek krachtsvertoon, maar zijn conflicten met de VVD deden geregistreerd aan. Vaak was vooraf afgesproken waar de coalitiepartijen ruzie over mochten maken. Als het echt spannend werd, belde Samsom met Mark Rutte of Halbe Zijlstra om zijn ‘grote project’ overeind te houden.
De vechtlust van Asscher komt op een moment dat de PvdA nog maar weinig angst inboezemt. Premier Rutte wil graag ‘brokken’ voorkomen, maar de formatie van zijn volgende kabinet heeft voorrang. De PvdA moet zijn plaats kennen.
De overige formerende partijen wachten rustig af. Het vermoeden bestaat dat de PvdA nu toch wil voorkomen dat de zaak op de spits wordt gedreven. ‘De PvdA heeft eerst de pin uit de handgranaat getrokken’, aldus een ingewijde. ‘En nu proberen ze die er weer wanhopig in te krijgen.’
De meeste partijen hopen alsnog op een oplossing. Een crisis over onderwijsgeld zou ‘politiek op z’n lelijkst’ zijn, aldus een betrokkene, vooral omdat het nieuwe kabinet uiteindelijk waarschijnlijk toch dat extra geld gaat uittrekken. Zeker een partij als D66 dringt aan op forse investeringen in onderwijs. Bij de partij valt te horen dat de PvdA-eis van 270 miljoen niet bepaald fors is.
Deëscalatie heeft ook strategische voordelen. Het beoogde nieuwe kabinet heeft al genoeg vijanden, zeker voor een coalitie die slecht kan rusten op een meerderheid van 76 zetels. Op de rechterflank slijpen PVV en Forum voor Democratie de messen, op links staan de SP en GroenLinks klaar om flinke oppositie te voren. Waarom zouden VVD, CDA, D66 en ChristenUnie nu dan ook nog de toekomstige oppositiepartij PvdA tarten?
De formerende partijen hebben Rutte de volmacht gegeven om de zaak af te handelen. Het zal hem nog moeite genoeg kosten om de geest weer in de fles te krijgen. ‘Er is een iets te opgewonden sfeer ontstaan’, concludeerde ook Jeroen Dijsselbloem eerder al. ‘Er zijn iets te grote woorden gebruikt.’
AD 29.08.2017 VVD en PvdA probeerden vanmiddag tijdens een ingelast overleg op het ministerie van Financiën opnieuw tevergeefs tot eensgezindheid te komen over de komende begroting. De coalitiepartners zijn het nog altijd niet eens over de verhoging van lerarensalarissen. Met de deadline voor de deur hangt een kabinetscrisis onverwacht toch in de lucht.
Demissionair premier Rutte wilde na het overleg niet inhoudelijk op het geschil ingaan. ,,We zijn er nog niet”, zei hij. ,,We hebben gesproken over de begroting, het was een beraad.” Over een mogelijke kabinetsbreuk wil hij niet speculeren. ,,We proberen ongelukken te voorkomen”. PvdA-leider Asscher gebuikt vergelijkbare woorden. ,,We werken aan een oplossing. Of dat lukt kun je pas achteraf zeggen.” Morgen praten de coalitiepartners verder.
Hangt er breuk in de lucht? We proberen ongelukken te voorkomen, aldus Rutte. 5:05 PM – Aug 29, 2017
Hoewel het er vorige week nog op leek dat de verhoging van de salarissen van basisschoolleraren in kannen en kruiken was, staat de deal plots toch weer op losse schroeven. De formatiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie gaan vooralsnog niet akkoord.
De PvdA eist in de rijksbegroting 2018 extra geld voor de salarissen van de leraren. Zo niet, dan stapt de partij uit het kabinet, dreigde voorman Lodewijk Asscher eerder. Ondanks dat hij met de VVD wel een deal kon sluiten, stuit hij op verzet van de overige formatiepartijen. Die durven zich niet aan een loonsverhoging te verbinden zolang het financiële plaatje voor het nieuwe kabinet nog niet rond is. En zonder de steun van de formatiepartijen gaat de afspraak niet door; hun zetels zijn cruciaal om de deal via de begroting door de Kamer te krijgen.
‘Het is nog niet klaar. Werken aan een oplossing. Of dat lukt kun je pas achteraf zeggen’, stelt @LodewijkA5:33 PM – Aug 29, 2017
De begrotingsplannen moeten donderdag ingediend worden bij de Raad van State, die er een advies over zal uitspreken. Met nog anderhalve dag te gaan is de druk op de coalitiepartners dus hoog. Als de hogere salarissen straks niet in de begroting staan, dreigt Asscher alsnog uit het demissionaire kabinet te stappen.
VK 29.08.2017 De lerarensalarissen blijven een splijtzwam in het demissionaire kabinet. Opnieuw leverde verwoed begrotingsoverleg vanmiddag geen akkoord op. PvdA-leider Lodewijk Asscher heeft met zijn strijd voor meer onderwijsgeld het demissionaire kabinet onder spanning gezet. De onderhandelingen gaan morgen verder.
Vierenhalf jaar hielden VVD en PvdA elkaar stevig vast, soms tegen de klippen op. Nu het kabinet demissionair is en slechts hoeft af te wachten tot een nieuwe coalitie de zaken overneemt, laait de onenigheid tussen de regeringspartners alsnog op.
De begroting zou een ‘beleidsarme’ begroting worden, dacht men in VVD-kringen in de aanloop naar de zomer. Want het betaamt een demissionair kabinet niet om nieuwe plannen te introduceren. De PvdA dacht daar anders over. Een gebrek aan zichtbare strijd voor de sociaaldemocratische waarden had tot een grote verkiezingsnederlaag geleid. De laatste begroting van Rutte II bood Asscher de kans nog eenmaal een PvdA-stempel op het regeringsbeleid te drukken.
Beslissende dag
Na tweeënhalf uur overleg was de conclusie: we zijn er nog niet, we gaan morgen verder
‘Als er een begroting komt waar de PvdA haar handtekening onder zet dan zit daar ruimte voor salarissen voor leraren in’, stelde hij eind juni voor de camera van de NOS. Het was de dag waarop leraren in het basisonderwijs een ochtend staakten voor een betere cao. Twee maanden later ligt er nog steeds geen begroting waar de PvdA voor wil tekenen.
Een PvdA-fractie-uitje naar een hotel in Kijkduin stond vandaag deels in het teken van de patstelling met de VVD. Halverwege de middag verkasten Asscher en PvdA-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem naar het ministerie van Financiën voor overleg met premier Rutte en VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra. Tweeënhalf uur later was de conclusie: we zijn er nog niet, we gaan morgen verder.
Morgen lijkt een beslissende dag te worden. De Raad van State moet zich namelijk buigen over de begrotingsplannen en verwacht morgen de stukken te krijgen. Wat betreft de VVD moet er dan een akkoord zijn met de PvdA. Asscher houdt het op ‘morgen of binnen enkele dagen’. Het blijft afwachten hoe hard die deadline is. Wat ook meespeelt voor de VVD: donderdag heeft premier Rutte geen tijd voor coalitieoverleg omdat hij een afspraak heeft in het Elysée met de Franse president Macron.
Vorige week leken de coalitiepartners nog af te stevenen op een akkoord. De VVD zou kunnen instemmen met een bedrag van 270 miljoen voor de lerarensalarissen, tegelijkertijd zou het kabinet meer geld uittrekken voor Defensie. ‘Er is geen akkoord’, beklemtoonden de hoofdrolspelers, maar de kou leek uit de lucht.
Patstelling
Maandag sloeg de stemming weer om. De drie aspirant-coalitiepartners, CDA, D66 en ChristenUnie, zouden niet gediend zijn van extra onderwijsgeld in een begroting die zij moeten gaan uitvoeren. De PvdA denderde met haar eisen dwars door de complexe puzzel heen die zij probeerden te leggen. ‘De financiële opstelling’ is nog niet rond, schreef informateur Zalm in een brief aan de Tweede Kamer, een nieuw kabinet laat zeker nog op zich wachten tot na Prinsjesdag. En de VVD zag bij nader inzien toch geen ruimte in de begroting voor onderwijsgeld, meldden bronnen.
In die patstelling lijken de partijen elkaar vandaag niet verder genaderd. Toch lijken ze een echte breuk te willen voorkomen. ‘De afgelopen vijf jaar hebben we tot nu toe steeds een oplossing kunnen vinden’, zei Rutte vanmiddag na afloop van het begrotingsgesprek. ‘De sfeer bij ons is altijd heel prettig’, vond Asscher. VVD en PvdA praten morgenochtend verder. Veel tijd hebben ze echter niet; in de middag staan formatiegesprekken gepland tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
Telegraaf 29.08.2017 VVD en PvdA hebben vanmiddag crisisoverleg op het ministerie van Financiën gehad. De twee coalitiepartners kwamen opnieuw niet uit het vraagstuk van de lerarensalarissen. Ingewijden zinspelen op een val van het demissionaire kabinet als men echt niet met een oplossing komt.
Premier Rutte na afloop: „We zijn er pas uit als we eruit zijn.” Een overeenkomst is er dus nog niet, maar een breuk ook niet.
Met welke boodschap de PvdA’ers op pad werden gestuurd naar de bijeenkomst, bleef vanmiddag onduidelijk. Zij hadden eerder op de dag crisisberaad met partijgenoten. Kamerleden van de partij zeggen wel dat de PvdA bij haar standpunt blijft.
Tot nog toe kreeg de PvdA niet wat ze geëist had: hogere lerarensalarissen, duidelijk afgesproken op papier. Vandaag kwamen de sociaaldemocraten eerst samen bijeen om te bespreken wat er nu moest gebeuren. Wat een gewone fractiedag had moeten worden waarin het nieuwe jaar wordt besproken, op een steenworp van het strand af, werd zo crisisberaad.
„Wij proberen nu een oplossing te vinden die recht doet aan wat zij aan de formatietafel willen, maar ook aan wat wij willen”, zei PvdA-leider Asscher nog bij binnenkomst van de vergaderlocatie die De Telegraaf wist te achterhalen. Op de vraag of er een kabinetscrisis komt, nu de PvdA vooralsnog haar zin niet krijgt: „Het helpt niet als ik nu hardop ga dreigen.”
’Stekker eruit’
Ook volgens minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, eveneens tijdens binnenkomst bij het PvdA-beraad, is hij nog bezig met „het vinden van oplossingen”, in plaats van zich voor te bereiden op een kabinetscrisis.
Op de vraag wat een oplossing zou kunnen zijn, aangezien het erop lijkt dat de formatietafel en de VVD hun standpunt duidelijk hebben gemaakt, reageerde hij echter onomwonden: „Dan moeten ze de stekker er misschien maar uittrekken.”
Na twee uur samenzijn vertrokken Asscher en Dijsselbloem tegelijkertijd richting het ministerie van Financiën om met coalitiepartner VVD te spreken. Asscher ging bij zijn vertrek niet in op vragen. De vraag of het duo nog steeds zo geloofde in een oplossing, bleef dus in de lucht hangen. De rest van de PvdA’ers bleef achter op de ’heidag’ die zo gegijzeld werd door een crisis. PvdA-Kamerleden zeggen wel dat de partij bij haar standpunt blijft en dat voorspelt wellicht weinig goeds voor het demissionaire kabinet. Aanvankelijk stond er ook geen fysiek overleg gepland tussen VVD en PvdA, maar de situatie vereist dat klaarblijkelijk.
Andere PvdA-bewindsleden toonden zich aan het begin van de dag nog positief. „We komen er altijd uit”, sprak staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) bemoedigend. „We hebben voor hetere vuren gestaan”, zei ook minister Ploumen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Eis
De PvdA eiste deze zomer dat de lerarensalarissen omhoog moeten. Anders zou de partij geen handtekening onder de begroting voor volgend jaar zetten. Dat dreigement resulteerde vorige week uiteindelijk in een contouren-overeenkomst met de VVD, de partij waarmee de sociaaldemocraten nog steeds het demissionaire kabinet vormen. Daarmee was de zaak echter nog niet rond. De liberalen wilden ook overeenstemming met de partijen waarmee nu over een nieuw kabinet wordt onderhandeld. Die willen nu echter nog geen financiële afspraken leveren, zo ver zijn ze nog niet in de formatie.
Het heeft de PvdA verbaasd dat die afspraak niet tot stand gemaakt kon worden met CDA, D66, en CU. De sociaaldemocraten gaan er vanuit dat er alsnog een afspraak gemaakt moet kunnen worden. Maar als dat niet lukt, ligt een kabinetscrisis nadrukkelijk op tafel, valt er in de partij te horen.
NU 29.08.2017 De VVD en PvdA zijn het nog niet eens over de verhoging van de salarissen van de basisschoolleraren. De tijd dringt, want woensdag moeten de partijen van het demissionaire kabinet de begroting voor 2018 rond hebben.
“We zijn in gesprek over de begroting, maar het is nog niet af”, zei VVD-leider Mark Rutte dinsdag na afloop van een ingelast crisisberaad op het ministerie van Financiën in Den Haag.
Daar werd onder meer gezocht naar een oplossing voor de dreigende kabinetscrisis. De partijen praten woensdag verder. PvdA-leider Lodewijk Asscher: “We werken aan een oplossing.”
Salarissen
De PvdA wil dat in de begroting van volgend jaar extra geld vrijkomt voor de salarissen van leerkrachten in het basisonderwijs.
De VVD staat daar voor open, maar vindt dat het volgende kabinet erover moet beslissen, omdat het een ongeschreven regel is dat het demissionair kabinet geen ingrijpende maatregelen neemt of extra miljoenenuitgaven inboekt.
Toch leek vorige week een akkoord ophanden, maar de partijen waarmee de VVD over een nieuw kabinet onderhandelt, willen zich niet binden aan zo’n loonsverhoging omdat zij het financiële plaatje voor het nieuwe kabinet nog niet rond hebben.
Deadline
De PvdA blijft echter bij de wens voor extra geld voor de lerarensalarissen. De deadline voor de begroting verloopt deze week.
De PvdA heeft dinsdag voorstellen op tafel gelegd om tijd te winnen, aldus bronnen rond het kabinet. Het moet ervoor zorgen dat de formerende partijen meer tijd krijgen om te bedenken wat hun financiële plannen zijn.
Asscher heeft in een eerder stadium gedreigd de Miljoenennota voor 2018 niet van zijn handtekening te voorzien. Dat zou ertoe kunnen leiden dat de PvdA uit de demissionaire regeringsploeg stapt en het kabinet Rutte II op de valreep toch nog valt.
AD 29.08.2017 Het vraagstuk van de lerarensalarissen is een belangrijke, maar een kabinetscrisis zou niet nodig moeten zijn, vindt chef parlement Hans van Soest. Hij roept de politiek op het geschil op constructieve wijze op te lossen.
Het is makkelijk om cynisch te worden over de politiek. Het zou zo maar kunnen dat het demissionaire kabinet – ruim vijf maanden na de verkiezingen en na een record aantal dagen regeren waarin het ene na het andere impopulaire besluit werd genomen – alsnog uit elkaar valt. En dat om iets waarover alle partijen in de kern het wel eens zijn dat er iets aan zou moeten gebeuren: het salaris van leraren in het basisonderwijs.
Dat de nieuwe PvdA-leider Asscher na het recordverlies op 15 maart iets zocht om weer wat rode kleur op de wangen te krijgen, is tot daar aan toe. En het is te begrijpen dat hij met de vuist op tafel slaat bij de begrotingsonderhandelingen voor volgend jaar omdat hij tijdens deze ellenlange formatie niet voor spek en bonen op de winkel past in Den Haag. Maar een kabinetscrisis? Nu nog? Na al die eerdere draconische ingrepen van Rutte-2?
En het is ook te begrijpen dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie Asscher niet bij voorbaat zijn zin willen geven. Zij hopen straks vier jaar te regeren en moeten op hun begroting ruimte vinden om de rekening voor de gewenste salarisverhoging van leraren te betalen. De krijgsmacht moet nog opgetuigd, de zorg wordt duurder en zo zijn er tientallen belangrijke dingen die geld kosten. Maar tegelijk is duidelijk dat ze óók willen investeren in onderwijs. Gaan we het dan meemaken dat ze nu nee zeggen tegen de wens van de PvdA om het na Prinsjesdag – als ze eindelijk een kabinet geformeerd hebben – alsnog zelf te regelen?
AD 29.08.2017 VVD en PvdA probeerden vanmiddag tijdens een ingelast overleg op het ministerie van Financiën opnieuw tevergeefs tot eensgezindheid te komen over de komende begroting. De coalitiepartners zijn het nog altijd niet eens over de verhoging van lerarensalarissen. Met de deadline voor de deur hangt een kabinetscrisis onverwacht toch in de lucht.
Demissionair premier Rutte wilde na het overleg niet inhoudelijk op het geschil ingaan. ,,We zijn er nog niet”, zei hij. ,,We hebben gesproken over de begroting, het was een beraad.” Over een mogelijke kabinetsbreuk wil hij niet speculeren. ,,We proberen ongelukken te voorkomen”. PvdA-leider Asscher gebuikt vergelijkbare woorden. ,,We werken aan een oplossing. Of dat lukt kun je pas achteraf zeggen.” Morgen praten de coalitiepartners verder.
Hoewel het er vorige week nog op leek dat de verhoging van de salarissen van basisschoolleraren in kannen en kruiken was, staat de deal plots toch weer op losse schroeven. De formatiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie gaan vooralsnog niet akkoord.
De PvdA eist in de rijksbegroting 2018 extra geld voor de salarissen van de leraren. Zo niet, dan stapt de partij uit het kabinet, dreigde voorman Lodewijk Asscher eerder. Ondanks dat hij met de VVD wel een deal kon sluiten, stuit hij op verzet van de overige formatiepartijen. Die durven zich niet aan een loonsverhoging te verbinden zolang het financiële plaatje voor het nieuwe kabinet nog niet rond is. En zonder de steun van de formatiepartijen gaat de afspraak niet door; hun zetels zijn cruciaal om de deal via de begroting door de Kamer te krijgen.
De begrotingsplannen moeten donderdag ingediend worden bij de Raad van State, die er een advies over zal uitspreken. Met nog anderhalve dag te gaan is de druk op de coalitiepartners dus hoog. Als de hogere salarissen straks niet in de begroting staan, dreigt Asscher alsnog uit het demissionaire kabinet te stappen.
Elsevier 29.08.2017 De overeenstemming tussen de demissionaire regeringspartijen VVD en PvdA over de nieuwe begroting die vorige week nog zo dichtbij leek, is weer ver weg. De partijen waarmee de VVD onderhandelt over de formatie van een nieuw kabinet, willen niet toegeven aan de eis van PvdA-voorman Lodewijk Asscher voor verhoging van de lerarensalarissen.
Ingewijden spreken van een mogelijke kabinetscrisis.
Vrijdag leek het erop dat VVD en PvdA er bijna uit waren. Het demissionaire kabinet zou in de begroting voor 2018 270 miljoen uittrekken voor leerkrachten, en zou militairen met een AOW-gat tegemoetkomen. Dat laatste was een wens van de VVD.
Maar het voorstel sneuvelde in de onderhandelingen voor een nieuw kabinet. Wel zouden alle betrokken partijen voelen voor beide maatregelen.
Geen uitweg
De formerende partijen, VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, hebben nog geen overeenstemming bereikt over de overheidsfinanciën voor de komende jaren. Ze willen zich niet vastleggen op de PvdA-eis. Zonder een scherp beeld van de komende inkomsten en uitgaven zou een dergelijke toezegging ‘roekeloos’ zijn, aldus de partijen aan de onderhandelingstafel.
De VVD zei daarom maandag toch ‘nee’ tegen de eis van de PvdA. De begroting moet volgens ingewijden woensdagmiddag af zijn, en er zou geen uitweg meer zijn voor de lerarendeal. Eerder dreigde Asscher zijn handtekening niet onder de nieuwe begroting te zetten, als de VVD niet akkoord gaat met een verhoging van de lerarensalarissen.
Asscher sprak eerder op maandag nog de hoop uit dat er een oplossing komt. Maandag liet informateur Gerrit Zalm (VVD) weten dat de formerende partijen ‘na maanden onderhandelen nog helemaal niet weten wat ze met de begroting willen’.
Voor Prinsjesdag geen nieuw kabinet
Zalm zei maandag ook dat een regeerakkoord nog altijd niet in zicht is. Het werk op het terrein van financiën moet volgens hem nog tot een goed einde worden gebracht. Het Centraal Planbureau moet de plannen doorrekenen en de voorbereiding hiervan is nog niet afgerond. Doorrekening kost ongeveer een week. Daarna kunnen nog aanpassingen nodig zijn.
De formatie duurt al ruim vijf maanden. Zalm noemt het ‘niet aannemelijk’ dat er op Prinsjesdag of bij de Algemene Beschouwingen een nieuw kabinet is.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Trouw 28.08.2017 De begroting voor 2018 had de makkelijkste van dit kabinet moeten worden, maar het overleg tussen VVD en PvdA hierover gaat buitengewoon stroef. Een kabinetscrisis valt niet uit te sluiten.
Telegraaf 28.08.2017 VVD en PvdA hebben nog geen akkoord bereikt over de begroting voor volgend jaar. Dat heeft VVD-leider Mark Rutte gezegd na het coalitieoverleg met de PvdA op maandag. „We praten deze week verder”, aldus Rutte.
Terwijl de deadline voor een akkoord nadert, zei Rutte vorige week dat het „nog maar zeer de vraag is of het lukt om eruit te komen.”
Lodewijk Asscher hield maandag ook nog een slag om de arm. „We zijn er nog niet helemaal uit”, aldus de PvdA-leider. Op de vraag of het gaat lukken om eruit te komen zei hij: „Ik hoop het.”
„Het is ingewikkelder dit keer doordat je nog een andere tafel hebt dan alleen de onze”, aldus Asscher. Hij verwijst daarmee naar de formatieonderhandelingen tussen VVD, PvdA, CDA en ChristenUnie. Het demissionaire kabinet heeft beperkte speelruimte. Het moet eigenlijk met een ’beleidsarme’ begroting komen, om het volgende kabinet niet voor de voeten te lopen.
Het probleem ligt bij de formatietafel, niet bij de coalitie, zegt een ingewijde rond het kabinet. Een deal tussen PvdA en VVD zou in zicht zijn.
Salarissen basisschoolleraren
Een van de hete hangijzers is het verhogen van de salarissen van basisschoolleraren, de wens van de PvdA. Vorige week lekte uit dat de partijen het eens zouden zijn geworden over een bedrag van 270 miljoen euro daarvoor, hoewel de partijen toen ook benadrukten dat er nog geen akkoord was.
De VVD, die er aanvankelijk weinig voor voelde om de PvdA haar zin te geven, zou daar wel iets voor terug willen. Waarschijnlijk trekt het demissionaire kabinet op aandrang van de liberalen geld uit om het AOW-gat te dichten voor militairen die eerder met pensioen moeten.
AD 28.08.2017 Er is nog geen akkoord gesloten over de begroting voor komend jaar. Dat lieten de coalitiepartijen PvdA en VVD weten na afloop van het begrotingsoverleg vandaag. De druk staat inmiddels vol op de ketel, want de deadline voor de rijksbegroting 2018 is al over een paar dagen.
PvdA-partijleider Lodewijk Asscher noemt het overleg ‘ingewikkelder’ vanwege de formatieonderhandelingen, waar de VVD ook onderdeel van maakt, maar hij wil niet speculeren over een mogelijke kabinetscrisis. ,,We doen gewoon ons best om het op te lossen, net zoals ieder jaar. Maar we zijn nog niet zover.” VVD-leider Mark Rutte wilde na afloop van het overleg vanmiddag zo min mogelijk zeggen. ,,We gaan van de week verder praten”, aldus de demissionair premier kortaf.
Het demissionaire kabinet heeft beperkte speelruimte en moet eigenlijk met een ‘beleidsarme’ begroting komen, om het volgende kabinet niet voor de voeten te lopen. De plannen moeten uiterlijk eind deze week naar de Raad van State, die daarover een advies zal uitbrengen. De uiteindelijke begroting wordt dan gepresenteerd tijdens Prinsjesdag, op 19 september.
Leraren
De PvdA zette de begrotingsbesprekingen eerder al op scherp door extra geld voor lerarensalarissen te eisen. Zo niet, dan zou de partij uit het kabinet stappen. De VVD was aanvankelijk woest over dat dreigement. De liberalen vonden dat een demissionair kabinet geen extra geld mag uitgeven. Inmiddels is dat conflict bijgelegd. De partijen zijn overeengekomen 270 miljoen euro uit te trekken voor hogere lerarensalarissen.
Of dat bedrag er ook gaat komen, hangt af van de formatieonderhandelingen. Rutte zei na afloop van de formatiegesprekken vorige week dat er nog geen sprake is van een akkoord. ,,Het is nog maar zeer de vraag of het lukt om eruit te komen”, aldus de bewindsman. De VVD zou wel iets terug willen voor de lerarendeal. Waarschijnlijk trekt het demissionaire kabinet op aandrang van de liberalen geld uit om het AOW-gat te dichten voor militairen die eerder met pensioen moeten.
VK 25.08.2017 Basisschoolleraren nemen geen genoegen met de rondzingende salarisplannenvan het demissionaire kabinet. Met de verwachte verhoging van 3 procent wordt minder dan een derde van hun eis ingewilligd. Als het bij de 270 miljoen extra blijft, zijn volgens de leraren nieuwe stakingsacties dit jaar onvermijdelijk.
Dit zeggen de Algemene Onderwijsbond (AOb) en PO in Actie, initiatiefnemer van de lerarenstaking van een uur van 27 juni. Met de 900 miljoen loonsverhoging die zij beogen, willen ze het salarisverschil met docenten uit het voortgezet onderwijs rechttrekken en de werkdruk verlagen.
‘We hebben een duidelijke eis neergelegd van 900 miljoen euro’, zegt Robert Sikkes van de AOb. ‘Wat nu wordt geboden is dan ook echt veel te weinig. Als er niet meer bij komt, gaat het met de werkdruk en het tekort aan leraren echt mis in het onderwijs.’
De 3 procent is ook volgens PO in Actie ‘geen acceptabel begin’. Net als de AOb zijn zij bang dat deze geste als excuus gebruikt gaat worden om het salarisdossier te sluiten. ‘Leuk dat het demissionaire kabinet hier nog mee komt’, zegt initiator Jan van de Ven, ‘maar dit was nooit onze intentie. De acties waren gericht aan de formatietafel.’
Niet blij met Asscher
Sikkes van AOb was dan ook helemaal niet blij toen demissionair vicepremier Lodewijk Asscher hun staking in juni toe-eigende en dreigde kabinet-Rutte II alsnog te laten klappen als leraren niet meer geld zouden krijgen. ‘Fijn dat Rutte III nu een kleiner gat te dichten heeft’, zegt ook Van de Ven, ‘maar het hele gat moet nog steeds gevuld. Als Rutte III denkt dat hiermee de kous af is, dan hebben ze het helemaal verkeerd begrepen.’
Aanvankelijk werd een bedrag van 2 miljard euro nodig geacht om het salaris recht te trekken. ‘We zijn nog eens goed gaan rekenen, en het blijkt voor veel minder te kunnen’, zegt Van de Ven. De 900 miljoen hoeft van de actievoerende partijen niet in een keer te worden toegekend. ‘We begrijpen dat het veel geld blijft en hebben daarom nog twee scenario’s voorgesteld om het uit te smeren’, zegt Van de Ven. ‘Maar in alle gevallen moet het binnen een kabinetsperiode worden geregeld.’
De plannen voor een nieuwe staking zijn in volle gang. Het wordt meer dan de ‘prikactie’ van juni, maar of het zoals beloofd een staking van een week wordt, willen Sikkes en Van de Ven niet zeggen. ‘In september komen we met meer informatie.’
Lees ook
3 procent erbij
Het demissionaire VVD-PvdA-kabinet wil leraren van basisscholen een loonsverhoging geven van 3 procent. Volgens Rutte II kost dat de schatkist 270 miljoen euro, zo zal in de Miljoenennota 2018 staan.
Een uur staken – zes vragen
Het basisonderwijs gaat op 27 juni één uur staken. Waarom? En is één uur niet wat kort? Plus nog vier vragen.
‘Ons vak is uitgehold’
Het basisonderwijs windt zich op over staatssecretaris Dekker die laconiek blijft bij een dreigend tekort aan leraren. Die voelen zich onderbetaald, en willen actie.
VK 25.08.2017 Het demissionaire VVD-PvdA-kabinet wil leraren van basisscholen een loonsverhoging geven van 3 procent. Volgens Rutte II kost dat de schatkist 270 miljoen euro. VVD en PvdA koersen hierop aan bij de begrotingsbesprekingen die nu gaande zijn. De partijen die met de VVD onderhandelen over een nieuw kabinet, CDA, D66 en ChristenUnie, moeten zich nog over de salarisverhoging buigen. Of een kabinetscrisis definitief is afgewend hangt af van hun instemming.
Dat melden betrouwbare bronnen in Den Haag aan de Volkskrant. De salarisverhoging voor onderwijzers is een wens van de PvdA. Zou die er niet komen, dan stappen de PvdA-bewindslieden uit het kabinet, zo dreigde partijleider en vice-premier Lodewijk Asscher in juni. In ruil voor de loonstijging voor leraren, ‘krijgt’ de VVD loonstijging voor militairen. Ook het CDA heeft daarvoor tijdens de verkiezingscampagne gepleit.
Voortgezet onderwijs
De leraren in het basisonderwijs willen dat hun salarissen gelijk worden getrokken met hun collega’s in het voortgezet onderwijs. Dat zou een loonsverhoging van circa 20 procent betekenen. Uit de doorrekening door het Centraal Planbureau van de verkiezingsprogramma’s in februari blijkt dat dit circa 2,3 miljard euro zou kosten.
1 procent loonsverhoging in het basisonderwijs kost de schatkist circa 115 miljoen euro, berekende het CPB, 25 miljoen meer dan waar het kabinet mee rekent. Waarom het kabinet van een lager bedrag uitgaat, is onduidelijk.
Dat er overeenstemming lijkt te zijn over het heetste hangijzer in de begroting voor 2018 wil niet zeggen dat VVD en PvdA het eens zijn over de hele begroting. Volgende week vergadert de ministerraad, net als deze week, over de verschillende departementale begrotingen. Het slotakkoord bij begrotingsonderhandelingen is altijd de bespreking over de koopkrachtcijfers.
Als de coalitiepartijen het erover eens zijn hoeveel bepaalde groepen – werkenden, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden – er aan besteedbaar inkomen bij krijgen, dan is er een akkoord. Naar verwachting liggen woensdag, uiterlijk donderdag de koopkrachtcijfers op tafel in de Trêveszaal.
Voorspellingen
Het CPB kwam eerder deze maand met koopkrachtvoorspellingen. Daaruit blijkt dat er dit en volgend jaar geen groepen zijn die er in koopkracht op achteruit gaan. Van een opzienbarende koopkrachtstijging is evenwel geen sprake. Werkenden zouden volgend jaar 0,8 procent meer te besteden hebben, gepensioneerden 0,2 procent en uitkeringsgerechtigden 0 procent.
Bekijk onze special: Eerder dit jaar staakten basisschoolleraren tegen de hoge werkdruk en voor verhoging van hun salaris, omdat er een dreigend lerarentekort is. Wat gebeurt er als het niet lukt om op tijd nieuwe docenten te werven? De Volkskrant verkent acht onorthodoxe oplossingen voor het tekort.
NU 25.08.2017 Voor het verhogen van salarissen van basisschoolleraren komt volgend jaar 270 miljoen euro beschikbaar. De regeringspartijen VVD en PvdA zijn het daarover eens. Dat bevestigen bronnen rond het kabinet vrijdag aan NU.nl na berichtgeving in verschillende media.
CDA, D66 en ChristenUnie (CU), die met de VVD onderhandelen over een nieuwe coalitie, moeten nog akkoord gaan met de plannen van VVD en PvdA. Dat zal naar verwachting ook gebeuren.
De PvdA stelt samen met de VVD de begroting op voor volgend jaar omdat de formerende partijen er nog niet uit zijn. Vicepremier en PvdA-leider Lodewijk Asscher heeft er altijd op gehint dat hij niet zomaar zijn handtekening zet onder een begroting waar hij het niet mee eens is.
Zo moet er extra geld voor leraren in het basisonderwijs komen, vinden ze bij de sociaaldemocraten. De VVD voelde er aanvankelijk niets voor haar coalitiepartner haar zin te geven, omdat demissionaire kabinetten in principe geen extra geld uitgeven of grote beleidswijzigingen doorvoeren. Het is een ongeschreven regel dat dat wordt overgelaten aan een nieuwe regering. Achter de schermen lijkt het conflict bijgelegd.
‘Niet genoeg’
Volgens een woorvoerder van de Algemene Onderwijsbond (AOb) gaan leerkrachten staken als de politiek niet nog meer geld uittrekt voor de salarissen.
”We vrezen dat Rutte II straks denkt dat de zaak is opgelost en Rutte III niks meer hoeft te doen”, zegt de woordvoerder.
Volgens de AOb en andere actievoerende organisaties in het onderwijs is zo’n 900 miljoen euro nodig om ervoor te zorgen dat de salarissen in het basisonderwijs gelijk worden getrokken met de lonen van leraren met een gelijk opleidingsniveau in het middelbaar onderwijs.
AOW-gat
De VVD wil wel iets terug voor haar opstelling. Waarschijnlijk trekt het kabinet op aandringen van de liberalen geld uit om het AOW-gat te dichten voor militairen die eerder met pensioen moeten. Het is nog niet bekend om welk bedrag het gaat.
In november vorig jaar werd hiervoor een gedeeltelijke oplossing gevonden. Het ging toen om 8 miljoen euro jaarlijks oplopend tot structureel 175 miljoen euro. Dat bedrag werd elders in de Rijksbegroting gevonden waardoor het niet ten koste gaat van de defensiebegroting.
Ongeveer 17.500 voormalige burgermedewerkers en militairen hebben een AOW-gat. Zij genoten een wachtgeldregeling tot ze 65 werden. Maar omdat de pensioenleeftijd is verhoogd, zitten zij met een financieel gat. Ze hebben geen wachtgeld meer, maar ook nog geen AOW-uitkering. De oplossing kan het ministerie tot 2035 zo’n 600 miljoen euro kosten.
De ministerraad legt volgende week donderdag de laatste hand aan de begroting voor 2018. Asscher en minister Henk Kamp (Economische Zaken) deden vrijdag geen mededelingen over de besprekingen.
AD 25.08.2017 Het demissionaire kabinet van VVD en PvdA is overeengekomen om volgend jaar 270 miljoen euro uit te trekken voor de verhoging van het salaris van basisschoolleraren. Of dat bedrag er ook gaat komen, hangt af van de formatieonderhandelingen, stellen bronnen rond de coalitie. De Algemene Onderwijsbond is niet tevreden en dreigt met staken: ‘Dit is niet genoeg’.
Het extraatje voor de docenten is structureel, meldt een ingewijde, omdat het salaris niet voor slechts één jaar wordt verhoogd. Wel wordt gewaarschuwd dat komende week mogelijk nog geen duidelijkheid komt. Hoeveel geld er in totaal beschikbaar is voor leraren hangt af van de formatie. Pas als VVD er met de beoogd nieuwe coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie uit is hoeveel extra geld er naar onderwijs gaat, wordt de deal officieel. Het ministerie van Onderwijs kampt al met een fors tekort op de begroting.
Eerder deze week meldde deze krant al dat er een uitruil zou komen tussen onderwijs en defensie, een onderwerp dat belangrijk wordt gevonden door nieuwe coalitiepartners CDA en ChristenUnie. Nu is er ook meer bekend over het geld dat daarvoor wordt uitgetrokken. Bij Defensie zou de extra miljoenen worden om het AOW-gat van militairen te dichten.
VVD-leider Mark Rutte zei na afloop van de formatiegesprekken dat er nog geen sprake is van een akkoord. ,,Het is nog maar zeer de vraag of het lukt om eruit te komen”, aldus Rutte.
We kunnen hier heel kort over zijn: dit is niet genoeg, aldus Algemene Onderwijsbond.
Ook als de volle 270 miljoen op tafel komt, is de Algemene Onderwijsbond (AOb) niet tevreden. ,,We kunnen hier heel kort over zijn: dit is niet genoeg”, reageert een woordvoerder op de plannen. Het basisonderwijs gaat dan ook staken als er niet meer geld bijkomt.
,,We vrezen dat Rutte II straks denkt dat de zaak is opgelost en Rutte III niks meer hoeft te doen”, aldus de woordvoerder. Volgens de AOb en andere actievoerende organisaties in het onderwijs is zo’n 900 miljoen euro nodig om ervoor te zorgen dat de salarissen in het basisonderwijs gelijk worden getrokken met de lonen van leraren met een gelijk opleidingsniveau in het middelbaar onderwijs.
Dreigement
De PvdA dreigde voor de zomer uit het kabinet te stappen als er geen extra geld voor lerarensalarissen zou worden uitgetrokken in de begroting voor volgend jaar. De VVD was aanvankelijk woest over dat dreigement. De liberalen vonden dat een demissionair kabinet geen extra geld mag uitgeven. Inmiddels is dat conflict bijgelegd. Zowel bij VVD als PvdA valt te beluisteren dat de twee er samen uit zullen komen. Alleen de andere partijen kunnen nog roet in het eten gooien.
VVD en PvdA: extra geld voor leraren en militairen
VK 25.08.2017 De crisissfeer rond Rutte II is zo goed als verdwenen. Zowel VVD als PvdA is positief over de ‘constructieve’ begrotingsonderhandelingen van de afgelopen dagen. Beide partijen willen extra geld reserveren waarmee de salarissen van leraren omhoog kunnen. PvdA-leider Lodewijk Asscher dreigde eerder deze zomer uit het kabinet te stappen als dat in de laatste Miljoenennota niet geregeld zou worden.
De VVD was aanvankelijk verbolgen over die eis. De liberalen menen dat een demissionair kabinet dergelijke besluiten moet overlaten aan de volgende coalitie. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra verweet Asscher ‘politieke spelletjes’ te spelen. Achter de schermen werd gezegd dat de PvdA-bewindspersonen hun koffers alvast moesten pakken.
Nu de begrotingsonderhandelingen zijn begonnen, willen beide partijen alsnog een kabinetscrisis voorkomen. De afgelopen dagen zijn ze elkaar dicht genaderd, al ontkent iedereen nog met klem dat er een definitief akkoord is.
De VVD is inmiddels wel bereid om extra geld voor leraren te reserveren. In ruil voor die handreiking wordt er ook extra geld opzijgezet voor militairen.
Beide partijen blijven terughoudend, ook om de andere formerende partijen niet voor het hoofd te stoten. CDA, ChristenUnie en D66 moeten nog instemmen, omdat zij straks medeverantwoordelijkheid zijn voor de begroting. Als zij een compromis tussen VVD en PvdA afwijzen, kan een kabinetscrisis alsnog oplaaien.
Deadline
Dat het gevaar voor een kabinetscrisis nu toch weer grotendeels is bezworen, heeft ook strategische redenen
Voor de hand ligt dat niet. Het CDA vond het aanvankelijk belangrijker dat er geld naar militairen zou gaan. Nu dat op tafel ligt, kan de partij waarschijnlijk ook instemmen met extra geld voor onderwijzers, hoewel dat niet in het CDA-verkiezingsprogramma stond.
Ingewijden achten de kans in elk geval groot dat er een definitief akkoord komt. De deadline is woensdag, als de begrotingsstukken naar de Raad van State gaan.
Nog onduidelijk blijft wel op hoeveel extra geld de leraren precies kunnen rekenen. Uit de doorrekening van het PvdA-verkiezingsprogramma bleek dat de partij mikte op een salarisverhoging van zo’n 3,25 procent. Dat komt neer op zo’n 400 miljoen euro. Volgens ingewijden zal dat bedrag niet worden gehaald.
Dat het gevaar voor een kabinetscrisis nu toch weer grotendeels is bezworen, heeft ook strategische redenen. De meeste partijen zouden het slecht voor het aanzien van de politiek vinden als een demissionair kabinet door ondoorzichtige begrotingsonderhandelingen alsnog ten val komt.
Een bijkomend voordeel: door een deal met de toekomstige oppositiepartij PvdA kan de nieuwe regering straks op goodwill rekenen als er toch acties van de onderwijsbonden uitbreken bij de CAO-onderhandelingen.
Het ligt voor de hand dat de leraren geen genoegen nemen met een relatief kleine salarisverhoging. De onderwijzers zullen bij eventuele acties op politieke steun kunnen rekenen van linkse oppositiepartijen als GroenLinks en de SP.
Alleen Asscher kan zich dan niet aansluiten bij het verzet. Als er deze week inderdaad een akkoord komt, staat zijn handtekening onder het kabinetsbeleid.
VK 21.08.2017 De VVD en PvdA zeggen allebei te willen voorkomen dat het langstzittende kabinet sinds de Tweede Wereldoorlog op de valreep alsnog ten val komt, maar onduidelijk blijft hoe ze het conflict over hun laatste begroting gaan oplossen. Vicepremier Lodewijk Asscher eist dat er extra geld komt voor onderwijzers en lagere inkomens; de VVD wil daar alleen mee instemmen als ook de partijen aan de formatietafel akkoord gaan.
‘We moeten gaan kijken of dat lukt’, zei VVD-leider Halbe Zijlstra maandag na afloop van het coalitieoverleg op het ministerie van Sociale Zaken. ‘Formatie en begrotingsonderhandelingen moeten bij elkaar komen.’
Asscher zei ‘van nature optimistisch’ te zijn, maar erkende tegelijkertijd dat het ook nog mis kan gaan. ‘Dat kan altijd. Ik heb voor de vakantie duidelijk gemaakt hoe belangrijk dit voor mij is. Daar is eigenlijk niets in veranderd.’
Het is onduidelijk hoe ver de formerende partijen willen gaan om de PvdA tegemoet te komen, zeker omdat nog niet vaststaat dat de onderhandelingen voor het nieuwe kabinet ook gaan slagen. Een partij als het CDA heeft andere prioriteiten. Voordat die partij instemt met extra geld voor leraren, zullen de CDA-onderhandelaars eerst zeker willen weten dat er op andere terreinen, zoals lastenverlichting en Defensie, iets voor terugkomt.
PvdA-minister Jet Bussemaker laat een gat van bijna 500 miljoen achter
Er zijn aan de onderhandelingstafel bovendien twijfels over de intenties van Asscher. Wil hij eruit komen of probeert hij vooral het profiel van zijn partij op te poetsen? De PvdA-leider dreigde voor zijn vakantie met een kabinetscrisis als hij niet zijn zin zou krijgen. Andere partijen waren verbaasd over die oorlogstaal omdat er toen nog niet eens gesproken was over de begroting.
Een ander probleem is dat PvdA-minister Jet Bussemaker een gat van bijna 500 miljoen achterlaat. De vraag is wie dat tekort gaat wegwerken: het huidige demissionaire kabinet of de volgende coalitie.
Asscher wilde maandag niet zeggen hoeveel extra geld hij wil voor onderwijs. De leraren in het basisonderwijs eisen dezelfde beloning als hun collega’s in het voortgezet onderwijs. Dat kan een salarisverhoging van zo’n 20 procent betekenen.
Zo ver zal de huidige coalitie zeker niet gaan. Bij de VVD zouden ze voorlopig eerder denken aan een salarisverhoging van 1 procent.
Elsevier 21.08.2017 De PvdA-wens om leraren in het basisonderwijs een hoger salaris te geven, is een thema aan de formatietafel. Coalitiepartner VVD brengt het budget voor leraren in tijdens het overleg over de begroting met de beoogde regeringspartijen CDA, D66 en ChristenUnie.
Maandag gingen de formerende partijen kort met elkaar in overleg over de begroting van de komende jaren. De begroting voor 2018 – die op Prinsjesdag in september wordt gepresenteerd – is al in de maak. Het demissionaire kabinet-Rutte II van VVD en PvdA is nog verantwoordelijk voor die begroting.
Het budget voor lerarensalarissen zorgde bijna voor een crisis, vijf maanden na de Tweede Kamerverkiezingen. PvdA-leider Lodewijk Asscher dreigde zijn handtekening niet onder de begroting te zetten, tenzij er geld zou worden vrijgemaakt voor een hoger lerarensalaris. De VVD knapte af op de dreigementen van de PvdA, maar is bereid een loonsverhoging voor basisschoolleerkrachten te bespreken.
Asscher ‘schiet zichzelf in de voet’, hekelde VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra Asscher in een felle reactie. ‘Hij had het misschien best kunnen regelen, maar dan had hij zijn mond moeten houden.’
Zijlstra geeft nu dat de liberalen de kwestie met de overige formatiepartijen willen bespreken. ’s Ochtends voerden Zijlstra – gewapend met taart, omdat de VVD en de PvdA al een recordaantal van 1.750 dagen samenwerken – en premier Mark Rutte overleg met Asscher, daarna schoven ze aan tafel bij Sybrand Buma, Alexander Pechtold en Gert-Jan Segers om over het Regeerakkoord te praten.
‘Bal ligt bij het zittende kabinet’
Of het cadeautje aan de leraren kan worden meegenomen in het nieuwe Regeerakkoord, moet nog blijken. De verkiezingsprogramma’s van CDA, D66 en ChristenUnie bieden weinig duidelijkheid: daarin staat vrijwel niets over de lerarensalarissen. Alleen het CDA van Buma stelt dat er meer ‘geld en tijd’ nodig is voor leerkrachten.
D66-leider Alexander Pechtold stelt dat het onderwerp helaas een ‘politiek ding’ is geworden. ‘Er zijn heel veel sectoren die op dit moment op kabinetsbeleid zitten te wachten.’
PvdA en VVD mogen dan hopen om resultaat te halen aan de formatietafel, volgens de ChristenUnie moeten de huidige regeringspartijen het initiatief nemen. ‘We wachten rustig af waar zij mee komen. Zij zijn in overleg en de bal ligt heel duidelijk bij het zittende kabinet,’ aldus CU-voorman Segers.
PO in Actie was betrokken bij de protestactie op 27 juni. Duizenden basisscholen bleven die dag het eerste uur van de schooldag dicht als protest tegen het uitblijven van een loonsverhoging. De actie in het najaar zal ‘intensiever’ zijn, aldus de organisatie.
‘Dit moet niet om partijpolitiek gaan, maar om de inhoud: de kwaliteit van het onderwijs,’ zegt Thijs Roovers van PO in Actie. ‘De opmerkingen van Zijlstra bewijzen maar weer eens dat het belangrijk is om onze stem te laten horen.’
NOS 21.08.2017 De demissionaire coalitie van VVD en PvdA is het nog niet eens over hogere lerarensalarissen. De PvdA wil dat nog in de begroting voor volgend jaar regelen. Vanmorgen was er overleg tussen de twee partijen, maar ze zijn er nog niet uit.
“Ik ben optimistisch, maar we zijn er nog niet”, zei PvdA-leider en vicepremier Asscher na afloop. Hij noemde een extraatje voor de docenten een redelijke wens. “En als een partij met redelijke wensen komt, dan moet dat toch kunnen.”
Verhoudingen op scherp
De eis van de PvdA zette de verhoudingen in de demissionaire coalitie voor de zomer al op scherp. Coalitiepartner VVD reageerde aanvankelijk furieus. Die partij vindt de lerarensalarissen vooral een kwestie voor het nieuwe kabinet, dat aan de formatietafel vorm krijgt.
Maar omdat dat kabinet er niet voor Prinsjesdag is, ligt de kwestie toch op tafel bij de begrotingsonderhandelingen voor volgend jaar. VVD-fractievoorzitter Zijlstra wilde er vanmorgen weinig over zeggen, behalve dat het “zou moeten kunnen” dat de partijen eruit komen.
Hij wil de wensen van de PvdA bespreken met CDA, D66 en ChristenUnie. Hij hoopt met “een soort zwaluwstaart” de begroting van het demissionaire kabinet te verbinden met het regeerakkoord van de nieuwe ploeg.
Slordig
“Je kunt nooit uitsluiten dat het kabinet op de valreep valt, maar dat zou wel heel slordig zijn”, voegde Zijlstra toe. Volgens Asscher is zowel VVD als PvdA niet uit op een crisis.
Asscher wilde niet zeggen hoeveel geld hij extra wil voor de leraren. De hoogte van dat bedrag wordt als het aan hem ligt pas duidelijk op de derde dinsdag in september.
De komende dagen onderhandelt het demissionaire kabinet verder over de begroting die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd.
NU 21.08.2017 De VVD bespreekt de PvdA-wens om al in de komende begroting geld uit te trekken voor hogere lerarensalarissen met de andere formerende partijen CDA, D66 en ChristenUnie.
De PvdA-top heeft de collega’s van de VVD maandagochtend laten weten hoeveel extra geld ze voor leraren in het basisonderwijs in de nieuwe begroting opgenomen willen zien.
De VVD laat doorschemeren zo’n loonsverhoging niet tegen te willen houden, maar wilde het uitreiken van dat cadeautje overlaten aan het nieuwe kabinet waarover zij met de drie andere partijen onderhandelt.
Die drie partijen zouden ook neigen naar extra geld voor de leerkrachten. Maar de PvdA staat erop dat er al in de begroting voor 2018 die het kabinet deze maand opstelt extra geld wordt uitgetrokken.
Terughoudend
De partijleiders reageerden vooralsnog terughoudend op de berichten dat zij zich over de lerarensalarissen moeten buigen. “Het huidig kabinet is bezig om te kijken wat nodig is in het kader van de begroting. Van daaruit kijken we in hoeverre dat aansluit op waar de coalitie in wording mee bezig is”, zei D66-leider Alexander Pechtold.
Pechtold vindt de kwestie “een politiek ding” geworden. “Er zijn heel veel sectoren die op dit moment op kabinetsbeleid zitten te wachten”, aldus de D66’er.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers kaatst de bal terug naar het demissionaire kabinet. “We wachten rustig af waar zij [VVD en PvdA, red.] mee komen. Zij zijn in overleg en de bal ligt heel duidelijk bij het zittende kabinet.”
Opblazen
PvdA-leider Lodewijk Asscher dreigde eerder het demissionaire kabinet op te blazen als er niet deze maand al geld op tafel komt. Dat wekte de woede van de VVD.
VVD-onderhandelaar Halbe Zijlstra wees er na het overleg met de PvdA nog maar eens op dat het voor het aanzien van de politiek niet goed zou zijn als het meningsverschil vlak voor de eindstreep op de val van het kabinet zou uitdraaien.
De regeringsploeg van VVD en PvdA loopt op zijn laatste benen, maar moet de begroting voor volgend jaar nog opstellen omdat er nog geen nieuw kabinet is. Zijlstra hoopt op ”een soort zwaluwstaart” om de begroting van het demissionaire kabinet te vervlechten met het regeerakkoord waaraan de VVD met CDA, D66 en ChristenUnie werkt.
Telegraaf 21.08.2017 De PvdA heeft met de gesprekken over de begroting in aantocht haar loopgraaf tegenover de VVD verlaten. Henk Nijboer, financieel woordvoerder van de PvdA, ziet ’voldoende basis om eruit te komen’. Vandaag proberen de kopstukken van de partijen de scherven te lijmen bij het coalitieoverleg.
De toon is zacht in vergelijking met de opstandige leuzen van PvdA-leider Asscher, die dreigde het demissionaire kabinet op te blazen als er geen extra geld voor leraren komt bij de komende begroting. Hij kreeg het lid op de neus, want VVD-fractieleider Zijlstra zei dat als het zo moest, de PvdA kon fluiten naar inwilliging van haar wensen.
Blessuretijd
Beide partijen erkenden afgelopen weken dat ze misschien wat al te hard van stapel waren gelopen. Dat niemand baat heeft bij een breuk in een demissionair kabinet terwijl aan een nieuw landsbestuur wordt gesleuteld, speelt ook mee. Ook partijen die momenteel met de VVD een kabinet proberen te vormen (CDA, D66 en CU) beseffen dat het slecht is voor het aanzien van de politiek als een kabinet in blessuretijd alsnog sneuvelt.
Afgelopen vrijdag na afloop van de ministerraad suste PvdA-minister Dijsselbloem (Financiën) dat de problemen ’oplosbaar’ zijn. VVD-collega Kamp (Economische Zaken) onderschreef dat: „We komen er altijd uit.”
„We vinden nog steeds dat leraren op de basisschool de waardering moeten krijgen die ze verdienen”, zegt Nijboer. „Maar volgens mij vindt de VVD dat ook.”
Over de koopkracht verwacht hij evenmin problemen. „De lagere inkomens en de ouderen profiteren te weinig van de economische vooruitgang. De nullijn voor sommige groepen vinden we niet rechtvaardig. De VVD onderschrijft dat er een evenwichtig koopkrachtbeeld moet zijn.”
Als de PvdA zich redelijk opstelt, zal de VVD die wensen bespreken met de andere drie partijen aan de onderhandelingstafel, zo is de verwachting. De beoogde nieuwe coalitie zou best bereid zijn om iets voor de lerarensalarissen te doen.
Bovendien heeft het demissionaire kabinet van VVD en PvdA iets te vieren. Sinds gisteren is Rutte II het langst zittende kabinet sinds de Tweede Wereldoorlog. De coalitie van VVD en PvdA regeert nu 1750 dagen, inmiddels twee dagen langer dan Lubbers III (1989 – 1994).
Dinsdag staan de bewindslieden van VVD en PvdA even stil bij hun record tijdens een etentje op het ministerie van Algemene Zaken.
Elsevier 21.08.2017 Het demissionaire kabinet leek af te stevenen op een crisis, maar de coalitiepartijen proberen de scherven te lijmen. De PvdA en de VVD zijn ervan overtuigd dat ze toch tot een oplossing kunnen komen, ondanks hun flinke ruzie over lerarensalarissen.
De afgelopen weken waren de uitspraken van beide partijen niet mals. PvdA-leider Lodewijk Asscher, die ook demissionair vicepremier is en zich tegelijkertijd opwerpt als aanvoerder van de oppositie, weigerde zijn handtekening onder de begroting voor 2018 te zetten, tenzij geld wordt vrijgemaakt voor de verhoging van de salarissen van basisschoolleraren.
Hij ‘schiet zichzelf daarmee in de voet’, hekelde VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra Asscher in een felle reactie. ‘Hij had het misschien best kunnen regelen, maar dan had hij zijn mond moeten houden.’
Zijlstra zegt dat de VVD best bereid is om ‘in afstemming met de formerende partijen hierover overeenstemming te bereiken’. ‘Maar dan moet je niet meteen gaan claimen, waarbij je eigenlijk zegt: dat gaat gebeuren dankzij mij. Wat Asscher probeert te doen, is de bloemen van anderen wegjatten. Daarmee heeft hij het op scherp gezet,’ aldus Zijlstra.
Situatie is oplosbaar
Dat de VVD bereid is concessies te doen, is een reden tot optimisme voor Henk Nijboer, woordvoerder financiën van de PvdA. Eerder zag hij ook mogelijkheden voor de VVD en de PvdA om een oplossing te vinden. Ook nu is er volgens Nijboer ‘voldoende basis om eruit te komen’.
Dat betekent overigens niet dat de PvdA van standpunt verandert: ‘We vinden nog steeds dat leraren op de basisschool de waardering moeten krijgen die ze verdienen,’ aldus Nijboer tegen De Telegraaf. ‘Maar volgens mij vindt de VVD dat ook.’ De VVD gaat hierin mee. De kwestie is oplosbaar, stelt VVD-minister Henk Kamp (Economische Zaken): ‘We komen er altijd uit.’
Als Asscher leraren meer salaris wil geven, had hij aan formatie moeten meedoen,betoogt Arendo Joustra
PO in Actie was betrokken bij de protestactie op 27 juni. Duizenden basisscholen bleven het eerste uur van de schooldag dicht als protest tegen het uitblijven van een loonsverhoging. De actie in het najaar zal ‘intensiever’ zijn, aldus de organisatie.
‘Dit moet niet om partijpolitiek gaan, maar om de inhoud: de kwaliteit van het onderwijs,’ zegt Thijs Roovers van PO in Actie. ‘De opmerkingen van Zijlstra bewijzen maar weer eens dat het belangrijk is om onze stem te laten horen.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 19.08.2017 Volgens de nieuwste macro-economische cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Centraal Planbureau (CPB) gaat het geweldig met onze economie. Alle signalen staan op groen en de vooruitzichten zijn zonnig.
Politieke tegenstanders van het kabinet Rutte 2 menen dat deze prestatie vooral te danken is aan gunstige internationale ontwikkelingen en dat de coalitie van VVD en PvdA juist een afbraakbeleid heeft gevoerd.
Inmiddels wordt dit ‘geschreeuw’ door niemand meer serieus genomen. Het is inderdaad waar dat het Rutte 2 heeft geprofiteerd van gunstige internationale effecten, zoals de wereldhandel, de lage euro en olieprijs, maar onafhankelijke economische deskundigen en ook internationale economische denktanks menen dat Rutte juist lof verdient voor het gevoerde beleid.
Beste van de EU
Toen het kabinet in november 2012 van start ging, stond Nederland er bar slecht voor. We hadden een krimpende economie, de werkloosheid steeg, de koopkracht van de burgers daalde, het overheidstekort lag rond de 4% en de staatsschuld nam toe. Nu, bijna vijf jaar later bij het afscheid van Rutte 2, behoort Nederland tot de best presterende landen van Europa. Volgens het CPB komt de economische groei dit jaar uit op 3,3% en wordt voor de periode tussen 2018 en 2021 een groei geraamd van bijna 2%.
De werkloosheid daalt naar 4,3% van de beroepsbevolking en de werkgelegenheid neemt toe met circa 100.000 banen. Mede door deze ontwikkeling neemt de gezondheid van onze overheidsfinanciën sterk toe. Bij ongewijzigd beleid stijgt het begrotingsoverschot (EMU-saldo) van 0,6% BBP dit jaar tot 1,6% aan het einde van de volgende kabinetsperiode in 2021. Dit komt neer op een overschot van 13,5 miljard. Bovendien daalt de staatsschuld tot 45% BBP, ver onder de Brusselse norm van 60%.
Overschot niet verjubelen
Voor de formatietafel is dit goed nieuws, maar ook partijen die niet bij de onderhandelingen voor een nieuw kabinet zijn betrokken, maken zich op om op Prinsjesdag het overschot te benutten voor leuke dingen voor de mensen, zoals de beloften aan kiezers voor een verlaging van belastingen en de afschaffing van het eigen risico bij de ziektepremies.
Dit laatste voorstel lijkt weinig kans te maken. Uit cijfers blijkt namelijk dat de zorgkosten, ondanks allerlei bezuinigingsmaatregelen, door een betere kwaliteit en vergrijzing de komende tijd fors blijven stijgen (in 2021 ruim 2 miljard euro meer uitgaven). Daarom zal iedereen rekening moeten houden met hogere premies in plaats van lagere zorgkosten. Partijen die dit laatste hebben beloofd, hebben hun kiezers veel uit te leggen.
In politiek Den Haag kijken politieke partijen die hun verkiezingsbeloften willen nakomen gretig naar geraamde overschot van 13,5 miljard euro in 2021. In de eerste plaats merken we op dat het hier om een onzekere raming gaat en dat bij een tegenvallende groei dit overschot als sneeuw voor de zon verdwijnt. En de kans daarop is, onder meer vanwege Brexit, reëel. Daarom is het onverstandig nu al te gaan potverteren met ongewisse overheidsinkomsten. Vanwege mogelijke tegenvallers is het juist nodig een ruime buffer aan te houden.
Het houdbaarheidssaldo
Daarnaast krijgen alle politieke partijen ook te maken met een ander financieel criterium, het zogenoemde houdbaarheidssaldo, waarvan informateur Gerrit Zalm een erkende fan is. Dit is een ‘rekensom’ waarmee wordt bepaald of op de langere termijn het huidige niveau van overheidsvoorzieningen kan worden gehandhaafd zonder een tekort op de overheidsbegroting of een oplopende overheidsschuld.
Bij sommige politieke partijen stuit deze norm op weerstand. Waarom? Vooral vanwege de inperking van de budgettaire ruimte voor extra overheidsuitgaven. Als deze maatstaf namelijk wordt gehanteerd en het kabinet dit saldo niet negatief wil laten worden, is er slechts 1,7 miljard euro beschikbaar voor nieuwe uitgaven. We merken op dat nieuwe uitgaven ook kunnen worden gefinancierd met bezuinigingen op bestaande overheidsuitgaven.
Maar In politiek Den Haag is dat niet populair. Inmiddels staat al wel op het bezuinigingslijstje lagere uitgaven voor het overheidsapparaat. Dat zou inderdaad extra middelen kunnen opleveren, maar dat stond ook al bij Rutte 2 op de agenda en is volgens de laatste gegevens niet gerealiseerd.
Kleine belastingverlaging
Hoewel de mooie cijfers de formatie kunnen vergemakkelijken, zijn er genoeg knelpunten en een waslijst aan wensen, zoals extra geld voor defensie, onderwijs, het bedrijfsleven, infrastructuur en belastingverlaging, die voor een verdere vertraging kunnen zorgen. In ieder geval staat vast dat het op basis van gezonde overheidsfinanciën niet mogelijk is om substantiële extra overheidsuitgaven te doen zonder elders te bezuinigen.
Wat wel vast staat is dat Rutte 3 met een belastingverlaging zal starten. Maar op basis van de meest recente cijfers, de wensenwaslijst en de noodzakelijke buffer, verwachten wij dat die bescheiden zal zijn; maximaal 2-3 miljard euro.
NU 18.08.2017 Demissionair Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem laat in het midden of zijn partij, de PvdA, alsnog uit het kabinet stapt vanwege onvrede over de begroting voor volgend jaar.
PvdA-leider en vicepremier Lodewijk Asscher liet voor de zomervakantie doorschemeren dat zijn partij uit de coalitie stapt als er geen extra geld wordt vrijgemaakt voor de lerarensalarissen in het basisonderwijs.
Dat is tegen het zere been van coalitiepartner VVD, die liever geen grote beslissingen meer wil nemen vanwege de formatiegesprekken met CDA, D66 en ChristenUnie.
“Je kunt niet tegen de PvdA zeggen: je moet blijven zitten en je bent verantwoordelijk, maar je hebt niets meer te zeggen, je moet verder je mond houden. Zo gaat dat niet werken”, zei Dijsselbloem vrijdag voorafgaand aan de eerste ministerraad van het nieuwe politieke seizoen.
Dijsselbloem, als demissionair minister van Financiën verantwoordelijk voor de Rijksbegroting, benadrukt dat hij zelf niet heeft gedreigd met opstappen, maar waarschuwt wel dat het de ultieme consequentie is als de wensen van een coalitiepartner “volstrekt worden genegeerd”.
Oplossing
Tegelijkertijd probeert de bewindsman de opgelaaide discussie over de lerarensalarissen in het basisonderwijs te sussen en heeft hij vertrouwen in een goede oplossing.
“Er is rond dit onderwerp een te opgewonden sfeer ontstaan. Er zijn iets te grote woorden gebruikt. De lucht begint er nu uit te lopen, we kunnen ademhalen en kijken wat er nodig is en wat het kost.”
Die grote woorden komen volgens Dijsselbloem ook van VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra. Hij vindt dat Asscher zijn pleidooi voor hogere lerarensalarissen binnenskamers had moeten houden. “Wat Asscher probeert te doen is de bloemen van anderen jatten”, zei Zijlstra vorige week tegen de Telegraaf.
Dijsselbloem en ook andere PvdA’ers maakten uit die woorden op dat ook de VVD sympathie heeft voor een hoger salaris binnen het primair onderwijs.
Volgende week bespreekt het kabinet de begroting voor 2018 die op Prinsjesdag in september wordt gepresenteerd. “Als iedereen het over de inhoud eens is, kun je nog kijken om hoeveel geld het gaat. We kunnen er misschien ook over praten met de formerende partijen. Er komt vast wel een oplossing uit”, aldus Dijsselbloem.
Buffer
Voor Dijsselbloem is geld op zich geen probleem nu de economie op volle toeren draait en stevige groeicijfers laat zien. Voor de PvdA-bewindsman is het wel belangrijk dat de overheidsfinanciën tegen een stootje kunnen voor het geval het economisch tegenzit.
De Nederlandse staatsschuld voldoet aan de Brusselse norm met 54 procent van het bruto binnenlands product (bbp), maar dat is voor Dijsselbloem niet goed genoeg. Hij ziet de staatsschuld liever “dichterbij de 40 dan bij de 50 procent” gaan.
“Als er in komende paar jaar een economische crisis uitbreekt, is de begroting zo weer uit het lood. We zijn zeer kwetsbaar. Daarom moet de staatsschuld omlaag zodat je daarin de klappen kunt opvangen”, aldus Dijsselbloem.
AD 17.08.2017 De Nederlandse economie draait als een tierelier. Maar de burger profiteert amper van de economische meewind, constateert het Centraal Planbureau (CPB). En daar moet een nieuw kabinet iets aan doen.
De economische groei trekt dit jaar aan naar 3,3 procent. Verder wordt voor komend jaar een groeicijfer van 2,5 procent voorspeld. Maar de koopkracht stijgt volgend jaar gemiddeld met slechts 0,5 procent. De overheid profiteert wel: het begrotingstekort is verdwenen. In 2018 houdt het nieuwe kabinet meer over dan voorzien, zo’n 0,9 procent van het bruto binnenlands product, ruim 6 miljard euro.
Volgens econoom Sweder van Wijnbergen profiteren burgers relatief weinig omdat het vorige kabinet verkeerd beleid heeft gevoerd. ,,De groei komt door de stijging van de export. Maar de verhoogde belastingen en andere hervormingen hebben slecht uitgepakt. Dat helpt de koopkracht van mensen niet en dit effect compenseren, is lastig. Zeker omdat er, ondanks de groeiende arbeidsmarkt, nog veel verborgen werkloosheid is (bijvoorbeeld onder zzp’ers, red.) en omdat de lonen niet stijgen”, meent Van Wijnbergen.
Verhoogde belastingen en andere hervormingen hebben slecht uitgepakt, aldus Sweder van Wijnbergen, econoom.
Gunstig
Uit de cijfers van het CPB blijkt dat de geringe koopkrachtstijging ook niet voor iedereen even gunstig uitpakt. Een werkende heeft straks 0,8 procent meer te besteden, terwijl een uitkeringsgerechtigde op de nullijn blijft hangen. En een gepensioneerde krijgt er volgend jaar maar 0,2 procent bij. Overigens heeft het huidige demissionaire kabinet al aangekondigd dat het gaat kijken of dit iets meer gelijk kan worden getrokken.
Dat burgers zo weinig profiteren van de groei, ligt volgens experts niet alleen aan het kabinet. Hoewel het in veel bedrijven veel beter gaat, zijn de salarissen van het personeel niet navenant gestegen. Werkgevers en de overheid houden hun hand op de knip en de vakbeweging richt zich vooral op werkgelegenheid.
Probleem
Ook president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) ziet dit probleem. Hij pleitte er eerder dit jaar voor dat bedrijven de lonen verhogen. De werkgevers kaatsen de bal echter naar het kabinet. Volgens werkgeversvoorman Hans de Boer moet het kabinet de premies en belastingen voor burgers en bedrijven verlagen, zodat werknemers netto meer loon overhouden.
Of De Boer zijn zin krijgt, is nog de vraag. Politici en het CPB rolden gisteren over elkaar heen om te waarschuwen dat er nog steeds geen grote pot met goud te verdelen is nu het beter gaat. Ook de onderhandelaars in de Stadhouderskamer blijven voorzichtig.
Ondanks het kabinet komt het toch nog goed met onze economie, aldus Jaap Koelewijn, hoogleraar Nyenrode.
‘Borstklopperij’
Er is te hard bezuinigd, dus het tromgeroffel van Kamp is erg overdreven, aldus Jaap Koelewijn, hoogleraar Nyenrode.
Het kabinet stak gisteren de tevredenheid over de huidige economische groei niet onder stoelen of banken. Volgens minister Dijsselbloem (Financiën) betalen hervormingen van de afgelopen jaren zich uit. Minister Henk Kamp (Economische Zaken) constateert dat de steeds snellere groei onder meer het resultaat is van ‘hard werken’.
Maar veel economen vinden dat er geen reden is voor borstklopperij. ,,Ondanks het kabinet komt het toch nog goed met onze economie”, grapt Jaap Koelewijn, hoogleraar aan Nyenrode. ,,Er is te hard bezuinigd, dus het tromgeroffel van Kamp is erg overdreven. Maar ze hebben wel in hoog tempo de overheidsfinanciën op orde gekregen, al heeft het riante beleid van de ECB een hoofdrol gespeeld.”
Hij is niet de enige econoom die kritisch is. De opleving van de Nederlandse economie zou vooral te danken zijn aan het herstel van de woningmarkt. De lage rentes jagen de bestedingen aan. Verder herstelt de export vooral door de aantrekkende wereldeconomie.
Econoom Bas Jacobs (Erasmus School of Economics): ,,De regering heeft alleen maar beleid gevoerd dat het economisch herstel sinds 2012 heeft beschadigd.”
Heeft het kabinet dan niets goeds gedaan, volgens hem? Jacobs: ,,Jawel, het heeft een aantal hervormingen voor de lange termijn doorgevoerd, bijvoorbeeld in de zorg en op de woningmarkt. Maar ook die ingrepen hebben op korte termijn meestal pijn gedaan.” Het ‘zoet’ ligt nog in de toekomst.
De regering heeft alleen maar beleid gevoerd dat het economisch herstel sinds 2012 heeft beschadigd, aldus Bas Jacobs, econoom Erasmus School of Economics.
VK 16.08.2017 Door een spectaculaire groei van de economie dit en volgend jaar kan het nieuwe kabinet meer geld uitgeven dan eerder gedacht. Door die groei gaan er minder uitgaven naar uitkeringen en komt er aan belasting meer binnen. Dat is allebei gunstig voor de overheidsfinanciën. Het huidige kabinet laat dit jaar een overschot op de begroting achter van 4,4 miljard euro. Volgend jaar is dat overschot 6,9 miljard en in 2021 is het 13 miljard.
Dat voorspelt de rekenmeester van het kabinet, het Centraal Planbureau, vandaag. Het CPB gaat daarbij uit van de theoretische en onwaarschijnlijke situatie dat het nieuwe kabinet het beleid van het huidige VVD-PvdA-kabinet onveranderd doorzet.
Als de huidige formatie met VVD, CDA, D66 en ChristenUnie wordt afgesloten met een regeerakkoord, maakt het CPB een nieuwe economische voorspelling tot 2021 – het beoogde laatste kabinetsjaar. Aan het verschil met de cijfers van vandaag zal dan te zien zijn, wat het effect van het nieuwe kabinetsbeleid is op de economie, werkloosheid, koopkracht en overheidsfinanciën.
Het CPB schat de economische groei dit jaar op 3,3 procent en volgend jaar op 2,5 procent. Daarna groeit de economie met naar schatting 1,8 procent per jaar door. De 3,3 procent groei van dit jaar is spectaculair. Voor het eerst sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008 komt de groei boven de 3 procent.
De afgelopen jaren probeerde het CPB en kabinet Nederland juist te laten wennen aan het idee dat de Nederlandse groei nooit meer boven de 2 procent zou komen. Dat dit nu en volgend jaar toch gebeurt, is te danken aan een veel betere ontwikkeling dan gedacht van de Nederlandse export.
De economische groei gaat gepaard met een snellere daling dan verwacht van de werkloosheid. Dit jaar komt die op 4,9 procent van de beroepsbevolking en volgend jaar op 4,3 procent. Daarmee is volgens het CPB de bodem wel bereikt, want in de jaren daarna stijgt dat percentage weer naar 4,6 procent. Dat is een verlaat gevolg van het stijgen van de lonen de komende jaren. Als die te hoog worden, nemen bedrijven weer minder mensen aan en stijgt de werkloosheid.
De loonstijgingen zijn niet zo spectaculair als de economische groei doet vermoeden. Het CPB schat dat werknemers gemiddeld elk jaar 0,7 procent meer loon krijgen. Opmerkelijke koopkrachtstijgingen voorspelt de economische adviseur van het kabinet dan ook niet. Elk jaar komt er ongeveer een half procent aan koopkracht bij.
Dat is een contrast met vorig jaar toen de koopkracht steeg met 2,6 procent. Dat kwam doordat het huidige kabinet, Rutte II, besloot de kiezer 5 miljard euro lastenverlichting te schenken ter gedeeltelijke compensatie van de offers die belastingbetalers hebben gebracht in de crisisjaren.
Bij de raming heeft het CPB rekening gehouden met de extra uitgaven aan verpleeghuiszorg. Die extra uitgaven lopen op tot 2,2 miljard in 2021. Desondanks zijn de overschotten op de overheidsbegrotingen tot 2021 groter dan waar het CPB in juni nog rekening mee hield. In 2021 verwacht het CPB een staatsschuld van 45 procent van het bbp. Dat is hetzelfde niveau als in 2007, voordat de financiële crisis begon.
Of het nieuwe kabinet een begrotingsoverschot geheel of gedeeltelijk uitgeeft of besteedt aan het aflossen van de staatsschuld, is een politieke keuze. Theoretisch zou het kunnen aankoersen op een tekort van 3 procent – de Brusselse norm. Dan kan het nieuwe kabinet in 2021 ruim 37 miljard euro extra uitgeven aan het politieke verlanglijstje waarop duurzaamheid, defensie, onderwijs, zorg en infrastructuur staan. Dat het nieuwe kabinet aankoerst op een tekort is echter onwaarschijnlijk.
Haagse topambtenaren adviseren elk nieuw kabinet hoe het met de overheidsfinanciën om moet gaan. Dit keer is het advies kort en goed: geef niets extra uit en bezuinig evenmin. Dat komt neer op een advies om het dak te repareren als de zon schijnt. Oftewel: in tijden van economische voorspoed streven naar een zo groot mogelijk begrotingsoverschot om de staatsschuld mee af te lossen.
Het zou een unicum zijn in de Nederlandse geschiedenis. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw heeft geen kabinet de verleiding van economische groei kunnen weerstaan: extra geld uitgeven in plaats van het dak repareren.
Toch zit er zo’n reparatieadvies in de cijfers van het CPB verborgen. Het gaat daarbij om het zogenoemde houdbaarheidssaldo. Dat cijfer vertelt of ‘het huidige niveau van regelingen en voorzieningen’ ook op de lange termijn – denk aan 2060 – houdbaar is. Zodra het nieuwe kabinet iets gaat afknabbelen van de miljarden van het begrotingsoverschot, verslechtert dat houdbaarheidssaldo meteen.
Zo besloot het huidige demissionaire kabinet tot de hogere verpleegzorguitgaven en ziet het nieuwe kabinet de houdbaarheid van de overheidsfinanciën dalen van 0,5 procent van het bbp, naar 0,2 procent. Die daling wordt dan nog flink gedempt door de spectaculaire groei die het CPB vandaag voorspelt.
Zijn de magere jaren nu echt voorbij? Lees hier meer over het economisch herstel:
Een goed gevulde staatskas
Voor de formatieonderhandelingen begonnen, had Dijsselbloem goed nieuws voor de partijen: In 2021 heeft Nederland naar verwachting een begrotingsoverschot van 1,3 procent van het bruto binnenlands product. In euro’s: in dat jaar ontvangt de overheid 10,7 miljard euro meer dan dat zij uitgeeft.
Het goede doel is weer in trek
Na enkele magere jaren door de crisis kregen de goede doelen vorig jaar 3,6 procent meer binnen aan giften en bijdragen dan een jaar eerder. Het is dat de nalatenschappen een dip kenden, anders was de geefgroei nog groter geweest.
AD 16.08.2017 De economie zit flink in de lift. De economische groei trekt dit jaar aan naar 3,3 procent. Voor het eerst sinds het begin van de economische crisis in 2007 komt de groei daarmee weer uit boven de 3 procent.
Vooral de export trekt aan, maar ook de investeringen lopen op, zo blijkt vandaag uit nieuwe cijfers van het Centraal Planbureau (CPB). Ook voor volgend jaar is de groeiverwachting omhoog bijgesteld: in juni ging het CPB nog uit van 2 procent groei in 2018, nu is dat cijfer bijgesteld tot 2,5 procent.
Ook opmerkelijk, de inflatie slaat – ondanks die gunstige groeicijfers – niet toe. De geldontwaarding bedraagt zowel dit als volgend jaar 1,3 procent. De werkloosheid neemt in 2018 verder af tot 4,3 procent van de beroepsbevolking oftewel 395.000 mensen, van 4,9 procent (440.000) dit jaar.
Gunstig
Al deze ontwikkelingen zijn gunstig voor de portemonnee. De koopkrachtstijging van burgers komt volgend jaar op 0,5 procent. Ook de overheid houdt meer over dan eerder voorzien in 2018, zo’n 0,9 procent van het bruto binnenlands product of ruim 6 miljard. De oorzaak is een stijging van de belastinginkomsten en een daling van de uitkeringen.
Ook de komende jaren, richting 2021, groeit de economie door met gemiddeld 1,8 procent, verwacht het CPB. De koopkracht van huishoudens blijft zich eveneens voorspoedig ontwikkelen (+0,4 procent). De werkloosheid zal naar verwachting in 2021 liggen op 4,6 procent van de beroepsbevolking.
Het bruto binnenlands product, graadmeter voor de economie, groeit al 13 kwartalen achter elkaar.
Kwartaalcijfers CBS
Betekent dit dat de onderhandelaars aan de formatietafel extra geld uit kunnen geven? Bezint eer gij begint, is daar de boodschap van de rekenmeesters bij het Centraal Planbureau. Op langere termijn is er wel wat geld over, ook na de geplande investeringen in de verpleeghuiszorg van ruim 2 miljard, maar of en hoe dat wordt uitgegeven, hangt volgens het CPB samen met politieke keuzes.
Vanmorgen verschenen ook cijfers over de specifieke groei van de economie in het tweede kwartaal, verspreid door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De economie blijkt in het tweede kwartaal van 2017 met 1,5 procent gegroeid ten opzichte van een kwartaal eerder.
De groei is vooral te danken aan de uitvoer en de consumptie van huishoudens. Verder namen ook de investeringen weer toe. Het bruto binnenlands product, graadmeter voor de economie, groeit al 13 kwartalen achter elkaar. De economische groei in het tweede kwartaal is uitzonderlijk hoog. Zo’n groeicijfer is deze eeuw pas twee keer eerder opgetekend.
Minister Dijsselbloem (Financiën) is tevreden over de nieuwste cijfers. ,,De hervormingen van de afgelopen jaren betalen zich uit. De economie groeit stevig, de werkloosheid daalt, het begrotingsoverschot neemt toe en ook de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op de lange termijn is positief gebleven, ondanks de extra uitgaven aan de zorg.”
Een belangrijke les uit de crisis is volgens Dijsselbloem dat goede tijden gebruikt moeten worden om buffers op te bouwen voor de toekomst en verder te hervormen. ,,Om te voorkomen dat direct ingrijpende maatregelen genomen moeten worden als het slechter gaat.”
Voorzichtig
De formatiepartijen zijn blij met de cijfers, maar blijven voorzichtig. Ze willen nog geen belastingverlaging beloven. Premier Rutte wijst erop dat ‘de middenklasse de prijs heeft betaald voor de economische crisis’ van een paar jaar geleden. ,,Als het kan zou het mooi zijn als we ze ook kunnen laten voelen dat het beter gaat. Maar nu zijn we al aan het uitgeven; laten we eerst eens vieren dat we zo’n beetje de snelst groeiende economie van de westerse wereld zijn. En we zullen de tering naar de nering moeten blijven zetten.”
Ook D66-voorman Alexander Pechtold is blij, maar waarschuwt ook dat er ,,op middellange termijn nog wel problemen zijn met de overheidsfinanciën”. ,,Het kabinet zal komende jaren toch voorzichtig moeten zijn.” ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers is al even terughoudend. Hij ziet ‘reden tot optimisme’. ,,Wie weet” kunnen mensen daarvan wat terugzien in hun eigen portemonnee.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
D66 
We gaan huizen isoleren
Elektrische auto’s worden betaalbaar
Vervuilende industrie betaalt klimaatboete
Iedereen kan meedoen
http://d66.nl/klimaatakkoord 223 
Thierry Baudet 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ed222520-1b40-11e9-9a9e-e3370f40d68f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2af685f6-1b34-11e9-b5e4-8bf7d3ee8808.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/db2fe4d6-1804-11e9-bf27-d1f8d72fc4a4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e2a3978-0f47-11e9-af6a-3f2800ca55c0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5603d2a0-0359-11e9-8907-ff472cc00a1f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4081b308-f40d-11e8-b1b7-ed31f7b2b667.jpg)
Léon de Jong 
Gert-Jan Segers 
Jesse Klaver 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5f03c7cc-b843-11e8-8081-5de8a6efa4cc.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/19ba526c-b848-11e8-a389-e389b8724192.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/aa8abf4c-b82b-11e8-9ea9-49e757c8cdc4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/af5bb8f0-b826-11e8-8c7e-3ddc4b1b4f7b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c1db7338-b7e2-11e8-a017-a948b42ee60f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6ef34754-bb35-11e7-b7eb-d365bcf6fa89.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7cc807e0-bc8c-11e7-a75b-8dffd17a5a4f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fa6201ea-f5cd-11e7-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cb5960de-217c-11e8-ba1b-fdae7f0d90a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ab8ebd9c-ed35-11e7-a0b4-7bbeb76d911b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8abe3448-d92c-11e7-ba2e-076df7cbc396.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/28c65d7c-c71d-11e7-a0b1-7d5cc9b42982.jpg)
:quality(80)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b1b918fc-b248-11e7-b836-5b751d80eea2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1b4d298e-5e42-11e8-8244-f798f07df4cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ecb2e9e6-58c5-11e8-a6eb-0583e430f27b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7b9478d4-58e7-11e8-912b-b9e704a940fe.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ea927b90-58ed-11e8-8eef-ff390150b638.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/67f1bf5a-5921-11e8-9554-eb441402ec65.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/197bf364-58ee-11e8-a524-1fc830736f46.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b41e8d46-218f-11e8-bacb-cf3e48e3c04d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fb2c2002-2114-11e8-8303-dbcc389d49e9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2a8e13c0-efea-11e7-a9bd-515d3c65ab3c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ab8ebd9c-ed35-11e7-a0b4-7bbeb76d911b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d7729c7a-e589-11e7-a555-b13f358e6b2a.jpg)
Politiek verslaggever Redacteur 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b17942f6-ba75-11e7-93a0-314b34272986.jpg)
Syp Wynia: 
Arthur van Leeuwen: 
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.