Donald Trump wist meer
President Trump ligt onder vuur, en de reden daarvoor klinkt bekend. Hij zou te lief zijn voor Rusland.
Bronnen binnen de Amerikaanse inlichtingendiensten meldden vrijdag aan The New York Times dat ze al maanden wisten van de actie en dat Trump eind maart zou zijn ingelicht. Er zou worden nagedacht over mogelijke vervolgstappen.
Trumps woordvoerder McEnany ontkent het bestaan van de rapporten niet, maar zei in een reactie dat The New York Times ten onrechte schreef dat Trump op de hoogte was.
Rusland doet de berichten die gisteren in The New York Times, The Washington Post en The Wall Street Journal verschenen af als “nonsens”. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt van een doorzichtige truc die het lage verstandelijke niveau aantoont van propagandamakers bij de Amerikaanse inlichtingendiensten.
Het Witte Huis ontkende zaterdag 27.06.2020 dat president Donald Trump op de hoogte was van inlichtingen die zouden aantonen dat Rusland premies heeft beloofd aan Taliban-strijders in Afghanistan om Amerikaanse militairen te doden. Volgens Trump was hij niet ingelicht over de door de Russen betaalde premies, omdat de Amerikaanse inlichtingendienst de berichten daarover niet kon bevestigen.
Kortom, de Amerikaanse president Donald Trump zou eind februari al schriftelijk op de hoogte zijn gebracht van een vermoedelijk Russisch programma om de Taliban te betalen voor het vermoorden van Navo-troepen in Afganistan. Dit meldt The New York Times op basis van twee officiële bronnen.
The Washington Post meldde eerder al dat de Russische beloning waarschijnlijk heeft geleid tot de dood van meerdere Amerikaanse manschappen, of die van andere Navo-landen. Dat zou blijken uit verhoren van militanten die de afgelopen maanden zijn opgepakt.
Telegraaf 30.06.2020
Telegraaf 29.06.2020
Wat was de rol van Rusland ??
Er is in de VS een flinke rel ontstaan rond een inlichtingenrapport waarin staat dat de russische geheime dienst geld overmaakte aan de Taliban, in ruil voor aanslagen op Amerikaanse en ondere andere Nederlandse coalitietroepen in Afghanistan. Volgens Amerikaanse media is Trump er al maanden geleden over ingelicht en heeft hij geen actie ondernomen.
Op donderdag 02.07.2020 geven de Amerikaanse inlichtingenchefs informatie over het rapport aan een kleine groep Congresleden en de voorzitters van de inlichtingencommissies in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat.
Maar over het waarheidsgehalte van de inlichtingen zijn verschillende deskundigen uiterst sceptisch, zeggen ze.
Russische president Poetin in veiligheidsoverleg met buitenlandse leiders REUTERS
“Ik vraag me af hoe betrouwbaar de informatie is. De berichtgeving is opvallend vaag en ongeverifieerd”, zegt Laurien Crump, universitair docent Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht.
Zij verwijst naar het bericht in The New York Times over het verband tussen geheime Russische betalingen aan de Taliban en een aanslag bij de vliegbasis Bagram vorig jaar april, waarbij drie Amerikaanse mariniers omkwamen.
“Ik vind het niet zo reëel dat de Russen hier achter zouden zitten”, zegt Crump. “Zij willen vooral rust in de tent, want Afghanistan ligt aan hun grens. Ze willen dat de Amerikaanse troepen zich terugtrekken zoals is afgesproken. Het zou dus onlogisch zijn om de relaties met de Amerikanen op deze manier te laten escaleren. Ik zie niet in hoe dit in Ruslands belang is.”
Crumps gedachte is dat meer aanslagen op Amerikanen Trump in verlegenheid brengen en de door Rusland gewenste terugtrekking van Amerikaanse troepen mogelijk vertragen.
Democratische Congresleden bespreken verklaring Witte Huis over het inlichtingenrapport REUTERS
Naast de aanslag op Amerikaanse mariniers vormt geld het belangrijkste bewijs dat genoemd wordt door een anonieme bron bij de inlichtingendienst. Er zou een grote hoeveelheid contant geld zijn aangetroffen bij een inval in Afghanistan. Daarnaast zouden verdachte Russische overschrijvingen naar Taliban-figuren zijn getraceerd.
“Oké, er is geld aangetroffen. Maar waarvoor is dat geld betaald? Was dat voor aanslagen, of voor opium, wapens, invloed, mineralen, of criminele diensten?” Dat vraagt Victoria Stewart-Jolley, voormalige medewerker van de Verenigde Naties in Afghanistan, zich af.
“Feitelijk vormen ondoorzichtige betalingen de ruggengraat van de Afghaanse economie. Alle partijen, inclusief de Amerikanen, de Russen, Pakistan en India, doen al decennialang geheime betalingen in ruil voor allerlei diensten en goederen daar”, zegt zij. “Ik vind het veel te vaag om te concluderen dat deze geldvondst de betrokkenheid van de Russen bij Taliban-aanslagen bewijst.”
Schimmigheid
“Als je kijkt wat de bronnen bij de inlichtingendiensten zeggen tegen de pers, dan is het duidelijk dat ook zij niet precies weten waar die betalingen op slaan”, voegt Roxane Farmanfarmaian, deskundige hedendaagse politiek van het Midden-Oosten aan de universiteit van Cambridge, toe. “Hun uitspraken zijn tot dusver heel voorzichtig geweest.”
Dezelfde schimmigheid benadrukt de regering-Trump. Het Witte Huis blijft bij het standpunt dat de informatie van de Amerikaanse inlichtingendiensten niet concreet genoeg was om actie te kunnen ondernemen.
Minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo zegt dat hij Moskou voortdurend aanspreekt op Russische wapenverkopen in Afghanistan die een bedreiging vormen voor Amerikaanse troepen, maar hij geeft geen commentaar over de vermeende betalingen aan premiejagers. Het ministerie van Defensie laat weten de inlichtingen over Russische premiebetalingen aan de Taliban niet te kunnen verifiëren.
Trump brengt onaangekondigd bezoek aan vliegbasis Bagram in november 2019 REUTERS
“Ik acht de GROe, de militaire geheime dienst van Rusland, wel in staat om zo’n operatie tegen de coalitietroepen te organiseren”, zegt de Nederlandse generaal-majoor b.d. Frank van Kappen. “De GROe heeft een lange geschiedenis van vuile klusjes opknappen, zoals de aanslag op Skripal.”
Daarnaast ziet Van Kappen mogelijk een Russisch belang in het beramen van aanslagen in Afghanistan “om de NAVO te destabiliseren”. Maar ook hij vindt het te ver gaan om daaruit te concluderen dat het verhaal over de premies aan de Taliban daarom klopt. “Uit welke onafhankelijke bron komt dit verhaal? Het is allemaal veel te ondoorzichtig.”
Naast de schimmigheid van de berichtgeving, ziet deskundige Laurien Crump nog iets dat haar argwaan wekt. De timing. “De verhoudingen tussen de Amerikaanse inlichtingendiensten en president Trump zijn op een historisch dieptepunt”, zegt ze. “Dit bericht komt sommige mensen goed uit. De timing ervan is saillant vanwege de schade die het Trump berokkent.”
Verder: Kabinet Rutte 3 – versus troepenmacht Afghanistan – deel 7
Zie : Kabinet Rutte 3 – versus troepenmacht Afghanistan – deel 6
Zie ook: Kabinet Rutte 3 – versus troepenmacht Afghanistan – deel 5
zie verder: Kabinet Rutte 3 – versus troepenmacht Afghanistan – deel 4
zie ook nog: Kabinet Rutte 3 – versus troepenmacht Afghanistan – deel 3
en zie dan ook nog: Kabinet Rutte 3 – versus troepenmacht Afghanistan – deel 2
en zie dan verder ook nog: Kabinet Rutte 3 – versus troepenmacht Afghanistan – deel-1
Gaf Moskou opdracht tot Taliban-aanslagen op coalitie in Afghanistan?
NOS 02.07.2020 President Trump ligt opnieuw onder vuur, en de reden daarvoor klinkt bekend. Hij zou te lief zijn voor Rusland.
Er is in de VS een flinke rel ontstaan rond een inlichtingenrapport waarin staat dat de Russische geheime dienst geld overmaakte aan de Taliban, in ruil voor aanslagen op Amerikaanse en andere coalitietroepen in Afghanistan. Volgens Amerikaanse media is Trump er al maanden geleden over ingelicht en heeft hij geen actie ondernomen.
Vandaag geven de Amerikaanse inlichtingenchefs informatie over het rapport aan een kleine groep Congresleden en de voorzitters van de inlichtingencommissies in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat.
Maar over het waarheidsgehalte van de inlichtingen zijn verschillende deskundigen uiterst sceptisch, zeggen ze tegen de NOS.
Russische president Poetin in veiligheidsoverleg met buitenlandse leiders REUTERS
“Ik vraag me af hoe betrouwbaar de informatie is. De berichtgeving is opvallend vaag en ongeverifieerd”, zegt Laurien Crump, universitair docent Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht.
Zij verwijst naar het bericht in The New York Times over het verband tussen geheime Russische betalingen aan de Taliban en een aanslag bij de vliegbasis Bagram vorig jaar april, waarbij drie Amerikaanse mariniers omkwamen.
“Ik vind het niet zo reëel dat de Russen hier achter zouden zitten”, zegt Crump. “Zij willen vooral rust in de tent, want Afghanistan ligt aan hun grens. Ze willen dat de Amerikaanse troepen zich terugtrekken zoals is afgesproken. Het zou dus onlogisch zijn om de relaties met de Amerikanen op deze manier te laten escaleren. Ik zie niet in hoe dit in Ruslands belang is.”
Crumps gedachte is dat meer aanslagen op Amerikanen Trump in verlegenheid brengen en de door Rusland gewenste terugtrekking van Amerikaanse troepen mogelijk vertragen.
Democratische Congresleden bespreken verklaring Witte Huis over het inlichtingenrapport REUTERS
Naast de aanslag op Amerikaanse mariniers vormt geld het belangrijkste bewijs dat genoemd wordt door een anonieme bron bij de inlichtingendienst. Er zou een grote hoeveelheid contant geld zijn aangetroffen bij een inval in Afghanistan. Daarnaast zouden verdachte Russische overschrijvingen naar Taliban-figuren zijn getraceerd.
“Oké, er is geld aangetroffen. Maar waarvoor is dat geld betaald? Was dat voor aanslagen, of voor opium, wapens, invloed, mineralen, of criminele diensten?” Dat vraagt Victoria Stewart-Jolley, voormalige medewerker van de Verenigde Naties in Afghanistan, zich af.
“Feitelijk vormen ondoorzichtige betalingen de ruggengraat van de Afghaanse economie. Alle partijen, inclusief de Amerikanen, de Russen, Pakistan en India, doen al decennialang geheime betalingen in ruil voor allerlei diensten en goederen daar”, zegt zij. “Ik vind het veel te vaag om te concluderen dat deze geldvondst de betrokkenheid van de Russen bij Taliban-aanslagen bewijst.”
Schimmigheid
“Als je kijkt wat de bronnen bij de inlichtingendiensten zeggen tegen de pers, dan is het duidelijk dat ook zij niet precies weten waar die betalingen op slaan”, voegt Roxane Farmanfarmaian, deskundige hedendaagse politiek van het Midden-Oosten aan de universiteit van Cambridge, toe. “Hun uitspraken zijn tot dusver heel voorzichtig geweest.”
Dezelfde schimmigheid benadrukt de regering-Trump. Het Witte Huis blijft bij het standpunt dat de informatie van de Amerikaanse inlichtingendiensten niet concreet genoeg was om actie te kunnen ondernemen.
Minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo zegt dat hij Moskou voortdurend aanspreekt op Russische wapenverkopen in Afghanistan die een bedreiging vormen voor Amerikaanse troepen, maar hij geeft geen commentaar over de vermeende betalingen aan premiejagers. Het ministerie van Defensie laat weten de inlichtingen over Russische premiebetalingen aan de Taliban niet te kunnen verifiëren.
Trump brengt onaangekondigd bezoek aan vliegbasis Bagram in november 2019 REUTERS
“Ik acht de GROe, de militaire geheime dienst van Rusland, wel in staat om zo’n operatie tegen de coalitietroepen te organiseren”, zegt de Nederlandse generaal-majoor b.d. Frank van Kappen. “De GROe heeft een lange geschiedenis van vuile klusjes opknappen, zoals de aanslag op Skripal.”
Daarnaast ziet Van Kappen mogelijk een Russisch belang in het beramen van aanslagen in Afghanistan “om de NAVO te destabiliseren”. Maar ook hij vindt het te ver gaan om daaruit te concluderen dat het verhaal over de premies aan de Taliban daarom klopt. “Uit welke onafhankelijke bron komt dit verhaal? Het is allemaal veel te ondoorzichtig.”
Naast de schimmigheid van de berichtgeving, ziet deskundige Laurien Crump nog iets dat haar argwaan wekt. De timing. “De verhoudingen tussen de Amerikaanse inlichtingendiensten en president Trump zijn op een historisch dieptepunt”, zegt ze. “Dit bericht komt sommige mensen goed uit. De timing ervan is saillant vanwege de schade die het Trump berokkent.”
‘Trump werd al in februari ingelicht over Russische betalingen
AD 30.06.2020 De Amerikaanse president Donald Trump zou eind februari al schriftelijk op de hoogte zijn gebracht van een vermoedelijk Russisch programma om de Taliban te betalen voor het vermoorden van Navo-troepen. Dit meldt The New York Times op basis van twee officiële bronnen.
De sterke vermoedens dat Rusland militanten in het geheim geld bood om troepen van de internationale coalitie in Afghanistan te doden, werden volgens de krant opgetekend in de dagelijkse briefing van de president op 27 februari. Trump heeft tot nu toe steeds ontkend dat hij hiervan op de hoogte was gebracht.
Over Trump wordt overigens vaker beweerd dat hij de dagelijkse rapporten van zijn eigen inlichtingendiensten niet of nauwelijks leest, maar zich liever om de paar dagen mondeling op de hoogte laat brengen van de belangrijkste feiten.
Lees ook;
The Washington Post meldde zondag dat de Russische beloning waarschijnlijk heeft geleid tot de dood van meerdere Amerikaanse manschappen, of die van andere Navo-landen. Dat zou blijken uit verhoren van militanten die de afgelopen maanden zijn opgepakt.
Bloedige aanslag op veemarkt in Afghanistan
NOS 29.06.2020 In Afghanistan zijn op een veemarkt in de provincie Helmand zeker 23 burgers omgekomen bij een mortieraanval. Ook ontplofte er een autobom, melden lokale Afghaanse autoriteiten tegen persbureau AP. Onder de slachtoffers zijn ook kinderen.
Op het moment van de aanslag waren honderden handelaars op de veemarkt met hun schapen en geiten.
De Taliban en het Afghaanse leger geven elkaar de schuld van de aanval. Volgens een woordvoerder van de gouverneur van Helmand zijn de mortieren door de Taliban afgevuurd.
President Ghani heeft de aanslag als “bruut en onmenselijk” veroordeeld en zegt dat het doden van burgers, en vooral kinderen, tegen alle islamitische en humane regels indruist.
Het is de bedoeling dat de Taliban en de Afghaanse autoriteiten begin volgende maand verder praten over het beëindigen van hun onderlinge strijd. Aan het einde van de ramadan was er een gevechtspauze, maar daarna laaide de strijd weer op.
Bloedige aanslag op veemarkt in Afghaanse provincie Helmand
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a93c7dae-b9f7-11ea-b244-0218eaf05005.jpg)
Kremlin: geen premies voor doden Amerikaanse soldaten
Telegraaf 29.06.2020 Rusland ontkent dat het de Afghaanse Talibanstrijders geld heeft aangeboden voor het doden van Amerikaanse soldaten. Het Kremlin deed de beschuldigingen maandag af als „leugens.”
The Washington Post meldde zondag dat de Russen de Taliban premies boden in ruil voor het doden van Amerikaanse soldaten. Die uitgeloofde premies zouden hebben geleid tot de dood van meerdere militairen. De informatie zou zijn verkregen uit verhoren van militanten door het Amerikaanse leger de afgelopen maanden.
President van de Verenigde Staten Donald Trump zei zondag dat hij niet op de hoogte was van het veronderstelde Russische beleid. Trump zei in een bericht op Twitter dat inlichtingenfunctionarissen hem daarna wel hebben verteld dat een rapport over Russische premies aan Talibanstrijders voor het doden van Amerikaanse militairen in Afghanistan ’niet geloofwaardig’ is.
’Luister naar Trump’
De woordvoerder van de Russische president Vladimir Poetin antwoordde op persvragen dat men acht moet slaan op Trumps reactie. Ook zei de woordvoerder dat Trump en Poetin de beschuldigingen nooit hebben besproken.
BEKIJK OOK:
Trump ontkent Russische terreurpremies: ’Nepnieuws’
BEKIJK OOK:
BEKIJK OOK:
Trump verwijdert white power-tweet na kritiek zwarte senator
BEKIJK MEER VAN; gewapend conflict terreurdaad terrorisme Donald Trump
‘Diverse Amerikaanse militairen gedood door Russische premies aan Talibanstrijders’
AD 29.06.2020 Russische premies die werden aangeboden aan Talibanstrijders om coalitietroepen in Afghanistan te vermoorden, zouden hebben geleid tot de dood van een onbekend aantal Amerikaanse militairen. Dat blijkt uit inlichtingen die zijn verzameld door Amerikaanse militairen tijdens verhoren van militanten die de afgelopen maanden zijn gevangengenomen. Dat meldt The Washington Post zondag op basis van bronnen die op de hoogte zijn van de kwestie.
Hoeveel Amerikanen of soldaten van de coalitietroepen hierdoor om het leven zijn gekomen is onduidelijk. In 2018 zijn 10 Amerikaanse militairen gesneuveld door vijandelijk geweer of geïmproviseerde bommen, in 2019 lag dat aantal op 16. In een aantal gevallen was er sprake van incidenten met Afghaanse veiligheidstroepen waarbij wordt aangenomen dat die waren geïnfiltreerd door de Taliban.
De informatie uit de verhoren kwam eind maart ter sprake in een overleg op hoog niveau in het Witte Huis, melden bronnen aan de krant. De bijeenkomst leidde tot discussies over hoe om te gaan met de kwestie. De voorgestelde reacties varieerden van diplomatieke uitingen van afkeuring tot het opleggen van sancties aan Rusland.
De speciale Amerikaanse afgezant voor Afghanistan, Zalmay Khalilzad, gaf er de voorkeur aan de Russen rechtstreeks met de kwestie te confronteren, terwijl sommige functionarissen van de nationale veiligheidsraad die zich bezighouden met Rusland niet onmiddellijk actie wilden ondernemen, zei een functionaris die anoniem wil blijven tegen The Washington Post.
Het Witte Huis ontkende zaterdag dat president Donald Trump op de hoogte was van inlichtingen die zouden aantonen dat Rusland premies heeft beloofd aan Taliban-strijders in Afghanistan om Amerikaanse militairen te doden. Volgens Trump was hij niet ingelicht over de door de Russen betaalde premies, omdat de Amerikaanse inlichtingendienst de berichten daarover niet kon bevestigen.
‘Intel heeft me zojuist gemeld dat ze deze informatie niet geloofwaardig vond en het daarom niet aan mij of @VP (vicepresident Mike Pence) heeft gerapporteerd’, aldus Trump in een tweet.
Intel just reported to me that they did not find this info credible, and therefore did not report it to me or @VP. Possibly another fabricated Russia Hoax, maybe by the Fake News @nytimesbooks, wanting to make Republicans look bad!!!
Lindsey Graham
@LindseyGrahamSC
Imperative Congress get to the bottom of recent media reports that Russian GRU units in Afghanistan have offered to pay the Taliban to kill American soldiers with the goal of pushing America out of the region. foxnews.com/us/russian-spy
4:40 AM · Jun 29, 2020 63.4K 58.7K people are Tweeting about this
‘Trump niet op de hoogte van door Rusland betaalde militanten in Afghanistan’
NU 28.06.2020 De Amerikaanse president Donald Trump is niet ingelicht over acties van het Russische leger om premies uit te loven aan Taliban-militanten om Amerikaanse agenten te doden in Afghanistan. Dat zegt Witte Huis-woordvoerder Kayleigh McEnany zaterdag.
Bronnen binnen de Amerikaanse inlichtingendiensten meldden vrijdag aan The New York Times dat ze al maanden wisten van de actie en dat Trump eind maart zou zijn ingelicht. Er zou worden nagedacht over mogelijke vervolgstappen.
McEnany ontkent dat Trump en vicepresident Mike Pence op de hoogte zijn gebracht en ging ook niet in op de “inhoud van de vermeende inlichtingen”.
Islamitische militanten die verbonden zijn aan de Taliban zouden van de Russen verschillende premies hebben opgestreken. De inlichtingendiensten vermoeden dat de opdracht is gegeven om het vredesproces tussen de Verenigde Staten en de Taliban te frustreren.
Rusland ontkent beschuldigingen
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontkende de aantijging zaterdag. “Deze beschuldiging toont de intellectuele capaciteit van de propaganda door Amerikaanse inlichtingendiensten aan”, schrijft het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken.
Er kwamen vorig jaar twintig Amerikaanse militairen om het leven in Afghanistan. De krant schrijft niet of de Russen worden verdacht van enige betrokkenheid bij deze doden.
De beschuldiging door de inlichtingendiensten betekent een knauw in de relatie tussen Trump en het Kremlin. De Amerikaanse president heeft in de laatste vier jaar vaak toenadering gezocht tot de Russen en lovend gesproken over de Russische president Vladimir Poetin.
Lees meer over: Afghanistan Rusland Verenigde Staten Buitenland
Trump: ik weet niets over Russische betalingen aan Taliban voor aanslagen
NOS 28.06.2020 President Trump ontkent dat hij op de hoogte is gebracht over informatie bij zijn inlichtingendiensten dat een Russische militaire inlichtingendienst geld heeft betaald aan de Taliban om NAVO-militairen in Afghanistan te doden.
“Niemand heeft mij, vicepresident Pence of mijn stafchef Mark Meadows iets gezegd over de zogenaamde Russische aanvallen op onze troepen in Afghanistan”, zegt Trump op Twitter. “Iedereen ontkent het en zo veel aanvallen zijn er niet geweest.”
Donald J. Trump @realDonaldTrump
Nobody briefed or told me, @VP Pence, or Chief of Staff @MarkMeadows about the so-called attacks on our troops in Afghanistan by Russians, as reported through an “anonymous source” by the Fake News @nytimes. Everybody is denying it & there have not been many attacks on us….. 8 uur geleden
Trumps woordvoerder McEnany ontkent het bestaan van de rapporten niet, maar zei in een reactie dat The New York Times ten onrechte schreef dat Trump op de hoogte was.
Rusland doet de berichten die gisteren in The New York Times, The Washington Post en The Wall Street Journal verschenen af als “nonsens”. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt van een doorzichtige truc die het lage verstandelijke niveau aantoont van propagandamakers bij de Amerikaanse inlichtingendiensten.
Overleg in Witte Huis
De kranten hoorden van anonieme medewerkers van geheime diensten dat de diensten maanden geleden al tot de conclusie zijn gekomen dat de Russen de Taliban en ook andere militante moslims geld hebben betaald voor aanslagen. Of er daardoor Amerikaanse of andere westerse militairen zijn vermoord, was niet duidelijk.
In het Witte Huis zou in maart een bijeenkomst hebben plaatsgevonden over de vraag wat het Amerikaanse antwoord moest zijn. Een besluit daarover zou nog niet genomen zijn.
De voorzitter van het Congres, de Democraat Nancy Pelosi, wil dat de rapporten boven tafel komen. President Trump wil een confrontatie met de Russen ontlopen, zei ze bij ABC News. “Of hij op de hoogte is gebracht of niet, zijn regering is dat wel. Dat geldt ook voor onze bondgenoten in Afghanistan.”
BEKIJK OOK;
Witte Huis ontkent dat Trump wist van Russische beloning voor aanslagen op Amerikaanse militairen
AD 28.06.2020 Het Witte Huis ontkent dat president Donald Trump op de hoogte was van inlichtingen die zouden aantonen dat Rusland beloningen heeft uitgeloofd aan Taliban-strijders in Afghanistan om Amerikaanse militairen te doden.
Noch Trump, noch vice-president Mike Pence is op de hoogte gebracht, zei woordvoerster Kayleigh McEnany zaterdag. Ze voegde eraan toe dat het hierbij niet gaat over de waarheidsgetrouwheid van de informatie, maar alleen over de vraag of Trump zou zijn geïnformeerd.
Lees ook;
De krant The New York Times meldde deze week dat de Russische geheime dienst militante islamisten in Afghanistan geld zou hebben aangeboden voor het doden van buitenlandse soldaten. Hiermee moesten aanvallen van de Taliban en andere milities op Amerikaanse troepen worden bevorderd, aldus de krant. The Washington Post en The Wall Street Journal kwamen zaterdag met soortgelijke berichten op basis van informatie uit inlichtingenkringen.
De Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad (NSC) heeft na een bijeenkomst in maart een selectie gemaakt van mogelijke tegenmaatregelen tegen de Russische actie, maar daar is nog niets mee gedaan, aldus de mediaberichten. Trump zou volgens hen zijn geïnformeerd over de Russische aanpak, maar Het Witte Huis spreekt dat nu tegen.
De Taliban en Rusland verwijzen de mediaberichten naar de prullenbak en beschouwen die als irrelevant, aldus de Amerikaanse kranten.
Opmerkelijk
Voormalig Amerikaans Nationaal veiligheidsadviseur John Bolton zegt het ‘opmerkelijk” te vinden als president Donald Trump niet geïnformeerd zou zijn over Russische beloningen voor Afghaanse Talibanstrijders om in dat land Amerikaanse militairen te doden.
,,Het komt wel eens voor dat informatie van de veiligheidsdiensten niet bij de president terechtkomt, maar dit soort berichten worden niet van de president weggehouden”, aldus Bolton die vandaag met meerdere Amerikaanse nieuwszenders sprak.
Bolton weet niet of de berichten over de Russische beloningen betrouwbaar zijn. Ook zelf kreeg hij geen soortgelijke informatie tijdens zijn werk als veiligheidsadviseur. ,,Mocht de informatie echter kloppen en Trump zou dit hebben achtergehouden dan is dat een ernstige zaak”, zei Bolton tegen NBC.
Rond het uitkomen van Bolton’s onthullende boek ‘The Room Where It Happened’ noemde Trump de auteur ‘een idioot’. Bolton heeft de president op zijn beurt in het boek “een grillige, ongeschikte president genoemd die eenvoudig is te manipuleren door buitenlandse leiders”. Het zou volgens hem een catastrofe zijn als Trump wordt herkozen.
Rusland ontkent betalen militanten om Amerikanen in Afghanistan te doden
NU 27.06.2020 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontkent zaterdag dat het premies betaalt aan Taliban-militanten om Amerikanen in Afghanistan te doden. Rusland reageert hiermee op het artikel dat vrijdag op basis van bronnen binnen de Amerikaanse inlichtingendiensten in The New York Times verscheen.
In dat artikel wordt gesteld dat Rusland premies uitloofde om Amerikanen in Afghanistan te doden. De motivatie hierachter zou het frustreren van het vredesproces tussen de Verenigde Staten en de Taliban zijn.
“Deze beschuldiging toont de intellectuele capaciteit aan van de propaganda door Amerikaanse inlichtingendiensten”, schrijft het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zaterdag in een verklaring. “In plaats van iets betrouwbaars te verzinnen, komen ze met deze onzin. Maar wat kan er anders worden verwacht van een inlichtingendienst die de twintigjarige oorlog in Afghanistan liet mislukken.”
Een woordvoerder van het ministerie voegt daaraan toe dat Rusland beledigd is door de “absolute grofheid” van de beschuldigingen.
Inlichtingendiensten al maanden op de hoogte
The New York Times schreef vrijdag dat Amerikaanse inlichtingendiensten al maanden op de hoogte zouden zijn van een specifieke Russische groepering. Het zou om dezelfde groep gaan die wordt gelinkt aan moordpogingen in Europa.
Islamitische militanten die verbonden zijn aan de Taliban hebben volgens de krant verschillende premies van de Russen opgestreken. Het is volgens de Amerikanen nog onduidelijk vanuit welke laag binnen de Russische regering de premies zouden komen.
Er kwamen twintig Amerikaanse militairen om het leven in Afghanistan in 2019. De krant schrijft niet of de Russen worden verdacht van enige betrokkenheid bij deze doden.
De regering van president Donald Trump zou zich nog aan het beraden zijn over mogelijke vervolgstappen. Het Witte Huis heeft nog niet gereageerd op het artikel in de Amerikaanse krant.
Zie ook: ‘Rusland beloofde premies aan Taliban voor doden Amerikanen in Afghanistan’
Lees meer over: Afghanistan Rusland Buitenland
‘Russen betaalden Afghaanse militanten om NAVO-militairen te doden’
NOS 27.06.2020 Een Russische militaire inlichtingengroep heeft Afghaanse militanten geld aangeboden om NAVO-militairen te doden, onder wie Amerikanen. Dat schrijven The New York Times en The Washington Post op basis van gesprekken met anonieme Amerikaanse inlichtingenmedewerkers. De CIA, het Pentagon en de Nationale Veiligheidsraad van de VS willen tegenover de kranten niet op het nieuws reageren.
De Amerikaanse geheime diensten zouden al maanden geleden hebben geconcludeerd dat de Russen de premie vorig jaar in het geheim aan militante moslims, sommigen gelieerd aan de Taliban, hadden toegezegd in ruil voor succesvolle aanslagen. Er zou ook daadwerkelijk geld zijn uitgekeerd, maar het is niet duidelijk of er Amerikaanse of andere westerse militairen in opdracht van Rusland zijn gedood.
Op een grote bijeenkomst in het Witte Huis eind maart zijn mogelijke antwoorden op de veronderstelde Russische provocatie besproken. Zo werd geopperd om een klacht te sturen aan Moskou en het Kremlin te vragen om ermee te stoppen of om strengere sancties in te stellen. Een besluit daarover is nog niet genomen.
Al eerder beschuldigden de Amerikanen Rusland en de Taliban ervan samen te werken. De Russen zouden hen van wapens en andere spullen voorzien. Rusland ontkent in alle toonaarden. De woordvoerder van president Poetin zegt nu tegen The New York Times dat hij de beschuldigingen niet kent en dat zijn land er pas op reageert als iemand ze uit.
“Onze militairen zijn zich bewust van de gevaren, uit welke hoek dan ook”, aldus Woordvoerder Nederlands ministerie van Defensie
In Afghanistan zijn ook ruim honderd Nederlandse militairen gestationeerd. Ze doen mee aan de NAVO-missie die als doel heeft het veiligheidsapparaat, het leger en de politie verder op te bouwen. Het ministerie van Defensie in Den Haag zegt niet te kunnen reageren op de berichten in Amerikaanse media.
Een woordvoerder voegt er wel in het algemeen aan toe dat Afghanistan een gevaarlijk land is, en dat dat nu juist een van de redenen is dat de Nederlanders er zijn. “Onze militairen zijn zich bewust van de gevaren, uit welke hoek dan ook”, zegt Defensie.
BEKIJK OOK;
‘Rusland loofde beloningen uit voor aanslagen in Afghanistan’
AD 27.06.2020 Rusland heeft militanten geld aangeboden om troepen van de internationale coalitie in Afghanistan te doden. Dat stellen Amerikaanse inlichtingenbronnen. Het zou gaan om groepen die gelinkt zijn aan de Taliban.
Volgens de New York Times zijn de Verenigde Staten er al maanden van overtuigd dat een Russische speciale eenheid stiekem beloningen heeft uitgeloofd voor succesvolle aanslagen. Dezelfde eenheid zou betrokken zijn geweest bij moordaanslagen en andere geheime operaties in Europa, waaronder de vergiftiging van Sergej Skripal, een voormalige Russische inlichtingenofficier. Dat was in 2018, in de Engelse stad Salisbury.
Lees ook;
Er zou ook daadwerkelijk geld zijn uitbetaald aan islamitische militanten, maar het is niet duidelijk voor welke aanslagen dat is gebeurd. In 2019 zijn er 20 Amerikanen gesneuveld in Afghanistan. Ook hier is niet duidelijk welke zijn gelinkt aan deze kwestie. Pikant is dat de aanslagen zouden hebben plaatsgevonden tijdens de vredesonderhandelingen die de Amerikanen voeren met de Taliban, en die nog steeds niet zijn afgerond.
Nog geen actie
Het Witte Huis weet niet precies wat het met de zaak aan moet. Er zijn een paar opties voorbijgekomen, variërend van een officiële klacht aan Moskou tot een reeks van oplopende sancties. Volgens bronnen heeft de Amerikaanse regering nog niks besloten. Het is onduidelijk waarom. De krant suggereert dat president Donald Trump er op gebrand is om voor de komende verkiezingen een vredesdeal met de Taliban te sluiten. Rusland heeft in elk geval nog geen weet van de beschuldigingen. ,,Als iemand komt klagen, komen we met een reactie”, aldus de woordvoerder van president Vladimir Poetin.
Ook de Taliban ontkennen dat ze dergelijke relaties hebben ‘met welke inlichtingendienst dan ook’. Een woordvoerder noemt de berichten een poging om hen in een kwaad daglicht te stellen. ,,In het verleden pleegden we inderdaad aanslagen en dat deden we met onze eigen middelen. Maar dat veranderde na onze deal met de Amerikanen om tijdens de onderhandelingen de onderlinge vijandigheden te staken. Hun levens zijn veilig, wij vallen hen niet aan.”
Niet voor het eerst
Volgens bronnen is de informatie naar boven gekomen tijdens verhoren van gevangengenomen Afghaanse militanten en criminelen. Hoe de Russische operatie precies werkte, hoe doelwitten werden geselecteerd en hoe de betalingen verliepen, is niet bekendgemaakt. Het is ook niet duidelijk of de Russen in Afghanistan zelf opereerden of elders contact hadden met de Taliban.
Het is overigens niet voor het eerst dat Moskou ervan wordt beschuldigd de Taliban te steunen. Zowel de Amerikanen als de Afghanen meldden eerder al dat de militanten onder meer lichte wapens kregen van de Russen.
‘Rusland beloofde premies aan Taliban voor doden Amerikanen in Afghanistan’
NU 26.06.2020 Het Russische leger zou premies hebben uitgeloofd aan Taliban-militanten om Amerikaanse agenten te doden in Afghanistan. Dat melden bronnen binnen de Amerikaanse inlichtingendiensten aan The New York Times.
Volgens de krant weten de Amerikaanse inlichtingendiensten al maanden van de acties van een specifieke Russische groepering. Het zou om dezelfde groep gaan die ook wordt gelinkt aan moordpogingen in Europa.
Islamitische militanten die verbonden zijn aan de Taliban zouden van de Russen verschillende premies hebben opgestreken. De inlichtingendiensten vermoeden dat de opdracht is gegeven om het vredesproces tussen de VS en de Taliban te frustreren.
Het is volgens de Amerikanen nog onduidelijk vanuit welke laag binnen de Russische regering de premies zouden komen.
Er kwamen twintig Amerikaanse militairen om het leven in Afghanistan in 2019. De krant schrijft niet of de Russen worden verdacht van enige betrokkenheid bij deze doden.
Zie ook: Historisch vredesakkoord VS en Taliban: troepen worden teruggetrokken
‘Trump in maart al ingelicht’
Het Witte Huis en de Amerikaanse inlichtingendiensten hebben nog niet officieel gereageerd op het artikel. Volgens de krant werd president Donald Trump eind maart al ingelicht. Er zou worden nagedacht over mogelijke vervolgstappen.
De beschuldiging door de inlichtingendiensten betekent een knauw in de relatie tussen Trump en het Kremlin. De Amerikaanse president heeft in de laatste vier jaar vaak toenadering gezocht tot de Russen en lovend gesproken over de Russische president Poetin.
Het Kremlin wilde vrijdag nog niet reageren tegenover The New York Times.
Lees meer over: Afghanistan Rusland Verenigde Staten Buitenland
AD 07.11.2019
Telegraaf 07.11.2019
Spoeddebat 2e Kamer
De Tweede Kamer heeft tijdens een spoeddebat op dinsdag 05.11.2019 harde kritiek op minister Ank Bijleveld van Defensie geuit. De CDA-bewindsvrouw had eerder openheid van zaken moeten geven over burgerslachtoffers bij een Nederlandse luchtaanval in Irak in 2015. De Kamer werd daarover onjuist geïnformeerd.
AD 28.11.2019
Telegraaf 28.11.2019
AD 28.11.2019
AD 21.11.2019
Onjuiste informatie aan de 2e Kamer inzake de “kwestie Irak” !!
Minister Ank Bijleveld heeft uiteindelijk op dinsdag 05.11.2019 excuses gemaakt omdat de Tweede Kamer door haar voorganger verkeerd is geïnformeerd over een dodelijke aanval in Irak door Nederlandse F-16’s. Bijlevelds voorganger, Jeanine Hennis, had in 2015 gemeld dat er geen burgerdoden waren gevallen, maar dat was foute informatie. “Ik bied daarvoor oprechte excuses aan”, zegt Bijleveld nu
© Foto Lex van Lieshout Minister Ank Bijleveld (Defensie) en kolonel-vlieger Peter Tankink (directie Operaties) tijdens een persconferentie over een aanval van een Nederlandse F-16 op een autobommenfabriek van IS in het Iraakse Hawija in 2015.
Op maandag 04.11.2019 maakte minister Bijleveld reeds bekend dat bij de aanval van Nederlandse F-16’s op een IS-doelwit in Irak in 2015 circa zeventig doden waren gevallen, onder wie burgers. Het is de eerste keer dat het kabinet zo open over een aanval is.
AD 26.11.2019
Zeker zeventig burgers zijn in 2015 om het leven gekomen door een aanval van een Nederlandse F-16 op een autobommenfabriek van IS in het Iraakse Hawija. Dat melden NOS en NRC op basis van bronnen.
Volgens NOS en NRC heeft het Amerikaanse Pentagon bevestigd dat bij de aanval in de nacht van 3 juni zeventig burgers omkwamen. De NOS schrijft echter dat ooggetuigen spreken van veel meer doden, onder wie zeker 23 kinderen.
Ook waren er honderden gewonden. Deze site schreef al eerder dat er aanwijzingen waren dat het een Nederlands vliegtuig was dat de bom afwierp. Dat geldt ook voor een bombardement in 2015 bij Mosul waar eveneens burgerslachtoffers bij vielen. Zowel de Nederlandse als de Amerikaans overheid weigerde toen meer informatie vrij te geven over die aanvallen.
Hoeveel doden er zijn gevallen bij beide incidenten, en om welke aanvallen het gaat kreeg de Kamer voor het eerst van het kabinet te horen, ruim vier jaar nadat beide incidenten plaatsvonden, en ruim twee weken nadat de NOS en NRC Handelsblad daarover berichtten.
Rechter
Eerder besloot de rechter juist nog dat Nederland niet meer openheid hoeft te geven over de luchtaanvallen. Advocate Liesbeth Zegveld had namens twee Irakezen om meer informatie gevraagd over een bombardement op een konvooi voertuigen vanuit Mosul in 2015.
Het bleek om een stoet taxi’s te gaan waarmee burgers uit de stad vluchten. Twee passagiers, die familieleden verloren bij de aanval, hebben een procedure tegen de Nederlandse staat lopen. Zij willen weten of het een Nederlandse bom was die hun geliefden doodde.
Pas na vier jaar en vijf maanden erkent de Nederlandse staat verantwoordelijkheid voor het bombardement op een bommenfabriek in de Iraakse stad Hawija, in de nacht van 2 op 3 juni 2015. De Nederlandse regering wist al binnen twee weken dat daarbij tientallen burgers om het leven kwamen – het bleken zeventig doden, onder wie 22 vrouwen en 26 kinderen. Maar het duurde tot deze maandag voordat minister Ank Bijleveld (Defensie, CDA) bereid was meer details prijs te geven.
Die late openheid komt nadat NRC en NOS op 18 oktober na onderzoek hadden geconcludeerd dat de bom die bewuste nacht werd afgeworpen door een Nederlandse F-16. Als onderdeel van de strijd tegen Islamitische Staat, waaraan Nederland in coalitieverband deelneemt.
Bijleveld heeft met dit dossier een politiek probleem geërfd van haar voorganger Jeanine Hennis (VVD). Naar nu blijkt is niet alleen de kennis verzwegen dát er burgerslachtoffers zijn gevallen in Hawija. Ook werd de Tweede Kamer er verkeerd over geïnformeerd.
Telegraaf 09.11.2019
Op 24 juni 2015 antwoordde toenmalig minister van Defensie Hennis schriftelijk op vragen van de Kamer dat voor zover bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen. Toch beschikte het ministerie toen al over een Amerikaans verslag waarin die slachtoffers wel staan vermeld. Bijleveld zegt nu: „We hadden er niets over kunnen zeggen, dat had de lijn moeten zijn. Maar dit zeggen, was verkeerd.”
Een week na die aanval meldde toenmalig minister Jeanine Hennis van Defensie aan de Kamer dat Nederland niet betrokken was bij luchtaanvallen in Irak waarbij burgerslachtoffers zouden zijn gevallen. Dat was niet correct, aldus Bijleveld nu.
Die ontkenning was fout, stelt minister Bijleveld vandaag. Of minister Hennis niet wist van de Amerikaanse conclusies, of dat ze bewust niet de waarheid sprak, schrijft ze niet. Maar het is niet de enige keer dat Hennis de Nederlandse betrokkenheid bij de dood van burgerdoden stellig ontkent.
Lees ook;
Lees meer;
Een tweede keer dat er burgerslachtoffers vielen was in de nacht van 20 op 21 september 2015. Toen werd een aanval uitgevoerd op een vermeend hoofdkwartier van IS in de Iraakse stad Mosul. Dat bleek achteraf een complex met twee woonhuizen te zijn. Bij die aanval kwamen vier mensen uit één familie om. Deze site schreef begin dit jaar al dat Nederland waarschijnlijk verantwoordelijk was voor die aanval, op het huis van Basim Razzo en zijn gezin . Defensie wilde dat toen niet bevestigen.
De Tweede Kamer wil nu opheldering van Bijleveld, die politieke verantwoordelijkheid draagt voor de uitspraken van haar voorganger. Er werden al eerder vragen gesteld over de effecten van Nederlandse bombardementen boven Syrië en Irak, over deze specifieke aanval, maar tot maandag gaf de minister geen reactie.
GroenLinks noemt de zaak „heel ernstig” en Tweede Kamerlid Sadet Karabulut (SP) schrijft dat „Bijleveld zich niet moet verschuilen achter haar voorganger.” Joël Voordewind (ChristenUnie) noemt de kwestie „zeer kwalijk en verontrustend”. Tweede Kamerlid Salima Belhaj (D66) zegt precies te willen weten wie wat wanneer wist. Alle fracties, inclusief de gehele coalitie, willen spoedig in debat met de minister.
Want het parlement moedwillig onjuist informeren geldt als politieke doodzonde. Wat ook niet helpt: minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) zei in december tegen EenVandaag dat „we geen precieze aantallen kennen”, als het gaat over burgerslachtoffers. „We hebben niet altijd gedetailleerde informatie wat er op de grond gebeurt.” Blok richtte zich hier weliswaar niet rechtstreeks tot de Kamer, maar dat het niet klopt wat hij zei, is nu duidelijk.
Telegraaf 08.11.2019
AD 08.11.2019
Spontane openheid of afgedwongen?
Het is voor het eerst dat Nederland openheid geeft over de toedracht van een luchtaanval waarbij zoveel burgerslachtoffers vielen. In de brief die minister Bijleveld maandag naar de Kamer stuurde, erkent de staat ook de verantwoordelijkheid voor een tweede geval waarbij burgers om het leven kwamen: bij een aanval in september 2015 op een vermeend hoofdkwartier van IS in Mosul. Het doelwit klopte niet, het bleek een woonhuis, en was gebaseerd op verkeerde inlichtingen. Er kwamen „zeer waarschijnlijk” vier burgers om het leven.
Bijleveld moet de Kamer ook op een andere vraag antwoord geven: is de huidige openheid van de Nederlandse regering over de burgerslachtoffers een eigen beleidskeuze, of kón ze niet anders door de publiciteit? De minister zegt nu dat ze „sowieso van plan was” de Kamer te informeren. En dat het niets te maken had met de publicaties in de media.
Het is een opvallende verklaring voor een bewindspersoon van een ministerie dat bekend staat om een doorgaans juist behoudende koers. Ze „moest”, zegt Bijleveld in een interview met NRC, „de vliegers en anderen nog spreken” voordat ze de Tweede Kamer kon informeren. Die piloten sprak de minister afgelopen donderdag, bijna twee weken na publicatie van het onderzoek. Een gebeuren na de aankomst van de eerste F-35 in Leeuwarden waarbij die vliegers elkaar sowieso al zouden treffen.
Is afgedwongen openheid – ook over het onjuist informeren van de Kamer – voldoende voor een geloofwaardig verhaal van de minister van Defensie? Deze vragen zijn mogelijk deze week al actueel. Op dinsdag debatteert de Tweede Kamer over de begroting voor Defensie. De kunst voor Bijleveld wordt nu om dat debat niet alleen over Hawija en over het vertrouwen in haar eigen positie te laten gaan.
Telegraaf 14.11.2019
Meer tijd nodig voor onderzoek
Pas eind volgende week hoopt het kabinet duidelijkheid te kunnen geven op de vraag wanneer welke minister wist over de burgerdoden door een luchtaanval van Nederlandse F-16’s in Irak ruim vier jaar geleden. Dat heeft minister Ank Bijleveld (Defensie) de Tweede Kamer donderdag 14.11.2019 laten weten.
Vorige week werd duidelijk dat de Kamer door Defensie over de kwestie onjuist is geïnformeerd. Het leidde tot een motie van wantrouwen van bijna de hele oppositie tegen Bijleveld. Zij hoorde pas enkele dagen voor het debat dat de Kamer was voorgelogen. De volksvertegenwoordiging wil nu volledige openheid van zaken, want het is volgens Bijleveld „aannemelijk” dat de meest betrokken ministeries kort na de aanval al op de hoogte zijn gebracht.
Het kabinet slaagde er niet in om nog voor woensdag 13.11.2019 informatie naar de Tweede Kamer te sturen over wie precies wat wist over het bombardement in 2015 op de Iraakse plaats Hawija. Bij een Nederlandse luchtaanval vielen destijds zeker zeventig burgerslachtoffers.
Toenmalig Defensie-minister Hennis meldde de Kamer, onjuist, dat er geen burgerslachtoffers waren en haar opvolger Bijleveld bood vorige week excuses aan voor die verkeerde informatie. Bijleveld noemde het aannemelijk dat ook andere ministeries op de hoogte waren gebracht van het incident, waaronder het departement van de premier. Met name eventuele betrokkenheid van premier Rutte ligt politiek gevoelig.
Zo volledig mogelijk
De Tweede Kamer wil nu precies weten wie wanneer op de hoogte is gesteld en welke kabinetsleden van de burgerdoden hebben geweten. Kamerleden wilden die informatie nog voor morgen ontvangen. Dan begint de behandeling in de Kamer van de begroting voor Buitenlandse Zaken.
Maar Bijleveld schrijft nu aan de Kamer, mede namens Rutte en de ministers Blok, Kaag en Grapperhaus, dat zij niet in staat is de antwoorden voor morgen af te hebben. Ze benadrukt dat het kabinet “zo volledig mogelijk wil zijn in de beantwoording van de vragen”.
Rapport hoofdkwartier Centcom zoek
Het kabinet kan een belangrijk rapport rond het Nederlandse bombardement in Irak in 2015, waarbij zeventig burgerdoden zijn gevallen, niet vinden. Dat meldt Elsevier Weekblad. Daardoor heeft het kabinet grote moeite een feitenrelaas over de kwestie op te stellen, iets wat minister van Defensie Ank Bijleveld vorige week heeft toegezegd tijdens het debat daarover.
Tijdens het debat vorige week baseerde zowel de minister als de Kamerleden zich op een ‘voorlopig rapport’ van het Amerikaanse militaire hoofdkwartier Centcom van 15 juni 2015 over de ‘nevenschade’ bij het bombardement op een bommenfabriek van Islamitische Staat in het Iraakse Hawija. Daarbij zijn zeventig doden gevallen, waaronder onschuldige burgers. De voorlopig versie van het rapport zou echter nogal beknopt geweest zijn, zonder details.
In het kort
Dit gebeurde er in de zomer van 2015:
De nacht van 2 op 3 juni 2015
In de nacht van 2 op 3 juni 2015 bombardeert Nederland een bommenfabriek van IS bij de Iraakse stad Hawija. Door foute inlichtingen zijn meer bommen in de fabriek dan gedacht en zijn de ontploffingen groter.
4 juni 2015
Persbureau Reuters spreekt in een artikel voor het eerst over ‘ongeveer 70 doden, inclusief burgers’ bij een luchtaanval op een fabriek in Hawija.
9 juni 2015
Hennis wordt voor het eerst gebriefd over onderzoek naar de luchtaanval, waaruit naar voren komt dat het ‘geloofwaardig’ is dat er bij de luchtaanval ook burgerslachtoffers zijn gevallen.
15 juni 2015
Hennis ontvangt het definitieve onderzoek van CENTCOM, het Amerikaanse hoofdkwartier voor alle militaire missies in het Midden-Oosten. Nederland werkt hiermee samen tijdens de oorlog tegen IS. Ook in het definitieve onderzoek wordt het ‘geloofwaardig’ geacht dat er burgerslachtoffers zijn gevallen. Het aantal van 70 wordt niet genoemd.
23 juni 2015
Minister Hennis informeert vervolgens de Kamer verkeerd. In antwoorden op Kamervragen schrijft ze: “Voor zover op dit moment bekend, is er geen sprake geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak.”
En dit is wat er nu 27.11.2019 bekend is over de informatievoorziening rond de aanval in Hawija;
Oktober 2014: Nederland begint bijdrage aan luchtcampagne van anti-IS-coalitie boven Irak.
Nacht van 2 op 3 juni 2015: Nederlandse F-16’s voeren een aanval uit op IS-faciliteit waar autobommen worden geproduceerd. Uit de eigen Battle Damage Assessment blijkt direct dat er sprake is van ‘onbedoelde nevenschade’, kortom: schade aan gebouwen.
4 juni 2015: Reuters meldt dat bij het bombardement op Hawija ‘een hele wijk’ is weggevaagd. Betrokkenen ter plaatse schatten het aantal doden op zeventig, zowel IS-terroristen als burgers. In de Stuurgroep Missies en Operaties (SMO) wordt de aanval besproken, inclusief de ‘secundaire explosies’, het ‘zorgvuldige targeting proces’ en de ‘mogelijkheid van eventuele burgerslachtoffers’. De ministers van Defensie, Buitenlandse Zaken en Justitie worden schriftelijk geïnformeerd. Algemene Zaken, het departement van premier Rutte, was afwezig in de SMO van 4 juni.
Juni 2015-mei 2016: tijdens deze hele periode is in de SMO met geen woord gerept over de aanval op Hawija.
9 juni 2015: minister van Defensie Hennis wordt gebriefd over de aanval. Voorlopig onderzoek door Centcom, het Amerikaanse hoofdkwartier van de anti-IS-coalitie, wijst uit dat het ‘geloofwaardig’ is dat er burgerslachtoffers zijn gevallen. Het ‘voorlopige onderzoek’ ontvangt Defensie op 15 juni.
23 juni 2015: In antwoord op Kamervragen, schrijft Hennis dat voor zover op dat moment bekend in de luchtcampagne tegen IS geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers.
Augustus 2015: Het Internationale Rode Kruis overhandigt aan Nederlandse ambassade in Bagdad een vertrouwelijke lijst van onbevestigde gevallen met burgerslachtoffers, waarin een aanval op Hawija op 4 november genoemd wordt waarbij naar verluidt 170 burgers waren gedood. De niet-gouvernementele organisatie Airwars spreekt in een openbaar rapport over tussen de 70 en 150 burgerdoden in Hawija.
Jan/feb 2016: Het initiële onderzoek van Centcom (d.d. 15 juni 2015) wordt door Defensie naar het OM gestuurd. De Yweede Kamer wordt erover ingelicht dat er twee gevallen van mogelijke burgerslachtoffers worden onderzocht.
1 juni 2017: De Tweede Kamer wordt vertrouwelijk ingelicht over gevallen waarbij mogelijk sprake was van burgerslachtoffers door Nederlandse wapeninzet.
13 april 2018: Minister Bijleveld licht de Kamer in over uitkomsten van onderzoeken van het Openbaar Ministerie naar aanvallen waarbij mogelijk sprake was van burgerslachtoffers. Locatie, datum en vermoedelijk aantal slachtoffers worden niet genoemd omdat ‘de inzet nog gaande was’.
1 januari 2019: De F-16-missie is afgelopen, het argument dat in april 2018 werd gehanteerd om informatie achter te houden, vervalt. Defensie ‘gaat aan de slag met een nieuwe toets van mogelijkheden van meer transparantie’.
Mei 2019: Minister Bijleveld zegt toe na het zomerreces te komen met een reactie op voorstellen van Kamerleden omtrent meer transparantie inzake mogelijke burgerslachtoffers.
30 september 2019: Minister Bijleveld vraagt de Kamer om meer tijd voor deze inhoudelijke reactie, ‘in het kader van zorgvuldigheid’.
18 oktober 2019: NRC en NOS melden dat Nederlandse F-16’s de luchtaanval op Hawija uitvoerden. Het Pentagon heeft desgevraagd gezegd dat er daarbij zeventig burgerdoden vielen. Bijleveld belooft dat de Kamer ‘op korte termijn’ wordt geïnformeerd over de haalbaarheid van meer transparantie.
4 november 2019: minister Bijleveld meldt de Kamer dat ‘op basis van de door Centcom aangehaalde open bronnen’ bij een Nederlandse aanval op Hawija in juni 2015 ‘ongeveer 70 slachtoffers’ zijn gevallen, ‘zowel IS-strijders als burgers’.
Dossier luchtaanval Hawija
Live AD
Teruglezen: Het Tweede Kamerdebat over burgerdoden Irak NRC
Verslaggever Inge Lengton live bij het debat;
Tweets by @IngeLengton
Dossier Luchtaanval Hawija NRC
lees: Brief MIN DEF Antwoorden Kamervragen burgerslachtoffers Karabulut 25.11.2019
lees: Brief MIN DEF Beantwoording nadere vragen over de wapeninzet in Hawija 25.11.2019
lees: Brief MIN DEF SV Karabulut over passage uit boek missie F16 25.11.2019
lees: Beantwoording nadere vragen over de wapeninzet in Hawija brief 25.11.2019
lees: regeling Werkzaamheden over antwoorden op vragen over de 70 burgerdoden in Irak Brief 20.11.2019
lees: Feitenrelaas inzake de transparantie over burgerslachtoffers bij luchtaanvallen brief 05.11.2019
lees: Transparantie burgerslachtoffers bij luchtaanvallen in de strijd tegen ISIS brief 04.11.2019
lees: kamerbrief over het iob onderzoek naar stabilisatieprogrammas in syrie 7 september 2018
lees: rapport review of the monitoring systems of three projects in syria 7 september 2018
lees: kamerbrief met voortgangsrapportage nederlandse bijdrage in strijd tegen isis 13.04.2018
lees: kamerbrief aanvullende artikel 100 brief nederlandse bijdrage aan de strijd tegen isis 29.01.2016
Bekijk ook;
Zie ook: Kabinet Rutte 2 en 3 – Nederland ook in de strijd tegen IS – deel 7
zie ook: Kabinet Rutte 2 – Nederland ook in de strijd tegen IS – deel 6
zie ook: Kabinet Rutte 2 – Nederland ook in de strijd tegen IS – deel 5
zie ook: Kabinet Rutte 2 – Nederland ook in de strijd tegen IS – deel 4
zie ook: Kabinet Rutte 2 – Nederland ook in de strijd tegen IS – deel 3
zie ook: Kabinet Rutte 2 – Nederland ook in de strijd tegen IS – deel 2
zie ook: Kabinet Rutte 2 – Nederland ook in de strijd tegen IS – deel 1
Kamer: nieuw onderzoek kabinet naar burgerslachtoffers Irak
NOS 03.12.2019 De Tweede Kamer wil dat het kabinet in Irak een nieuw onderzoek gaat doen naar de burgerslachtoffers die daar vier jaar geleden zijn gevallen bij een Nederlandse luchtaanval. Een motie daarover die vorige week werd ingediend door onder meer de regeringspartijen D66, CDA en ChristenUnie kreeg vandaag steun van een Kamermeerderheid. Coalitiegenoot VVD stemde tegen.
Vorige week verantwoordde het kabinet zich voor de gang van zaken rond de aanval op de Iraakse plaats Hawija en voor de onduidelijkheid over welke minister nu precies van wat op de hoogte was. Na een urenlang debat hield het kabinet de steun van de meerderheid: een motie van wantrouwen werd verworpen.
Nader onderzoek ter plaatse
Maar een meerderheid onder leiding van D66-Kamerlid Belhaj blijft er niet tevreden over dat nog steeds niet vaststaat hoeveel burgerslachtoffers er precies door Nederlandse toedoen zijn gevallen. Daarom moet het kabinet “ter plaatse nader onderzoek doen, waar mogelijk in samenwerking met niet-gouvernementele organisaties, de VN en lokale autoriteiten”.
Minister Bijleveld is niet erg enthousiast over dat verzoek. Ze wil de Kamer geen valse hoop bieden dat het aantal burgerslachtoffers uiteindelijk toch komt vast te staan. Ze gaat wel kijken hoe ze de motie gaat uitvoeren: “Ik zal mijn uiterste best doen.” Bijleveld benadrukte dat de situatie in Irak nog steeds onveilig is en dat dat het onderzoek bemoeilijkt.
Een idee van een deel van de oppositie om een zogenoemde parlementaire ondervraging te houden en zo meer duidelijkheid te krijgen over de Nederlandse betrokkenheid bij het bombardement haalde het niet. Ook de wens van een aantal oppositiepartijen om ex-minister Hennis geen gezant in Irak meer te laten zijn, kreeg geen meerderheid.
Bekijk ook;
Ank Bijleveld, minister van Defensie en premier Mark Rutte tijdens het debat gisteravond © ANP
Kamer blijft na debat achter met een kater: ‘Wie gelooft deze premier nog?’
AD 28.11.2019 Tijdens het debat over de burgerdoden in Irak werd het op een gegeven moment zelfs regeringspartner ChristenUnie te veel. Hoe kon premier Mark Rutte zo ijzerenheinig blijven volhouden dat er niet over de kwestie gelogen is?
Met terugwerkende kracht is het lastig te begrijpen hoe er in juni 2015 door het toenmalige kabinet is gereageerd op het bericht dat bij een aanval van een Nederlandse F-16 op een IS-bommenfabriek in het Iraakse Hawija waarschijnlijk burgerslachtoffers waren gevallen. Internationale media spraken direct al van zo’n zeventig slachtoffers.
Hoewel het kabinet twee weken later over een verlenging van de missie van onze militairen moest beslissen, is de informatie niet gedeeld in de ministerraad. Toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis vermoedt dat ze premier Rutte destijds wel heeft geïnformeerd en ze weet het zeker over toenmalige collega Koenders van Buitenlandse Zaken. Die twee zeggen daar geen herinnering aan te hebben.
Lees ook;
© ANP
Regels
Er is geen doofpot, aldus Premier Rutte.
Maar daar moet allemaal niets achter worden gezocht, hield Rutte gisteren vol tegenover een kritische Tweede Kamer. Alles is destijds ‘volgens de regels verlopen’. De informatie over de burgerdoden ‘is niet bewust achtergehouden uit angst dat de verlenging in gevaar zou komen’, zoals de oppositie vermoedt.
En dat Hennis de Tweede Kamer destijds meldde dat er bij de acties van Nederlandse F-16’s ‘voor zover op dit moment bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen’ (terwijl ze toen al wél wist van Hawija) was geen bewuste leugen, volgens Rutte. Het was ‘een fout zinnetje’. Punt. De premier benadrukte tot twee keer toe: ,,Er is geen doofpot.”
Vooraf hadden de oppositiepartijen besloten de aanval te openen op Ruttes achilleshiel: zijn geloofwaardigheid. Zijn imago heeft de afgelopen negen jaar tijdens zijn premierschap al de nodige krassen opgelopen door verbroken beloftes en plotseling geheugenverlies in lastige dossiers. Daar kwam zijn ‘niet actieve herinnering’ aan de burgerdoden in Irak nog eens bovenop. ,,Ik kan geen herinnering faken”, stelde Rutte.
Geen geloof
Nu iedereen in Den Haag verwacht dat Rutte bij de komende Kamerverkiezingen nog één keer de kar gaat trekken als lijsttrekker van zijn VVD, is dit de tactiek waarmee zijn tegenstanders hem willen verslaan. ,,Wie gelooft deze premier nog?,’’ verzuchtte zowel PVV-leider Wilders, als SP-leider Marijnissen, als FvD-voorman Baudet. ,,Het wordt wel heel moeilijk deze premier nog te geloven’’, beklaagden GroenLinks-leider Klaver en 50Plus-baas Krol zich.
Rutte wierp zelf óók de vertrouwensvraag op. ,,Als u mij niet gelooft, ga ik wat anders doen.” Een motie van wantrouwen tegen zijn kabinet werd verworpen; voor GroenLinks en PvdA ging het opzeggen van het vertrouwen in het héle kabinet een stap te ver. Toch moest Rutte toezien hoe er wederom een stukje van zijn geloofwaardigheid werd afgeknabbeld.
Tegelijkertijd kreeg de unaniem verontwaardigde oppositie geen vat op de premier. Niet dat ze het niet probeerden. Maar Rutte bleef herhalen wat hij wilde zeggen. Er was niet zo veel aan de hand. Het ‘oogde ongemakkelijk’, dat wel.
De oppositiepartijen waren verbaal zo murw geslagen dat ze voor Defensieminister Ank Bijleveld – die begin deze maand nog stuntelde in een debat over dezelfde kwestie – amper kritische vragen over hadden. De minister waarvan aan het begin werd gedacht dat zij in de grootste politieke problemen zou komen, kwam zo geen moment in gevaar.
Onderzoek
Na twee debatten en meerdere Kamerbrieven is in elk geval één ding duidelijk: niemand sloeg alarm bij het bericht dat er mogelijk burgerdoden waren gevallen door een Nederlandse bom. Betrokken bewindslieden vroegen niet door. Voor het besluit om de missie te verlengen was het volgens Rutte niet van belang, en de Amerikanen kwamen nooit met een eindrapport. Daardoor is ‘tot op de dag van vandaag’ niet duidelijk hoeveel doden er precies zijn gevallen.
Defensie moet daarom ter plekke onderzoek gaan doen in Hawija, wil de Kamer. Maar fact-finding wordt vier jaar na dato wel lastig, stelde Bijleveld, die waarschuwde voor valse hoop. ,,We gaan alle feiten niet boven tafel krijgen.” Maar de Kamer vindt dat het in elk geval geprobeerd moet worden. Dat is, stelde initiatiefnemer D66-Kamerlid Salima Belhaj, een ‘morele plicht’.
Ank Bijleveld, minister van Defensie en premier Mark Rutte tijdens het debat in de Tweede Kamer. Foto: ANP/ Koen van Weel
BIN 28.11.2019 Informatie over burgerdoden heeft geen rol gespeeld in de beslissing over de verlenging van de missie in Syrië en Irak. Dat zei premier Mark Rutte gisteravond in een urenlang debat. Het kabinet overleefde een motie van wantrouwen van de SP.
Jesse Klaver vroeg zich in het debat af of er mogelijk niet over burgerslachtoffers werd gerept omdat er drie weken na de aanval beslist moest worden over verlenging. “Dat is echt onzin”, reageerde Rutte. “Er is geen doofpot.”
Ook Thierry Baudet vermoedde dat er niks is gezegd over burgerdoden om de verlenging van de missie niet in gevaar te brengen. “Dit gaat om de integriteit van de democratie.”
Mogelijke burgerslachtoffers waren “niet relevant” voor het besluit om te verlengen, zo verdedigde Rutte het Kabinetsoptreden. “Er is altijd een risico op burgerslachtoffers.”
Alle procedures zijn correct gevolgd na de melding van burgerslachtoffers door een Nederlandse aanval in Irak in 2015, benadrukte premier Mark Rutte woensdagavond. Maar hij snapt ook het “ongemak” dat er bij de Kamer hierover heerst.
Rutte kan zich informatie van Hennis niet herinneren
Waarom gingen de alarmbellen niet af toen media een dag na de aanval meldden dat er zeker zeventig burgerdoden waren gevallen, vroegen partijen herhaald. Omdat het werd onderzocht, verklaarde Rutte keer op keer. En de internationale coalitie kon op basis van die openbare bronnen niks vaststellen. Daarna sleepte het dossier zich voort.
Ook het idee dat daardoor de Kamer verkeerd is geïnformeerd over de verlenging, klopte volgens de premier niet. Het protocol was destijds dat de Kamer nooit zou zijn geïnformeerd over burgerslachtoffers. PVV-voorman Geert Wilders zei dat de Kamer is “gepiepeld en dat is onvergeeflijk”.
De procedure is inmiddels veranderd. De Kamer wordt nu zo snel mogelijk op de hoogte gesteld als er burgerdoden vallen door een Nederlandse inzet.
Rutte herhaalde zich niet te kunnen herinneren dat toenmalig minister Jeanine Hennis van Defensie hem “vermoedelijk” op de hoogte heeft gesteld van mogelijke burgerdoden. Hennis weet ook niet meer waarom zij de Kamer enkele weken na de actie onjuist heeft geïnformeerd.
Kabinet overleeft motie van wantrouwen
Rutte hield strak aan zijn verdedigingslinie vast. Het lukte de oppositie niet om die te doorbreken. “Het kabinet doet hier te gemakkelijk over”, oordeelde Klaver. De coalitiepartijen waren mild. Zij willen vooral dat Defensie transparanter wordt. Een voorstel van D66 en ChristenUnie om ter plekke in Hawija onderzoek te doen naar burgerslachtoffers kreeg steun van een meerderheid.
Minister Ank Bijleveld (Defensie) stond door het optreden van Rutte in de luwte. Slechts een half uur was ze aan het woord. Ze kreeg begin deze maand na een slecht optreden een motie van wantrouwen aan haar broek, die door vrijwel de hele oppositie werd gesteund. Een tweede motie van wantrouwen van de SP, die ook tegen de rest van het kabinet was gericht, haalde het woensdag bij lange na niet.
Kabinet doorstaat motie van wantrouwen rond burgerdoden Irak
AD 28.11.2019 Het kabinet heeft in de kwestie over de Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden in Irak opnieuw een motie van wantrouwen doorstaan. Die kreeg alleen steun van de SP, PVV, Partij voor de Dieren, Denk, 50Plus, Forum voor Democratie en eenpitter Femke Merel van Kooten-Arissen.
Het is een kwestie van vertrouwen. Het is de vraag of u mij gelooft. Zo niet, dan ga ik iets anders doen. Zo ja, dan blijf ik, aldus Premier Rutte
Minister-president Mark Rutte stelde tijdens het debat zelf de vertrouwensvraag toen hij – tot ongenoegen van de Kamer – bleef volhouden dat hij zich niet herinnert dat Hennis hem destijds heeft ingelicht over het bombardement.
,,Dat wil niet zeggen dat het niet gebeurd is. Maar ik moet hier de waarheid spreken. Ik kan geen herinnering faken”, stelde Rutte. ,,Het is een kwestie van vertrouwen. Het is de vraag of u mij gelooft. Zo niet, dan ga ik iets anders doen. Zo ja, dan blijf ik.”
Rutte kan aanblijven, nu de motie die het vertrouwen in hem, Defensieminister Ank Bijleveld en ‘het hele kabinet’ werd verworpen.
Bijleveld wachtte voor de tweede keer deze maand een zwaar debat over de burgerdoden die door toedoen van een Nederlandse bom vielen in Hawija en hoe de Kamer daarover vervolgens verkeerd werd geïnformeerd. Zij kreeg echter nauwelijks kritische vragen, omdat de oppositie nu vooral Rutte bestookte met vragen.
Geen herinnering
Geert Wilders (PVV), Thierry Baudet (FvD), Ank Bijleveld, minister van Defensie en premier Mark Rutte © ANP
,,Het einde van dit kabinet is nabij en de burger zal zeggen: premier Rutte? Ik heb geen actieve herinneringen aan die man’’, zei PVV-leider Geert Wilders met een verwijzing naar Ruttes eigen verweer. Zelfs de doorgaans voorzichtige oppositiepartij SGP zei ‘kristalheldere’ antwoorden van de premier te verlangen en niet dat hij ‘ergens geen actieve herinnering aan heeft’.
Een groot deel van de oppositie verdenkt het vorige kabinet onder leiding van Rutte ervan dat bewust is gelogen over de burgerdoden. De Tweede Kamer moest in de weken na het misgelopen bombardement in 2015 instemmen met een verlenging van de missie van de Nederlandse F-16’s in het gebied.
Vrijwel alle oppositiepartijen vinden het al te toevallig dat uitgerekend in de dagen na het bombardement in zowel een brief aan de Tweede Kamer als in een Kamerdebat door toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis is gezegd dat er ‘voor zover op dit moment bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen’.
Inmiddels is bekend dat al direct na het bombardement begin juni 2015 bekend was dat de explosie veel groter was dan gedacht en dat er waarschijnlijk burgerslachtoffers waren gevallen. In allerlei – buitenlandse – media werd toen al gesproken over zeventig slachtoffers. Dat was dus vóór Hennis de Tweede Kamer verkeerd informeerde.
Verlengen van missie
Dit debat gaat niet over burgerdoden, maar over betrouwbaarheid van de premier, aldus Thierry Baudet, FvD.
,,Was het verlengen van de missie belangrijker dan het delen van de waarheid?’’, sneerde GroenLinks-leider Jesse Klaver gisteravond. Ook andere oppositiepartijen vonden de samenloop van omstandigheden te toevallig. ,,Dit debat gaat niet over burgerdoden, maar over betrouwbaarheid van de premier”, vond Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet. ,,De totale militaire misser moest uit het nieuws gehouden worden, want de missie moest koste wat kost verlengd worden.’’
Hennis heeft laten weten dat ze Rutte ‘vermoedelijk’ wel gebeld heeft, maar dat ze hem ‘niet alarmerend’ heeft verteld over de mogelijkheid van burgerdoden. ,,Hoe kun je niet alarmerend worden geïnformeerd over burgerdoden?’’, vroeg SP-leider Lilian Marijnissen zich af. ,,Waarom heeft de premier niet doorgevraagd? Had dat iets te maken met het verlengen van de missie die niet in gevaar mocht komen?’’
Dat ontkent Rutte. Volgens hem zijn de burgerdoden niet besproken in de ministerraad destijds. ,,Dat is ook logisch. Voor het nemen van het besluit om de missie te verlengen was dat ook niet relevant. We wisten altijd dat bij deze missie risico was op burgerslachtoffers. Het ging om levensgevaarlijk gebied.’’
Niet bewust
Volgens Rutte is er destijds een fout gemaakt, maar mag niet de conclusie worden getrokken dat de Kamer bewust is voorgelogen. ,,Het was beleid de Kamer niet te informeren over burgerdoden om de veiligheid van onze vliegers niet in gevaar te brengen.
Er had destijds in die brief moeten staan: u krijgt die informatie niet.’’ In plaats daarvan kwam er ‘een verkeerd zinnetje’ in een Kamerbrief. Achteraf, zegt hij, is niet meer ‘te reconstrueren’ hoe die fout gemaakt is. Maar, benadrukte de premier tot twee keer toe: ,,Er is geen doofpot.”
Dit kwam Rutte op harde kritiek te staan. Klaver: ,,Hoe kunt u dit iets anders noemen dan een leugen als Defensie wist dat die burgerdoden er waren?’’ Ook regeringspartij ChristenUnie had moeite met Ruttes uitleg. ,,Deze fout moet bewust zijn gemaakt”, vermoedde Kamerlid Joël Voordewind.
De SGP wilde vervolgens weten of Hennis nog is gevraagd hoe het ‘foute zinnetje’ in de brief kwam die onder haar verantwoordelijkheid naar de Kamer werd gestuurd. Dat moest Rutte eerst even navragen, maar het antwoord was ‘ja’. Volgens Rutte zegt Hennis niet te weten waarom maar ‘volgens haar is het niet bewust verkeerd in de Kamerbrief terechtgekomen’.
Hoe kunt u dit iets anders noemen dan een leugen als Defensie wist dat die burgerdoden er waren?, aldus Jesse Klaver, GroenLinks.
Onderzoek
De regeringspartijen namen het op voor Rutte en huidige Defensieminister Bijleveld. Sloeg D66-Kamerlid Salima Belhaj tijdens het vorige debat nog een harde toon aan, nu was haar boodschap milder.
Ze kwam met een motie die Defensie oproept onderzoek te doen in Hawija. In 2015 was dat door het gevaar in de door IS gedomineerde regio niet mogelijk, maar nu wel, stellen de democraten. Het voorstel, dat mede wordt ingediend door het CDA, krijgt steun van een Kamermeerderheid.
Maandag bleek dat er door de Amerikanen nooit een eindrapport werd opgemaakt van het misgelopen bombardement. Daardoor is ‘tot op de dag van vandaag’ niet duidelijk hoeveel burgers de dood vonden.
Volgens D66 en CDA heeft Nederland ‘de morele plicht’ om dat alsnog in kaart te brengen én te onderzoeken hoe het kon gebeuren dat er in de bommenfabriek – het doelwit van de Nederlandse bom – veel meer springstof lag dan gedacht.
Volgens Bijleveld gaat zo’n ‘fact-finding mission na vier jaar heel erg lastig worden’. Ze zei de Kamer geen valse hoop te willen geven. ,,We gaan alle feiten niet boven tafel krijgen.”
Rutte ontkent doofpot rond Hawija-bombardement
Trouw 28.11.2019 De oppositie probeerde woensdagavond in het debat over het bombardement op het Iraakse Hawija met vermoedens premier Rutte klem te zetten. Die gaf geen krimp.
Een nieuw debat over burgerdoden in Haijwa, een nieuwe motie van wantrouwen voor Ank Bijleveld. Opnieuw kwam de minister van defensie niet ongeschonden uit een confrontatie met de Tweede Kamer over een Nederlands bombardement boven Irak, juni 2015. Daarbij vielen naar alle waarschijnlijkheid tientallen burgerdoden.
Drie weken geleden moest alleen Bijleveld de klappen van de oppositie opvangen, dit keer waren de pijlen vooral gericht op premier Mark Rutte. Ook hij moest een motie van wantrouwen incasseren van SP, PVV, Denk, 50Plus, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie en het lid Van Kooten. Beide bewindslieden hielden aan het begin van de nacht steun van een ruime Kamermeerderheid.
Toch werd het een bij vlagen vervelend debat voor Bijleveld en zeker voor Rutte. Meerdere fracties geloven niet dat Rutte ‘geen herinneringen’ heeft aan burgerdoden bij het bombardement op Hawija, zoals hij zelf verklaart.
Onder meer Jesse Klaver (GroenLinks) en Geert Wilders (PVV) vermoeden dat de zaak destijds bewust is weggemoffeld, omdat het kabinet nog diezelfde maand moest beslissen over verlenging van de Nederlandse missie. Nieuws over burgerslachtoffers zou dit besluit in de weg kunnen staan.
Klaver noemde het ‘moeilijk voor te stellen dat er in het kabinet wel is gesproken over verlenging van de missie, en dat de burgerdoden daarbij niet zijn genoemd.’ Gezien de belangstelling die de premier doorgaans heeft voor internationale politiek en veiligheid, is het volgens de fractieleider van GroenLinks ook ongeloofwaardig dat hij zegt zich niets te herinneren van het bombardement.
Rutte ontkent stellig dat er motief was om te liegen. “Er is geen sprake van een doofpot”, zei hij tijdens het debat. Het was kabinetsbeleid om tijdens een missie niets te zeggen over burgerdoden. “Er had dus nooit iets aan de Kamer gemeld kunnen worden over Hawija.”
Er is volgens Rutte alleen een fout gemaakt door toenmalig defensieminister Hennis, kort na het bombardement, door de Kamer te vertellen dat daar geen burgerslachtoffers waren gevallen. Ze had moeten zwijgen, aldus de premier.
Rutte ziet ook geen enkele reden om destijds nieuws over burgerdoden te verdoezelen. Het had, zegt hij, sowieso geen rol gespeeld bij het besluit om de militaire missie boven Irak te verlengen. “We wisten altijd dat het risico op burgerdoden bestond.”
Veel meer dan verwijzen naar een mogelijk motief konden Kamerleden uiteindelijk niet. Daarmee werd de zaak het woord van Rutte tegen vermoedens van oppositieleden. De premier: “Het is aan de Kamer of u mij gelooft of niet. Zo niet, dan ga ik wat anders doen.”
Geheugenverlies
Naast de mogelijkheid van toedekken probeerden oppositiepartijen Rutte te pakken op zijn geheugenverlies, dat volgens hen geveinsd is. De premier houdt vol dat hij zich niet herinnerd dat hij destijds is geïnformeerd over mogelijke burgerslachtoffers, terwijl Hennis vermoedt dat zij hem dit wel verteld heeft.
Wilders trok een vergelijking met ontbrekende herinneringen bij de memo’s over de dividendbelasting, de door Zijlstra verzonnen ontmoeting met Poetin, en de bonnetjesaffaire van Teeven en Opstelten. Telkens had Rutte geen ‘actieve herinnneringen’.
De Tweede Kamer wil dat defensieminister Ank Bijleveld een nieuw onderzoek naar het precieze aantal slachtoffers in Hawija instelt. Dat zegde ze toe, tegelijkertijd temperde de minister de verwachtingen over wat er vier jaar later nog boven tafel komt. “Ik zal mijn uiterste best doen. Maar ik wil geen valse hoop bieden.”
Lees ook:
De Nederlandse bom op de bomfabriek in Hawija trof IS hard
Het kabinet moet de Kamer overtuigen dat Rutte echt niets wist, en dat er om goede redenen verschillen zijn tussen wat Bijleveld in een brief en in een eerder debat meldde.
Meer over; Mark Rutte politiek Hawija Ank Bijleveld Marno de Boer
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cd4d3d28-116e-11ea-867c-02c309bc01c1.jpg)
Rutte over Hawija: suggestie oppositie ’echt onzin’
Telegraaf 28.11.2019 Premier Rutte en minister Bijleveld (Defensie) hebben bij het debat over burgerdoden in Irak voldoende vertrouwen gehouden van de Tweede Kamer.
Een motie van wantrouwen, ingediend door de SP, kreeg steun van de PVV, 50Plus, FvD, de Dierenpartij, Denk en Van Kooten. GroenLinks, dat steevast over ’leugens’ sprak, steunde de motie niet. Toch suggereerde voorman Klaver dat de informatie over mogelijke burgerdoden bij de luchtaanval in 2015 bewust onder de pet was gehouden om de verlenging van de missie niet in gevaar te brengen.
De minister-president stelt dat het altijd zo is geweest dat er risico’s zijn op burgerdoden bij dit soort operaties. „Het vermoeden dat het is toegedekt vanwege het verlengingsbesluit is gewoon niet waar”, zegt Rutte. „Echt onzin.” Hij stelt verder dat de Tweede Kamer in die tijd nooit geïnformeerd werd over slachtoffers om militairen in het veld niet in gevaar te brengen. Ook niet vertrouwelijk.
Desondanks zei toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis enkele weken na de aanval in een brief aan de Kamer dat er geen burgerdoden waren gevallen. Volgens Rutte was dat een ’fout’. Hennis, zo stelt de premier, had moeten zeggen dat er geen informatie over burgerdoden werd gedeeld.
PVV-voorman Geert Wilders vindt dat de Kamer is „gepiepeld en dat is onvergeeflijk”. GroenLinks-leider Jesse Klaver is van mening dat er geen sprake is van een fout: „het is een leugen.”
De Kamer voert vanavond een kritisch debat over de informatie die is gedeeld over een Nederlandse luchtaanval in Irak in 2015. Daarbij vielen mogelijk 70 burgerslachtoffers.
Uit een brief van defensieminister Bijleveld blijkt dat behalve toenmalig minister Hennis ook ministers Van der Steur (Justitie) en Koenders (Buitenlandse Zaken) waren ingelicht over mogelijke burgerslachtoffers bij een bombardement van 3 juni 2015 op een autobommenfabriekje in Hawija.
De informatie was met Ruttes ministerie Algemene Zaken gedeeld. Hennis had volgens haar eigen herinnering ’vermoedelijk’ ook de premier mondeling op de hoogte gesteld van de bevindingen – grotere explosie dan verwacht, nader onderzoek nodig naar burgerslachtoffers. Rutte sluit niet uit dat het gesprek heeft plaatsgevonden, maar kan zich het niet herinneren.
SP: heeft Rutte dan niet doorgevraagd?
„Dat hebben we eerder gehoord”, hoont SP-fractieleider Marijnissen, die het spannende debat over de F-16 luchtaanval aftrapte. Ze wees erop dat de premier wel vaker op cruciale momenten zijn geheugen kwijt lijkt te zijn. Het verbaast haar dan ook niet dat dit bij de luchtaanval mogelijk opnieuw is gebeurd. „Kwam het hem goed uit, of drong het echt niet door en hebben we een ander probleem te pakken?”, wil zij van Rutte weten. „Heeft hij dan niet doorgevraagd?”
GL-leider Klaver denkt dat het het kabinet wel goed uitkwam om gegevens over de burgerdoden niet naar boven te laten komen. Toen de berichten over mogelijke slachtoffers naar buiten kwamen via diverse media en de Amerikanen die er onderzoek naar deden, moest Nederland beslissen over het verlengen van de Nederlandse militaire missie in Irak.
„Was het verlengen van de missie belangrijker dan de waarheid?”, wil Klaver weten. „Het heeft er alle schijn van dat cruciale info werd achtergehouden.” Hij wil een tijdlijn over de besluitvorming van de missie.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6f9aaa70-1174-11ea-9c71-02d2fb1aa1d7.jpg)
Ank Bijleveld, minister van Defensie en premier Mark Rutte buigen zich over de burgerdoden in Irak. Op de voorgrond enkele prominente Kamerleden. Ⓒ ANP
Oppositieleider Wilders (PVV) vindt dat de Hawija-kwestie „aan alle kanten stinkt”. Hij heeft er moeite mee om de herinneringen van voormalig minister Hennis over het voorval te geloven.
Hij vraagt zich af hoe het kan dat zij niet geheel zeker weet dat zij premier Rutte ervan op de hoogte heeft gebracht, maar dat zij wel zeker lijkt te weten dat dit op een manier gebeurde die niet alarmerend was. „Hoe kan dat?”, wil Wilders weten. „Volgens mij kan alleen een geboren leugenaar dat.”
Ook hij wijst erop dat de VVD en de premier wel vaker aan geheugenverlies lijken te lijden, zoals bij de memo’s over de dividendtaks en het uit de duim gezogen bezoekje van Halbe Zijlstra aan het buitenhuis van Poetin. „De VVD is één grote leugenmachine”, concludeert de PVV’er. Hij weet het zeker. „Het einde van het kabinet is nabij en de burger zal zeggen: premier Rutte? Ik heb geen actieve herinnering aan die man.”
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6fe08a36-1174-11ea-9c71-02d2fb1aa1d7.jpg)
Ⓒ ANP
Wilders richt zijn pijlen ook op de PvdA. Niet alleen de premier zou namelijk over de mogelijke burgerdoden zijn geïnformeerd, maar ook toenmalig PvdA-ministers Koenders (Buitenlandse Zaken) en Ploumen (Buitenlandse Handel). Volgens Wilders waren de PvdA-bewindslieden betrokken bij de brief die waarin Bijlevelds voorganger de Tweede Kamer verkeerd informeerde. „De handtekeningen van Koenders en Ploumen stonden eronder”, schampert hij. Hij noemt de PvdA ’medeschuldig’.
De coalitie is beduidend milder. D66-Kamerlid Belhaj wil 4,5 jaar na de luchtaanval dat er alsnog een nieuw onderzoek wordt gedaan naar de hoeveelheid burgerdoden in Hawija. Een Kamermeerderheid lijkt dat te gaan steunen.
Maar minister Bijleveld en premier Rutte lijken van D66 verder weinig te hoeven vrezen. Belhaj vindt dat Bijleveld haar verantwoordelijkheid heeft genomen. Wel wil ze weten waarom de CDA-bewindsvrouw de afwikkeling zo ’onhandig’ heeft gedaan.
CDA-Kamerlid Van Helvert roemt precisiebombardementen van onze F-16-vliegers. „Maar juist als het fout gaat, moet Defensie zorgvuldig informeren”, erkent hij. Hij wil dat het kabinet kritisch terugblikt en lessen trekt.
Verslaggever Inge Lengton is live bij het debat aanwezig; Tweets by @IngeLengton
Rutte bestrijdt kwade opzet bij achterhouden burgerdoden Hawija
NU 27.11.2019 Premier Mark Rutte bestrijdt de suggestie dat het ministerie van Defensie in 2015 bewust heeft verzwegen dat er mogelijk burgerdoden waren gevallen bij de aanval op Hawija om op die manier de verlenging van de IS-missie in Irak niet te dwarsbomen. “Er is geen sprake van doofpot”, zei de minister-president woensdagavond tijdens een debat in de Tweede Kamer.
Volgens Rutte was het voor de besluitvorming om de missie te verlengen “niet relevant” dat er burgerslachtoffers waren gevallen, omdat er rekening werd gehouden met het risico op burgerslachtoffers. Bovendien, zo stelt Rutte, is het nooit duidelijk geworden hoeveel doden er officieel zijn gevallen.
GroenLinks en Forum voor Democratie (FVD) vermoeden dat er moedwillig informatie is achtergehouden om ervoor te zorgen dat een verlenging van de IS-missie zou doorgaan. “Was het verlengen van de missie belangrijker dan het delen van de waarheid?” vroeg Jesse Klaver (GroenLinks). Thierry Baudet (FVD): “Dit debat gaat niet meer alleen over de burgerdoden, maar over de betrouwbaarheid van deze premier en deze regering.”
De twee partijleiders wezen op de informatie over mogelijke burgerslachtoffers als gevolg van Nederlandse bombardementen die het ministerie van Defensie begin juni 2015 al had, maar verzweeg voor de Kamer.
Niet lang daarna kondigde het kabinet aan de IS-missie te verlengen en schreef het in een brief aan de Kamer dat Nederland, voor zover bekend, niet betrokken is geweest bij luchtaanvallen waar burgerslachtoffers zijn gevallen.
In een debat op 30 juni van dat jaar sprak de Kamer vervolgens over de verlenging van de missie, maar zonder alle informatie.
Baudet ziet motief voor verzwijgen
Volgens Baudet doet het kabinet alsof het om “een slordigheid gaat”, maar hij vermoedt kwade opzet. De FVD-leider ziet “een motief” om de informatie achter te houden en dat is dat het voor het kabinet heel moeilijk zou worden om instemming van de Kamer te krijgen voor de verlenging van de missie als bekend zou worden dat Nederlandse bommen “een hele woonwijk hebben weggevaagd”.
Klaver denkt er, in andere bewoordingen, hetzelfde over. “Het heeft er alle schijn van dat doorgaan missie zo belangrijk was, dat cruciale informatie is achtergehouden.”
Hij wil alle documenten inzien die geleid hebben tot het kabinetsbesluit om de missie te verlengen. Dat moet ook duidelijk maken wat premier Rutte precies wist en wanneer hij precies op de hoogte is gesteld van het aantal burgerdoden.
Rutte: ‘Kans op burgerslachtoffers altijd aanwezig’
Volgens Rutte gaat het om niet meer dan een fout in de Kamerbrief van 23 juni 2015. In de brief wordt gemeld dat er voor zover bekend geen burgerslachtoffers zijn gevallen, maar het beleid was dat het kabinet geen mededelingen zou doen over de missies.
Voor de besluitvorming in de ministerraad is het volgens de premier niet relevant geweest om te weten of er burgerslachtoffers zijn gevallen, omdat het risico daarop bekend was. Maar wat Klaver betreft is dát niet relevant. “Het gaat erom dat de ministerraad een besluit heeft genomen zonder alle relevante informatie.”
Ook coalitiepartij ChristenUnie is kritisch. Joël Voordewind wil weten hoe de fout in de Kamerbrief terecht is gekomen. “Hoe en waarom is de Kamer destijds verkeerd geïnformeerd?” Volgens de premier is het echter onmogelijk om te reconstrueren hoe de fout in de brief is beland.
Baudet vraagt zich af of Rutte weg mag komen met ‘sorry’
Bijleveld overleefde eerder motie van wantrouwen
De Kamer debatteerde voor de tweede keer in korte tijd over burgerdoden in Hawija. Twee weken geleden overleefde defensieminister Bijleveld ternauwernood een motie van wantrouwen nadat zij moest toegeven dat de Tweede Kamer in 2015 verkeerd is geïnformeerd over de Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden in Irak.
Bijleveld voegde daaraan toe dat dat het ministerie van Buitenlandse Zaken en van Algemene Zaken, het ministerie van premier Rutte, in 2015 op de hoogte zijn gesteld. Maar daar staat de premier helemaal niets van bij.
Uit de Kamerbrief van afgelopen maandag blijkt dat toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis in 2015 de toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders, mondeling heeft geïnformeerd over Hawija en dat ze de premier “vermoedelijk” over dit onderwerp heeft gesproken. De toon van haar boodschap zou “niet alarmerend” zijn geweest. Premier Rutte zegt zich dat gesprek niet te kunnen herinneren, maar sluit ook niet uit dat het wel heeft plaatsgevonden.
Ondanks dat meerdere partijen in de Kamer het moeilijk konden geloven dat de premier zich daar niets over kon herinneren, bleef Rutte volhouden dat hij er geen herinnering aan heeft. Of de premier daarover de waarheid vertelt, is volgens Rutte “een kwestie van vertrouwen”.
Een klein deel van de oppositie heeft dat vertrouwen niet meer. De SP diende met de steun van PVV, PvdD, 5PLUS, DENK, FVD en Lid Van Kooten-Arissen een motie van wantrouwen in tegen Bijleveld, Rutte en het hele kabinet, maar haalde geen meerderheid. Ook het voorstel om een parlementaire ondervraging lijkt te stranden. Over die motie, waar PVV, GroenLinks, SP, PvdD, 50PLUS, DENK, FVD en Lid Van Kooten-Arissen achter staan, wordt op een later moment gestemd.
Lees meer over: Politiek
Rutte ontkent doofpot burgerdoden Irak
RTL 27.11.2019 Er was volgens premier Rutte geen doofpot over de mogelijke burgerdoden tijdens een Nederlandse bomaanval op Hawija in Irak in 2015. Dat zei hij vanavond tijdens een pittig debat in de Tweede Kamer. Oppositiepartijen houden grote moeite met zijn verhaal.
Premier Rutte moest samen met minister Ank Bijleveld tekst en uitleg geven over de communicatie rond de burgerdoden die vielen tijdens een Nederlands bombardement in Irak, in 2015.
‘Geen herinnering’
De Kamer wilde weten wat Rutte wist over het Nederlandse bombardement op een IS-bommenfabriek in Irak. De premier herhaalde tijdens het debat meerdere keren dat hij ‘geen herinnering heeft aan informatie in de maand juni in 2015’.
Rutte zei: “Ik kan u niet dwingen om mij te geloven. Het is een vertrouwensvraag. Ik kan een herinnering die ik niet heb, niet faken.”
Grote moeite houden met het geheugen
De oppositie blijft grote moeite houden met het haperende geheugen van Rutte. PVV-voorman Geert Wilders vindt dat de Kamer is ‘gepiepeld en dat is onvergeeflijk’.
Ook Jesse Klaver heeft veel moeite met Ruttes verhaal. “Het heeft er alle schijn van dat voor het doorgaan van de missie cruciale informatie is achtergehouden.”
De SP stelde dat de waarheid nog altijd niet boven tafel is, daarom diende de partij een motie van wantrouwen in tegen Rutte, minister Bijleveld en het hele kabinet. De SP kreeg daarbij de steun van oppositiepartijen PVV, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie, Denk en het onafhankelijk Kamerlid Van Kooten-Arissen.
Een pittig #debat voor Premier Rutte en minister Bijleveld van Defensie, op dit moment in de Tweede Kamer. Over een Nederlands bombardement in Irak, vier jaar geleden. Wie wist wat wanneer? En waarom is de Kamer boos? Hier een samenvatting in anderhalve minuut:
4 7:37 PM – Nov 27, 2019 See floor bremer’s other Tweets
Wanneer wist hij dat wel?
Wanneer de premier wel wist dat er burgerdoden waren gevallen? De topambtenaren van Rutte zijn in mei 2016 over definitieve rapporten geïnformeerd.
Maar hoeveel burgerdoden er bij de aanval zijn gevallen, blijft tot de dag van vandaag onduidelijk. Rutte zei: dat er bij de aanval ‘zeer waarschijnlijk burgerslachtoffers zijn gevallen,’ maar er zijn volgens hem geen aantallen genoemd.
Fout
Dat toenmalig minister van Defensie-Jeanine Hennis- enkele weken na de aanval in een brief aan de Kamer zei dat er geen burgerdoden waren gevallen. was volgens Rutte een fout, maar geen doelbewuste misleiding.
De oppositie vond dat weinig geloofwaardig, maar van opzet is volgens Rutte ‘0,0 bewijs’.
‘Niet relevant voor de verlenging van de missie’
De oppositie verdenkt Rutte ervan, dat hij de burgerdoden geheim willen om te voorkomen dat de Kamer bezwaar zou willen maken tegen de verlenging van de missie in Irak. Dat besluit volgde korte tijd na de aanval. Volgens de premier is dat verwijt ‘grote onzin.’
Dat er burgerdoden zijn gevallen was volgens hem ‘niet relevant’ voor het besluit tot verlenging van de missie. “Er is altijd een risico op burgerslachtoffers”, zei hij.
Meer transparantie
Wel beloven Rutte en minister Bijleveld de Tweede Kamer voortaan meer transparantie te geven over missies. Er zijn daarvoor nieuwe beleidsregels opgesteld.
Harde kritiek tijdens debat burgerdoden Irak: ‘Kan ik Rutte nog geloven?’
Het bombardement op Hawija
Vanaf oktober 2014 tot juli 2016 nam Nederland voor het eerst deel aan een F-16-missie boven Irak en Syrië. Na publicaties van NRC en NOS dit najaar blijkt dat Nederland verantwoordelijk is geweest voor een bombardement op een bommenfabriek van IS in Hawija, Irak. Zeker 70 burgers zouden daarbij om het leven. Zowel Defensie als het Openbaar Ministerie onderzocht het bombardement. Volgens Defensie zijn alle procedures gevolgd. Het OM vindt geen strafbare feiten.
De toenmalige minister van Defensie, Jeanine Hennis, wist al in 2015 over de burgerdoden, maar gaf foute informatie aan de Tweede Kamer. Op 23 juni 2015 zei ze dat geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak. Daarvoor bood huidig minister Ank Bijleveld tijdens een debat begin november haar excuses aan.
RTL Nieuws; Mark Rutte Ank Bijleveld
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data52464598-89fead.jpg)
De Tweede Kamer eiste van premier Rutte en minister van Defensie Ank Bijleveld opheldering over de burgerslachtoffers in Hawija. Foto David van Dam
Wie wist wat en op welk moment?
NRC 27.11.2019 In de Tweede Kamer kwam de vraag op of de verlenging van de Irak-missie een rol speelde bij de verhulling van informatie. Een motie van wantrouwen werd verworpen.
Hoe kan het dat niemand – premier Mark Rutte voorop – in 2015 gealarmeerd raakte van het Nederlandse bombardement op het Irakese Hawija, waarvan van meet af aan duidelijk was dat er meer schade, en „waarschijnlijk” burgerslachtoffers bij waren gevallen?
Die vraag werd, in vele gedaantes, op woensdagavond gesteld door alle partijen én regeringspartijen D66 en ChristenUnie aan premier Mark Rutte (VVD) en minister Ank Bijleveld (Defensie, CDA).
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/10/data50747892-93ea43.jpg)
Lees ook de reconstructie van NRC: Nederlandse bom doodde 70 mensen
In het eerste deel van het debat over de burgerslachtoffers die vielen in Hawija en over de vraag wie daarover wat en op welk moment wist, richtte de Tweede Kamer zich vooral op Rutte.
Maar ook de „zwijgcultuur” bij het ministerie van Defensie kwam aan bod (PvdA), de „selectieve dementie” van premier Rutte (Denk) en de vraag of „dit kabinet de waarheid wel wíl weten” (SP). D66 vroeg de minister alsnog een onderzoek in te stellen naar het exacte aantal burgerdoden dat in 2015 viel.
GroenLinks kwam met nieuwe feiten: want op 19 juni 2015, tien dagen nadat de toenmalige Defensieminister Jeanine Hennis (VVD) was gebrieft over de schade die het Nederlandse bombardement had aangericht, verstuurde het toenmalige kabinet-Rutte II een brief aan de Tweede Kamer, waarin ze aankondigde de Nederlandse bijdrage aan de anti-IS-coalitie in Irak te verlengen. „Was het verlengen van de missie belangrijker dan het delen van de waarheid?”, vroeg Jesse Klaver.
Want die kennis, die niet werd vermeld in het overzicht dat Bijleveld al eerder naar de Tweede Kamer stuurde, schijnt nieuw licht op de context van die tijd: uit die verlengingsbrief blijkt dat in de ministerraad in juni 2015 met zekerheid is gesproken over de Nederlandse bijdrage in Irak. Zijn de burgerdoden daar ter sprake gekomen?
Nee, zei Rutte stelllig, toen hij begon de Kamer te antwoorden. De premier ontkende dat er bewust informatie voor de Kamer is achtergehouden, met als doel de missie in Irak te verlengen. Ook nadat Joël Voordewind van coalitiepartij ChristenUnie dat nadrukkelijk had gezegd. „Er is geen doofpot”, zei Rutte. En ook: „Ik kan geen herinneringen faken die ik niet heb.”
Afgeweken van de officiële lijn
Echt spannend werd het niet voor Rutte en Bijleveld. Dat het Amerikaanse opperbevel Centcom aan NRC en NOS had laten weten dat het om zeventig burgerdoden ging, weersprak Bijleveld, die het bij de Amerikanen had nagevraagd.
„Ook voor Centcom is het onduidelijk waarom die woordvoerder is afgeweken van officiële lijn”, zei ze. Rutte bleef volhouden dat hij geen herinneringen had aan dat hij geïnformeerd zou zijn in juni 2015. Maar ook als dat wel zo was, zei hij, had hij dat niet kunnen delen. Want het beleid was om over lopende operaties niets te zeggen.
Voor een deel van de oppositie was die uitleg onvoldoende: een motie van wantrouwen werd gesteund door de SP, de PVV, de Partij voor de Dieren, 50Plus, Denk en de eenmansfractie Van Kooten-Arissen – en werd verworpen.
Er stond duidelijk meer op het spel, in dit debat. De plenaire vergaderzaal van de Tweede Kamer was voller: er waren meer Kamerleden aanwezig, meer fotografen, meer publiek. Ank Bijleveld had goed nagedacht: droeg ze drie weken geleden tijdens het eerste debat over Hawija nog een fleurige blouse, op woensdagavond zat ze in het zwart in ‘vak K’.
Ook de PvdA kreeg kritiek. Want ook ministers van die partij (Bert Koenders, toen minister van Buitenlandse Zaken en Lilianne Ploumen, toen minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) ondertekenden samen met Hennis op 23 juni 2015 de brief met daarin onjuiste informatie aan de Kamer. „U heeft honderd kilo boter op uw hoofd”, verweet Geert Wilders (PVV) de PvdA.
Het was diezelfde Wilders die de meeste oppositie bedreef, de eerste uren. Als enige fractievoorzitter onderbrak hij de regeringspartijen tijdens hun bijdrage met vragen over de stabiliteit van de coalitie en wees hij fijntjes op de onderlinge onmin tussen regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
Zoals op ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers, die tegen NU.nl zei over het vergeten van informatie over burgerslachtoffers door Rutte: „Ik denk wel dat ik het zou hebben onthouden.” Bijleveld zou volgens Wilders „met twinkelende oogjes” Rutte bij het onderwerp betrokken hebben.
D66-Kamerlid Salima Belhaj beet hij toe dat haar partij „broodroof” pleegde. „U maakt ons als oppositie overbodig.” „Dit gaat over oorlog”, reageerde Belhaj. „Ik probeer hier serieus mee om te gaan, ik wil ontdekken wat er is gebeurd.” Dit debat zal daarvan slechts het begin zijn.
GroenLinks en FVD: Kwade opzet bij achterhouden burgerdoden Hawija
MSN 27.11.2019 GroenLinks en Forum Voor Democratie (FVD) vermoeden dat het ministerie van Defensie in 2015 bewust heeft verzwegen dat er mogelijk burgerdoden waren gevallen bij de aanval op Hawija om op die manier de verlenging van de IS-missie in Irak niet te dwarsbomen.
“Was het verlengen van de missie belangrijker dan het delen van de waarheid?” vroeg Jesse Klaver (GroenLinks) aan het kabinet tijdens het Kamerdebat woensdagavond.
Thierry Baudet (FVD): “Dit debat gaat niet meer alleen over de burgerdoden, maar over de betrouwbaarheid van deze premier en deze regering.”
De twee partijleiders wezen in het debat op de informatie over mogelijke burgerslachtoffers als gevolg van Nederlandse bombardementen.
Deze informatie had het ministerie van Defensie begin juni 2015 al, maar verzweeg dat voor de Kamer. Niet lang daarna kondigde het kabinet aan de IS-missie te verlengen en schreef het in een brief aan de Kamer dat Nederland voor zover bekend niet betrokken is geweest bij luchtaanvallen waar burgerslachtoffers zijn gevallen.
In een debat op 30 juni van dat jaar sprak de Kamer over de verlenging van de missie, maar zonder alle informatie.
Baudet ziet motief voor verzwijgen
Volgens Baudet doet het kabinet alsof het om “een slordigheid gaat”, maar hij vermoedt kwade opzet. De FVD-leider ziet “een motief” om de informatie achter te houden en dat is dat het voor het kabinet heel moeilijk zou worden om instemming van de Kamer te krijgen voor de verlenging van de missie als bekend werd dat Nederlandse bommen “een hele woonwijk hebben weggevaagd”.
Klaver denkt er, in andere bewoordingen, hetzelfde over. “Het heeft er alle schijn van dat doorgaan missie zo belangrijk was, dat cruciale informatie is achtergehouden”, aldus de GroenLinks-leider.
Hij wil alle documenten inzien die geleid hebben tot het kabinetsbesluit om de missie te verlengen. Dat moet ook duidelijk maken wat premier Rutte precies wist en wanneer hij precies op de hoogte is gesteld van het aantal burgerdoden.
Baudet sluit zich bij die oproep aan. “De Kamer moet staan voor eigen relevantie in de rechtsstaat. Wij moeten afdwingen dat we serieus worden genomen.”
Volgens Rutte gaat het om een fout in een Kamerbrief. In de brief wordt gemeld dat er voor zover bekend geen burgerslachtoffers zijn gevallen, maar het beleid was dat het kabinet geen mededelingen zou doen over de missies. “Er is geen sprake van een doofpot”, aldus Rutte.
Bijleveld overleefde eerder motie van wantrouwen
De Kamer debatteert voor de tweede keer in korte tijd met minister Ank Bijleveld (Defensie) over de burgerdoden bij de Nederlandse luchtaanval op de Iraakse stad Hawija. Twee weken geleden overleefde Bijleveld ternauwernood een motie van wantrouwen nadat zij moest toegeven dat de Tweede Kamer in 2015 verkeerd is geïnformeerd over de Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden in Irak.
Bijleveld voegde daaraan toe dat dat het ministerie van Buitenlandse Zaken en van Algemene Zaken, het ministerie van premier Rutte, in 2015 op de hoogte zijn gesteld. Maar daar staat de premier helemaal niets van bij.
Uit de Kamerbrief van afgelopen maandag blijkt dat Hennis in 2015 de toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders, mondeling heeft geïnformeerd over Hawija en dat ze de premier “vermoedelijk” over dit onderwerp heeft gesproken. De toon van haar boodschap zou “niet alarmerend” zijn geweest. Premier Rutte zegt zich dat gesprek niet te kunnen herinneren, maar sluit ook niet uit dat het wel heeft plaatsgevonden.
Meerdere partijen geloven niet de premier niets meer kan herinneren. PVV-leider Geert Wilders: “Wij moeten geloven dat zijn geheugen haperde? Denkt premier Rutte dat we gek zijn?”
Harde kritiek tijdens debat burgerdoden Irak: ‘Kan ik Rutte nog geloven?’
RTL 27.11.2019 “Het kabinet liegt en bedriegt de boel bij elkaar.” “Kan ik de premier nog geloven met zijn haperende geheugen?” De oppositie komt met harde kritiek tijdens het debat waarin premier Rutte en minister Bijleveld tekst en uitleg moeten geven over de communicatie rond de burgerdoden die vielen tijdens een bombardement in Irak, vier jaar geleden.
Wie wist wat, op welk moment? Om hoeveel slachtoffers ging het nu precies, én: hoe is vervolgens de Kamer geïnformeerd?
Dat zijn de vragen die centraal staan in het pittige debat waarin premier Rutte en Defensie-minister Bijleveld tekst en uitleg moeten geven over de communicatie rond de burgerdoden die vielen tijdens een Nederlands bombardement in Irak, vier jaar geleden.
‘Deze kwestie stinkt’
De oppositiepartijen hebben allemaal moeite met het verhaal van de premier. Ze eisen dat de waarheid boven tafel komt. Rutte zegt zich niet te kunnen herinneren dat hij is geïnformeerd over het bombardement. Eerder zei minister Bijleveld nog ‘dat het aannemelijk is dat de meest betrokken ministeries wel zijn geïnformeerd’.
“Deze hele kwestie stinkt”, concludeert PVV-leider Wilders. Voor hem is het duidelijk: de premier liegt. Ook de SP twijfelt aan zijn geloofwaardigheid. “Rutte wil ons doen geloven dat hij er herinneringen aan heeft. Dat hebben we eerder gehoord”, zegt SP-leider Lilian Marijnissen.
Ook Jesse Klaver heeft veel moeite met Ruttes verhaal. “Het heeft er alle schijn van dat voor het doorgaan van de missie cruciale informatie is achtergehouden.”
Een pittig #debat voor Premier Rutte en minister Bijleveld van Defensie, op dit moment in de Tweede Kamer. Over een Nederlands bombardement in Irak, vier jaar geleden. Wie wist wat wanneer? En waarom is de Kamer boos? Hier een samenvatting in anderhalve minuut:
4 7:37 PM – Nov 27, 2019 See floor bremer’s other Tweets
Harde klappen
Niet alleen de premier, maar ook Defensie-minister Ank Bijleveld krijgt harde kritiek, van zowel de oppositie- als de regeringspartijen.
Bijleveld gaf in een eerder debat, drie weken geleden, toe dat haar voorganger Hennis de Kamer verkeerd had geïnformeerd. Die wist destijds over de burgerdoden, maar loog daarover tegen de Tweede Kamer. Minister Bijleveld bood daarvoor excuses aan.
Motie van wantrouwen
Bijlevelds optreden was tijdens dat debat zwak, wat leidde tot een motie van wantrouwen. Die werd gesteund door bijna alle oppositiepartijen.
Het is er volgens Marijnissen sinds het vorige debat niet veel beter op geworden. Volgens de SP schoffeert de minister de Kamer en alle Nederlanders. “Want wij hebben recht op de waarheid”, stelt Marijnissen.
Het #debat over de burgerdoden in Irak is begonnen. Meteen op tafel: de geloofwaardigheid van premier Rutte en zijn haperende geheugen:
Cruciale informatie achtergehouden
GroenLinks-leider Klaver wil van het kabinet weten of, tijdens het praten over verlenging van de missie in Irak, gesproken is over de burgerslachtoffers bij de aanval in juni 2015. “Het heeft er alle schijn van dat verlenging zo belangrijk was, dat het ministerie van Defensie cruciale informatie heeft achtergehouden.”
Joël Voordewind van regeringspartij ChristenUnie concludeert dat Defensie doelbewust informatie verzwijgt. “Is die verkeerde reflex om informatie achter te houden inmiddels onderdeel van de cultuur geworden?”, vraagt hij zich af.
Het bombardement op Hawija
Vanaf oktober 2014 tot juli 2016 nam Nederland voor het eerst deel aan een F-16-missie boven Irak en Syrië. Na publicaties van NRC en NOS dit najaar blijkt dat Nederland verantwoordelijk is geweest voor een bombardement op een bommenfabriek van IS in Hawija, Irak. 70 burgers kwamen daarbij om het leven. Zowel Defensie als het Openbaar Ministerie onderzocht het bombardement. Volgens Defensie zijn alle procedures gevolgd. Het OM vindt geen strafbare feiten.
De toenmalige minister van Defensie, Jeanine Hennis, wist al in 2015 over de burgerdoden, maar gaf foute informatie aan de Tweede Kamer. Op 23 juni 2015 zei ze dat geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak. Daarvoor bood huidig minister Ank Bijleveld tijdens een debat begin november haar excuses aan.
‘Rutte geïnformeerd over bombardement, maar niet over 70 slachtoffers’
RTL Nieuws; Mark Rutte Ank Bijleveld Tweede Kamer Ministerie van Defensie Defensie
Debat burgerdoden Irak: oppositie ziet gegoochel met waarheid, Rutte niet
NOS 27.11.2019 Mogelijke burgerdoden hebben geen rol gespeeld bij het besluit om de missie in Syrië en Irak te verlengen. Dat zei premier Rutte in het tweede debat in korte tijd over de slachtoffers die in 2015 in Irak vielen door een Nederlandse luchtaanval.
“Bij de strijd tegen IS was er altijd een risico op burgerslachtoffers”, zei de premier. Het gegeven dat er een onderzoek liep naar eventuele burgerslachtoffers was volgens Rutte “niet relevant” voor de besluitvorming over de missieverlenging.
GroenLinks, SP en Forum voor Democratie vroegen zich eerder vanavond hardop af of er een verband was. “Was het verlengen van de missie belangrijker dan het delen van de waarheid?”, zei Klaver van GroenLinks. Fractieleider Baudet van FvD sloot zich daarbij aan. “Ze wilden de missie in Irak verlengen, dus moesten ze uit het nieuws houden dat daar burgerslachtoffers waren gevallen.”
Gepiepeld
Het verlengen gebeurde eind juni 2015, het Nederlandse bombardement was begin die maand. Toenmalig minister Hennis zei in juni in de Kamer tot twee keer toe dat Nederland niet betrokken was bij bombardementen waarbij burgerdoden waren gevallen, terwijl ze toen al wist dat dat vermoedelijk wel was gebeurd.
“We zijn gepiepeld”, zei PVV-leider Wilders hierover. “De Kamer stemt in zonder het te weten.”
Rutte erkende wel dat er een fout zat in een brief van het kabinet aan de Kamer uit juni 2015. Daarin stond: “Voor zover op dit moment bekend is er geen sprake geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak.”
Volgens de premier had daar moeten staan: “Die informatie geven we u niet.” Het beleid was toen om dit type informatie bij lopende missies niet met de Tweede Kamer te delen, aldus Rutte. “We wilden onze vliegers namelijk niet in gevaar brengen.”
Rutte: brief aan de Kamer bevatte een fout, niet een leugen
Klaver accepteerde dat niet. “De informatie was beschikbaar, en de Kamer is willens en wetens verkeerd geïnformeerd.” Hij kreeg bijval van ChristenUnie-Kamerlid Voordewind: “De fout, zoals de premier dit noemt, is wel heel opmerkelijk. Wie zegt mij dat er de volgende keer niet weer een fout in een brief staat?”
De aanval waar het om gaat, was op 3 juni 2015. Een Nederlandse F-16 bombardeerde toen de Iraakse stad Hawija. Daarbij kwamen zeker 70 burgers om. Of de Kamer daarover is geïnformeerd is één vraag die voorligt, maar het debat gaat ook over de vraag of Rutte er destijds over wist.”
Hoe goed is de politieke antenne van onze minister-president eigenlijk afgesteld?”, aldus PvdD-fractieleider Ouwehand.
Defensieminister Bijleveld schreef maandag in een Kamerbrief dat haar voorganger Hennis premier Rutte vermoedelijk mondeling had geïnformeerd op een “niet alarmerende” toon. De premier heeft de afgelopen weken meermaals gezegd (vanavond ook) zich het gesprek met Hennis niet te kunnen herinneren, hoewel hij ook niet uitsluit dat het heeft plaatsgevonden.
“Hoe goed is de politieke antenne van onze minister-president eigenlijk afgesteld?”, zei PvdD-fractieleider Ouwehand daar vanavond over. Partijleider Marijnissen van de SP vroeg zich af hoe het kan dat berichten over mogelijke burgerslachtoffers de kwalificatie “niet alarmerend” hebben meegekregen.
Een opvallend moment in het debat was toen Rutte zei dat het Amerikaanse leger, dat de leiding had over de missie, nooit heeft kunnen vaststellen dat er 70 burgerslachtoffers zijn gevallen. Terwijl een woordvoerder van de legerleiding van de VS (Centcom) dat in 2018 heeft laten weten aan NRC.
Ben Meindertsma @ben_meindertsma
Voor de goede orde: dit is wat Kolonel Sean Ryan van Centcom in december 2018 aan NOS/NRC (via @JournaJannie) laat weten. Gaat Bijleveld zo uitleg over geven.
Minister Bijleveld stelde even later dat Centcom desgevraagd aan haar heeft laten weten dat de woordvoerder is afgeweken van de officiële conclusies. “In hun onderzoek concluderen ze dat er zeer waarschijnlijk burgerslachtoffers zijn gevallen, en dat het onderzoek niet in staat was om het specifieke aantal vast te stellen.”
Persbureau Reuters schreef daags na het bombardement dat er volgens getuigen zo’n 70 doden waren gevallen. “In openbare bronnen werd al snel de beroemde 70 genoemd”, zei Rutte vanavond. “In de toekomst zou het goed zijn als dat soort informatie meteen naast de wél bevestigde informatie wordt gelegd. Dat is hier niet gebeurd.”
D66-Kamerlid Belhaj pleitte in het debat voor een nieuw onderzoek naar de burgerslachtoffers. “Hoe kan het dat vier jaar later nog niet vaststaat hoeveel burgerslachtoffers er zijn gevallen? Nederland heeft de morele plicht om dit zo goed mogelijk in kaart te brengen.” Coalitiegenoot ChristenUnie sloot aan bij de roep om een onderzoek.
Begin deze maand debatteerde de Tweede Kamer ook al over deze kwestie met minister Bijleveld. Toen ging het debat vooral over het onjuist informeren van de Kamer. Bijleveld bood hiervoor “oprechte excuses” aan en overleefde een motie van wantrouwen.
Bekijk ook
GroenLinks en FVD: Kwade opzet bij achterhouden burgerdoden Hawija
MSN 27.11.2019 GroenLinks en Forum Voor Democratie (FVD) vermoeden dat het ministerie van Defensie in 2015 bewust heeft verzwegen dat er mogelijk burgerdoden waren gevallen bij de aanval op Hawija om op die manier de verlenging van de IS-missie in Irak niet te dwarsbomen.
“Was het verlengen van de missie belangrijker dan het delen van de waarheid?” vroeg Jesse Klaver (GroenLinks) aan het kabinet tijdens het Kamerdebat woensdagavond.
Thierry Baudet (FVD): “Dit debat gaat niet meer alleen over de burgerdoden, maar over de betrouwbaarheid van deze premier en deze regering.”
De twee partijleiders wezen in het debat op de informatie over mogelijke burgerslachtoffers als gevolg van Nederlandse bombardementen.
Deze informatie had het ministerie van Defensie begin juni 2015 al, maar verzweeg dat voor de Kamer. Niet lang daarna kondigde het kabinet aan de IS-missie te verlengen en schreef het in een brief aan de Kamer dat Nederland voor zover bekend niet betrokken is geweest bij luchtaanvallen waar burgerslachtoffers zijn gevallen.
In een debat op 30 juni van dat jaar sprak de Kamer over de verlenging van de missie, maar zonder alle informatie.
Baudet ziet motief voor verzwijgen
Volgens Baudet doet het kabinet alsof het om “een slordigheid gaat”, maar hij vermoedt kwade opzet. De FVD-leider ziet “een motief” om de informatie achter te houden en dat is dat het voor het kabinet heel moeilijk zou worden om instemming van de Kamer te krijgen voor de verlenging van de missie als bekend werd dat Nederlandse bommen “een hele woonwijk hebben weggevaagd”.
Klaver denkt er, in andere bewoordingen, hetzelfde over. “Het heeft er alle schijn van dat doorgaan missie zo belangrijk was, dat cruciale informatie is achtergehouden”, aldus de GroenLinks-leider.
Hij wil alle documenten inzien die geleid hebben tot het kabinetsbesluit om de missie te verlengen. Dat moet ook duidelijk maken wat premier Rutte precies wist en wanneer hij precies op de hoogte is gesteld van het aantal burgerdoden.
Baudet sluit zich bij die oproep aan. “De Kamer moet staan voor eigen relevantie in de rechtsstaat. Wij moeten afdwingen dat we serieus worden genomen.”
Volgens Rutte gaat het om een fout in een Kamerbrief. In de brief wordt gemeld dat er voor zover bekend geen burgerslachtoffers zijn gevallen, maar het beleid was dat het kabinet geen mededelingen zou doen over de missies. “Er is geen sprake van een doofpot”, aldus Rutte.
Bijleveld overleefde eerder motie van wantrouwen
De Kamer debatteert voor de tweede keer in korte tijd met minister Ank Bijleveld (Defensie) over de burgerdoden bij de Nederlandse luchtaanval op de Iraakse stad Hawija. Twee weken geleden overleefde Bijleveld ternauwernood een motie van wantrouwen nadat zij moest toegeven dat de Tweede Kamer in 2015 verkeerd is geïnformeerd over de Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden in Irak.
Bijleveld voegde daaraan toe dat dat het ministerie van Buitenlandse Zaken en van Algemene Zaken, het ministerie van premier Rutte, in 2015 op de hoogte zijn gesteld. Maar daar staat de premier helemaal niets van bij.
Uit de Kamerbrief van afgelopen maandag blijkt dat Hennis in 2015 de toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders, mondeling heeft geïnformeerd over Hawija en dat ze de premier “vermoedelijk” over dit onderwerp heeft gesproken. De toon van haar boodschap zou “niet alarmerend” zijn geweest. Premier Rutte zegt zich dat gesprek niet te kunnen herinneren, maar sluit ook niet uit dat het wel heeft plaatsgevonden.
Meerdere partijen geloven niet de premier niets meer kan herinneren. PVV-leider Geert Wilders: “Wij moeten geloven dat zijn geheugen haperde? Denkt premier Rutte dat we gek zijn?”
LIVE | Wilders: Burger zal straks zeggen: Rutte? Ik heb geen actieve herinnering aan die man
AD 27.11.2019 Wat heeft het ministerie van Defensie begin juni 2015 nou precies aan het kabinet gedeeld over de burgerdoden bij een Nederlands bombardement in Irak? En is premier Rutte nou wel of niet op de hoogte gesteld? De Kamer eist vanavond tijdens het debat over de kwestie duidelijke antwoorden van de premier en minister Ank Bijleveld (Defensie). Mis niks van het debat met ons liveblog.
Bij een Nederlands bombardement op een bommenfabriek van Islamitische Staat in Hawija kwamen waarschijnlijk zo’n zeventig burgers om het leven. Minister Bijleveld legde begin deze maand tijdens een zwaar debat al verantwoording af over de kwestie, nadat bleek dat haar voorgangster Jeanine Hennis wist dat het ‘geloofwaardig’ was dat er bij de aanval burgerslachtoffers waren gevallen, maar aan de Kamer schreef dat er ‘voor zover op dit moment bekend’ geen burgerdoden waren gevallen.
Bijleveld maakte excuses, en beloofde een feitenrelaas met daarin duidelijk over de vraag wie wat op welk moment wist. Dat liet echter lang op zich wachten en gaf uiteindelijk ook niet alle antwoorden. Zo schreef Bijleveld in een brief dat Hennis ‘vermoedelijk’ premier Rutte ingelicht heeft nadat zij begin juni 2015 hoorde over een Nederlands bombardement in Irak. Ze informeerde in elk geval Bert Koenders, destijds minister van Buitenlandse Zaken.
De gesprekken zouden niet op alarmerende toon zijn gevoerd, maar Hennis zou ‘feitelijk melding’ hebben gemaakt van een tweede explosie na het bombardement van een Nederlandse F-16. ‘Nader onderzoek moest vaststellen of er burgerdoden zouden zijn gevallen’, schrijft Bijleveld. De Kamer wil vanavond exact horen wat het ministerie nu precies gedeeld heeft over het bombardement, en zal het Bijleveld opnieuw lastig maken.
De Kamer wil vanavond exact horen wat het ministerie nu precies gedeeld heeft over het bombardement, en zal het Bijleveld opnieuw lastig maken.
Rutte zegt zich ondertussen niet te kunnen herinneren dat hij direct werd ingelicht na de luchtaanval. Totaal ongeloofwaardig, stellen oppositiepartijen, die eisen dat het kabinet alle feiten op tafel legt.
Opnieuw debat over burgerdoden in Irak, oppositie is kritisch
NOS 27.11.2019 De Tweede Kamer debatteert met premier Rutte en Defensieminister Bijleveld over het bombardement op het Iraakse Hawija in 2015.Bij dat bombardement vielen zeker 70 burgerslachtoffers; het debat vanavond gaat vooral om de vraag: wie wist daar op welk moment van?
SP en GroenLinks richten pijlen op Rutte
MSN 27.11.2019 SP en GroenLinks richten hun pijlen tijdens het debat over burgerdoden in Irak op premier Mark Rutte. Zij vragen zich af of de verlenging van de missie in Irak, enkele weken na de aanval van Nederlandse F-16’s waarbij tientallen doden vielen, een rol heeft gespeeld bij het stilhouden van de burgerslachtoffers.
Lilian Marijnissen (SP) begrijpt niet waarom de alarmbellen in het kabinet niet afgingen na mediaberichten over veel burgerdoden. “Kwam het gewoon niet goed uit?”, vraagt ze zich af.
In het licht van de verlenging moet er in het kabinet gesproken zijn over burgerslachtoffers, denkt Jesse Klaver van GroenLinks. Dat besluit werd drie weken na de aanval genomen. “Het heeft er alle schijn van dat voor het doorgaan van de missie cruciale informatie is achtergehouden.”
De PvdA had bijna uitsluitend vragen aan minister Ank Bijleveld van Defensie. Er moet een einde komen aan de “beruchte Defensiecultuur” van geslotenheid, zei John Kerstens. Hij werd aangevallen door onder anderen Geert Wilders (PVV) omdat destijds ook PvdA-ministers op de hoogte werden gesteld van de gevolgen van de aanval. “U hebt boter op uw hoofd”, zei Tunahan Kuzu (Denk).
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5015545a-1149-11ea-aac1-02d1dbdc35d1.jpg)
Wilders over Hawija: deze kwestie stinkt van alle kanten
Telegraaf 27.11.2019 Het kabinet krijgt van de oppositie de wind van voren over de manier waarop informatie is gedeeld over een Nederlandse luchtaanval in Irak in 2015. Daarbij vielen mogelijk 70 burgerslachtoffers. „Deze kwestie stinkt van alle kanten”, stelt PVV-leider Wilders.
Uit een brief van defensieminister Bijleveld blijkt dat behalve toenmalig minister Hennis ook ministers Van der Steur (Justitie) en Koenders (Buitenlandse Zaken) waren ingelicht over mogelijke burgerslachtoffers bij een bombardement van 3 juni 2015 op een autobommenfabriekje in Hawija. De informatie was met Ruttes ministerie Algemene Zaken gedeeld.
Hennis had volgens haar eigen herinnering ’vermoedelijk’ ook de premier mondeling op de hoogte gesteld van de bevindingen – grotere explosie dan verwacht, nader onderzoek nodig naar burgerslachtoffers. Rutte sluit niet uit dat het gesprek heeft plaatsgevonden, maar kan zich het niet herinneren.
SP: heeft Rutte dan niet doorgevraagd?
„Dat hebben we eerder gehoord”, hoont SP-fractieleider Marijnissen, die het spannende debat over de F-16 luchtaanval aftrapte. Ze wees erop dat de premier wel vaker op cruciale momenten zijn geheugen kwijt lijkt te zijn. Het verbaast haar dan ook niet dat dit bij de luchtaanval mogelijk opnieuw is gebeurd. „Kwam het hem goed uit, of drong het echt niet door en hebben we een ander probleem te pakken?”, wil zij van Rutte weten. „Heeft hij dan niet doorgevraagd?”
GL-leider Klaver denkt dat het het kabinet wel goed uitkwam om gegevens over de burgerdoden niet naar boven te laten komen. Toen de berichten over mogelijke slachtoffers naar buiten kwamen via diverse media en de Amerikanen die er onderzoek naar deden, moest Nederland beslissen over het verlengen van de Nederlandse militaire missie in Irak.
„Was het verlengen van de missie belangrijker dan de waarheid?”, wil Klaver weten. „Het heeft er alle schijn van dat cruciale info werd achtergehouden.” Hij wil een tijdlijn over de besluitvorming van de missie.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/daa4e194-115d-11ea-959a-02c309bc01c1.jpg)
Ank Bijleveld, minister van Defensie en premier Mark Rutte buigen zich over de burgerdoden in Irak. Op de voorgrond enkele prominente Kamerleden. Ⓒ ANP
Oppositieleider Wilders (PVV) vindt dat de Hawija-kwestie „aan alle kanten stinkt”. Hij heeft er moeite mee om de herinneringen van voormalig minister Hennis over het voorval te geloven.
Hij vraagt zich af hoe het kan dat zij niet geheel zeker weet dat zij premier Rutte ervan op de hoogte heeft gebracht, maar dat zij wel zeker lijkt te weten dat dit op een manier gebeurde die niet alarmerend was. „Hoe kan dat?”, wil Wilders weten. „Volgens mij kan alleen een geboren leugenaar dat.”
Leugenmachine
Ook hij wijst erop dat de VVD en de premier wel vaker aan geheugenverlies lijken te lijden, zoals bij de memo’s over de dividendtaks en het uit de duim gezogen bezoekje van Halbe Zijlstra aan het buitenhuis van Poetin. „De VVD is één grote leugenmachine”, concludeert de PVV’er. Hij weet het zeker. „Het einde van het kabinet is nabij en de burger zal zeggen: premier Rutte? Ik heb geen actieve herinnering aan die man.”
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dac03430-115d-11ea-959a-02c309bc01c1.jpg)
Ⓒ ANP
Wilders richt zijn pijlen ook op de PvdA. Niet alleen de premier zou namelijk over de mogelijke burgerdoden zijn geïnformeerd, maar ook toenmalig PvdA-ministers Koenders (Buitenlandse Zaken) en Ploumen (Buitenlandse Handel).
Volgens Wilders waren de PvdA-bewindslieden betrokken bij de brief die waarin Bijlevelds voorganger de Tweede Kamer verkeerd informeerde. „De handtekeningen van Koenders en Ploumen stonden eronder”, schampert hij. Hij noemt de PvdA ’medeschuldig’.
De coalitie is beduidend milder. D66-Kamerlid Belhaj wil 4,5 jaar na de luchtaanval dat er alsnog een nieuw onderzoek wordt gedaan naar de hoeveelheid burgerdoden in Hawija. Een Kamermeerderheid lijkt dat te gaan steunen.
Maar minister Bijleveld en premier Rutte lijken van D66 verder weinig te hoeven vrezen. Belhaj vindt dat Bijleveld haar verantwoordelijkheid heeft genomen. Wel wil ze weten waarom de CDA-bewindsvrouw de afwikkeling zo ’onhandig’ heeft gedaan.
CDA-Kamerlid Van Helvert roemt precisiebombardementen van onze F-16-vliegers. „Maar juist als het fout gaat, moet Defensie zorgvuldig informeren”, erkent hij. Hij wil dat het kabinet kritisch terugblikt en lessen trekt.
Verslaggever Inge Lengton is live bij het debat aanwezig;
Tweets by @IngeLengton
Minister Ank Bijleveld (Defensie) tijdens het eerste debat in de Tweede Kamer over het Nederlands bombardement in Irak, begin november. © ANP/Bart Maat
Spanning in coalitie: iedereen wijst naar iedereen in Irakdossier
AD 27.11.2019 De spanning binnen de coalitie van Rutte III loopt op nu er meer bekend is over welke minister wanneer-wat-wist over de burgerdoden die in 2015 vielen bij een bombardement in Irak. En de oppositie beticht de premier van liegen.
Bijna drie weken wachtte politiek Den Haag op de brief waarin duidelijk zou worden wie wanneer op de hoogte werd gesteld van een misgelopen bombardement op 3 juni 2015 in de Iraakse stad Hawija. Maar nu de brief er ligt, is de onduidelijkheid eigenlijk alleen maar groter geworden.
Lees ook;
Hoe kun je zoveel burgerdoden vergeten? ‘Een rampzalig gegeven’
GroenLinks-leider Jesse Klaver blaast het hoogst van de toren. Volgens hem zijn de drie weken gebruikt om een relaas te componeren waarin premier Mark Rutte wordt vrijgepleit.
‘Vermoedelijk’
Ga maar na: toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis zegt dat ze de premier ‘vermoedelijk’ heeft ingelicht dat er onderzoek werd gedaan naar een tweede explosie nadat een Nederlandse F-16 zijn bom afgooide. Dat er gekeken moest worden of er burgerdoden waren gevallen. Rutte zegt zich dat niet te herinneren maar ‘sluit’ óók ‘niet uit’ dat het gesprek ‘heeft plaatsgevonden’.
Waterdichte verdediging.
Minister-president Mark Rutte (rechts), Defensieminister Jeanine Hennis en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken woonden in juli 2016 de Navo-top in Warschau bij. © EPA
Al wekt het haperende geheugen van Rutte schamper gelach. Zo ging het met de dividendbelasting en de bonnetjesaffaire ook al. En nu is het beeld dat hij zeventig burgerdoden in zijn oor gefluisterd kreeg, maar dat ‘vergat’.
Daarbij komt dat minister Ank Bijleveld van Defensie eerst leek te beamen dat er bij het bombardement zeventig burgers omkwamen. In het doelwit, een bommenfabriek, lagen namelijk veel meer explosieven lagen dan werd gedacht.
Maar nu schrijft ze dat het ‘tot op de dag van vandaag’ niet duidelijk is hoeveel burgers de dood vonden. Het Amerikaanse eindrapport werd namelijk nooit opgemaakt. Andere bronnen – de VN, het Rode Kruis, Airwars en persbureau Reuters – spreken over tussen 70 en 170 dodelijke slachtoffers.
Ongeloofwaardig
Dat dit grote aantal ‘niet bij de politieke top terechtkwam’ vindt Klaver ‘ontluisterend en volstrekt ongeloofwaardig’. ,,Of het systeem werkt niet, of het is niet waar.”
Maar toen Hennis premier Rutte informeerde, noemde zij überhaupt geen aantallen, liet Hennis weten. Ze sprak ‘slechts’, benadrukt men in VVD-kringen, van een ‘onderzoek’ dat moest uitwijzen óf er doden waren gevallen. Ze sloeg daarbij bovendien geen ‘alarmerende toon’ aan. Zo werd het toenmalig minister Bert Koenders (PvdA) van Buitenlandse Zaken ook verteld.
Bliksemafleider van Rutte
De kwestie zorgt ondertussen wel voor tweespalt bínnen de coalitie. Áls het debat misloopt, mag het niet zo zijn dat alleen Bijleveld moet aftreden in het debat vandaag, benadrukken CDA’ers. Ze wordt niet de bliksemafleider van Rutte, waarschuwt een ingewijde.
De liberalen hebben op hun beurt juist een appeltje te schillen met CDA’er Bijleveld. In een poging haar straatje schoon te vegen in het eerste debat over Hawija noemde ze haar voorganger Hennis bij naam. ,,Wel vier keer.” Dat vonden VVD’ers weinig chique. Bovendien werd zij daardoor ook in haar nieuwe baan, VN-gezant in Irak, mikpunt van protesten.
Anderen betrokkenen uit 2015 wijzen erop dat Hennis dat niet deed toen zij in 2017 moest aftreden. Zij noemde de naam van Hans Hillen niet, terwijl onder zijn verantwoordelijkheid een partij mortiergranaten werd gekocht die een fataal ongeluk in Mali veroorzaakte.
Bij het CDA en Bijleveld is bovendien ergernis over de manier waarop D66-Tweede Kamerlid Salima Belhaj, een coalitiegenoot, haar tijdens het debat wel erg scherp bevroeg.
Ik geloof de premier als hij zegt dat hij zich niets kan herinneren, ja, aldus ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers.
Al lijken D66 en ChristenUnie de rangen nu wel te sluiten. Jetten wil wel weten waarom Rutte niet op onderzoek uitging toen er van burgerdoden werd gesproken. Maar om dat ‘nalatig’ te noemen? ,,Nee, dat gaat weer te ver.”
Ook ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers wil vooral ‘vooruitkijken’ over hoe ministers in de toekomst over incidenten worden geïnformeerd. ,,Ik geloof de premier als hij zegt dat hij zich niets kan herinneren, ja. Het zal op zo’n manier zijn gedaan dat het geen indruk heeft achtergelaten.”
In de oppositie is men er niet zo klaar mee. Naast GroenLinks staan nog tien fracties klaar met kritiek.
Lastig parket
Alleen de PvdA zit in een lastig parket. De partij steunde begin november een motie van wantrouwen tegen Bijleveld, omdat haar voorganger Hennis de Kamer verkeerd had geïnformeerd. Zij stelde tot twee keer toe dat er ‘voor zover op dit moment bekend’ geen sprake was van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers, terwijl zij toen al meer wist.
Maar nu blijkt dat juist toenmalig PvdA-minister Koenders vanaf juni 2015 vijf keer werd verteld dat er onderzoek liep naar Hawija. Al houdt Koenders (eveneens) vol daar geen herinnering aan te hebben.
Het is nog al een verschil of iemand heeft gezegd: joh, ga even zitten, want ik moet je vertellen dat er misschien iets heel ergs is gebeurd, aldus PvdA-leider Lodewijk Asscher
PvdA-leider Lodewijk Asscher vergoelijkt dat. ,,Het is nog al een verschil of iemand heeft gezegd: we doen onderzoek naar iets, of er is gezegd: joh, ga even zitten, want ik moet je vertellen dat er misschien iets heel ergs is gebeurd.” Maar daarmee verexcuseert hij ook Rutte.
Of daarom een eensgezinde aanval van de oppositie op het kabinet echt van de grond komt, valt te betwijfelen. Maar het haperende geheugen van Rutte en de wispelturig informerende Bijleveld zijn sowieso een duidelijk doelwit.
Drie weken geleden overleefde Bijleveld een loodzwaar debat over burgerdoden in Irak. Woensdag moet zij er opnieuw voor naar de Kamer, dit keer samen met premier Rutte. Beeld ANP
Welke partijen geloven de feiten van Rutte en Bijleveld?
Trouw 27.11.2019 Het kabinet moet de Kamer overtuigen dat Rutte echt niets wist, en dat er om goede redenen verschillen zijn tussen wat Bijleveld in een brief en in een eerder debat meldde.
Oppositiepartijen hebben de messen geslepen als premier Mark Rutte en minister van defensie Ank Bijleveld vanavond hun opwachting maken in de Kamer. De twee moeten tekst en uitleg geven over wie in juni 2015 weet had van mogelijk grote aantallen burgerdoden bij een Nederlands bombardement op een bommenfabriek van Islamitische Staat in de Irakese plaats Hawija.
Een fors deel van de discussie zal zich op de premier toespitsen. Volgens de brief die het kabinet maandagavond naar de Kamer stuurde, is Rutte destijds door defensieminister Jeanine Hennis waarschijnlijk slechts ‘op niet-alarmerende toon’ verteld over ‘mogelijke burgerdoden’. Dat zou het verklaarbaar maken dat hij zich later niets herinnerde van het gesprek.
Jesse Klaver (GroenLinks) plaatst vraagtekens bij deze brief. “Het heeft er alle schijn van dat men drie weken bezig is geweest de premier uit de wind te houden.” Klaver ‘krijgt de stellige indruk’ dat het feitenrelaas dat de Kamer deze week kreeg zo is opgebouwd dat het een plausibel klinkend verhaal creëert rond Rutte’s bewering dat hij zich niets herinnert.
‘Ik zou zoiets wel onthouden’
Ook Sadet Karabulut (SP) is kritisch over de uitleg van het kabinet. Toen Hennis met Rutte sprak waren er op het ministerie van defensie al verschillende aanwijzingen dat het aantal burgerdoden bij Hawija uitzonderlijk hoog lag. “Dat haar toon niet alarmerend was, klinkt dan ongeloofwaardig.
Ik heb niet het gevoel dat de Kamer met deze brief alle feiten en achterliggende beweegredenen krijgt.” De oppositiepartijen vermoeden dat het nieuws over burgerdoden destijds is weggemoffeld om de gewenste verlenging van de missie niet in gevaar te brengen.
Zelfs coalitiepartner ChristenUnie heeft moeite de verdediging van het kabinet van harte te steunen. Fractieleider Gert-Jan Segers zegt dat de brief van Bijleveld ‘voor mij wel maximale helderheid schept’ over wat er is gebeurd, maar aarzelt om te zeggen dat hij het geloofwaardig vindt dat Rutte zich een eventuele melding van burgerdoden niet herinnert. “Ik zou zoiets wel onthouden.”
De geloofwaardigheid van de premier en het functioneren van zijn geheugen zal nadrukkelijk onderwerp zijn van debat. Bij andere lastige onderwerpen liet zijn geheugen hem ook in de steek. Zo had hij ‘geen actieve herinneringen’ dat hij met anderen sprak over de bekentenis van Halbe Zijlstra dat die loog over een ontmoeting met Poetin. Ook had hij ‘geen herinneringen’ aan memo’s over de dividendbelasting.
Reconstructie van Bijleveld
Ook CDA-minister Ank Bijleveld heeft een probleem. In het Kamerdebat van 5 november zei ze dat het voor Hennis op 9 juni 2019 duidelijk was dat er ‘waarschijnlijk veel burgerslachtoffers’ waren gevallen. Maandagavond schreef ze dat Defensie destijds alleen wist van ‘mogelijke burgerslachtoffers’.
Sommige partijen zien deze herziening als een truc om Rutte uit de wind te houden. ‘Ik ben geneigd de Bijleveld uit het debat te geloven’, concludeert Klaver bijvoorbeeld.
CDA-Kamerlid Martijn van Helvert vindt deze discrepantie wel verklaarbaar. “De minister maakt een reconstructie. Daar had ze voorafgaand aan het eerste debat maar twee uur de tijd voor. Nu had ze er drie weken voor.” Coalitiepartijen lijken dan ook hun best te doen om Bijleveld overeind te houden. Segers prijst haar voor het scheppen van helderheid, ‘ook als ze eerder wat te stellig was.’
De minister wacht een zware uitdaging. Zij moet de Kamer overtuigen dat haar tweede versie van de feiten de juiste is, om zo Rutte uit de wind te houden. Ondertussen moet zij de Kamer begrip vragen voor de manier waarop zij drie weken geleden een heel ander beeld schetste.
Veel hangt waarschijnlijk ook af van de manier waarop Bijleveld het debat aangaat. Drie weken geleden vonden geërgerde Kamerleden dat zij een verkeerde toon aansloeg. Ze had beter door het stof kunnen gaan, in plaats van waardering te claimen voor een nieuw beleid van openheid over bombardementen waar ze naar eigen zeggen voor gekozen had.
Lees ook: Bijleveld komt terug op eerdere beweringen over ‘Hawija’
Het was nooit duidelijk hoeveel doden er precies zijn gevallen, zegt Defensie nu over het bombardement in Irak.
Waarom de gehavende minister Bijleveld toch mag blijven
Met een ware Houdini-act ontsnapte minister Ank Bijleveld van defensie drie weken geleden aan aftreden. Ze overleefde op het nippertje een motie van wantrouwen, ingediend door GroenLinks.
Meer over; Ank Bijleveld politiek Mark Rutte Kamer Marno de Boer
Bij een aanval van een Nederlandse F-16 op een autobommenfabriek van IS in Irak zijn in 2015 zeker zeventig burgers gedood. Door het bombardement werd een complete wijk in Hawija verwoest. Beeld Defensie
Waarom herinnert Rutte zich de tientallen burgerdoden uit Hawija niet?
VK 26.11.2019 Woensdagavond moet premier Rutte tijdens een Tweede Kamerdebat uitleg geven wat hij wist van de circa 70 burgerdoden die in 2015 vielen door een Nederlands bombardement in Hawija. De nieuwe brief van Defensieminister Bijleveld verschaft de oppositie – die uit is op het hoofd van premier Rutte – weinig munitie.
‘Ik rende met mijn zoon en vrouw en zocht bescherming onder de trap’, zegt Hassan Mahmoud al-Jubbouri. ‘Na de eerste explosie volgden er nog drie of vier, en ik voelde hoe het dak leek te gaan instorten.’ Buiten waren ‘gewapende strijders aan het schreeuwen’, zij ‘oogden heel verward. Ik hielp een familie onder het puin vandaan trekken. Hun lichamen waren verminkt. We brachten een deken en verzamelden al hun lichaamsdelen en brachten ze naar de begraafplaats.’
Aldus het relaas van een 67-jarige overlevende van de luchtaanval op Hawija dat een dag na die derde juni 2015 te lezen viel in een bericht van persbureau Reuters. Zoals minister van Defensie Ank Bijleveld fijntjes optekent in haar brief aan de Kamer, lieten Nederlandse media het collectief passeren. Touché.
Maar de grotere vraag die ze woensdagavond tijdens het Kamerdebat mag beantwoorden, is: hoe kan het dat, terwijl direct duidelijk was dat er tientallen doden waren gevallen, ‘IS-terroristen en burgers’, Defensie deze feiten vier jaar lang niet openbaar maakte?
In het vorige Kamerdebat deed Bijleveld opzichtig de suggestie om vooral ook naar de rol van anderen te kijken – premier Mark Rutte en haar voorganger Jeanine Hennis voorop, gevolgd door andere ministeries en haar eigen ambtelijk apparaat.
Hoewel deze suggestie in de Kamer en in sommige media enthousiast werd begroet – Mark Rutte is immers al negen jaar aan de macht – biedt Bijleveld de Torentje-bestormers weinig munitie in haar jongste brief.
Ruttes vertegenwoordiger was niet aanwezig tijdens de vergadering van de Stuurgroep Missies en Operaties (SMO) van 4 juni, waar de basisfeiten passeerden zonder aantallen burgerslachtoffers te noemen ‘aangezien deze niet konden worden vastgesteld’. Het verslag dat hij wel kreeg, was summier.
Op dezelfde wijze werd minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders op de hoogte gesteld. Hennis heeft ‘vermoedelijk’ ook nog met Rutte gesproken hierover, op een ‘niet alarmerende toon’, maar Rutte herinnert zich dat niet. De oppositie, die bloed ruikt, zal zich hierop richten, maar echt onthullend is het beeld dat oprijst over Defensie – en de minister zelf.
Wijsheid achteraf
Bijleveld waarschuwt impliciet voor ‘hindsight bias’, wijsheid achteraf die voorbijgaat aan de context waarin de gebeurtenis zich ontvouwde. Inderdaad, er woedde in 2015 een bloedig conflict met IS, een terreurgroep die burgers graag als dekking gebruikte en uitblonk in extreem en buitensporig geweld.
Tegen bevolkingsgroepen als de Jezidi’s, maar ook tegen een gevangen genomen Jordaanse piloot, die in brand werd gestoken. En een organisatie die aanslagen pleegde in Europa. Militairen mochten hier in het openbaar niet meer in uniform reizen, vanwege die dreiging.
Daartegenover stond een internationale luchtcoalitie die bekendstond (en in de VS en Groot-Brittannië bekritiseerd werd) om haar voorzichtige en zorgvuldige procedures bij het kiezen van doelen en bij de aanvallen zelf. Zie ook de Nederlandse ervaring: bij meer dan 2.100 keer wapeninzet hoefden slechts vier gevallen door het Openbaar Ministerie te worden onderzocht.
Maar Bijleveld verweert zich tegen een beschuldiging die (bijna) niemand uit. Zelden trok Nederland ten strijde met zoveel publieke steun. De Nederlandse vliegers wordt niets verweten – en natuurlijk was hun veiligheid een prioriteit.
Je kunt je zelfs voorstellen dat bij Defensie de angst leefde dat er toch met een beschuldigende vinger naar het eigen personeel zou worden gewezen, dat een vuil klusje opknapte terwijl de rest van het land vrolijk door winkelde. Het was oorlog en het uitschakelen van een bommenfabriek van IS heeft ongetwijfeld veel slachtoffers voorkomen, onder burgers en onder de plaatselijke bestrijders van IS.
De vraag die nu leeft in de Kamer is juist: waarom heeft niemand bij Defensie beseft dat je een onbedoeld effect van een op zich juiste luchtaanval niet zomaar onder de pet kunt houden, jaren en jaren lang? En waarom heeft niemand gezien dat juist dat zwijgen het publieke vertrouwen in Defensie ondermijnt?
Overdreven formalisme
Voor het antwoord kom je onherroepelijk terecht bij de cultuur bij Defensie, waar de politieke en de militaire top elkaar al jaren lijken te verlammen in hun wederzijdse pogingen de neuzen één kant op te krijgen.
En alle onenigheid in eigen huis te houden. Overdreven formalisme, het soms op surrealistische wijze vasthouden aan een ambtelijke realiteit, terwijl de harde feiten – hoewel ‘incompleet’ – je in de ogen aanstaren. Het was tenslotte oorlog.
Nederland zweeg samen met andere Europese landen, dat wel. Die hadden de VS zelfs gemaand minder transparant te worden over burgerslachtoffers. De maand voor ‘Hawija’ erkenden de VS voor het eerst dat ze burgerslachtoffers hadden gemaakt.
In de periode tot mei 2017 gaven ze toe tot dan toe verantwoordelijk te zijn voor 377 burgerslachtoffers, inclusief 105 burgerdoden bij één incident in Mosul. Het toont dat over de balans tussen ‘operationele veiligheid’ en ‘transparantie’ ook door militairen verschillend gedacht kan worden.
Het politieke probleem voor Bijleveld bestaat eruit dat er vooral in de directe periode na de luchtaanval veel voor te zeggen viel om eerst de zaken goed uit te zoeken: wat was de rol van de vlieger? Waren de coördinaten juist?
Van wie kwam de informatie over het doel? Behalve de zoektocht naar deze en andere antwoorden gold, zeker toen de vliegers nog ter plaatse waren, dat hun operationele veiligheid – en inzetbaarheid – niet in gevaar gebracht mocht worden. Na hun rotatie lag dat al anders en na afloop van de missie, op 31 december 2018, helemaal.
Hadden op dat moment het morele imperatief en de politieke noodzaak tot transparantie niet de doorslag moeten geven, zal de Kamer vragen. Oud-commandant der strijdkrachten Dick Berlijn beantwoordde die vraag in de Volkskrant positief.
Aangezien opeenvolgende ministers van Defensie dit probleem blijkbaar nooit openlijk op tafel hebben gelegd in de ministerraad, moeten zij voor het vinden van antwoorden op deze politieke vragen vooral goed in de spiegel kijken. Met in de hand dat Reuters-bericht van 4 juni 2015, dat Bijleveld, zich beroepend op het Amerikaanse hoofdkwartier Centcom, in de brief van deze week alsnog citeert.
Dit is nu bekend over de informatievoorziening rond de aanval in Hawija;
Oktober 2014: Nederland begint bijdrage aan luchtcampagne van anti-IS-coalitie boven Irak.
Nacht van 2 op 3 juni 2015: Nederlandse F-16’s voeren een aanval uit op IS-faciliteit waar autobommen worden geproduceerd. Uit de eigen Battle Damage Assessment blijkt direct dat er sprake is van ‘onbedoelde nevenschade’, kortom: schade aan gebouwen.
4 juni 2015: Reuters meldt dat bij het bombardement op Hawija ‘een hele wijk’ is weggevaagd. Betrokkenen ter plaatse schatten het aantal doden op zeventig, zowel IS-terroristen als burgers. In de Stuurgroep Missies en Operaties (SMO) wordt de aanval besproken, inclusief de ‘secundaire explosies’, het ‘zorgvuldige targeting proces’ en de ‘mogelijkheid van eventuele burgerslachtoffers’. De ministers van Defensie, Buitenlandse Zaken en Justitie worden schriftelijk geïnformeerd. Algemene Zaken, het departement van premier Rutte, was afwezig in de SMO van 4 juni.
Juni 2015-mei 2016: tijdens deze hele periode is in de SMO met geen woord gerept over de aanval op Hawija.
9 juni 2015: minister van Defensie Hennis wordt gebriefd over de aanval. Voorlopig onderzoek door Centcom, het Amerikaanse hoofdkwartier van de anti-IS-coalitie, wijst uit dat het ‘geloofwaardig’ is dat er burgerslachtoffers zijn gevallen. Het ‘voorlopige onderzoek’ ontvangt Defensie op 15 juni.
23 juni 2015: In antwoord op Kamervragen, schrijft Hennis dat voor zover op dat moment bekend in de luchtcampagne tegen IS geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers.
Augustus 2015: Het Internationale Rode Kruis overhandigt aan Nederlandse ambassade in Bagdad een vertrouwelijke lijst van onbevestigde gevallen met burgerslachtoffers, waarin een aanval op Hawija op 4 november genoemd wordt waarbij naar verluidt 170 burgers waren gedood. De niet-gouvernementele organisatie Airwars spreekt in een openbaar rapport over tussen de 70 en 150 burgerdoden in Hawija.
Jan/feb 2016: Het initiële onderzoek van Centcom (d.d. 15 juni 2015) wordt door Defensie naar het OM gestuurd. De Yweede Kamer wordt erover ingelicht dat er twee gevallen van mogelijke burgerslachtoffers worden onderzocht.
1 juni 2017: De Tweede Kamer wordt vertrouwelijk ingelicht over gevallen waarbij mogelijk sprake was van burgerslachtoffers door Nederlandse wapeninzet.
13 april 2018: Minister Bijleveld licht de Kamer in over uitkomsten van onderzoeken van het Openbaar Ministerie naar aanvallen waarbij mogelijk sprake was van burgerslachtoffers. Locatie, datum en vermoedelijk aantal slachtoffers worden niet genoemd omdat ‘de inzet nog gaande was’.
1 januari 2019: De F-16-missie is afgelopen, het argument dat in april 2018 werd gehanteerd om informatie achter te houden, vervalt. Defensie ‘gaat aan de slag met een nieuwe toets van mogelijkheden van meer transparantie’.
Mei 2019: Minister Bijleveld zegt toe na het zomerreces te komen met een reactie op voorstellen van Kamerleden omtrent meer transparantie inzake mogelijke burgerslachtoffers.
30 september 2019: Minister Bijleveld vraagt de Kamer om meer tijd voor deze inhoudelijke reactie, ‘in het kader van zorgvuldigheid’.
18 oktober 2019: NRC en NOS melden dat Nederlandse F-16’s de luchtaanval op Hawija uitvoerden. Het Pentagon heeft desgevraagd gezegd dat er daarbij zeventig burgerdoden vielen. Bijleveld belooft dat de Kamer ‘op korte termijn’ wordt geïnformeerd over de haalbaarheid van meer transparantie.
4 november 2019: minister Bijleveld meldt de Kamer dat ‘op basis van de door Centcom aangehaalde open bronnen’ bij een Nederlandse aanval op Hawija in juni 2015 ‘ongeveer 70 slachtoffers’ zijn gevallen, ‘zowel IS-strijders als burgers’.
Meer over; Ank Bijleveld politiek Hawija misdaad, recht en justitie Defensie Kamer conflicten, oorlog en vrede misdaad Arnout Brouwers
Waarom kan Rutte zich de burgerdoden in Hawija niet herinneren?
NU 26.11.2019 Ook na twee weken grondig onderzoek zijn de herinneringen van premier Mark Rutte over de Nederlandse bombardementen op Hawija waar tientallen burgerslachtoffers bij vielen niet gevonden. Uit de Kamerbrief van maandag bleek dat de premier “vermoedelijk” is geïnformeerd, maar Rutte kan het zich niet herinneren.
Woensdag 27.11.2019 debatteert de Tweede Kamer opnieuw met defensieminister Ank Bijleveld en ook met premier Rutte. Een deel van de Kamer vraagt zich af: hoe vergeet je zoiets?
“Ik kan niet in het hoofd van iemand kijken. Wat de premier zegt, neem ik voor waar aan. Ik denk wel dat ik het zou hebben onthouden”, zegt ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers.
Ook Rob Jetten (D66) wil opheldering. “Mijn gevoel zegt dat het zoveel indruk op je zou maken dat je daar meer van wil weten.” PvdA’er Lodewijk Asscher, in het vorige kabinet nog vicepremier en minister zegt destijds niet geïnformeerd te zijn, maar denkt het anders wel onthouden te hebben. “Zoiets vergeet je niet snel.”
GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt het zelfs “ongeloofwaardig” dat de premier zich niets herinnert van het gesprek met toenmalig defensieminister Jeanine Hennis over de luchtaanval op de Iraakse stad Hawija waar tientallen doden zijn gevallen.
NOS en NRC brachten begin november aan het licht dat bij Nederlandse bombardementen in Irak 74 burgerslachtoffers zijn gevallen. Vier burgerdoden bij een aanval op een woning in Mosoel en zeker zeventig burgerdoden bij het bombardement op een IS-bommenfabriek in Hawija.
Bijleveld wijst naar voorganger Hennis
Minister Ank Bijleveld moest twee weken geleden toegeven dat Nederland inderdaad verantwoordelijk was voor de aanval in Hawija. Zij voegde daaraan toe dat haar voorganger, Hennis, dat in 2015 al wist en dat voor de Tweede Kamer verzwegen had.
In een bijgaand feitenrelaas merkte Bijleveld terloops ook op dat het “aannemelijk” was dat het ministerie van Buitenlandse Zaken en van Algemene Zaken, het ministerie van premier Rutte, in 2015 op de hoogte zijn gesteld. Maar daar staat de premier helemaal niets van bij.
Het optreden van Bijleveld twee weken geleden riep bij de Kamer meer vragen dan antwoorden op: er moest zo snel mogelijk opheldering komen over wie wat wanneer wist.
Uit de Kamerbrief van afgelopen maandag blijkt dat Hennis in 2015 de toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders, mondeling heeft geïnformeerd over Hawija en dat ze de premier “vermoedelijk” over dit onderwerp heeft gesproken. De toon van haar boodschap zou “niet alarmerend” zijn geweest. Premier Rutte zegt zich dat gesprek niet te kunnen herinneren, maar sluit ook niet uit dat het wel heeft plaatsgevonden.
Zie ook: Oud-minister Hennis informeerde Rutte ‘vermoedelijk’ over luchtaanval Irak
Vragen over ‘vaagheid’ Kamerbrief
Wat D66’er Jetten betreft, is dit nog te vaag. “Wat wordt er bedoeld met ‘een alarmerende toon’?” Als alle info die nu bekend is, gedeeld zou zijn met de premier, dan lijkt hem dat iets wat hijzelf niet snel zal vergeten. Het is voor Jetten van belang hoe en welke info er gedeeld is.
Dat vindt ook Asscher. “Ik heb nog veel vragen. Iedereen die te horen krijgt dat er zeventig doden zijn gevallen bij een bombardement, die vergeet dat niet. Maar ik heb niet de indruk dat premier Rutte op die manier is geïnformeerd. Dat roept de vraag op wat Defensie verstaat onder informeren. Dat is belangrijk, omdat we moeten kunnen vertrouwen dat Defensie het hele verhaal vertelt.”
SP’er Sadet Karabulut kan moeilijk geloven dat na het zien van de beelden van de bombardementen en de berichten die destijds binnenkwamen er niet op een alarmerende toon met de premier is gesproken. “Was het misschien de bedoeling van Defensie om überhaupt niet te informeren?”, vraagt de SP’er zich af. Zij wijst erop dat Defensie de militaire missie tegen IS presenteerde als een effectieve oorlog met precisiebommen waar weinig burgerslachtoffers bij vielen.
Klaver denkt dat er meer speelt. “Je ziet dat minister Bijleveld twee weken geleden de berichtgeving waar gesproken wordt over zeventig doden bevestigt, maar dat verhaal is gaan veranderen nadat premier Rutte zei dat hij zich niet kan herinneren dat hierover is geïnformeerd.” aldus Klaver. “Ik heb de stellige indruk dat de nieuwe lijn van het kabinet gebouwd is om de uitspraak van Rutte dat hij zich niets meer kan herinneren. Hij is onhandig geweest en hij probeert zich er nu uit te redden.”
Minister Bijleveld overleefde een motie van wantrouwen. (Foto: Pro Shots)
Oppositie zal geloofwaardigheid Rutte betwisten
De oppositie zal van het debat gebruikmaken om de geloofwaardigheid van Rutte in twijfel te trekken. De premier kon zich eerder ook al de dividendmemo’s niet herinneren en ook tijdens de politieke nasleep van de Teevendeal had zijn ministerie moeite bepaalde zaken terug te halen.
De premier worstelt met de stikstofproblematiek en verkondigde dat de verlaging van de maximumsnelheid van 130 kilometer per uur naar 100 de “grootste crisis” van zijn negenjarig premierschap was. Toch lijkt het erop dat zowel Rutte als Bijleveld, die twee weken geleden nog ternauwernood een motie van wantrouwen overleefde, door kunnen. VVD en CDA steunen hun bewindspersonen en coalitiepartners D66 en CU zijn niet van plan een eigen koers te varen.
Hoewel het kabinet twee weken geleden nog sprak over zeventig doden en nu schrijft dat een precies aantal niet is vast te stellen, vindt Segers (CU) dat de Kamerbrief van maandag “maximale helderheid” biedt. “Er is helderheid gekomen over wanneer de info is binnengekomen en wanneer dat met de minister-president is gedeeld.”
D66’er Jetten is kritisch en wil dat Defensie leert van de fouten door onder andere actiever te onderzoeken hoeveel burgerslachtoffers er zijn gevallen na een Nederlandse aanval, maar vindt niet dat de positie van Rutte of van Bijleveld ter discussie staat. “Het is duidelijk dat Nederland destijds onvoldoende heeft gedaan om de onderste steen boven te krijgen. Dit is een hele harde les voor Defensie.”
Lees meer over: Politiek Mark Rutte
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c6118010-107d-11ea-a802-02d1dbdc35d1.jpg)
Hoewel aanvankelijk werd gesproken van 70 doden bij Nederlandse luchtaanvallen in Irak, valt de exacte hoeveelheid burgerslachtoffers nog altijd niet vast te stellen. De Tweede Kamer debatteert woensdag over de kwestie. Ⓒ ANP
Coalitie houdt Rutte en Bijleveld uit de wind
Telegraaf 26.11.2019 De Tweede Kamer debatteert woensdag met premier Rutte en minister Bijleveld (Defensie) over burgerslachtoffers die in de strijd tegen IS vielen bij een luchtaanval van Nederlandse F-16’s in Irak. De coalitie lijkt vastbesloten de bewindslieden uit de wind te houden.
Voor partijleider Jetten van D66 hoeft de vertrouwensvraag niet meer op tafel te komen. „Die is bij het vorige debat al gesteld.” In dat debat was D66 van de coalitiepartijen nog het meest kritisch op het optreden van defensieminister Bijleveld. Nu lijkt de bewindsvrouw zich van bescherming verzekerd. De brief die Bijleveld maandagavond naar de Kamer stuurde is ook ’beter dan de vorige’.
Harde les
Wel blijft het een ’harde les’ dat er bij Defensie en de andere ministeries geen alarmbellen zijn gaan rinkelen toen het er op leek dat bij de Nederlandse luchtaanval van 2 op 3 juni 2015 op een bommenfabriek in het Iraakse Hawija burgerslachtoffers waren gevallen. Premier Rutte moet ’meer context’ schetsen, vindt Jetten.
Uit de nieuwe informatie blijkt dat behalve toenmalig minister Hennis ook ministers Van der Steur (Justitie) en Koenders (Buitenlandse Zaken) waren ingelicht over mogelijke burgerslachtoffers bij het bewuste bombardement. De informatie – grotere explosie dan verwacht, nader onderzoek nodig naar burgerslachtoffers – was met Ruttes ministerie Algemene Zaken gedeeld. Hennis had volgens haar eigen herinnering waarschijnlijk ook de premier mondeling van de bevindingen op de hoogte gesteld. Rutte sluit dat niet uit, maar kan zich het niet herinneren. Koenders herinnert het zich evenmin.
Hoewel aanvankelijk werd gesproken van zeventig doden, valt het exacte aantal burgerslachtoffers nog altijd niet vast te stellen. Evenmin is duidelijk geworden hoe het kon dat Hennis destijds de Kamer verkeerd heeft geïnformeerd over Iraakse burgerslachtoffers bij Nederlandse luchtaanvallen.
“Ik kan niet in iemands hoofd kijken”
„Dit schept voor mij maximale helderheid”, zegt CU-leider Segers. Zelf denkt hij dat hij het wel zou onthouden als hem was verteld van mogelijke slachtoffers. ,,Maar ik kan niet in iemands hoofd kijken.” Nu is het zaak ’lessen te trekken’.
Dat vindt CDA-Kamerlid Van Helvert ook. „Er is onder de vorige minister een grote fout gemaakt door de Kamer niet te informeren. Dat is onder deze minister ontdekt. Nu moeten we ervan leren en zorgen voor meer transparantie over militaire operaties.” Het uitgangspunt voor Bijleveld is nu anders dan bij het debat van twee weken geleden dat de bewindsvrouw met de hakken over de sloot overleefde. „Toen had ze twee uur de tijd om de feiten op een rij te zetten. Nu twee weken.”
De oppositie neemt geen genoegen met de uitleg van Bijleveld. GL-voorman Klaver gelooft er niks van dat premier Rutte van niks wist. „Zelfs ik krijg informatie mee uit buitenlandse kranten. Rutte heeft een heel leger ambtenaren om die informatie voor hem te verzamelen.” PVV-leider Wilders noemt de uitleg ’ongeloofwaardig’. Volgens SP-Kamerlid Karabulut heeft de minister alleen nog maar meer mist gecreëerd.
Verwarrend
PvdA-leider Asscher vindt de brief van Bijleveld een ’onbevredigend en verwarrend verhaal’. „We hebben tijdens het vorige debat het vertrouwen opgezegd in de minister. Dat is met deze brief niet hersteld. Aan de andere kant moet je je er ook bij neerleggen als zo’n motie van wantrouwen het niet haalt.” Volgens de vice-premier uit het vorige kabinet speelt bij de positie van de PvdA ’op geen enkele manier’ mee dat partijgenoot Koenders was ingelicht over mogelijke burgerdoden. Asscher gelooft Koenders dat hij er niks van wist.
Bekijk meer van; gewapend conflict defensie Ank Bijleveld Mark Rutte Bert Koenders Hennis Segers Lodewijk Asscher Hawija Islamitische Staat
Hoe kun je zoveel burgerdoden vergeten? ‘Een rampzalig gegeven’
AD 26.11.2019 Hoe kun je een melding over burgerdoden nou vergeten, zoals premier Rutte en oud-minister Koenders claimen? (Ervarings)deskundigen aan het woord over ‘oorlogsmist’, verhullende formuleringen en de feilbaarheid van ons geheugen. ‘Hòe je iets zegt, maakt veel uit’.
Voor oppositiepartijen is het compleet ongeloofwaardig: zowel premier Mark Rutte heeft – net als toenmalig minister Bert Koenders – ‘geen herinnering’ aan het gesprek waarin Defensieminister Jeanine Hennis aangaf dat een Nederlands bombardement in Hawija (Irak) op 4 juni 2015 veel meer schade veroorzaakte dan gepland.
,,De toon van de boodschap was niet alarmerend”, schreef haar opvolger Ank Bijleveld (CDA) maandagavond aan de Tweede Kamer. ,,Ze maakte feitelijk melding van een explosie (…) en dat nader onderzoek moest vaststellen of er burgerdoden gevallen waren.”
Rampzalig
Terwijl bij termen als bombardement, Irak en mogelijke burgerdoden toch alle alarmbellen af moeten gaan, zegt ook voormalig SP-Kamerlid Harry van Bommel, die jaren geleden al Kamervragen stelde over de kwestie: ,,De mogelijkheid van burgerslachtoffers is een rampzalig gegeven voor het kabinet: het is ondermijnend voor je draagvlak om een missie voort te zetten.”
Generaal-majoor buiten dienst Frank Van Kappen: ,,Als je iets op tafel krijgt met burgerslachtoffers is dat geen klein bier, volgens de procedures wordt dat gedeeld met de bazen van alle betrokken ministeries”, zegt de VVD-senator die in het verleden de VN-secretaris generaal adviseerde over vredesoperaties. Oud-Defensieminister Hans Hillen (CDA), op de vraag of hij een melding over burgerdoden zou onthouden: ,,Tuurlijk, je leeft heel erg mee.”
Minister Ank Bijleveld van Defensie (CDA) meldde eerder deze week dat haar voorganger Hennis melding over mogelijke burgerdoden maakte bij Rutte en Koenders. © ANP
Hoe kan het dan dat Koenders en Rutte zich niks meer herinneren van zo’n letterlijk en figuurlijk explosieve mededeling? Is dat nu jaren later dan een gewiekste Haagse formulering om een kabinetscrisis te bezweren, of kan het zijn dat ze het daadwerkelijk niet meer weten?
Rechtspsycholoog Sophie van der Zee (Erasmus Universiteit Rotterdam) waarschuwt vooral dat we de vergeetachtigheid niet te makkelijk af moeten doen als functionele ‘Haagse amnesie’: ,,Je kijkt met kennis van nu terug. We weten nu van die waarschijnlijk 70 burgerdoden en zeggen dan: hoe kun je zoiets nou vergeten?
Maar in de wetenschap kennen we de term ‘hindsight bias’, de wijsheid achteraf. Op het moment dat je informatie hebt en de afloop nog niet kent, waardeer en taxeer je die anders. Zo verwijten we de kapitein van de Titanic dat hij ondanks de ijsbergen harder ging varen. Maar dat doen we omdat we weten dat het schip daardoor ten onder ging.”
Nog een voorbeeld: ,,Er is beroemd onderzoek naar de dood van een zwerver die overleed na een arrestatie op de stoep bij een Amsterdams politiebureau. Later is getuigen gevraagd of er sprake was van excessief geweld door de agenten.
De grote meerderheid zei: ja. Maar twee mensen waren milder, zij stelden dat er geen buitensporig geweld was toegepast. Wat bleek? Deze twee waren toeristen, zij wisten niet dat de zwerver uiteindelijk overleden was na de arrestatie. Zij redeneerden dus niet naar de uitkomst toe.”
Voormalig minister van Defensie Hans Hillen (CDA). © ANP
Daarbij maakt het een enorm verschil wat er precies gemeld is, op welke toon, binnen welke context, zeggen Van der Zee, Hillen en Van Kappen: ,,Was het terloops”, zegt Van Kappen. ,,Of een uitgebreid schriftelijk verslag?” Hillen: ,,Vergeet niet dat het ministerschap een rollercoaster is, met de hele dag door zoveel informatie. En informatie over zulke zaken komt vaak druppelsgewijs binnen, uit verschillende bronnen, die elkaar soms ook tegenspreken.”
Van der Zee: ,,Stel dat toen tegen Rutte gezegd is: het bombardement is volgens plan uitgevoerd, het doel is uitgeschakeld, maar er is nog onduidelijkheid over mogelijke burgerdoden. Dan kan de boodschapper denken: ik heb het verteld, maar Rutte kan even goed denken: ik heb nooit meegekregen dat er zoveel burgerdoden gevallen zijn. In zekere zin hebben ze dan beiden gelijk.”
Daarom komt het er – ook in het debat vandaag –op aan hoe Hennis haar collega’s informeerde, welke woorden ze gebruikte, hoe uitgebreid het was. Iets dat oppositiepartijen exact zullen uitbenen. Daar moet ook duidelijkheid over komen, al is het maar om te voorkomen dat ambtenaren, adviseurs en ministers voortaan liever in vaagtaal communiceren, juist om latere politieke problemen te voorkomen onder het motto ‘wat niet weet, wat niet deert’. Van Bommel: ,,Je weet ook: hoe preciezer je het opschrijft, hoe pijnlijker het wordt.”
De ministers Jeanine Hennis van Defensie (VVD) en Bert Koenders van Buitenlandse Zaken (PvdA) zaken praten met de Tweede Kamer over de Artikel 100 brief inzake de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan (in 2014). © ANP
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b0804cc4-0fd6-11ea-af26-02d2fb1aa1d7.jpg)
Premier Rutte en toenmalig minister Hennis tijdens een persconferentie in 2017. Ⓒ ANP
Hennis: ’Rutte vermoedelijk geïnformeerd over burgerdoden Irak’
Telegraaf 26.11.2019 Niet alleen toenmalig defensieminister Hennis, maar ook haar collega’s van destijds, Koenders (Buitenlandse Zaken) en Van der Steur (Justitie), waren ervan op de hoogte dat er bij een Nederlandse luchtaanval in Irak mogelijk burgerdoden waren gevallen. Ook premier Rutte wist er vermoedelijk van.
Rutte en Koenders zijn zelfs door Hennis, zo herinnert zij zich, ook mondeling geïnformeerd over de luchtaanval van 3 op 4 juni 2015, waarbij een Nederlandse F-16 een fabriekje onder vuur nam waar IS autobommen produceerde. Hoewel de toon van Hennis ’niet alarmerend’ zou zijn geweest, vertelde ze hen wel van ’secundaire explosies’ in het fabriekje en dat nader onderzoek moest vaststellen of er burgerdoden waren gevallen. Zowel Koenders als Rutte zegt zich daar niks van te kunnen herinneren.
Een en ander blijkt uit nieuwe informatie die minister Bijleveld (Defensie) maandag in een uitgebreide brief aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Met het noemen van de premier en de andere ministers als ’medeweters’ bracht de CDA-bewindsvrouw zichzelf tijdens het debat van twee weken geleden in het nauw. Deze week moet zij andermaal verantwoording afleggen aan de Tweede Kamer, nu waarschijnlijk samen met de premier.
Herexamen Bijleveld
Tot op de dag van vandaag is nog steeds niet duidelijk hoeveel burgerslachtoffers er in 2015 in Irak door Nederlandse bommen zijn gevallen. En waarom tegenover de Kamer is ontkend dat er überhaupt burgers waren gedood door Nederlands toedoen, blijft nog even vaag.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b2a8e2e0-0fd6-11ea-af26-02d2fb1aa1d7.jpg)
Minister Ank Bijleveld bracht zichzelf in het nauw
Minister Ank Bijleveld (Defensie) moet het deze week allemaal toelichten als ze voor een herexamen naar de Tweede Kamer moet. Al komt ze beter beslagen ten ijs dan twee weken geleden, toen ze een motie van wantrouwen ternauwernood overleefde. Dat kwam onder meer doordat ze onduidelijk was over wat de andere ministers wisten die betrokken waren bij de militaire operatie tegen Islamitische Staat.
Bekijk ook:
’Toon Bijleveld was niet goed’
Ambtelijke stuurgroep
Nu blijkt dat behalve de toenmalige minister van Defensie ook de minister van Veiligheid en Justitie (Van der Steur) en Koenders (Buitenlandse Zaken) waren geïnformeerd. Ook premier Rutte had ’kennis kunnen nemen’ van het verslag van een ambtelijke stuurgroep die een dag na de aanslag bijeenkwam.
De club hoge ambtenaren stelde vast dat bij een door Nederland uitgevoerde aanval van de coalitie op een IS-autobommenfabriek in de buurt van Kirkuk ’secundaire ontploffingen’ waren geweest en dat er daardoor mogelijk burgerslachtoffers waren gevallen.
Een verslag van de bijeenkomst is naar de betrokken ministeries gestuurd, waaronder dat van premier Rutte. Toenmalig defensieminister Hennis herinnert zich dat ze de bevindingen ook persoonlijk heeft meegedeeld aan Koenders en Rutte, al zou de toon bij dat gesprek ’niet alarmerend’ zijn geweest. De twee heren herinneren zich er niets van.
Nog altijd is onduidelijk hoeveel burgerdoden er zijn gevallen bij de luchtaanval die Nederlandse F-16’s in de nacht van 2 op 3 juni uitvoerden in Hawija. „De uren en dagen na deze wapeninzet waren met veel onzekerheden omgeven.”
Geen verkeerde afwegingen
Ondanks de duisternis was het de jachtvliegers al duidelijk dat de explosies groter waren dan verwacht. Even later konden onderzoekers van het Amerikaanse legeronderdeel Centcom dat ook vaststellen, net als dat het aannemelijk was dat er burgers om het leven waren gekomen.
Van fouten in het uitkiezen van het doel was geen sprake, van verkeerde operationele afwegingen evenmin, concludeerden de Amerikanen, een conclusie die Defensie een jaar later ook trok. Maar waar in ambtelijk overleg werd verwezen naar een finaal oordeel, bleef dat van de Amerikanen uit, aangezien het finale rapport over de aanval nooit is verschenen.
’Ongeloofwaardig’
„De antwoorden van het kabinet zijn onthutsend en ongeloofwaardig”, reageert GroenLinks-leider Jesse Klaver. „Het is moeilijk te geloven dat de premier zich niets herinnert van een gesprek over burgerdoden door toedoen van het Nederlandse leger.” Het was GroenLinks dat bij het vorige debat de motie van wantrouwen tegen Bijleveld indiende.
Bekijk ook:
Dit gebeurt er voordat F-16 bom laat vallen
Bekijk ook:
F-16-vlieger ziek van vergisbom
Bekijk meer van; defensie Hennis de Kamer Bert Koenders Ank Bijleveld Mark Rutte Ard van der Steur Tweede Kamer der Staten-Generaal
Oud-minister Hennis informeerde Rutte ‘vermoedelijk’ over luchtaanval Irak
NU 26.11.2019 Voormalig minister van Defensie Jeanine Hennis herinnert zich dat ze in 2015 “vermoedelijk” premier Mark Rutte mondeling heeft geïnformeerd over het bombardement in Hawija. Ook toenmalig minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken zou volgens haar zijn ingelicht.
Dat staat in een Kamerbrief van minister Ank Bijleveld van Defensie. Rutte en Koenders kunnen zich het gesprek niet herinneren, staat ook in de brief.
De minister-president heeft “geen herinnering aan een dergelijk gesprek’, maar “sluit ook niet uit dat dit gesprek heeft plaatsgevonden”.
Volgens Hennis heeft ze geen aantallen genoemd toen ze over het aantal burgerslachtoffers sprak. Ook zou “de toon van de boodschap niet alarmerend” zijn geweest.
Ze zou feitelijk hebben verteld dat er bij de aanval van Nederlandse F-16’s sprake was van secundaire explosies en dat onderzocht moest worden of er ook burgerdoden waren gevallen.
In de nacht van 2 op 3 juni 2015 werd in het Iraakse Hawija een bommenfabriek van Islamitische Staat (IS) geraakt door een bom die kort daarvoor was afgeworpen door een Nederlandse F-16. Er vielen zeker zeventig doden, onder wie een groot aantal burgerslachtoffers.
Premier Rutte zei begin november ook al dat hij zich niet kan herinneren of hij in 2015 is geïnformeerd over de Nederlandse luchtaanval waarbij burgers om het leven kwamen.
Woensdag debatteert de Tweede Kamer met minister Bijleveld over de luchtaanval. Mogelijk is Rutte daar ook bij aanwezig.
Lees meer over: Politiek
Rutte en Koenders blijven ontkennen dat ze wisten van burgerdoden Irak
Elsevier 26.11.2019 Premier Mark Rutte (VVD) is ‘vermoedelijk’ geïnformeerd over mogelijke burgerdoden bij het bombardement op een IS-bommenfabriek in de Iraakse stad Hawija in 2015. Dat blijkt uit een brief die minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA) maandagavond naar de Tweede Kamer stuurde. Ex-minister Bert Koenders (PvdA, Buitenlandse Zaken) wist er volgens de brief zeker van, maar zegt net als Rutte dat hij van niets wist.
‘Vermoedelijk’ heeft toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis (VVD) in juni 2015 Rutte mondeling op de hoogte gesteld van het Nederlandse bombardement op Hawija, schrijft Bijleveld. In het gesprek zou de voormalige bewindsvrouw, die nu de hoogste vertegenwoordiger is van de Verenigde Naties in Irak, de premier hebben laten weten dat meer onderzoek nodig was om vast te stellen of er burgerslachtoffers waren gevallen.
Lees ook dit commentaar van Eric Vrijsen: Weinig verheffende politieke spelletjes na burgerdoden Irak
‘De minister-president heeft geen herinnering aan een dergelijk gesprek, maar sluit ook niet uit dat dit heeft plaatsgevonden,’ schrijft minister Bijleveld in de brief. ‘Er staat mij niets van bij,’ zei Rutte begin deze maand al, nadat de CDA-minister het ‘aannemelijk’ had genoemd dat andere ministers van de burgerdoden op de hoogte waren. Toch sloot de premier niet bij voorbaat uit dat het hem of zijn ambtenaren destijds wel ter ore is gekomen.
De toon van Hennis was echter ‘niet alarmerend’ en er zijn geen aantallen burgerslachtoffers genoemd, zei de toenmalige VVD-minister, die alleen ‘feitelijk melding maakte van een secundaire explosie na inzet van Nederlandse F-16’s, de oorzaak van de explosies, en dat nader onderzoek moest vaststellen of er burgerdoden zouden zijn gevallen’. Dat is te lezen in de brief van Bijleveld, die bevestigt dat Rutte niet uitsluit dat het gesprek heeft plaatsgevonden, en dat Koenders volhoudt dat hij er niet over is geïnformeerd.
Vaststaat dat ambtenaren van betrokken ministeries (de zogeheten Stuurgroep Missies en Operaties) een dag na de aanval, op 4 juni, hebben gesproken over de gebeurtenis. In het overleg werd de mogelijkheid genoemd van eventuele burgerdoden, maar een concreet aantal werd niet genoemd. Daarna is bijna een jaar niet over de luchtaanval gesproken in de stuurgroep of bij ander overleg tussen ministeries, schrijft Bijleveld.
De minister geeft er in haar brief geen duidelijkheid over waarom haar voorganger Hennis in 2015, enkele weken na de aanval, de Tweede Kamer niet juist heeft geïnformeerd. De VVD-bewindsvrouw zei destijds dat er geen burgerdoden waren gevallen. Kort na de aanval verschenen al berichten, waaronder van persbureau Reuters, waarin sprake was van ongeveer zeventig burgerdoden.
Defensie kan rapport over burgerdoden niet vinden, onthulde Eric Vrijsen eerder deze maand
‘In de Nederlandse media is destijds niet bericht over de aanval,’ schrijft Bijleveld in haar brief. ‘Tegelijkertijd was er in deze periode sprake van ISIS-propaganda die volledig gericht was op het in diskrediet brengen van de acties van de anti-ISIS coalitie, zoals de wapeninzet in Hawija.’ Pas vorige maand maakten Nederlandse media (Nieuwsuur en NRC) voor het eerst melding van burgerslachtoffers bij de aanval op de bommenfabriek van terreurgroep Islamitische Staat.
Op dinsdag 6 november debatteerde Bijleveld met de Tweede Kamer over de kwestie. Bijna de voltallige oppositie zegde het vertrouwen in de minister toen op, maar SGP en onafhankelijk Kamerlid Wybren van Haga stemden net als de coalitiepartijen tegen een motie van wantrouwen. Die overleefde Bijleveld, die haar ‘oprechte excuses’ aanbood voor het verkeerd informeren van de Kamer. De minister is ook politiek verantwoordelijk voor het handelen van haar voorganger.
‘Woordje “vermoedelijk” duidt erop dat Hennis aan het gissen is’
‘Het woordje “vermoedelijk” duidt er al op dat ze zelf eigenlijk min of meer aan het gissen is hoe het is gegaan,’ zei Elsevier Weekblad-redacteur Carla Joosten in Den Haag dinsdagochtend in redioprogramma Goedemorgen Nederland van WNL over de verklaringen van oud-minister Hennis. Volgens Joosten ‘dekt hij [premier Rutte] zichzelf al helemaal in’ door te zeggen dat hij geen herinnering heeft aan een gesprek over burgerdoden, maar tegelijk niet uit te sluiten dat het hem wel is verteld. ‘Dit kennen we van hem natuurlijk heel goed. “Ik heb daar geen actieve herinnering aan.” Dat is toch een beetje een ijkzin van hem.’
Volgens Joosten gaat minister Bijleveld woensdag, wanneer de kwestie in de Tweede Kamer opnieuw wordt besproken, wederom een moeilijk debat tegemoet. ‘Ze zal weer excuses moeten maken, van “misschien heb ik dingen te hard gezegd, het blijkt toch allemaal wat vager te zijn gegaan”, want dat is eigenlijk de kern van deze brief.’ Ook vindt de EW-redacteur het opmerkelijk dat Koenders – van wie Hennis zeker wist dat ze hem over mogelijke burgerdoden had gesproken – blijft volhouden dat hij niet op de hoogte is gebracht. ‘Dat werkt dan ook weer een beetje ten positieve van Rutte, want hij is niet de enige die het zich niet herinnert.’
Lees ook deze column van Philip van Tijn Bombardement in Hawija: bijzaken worden politieke hoofdzaken
Tweede Kamerlid Jan Paternotte van coalitiepartij D66 zegt dat ‘dit allemaal voorkomen had kunnen worden’ als het ministerie van Defensie duidelijker en transparanter had gecommuniceerd: ‘Als we met elkaar de afspraak hadden van, zodra het kan, zodra het veilig is, breng je gewoon alle informatie naar buiten over zo’n militaire missie waar je gebombardeerd hebt en ook als er eventuele slachtoffers zijn.’ De minister van Defensie heeft in haar brief al beloofd in de toekomst de Tweede Kamer sneller te informeren over burgerslachtoffers die vallen door Nederlandse militaire acties. Dat zal ‘standaard en zo snel mogelijk vertrouwelijk’ gebeuren.
Oppositie niet overtuigd: ‘Wie gelooft Rutte nog?’
Gezien de reacties op Twitter zijn de oppositiepartijen van links tot rechts niet overtuigd door de brief. Velen trekken de verklaringen van Bijleveld, Hennis en Rutte in twijfel. Een selectie van de tweets:
GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver vindt het ‘ongeloofwaardig’ dat Rutte zich niets herinnert, en vraagt zich af of er ‘dan niemand is die de premier daarover informeert’:
Jesse Klaver
Ongeloofwaardig dat @MinPres zich niets herinnert van een gesprek over burgerdoden door toedoen van het Nederlandse leger.
Vlak na het bombardement waren er al nieuwsberichten die spraken van 70 tot 170 slachtoffers. Is er dan niemand die de premier daarover informeert? https://twitter.com/RTLnieuws/status/1199064001717686272 …
RTL Nieuws
✔ @RTLnieuws
Sadet Karabulut
✔ @SadetKarabulut
Het is niet te geloven dat de minister-president en minister van Buitenlandse Zaken hun herinneringen ‘kwijt’ zijn. Het is onacceptabel dat niemand heeft gevraagd en laten onderzoeken burgerslachtoffers. Ook niet na een heftige explosie. Wel is gelogen tegen de Tweede Kamer.
Sadet Karabulut
✔ @SadetKarabulut
En voor alle duidelijkheid en tegen alle spin in. Ze hadden het kunnen en moeten weten. Alleen al de SP fractie heeft bijna twintig keer vragen gesteld over burgerslachtoffers. Maar het was nooit de bedoeling ons de waarheid te vertellen. Tot op de dag van vandaag. Dat kan niet. 28
Henk Krol
✔ @HenkKrol
De – in mijn ogen – belangrijkste passage uit de zojuist verzonden brief aan de Kamer van minister Bijleveld over het haperende geheugen van de minister-president.
Geert Wilders
✔ @geertwilderspvv
Wie gelooft Rutte nog? https://twitter.com/fonslambie/status/1199047710554435590 …
Fons Lambie
✔ @fonslambie
Brief kabinet over #burgerslachtoffers in #Irak: zowel premier Rutte als toenmalig minister Koenders hebben “geen herinneringen” aan gesprek met minister Hennis over bombardement in #Hawija.
Forum voor Democratie-lijsttrekker Thierry Baudet is sceptisch over het ‘vermoedelijk’ informeren van premier Rutte door ex-minister Hennis:
Thierry Baudet
✔ @thierrybaudet
ThePostOnline
✔ @TPOnl
Jeanine Hennis: Ik heb vermoedelijk Mark Rutte geïnformeerd over mogelijke burgerdoden Irak https://ift.tt/37BUvje 988
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/11/data52403564-a6a3b9.jpg)
Hawija in oktober 2017, nadat de stad was bevrijd van IS. Foto Ali Mukarrem Garip/Getty
Niemand vroeg door na de bom op Hawija
NRC 26.11.2019 Na het bombardement op de Irakese stad Hawija in 2015 waren er aanwijzingen dat er veel burgerdoden te betreuren waren. Bewindslieden toonden weinig belangstelling.
Kon men het weten? En zo ja, wilde men het weten? Deze twee vragen rijzen bij lezing van het nieuwste feitenrelaas van minister Ank Bijleveld (Defensie, CDA) over de bloedige gevolgen van de Nederlandse luchtaanval op Hawija, op 3 juni 2015.
Bij de aanval vonden 70 burgers de dood, zo bevestigde het Amerikaans opperbevel Centcom in december 2018 aan NRC en NOS, die de aanval samen onderzochten. Onder hen waren 22 vrouwen en 26 kinderen, berichtte NGO Airwars al eerder op basis van ooggetuigeverslagen.
Ja, men kon snel na de aanval al het nodige weten, blijkt uit het relaas van Bijleveld maandagavond. Immers, er waren vanuit de lucht wel veel verwoeste woonhuizen na het bombardement te zien. Op 7 juni 2015 ging een officier naar het hoofdkwartier van de internationale coalitie in Qatar, en hoorde daar meer details over de schade.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/10/hawijapuinfeature.jpg)
Lees ook: Hoe een Nederlandse bom 70 burgers doodde
Op 4 november 2019, onlangs dus, was Bijleveld nog stelliger en concreter. Uit haar brief aan de Tweede Kamer van toen bleek dat in militaire kring al snel bekend was dat de cirkel van vernietiging in Hawija veel wijder was dan waarmee de coalitie bij de planning rekening had gehouden.
„Uit ons eigen Battle Damage Assesment (BDA) bleek direct dat er sprake was van onbedoelde nevenschade”. Een eerste rapport van de Amerikanen dat Defensie op 15 juni 2015 ontving, noemde burgerslachtoffers „geloofwaardig”.
Haar voorganger, Jeanine Hennis (VVD), had daarom de Kamer verkeerd ingelicht, aldus Bijleveld. Hennis schreef op 24 juni 2015 dat „voor zover bekend” er geen burgerslachtoffers waren gevallen bij Nederlandse bombardementen. „Dat was fout”, zei Bijleveld daarover toen.
NRC en NOS stuitten bij hun eigen onderzoek ook op veel aanwijzingen dat al vroeg duidelijk was dat er veel burgerslachtoffers waren. Op 4 juni meldde Reuters al de mogelijkheid van burgerslachtoffers, mede op basis van uitlatingen van ‘veiligheidsfunctionarissen’.
„Een luchtaanval van de door de VS geleide coalitie heeft een hele wijk platgelegd in een Noord-Irakese stad die wordt gecontroleerd door militanten van IS. Tientallen mensen werden gedood, inclusief burgers, zeiden getuigen en veiligheidsfunctionarissen.”
Er werd vooral veel afgewacht
Commandant John Hesterman van de luchtoperaties tegen IS kondigde op 5 juni een onderzoek aan, zoals gebruikelijk bij aanwijzingen van burgerslachtoffers. Een paar weken later, op 24 juni, zei Pentagon-woordvoerder Steve Warren dat een onderzoek was begonnen, nadat eerdere aanwijzingen „geloofwaardig”, waren gebleken.
Als men in de junidagen van 2015 stevige aanwijzingen had dat het beleid van Nederland – geen burgerslachtoffers, in elk geval zo min mogelijk – in Hawija op een fiasco was uitgelopen, wilde men dat dan wel weten? Voor wie de brief van Bijleveld leest, lijkt het antwoord nee.
In de maanden en jaren na die junimaand 2015, werd vooral veel afgewacht in Den Haag: op nadere rapporten van het Amerikaans opperbevel, op eigen onderzoeken, eerst van Defensie, later van het Openbaar Ministerie. Niemand uit het kabinet toonde indringende belangstelling. Hennis niet als eerst verantwoordelijke minister. Premier Mark Rutte niet als coördinator van het regeringsbeleid; hij werd slechts summier geïnformeerd.
En Bert Koenders als minister van Buitenlandse Zaken (PvdA) en eerste ondertekenaar van brieven over de voortgang van de F-16-missie tegen IS, evenmin. Informatie van het Rode Kruis aan de Nederlandse ambassade in Bagdad over burgerdoden in onder meer Hawija, is geen aanleiding voor een actievere houding van ‘BuZa’.
De patronen die minister Bijleveld maandagavond schetst, herinneren enigszins aan een ander drama met honderd keer zoveel burgerdoden, de val van Srebrenica in 1995. De parlementaire enquête-commissie die het Srebrenica-drama met 7.000 slachtoffers onderzocht, sprak in 2002 over „onwil” van ambtenaren en militairen om actief op zoek te gaan naar onwelkome informatie die haaks stond op heersende veronderstellingen. Toenmalig NIOD-directeur Hans Blom had het over „het gebrek aan goede wil om uit eigen initiatief te zorgen dat de minister zo goed mogelijk werd geïnformeerd”.
Zeventien jaar later zijn er opnieuw aanwijzingen voor zo’n gebrek aan wil – nu ook van politici – om onwelkome informatie op de agenda te krijgen. Als mogelijke verklaring spelen ten minste drie fenomenen een rol: de onvolledigheid en dubbelzinnigheid van de informatie die juni 2015 voorhanden was, de manier waarop informatiestromen functioneren, en de fase van de oorlog tegen IS in 2015.
Daags na de aanval op Hawija zei de Amerikaanse commandant John Hesterman tijdens een persconferentie dat er „geen bewijzen” waren van burgerslachtoffers, wel aanwijzingen. Zijn staf beschikte wel over (lucht-)beelden van ingestorte en weggevaagde huizen en gebouwen. Het bergen van lichamen in de puinhopen, het identificeren van slachtoffers, het onderscheiden van IS-strijders (vrijwel altijd in burger) en ‘non-combattanten’, het was allemaal onmogelijk.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/11/data51496162-8900a6.jpg)
Verder was in die in juni-dagen vooral tevredenheid over het uitschakelen van de bommenfabriek van IS. Een belangrijk militair doelwit, vlak bij de frontlijn richting de stad Kirkuk, was ermee uitgeschakeld. De berichten in Irak daarover waren „positief”, schrijft Bijleveld in haar brief.
Slecht nieuws is onwelkom
Voor ambtenaren zijn voorlopigheden en dubbelzinnigheden aanleiding om ‘nader onderzoek’ af te wachten. „Onrijpheid” van informatie, noemt oud-minister Ed van Thijn dat in zijn boek De Informatie-paradox (2004). Hij somt daarin maar liefst dertig „dwingende, legitieme redenen” voor ambtenaren om „de minister (nog) niet te informeren”.
Behalve onrijp geachte informatie gaat het om zaken als ‘gedoebeperking’, ‘onwelkome boodschap’, ‘slecht nieuws schaadt de eigen organisatie’, ‘collegialiteit’ (geen ‘matennaaien”) , ‘informatie is te vertrouwelijk voor derden’, en ‘strijdigheid met het belang van de staat’.
Veel van dit alles kan een rol hebben gespeeld in de Hawija-casus. De eerste drie hebben te maken met het slechte nieuws over de vele burgerslachtoffers waarop niemand zat te wachten.
De collegialiteit speelt vooral in situaties waarbij meerdere departementen zijn betrokken en men elkaar tegenkomt in interdepartementale werkgroepen, zoals de Stuurgroep Missies en Operaties. De laatste twee factoren hebben te maken met de geclassificeerde informatie. Verspreiding van die informatie kan uitlekken en de vijand in de kaart spelen.
De fase van de oorlog tegen IS, anno 2015, stimuleerde evenmin het actief informeren naar een mogelijk bloedbad door een Nederlandse bom. Die oorlog kwam dichtbij door een reeks terreuraanslagen. Bijleveld refereert eraan in haar nieuwste brief. In zo’ n situatie worden burgerdoden anders gewogen dan nu.
Het oersterke geloof in hightech-bommen, speelde daarbij ook een rol. In een Kamerdebat, eind juni 2015, zei toenmalig minister Hennis: „Het is zo precies. Het is niet zo dat je gelijk een complete wijk of regio platlegt. Dat komt door die smart weapons waarover ik net sprak.” In augustus 2015 had de coalitie na 5.000 bombardementen twee burgerdoden toegegeven.
Ook bij de media, steeds bepalender voor de ambtelijk-politieke agenda in Den Haag, was er geen grote aandacht voor het onderwerp burgerdoden. De aanval op Hawija werd in Nederlandse media niet gemeld, stelt Bijleveld vast. Burgerdoden werden voor journalisten pas later in de oorlog tegen IS een groot issue.
Later deze week buigt de Tweede Kamer zich opnieuw over ‘Hawija’. Hoeveel begrip Kamerleden willen opbrengen voor de historische context en ambtelijke gedragingen van destijds, zal dan blijken.
Tijdens een eerder debat over Hawija wees de minister naar andere ministeries, die waarschijnlijk ook van de zaak geweten hadden. Beeld ANP
Bijleveld komt terug op eerdere beweringen over ‘Hawija’
Trouw 25.11.2019 Het was nooit duidelijk hoeveel doden er precies zijn gevallen, zegt Defensie nu over het bombardement in Irak.
Defensieminister Ank Bijleveld moet de klappen opvangen rond de vraag welke bewindspersonen in juni 2015 wisten van burgerdoden bij een bombardement in het Irakese Hawija. Het Kamerdebat hierover vindt vermoedelijk woensdag plaats.
De minister stuurde maandagavond een uitgebreide brief naar de Kamer. Daarin probeert ze een antwoord te geven op vragen rond haar bewering van drie weken geleden dat het ‘aannemelijk’ was dat andere betrokken ministeries destijds door Defensie op de hoogte waren gesteld.
Die maand loog toenmalig defensieminister Jeanine Hennis tot tweemaal toe tegen de Kamer over een Nederlandse rol bij burgerdoden, door iedere betrokkenheid te ontkennen. Door de formulering van Bijleveld rees de vraag wat premier Mark Rutte al die tijd wist.
Bijleveld schrijft nu dat het nooit duidelijk is geweest hoeveel burgerdoden er precies in Hawija zijn gevallen. In de bewuste nacht van 2 op 3 juni konden de Nederlandse gevechtspiloten niet vaststellen wat de precieze gevolgen waren toen hun aanval op een bommenfabriek in het gebied van Islamitische Staat tot een veel grotere ontploffing leidde dan verwacht. Ook een eerste Nederlands onderzoek bracht op 9 juni geen helderheid, evenmin als een eerste Amerikaans onderzoek van 15 juni.
Omdat het allemaal niet precies duidelijk was, is er op 4 juni in een overleg tussen hoge ambtenaren van verschillende ministeries niet gesproken over aantallen burgerdoden. Wel meldde Defensie dat er meer schade was dan verwacht en dat de mogelijkheid van burgerdoden onderzocht werd.
Vergaloppeerd
Na het overleg bracht een ambtenaar van buitenlandse zaken minister Bert Koenders schriftelijk op de hoogte. Premier Mark Rutte kreeg nog niets te horen, want zijn vertegenwoordiger was die dag niet bij het overleg.
Hennis heeft ergens in juni wel aan Koenders, en naar zij zich herinnert vermoedelijk ook aan Rutte, over mogelijke burgerdoden verteld. Haar toon was ‘niet alarmistisch’, en Koenders en Rutte herinneren zich de gesprekken niet meer.
Als de nieuwe uitleg klopt, heeft Bijleveld zich in het vorige debat over Hawija vergaloppeerd. Toen zei ze dat aan Hennis op 9 juni is verteld dat er ‘veel meer nevenschade’ was dan verwacht, en ‘dat er waarschijnlijk ook veel burgerslachtoffers bij waren gevallen’.
In de brief van maandag betoogt Bijleveld juist dat nooit duidelijk is geworden hoeveel burgerslachtoffers er zijn gevallen, omdat Nederland en de VS dit niet ter plaatse konden controleren.
Een ander open einde is de boodschap van Defensie tijdens het overleg met andere departementen op 4 juni. Daarin werd volgens de brief van maandag summier verteld dat na het bombardement springstof in de fabriek tot ontploffing kwam, en dat in Irakese media ‘de mogelijkheid van eventuele burgerslachtoffers werd genoemd’.
Defensie had destijds echter ook informatie uit eigen hand, zo valt op een andere pagina te lezen. Al tijdens de aanval ‘was het voor de vliegers duidelijk dat de secundaire explosies veel groter waren dan verwacht en dat sprake was van aanzienlijke schade aan diverse gebouwen’.
De nieuwe lezing maakt het verklaarbaar dat Rutte zich niets meer kan herinneren van mogelijke burgerdoden, maar brengt Bijleveld juist in de problemen. Als zij drie weken geleden in de Kamer een ander beeld schetste dan nu uit haar brief naar voren komt, is de vraag wanneer de Kamer haar nog moet geloven.
Loodzwaar debat
De minister wacht dan ook een loodzwaar debat. Drie weken geleden raakte ze tijdens het eerste debat over Hawija al politiek beschadigd. Vrijwel de gehele oppositie steunde toen een motie van wantrouwen tegen de minister.
Ook is Bijleveld politiek verantwoordelijk voor het feit dat de informatie die Defensie op 4 juni met andere ministeries deelde, een veel vager beeld geeft van de gebeurtenissen rond Hawija dan dat men blijkens de meldingen van de eigen piloten vermoedde. Bijleveld zal de Kamer nu moeten overtuigen dat zij de juiste persoon is om deze informatievoorziening in de toekomst te verbeteren.
Daarbij zal vermoedelijk ook een nieuw onderzoek naar Hawija discussiepunt worden. Want naar nu blijkt is er tot en met 2016 wel onderzoek gedaan door de Amerikaanse krijgsmacht, maar heeft dat alleen voorlopige bevindingen opgeleverd. “Recente navraag leert dat er inderdaad nooit een finaal rapport, oftewel Closure Report, is opgemaakt.”
Lees ook: De feiten over Hawija zijn nog steeds niet boven water
De minister van defensie en verschillende ministeries zijn druk op zoek naar documenten over het bombardement in Hawija, Irak. De Tweede Kamer raakt geïrriteerd. ‘Bizar hoeveel tijd ze hiervoor nodig hebben, deze zaak stinkt.’
Waarom de gehavende minister Bijleveld toch mag blijven
Met een ware Houdini-act ontsnapte minister Ank Bijleveld van defensie aan aftreden. Ze overleefde op het nippertje een motie van wantrouwen, ingediend door GroenLinks.
Meer over; Ank Bijleveld Hawija politiek Defensie Mark Rutte Kamer Marno de Boer
Minister Ank Bijleveld (Defensie) en kolonel-vlieger Peter Tankink (directie Operaties) tijdens een persconferentie over een aanval van een Nederlandse F-16 op een autobommenfabriek van IS in het Iraakse Hawija in 2015. Beeld ANP
Defensie sloeg nooit groot alarm over luchtaanval op Hawija
VK 25.11.2019 Het ministerie van Defensie sloeg nooit groot alarm, ook niet intern, over de gevolgen van de luchtaanval op Hawija in juni 2015. Het informeerde andere betrokken ministeries langs de gebruikelijke ambtelijke kanalen, maar in algemene bewoordingen.
Toenmalig minister Jeanine Hennis herinnert zich dat ze ‘vermoedelijk’ premier Mark Rutte mondeling heeft ingelicht in juni 2015, ook op een ‘niet alarmerende toon’.
Rutte ‘heeft geen herinnering aan een dergelijk gesprek, maar sluit ook niet uit dat dit heeft plaatsgevonden’. Dat blijkt uit een brief die minister van Defensie Ank Bijleveld maandagavond naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, mede namens de premier en de ministers van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Justitie.
Naar de brief werd met spanning uitgekeken, vooral toen premier Rutte en de twee PvdA-ministers van Buitenlandse Zaken van destijds, Bert Koenders en Lilianne Ploumen, verklaarden zich niet te herinneren over het voorval ingelicht te zijn.
De brief bevat tussen de regels door wel een verklaring voor het formeel delen van informatie met andere ministeries, wat keurig gebeurd is (al was Algemene Zaken niet aanwezig bij de eerste briefing hierover op 4 juni 2015) en het feit dat er niemand op aansloeg.
Daarbij helpt een cruciaal zinnetje in Bijlevelds brief, dat verschillende keren terugkeert: ‘Aantallen mogelijke burgerslachtoffers zijn daarbij niet genoemd, aangezien deze niet konden worden vastgesteld.’
De verklaring zit dus in het verschil tussen enerzijds de alarmerende open rapportages in buitenlandse media (Nederlandse media schreven niet over Hawija) en door ngo’s over grote, maar sterk wisselende en onbevestigde aantallen doden; en anderzijds ‘ambtelijk aanvaarde, want bevestigde doden’.
Vertrouwelijke lijst
Wat betreft de eerste categorie waren er direct nieuwsberichten van Reuters, Al Jazeera en uit de Iraakse pers. In augustus 2015 gaf het Internationale Rode Kruis aan Buitenlandse Zaken een vertrouwelijke lijst van onbevestigde gevallen van burgerslachtoffers, waaronder een aanval op Hawija op 4 juni, waarbij naar verluidt 170 burgers waren gedood en honderden anderen verwond.
‘Het was niet duidelijk of dezelfde aanval werd bedoeld als Nederlandse wapeninzet in Hawija in de nacht van 2 op 3 juni’, meldt de brief. Een rapport van de ngo Airwars uit die tijd gaf aan dat dat naar verluidt 70 burgers waren gedood, ‘maar maakt ook melding van berichtgeving die sprak over 150 burgerslachtoffers’.
Officieel echter was er geen duidelijkheid over aantallen doden – en die zou ook, tot de dag van vandaag, nooit komen. Er was het bericht van 15 juni 2015 van het Amerikaanse hoofdkwartier van de anti-IS-coalitie, Centcom, dat het ‘geloofwaardig’ achtte dat er burgerslachtoffers waren gevallen, maar dat niet kon verifiëren of falsifiëren. In een later rapport noemde Centcom het ‘waarschijnlijk’ dat er burgerdoden waren gevallen. Een uiteindelijk rapport is er nooit gekomen.
Doordat in de officiële communicatie van Defensie – klaarblijkelijk ook tussen de departementen – de voorzichtige lijn werd gehandhaafd dat er ‘mogelijk’ of ‘waarschijnlijk’ burgerdoden waren gevallen, zonder context te geven over de onbevestigde berichten dat het ging om tientallen burgerdoden, konden de gevolgen van de luchtaanval op Hawija jarenlang onder de radar blijven.
Onderwijl werden alle betrokken partijen formeel wel op de hoogte gesteld en kon het OM ook onderzoek doen en concluderen dat er geen aanleiding was tot vervolgonderzoek. Ambtelijk klopte alles dus wellicht, maar deze week zal de Tweede Kamer zich in een debat uitspreken over de vraag of ze vindt dat politiek ook alles klopt.
Meer over; Hawija politiek Mark Rutte Tweede Kamer Arnout Brouwers
Minister informeert Tweede Kamer over gang van zaken rond Hawija
RO 25.11.2019 Minister Ank Bijleveld heeft de Tweede Kamer vandaag geïnformeerd over hoe de informatie over de wapeninzet in Hawija met de verschillende ministeries is gedeeld. De minister schrijft verder namens de minister-president en de betrokken ministers hoe Defensie in de toekomst transparanter kan zijn over de gevolgen van de Nederlandse inzet en wat kan worden gedaan met de afhandeling van eventuele schade.
Daarnaast heeft de minister van Defensie antwoorden op Kamervragen van de Tweede Kamerleden Diks (GroenLinks) en Karabulut (SP) naar de Kamer gestuurd.
De Tweede kamer heeft aangegeven snel na het ontvangen van de brief een debat te willen met de minister-president en minister van Defensie Bijleveld.
Kamerstukken;
Kamerbrief met antwoorden op nadere vragen over de wapeninzet in Hawija
Kamerstuk: Kamerbrief | 25-11-2019
Kamerstuk: Kamervragen | 25-11-2019
Beantwoording Kamervragen over een luchtaanval op Mosul in Irak
Kamerstuk: Kamervragen | 25-11-2019
Zie ook;
Oud-minister Hennis informeerde Rutte ‘vermoedelijk’ over luchtaanval Irak
NU 25.11.2019 Voormalig minister van Defensie Jeanine Hennis herinnert zich dat ze in 2015 “vermoedelijk” premier Mark Rutte mondeling heeft geïnformeerd over het bombardement in Hawija. Ook toenmalig minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken zou volgens haar zijn ingelicht.
Dat staat in een Kamerbrief van minister Ank Bijleveld van Defensie. Rutte en Koenders kunnen zich het gesprek niet herinneren, staat ook in de brief.
De minister-president heeft “geen herinnering heeft aan een dergelijk gesprek’, maar “sluit ook niet uit dat dit gesprek heeft plaatsgevonden”.
Volgens Hennis heeft ze geen aantallen genoemd toen ze over het aantal burgerslachtoffers sprak. Ook zou “de toon van de boodschap niet alarmerend” zijn geweest.
Ze zou feitelijk hebben verteld dat er bij de aanval van Nederlandse F-16’s sprake was van secundaire explosies en dat onderzocht moest worden of er ook burgerdoden waren gevallen.
In de nacht van 2 op 3 juni 2015 werd in het Iraakse Hawija een bommenfabriek van Islamitische Staat (IS) geraakt door een bom die kort daarvoor was afgeworpen door een Nederlandse F-16. Er vielen zeker zeventig doden, onder wie een groot aantal burgerslachtoffers.
Premier Rutte zei begin november ook al dat hij zich niet kan herinneren of hij in 2015 is geïnformeerd over de Nederlandse luchtaanval waarbij burgers om het leven kwamen.
Woensdag debatteert de Tweede Kamer met minister Bijleveld over de luchtaanval. Mogelijk is Rutte daar ook bij aanwezig.
Lees meer over: Politiek
Hawija na het bombardement NOS
Hennis informeerde Rutte ‘vermoedelijk’ over burgerdoden, geen aantallen genoemd
NOS 25.11.2019 Oud-minister Hennis van Defensie zegt dat ze in 2015 haar collega Koenders van Buitenlandse Zaken mondeling heeft geïnformeerd over mogelijke burgerdoden in Irak, en vermoedelijk ook premier Rutte. Ze heeft daarbij geen aantallen slachtoffers genoemd, staat in een brief van minister Bijleveld van Defensie aan de Tweede Kamer.
Zowel Koenders als Rutte zegt zich niets te kunnen herinneren van dat gesprek. Maar Rutte sluit niet uit dat het toch heeft plaatsgevonden. Volgens Hennis was haar boodschap “niet alarmerend van toon”. Ze heeft feitelijk verteld dat er bij de aanval van Nederlandse F16’s op een bommenfabriek in Hawija sprake was van secundaire explosies, en dat nader onderzoek moest vaststellen of er burgerdoden waren gevallen.
Bij de aanval, op 3 juni 2015, hebben zo’n 70 onschuldige burgers het leven verloren. Die getallen gingen al snel na het bombardement rond, maar volgens Bijleveld was er in die eerste tijd nog heel veel onduidelijk en moest nader onderzoek duidelijkheid brengen.
Wie wist wat, op welk moment
Deze week, vermoedelijk woensdag, debatteert de Tweede Kamer opnieuw over de gang van zaken rond het bombardement en de burgerdoden. De Kamer wil precies weten wie er op welk moment op de hoogte was dat er mogelijk burgerdoden waren gevallen. De Kamer werd daarover officieel pas vorige maand, ruim vier jaar na dato, op de hoogte gebracht. Dat gebeurde na publicaties van de NOS en NRC Handelsblad.
In de brief die Bijleveld vanavond naar de Kamer stuurde staat dat een groep ambtenaren van verschillende ministeries al op 4 juni, een dag na de aanval, over de actie heeft gesproken. Daarbij is ook gemeld dat er in de Iraakse pers de mogelijkheid van burgerdoden werd gemeld. Het ministerie van Algemene Zaken was bij die bespreking niet aanwezig, maar heeft er achteraf wel kennis van kunnen nemen via de besluitenlijst.
Toch zei toenmalig minister Hennis eind juni 2015 tot twee keer toe tegen de Kamer dat er voor zover bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen. Omdat de Kamer dus onjuist geïnformeerd was, kreeg huidig minister Bijleveld begin deze maand een motie van wantrouwen gepresenteerd door GroenLinks. Die motie werd gesteund door bijna de hele oppositie.
Eerder vertrouwelijk informeren
Bijleveld zal met terugwerkende kracht een overzicht geven van alle Nederlandse acties in Irak tussen 2014 en 2018. Dan gaat het om het aantal missies, de locaties, wat voor doel er was en welke wapens zijn gebruikt.
Om in de toekomst onduidelijkheid te voorkomen, wil de minister voortaan de Kamer zo snel mogelijk vertrouwelijk informeren over mogelijke burgerslachtoffers die door Nederlandse wapens zijn veroorzaakt.
Bekijk ook;
Rutte ‘vermoedelijk’ geïnformeerd over Irak
Telegraaf 25.11.2019 Minister Jeanine Hennis van Defensie heeft in juni 2015 “vermoedelijk” premier Mark Rutte mondeling op de hoogte gesteld van de Nederlandse luchtaanval op Hawija in Irak en daarbij gezegd dat nader onderzoek nodig was om vast te stellen of er burgerslachtoffers waren gevallen.
“De minister-president heeft geen herinnering aan een dergelijk gesprek, maar sluit ook niet uit dat dit heeft plaatsgevonden”, schrijft minister Ank Bijleveld (Defensie) aan de Tweede Kamer.
Hennis is wel zeker toenmalig minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) op de hoogte te hebben gesteld. Volgens Hennis was “de toon van de boodschap niet alarmerend” en zijn er geen aantallen burgerdoden genoemd. Koenders heeft ook geen herinnering aan een dergelijk gesprek.
Onjuist geïnformeerd
Bij de luchtaanval vielen veel doden maar het exacte aantal is niet vast te stellen, aldus Bijleveld. Het zou om vele tientallen doden gaan waaronder burgers. Een dag de aanval repten internationale media over zeventig doden.
Hennis informeerde enkele weken later de Kamer onjuist over de kwestie door te melden dat er geen doden waren door Nederlandse acties in Irak. Daarmee was de Kamer onjuist geïnformeerd. Bijleveld hoorde dat pas begin deze maand.
In debat
Ze liet de Kamer weten dat het “aannemelijk” was dat meer bewindslieden in 2015 op de hoogte waren gesteld onder wie de premier. Daar wilde de Kamer toen het naadje van de kous van weten. Tijdens een debat over de kwestie zegde bijna de hele oppositie het vertrouwen in Bijleveld op.
De Kamer gaat zoals het zich nu laat aanzien woensdag 27.11.2019 in debat met Rutte en Bijleveld over de zaak.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/837bccee-0fcc-11ea-bb84-0218eaf05005.jpg)
Premier Rutte en toenmalig minister Hennis tijdens een persconferentie in 2017. Ⓒ ANP
’Rutte, Koenders en Van der Steur wisten van mogelijke burgerdoden’
Telegraaf 25.11.2019 Niet alleen toenmalig defensieminister Hennis, maar ook haar collega’s van destijds, Koenders (Buitenlandse Zaken) en Van der Steur (Justitie), waren ervan op de hoogte dat er bij een Nederlandse luchtaanval in Irak mogelijk burgerdoden waren gevallen. Ook premier Rutte wist ervan.
Rutte en Koenders zijn zelfs door Hennis, zo herinnert zij zich, ook mondeling geïnformeerd over de luchtaanval van 3 op 4 juni 2015, waarbij een Nederlandse F-16 een fabriekje onder vuur nam waar IS autobommen produceerde.
Hoewel de toon van Hennis ’niet alarmerend’ zou zijn geweest, vertelde ze hen wel van ’secundaire explosies’ in het fabriekje en dat nader onderzoek moest vaststellen of er burgerdoden waren gevallen. Zowel Koenders als Rutte zegt zich daar niks van te kunnen herinneren.
Een en ander blijkt uit nieuwe informatie die minister Bijleveld (Defensie) maandag in een uitgebreide brief aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Met het noemen van de premier en de andere ministers als ’medeweters’ bracht de CDA-bewindsvrouw zichzelf tijdens het debat van twee weken geleden in het nauw. Deze week moet zij andermaal verantwoording afleggen aan de Tweede Kamer, nu waarschijnlijk samen met de premier.
Herexamen Bijleveld
Tot op de dag van vandaag is nog steeds niet duidelijk hoeveel burgerslachtoffers er in 2015 in Irak door Nederlandse bommen zijn gevallen. En waarom tegenover de Kamer is ontkend dat er überhaupt burgers waren gedood door Nederlands toedoen, blijft nog even vaag.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/840e04d8-0fcc-11ea-bb84-0218eaf05005.jpg)
Minister Ank Bijleveld bracht zichzelf in het nauw
Minister Ank Bijleveld (Defensie) moet het deze week allemaal toelichten als ze voor een herexamen naar de Tweede Kamer moet. Al komt ze beter beslagen ten ijs dan twee weken geleden, toen ze een motie van wantrouwen ternauwernood overleefde. Dat kwam onder meer doordat ze onduidelijk was over wat de andere ministers wisten die betrokken waren bij de militaire operatie tegen Islamitische Staat.
Bekijk ook:
’Toon Bijleveld was niet goed’
Ambtelijke stuurgroep
Nu blijkt dat behalve de toenmalige minister van Defensie ook de minister van Veiligheid en Justitie (Van der Steur) en Koenders (Buitenlandse Zaken) waren geïnformeerd. Ook premier Rutte had ’kennis kunnen nemen’ van het verslag van een ambtelijke stuurgroep die een dag na de aanslag bijeenkwam.
De club hoge ambtenaren stelde vast dat bij een door Nederland uitgevoerde aanval van de coalitie op een IS-autobommenfabriek in de buurt van Kirkuk ’secundaire ontploffingen’ waren geweest en dat er daardoor mogelijk burgerslachtoffers waren gevallen. Toenmalig defensieminister Hennis herinnert zich dat ze dit ook persoonlijk heeft meegedeeld aan Koenders en premier Rutte. De twee heren herinneren zich er niets van.
Nog altijd is onduidelijk hoeveel burgerdoden er zijn gevallen bij de luchtaanval die Nederlandse F-16’s in de nacht van 2 op 3 juni 2015 uitvoerden in Hawija. „De uren en dagen na deze wapeninzet waren met veel onzekerheden omgeven.”
Geen verkeerde afwegingen
Ondanks de duisternis was het de jachtvliegers al duidelijk dat de explosies groter waren dan verwacht. Even later konden onderzoekers van het Amerikaanse legeronderdeel Centcom dat ook vaststellen, net als dat het aannemelijk was dat er burgers om het leven waren gekomen.
Van fouten in het uitkiezen van het doel was geen sprake, van verkeerde operationele afwegingen evenmin, concludeerden de Amerikanen, een conclusie die Defensie een jaar later ook trok. Maar waar in ambtelijk overleg werd verwezen naar een finaal oordeel, bleef dat van de Amerikanen uit, aangezien het finale rapport over de aanval nooit is verschenen.
’Ongeloofwaardig’
„De antwoorden van het kabinet zijn onthutsend en ongeloofwaardig”, reageert GroenLinks-leider Jesse Klaver. „Het is moeilijk te geloven dat de premier zich niets herinnert van een gesprek over burgerdoden door toedoen van het Nederlandse leger.” Het was GroenLinks dat bij het vorige debat de motie van wantrouwen tegen Bijleveld indiende.
Bekijk ook:
Dit gebeurt er voordat F-16 bom laat vallen
Bekijk ook:
F-16-vlieger ziek van vergisbom
Bekijk meer van; defensie Hennis de Kamer Bert Koenders Ank Bijleveld Mark Rutte Ard van der Steur Tweede Kamer der Staten-Generaal
Bijleveld: toenmalig Defensieminister Hennis ‘vermoedt’ Rutte ingelicht te hebben
AD 25.11.2019 Toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis heeft minister-president Mark Rutte in juni 2015 ‘vermoedelijk’ mondeling ingelicht nadat zij had gehoord over een Nederlands bombardement in Irak waarbij waarschijnlijk burgerslachtoffers waren gevallen. Dat deed ze in elk geval bij Bert Koenders, destijds minister van Buitenlandse Zaken. Ze noemde geen dodental. In Hawija kwamen waarschijnlijk zo’n zeventig burgers om het leven.
Minister Ank Bijleveld van Defensie schrijft vanavond in een langverwachte brief aan de Tweede Kamer dat Hennis zich deze gang van zaken zo herinnert. De gesprekken zouden niet op alarmerende toon zijn gevoerd, maar ze zou ‘feitelijk melding’ hebben gemaakt van een tweede explosie na het bombardement van een Nederlandse F-16. ‘Nader onderzoek moest vaststellen of er burgerdoden zouden zijn gevallen’, schrijft Bijleveld.
Lees ook;
Geen herinnering
Rutte zei eerder deze maand al geen herinnering te hebben dat hij snel na de luchtaanval in 2015 werd ingelicht. Dat herhaalt Bijleveld ook: ,,De minister-president heeft geen herinnering aan een dergelijk gesprek, maar sluit ook niet uit dat dit heeft plaatsgevonden. De toenmalige minister van Buitenlandse Zaken stelt bij navraag geen herinnering te hebben aan een dergelijk gesprek.”
Koenders werd op 1 juli 2015 door één van zijn topambtenaren nogmaals geïnformeerd over de ‘collatoral damage’ door een Nederlandse F-16 in Irak. Ook begin juni 2015 en mei 2016 zou de PvdA-bewindsman tot drie keer toe zijn geïnformeerd over de kwestie. Zijn partij, de PvdA, steunde begin november een motie van wantrouwen tegen minister Bijleveld.
Ambtelijk overleg
Ook de ambtenaren van de meest betrokken ministeries (Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Defensie, Justitie en Veiligheid en Algemene Zaken) werden op 4 juni 2015 tijdens een regulier overleg ingelicht. Daarin werd ook melding gemaakt van mogelijke burgerslachtoffers. Maar, schrijft Bijleveld, bij dat overleg was het ministerie van Rutte, Algemene Zaken, niet aanwezig.
Zijn ambtenaren konden wel in de besluitenlijst lezen wat er was besproken, aldus Bijleveld, maar daarin stond enkel: Daarin stond enkel dat het ministerie van Defensie meldde dat met een aanval van Nederlandse F-16’s bommenfabriek was vernietigd – niets over burgerdoden.
Bijleveld stelt dat het ‘tot de dag van vandaag’ niet duidelijk is hoeveel slachtoffers er vielen.
Geloofwaardig
Uit het eerste Amerikaanse onderzoek naar het misgelopen bombardement bleek dat het credible (geloofwaardig) was dat er burgerslachtoffers zouden zijn gevallen in de nacht van 2 op 3 juni 2015, maar niet hoeveel doden er waren gevallen.
Het aanvullende onderzoek kreeg defensie op 22 januari 2016 binnen. Daaruit bleek dat het bombardement volgens de regels was verlopen, maar dat het wel probable (aannemelijk) was dat bij de door Nederland uitgevoerde aanval burgerdoden te betreuren vielen.
Daarmee beschouwden de Amerikanen het onderzoek ‘gesloten’. Een zogeheten closure report, waarvan Elsevier schreef dat het ministerie het niet kon vinden, werd door de Amerikanen nooit opgemaakt, zo ‘leert recente navraag’, aldus Bijleveld.
Rutte ‘vermoedelijk’ geïnformeerd over Irak
MSN 25.11.2019 Minister Jeanine Hennis van Defensie heeft in juni 2015 “vermoedelijk” premier Mark Rutte mondeling op de hoogte gesteld van de Nederlandse luchtaanval op Hawija in Irak en daarbij gezegd dat nader onderzoek nodig was om vast te stellen of er burgerslachtoffers waren gevallen.
“De minister-president heeft geen herinnering aan een dergelijk gesprek, maar sluit ook niet uit dat dit heeft plaatsgevonden”, schrijft minister Ank Bijleveld (Defensie) aan de Tweede Kamer.
Hennis is wel zeker toenmalig minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) op de hoogte te hebben gesteld. Volgens Hennis was “de toon van de boodschap niet alarmerend” en zijn er geen aantallen burgerdoden genoemd. Koenders heeft ook geen herinnering aan een dergelijk gesprek.
Onjuist geïnformeerd
Bij de luchtaanval vielen veel doden maar het exacte aantal is niet vast te stellen, aldus Bijleveld. Het zou om vele tientallen doden gaan waaronder burgers. Een dag de aanval repten internationale media over zeventig doden.
Hennis informeerde enkele weken later de Kamer onjuist over de kwestie door te melden dat er geen doden waren door Nederlandse acties in Irak. Daarmee was de Kamer onjuist geïnformeerd. Bijleveld hoorde dat pas begin deze maand.
In debat
Ze liet de Kamer weten dat het “aannemelijk” was dat meer bewindslieden in 2015 op de hoogte waren gesteld onder wie de premier. Daar wilde de Kamer toen het naadje van de kous van weten. Tijdens een debat over de kwestie zegde bijna de hele oppositie het vertrouwen in Bijleveld op.
De Kamer gaat zoals het zich nu laat aanzien woensdag 27.11.2019 in debat met Rutte en Bijleveld over de zaak.
Alaa met zijn zoontje Abdulmalek NOS
Alaas zoontje werd blind door Nederlandse aanval, maar hij koestert geen wrok
NOS 24.11.2019 Ze waren in Hawija wel gewend aan bombardementen. Maar die van 3 juni 2015 veranderde het leven van de Iraakse Alaa Qader en zijn gezin volledig. Zijn zoontje raakte halfblind, zijn vrouw gewond, hun huis en winkel werden verwoest.
Na een vluchtroute via Turkije en Griekenland kwamen Alaa en zijn vijf kinderen in Nederland terecht. Hier hoorde hij vorige maand wie er achter het bombardement in zijn voormalige woonplaats Hawija zat: een Nederlandse F-16. Die viel op de bewuste junidag in 2015 een autobommenfabriek van IS aan, waarbij zeker zeventig doden vielen.
“Dat was een grote verrassing voor mij”, zegt Alaa over de Nederlandse betrokkenheid. Bij de luchtaanval in Hawija raakte zijn vrouw gewond aan haar rug door een granaatscherf. Zijn destijds 5-jarige zoontje, dat door de knal onder een omgevallen deur terecht was gekomen, raakte blind aan zijn rechteroog. “Zijn oog bloedde. Volgens de dokter is zijn pupil verdwenen door een stuk metaal dat erin was gekomen.”
Het bombardement voelde als een soort aardbeving, vertelt Alaa:
‘Dieven zullen het geld voor wederopbouw in hun eigen zak steken’
Ondanks dat Alaa en zijn gezin nog altijd kampen met de gevolgen van het bombardement nemen ze de Nederlandse overheid weinig kwalijk. “Het probleem ligt niet bij Nederland, de Nederlandse regering of de Nederlandse vliegtuigen”, zegt hij. “De schuld ligt bij IS. Zij hebben ons gebied bezet.”
Wel vindt Alaa het lastig te verkroppen dat de Nederlandse aanval zo veel impact heeft gehad op het leven van hem en zijn familie. “Door het bombardement is onze toekomst verpest. We zijn ons land verloren, ons huis, onze winkel.” Voor de luchtaanval had Alaa een zaak voor vrouwen- en kinderkleding. “Ik had veel werk. De situatie was goed.”
Alaa en zijn gezin woonden op zo’n 1 tot 1,5 kilometer afstand van de gebombardeerde IS-fabriek. Toch stortte ook hun huis in:
1/3 NOS
2/3 NOS
3/3 NOS
Inmiddels heeft Alaa ook hier een baan gevonden, als postbode in zijn woonplaats Zoetermeer. “Daar ben ik heel blij mee”, zegt hij. Ook zijn zoon Abdulmalek, inmiddels 9 jaar, heeft het naar zijn zin in Nederland. “Ik voel me hier veiliger dan daar. En het gaat goed op school.”
Wie wist wat?
Bij het bombardement op de IS-bommenfabriek in Hawija, uitgevoerd door een Nederlandse F-16, vielen zeker zeventig burgerdoden. Wat het kabinet daar toen van wist, blijft onduidelijk. Die vraag ligt op tafel sinds de NOS en NRC het nieuws over de luchtaanval vorige maand naar buiten brachten.
Volgens minister Bijleveld van Defensie heeft haar voorganger Hennis de Tweede Kamer tot twee keer toe verkeerd geïnformeerd over de zaak. Hennis zei dat Nederland niet betrokken was bij bombardementen waarbij burgerdoden zijn gevallen, terwijl ze op dat moment al zou weten dat dat niet waar was. Premier Rutte kan zich naar eigen zeggen niet herinneren of hij al in 2015 van die slachtoffers wist.
Bijleveld is de kwestie nu aan het uitzoeken. Eigenlijk zou ze afgelopen week met meer informatie komen, maar woensdag werd duidelijk dat het kabinet daar meer tijd voor nodig heeft. Waarschijnlijk wordt er begin deze week meer bekend.
Bekijk ook;
Bijleveld is nog lang niet uit de problemen
RTL 23.11.2019 Het was deze week betrekkelijk rustig rond CDA-minister Ank Bijleveld van Defensie, een uitstelbriefje over wie wat wist van het bombardement in Syrië daargelaten. Maar het is stilte voor de storm; volgende week zal de CDA-minister toch echt duidelijk moeten maken wie allemaal wist van de 74 doden, onder wie heel veel onschuldige burgers, en daarover heeft gezwegen.
Het is zo’n levensgevaarlijk dossier dat een bewindspersoon opeens in grote problemen kan brengen. Drie weken geleden was er nog weinig aan de hand. Bijleveld was weliswaar politiek verantwoordelijk voor de bombardementen met de tragische afloop.
Maar het was gebeurd onder haar voorgangster Jeanine Hennis, die – dat stond inmiddels vast – de Tweede Kamer had voorgelogen. De algemene verwachting was dat Bijleveld het debat wel zou overleven, ook al dreigden sommige fracties met een motie van wantrouwen.
“Gedurende het debat ontstond er steeds meer ergernis toen Bijleveld al te nadrukkelijk haar voorgangster begon zwart te maken.”
Bijleveld is een vakvrouw met een grote dosis kennis en ervaring. Haar indrukwekkende cv (12 jaar Kamerlidmaatschap, bijna 7 jaar burgemeester, 3 jaar staatssecretaris, 6 jaar Commissaris van de Koning en sinds 2017 minister) staat bol van politieke en bestuurlijke vaardigheden.
Ze staat erom bekend lastige dossiers aan te kunnen. Zo was zij als staatssecretaris verantwoordelijk voor de staatkundige hervorming van de Nederlandse Antillen. Bijleveld is veruit de meest ervaren bewindspersoon van het CDA. Ook het Iraakse drama zou zij, zo was de verwachting, in rustiger vaarwater kunnen brengen.
Dat ging haar aanvankelijk goed af. Bijleveld erkende haar politieke verantwoordelijkheid, bood haar excuses aan en de Kamer aanvaardde dat welwillend. Maar gedurende het debat ontstond er steeds meer ergernis toen Bijleveld al te nadrukkelijk haar voorgangster, die zich niet kon verweren, begon zwart te maken. Het was Hennis die de Kamer onjuist had geïnformeerd, niet zij. Bijleveld verloor zichtbaar de controle over het debat; spanning en nervositeit waren van haar gezicht te lezen.
De Kamer trok de touwtjes steeds strakker aan: wanneer wist Bijleveld van het bombardement?
Bij haar aantreden, twee jaar geleden? Waarom had ze zolang gezwegen, waarom kwam ze pas naar buiten na publicaties van NOS en NRC? En waarom zei ze, volkomen onverwacht, dat in 2015 de ministeries van Algemene Zaken (Rutte), Buitenlandse Zaken (Koenders), Ontwikkelingssamenwerking (Ploumen), en Veiligheid en Justitie (Van der Steur) ook op de hoogte waren? De betrokken bewindspersonen kunnen zich er niets van herinneren.
“Nu is Bijleveld aangeschoten wild, wordt zij niet meer klakkeloos op haar woord geloofd.”
Er zijn maar weinig bewindslieden die met zo’n klein verschil in stemmen de dans weten te ontspringen. Acht (!) partijen dienden die bewuste dinsdagavond de motie van wantrouwen in; de vier regeringspartijen, SGP en de eenmansfractie Van Haga hielden Bijleveld met 79 tegen 71 stemmen in het zadel. Maar voor hoelang?
Bijleveld heeft zichzelf onnodig in problemen gebracht. Was zij gebleven bij het benadrukken van haar politieke verantwoordelijkheid en haar verontschuldigingen en zou ze niet hebben geprobeerd anderen mede aansprakelijk te maken, dan was zij nog steeds een gerespecteerd bewindspersoon geweest.
Nu is Bijleveld aangeschoten wild, wordt zij niet meer klakkeloos op haar woord geloofd en wacht haar nog een heel zwaar debat, waarvan de uitkomst ongewis is.
Met haar schat aan ervaring had dat nooit mogen gebeuren.
Kabinet: Meer tijd nodig voor feiten rond burgerdoden Hawija
NU 20.11.2019 Het kabinet heeft meer tijd nodig om uit te zoeken hoe en wanneer premier Mark Rutte op de hoogte is gesteld van de Nederlandse luchtaanvallen op de Iraakse stad Hawija waarbij zeventig doden zijn gevallen.
Het kabinet zou uiterlijk deze week met een uitleg komen, maar schrijft woensdag in een brief aan de Kamer dat het “helaas niet gelukt” is.
De vertraging is volgens defensieminister Ank Bijleveld te wijten aan “een gecompliceerde ICT-structuur”.
Volgens de minister zijn er vorderingen gemaakt, maar gaat het om veel documenten die onderzocht moeten worden. Het kabinet hoopt begin volgende week de feiten op een rij te hebben
Twee weken geleden overleefde minister Bijleveld ternauwernood een motie van wantrouwen in het debat over de burgerdoden in Hawija. Het ministerie van Defensie had de Tweede Kamer onjuist geïnformeerd over de Nederlandse betrokkenheid bij de luchtaanvallen in Irak.
Minister Bijleveld verwees nadrukkelijk naar haar voorganger, oud-defensieminister Jeanine Hennis, die in 2015 op de hoogte was dat er burgerslachtoffers waren gevallen hij de aanval om een IS-bommenfabriek in Hawija.
De defensieminister voegde daaraan toe dat het “aannemelijk” was dat ook premier Rutte op de hoogte was gesteld. Premier Rutte zei daags na het Kamerdebat zich niet te kunnen herinneren dat hij geïnformeerd is over de zeventig burgerdoden. “Er staat mij niets van bij”, zei de minister-president toen.
‘Feiten zijn zoek, geheugen is kwijt’
De Tweede Kamer eist nu een nieuw feitenrelaas waar duidelijk wordt gemaakt wie wanneer wat wist.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut vindt het tekenend dat het kabinet opnieuw uitstel aankondigt. “Het is zorgelijk dat de premier zijn herinneringen zo lang kwijt is”, aldus Karabulut.
De SP’er wijst erop dat de Kamer twee weken geleden al om openheid vroeg en verwijt het minister Bijleveld dat zij niet volledig is geweest. “De feiten zijn zoek en het geheugen is kwijt”, aldus de politica. “Er zijn kennelijk nog zo veel documenten die wij niet hebben gekregen, dit is alles behalve transparant.”
Kabinet heeft nog meer tijd nodig voor informatie burgerdoden Irak
NOS 20.11.2019 Het kabinet heeft opnieuw meer tijd nodig om uit te zoeken hoe het precies zit met de informatie over het Nederlandse bombardement in Irak, waarbij zeventig burgerdoden vielen. De Tweede Kamer wil van het kabinet weten wie wanneer op de hoogte was.
Het gaat daarbij vooral over de rol van premier Rutte. Die zei twee weken geleden zich niet te kunnen herinneren of hij al in 2015 op de hoogte is gesteld van burgerslachtoffers. Minister Bijleveld zei tegen de Kamer dat Defensie ten onrechte heeft gemeld dat er geen burgerslachtoffers zijn gevallen. Zij noemde het aannemelijk dat ook andere ministeries op de hoogte waren van het incident, waaronder het departement van de premier.
Gecompliceerde ICT
Bijleveld heeft de Kamer al twee keer eerder geschreven dat er meer tijd nodig is om de kwestie goed uit te zoeken. In haar vorige brief sprak ze de verwachting uit dat het eind deze week zou worden. Mede namens de premier en de ministers Blok, Kaag en Grapperhaus schrijft zij nu dat het omwille van de zorgvuldigheid “begin volgende week” wordt.
Bijleveld benadrukt dat het ministerie van Buitenlandse Zaken een “decentraal postennet” heeft met een gecompliceerde ICT-structuur. Ze wijst verder op de vele personeelsveranderingen op dat departement, “zeker op hard-ship posten zoals Bagdad”. Volgens haar moeten ook veel bestanden worden doorzocht.
Haagse bronnen melden dat zeven ministers al twee keer over de “informatiebrief” hebben vergaderd, maar dat ze het nog niet eens zijn.
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/814c9c98-0bbf-11ea-bbd8-02d1dbdc35d1.jpg)
Debat burgerdoden Irak uitgesteld
Telegraaf 20.11.2019 Defensie heeft meer tijd nodig om antwoord te geven op Kamervragen over welke ministers wisten van de burgerdoden door een Nederlandse luchtaanval in Irak. Defensieminister Bijleveld had de Tweede Kamer beloofd eind deze week helderheid te geven.
Reden is volgens de minister dat veel informatie van Buitenlandse Zaken moet komen, en dan niet alleen van het ministerie, maar ook van de ambassade in Bagdad, dat veel verloop kende van personeel, zeker op zogeheten ’ontberingsposten’ in Irak. „Gezien het grote volume van de te doorzoeken centrale en decentrale bestanden en omwille van de eerder genoemde zorgvuldigheid is enige extra tijd benodigd.”
Kamerleden willen onder meer weten of premier Rutte en de toenmalige ministers van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en Justitie en op de hoogte waren gebracht van de burgerdoden die waren gevallen bij de luchtaanval van 3 juni 2015 op een bommenfabriekje van IS in Hawija. Defensie gaf in een feitenrelaas aan dat het ’aannemelijk’ was dat de ’meest betrokken ministeries’ waren geïnformeerd.
Bij de aanval in Hawija vielen op 3 juni 2015 zeventig doden, zowel IS-strijders als burgers. Toenmalig minister Hennis (Defensie) werd al een paar dagen later door het Amerikaanse commando op de hoogte gesteld dat er vermoedelijk burgerslachtoffers waren gevallen. Desondanks meldde zij twee weken later aan de Kamer dat er geen burgerdoden in Irak waren gevallen door Nederlandse luchtacties. Daarmee was de Kamer onjuist geïnformeerd.
Al was Bijleveld de eerste die tegenover de Kamer erkende dat Nederland verantwoordelijk was voor de burgerdoden en daarmee tegemoet kwam aan de verlangde openheid, kreeg zij het twee weken geleden in het debat over het onderwerp knap lastig. Haar werd verweten dat ze niet eerder aan de bel had getrokken.
Bovendien vond de Kamer het ongeloofwaardig dat ze pas de vrijdag voorafgaand aan het debat had ontdekt dat de Kamer verkeerd was geïnformeerd. Bovendien was ze onduidelijk over wat premier Rutte precies wist. De CDA-bewindsvrouw overleefde ternauwernood een motie van wantrouwen.
Bekijk ook:
Bijleveld opnieuw naar Kamer om leugen over burgerdoden
Na de brief van volgende week zal de Kamer opnieuw een debat houden over de kwestie.
Bekijk meer van; defensie Ank Bijleveld Irak Tweede Kamer der Staten-Generaal
Pas volgende week duidelijkheid wie wat wist rond burgerdoden Irak
AD 20.11.2019 De brief waarin minister Ank Bijleveld van Defensie duidelijkheid moet geven wie wat wanneer wist rond de Nederlandse aanval in Irak waarbij burgerdoden vielen, wordt wederom uitgesteld. De brief gaat nu pas begin volgende week naar de Tweede Kamer.
Lees ook;
In een uitstelbrief stelt Bijleveld dat de ‘gecompliceerde ICT- structuur’ van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor vertraging zorgt. ,,Gezien het grote volume van de te doorzoeken centrale en decentrale bestanden en omwille van de eerder benoemde zorgvuldigheid is enige extra tijd benodigd”, schrijft Bijleveld aan de Kamer.
Ook stelt ze dat er al ‘goede vorderingen’ zijn gemaakt. Eerder schreef Elsevier nog dat de definitieve versie van een Amerikaans rapport na het fatale bombardement zoek was.
Feitenrelaas
Vorige week kregen Kamerleden ook twee brieven over het uitgebreide feitenrelaas, waar in politiek Den Haag reikhalzend wordt uitgekeken. In de eerste brief stond dat de Kamer daar deze week over zou worden geïnformeerd, in de tweede brief werd dat al uitgesteld naar eind van de week.
Begin deze maand erkende Defensie voor het eerst dat er bij aanvallen van Nederlandse F-16’s tijdens de missie tegen IS op twee plekken in Irak – Hawija en Mosul – burgerslachtoffers zijn gevallen. Bij het bombardement in Hawija vielen op 3 juni 2015 ruim 70 slachtoffers.
Toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis wist daarvan, maar zei tegen de Kamer dat er ‘voor zover op dit moment bekend’ geen sprake was van Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden. Daarmee heeft zij de Kamer verkeerd geïnformeerd.
Aannemelijk
Tijdens een spoeddebat over de kwestie stelde Bijleveld dat ook de ministeries van Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking op de hoogte waren van het misgelopen bombardement op een bommenfabriek, waar meer explosieven lagen dan verwacht. In een eerste feitenrelaas schreef zij dat het ‘aannemelijk’ was dat de meest betrokken departementen op de hoogte waren.
Dat leverde in het debat vragen op. Wist premier Mark Rutte van de kwestie? En de PvdA-bewindspersonen die toen op Buitenlandse Zaken zaten, Bert Koenders en Lilianne Ploumen? De drie hebben inmiddels ontkend ervan op de hoogte te zijn geweest of er herinneringen aan te hebben.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/36f415c6-0b20-11ea-96aa-02c309bc01c1.jpg)
Bijleveld opnieuw naar Kamer om leugen over burgerdoden
Telegraaf 20.11.2019 Voor de tweede keer in korte tijd moet minister Ank Bijleveld (Defensie) deze week spitsroeden lopen in de Tweede Kamer. Niet de burgerdoden in Irak door Nederlandse bommen worden haar verweten, wel de leugen daarover richting de Tweede Kamer. Of ze bij het openbaren van alle blunders premier Mark Rutte uit de wind kan houden, is de vraag.
Oud-Kamerlid Harry van Bommel weet het nog goed. Op 30 juni 2015 debatteerde hij met toenmalig defensieminister Jeanine Hennis over de strijd tegen IS. Of daarbij door Nederlands toedoen burgerslachtoffers waren gevallen, wilde de oud-SP’er weten.
Voor zover we weten niet, zei Hennis. Het SP-Kamerlid geloofde het niet. „Hoe kan de minister de Kamer met zo’n grote stelligheid voorhouden dat er nul burgerslachtoffers zijn, als ze tegelijkertijd moet erkennen dat er no boots on the ground zijn en dat we een en ander niet kunnen controleren?”
’Een zeer terechte opmerking’, vond Hennis na een schorsing van het debat. „Je kunt het inderdaad niet met zo veel stelligheid vaststellen. De heer Van Bommel heeft gelijk. Ik kan natuurlijk nooit ’nul’ zeggen en dat had ik ook niet moeten zeggen.”
Briefing
Punt voor Van Bommel. Maar wat hij toen nog niet wist, was dat Hennis al drie weken daarvoor persoonlijk was gebriefd door het Amerikaanse commando (Centcom) van de internationale coalitie tegen IS over de luchtaanval die een Nederlandse F-16 in de nacht van 2 op 3 juni had uitgevoerd op een bommenfabriekje in het Iraakse Hawija.
Aangezien de aanval in de nacht had plaatsgevonden en de coalitie geen grondtroepen had in het gebied dat toen nog volledig onder controle stond van IS, had de piloot de schade niet zelf kunnen vaststellen.
In die briefing was Hennis meegedeeld dat er bij die aanval waarschijnlijk burgerslachtoffers waren gevallen. Er lagen meer explosieven opgeslagen dan verwacht, waardoor het bombardement indirecte explosies had veroorzaakt die niet alleen de bommenfabriek, maar ook de woonhuizen eromheen hadden getroffen.
Het aantal van zeventig slachtoffers werd toen al door meerdere media gemeld. Een week later kwam het ’initiële onderzoek’ Centcom schriftelijk naar Defensie. En definitief onderzoek is nog altijd niet gevonden.
Weer een week later, op 23 juni, verstuurde Hennis’ ministerie schriftelijke antwoorden op Kamervragen waarin Nederlandse betrokkenheid bij de burgerslachtoffers in Irak werd ontkend.
Hoe dat kan, is nog altijd een raadsel voor naaste medewerkers van Hennis, alom bekend als pietje-precies, zeker als het op het informeren van de Kamer aankwam. Had ze geheel volgens de beleidslijn geschreven dat Defensie er met het oog op de veiligheid van de operatie geen mededelingen over kon doen, dan was er ’geen vuiltje aan de lucht geweest’, zegt een bron bij Defensie.
Het lijkt erop dat de antwoorden al waren samengesteld voordat Hennis werd gebriefd. „Vervolgens heeft niemand het meer rechtgezet”, zegt een betrokkene. „De vragen vormden de basis voor haar verdere communicatie over de kwestie.”
Overleg
Wat is er vervolgens met de informatie gebeurd? Ook dat zijn ze bij Defensie nog altijd aan het uitzoeken. Vaststaat dat de informatie van Centcom is gedeeld in de Stuurgroep Missies en Operaties (SMO), een wekelijks overleg waarin ambtenaren van Defensie, Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Justitie en Veiligheid en Algemene Zaken de lopende missies bespreken.
Het is een mondeling overleg, waarvan niet alles op schrift komt. Bovendien is nog onduidelijk welke ministeries aanwezig waren toen de ’nevenschade’ van de aanval in Hawija ter tafel kwam. Volgens betrokkenen was het de eerste keer dat de mogelijke burgerslachtoffers ter sprake werden gebracht. Algemene Zaken, Ruttes ministerie, zou niet aanwezig zijn geweest. Wat Rutte persoonlijk van Hennis heeft vernomen over de burgerdoden, is onduidelijk.
De onzekerheid bracht Bijleveld in het recente feitenrelaas aan de Kamer tot de formulering: „Het is aannemelijk dat de meest betrokken ministeries over het bestaan van het onderzoek zijn geïnformeerd.”
„Bij zaken die niet zeker zijn, wordt in dat overleg al snel besloten ze even weg te leggen tot ze wél zeker zijn”, zegt een hoge militair die destijds betrokken was bij de operatie. De mogelijke burgerslachtoffers bij de aanval in Hawija kwamen meermaals terug in het ambtelijk overleg. Defensie zou de kwestie telkens afdoen met de mededeling dat nader onderzoek nog uitsluitsel zou moeten geven.
En inderdaad. Het Openbaar Ministerie pakte de zaak op, maar pas in april 2018 komt de mededeling dat het OM geen onrechtmatigheden of procedurele fouten heeft kunnen vaststellen. In de tussentijd vraagt niemand naar ’Hawija’.
Vreemd
Dat is vreemd. „Als tijdens de Uruzganmissie zo’n rapport was gekomen, waren alle alarmbellen afgegaan”, zegt de militair. Tijdens die missie was er elke ochtend overleg over de operaties tussen de minister, de Commandant der Strijdkrachten of diens plaatsvervanger, de directeur operaties en de directeur voorlichting.
Bij het aantreden van Hennis is de frequentie teruggeschroefd naar eenmaal per week of minder, zodat de minister, die het toen zonder staatssecretaris moest doen, zich meer kon concentreren op de hoofdlijnen.
Vraag blijft waarom het tot begin deze maand duurde voordat iemand in het ministerie zijn hand opstak en opmerkte dat de Tweede Kamer al die tijd verkeerd was geïnformeerd. Het gebeurde toen Bijleveld zich met haar team voorbereidde op het Kamerdebat dat na berichtgeving door NRC en NOS was aangevraagd.
Een mogelijke verklaring is dat iemand bij Defensie, onduidelijk is nog altijd wie, had bedacht dat de briefing van Centcom in mei 2016 had plaatsgevonden, dus nadat Hennis tegenover de Kamer Nederlandse betrokkenheid had ontkend bij het vallen van burgerslachtoffers in Irak. Die datum is, zoals dat heet, ’een eigen leven gaan leiden’.
Voor Bijleveld, als opvolger van Hennis verantwoordelijk voor de desinformatie aan de Kamer, zit er niks anders op dan alle stommiteiten op tafel te gooien. Ze zal daarbij een veel deemoediger houding moeten aannemen dan tijdens het vorige debat, dat ze maar met de hakken over de sloot doorstond. Of ze daarbij premier Rutte uit de wind kan houden, is nog de vraag.
Wat hij wist van de mogelijke burgerslachtoffers is nog altijd onduidelijk. Met de vraag of de premier de Kamer informatie heeft onthouden komt niet alleen de positie van de minister in het schootsveld, maar ook die van de premier. Daarmee komt ook diens kabinet in de gevarenzone.
Bekijk meer van; defensie Jeanine Hennis-Plasschaert Ank Bijleveld Mark Rutte Irak Islamitische Staat Tweede Kamer der Staten-Generaal
Rutte zwijgt: dit keer over verdwenen rapport
Elsevier 15.11.2019 Hoe zit het toch met het verdwenen document over de bombardementen in Irak? Premier Mark Rutte (VVD) weigerde na de ministerraad elk inhoudelijk commentaar en wacht nader onderzoek af.
Elsevier Weekblad onthulde deze week dat het definitieve rapport van het Amerikaanse militaire hoofdkwartier Centcom over de ‘nevenschade’ bij een bombardement op 3 juni 2015 in Irak spoorloos is.
Vorige week overleefde minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA) een motie van wantrouwen die werd ingediend in het Kamerdebat dat in crisissfeer verliep. In het debat werd uitgegaan van een ‘voorlopig rapport’ dat Centcom op 15 juni 2015 uitbracht. Daarin zou staan dat er zeventig doden waren gevallen, onder wie IS-strijders en onschuldige burgers. In zijn persconferentie vorige week was Rutte ook al zwijgzaam.
Lees wat Eric Vrijsen schreef over het verdwenen document
Intussen is het wachten op het beloofde definitieve feitenrelaas.
Het uitblijven ervan zorgt voor crisissfeer op het Binnenhof. Dat komt mede door de boosheid in de VVD over de wijze waarop CDA-minister Bijleveld voorgangster op Defensie Jeanine Hennis van de VVD met naam en toenaam aanwees als schuldige van verkeerde informatie aan de Tweede Kamer. Ze had immers verteld dat er geen burgerdoden waren gevallen. Het feitenrelaas moet ophelderen hoe de kwestie in zijn werk is gegaan.
Aha, de cliffhanger
Gevraagd of hij het document al had gevonden, zei Rutte: ‘Aha, de cliffhanger. We zijn bezig alles in kaart te brengen en zodra dat rond is volgt er een brief aan de Kamer.’
Wanneer dat dan wel zou zijn? ‘Zo snel mogelijk’ volgens de premier.
En zo ging het nog een tijdje toen BNR Nieuwsradio en Elsevier Weekblad de premier bevroegen.
Hij wilde niet beloven dat het document er volgende week is opdat de Kamer er dan over kan debatteren. ‘Wij werken zo hard mogelijk door. We kijken hoe ver we komen.’
Er is een zoekoperatie
Rutte zei niet te weten of de zoekoperatie die bij Defensie gaande is, de grootste ooit is op een ministerie. ‘Dat is mij niet bekend. Er is een zoekoperatie, maar hoe groot die is weet ik niet, in verhouding met eerder.’
Hoeveel ambtenaren erbij zijn betrokken? Rutte: ‘Geen idee.’ En op de vraag wat hij vindt van de paniek die zou zijn uitgebroken op de ministeries, zei hij dat dit niet zijn waarneming is.
De vraag of er ministers in gevaar zijn, weerde hij af door te zeggen dat er volgende week een brief komt. ‘En verder zeg ik er niks over.’
We brengen alles in kaart
Hoe het mogelijk is dat in dit digitale tijdperk een document kwijtraakt? Rutte: ‘U refereert aan specifieke berichten in uw eigen blad. En ik kan er verder niet op ingaan, we brengen alles in kaart en als dat gereed is dan zullen wij volledig openheid van zaken geven.’
Gerelateerde artikelen;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/995df7fc-0663-11ea-93e1-0217670beecd.jpg)
Kabinet zoekt nog naar antwoorden burgerdoden
Telegraaf 13.11.2019 Pas eind volgende week hoopt het kabinet duidelijkheid te kunnen geven op de vraag wanneer welke minister wist over de burgerdoden door een luchtaanval van Nederlandse F-16’s in Irak ruim vier jaar geleden. Dat heeft minister Ank Bijleveld (Defensie) de Tweede Kamer laten weten.
Vorige week werd duidelijk dat de Kamer door Defensie over de kwestie onjuist is geïnformeerd. Het leidde tot een motie van wantrouwen van bijna de hele oppositie tegen Bijleveld. Zij hoorde pas enkele dagen voor het debat dat de Kamer was voorgelogen. De volksvertegenwoordiging wil nu volledige openheid van zaken, want het is volgens Bijleveld „aannemelijk” dat de meest betrokken ministeries kort na de aanval al op de hoogte zijn gebracht.
Premier Mark Rutte zegt zich niet te kunnen herinneren dat hij op de hoogte is gesteld in juni 2015 over de burgerdoden bij de aanval op een loods in Hawija van terreurgroep IS. Daarbij kwamen zeker zeventig mensen om. Lilianne Ploumen en Bert Koenders, destijds respectievelijk minister voor Ontwikkelingssamenwerking en van Buitenlandse Zaken, kunnen zich ook niet herinneren persoonlijk te zijn geïnformeerd over de aanval.
Bekijk meer van; gewapend conflict defensie Ank Bijleveld
Kabinet: meer tijd nodig voor onderzoek informatie burgerdoden Irak
NOS 12.11.2019 Het kabinet slaagt er niet in om nog voor morgen informatie naar de Tweede Kamer te sturen over wie precies wat wist over het bombardement in 2015 op de Iraakse plaats Hawija. Bij een Nederlandse luchtaanval vielen destijds zeker zeventig burgerslachtoffers.
Toenmalig Defensie-minister Hennis meldde de Kamer, onjuist, dat er geen burgerslachtoffers waren en haar opvolger Bijleveld bood vorige week excuses aan voor die verkeerde informatie. Bijleveld noemde het aannemelijk dat ook andere ministeries op de hoogte waren gebracht van het incident, waaronder het departement van de premier. Met name eventuele betrokkenheid van premier Rutte ligt politiek gevoelig.
Zo volledig mogelijk
De Tweede Kamer wil nu precies weten wie wanneer op de hoogte is gesteld en welke kabinetsleden van de burgerdoden hebben geweten. Kamerleden wilden die informatie nog voor morgen ontvangen. Dan begint de behandeling in de Kamer van de begroting voor Buitenlandse Zaken.
Maar Bijleveld schrijft nu aan de Kamer, mede namens Rutte en de ministers Blok, Kaag en Grapperhaus, dat zij niet in staat is de antwoorden voor morgen af te hebben. Ze benadrukt dat het kabinet “zo volledig mogelijk wil zijn in de beantwoording van de vragen”.
Rutte zei vorige week woensdag dat hij zich niet kan herinneren dat hij in 2015 al op de hoogte is gesteld van burgerslachtoffers door de aanval van de Nederlandse F-16. “Er staat mij niets van bij.” En vrijdag wilde hij er op zijn wekelijkse persconferentie niet verder op ingaan. Hij zei dat nu eerst de feiten op een rijtje moeten worden gezet.
Bekijk ook;
‘Defensie kan rapport over burgerdoden niet vinden’
AD 12.11.2019 Het kabinet kan een belangrijk rapport rond het Nederlandse bombardement in Irak in 2015, waarbij zeventig burgerdoden zijn gevallen, niet vinden. Dat meldt Elsevier Weekblad. Daardoor heeft het kabinet grote moeite een feitenrelaas over de kwestie op te stellen, iets wat minister van Defensie Ank Bijleveld vorige week heeft toegezegd tijdens het debat daarover.
Tijdens het debat vorige week baseerde zowel de minister als de Kamerleden zich op een ‘voorlopig rapport’ van het Amerikaanse militaire hoofdkwartier Centcom van 15 juni 2015 over de ‘nevenschade’ bij het bombardement op een bommenfabriek van Islamitische Staat in het Iraakse Hawija. Daarbij zijn zeventig doden gevallen, waaronder onschuldige burgers. De voorlopig versie van het rapport zou echter nogal beknopt geweest zijn, zonder details.
Lees ook;
De minister legde vorige week tijdens een zwaar debat in de Tweede Kamer verantwoording af over de kwestie, nadat bleek dat haar voorgangster Jeanine Hennis wist dat het ‘geloofwaardig’ was dat er bij de aanval burgerslachtoffers waren gevallen, maar aan de Kamer schreef dat er ‘voor zover op dit moment bekend’ geen burgerdoden waren gevallen.
Feitenrelaas
Bijleveld maakt excuses voor het verkeerd informeren van de Kamer en overleefde maar net een motie van wantrouwen die door vrijwel gehele oppositie werd gesteund. Ze beloofde – samen met premier Rutte – de Kamer te voorzien van een nieuw feitenrelaas om de zaak op te helderen en duidelijk te maken wie er op welk moment op de hoogte was van welke informatie.
Het ‘definitieve’ rapport – vereist voor dat feitenrelaas – ontbreekt echter, weet Elsevier Weekblad op basis van bronnen binnen Defensie. ,,Dat zijn we nu aan het uitzoeken’’, aldus een woordvoerder gisteravond. Op de vraag of Defensie het cruciale stuk gewoon kwijt is, wilde hij niet antwoorden: ,,Dat zeg ik niet.’’Het ministerie zou vervolgens daarvan op de hoogte zijn gesteld.
Het ministerie van Defensie weigert tegen deze site te reageren op de berichtgeving.
Defensie kan rapport over burgerdoden niet vinden
Elsevier 12.11.2019 Het kabinet heeft grote moeite een nieuw feitenrelaas op te stellen rond de kwestie van de zeventig burgerdoden bij een bombardement in Irak op 3 juni 2015. Volgens bronnen van Elsevier Weekblad ontbreekt het definitieve rapport van het Amerikaanse militaire hoofdkwartier Centcom over de ‘nevenschade’.
In het crisisachtige Kamerdebat van vorige week gingen minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA) en de Kamerleden uit van een ‘voorlopig rapport’ dat Centcom op 15 juni 2015 uitbracht. Daarin zou staan dat er zeventig doden waren gevallen, onder wie IS-strijders en onschuldige burgers.
Tweede Kamer verkeerd geïnformeerd
Bijleveld zei dat haar voorganger Jeanine Hennis de Tweede Kamer in 2015 verkeerd had geïnformeerd, want eind juni 2015 had Hennis ontkend dat er burgerdoden waren gevallen door Nederlandse betrokkenheid. Defensie was er toen reeds door Centcom over ingelicht dat er wel degelijk doden waren, en ook Hennis zou daar over zijn gebriefd. Vrijwel de hele oppositie concludeerde vorige week dat de Kamer was voorgelogen.
Lees ook: Premier Rutte wil vragen over burgerdoden Irak niet beantwoorden
Een motie van wantrouwen tegen Bijleveld – die formeel verantwoordelijk is, ook voor de handelingen van haar voorgangers – haalde het vorige week niet. Bijleveld mocht blijven. De minister van Defensie en premier Mark Rutte (VVD) beloofden de Kamer klaarheid te scheppen met een nieuw ‘feitenrelaas’.
Als er een ‘voorlopig’ Centcom-rapport ligt, dan moet er ook een ‘definitief’ Centcom-rapport zijn. Volgens een bron kan Defensie dat laatste stuk niet vinden. ‘Dat zijn we nu aan het uitzoeken,’ zei een woordvoerder maandagavond. Op de vraag of Defensie het cruciale stuk gewoon kwijt is, wilde hij niet antwoorden: ‘Dat zeg ik niet.’
Centcom is het Amerikaanse militaire commandocentrum in de stad Tampa (Florida), van waaruit de geallieerde operaties in onder andere het Midden-Oosten worden geleid en geëvalueerd. Militairen beschouwden de aanval door een Nederlandse F-16 op 3 juni 2015 als ‘een voltreffer’. Een bommenfabriek van Islamitische Staat (IS) in de Noord-Iraakse stad Hawija werd vernietigd. Dit kwam ook doordat IS er veel meer explosieven had opgeslagen dan de westerse coalitie had verwacht. Er volgde een reeks ontploffingen waarbij ook tientallen burgers het leven lieten.
Nieuwe verontwaardiging voor Bijleveld
Dit laatste was uitdrukkelijk niet de bedoeling. In een initial report (voorlopig rapport) stelde Centcom het ministerie van Defensie in Den Haag op de hoogte. Volgens een bron was dit voorlopige rapport nogal beknopt en eigenlijk nauwelijks meer dan een herhaling van een nieuwsberichtje van persagentschap Reuters: ‘Zeventig doden.’
De vraag is nu waar het final report (definitieve rapport) van Centcom is gebleven. Daarin moet staan wat de anti-IS coalitie zelf heeft vastgesteld over het aantal burgerdoden. Heeft Den Haag eigenlijk wel een definitief rapport ontvangen over deze kwestie? Is er wel zo’n rapport? Zo niet, dan heeft de anti-IS-coalitie kennelijk geen eigen onderzoek gedaan naar de burgerdoden in Hawija. Minister Bijleveld kan dan rekenen op nieuwe verontwaardiging in de Tweede Kamer.
Gerelateerde artikelen;
Bombardement Hawija: bijzaken worden politieke hoofdzaken
Elsevier 10.11.2019 Na een week waarin het politieke debat werd gedomineerd door de vraag wie wat wist over de burgerdoden die vielen bij de aanval op een IS-bommenfabriek in Hawija, blikt Philip van Tijn terug. Hij verbaast zich over hoe makkelijk bijzaken tot hoofdzaken worden gebombardeerd.
Zonder Lord Carrington zou de afgelopen parlementaire week er anders uit hebben gezien. Peter Carrington trad in 1982 af als minister van Buitenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk (in de regering-Thatcher) omdat op zijn ministerie niemand de Falklandoorlog had zien aankomen.
Sindsdien is deze ‘Carringtondoctrine’ leidend beginsel in Nederland en andere westerse democratieën. Ook als minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA) en/of premier Mark Rutte (VVD) tot vorige week echt van niets hebben geweten over de waarheid van het bombardement op Hawija in 2015 maar (sommige van) hun ambtenaren wel, dan ziet het er somber voor ze uit.
Het is maar één van de aspecten van de treurige gebeurtenis van vierenhalf jaar geleden. Maar geleidelijk heeft dit aspect de meeste aandacht gekregen. Niet vanwege Ank Bijleveld, het soort minister dat niet zo moeilijk vervangbaar is.
Maar het gaat uiteindelijk om premier Rutte, die als een ware Houdini politiek alles heeft overleefd, sinds hij in 2006 politiek leider van de VVD werd en in 2010 premier. ‘Daar heb ik geen actieve herinnering aan,’ zei ‘Teflon Mark’ ook deze keer desgevraagd. Iets voor neerlandici en filosofen: bestaat passieve herinnering?
Vervelend maar waar: je moet je voorganger in bescherming nemen
Een tweede interessant aspect betreft een ander soort ministeriële verantwoordelijkheid. De minister is niet alleen verantwoordelijk voor uitspraken en handelingen van de onschendbare Koning, maar ook is hij (zie de Carringtondoctrine) formeel verantwoordelijk voor alles wat onder zijn bewind en dat van zijn voorgangers op het departement plaatsheeft.
Lees ook het commentaar van Eric Vrijsen: Bizar om Hennis tot zondebok te verklaren om burgerdoden in Irak
Het maakt het bestaan van een minister al fragiel dat de Kamer hem naar huis kan sturen, omdat iemand ergens in de krochten van zijn departement iets heel stoms heeft gedaan, met verregaande consequenties. Maar dat geldt te meer wanneer het gaat om een verantwoordelijkheid (en dus de mogelijkheid tot aftreden gedwongen te worden) van een (verre) voorganger.
Je kunt dit raar vinden, maar het is nu eenmaal (staats)recht en daarom is de positie van minister Bijleveld nog wankeler. In het Kamerdebat verdedigde zij niet tot de laatste snik haar voorganger Jeanine Hennis, maar zij nam, integendeel, duidelijk enkele malen afstand. Het verkeerd voorlichten van de Tweede Kamer mag een doodzonde zijn, dit doet er weinig voor onder.
De partij DENK is ook afwijkend in zijn taalgebruik
En dan hadden we nog Selcuk Öztürk, Kamerlid van DENK, een van de lange armen van de Turkse president Erdogan in Nederland. Hij had het in de Tweede Kamer over ‘moordenaars’ waar hij de piloten van de F-16’s bedoelde die met een internationaal mandaat in een internationale coalitie erin zijn geslaagd IS te verslaan. Het is niet eens grappig meer dat hij de volgende dag ontkende deze uitspraak – die door camera’s en microfoons is geregistreerd! – te hebben gedaan.
Sterker: het is tijd om deze ondemocratische pathologische leugenaar als een serieus gevaar te zien. Maar ook hier is de wet in het geding: een Kamerlid kan nooit worden vervolgd voor uitspraken die hij in de Tweede Kamer heeft gedaan. Toch zien advocaten in dit geval mogelijkheden vanwege het verregaande karakter van deze uitspraak. In zijn land van herkomst wordt met schuldigen aan dergelijke uitspraken heel wat minder omzichtig omgegaan.
Fijn dat Nederland zo weinig van oorlog begrijpt, maar toch
Het is natuurlijk nogal curieus dat, zoals zo vaak, eigenlijk bijzaken de discussie beheersen. De hoofdzaak is dat Nederland heeft meegedaan met een coalitie die een einde moest maken aan het schrikbewind van Islamitische Staat (IS). Daarbij zijn slachtoffers gevallen, maar als die coalitie er niet was geweest, zou IS met vrij spel ontelbaren hebben vermoord.
Meer over dit onderwerp: Premier Rutte wil vragen over burgerdoden Irak niet beantwoorden
Onze luchtmacht heeft meer dan duizend vluchten (en bombardementen) uitgevoerd. Daarbij is het dus misgegaan in Hawija: de informatie op de grond klopte niet helemaal en vooral is onderschat hoe een ‘slimme bom’ op een opslagplaats van munitie tot onvoorstelbare kettingreacties kan leiden.
En ook heeft men zich onvoldoende gerealiseerd dat terreurboeven, of ze nu IS, Hamas, Al-Qa’ida of Hezbollah heten, er een handje van hebben om burgers te dwingen te wonen vlak bij militaire doelen, als een menselijk schild. De uiterste consequentie is dat je dus geen enkel militair doel meer bombardeert, uit angst voor collateral damage (nevenschade), maar het wordt dan niet eenvoudig om de boeven te verslaan.
Doordat Nederland in de afgelopen twee eeuwen hoogstens een paar weken aan een echte oorlog heeft deelgenomen (bij Waterloo en op de Grebbeberg en enkele dappere individuen aan de kant van de geallieerden) en we al driekwart eeuw een ongekende vredestoestand beleven, bestaat in ons land een volslagen onwetendheid over wat oorlog is.
Gelukkig, kun je zeggen, maar het betekent ook een uitvergroting van oorlogshandelingen, newspeak die oorlogshandelingen ‘vredesoperaties’ noemt en een onbegrip over zaken die iemand als oud-commandant der strijdkrachten Dick Berlijn in luttele minuten kan uitleggen.
Leg Rutte het vuur aan de schenen en hij antwoordt nooit met een duidelijk ‘ja’ of ‘nee’. Zo overleeft hij alles. Ben je geen politieke spelmeester, dan wordt het lastig. Vraag dat maar aan Ank Bijleveld, schrijft @ZihniOzdil https://www.nrc.nl/nieuws/2019/11/09/waarom-rutte-alles-overleeft-en-bijleveld-niet-a3979705?utm_source=social&utm_medium=twitter&utm_campaign=twitter&utm_term=20191109 …
Waarom Rutte alles overleeft, en Bijleveld niet
Het stond in geen enkel verkiezingsprogramma, maar kwam toch in het regeerakkoord. „Hoe kan dat?”, vroeg de oppositie. Omdat, antwoordde premier Rutte hij ‘tot in het diepst van zijn vezels’ voelde…
nrc.nl 22:14 – 9 nov. 2019 Andere Tweets van NRC bekijken
En zo kan in dit land ex-Kamerlid voor GroenLinks Zihni Özdil in zijn wekelijkse column in de zelfbenoemde kwaliteitskrant NRC schrijven: ‘Ik weet wie perfect geschikt is om dat uit te leggen aan die nabestaanden: Jeanine Hennis. Zij is nu toch in Irak, als hoogste vertegenwoordiger van de VN. Want haar politieke beloning was deze mooie baan in het land dat ze als minister heeft gebombardeerd.’
Tot goed begrip: Özdil zei dit dus niet in de Tweede Kamer!
Meer;
Premier Rutte wil vragen over burgerdoden Irak niet beantwoorden
Elsevier 08.10.2019 ‘Minister Bijleveld heeft het debat netjes gevoerd,’ zei premier Mark Rutte (VVD) op zijn wekelijkse persconferentie. Het was een poging de kritiek in VVD-kring op de minister van Defensie te bezweren.
Tandenknarsend constateren prominenten in de wandelgangen dat Ank Bijleveld (CDA) deze week ‘haar eigen hachje redde’ door haar voorganger Jeanine Hennis ‘onder de bus te duwen’.
Het ging niet om een kleinigheid: een bom uit een Nederlandse F-16 op een explosievenwerkplaats van IS in Noord-Irak leidde 3 juni 2015 tot zulke zware ontploffingen dat niet alleen IS- strijders, maar ook tientallen onschuldige burgers omkwamen.
Volgens Bijleveld heeft ‘mijn ambtsvoorganger’ de Tweede Kamer daarover niet correct geïnformeerd. Later in het debat sprak ze over ‘minister Hennis’ die de Kamer foutief inlichtte.
Lees ook: Bizar om Hennis tot zondebok te verklaren om burgerdoden Irak
Het is zeer ongebruikelijk dat ministers de schuld van iets bij hun voorganger leggen. Staatsrechtelijk hoort dat niet: wie aantreedt neemt de politieke verantwoordelijkheid op zich, ook voor fouten van zijn of haar voorgangers. Vandaar de woede in de VVD, want zoals een van de kabinetsleden fluisterde: ‘Wij houden allemaal van Jeanine.’
Nog meer beschuldigende vingers
Bijleveld maakte het in het debat nog erger toen ze erop hintte dat ook ‘andere ministers’ in het vorige kabinet van de tientallen burgerdoden op de hoogte waren. Oeps! Ze doelde natuurlijk op VVD-premier Rutte en op de toenmalige PvdA-ministers Bert Koenders en Lilian Ploumen.
Feit is wel dat er een week na het bombardement een briefing was op het ministerie van Defensie, waar over de ‘nevenschade’ werd gesproken en waar ook de raadsadviseurs van Rutte bij aanwezig waren. Hebben die dan niks tegen hun baas gezegd? Heeft Rutte toen niet goed geluisterd?
Feiten op een rijtje zetten
De premier werd op zijn persconferentie uitgebreid doorgezaagd over de hete kwestie, maar weerde alle vragen af, want de Tweede Kamer heeft inmiddels aanvullende vragen gesteld. ‘We gaan nu alle feiten op een rijtje zetten,’ zei Rutte. Totdat hijzelf een compleet overzicht heeft, meldt hij niks.
Het onderwerp is te serieus, anders kon je van een slapstick spreken. ‘Ik ga niet hapsnap vragen beantwoorden,’ zei Rutte op de eerste vraag. ‘Het is verstandiger eerst alles in kaart te brengen,’ was het antwoord op de tweede vraag. ‘We gaan nu alles netjes uitsorteren.’ En: ‘we moeten eerst het feitencomplex beschikbaar hebben en dan ziet u het vanzelf.’ Zo ging het maar door.
Rutte wekte de indruk dat hij het zelf ook vervelend vond om niks te zeggen. Want op deze manier blijft hij maar in de inktvlek wrijven. Het idee dat zijn kabinetten de gevolgen van de oorlogvoering verdoezelen en informatie achterhouden , wordt op deze manier alleen maar sterker.
Schade aan het imago
De kranten beginnen te speculeren over de schade aan het imago van de premier en alles wat hij ooit over de strijd in Irak en Syrië zei, wordt omgekeerd.
Opvallend is bijvoorbeeld dat Rutte in 2018 op een vraag van RTL4 de indruk wekte dat hij weet had van burgerdoden. Het ging toen om een onderzoek van Justitie naar de wapeninzet door F-16 vliegers. Het OM oordeelde dat zij niks verkeerd hadden gedaan. Bijleveld meldde de Kamer toen dat er ‘zeer waarschijnlijk ‘ burgerdoden waren gevallen. Rutte zei tegen RTL4 dat er ‘een fout in de intelligence’ was geweest: onjuiste aanwijzingen van de spionnen.
Vragen hierover zei Rutte niet te kunnen beantwoorden. Gezien de gevolgen van het bombardement is dat vreemd. Maar aan de andere kant ook weer niet: het OM kijkt eigenlijk niet naar de fouten van buitenlandse inlichtingendiensten in het bondgenootschap.
Het beoordeelt alleen of de F-16 vlieger op basis van de gegevens die hij had binnen zijn geweldsmandaat (rules of engagement) bleef. Het zou zo maar kunnen dat die juridische toetsing beeldvernauwend heeft gewerkt voor het huidige en het vorige kabinet Rutte. Er leek niks aan de hand, want er was correct gehandeld en de realiteit van tientallen doden drong niet door.
Premier Rutte volhardt: geen antwoord op vragen over burgerdoden Irak
NOS 08.11.2019 “Ik laat het bij mijn eerste reactie”, “Het is van belang om de feiten op een rijtje te zetten”, “Eerst in kaart brengen hoe het zit”, “Ik beantwoord die vragen niet”, “Het is niet verstandig om op allerlei vermoedens in te gaan”, “U doet allerlei aannames”, “Deze vraag past in de reeks vragen in deze persconferentie en die respecteer ik allemaal, maar ook deze vraag ga ik niet beantwoorden.”
In zijn wekelijkse persconferentie wilde premier Rutte op geen enkele manier ingaan op de kwestie-Hawija. Zo’n twintig minuten lang legden journalisten hem het vuur na aan de schenen, maar Rutte gaf geen krimp. De vraag die voorligt is of Rutte wist van de zeventig burgerslachtoffers die in 2015 zijn gevallen bij een bombardement door een Nederlandse F-16 in Irak.
Zo zagen de eerste minuten van het vragengedeelte van de persconferentie eruit:
‘Snapt u dat de Kamer grote twijfels heeft over de informatievoorziening?’
Dinsdag werd tegen minister Bijleveld van Defensie een motie van wantrouwen ingediend, omdat haar voorganger Hennis-Plasschaert tot twee keer toe de Kamer onjuist informeerde. Hennis hield destijds vol dat Nederland niet betrokken was bij de dood van burgers in Irak, terwijl ze kort na het bombardement op de hoogte was gesteld door de VS dat er burgerslachtoffers waren gevallen.
Lees hier hoe de Kamer jarenlang in het duister tastte over burgerdoden in Irak
In het debat zei Bijleveld dat ook andere ministeries kennis hadden van de burgerdoden. Ze werden kort na de aanval op de hoogte gebracht dat het zeer aannemelijk was dat er een groot aantal onschuldige slachtoffers was gevallen.
Bijleveld noemde daarbij de ministeries van Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie. Rutte, die toen ook al premier was, zei de volgende dag dat hij zich niet herinnert dat hij op de hoogte is gesteld. Het is volgens hem wel mogelijk dat ambtenaren van hem zijn bijgepraat over de kwestie.
Vandaag wilde de premier daar dus niets aan toevoegen. “Hij moet natuurlijk op eieren lopen, want dit is een uiterst gevoelige kwestie”, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Dit debat is ook nog lang niet klaar. En alles wat hij hier nu over zegt, kan hij als een boemerang terugkrijgen. En dan kan het ook over zijn eigen positie gaan.”
De schade in Hawija was goed zichtbaar op satellietbeelden Azmat Khan/The New York Times
Bert Koenders, destijds minister van Buitenlandse Zaken, reageerde deze week stelliger dan Rutte: “Ik kan me er niets van herinneren. Ik ben er absoluut niet over ingelicht. Als je het over dit soort aantallen slachtoffers hebt, vergeet je dat niet. Dat zou alle alarmbellen af doen gaan.” Ook de toenmalige minister voor Ontwikkelingssamenwerking, Ploumen, reageerde verbaasd: “Ik ben niet persoonlijk geïnformeerd over de gebeurtenissen.”
GroenLinks-Kamerlid Diks, die de motie tegen minister Bijleveld had ingediend, noemt het idee dat de minister-president niet zou zijn ingelicht over 70 burgerdoden “ongelooflijk en ook heel ongeloofwaardig”. Ook hekelt ze het feit dat de Tweede Kamer destijds niet werd ingelicht. “Blijkbaar is dat bij niemand opgekomen. Dat is haast onbegrijpelijk.”
SP-Kamerlid Karabulut is net zo kritisch. “We kunnen concluderen dat er is gelogen, dat er informatie is achtergehouden, dat de leugen voor een deel in stand wordt gehouden en dat de beloofde transparantie er nog altijd niet is.”
Minister Bijleveld heeft gezegd dat ze gaat uitzoeken wie er precies van wist op welk moment.
Nederlandse vluchten
Nederlandse F-16’s werden tussen 2014 en 2016 en in 2018 ingezet in Irak en Syrië als onderdeel van een grote internationale coalitie onder leiding van de VS. Daarbij werden vanuit Jordanië ruim 2100 luchtaanvallen uitgevoerd. Doel van de missie was om IS te bestrijden.
Uit onderzoek van de NOS en NRC bleek drie weken geleden dat in de nacht van 3 juni 2015 bij een Nederlandse aanval op een bommenfabriek van IS in de Iraakse plaats Hawija een wijk volledig werd verwoest. Het was een van de bloedigste aanvallen van de internationale coalitie in de strijd tegen IS. Hierbij kwamen zeker zeventig mensen om het leven, onder wie volgens ooggetuigen kinderen.
Bekijk ook;
Geprikkelde Rutte wil geen vragen beantwoorden over burgerdoden in Irak
NU 08.11.2019 Premier Mark Rutte wilde vrijdag niet ingaan op vragen over wanneer hij op de hoogte was van het feit dat er burgerdoden waren gevallen bij Nederlandse luchtaanvallen in Irak in 2015.
“We gaan eerst alle feiten op een rijtje zetten en daarna de Kamer informeren”, aldus de premier.
Rutte maakte op zijn wekelijkse persconferentie na afloop van de ministerraad een geïrriteerde indruk en verwees herhaaldelijk naar zijn opmerkingen van eerder deze week.
Rutte zei woensdag zich niet te kunnen herinneren dat hij is geïnformeerd over de aanvallen op de Iraakse steden Hawija en Mosoel waarbij 74 mensen om het leven kwamen.
“Er staat mij niets van bij”, zei de minister-president toen. Hij wilde er vrijdag op de persconferentie verder niets over kwijt. “Ik heb er al een eerste reactie op gegeven.” De vraag of hij vindt dat zijn positie in gevaar is, beantwoorde hij met een “nee”.
Journalisten nemen Rutte onder vuur over burgerdoden in Irak
Rutte zit in een lastig parket
Rutte bevindt zich in een lastig positie. Dinsdagavond debatteerde de Tweede Kamer met minister Ank Bijleveld (Defensie) over de bombardementen. De bewindsvrouw overleefde dinsdag ternauwernood een motie van wantrouwen.
Zij moest zich verantwoorden voor het feit dat haar voorganger, voormalig minister Jeanine Hennis-Plasschaert, de Kamer verkeerd heeft geïnformeerd.
Hennis-Plasschaert meldde de Kamer in 2015 dat er bij aanvallen geen burgerslachtoffers waren gevallen, terwijl later bleek dat het ministerie beschikte over een intern verslag en een Amerikaanse rapportage waarin staat dat het “geloofwaardig was” dat er bij de aanval in Hawija burgers om het leven waren gekomen.
Minister Bijleveld voegde daar dinsdag aan toe dat niet alleen Hennis-Plasschaert van de burgerdoden wist, maar ook het ministerie van Algemene Zaken van premier Rutte.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut benadrukte in een eerdere reactie dat het van belang is om te weten wanneer de premier hiervan op de hoogte is gesteld. “Ik wil dat weten, omdat als hij kennis heeft genomen van de inhoud, hij de leugen dat er geen burgerslachtoffers zijn gevallen de afgelopen jaren in stand heeft gehouden”, zei ze deze week.
Zie ook: Dit weten we over de luchtaanval met burgerdoden in Irak
Lees meer over: Politiek Mark Rutte
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9268e8ec-0246-11ea-9ed2-0255c322e81b.jpg)
Rutte zwijgt over bombardement Irak
Telegraaf 08.11.2019 Premier Rutte weigert voorlopig vragen te beantwoorden over wat hij wist of niet wist over de burgerdoden bij een Nederlands bombardement in Irak in 2015. Na de ministerraad wrong de minister-president zichzelf in allerlei bochten om vooral geen antwoord te geven op talrijke vragen van journalisten.
De oppositie wil het naadje van de kous weten nu minister Bijleveld (Defensie) deze week suggereerde dat het ministerie van Rutte al eerder op de hoogte is gesteld van de slachtoffers. „Er staat mij helemaal niets van bij”, zei hij eerder deze week. Mogelijk wisten zijn ambtenaren er wel van, vermeldde Rutte.
De oppositie wil het naadje van de kous weten nu minister Bijleveld (Defensie) deze week suggereerde dat het ministerie van Rutte al eerder op de hoogte is gesteld van de slachtoffers. „Er staat mij helemaal niets van bij”, zei hij eerder deze week. Mogelijk wisten zijn ambtenaren er wel van, vermeldde Rutte.
Bekijk ook:
Irakezen zijn Jeanine Hennis zat
De minister-president stelde vrijdag na de ministerraad niet ’hap-snap’ te willen antwoorden. Achter de schermen probeert zijn ministerie in kaart te brengen wat er waar is van de suggestie van Bijleveld en als dat het geval is, wat er daarna met de informatie is gedaan op zijn departement.
Gevoelige kwestie
De kwestie ligt gevoelig, omdat Bijleveld om de kwestie al door het oog van de naald kroop toen vrijwel de hele oppositie een motie van wantrouwen tegen haar steunde. Als blijkt dat Rutte er van wist of er niet de waarheid over heeft verteld kan ook zijn positie onder vuur komen te liggen. Zelf zei de premier vrijdag dat hij zich daar geen zorgen over maakt.
Bekijk ook:
Wat wisten Rutte en Asscher over burgerslachtoffers in Irak?
Bekijk ook:
Bijleveld overleeft motie van wantrouwen voor burgerdoden Irak
Bekijk meer van; gewapend conflict defensie Mark Rutte Bijleveld Den Haag Irak
Rutte wil niet ‘hapsnap’ zeggen wat hij wist van bombardementen Irak
AD 08.11.2019 Een zichtbaar ongemakkelijke premier Mark Rutte wilde gisteren niet zeggen wanneer hij is ingelicht over de burgerdoden die zijn gevallen bij Nederlandse bombardementen in Irak. Hij weet: nu de Tweede Kamer zich voorgelogen voelt, gaan ze achter hem aan.
Op zijn wekelijkse persconferentie ging de premier, anders dan normaal, bij herhaling vragen uit de weg over wat hij nu eigenlijk wanneer wist.
Bij een debat in de Tweede Kamer erkende defensieminister Ank Bijleveld deze week dat het parlement in juni 2015 verkeerd is geïnformeerd. Toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis zei toen dat er geen ‘Nederlandse betrokkenheid’ was bij burgerslachtoffers, terwijl ze al was ingelicht dat dit waarschijnlijk wél zo was.
Lees ook;
Pijlen
Waar de Tweede Kamer de pijlen eerst richtte op Bijleveld, die een motie van wantrouwen tegen zich ingediend zag worden, verschuift die aandacht nu naar de premier. In een reeks schriftelijke vragen is ook Rutte gevraagd wanneer hij nu precies meer wist.
Deze week wilde de premier alleen nog zeggen dat hij zich niet kan herinneren in 2015 te zijn ingelicht over de burgerslachtoffers. ,,Er staat mij helemaal niets van bij,’’ zei de premier. Het ‘zou wel kunnen’ dat zijn ambtenaren op de hoogte waren.
Dat haperende geheugen wekte meteen ergernis in de Kamer. Dat excuus kennen we wel van hem, klonk het. Rutte zei dat immers ook toen het ging over memo’s rond de afschaffing van de dividendbelasting. Toen heette het dat hij zich die niet ‘kon herinneren’. En toen Halbe Zijlstra aan hem opbiechtte dat hij nooit op bezoek was geweest bij Poetin had Rutte ‘geen actieve herinnering’ aan met wie hij met die bekentenis deelde.
Rutte realiseert zich dat hij de Kamer nu klinisch zal moeten voorlichten wat hij en andere kabinetsleden wisten. Hij wimpelde daarom vragen van journalisten maar af. ,,Ik respecteer uw vragen, ik zou ze misschien ook stellen, maar we moeten nu echt eerst de Kamer informeren.’’
Rutte wil namelijk niet ‘hapsnap’ vertellen wanneer hij wat wist, besloot de premier. Liever moet alles er komende week liggen, zo is de hoop, in een gedetailleerde brief.
Briefing
Cruciaal daarbij zijn de dagen na 9 juni 2015. Toen hoorde Hennis tijdens een briefing van mogelijke burgerdoden bij de militaire actie bij het Irakese Hawija. Die kennis werd vervolgens gedeeld met andere departementen, waaronder dat van Rutte.
Dat gebeurde tijdens een zogenoemde interdepartementale werkgroep, waarin ook zijn raadadviseurs zitten. Vraag is nu vooral: bereikte die kennis de premier en wanneer? Want anderhalve week later loog Hennis immers de Tweede Kamer voor dat haar van ‘Nederlandse betrokkenheid’ niets bekend was.
Overigens ligt Hennis, tegenwoordig VN-gezant in Irak, daar ook onder vuur. Op sociale media wordt zij opgeroepen het land te verlaten. Daarbij wordt ook gewezen op de burgerslachtoffers die vielen in het land in de tijd dat zij als minister verantwoordelijk was voor de inzet van F-16’s tegen terreurorganisatie Islamitische Staat (IS).
Kritiek in Irak op tweet Hennis: ‘Ze geeft meer om olie dan om mensen’
NOS 08.11.2019 Irakezen zijn boos op oud-minister Jeanine Hennis. Zij is nu VN-gezant in Irak en tweette twee dagen geleden over de economische gevolgen van de protesten in het land. Al meer dan een maand lang gaan Irakezen de straat op om hervormingen te eisen. Daarbij blokkeren ze wegen, olievelden en havens.
In haar bericht schrijft ze dat de “ontregeling van cruciale infrastructuur een grote zorg is” en dat het “schadelijk is voor de Irakese economie”. Volgens correspondent Marcel van der Steen valt haar opmerking helemaal verkeerd bij demonstranten. In reacties op sociale media verwijten Irakezen het haar dat ze meer om olie zou geven dan om mensen, vertelt hij in het NOS Radio 1 Journaal. Zij maken haar uit voor ‘leugenaar’ en eisen haar vertrek.
Ze verbinden haar tweet ook aan het nieuws over de zeker 70 burgerslachtoffers die vielen bij een Nederlandse F16-aanval in Irak in 2015, vertelt Van der Steen. Het nieuws over die burgerslachtoffers kwam vorige maand na onthullingen van de NOS en NRC naar buiten.
Hennis was toen minister van Defensie, en ze verzweeg de burgerdoden. Tot twee keer toe vertelde ze de Kamer dat er geen burgerdoden te melden waren. Uiteindelijke erkende het kabinet afgelopen maandag de Nederlandse verantwoordelijkheid voor wat wordt gezien als een van de bloedigste aanvallen van de internationale coalitie.
Afgelopen dinsdag bleek ook dat Hennis kort na de luchtaanval op de hoogte is gesteld over het bombardement waarbij 70 doden zijn gevallen. De huidige minister van Defensie, Ank Bijleveld, bood haar “oprechte excuses” voor het onjuist informeren van de Kamer.
Het nieuws over Hennis leeft in Irak, zegt Van der Steen: “Irakezen verwijten het haar nu dat ze dat nieuws toen stil heeft gehouden.”
“Dat het allemaal om olie zou gaan, wordt voor veel Irakezen nu weer bevestigd door de tweet van Hennis” , aldus Laila al-Zwaini, arabist.
“De jongeren die nu in opstand komen vinden dat Hennis vooral de kant van de corrupte regering kiest”, zegt de Nederlands-Iraakse arabist Laila al-Zwaini. “Ze hebben het idee dat ze daar alleen maar is voor de oliebelangen en niet voor de Irakezen die sterven.”
Al-Zwaini verwijst ook naar de Amerikaanse invasie in 2003. “Toen leefde hetzelfde sentiment. Veel Irakezen hadden het idee dat het Amerika vooral om de olie ging”, legt ze uit. “Dat het allemaal om olie zou gaan, wordt voor veel Irakezen nu weer bevestigd door de tweet van Hennis.”
Hennis reageerde later in een tweet dat “de Verenigde Naties een partner is voor iedere Irakees die het land beter wil maken”. Uit de reacties op Twitter valt op te maken dat veel Irakezen geen boodschap hebben aan excuses.
Ahmed Albasheer -احمد البشير @ahmedalbasheer1
Correspondent Van der Steen vertelt in dat het leven steeds meer stil komt te liggen in het land. “Een grote haven in het zuiden is geblokkeerd en ook bedrijven hebben het moeilijk en blijven vaak dicht.”
Dat heeft onder meer te maken met het afsluiten van het internet door de overheid. “Het grootste deel van de tijd is er geen internet, waardoor bijvoorbeeld banken, toerisme-organisaties en telefoonbedrijven hun werk niet kunnen doen.”
De economie van het land zou volgens een bron bij de Centrale Bank in Irak sinds het uitbreken van de protesten zo’n 40 miljoen dollar per dag aan schade lijden, in totaal zou het in ruim een maand gaan om zo’n 1,5 miljard dollar, meldt persbureau Reuters.
Geweld houdt aan
Het gewelddadige optreden van de autoriteiten tegen de demonstranten gaat ondertussen door. “Er wordt nog altijd met scherp geschoten”, vertelt Van der Steen. “Gisteren vielen er in Bagdad zes doden bij een poging een brug over te komen die leidt naar de groene zone, de plek waar de regeringsgebouwen zitten.” Ook in de zuidoostelijke stad Basra was het gisteren raak, daar vielen vier doden.
Het totale dodenaantal is sinds de protesten op 1 oktober begonnen, gestegen tot boven de 260.
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties heeft het geweld gisteren veroordeeld en roept de regering op ermee te stoppen. Maar Van der Steen ziet dat niet direct gebeuren. “De regering heeft hervormingen en nieuwe verkiezingen aangekondigd. Maar demonstranten hebben er geen vertrouwen in dat de beloften worden nagekomen. Ze gaan dus door met protesteren.”
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fa3d644c-0233-11ea-a3cb-0217670beecd.jpg)
Irakezen zijn Jeanine Hennis zat
Telegraaf 08.11.2019 Irakezen eisen massaal het ontslag van Jeanine Hennis, de hoogste VN-gezant in het land dat al weken in de greep is van bloedige protesten. Hennis ligt onder vuur na uitlatingen op Twitter, waarin zij volgens de demonstranten het belang van olie laat prevaleren boven dat van de gewone bevolking. In de bewuste tweet schrijft Hennis: „Bedreigingen/sluitingen van wegen naar olie-installaties en havens veroorzaken miljardenverliezen. Dat is schadelijk voor de economie van Irak en ondermijnt de inwilliging van de legitieme eisen van de demonstranten.”
De Irakezen zijn nu online een petitie gestart waarin zij het vertrek eisen van Hennis, wier beeltenis op het platform is doorgehaald met een groot rood kruis. Zij wordt weggezet als een lakei van de Iraakse autoriteiten, westerse olieproducenten en zelfs van het Iraanse regime, dat via lokale milities verantwoordelijk is voor een groot deel van de dodelijke slachtoffers.
Ook wijzen Irakezen via sociale media op haar verleden als minister van Defensie. In die rol ontkende zij in 2015 dat er bij een Nederlandse aanval op Irak burgerdoden waren gevallen, al was zij daar eerder al wel over geïnformeerd.
Onmogelijke positie
Hennis verkeert nu in een onmogelijke positie: zij roept in Irak op tot een nationale dialoog tussen de regering en de demonstranten, maar kan daarin zelf als ’onpartijdige bemiddelaar’ moeilijk meer een rol spelen. Zij wordt niet langer geaccepteerd door de woedende betogers, die dagelijks met gevaar voor eigen leven de straat op gaan om onder meer het vertrek van de regering te eisen. Tot dusver zijn er meer dan 250 doden gevallen.
Bekijk ook:
VN-gezant Jeanine Hennis: stop geweld in Irak
Daarmee toont Hennis volgens de woedende Irakezen het ware gezicht van de ’corrupte’ Verenigde Naties: het gaat de organisatie volgens hen niet om de mensen, maar het geld. De timing is ook ongelukkig: de Verenigde Staten verklaarden de afgelopen weken alleen nog in buurland Syrië te blijven om de oliebronnen daar veilig te stellen. Zo wordt het beeld verscherpt dat het Westen alleen maar uit is op het zwarte goud en geen zier geeft om de creperende bevolking.
Winsten verdwijnen
Hennis heeft het over miljardenverliezen als gevolg van blokkades (volgens de regering gaat het om 6 miljard dollar), maar de betogers wijzen erop dat die winsten doorgaans verdwijnen in de zakken van corrupte politici. De bevolking van een van de belangrijkste olieproducten ter wereld – murw geslagen door een opeenvolging van oorlogen – profiteert er nauwelijks van.
Hennis probeerde later nog de schade te beperken met een nieuwe tweet, waarin zij zich verdedigde tegen de ’beschuldigingen van vooringenomenheid’. Volgens haar zijn de Verenigde Naties de ’partner van iedere Irakees die naar verandering streeft’.
Maar het kwaad was al geschied. Irakezen omschrijven haar als een ’verrader’ die zich ’moet schamen’ omdat zij de ’slaaf is van olie, geld en bloed’. Ook wordt ze weggezet als een ’blondje in designerkleding’ dat wel even komt vertellen hoe het allemaal moet. Een dame bezweert dat zij wanneer zij Hennis ziet een schoen naar haar hoofd zal gooien, de ultieme belediging in de islamitische wereld. Naar George W. Bush gooide ooit een Iraakse journalist beide schoenen tijdens een persconferentie.
Te close met Iran
Hennis wordt ook verweten te close te zijn met Iran, dat een kwalijke rol speelt in het neerslaan van de protesten. De betogers eisen een totale verandering van het politieke systeem, waardoor Iran zijn invloed in gevaar ziet komen.
Hennis is sinds vorig jaar de hoogste VN-gezant in Irak. Een lastige functie in een verdeeld land dat nog altijd probeert te herstellen van de oorlog tegen Islamitische Staat. Zij bezocht vorige week nog de demonstranten op het Tahrirplein in Bagdad, waar zij hun ’legitieme eisen’ erkende.
Bekijk ook:
Wat wisten Rutte en Asscher over burgerslachtoffers in Irak?
Ook veroordeelde Hennis het geweld, al zou zij zich volgens velen in het land veel harder moeten uitspreken over de verschillende bloedbaden. Door de aanhoudende chaos in het land zou premier Mahdi inmiddels bereid zijn op te stappen, maar zijn vertrek wordt door Iran tegengehouden.
Bekijk meer van; internationale betrekkingen burgerlijke onrust overheid gewapend conflict Jeanine Hennis-Plasschaert Irak Iran Verenigde Naties
Oud-minister Hennis ook onder vuur in Irak
AD 08.11.2019 Oud-minister Jeanine Hennis ligt nu ook in Irak onder vuur, waar ze werkt als gezant van de Verenigde Naties. Er is op sociale media een campagne tegen haar gestart waarin ze wordt opgeroepen te verdwijnen uit het land.
Hennis wordt als VN-gezant zwaar beveiligd. In Irak is het al weken onrustig. Er wordt massaal geprotesteerd tegen de werkloosheid en de corruptie. Daarbij zijn naar schatting al 250 doden gevallen. Hennis riep op Twitter op tot kalmte, maar dat schoot bij sommigen in het verkeerde keelgat. Volgens demonstranten is ze ‘meer begaan met de westerse oliebelangen dan met de Irakese bevolking’.
Lees ook;
Irak staat in brand: grootste opstand sinds val Saddam Hoessein
In de bewuste tweet schreef Hennis: ,,We zijn allemaal verantwoordelijk voor het beschermen van openbare voorzieningen. Bedreigingen/sluitingen van wegen naar olie-installaties en havens veroorzaken miljardenverliezen. Dat is schadelijk voor de economie van Irak en ondermijnt de legitieme eisen van de demonstranten.’’
Disruption of critical infrastructure also of grave concern. Responsibility of all to protect public facilities. Threats/closures of roads to oil installations, ports causing billions in losses. Detrimental to #Iraq’s economy, undermines fulfilling protesters’ legitimate demands.
355 12:07 PM – Nov 6, 2019 6,581 people are talking about this
Die uitspraak veroorzaakte een storm van protest. ,,Stelt u zich eens voor dat deze mensen in uw land waren omgekomen. Wat zou dan u tegen de wereld hebben gezegd?” reageert Irakees Jaweed Kadeem woedend onder de tweet. Sommigen plaatsten een foto van Hennis met een groot rood kruis erdoor.
Hennis na de ruim 6000 reacties een nieuwe tweet waarin ze probeerde de gemoederen te bedaren: ,,In reactie op beschuldigingen dat ik vooringenomen zou zijn: de VN staat zij aan zij met elke Irakees die verandering wil. Samen kunnen Irakezen van hun land een betere plek maken. En wij zijn hier om dat te ondersteunen.’’
Bombardement
In de protesten tegen de aanwezigheid van Hennis wordt ook gewezen naar haar vorige functie als minister van Defensie. In die periode kwamen zo’n 70 burgers om bij een bombardement door een Nederlandse F-16 op een bommenfabriek van IS in het Irakese Hawija.
Deze week kwam dat niet alleen in Nederland, maar ook in Irak in het nieuws. Net als het nieuws dat Hennis vlak na het bombardement nog aan de Tweede Kamer meldde dat er ‘voor zover bekend’ geen burgerslachtoffers waren gevallen door Nederlandse wapeninzet.
Op dat moment was zij echter al anderhalve week op de hoogte van het feit dat dat waarschijnlijk wél het geval was. De Irakezen die zich al tegen Hennis keerden, schrijven op social media dat ze ‘toen ook al een leugenaar was’. Ook staat op Facebook te lezen dat ‘Irakese doden haar niet kunnen schelen’.
Hennis is sinds vorig jaar hoofd van UNAMI, een speciale missie van de VN in Irak. Ze adviseert zowel de Irakese regering als verschillende bevolkingsgroepen.
© Foto Evert-Jan Daniels/ANP Jeanine Hennis-Plasschaert is Speciaal Vertegenwoordiger van de Secretaris-Generaal van de VN voor Irak en als Hoofd van de VN-Missie UNAMI.
Iraakse demonstranten willen af van ‘leugenaar’ Jeanine Hennis
MSN 08.11.2019 Irakezen zijn op sociale media een actie gestart tegen VN-gezant Jeanine Hennis-Plasschaert. Met hashtags als „Jeanine Hennis is corrupt schaam je” en „Jeanine Hennis leugenaar ga Irak uit” proberen ze de Nederlandse te bewegen om op te stappen. Door Hennis’ foto is door de Twitteraars een groot rood kruis gezet.
De Irakezen zijn gepikeerd over een tweet van Hennis waarin ze demonstranten lijkt op te roepen belangrijke (olie)infrastructuur met rust te laten. Iraakse jongeren protesteren al weken tegen de corrupte overheid, de ongelijkheid en de invloed van buurland Iran. Door het harde optreden van de ordediensten zijn tot nu toe meer dan 260 doden en honderden gewonden gevallen. Deze donderdag zijn nog zeker zes demonstranten doodgeschoten door de Iraakse veiligheidsdiensten, meldt persbureau Reuters.
Hennis’ tweet leidde al tot ruim 5.500 – merendeels verontwaardigde – commentaren. „Olie is belangrijker dan het Iraakse volk?” vraagt iemand. Anderen wijzen erop dat het volk nooit van de genoemde olie en havens heeft geprofiteerd.
Sommige deelnemers aan de campagne op sociale media leggen een verband tussen Hennis’ huidige positie en haar vorige baan. „Iraakse doden kunnen haar niet schelen” en „Het is niet de eerste keer dat ze liegt”, schrijven zij op Twitter en Facebook. Daarmee verwijzen ze naar 2015, toen Hennis nog minister van Defensie was in Nederland en de Tweede Kamer verkeerd informeerde over Iraakse burgerdoden.
Het nieuws over de Nederlandse erkenning van de meer dan zeventig burgerdoden die vielen bij een bombardement op de Iraakse stad Hawija was deze week te zien op de Iraakse televisie. Het nieuws werd ook in andere Arabische media gedeeld.
Het mysterie van de 70 burgerslachtoffers in Irak: wat wist premier Rutte?
MSN 08.11.2019 De Nederlandse aanval in 2015 in Irak waarbij zeker 70 burgerdoden zijn gevallen, roept veel vragen op. Ook over de rol van premier Rutte. Toenmalig minister Hennis wist al een paar dagen na de aanval dat er burgerslachtoffers waren gevallen, maar Rutte zegt dat hij toen van niets wist. Hoe kan dat?
Het bombardement op Hawija
Vanaf oktober 2014 tot juli 2016 neemt Nederland voor het eerst deel aan een F-16-missie boven Irak en Syrië. Na publicaties van NRC en NOS blijkt dat Nederland verantwoordelijk is voor een bombardement op een bommenfabriek van IS in Hawija, Irak. 70 burgerslachtoffers komen om het leven. Zowel Defensie als het Openbaar Ministerie hebben het bombardement onderzocht. Volgens Defensie zijn alle procedures gevolgd.
Het OM vindt geen strafbare feiten. De toenmalige minister van Defensie, Hennis, weet al in 2015 over de burgerdoden, maar geeft foute informatie aan de Tweede Kamer. Op 23 juni 2015 zegt ze dat er geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak.
‘Alle betrokken ministeries op de hoogte’
Terug naar afgelopen dinsdag. Ank Bijleveld heeft een zware avond. De Kamer legt de ervaren politica op de gril: waarom deed Defensie jarenlang geheimzinnig over burgerslachtoffers? Waarom heeft de vorige minister de Kamer verkeerd geïnformeerd? Waarom wist Bijleveld pas afgelopen weekend over het verkeerd informeren?
De ervaren Bijleveld heeft niet overal een duidelijk antwoord op. Ze overleeft met steun van een nipte meerderheid. Haar excuses worden geaccepteerd, maar bijna alle oppositiepartijen stemmen voor een motie van wantrouwen. Pijnlijk voor de ervaren politica.
Aan het einde van een zeer lastige avond voor Bijleveld gebeurt er nog iets opvallends. Meerdere fracties hebben expliciet gevraagd of premier Rutte in 2015 ook is geïnformeerd over het Hawija-bombardement. Ja, zegt Bijleveld.
De betrokken ministeries – Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking en Justitie & Veiligheid – waren op de hoogte. “Het is aannemelijk dat de meest betrokken ministeries over het bestaan van het onderzoek zijn geïnformeerd”, zo leest Bijleveld voor.
© Aangeboden door RTL Nederland
Ministers van toen ontkennen
Nee hoor, zeggen ministers van toen. “Ik ben niet geïnformeerd over de Nederlandse betrokkenheid, dus het antwoord is nee”, zegt Lilianne Ploumen, destijds minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Ook de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders, ontkent.
Ook premier Rutte is zeer verbaasd. “Er staat mij helemaal niets van bij”, zegt de premier. Het ‘zou wel kunnen’ dat zijn ambtenaren op de hoogte waren. Niet vreemd, vindt Rutte. “Jongens, dat is vier jaar geleden”, verzucht hij tegen RTL Nieuws.
Premier #Rutte is in 2015 niet geïnformeerd dat bij Nederlands bombardement in #Irak 70 burgerdoden zijn gevallen. “Staat mij helemaal niets van bij. Kan dat ambtelijk is bijgepraat”, zegt Rutte tegen @RoelSchrein. Premier hoorde zondag dat Kamer onjuiste info heeft gehad.
54 5:46 PM – Nov 6, 2019 152 people are talking about this
‘Totaal ongeloofwaardig’
“Ik val in de ene verbazing in de andere. Je kunt je toch niet voorstellen dat hem wel gemeld is en dat hij het vergeten is”, zegt Kamerlid Isabelle Diks van GroenLinks. “Het zou kunnen dat het Rutte niet is verteld is en dat is eigenlijk nog erger.”
“Totaal ongeloofwaardig. Dit kan niet kloppen”, zegt SP-Kamerlid Sadet Karabulut. “Dit roept alleen maar meer vragen op. Hoe is het in godsnaam mogelijk? Zo’n trieste gebeurtenis waar piloten diep van onder de indruk zijn. Een groot drama. En dan zou de minister-president hierover niet geïnformeerd zijn? Nou, dan hebben we echt als land een groot probleem.”
Beide Kamerleden hebben opnieuw schriftelijke vragen ingediend. Dat Hennis foute informatie aan de Kamer heeft gegeven, is bekend. Maar wist Rutte dat ook?
“Nu willen wij weten: welke minister, welke ministerie was op de hoogte. Dat moet op tafel komen, want de verwarring wordt alleen maar groter”, zegt Diks. “Dit is heel erg belangrijk, omdat het uitmaakt voor de keuzes van ons parlement voor onze militairen. Wij moeten weten welke gevolgen de inzet van Nederlandse militairen heeft gehad.”
Wat is er aan hand?
Minister Bijleveld blijft bij haar eerdere antwoorden, zegt ze tegen verslaggevers. Ze gaat nu eerst de Kamervragen beantwoorden en laat uitzoeken wat op welk ministerie bekend was. “Ik laat de feiten spreken en daar moet u nog even op wachten.”
“Hoe het precies zit, weten we niet”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Maar kijk nog eens wat Rutte precies zegt: het kan dat er ambtelijk is geïnformeerd… Zouden topambtenaren het dan wel hebben geweten?”
© Aangeboden door RTL Nederland
Wat wisten topambtenaren?
In politiek Den Haag vergaderen topambtenaren van betrokken ministeries regelmatig over militaire missies. Interessant is de ‘Stuurgroep Missies en Operaties’. Daar bespreken de hoogste militairen en belangrijkste topambtenaren alle ontwikkelingen rond militaire missies. Is daar over de burgerslachtoffers gesproken?
“Kijk eens wie in die stuurgroep zit”, zegt Fons Lambie. “De Commandant der Strijdkrachten, de hoogste militair van Nederland. De directeur-generaal Politieke Zaken van het ministerie van Buitenlandse Zaken, een van allerbelangrijkste topambtenaren op Buitenlandse Zaken. De Raadsadviseur van Algemene Zaken, de ogen en oren van de premier op dit beleidsterrein.
Dit zijn niet de minsten”, zegt Lambie. “Als in dat overleg wordt besproken dat er 70 burgerslachtoffers zijn gevallen, dan moeten de Haagse topambtenaren meteen hun minister informeren. Direct. Zonder twijfel.”
Dat is blijkbaar niet gebeurd, want de ontkenningen van Rutte, Koenders en Ploumen zijn glashelder.
Of hield Defensie het geheim?
Een ander scenario is dat Defensie nooit duidelijk gecommuniceerd heeft met andere ministeries. Zonder concrete aantallen of locaties is het lastig om vast te stellen wat een begrip als ‘nevenschade’ of een omschrijving als ‘mogelijke burgerslachtoffers’ precies inhoudt.
Tijdens een militaire missie wordt heel beperkt geïnformeerd. Vanwege de geheimhouding en de veiligheid van onze militairen wordt informatie over een bombardement niet met half Den Haag gedeeld, zo zeggen insiders.
Ministerraad sprak er één keer over
Voor zover bekend heeft de ministerraad één keer over burgerslachtoffers tijdens militaire missies gesproken. Op 13 april 2018. Door het kabinet Rutte III. Ank Bijleveld is dan al een aantal maanden minister van Defensie.
Op dat moment heeft het Openbaar Ministerie onderzoek gedaan naar 4 missies, waar mogelijk burgerslachtoffers zijn gevallen. Die dag stuurt Bijleveld een brief naar de Kamer: er worden geen Nederlandse militairen vervolgd voor bombardementen in IS-gebied waarbij burgerslachtoffers om het leven zijn gekomen, zo concludeert het Openbaar Ministerie.
Er wordt geen informatie over locaties of aantallen slachtoffers bekend gemaakt. Politiek commentator Frits Wester stelt een paar vragen aan premier Rutte tijdens de wekelijkse persconferentie na afloop van de ministerraad.
“Daar hebben wij het over gehad, inderdaad”, zegt Rutte. De premier bevestigt dat er tijdens de ministerraad is gesproken over het onderzoek, en over de missies.
In zijn antwoorden lijkt Rutte specifiek in te gaan op de bewuste aanval in Hawija, zonder daarbij overigens die naam te noemen. Hij spreekt over missies waarbij ‘fouten’ worden gemaakt, bijvoorbeeld omdat de ‘onderliggende inlichtingen’ niet zouden kloppen. Dat lijkt op het bombardement van Hawija.
Als de ministerraad destijds heeft gesproken over burgerslachtoffers en als Rutte inderdaad de fouten rond het bombardement van Hawija beschrijft, dan is wederom is de vraag: is dan niet óók gesproken over de 70 burgerslachtoffers?
Vervolgens duurt het nog ruim anderhalf jaar voordat de Nederlandse betrokkenheid bij het bombardement in Hawija naar buiten komt.
Als-ie het in 2015 niet wist, wist-ie het in ieder geval exact in voorjaar 2018. #rutte #bijleveld #burgerslachtoffers #defensie #ministerraad https://www.rijksoverheid.nl/documenten/mediateksten/2018/04/13/letterlijke-tekst-persconferentie-na-ministerraad-13-april-2018 …
Mysterie blijft
Vraagtekens genoeg, maar antwoorden ontbreken. Insiders verwachten deze week nog geen nieuwe brief naar de Tweede Kamer. Voorlopig blijft het een mysterie waarom 70 burgerdoden jarenlang geheim bleven.
Dit gebeurde er in de zomer van 2015:
De nacht van 2 op 3 juni 2015
In de nacht van 2 op 3 juni bombardeert Nederland een bommenfabriek van IS bij de Iraakse stad Hawija. Door foute inlichtingen zijn meer bommen in de fabriek dan gedacht en zijn de ontploffingen groter.
4 juni 2015
Persbureau Reuters spreekt in een artikel voor het eerst over ‘ongeveer 70 doden, inclusief burgers’ bij een luchtaanval op een fabriek in Hawija.
9 juni 2015
Hennis wordt voor het eerst gebriefd over onderzoek naar de luchtaanval, waaruit naar voren komt dat het ‘geloofwaardig’ is dat er bij de luchtaanval ook burgerslachtoffers zijn gevallen.
15 juni 2015
Hennis ontvangt het definitieve onderzoek van CENTCOM, het Amerikaanse hoofdkwartier voor alle militaire missies in het Midden-Oosten. Nederland werkt hiermee samen tijdens de oorlog tegen IS. Ook in het definitieve onderzoek wordt het ‘geloofwaardig’ geacht dat er burgerslachtoffers zijn gevallen. Het aantal van 70 wordt niet genoemd.
23 juni 2015
Minister Hennis informeert vervolgens de Kamer verkeerd. In antwoorden op Kamervragen schrijft ze: “Voor zover op dit moment bekend is er geen sprake geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak.”
Premier Rutte wist in 2015 niet van burgerslachtoffers: ‘Staat mij helemaal niets van bij’
RTL Nieuws; Mark Rutte Lilianne Ploumen Jeanine Hennis-Plasschaert Ank Bijleveld Ministerie van Defensie Ministerie van Buitenlandse Zaken Burgeroorlog Irak
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/43bfde20-018e-11ea-ab49-0255c322e81b.jpg)
Minister Bijleveld van Defensie overleefde deze week een motie van wantrouwen tijdens het debat over burgerdoden in Irak. Ⓒ ANP
’Nog een vijfde incident met F-16’
Telegraaf 07.11.2019 In de oorlog tegen IS zijn meer gevallen onderzocht waarbij mogelijk door Nederlandse F-16-vliegers burgers zijn geraakt. Het kabinet rapporteerde aan de Tweede Kamer vier incidenten, maar volgens vliegers is er nog minstens één vijfde casus – vermoedelijk zonder slachtoffers. Dat vertellen ze in het boek Missie F-16, dat deze week verschijnt.
Deze week moest minister Bijleveld (Defensie) zich in de Kamer verantwoorden voor een gebrek aan transparantie over burgerslachtoffers door Nederlands optreden in de oorlog tegen IS. In januari had het kabinet vier Nederlandse aanvallen tegen IS-doelen benoemd.
Zeker twee daarvan hadden tot burgerdoden geleid. Bij een aanval op een bommenfabriek in Hawija bleken er meer explosieven aanwezig dan gedacht. Daardoor vielen mogelijk zeventig doden, zowel IS-strijders als een onbekend aantal burgers. In Mosul vielen F-16’s een woonhuis aan, waarvan werd gedacht dat het een IS-hoofdkwartier was. Vier onschuldige bewoners stierven en een van de nabestaanden deed deze week in De Telegraaf zijn verhaal, net als de betrokken vlieger.
Bekijk ook:
F-16-vlieger ziek van vergisbom
Bij een derde geval reed onverwachts een auto langs toen een pand werd getroffen door een Nederlandse bom. ,,We hadden een klein bommetje gekozen om te zorgen dat er geen nevenschade zou ontstaan’’, vertelt de betrokken vlieger. ,,Want er stond een moskee vlakbij. Toch klapte de hele voorpui eruit, over die auto heen. De vliegtijd van de bom is een minuut, je kunt nou eenmaal niet een minuut van tevoren uitsluiten of er iemand aankomt.’’
Bekijk ook:
Nabestaande Nederlandse vergisbom wil genoegdoening
Seconden later trof een tweede bom doel. Dezelfde auto werd opnieuw getroffen door puin. ,,Het was donker dus we konden niet duidelijk zien of hij uitstapte of wegrende’’, herinnert de vlieger zich. ,,De kans dat hij zelf gewond is geraakt lijkt me niet groot, maar ik kan het ook niet uitsluiten. Dit was overigens een dorp dat helemaal in handen was van IS.’’ Hij denkt daarom dat de kans groot was dat iedereen die laat op straat was, in dienst was van het kalifaat.
Bekijk ook:
Dit gebeurt er voordat F-16 bom laat vallen
Het OM onderzocht de zaak en kwam tot de conclusie dat er geen sprake was van strafbare feiten. Dat geldt ook voor het vierde geval, waarbij een laserrichter verkeerd stond afgesteld waardoor de bom een verkeerd doel trof – zonder slachtoffers.
Een vijfde incident belandde echter niet op de lijst van het kabinet. Hierbij reden twee brommers langs op het moment een Nederlandse F-16 een auto onder vuur nam met het boordkanon. ,,Later hebben ze met drones de hele weg afgezocht’’, zegt de betrokken vlieger. ,,Maar er lagen geen slachtoffers en je zag ook geen olie of bloed op de weg. Er werd ook geen slachtoffer gerapporteerd en er is nooit een claim geweest van nabestaanden.’’
Bekijk meer van; terreurdaad defensie misdaad Islamitische Staat
Waarom premier Rutte zegt zich niks te herinneren van burgerdoden in Irak
AD 07.11.2019 De tientallen burgerdoden door Nederlandse bombardementen in Irak blijven het kabinet achtervolgen. De Tweede Kamer wil precies weten wie wat op welk moment wist. Opvallend veel betrokkenen zeggen zich dat niet te herinneren. Vier vragen over hoe dat precies zit.
Ambtenaren op de ministeries van Defensie, Buitenlandse Zaken, Justitie en Veiligheid en Algemene Zaken zijn druk om allerlei archieven door te pluizen. Wat is er in de eerste dagen na 15 juni 2015 onderling aan informatie uitgewisseld?
Op die dag kreeg het ministerie van Defensie zwart op wit van de Amerikanen dat het ‘geloofwaardig was dat er bij een bombardement op een bommenfabriek van IS in het Iraakse Hawija burgerslachtoffers waren gevallen. Een bombardement dat in de nacht van 2 op 3 juni van dat jaar door een Nederlandse F-16 was uitgevoerd.
Lees ook;
Bijleveld doorstaat ‘ingewikkeld debat’ over burgerdoden Irak
Minister Ank Bijleveld (Defensie) tijdens het debat over het Nederlands bombardement in Irak. © ANP
Waar is de Tweede Kamer precies boos over?
Op 24 juni 2015 (dus anderhalve week nadat de Amerikanen hadden gezegd dat er iets was misgegaan) werd nog aan de Tweede Kamer gemeld dat ‘voor zover op dat moment bekend er geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak’. De Kamer voelt zich voorgelogen en in een debat met huidig Defensieminister Ank Bijleveld steunde vrijwel de voltallige oppositie een motie van wantrouwen tegen de bewindsvrouw.
Maar daarmee is de kous niet af. Bijleveld meldde dinsdag immers ‘dat het aannemelijk was’ dat Defensie na de mededeling van de Amerikanen ook andere betrokken ministeries gewaarschuwd heeft dat er een onderzoek werd ingesteld naar het bombardement. Dat waren Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie.
Zijn de burgerslachtoffers al die tijd onder de pet gehouden?
Zeker Rutte heeft bij de Tweede Kamer al de reputatie dat hij soms last heeft van zijn geheugen als hij in politieke moeilijkheden komt
Het kabinet heeft de Tweede Kamer de afgelopen jaren op meerdere momenten ingelicht over mogelijke burgerslachtoffers door Nederlandse wapeninzet. Eerst vertrouwelijk op 1 juni 2017. En in een brief van april 2018 werd gemeld dat er ‘zeer waarschijnlijk’ burgers waren gedood in Hawija.
Om de vliegeniers en hun thuisfront te beschermen tegen mogelijk wraakacties, was het beleid er nooit hardop over te praten. Deze week deed Defensie dat voor het eerst wel. Bij het bombardement in Hawija kwamen zeker zeventig onschuldige burgers om. En later zijn bij een bombardement op Mosul ook nog eens vier burgers omgekomen doordat een woonhuis werd aangezien voor een IS-hoofdkwartier.
Toch is een groot deel van de Tweede Kamer boos dat het kabinet dat niet veel eerder open over was. En door de brief van 24 juni 2015 voelt de Kamer zich ook nog eens voorgelogen. En verkeerde informatie geven aan de Tweede Kamer geldt als een doodzonde. Als bijvoorbeeld premier Mark Rutte ook al voor die datum wist van de mededeling van de Amerikanen, kan hem worden aangewreven dat hij medeverantwoordelijk was voor het fout informeren van de Kamer.
Wat heeft Rutte gezegd?
Rutte heeft gezegd dat ‘hem er helemaal niets van bijstaat’ dat hij op dat moment al geïnformeerd was. Wel kan hij zich voorstellen dat de informatie al bekend was bij ambtenaren. Dat zint de oppositie niet. Is het mogelijk dat er gewaarschuwd is dat er tientallen doden zijn gevallen bij een actie van een Nederlandse F-16 en dat ambtenaren dat niet meldden aan hun politieke baas?
Maar er zijn meer bewindslieden uit die periode die zeggen er geen herinnering aan te hebben. De bewuste brief van 24 juni 2015 is niet alleen ondertekend door voormalig minister Hennis, maar ook door haar toenmalige PvdA-collega’s Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) en Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking). Beiden zeggen zich ook niet te herinneren op dat moment al geweten te hebben van de burgerdoden. En Ploumen zegt ook dat ze het wel had móeten weten.
Saillant is dat de PvdA de motie van wantrouwen tegen Bijleveld steunde, inclusief Ploumen die tegenwoordig Kamerlid is. Terwijl haar naam evenzeer stond onder de brief met de leugen erin.
Lilianne Ploumen (PvdA) steunde de motie van wantrouwen tegen Bijleveld, maar ondertekende in 2015 als minister zelf ook de brief met de leugen erin © ANP
Hoe loopt dit af?
Bijleveld zegt niet te weten hoe de foute formulering in de brief terecht is gekomen. Volgens betrokkenen is het denkbaar dat het een domme fout was. De brief gaf antwoord op 71 Kamervragen waar weken aan is gewerkt door verschillende ministeries. Het kan zijn dat de formulering ‘voor zover wij weten is er geen sprake van burgerslachtoffers’ er al in de tekst is gezet vóór de informatie van de Amerikanen bekend was. En dat daarna verzuimd is de tekst aan te passen.
Maar mogelijk is er ook bewust geprobeerd de boel onder de pet te houden. Een oud-ambtenaar van Defensie beschrijft de cultuur op het ministerie als ‘uiterst formeel’. Als Defensie aan andere ministeries slechts laat weten dat ‘er onderzoek wordt gedaan naar een bombardement’, gaan er niet direct alarmbellen af bij andere ambtenaren.
Dergelijke onderzoeken worden immers vaker gedaan. ,,Dat is toch wat anders dan de mededeling: Let op, er is een hele woonwijk de lucht in gevlogen. Dan loop je meteen naar je politieke baas.’’
Maar het kan ook zijn dat meerdere oud-bewindspersonen boter op hun hoofd hebben. En zeker Rutte heeft bij de Tweede Kamer al de reputatie dat hij soms last heeft van zijn geheugen als hij in politieke moeilijkheden komt.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7ec82082-00e8-11ea-9998-0255c322e81b.jpg)
Minister Ank Bijleveld (Defensie) tijdens een debat in de Tweede Kamer over het Nederlands bombardement in Irak, dat ze volgens een VVD’er ’laconiek, lachend en in clownskostuum’ deed. Ⓒ ANP
’Toon Bijleveld was niet goed’
Telegraaf 07.11.2019 Ank Bijleveld heeft het Kamerdebat over burgerdoden door Nederlandse bommen in Irak verkeerd ingeschat, zeggen partijen terugblikkend. De bewindsvrouw dacht het debat schadevrij te doorstaan, maar ze eindigde gehavend met de hakken over de sloot. Coalitiepartij VVD is boos. „Ze heeft haar voorganger Hennis drie keer voor de bus gegooid.”
Open zijn, de fout toegeven en excuses aanbieden. Met dat strijdplan dacht team-Bijleveld het debat waarin de positie van de minister op het spel stond snel te kunnen afronden. Want dat die positie op het spel stond, had de CDA-bewindsvrouw kunnen weten.
“Ze gooide Hennis drie keer voor de bus”
GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks had immers al de middag voorafgaand aan het debat een motie van wantrouwen klaarliggen en de overige Kamerleden en de minister daarover ingelicht. Toch deed dat de alarmbellen nog niet afgaan. De partijen die aan het debat meededen, hadden vooraf niet eens een telefoontje gekregen van Bijlevelds politiek assistent met de vraag hoe ze erin stonden.
Excuses
De verdediging leek ook solide. Bijleveld wist weliswaar al bij haar aantreden in 2017 dat er bij Nederlandse luchtaanvallen in Irak burgerslachtoffers waren gevallen. Maar ze wist naar eigen zeggen pas afgelopen vrijdag dat de Tweede Kamer daarover niet was geïnformeerd. Ze zou dat toegeven en, hoewel het een fout van haar voorganger was, excuses aanbieden. Het debat over de Defensiebegroting, kon makkelijk nog later die avond plaatsvinden, zo was de verwachting.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7f3dc51c-00e8-11ea-9998-0255c322e81b.jpg)
Voormalig defensieminister Jeanine Hennis-Plasschaert zou een week na het bombardement in Irak al te horen hebben gekregen dat er burgerslachtoffers waren gevallen. Ⓒ Foto Marcel Antonisse
Maar het liep anders. Toen de bewindsvrouw met haar staf ver na middernacht bijeenkwam om uit te blazen van het debat, viel iedereen aan op de bitterballen. Niemand had eraan gedacht tijdens het marathondebat eten te bestellen.
Kernpunt was de luchtaanval van 3 juni 2015 op een bommenfabriekje van IS in het Iraakse Hawija. Onder de zeventig doden zaten behalve IS-strijders ook tientallen burgers. Bijlevelds voorganger Hennis kreeg al een week na het bombardement van het Amerikaanse commando van de IS-missie te horen dat er bij die aanval burgerdoden waren gevallen. Diezelfde maand nog ontkende zij dat tegenover de Kamer.
De defensietop leefde in de veronderstelling dat die briefing op een veel later moment had plaatsgevonden, in mei 2016. Hoe dat kon? „Iemand heeft dat ooit gezegd, en toen is dat een eigen leven gaan leiden”, zegt een betrokkene. In het debat meldde Bijleveld deze knulligheid niet. Het zou alleen maar meer verwarring scheppen.
Wel vertelde ze wat ze pas afgelopen vrijdag ontdekte: verdraaid, die briefing heeft plaatsgevonden vóórdat Hennis de Nederlandse betrokkenheid tegenover de Kamer had ontkend. „Mijn voorganger heeft de Kamer verkeerd geïnformeerd”, zei Bijleveld herhaaldelijk in het debat. „Toen ik erachter kwam, heb ik meteen de informatie aan de Kamer aangepast.”
Ongeloofwaardig verhaal, vond een groot deel van de Kamer, waarin ook de irritatie bij coalitiepartijen begon toe te nemen. „En haar toon was niet goed”, zegt een coalitie-Kamerlid. In plaats van telkens naar haar voorganger te verwijzen, had ze zelf de verantwoordelijkheid moeten nemen, zo luidt het oordeel. „Haar houding was: we wassen dit varkentje wel even”, blikt Diks terug.
Des duivels
Vooral de liberalen zijn des duivels dat Bijleveld haar voorganger ’drie keer voor de bus heeft gegooid’, zegt een VVD’er. „Laconiek, lachend en in clownskostuum”, is het oordeel van een andere liberaal over Bijleveld. „Als ze alleen maar de steun van de coalitie en de SGP overhoudt, zou ze zelf weg moeten gaan.
Ze heeft het zelf verknald. Fractievoorzitter Pieter Heerma had moeten ingrijpen.” Inmiddels zijn er nieuwe Kamervragen gesteld over wat premier Rutte wanneer wist van de burgerdoden. Volgens Bijleveld wist hij het waarschijnlijk. Rutte kan zich niet herinneren erover te zijn bijgepraat.
Bekijk meer van; defensie gewapend conflict Ank Bijleveld Hennis Irak Tweede Kamer der Staten-Generaal Islamitische Staat
Kamer wil opheldering over Irak-doden: Wie wist wat wanneer?
AD 07.11.2019 De Tweede Kamer houdt vragen over de kwestie rond de burgerdoden door Nederlandse bombardementen in Irak. Vooral op de vraag wie op welk moment wist van de waarschijnlijke burgerslachtoffers waarover de Kamer in juni 2015 verkeerd werd geïnformeerd, willen Kamerleden antwoord zien. Dat bleek bij het debat over de defensiebegroting.
Volgens een feitenrelaas, dat minister Ank Bijleveld van Defensie dinsdag naar de Kamer stuurde, is het ‘aannemelijk’ dat verschillende betrokken ministeries op de hoogte waren van de misgelopen aanval. In het debat van dinsdagavond zei ze dat ook het ministerie van minister-president Mark Rutte, Algemene Zaken, daarbij hoorde.
Lees ook;
Herinneren
Gisteren stelde Rutte tegen RTL Nieuws dat hem ‘er helemaal niets van bij staat’ dat hij kort na die bloedige aanval in 2015 werd ingelicht. Ook de toenmalige PvdA-ministers Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) en Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) zeiden zich ook niet te kunnen herinneren er persoonlijk over geïnformeerd te zijn.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut zette er vraagtekens bij dat ‘de minister-president en andere betrokkenen zich allemaal in ene niks kunnen herinneren’. Ook GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks wil in een reeks vragen opheldering. Bijleveld wil proberen die vragen ‘zo snel mogelijk’ te beantwoorden. Ze vroeg daarop om ‘vertrouwen’ aan Karabulut. ,,Als er één ding niet is, dan is het vertrouwen”, reageerde het SP-Kamerlid.
Vertrouwen
Bijleveld zei dat Defensie hard moet werken om het vertrouwen weer terug te winnen. De CDA-bewindsvrouw was haar inbreng in het begrotingsdebat begonnen met een terugblik op het voor haar moeilijke debat van dinsdagavond, waarin vrijwel de hele oppositie het vertrouwen in haar opzegde. ,,Het is niet zomaar teruggaan naar de orde van de dag. Zo’n debat komt binnen. Ik ben én voel me verantwoordelijk.”
Denk-Kamerleden Öztürk, Azarkan en Kuzu (van links naar rechts) ANP
Aangifte tegen Denk-Kamerleden na uitspraken over luchtaanval Irak
NOS 07.11.2019 Advocaat en veteraan Michael Ruperti gaat samen met 1200 militairen en andere veteranen aangifte doen tegen Denk-Kamerleden Selcuk Öztürk en Farid Azarkan.
Volgens Ruperti heeft Öztürk zich schuldig gemaakt aan het zaaien van haat, belediging en laster toen hij dinsdag tijdens het Kamerdebat over de Nederlandse luchtaanval in Irak sprak. “Deze minister ziet niet de ernst van deze moord”, zei hij, toen hij het woord had.
Het Kamerdebat was dinsdagavond:
Uitspraken Öztürk over luchtaanval Irak
Dinsdagavond verdedigde partijgenoot Azarkan in Pauw de woorden van Öztürk, die daarbij zei dat het “in ieder geval heeft geleid tot mooie televisie”.
Met hun uitspraken bestempelden de twee volgens Ruperti de piloten indirect tot moordenaars.
Bij de luchtaanval in 2015 op een bommenfabriek van IS in de stad Hawija kwamen zeventig burgers om het leven. Maandag gaf het kabinet voor het eerst opening van zaken over de kwestie. Daarbij erkende minister van Defensie Bijleveld dat de Kamer verkeerd was geïnformeerd.
Verslaggever Lex Runderkamp bezocht de plek waar de Nederlandse F-16-bom viel. Zo ziet het er daar uit:
Dit is de plek waar de Nederlandse F-16-bom viel
Öztürk zegt in een reactie verkeerd te zijn begrepen en wil graag in gesprek met de betrokken vliegers. In het debat werd hij al aangesproken op zijn woordkeuze door meerdere collega-parlementariërs en Kamervoorzitter Arib.
Volgens Ruperti is dat niet voldoende om eventueel de aangifte in te trekken. “Hij moet expliciet zijn woorden terugnemen en openlijk excuses aanbieden. Dan krijgen we misschien een andere situatie.”
Parlementaire immuniteit
Het is de vraag hoe kansrijk de aangifte van Ruperti is. Kamerleden beschikken op basis van de grondwet over parlementaire immuniteit. Daardoor kunnen ze niet strafrechtelijk vervolgd worden voor wat ze zeggen tijdens een debat.
“Maar het recht is altijd in ontwikkeling en die wet stamt uit de negentiende eeuw”, zegt Ruperti desgevraagd. “Tegenwoordig zijn bijvoorbeeld alle debatten live te volgen. En dat je onschendbaar bent, betekent niet dat je niet strafbaar bent. Maar daar mag de rechter over oordelen.”
Militaire vakbond ACOM steunt de aangifte, net als voormalig landmachtcommandant Mart de Kruif. “Het is een belediging voor al die 60.000 mensen bij Defensie die dagelijks ons veilig proberen houden”, zei De Kruif vanochtend in het programma Goedemorgen Nederland.
Voorzitter ACOM @Jan_Kropf
Militaire vakbond steunt aangifte tegen Denk: ‘Hier is een grens overschreden’ https://t.co/YInOE1rJNp
Bekijk ook;
Militaire vakbond steunt aangifte tegen Denk: ‘Hier is een grens overschreden’
AD 07.11.2019 Militaire vakbond ACOM staat vierkant achter de aangifte die wordt gedaan tegen Denk-kamerlid Selcuk Öztürk. Hij beschuldigde Nederlandse militairen in een debat over burgerslachtoffers van moord. Volgens voorzitter Jan Kropf is hier echt een grens overschreden. ,,Voor heel veel militairen is dit een mes in de rug.’’
Kropf heeft zich zojuist gemeld bij initiatiefnemer en advocaat Michael Ruperti, die de aangifte had gedaan. Volgende week gaat hij als het even kan mee naar het politiebureau. ,, Het zijn nota bene de politici in de Tweede Kamer die de opdracht geven om militairen op missie te sturen. Dan kun je ze achteraf niet beschuldigen van moord. En al helemaal niet als het Openbaar Ministerie concludeert dat deze mensen niets verkeerds hebben gedaan.’’
Lees ook;
Denk-Kamerlid Selcuk Öztürk kwam afgelopen dinsdag in opspraak tijdens het debat over de burgerslachtoffers die bij twee Nederlandse bombardementen in Irak zijn gevallen. Dat kon gebeuren omdat de inlichtingen niet deugden.
De vliegers hebben naar eer en geweten gehandeld en valt niets te verwijten, concludeerde het OM al eerder. Toch zei Öztürk dat Nederlandse militairen ‘willens en wetens’ onschuldige burgers in Irak hebben vermoord. Een uitspraak waar hij later op terugkwam; hij was ‘verkeerd begrepen’.
Schofferen
ACOM-voorzitter Kropf hecht geen waarde aan die uitleg. Volgens hem was dit een een bewuste actie om militairen te schofferen. ,,Ik heb de beelden gezien en daar zat voor mij geen woord Chinees bij. Ik vind dat daar een rechter maar een oordeel over moet vellen.’’
De uitspraak is volgens Kropf niet alleen zeer ongepast, maar kan ook grote consequenties hebben voor de veiligheid van militairen op straat. ,,Er is een tijd geweest dat militairen niet in uniform over straat mochten. Dat is gelukkig achter de rug, maar dit soort uitspraken zouden voor sommige mensen genoeg kunnen zijn om militairen iets aan te doen.’’
De aangifte blijft volgens initiatiefnemer en advocaat Michael Ruperti niet beperkt tot Selcuk Öztürk. Ook tegen zijn collega Farid Azarkan wordt aangifte gedaan. Volgens de advocaat maakte hij de uitspraken van Öztürk extra krenkend door bij het tv-programma Pauw te zeggen ‘dat dit in elk geval mooie tv oplevert’.
Inmiddels zijn er meer dan duizend mensen die de aangifte steunen. Militairen noemen de uitspraken ‘onzinnig en misdadig’ en voelen zich geschoffeerd. Volgens Ruperti kan Öztürk zich met zijn uitspraken niet verschuilen achter het feit dat hij dit deed tijdens een debat in de Tweede Kamer. ,,Als een uitspraak strafbaar is, dan is die strafbaar.
Ik hoor graag van een rechter of iemand zich dan kan blijven verschuilen achter zijn kamerzetel. Bovendien is er ook buiten de kamer ingegaan op die uitspraak in een tv-uitzending en is daar geen afstand van genomen.’’
Selcuk Ozturk (Denk) beschuldigde in een kamerdebat Nederlandse militairen van moord nadat er burgerslachtoffers waren gevallen bij twee bombardementen in Irak. © ANP
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/993e83ce-00b2-11ea-ab69-02d2fb1aa1d7.jpg)
Denk-Kamerlid over moorduitspraak: ‘Is toch mooie tv’
Telegraaf 06.11.2019 Selçuk Öztürk van Denk ligt onder vuur omdat hij tijdens een debat in de Tweede Kamer de bombardementen in Irak ‘moorden’ noemde. Bij Pauw wordt hij verdedigd door collega Farid Azarkan.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a49a05d8-00c9-11ea-816a-02d1dbdc35d1.jpg)
Aangifte tegen Oztürk om ’moorden’ in strijd tegen IS
Telegraaf 06.11.2019 Namens een groep van ruim 250 mensen gaat advocaat Michael Ruperti aangifte doen tegen Kamerlid Oztürk (Denk) vanwege haat zaaien, belediging en laster. De parlementariër sprak in het debat over burgerdoden door luchtaanvallen van Nederlandse jachtvliegers over ’moorden’.
De bekendste militair die het initiatief ondersteunt, is oud-Commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. „Ik ben al eens voor moordenaar uitgemaakt in de tijd van de kruisraketten. In vond dat schokkend en schandalig en vind dat nog. Militairen riskeren hun leven voor de vrede en vrijheid van Nederland en anderen. Met soms een hoge prijs. Altijd in opdracht van de regering en instemming van het parlement”, motiveert De Kruif zijn steun.
“Kwalificatie ’moordenaars’ diep beledigend”
„De kwalificatie ’moordenaars’ is daarom volstrekt onjuist, maar vooral diep beledigend voor alle militairen en burgers binnen defensie die iedere dag hun stinkende best doen om de belangen van Nederland te dienen waar ieder ander middel faalt.”
De voltallige Tweede Kamer viel dinsdagavond over Selcuk Oztürk (Denk) tijdens het debat over burgerdoden die vielen bij Nederlandse bombardementen tijdens de luchtoorlog tegen IS. Oud-minister Hennis (Defensie) noemde hij een ’lijkenverstopper’. Ook stelde hij dat Nederlandse vliegers ’verantwoordelijk voor moorden’ waren.
Onschendbaar
Hoewel Oztürk de uitspraken deed in het parlement en daarmee een beroep zou kunnen doen op parlementaire onschendbaarheid, is hij in Ruperti zijn ogen wel degelijk strafbaar. Vooral omdat hij met zijn woorden aanzet tot haat richting de vliegers.
Wraak
„Mensen die met extremistische ideeën rondlopen, kunnen dit opvatten als een oproep om wraak te nemen. Dat is volstrekt onacceptabel”, vindt de advocaat die bij het Openbaar Ministerie in Den Haag aangifte gaat doen. Hij doet dat komende week zodat zoveel mogelijk mensen zich achter het initiatief kunnen scharen.
De advocaat ziet in de uitspraak die de Haagse rechtbank deed in het proces Wilders relevante jurisprudentie. De PVV-voorman werd in 2016 veroordeeld voor aanzetten tot discriminatie en groepsbelediging. In het vonnis stelde de rechter vast dat: „Ook een democratisch verkozen volksvertegenwoordiger zoals verdachte niet boven de wet staat. Ook op hem is het recht van toepassing. En ook voor hem is de vrijheid van meningsuiting begrensd.”
Grens
Wilders deed zijn minder Marokkanen-uitspraak niet in de Tweede Kamer, maar op een partijbijeenkomst. Ruperti erkent dat dit voor de rechter een verschil kan maken. „Tegelijkertijd moet je gewoon vaststellen dat Oztürk een grens heeft overschreden.” De advocaat wil weten wat de Hoge Raad hiervan vindt.
Ruperti lanceerde zijn idee voor een groepsaangifte op LinkedIn. De posting kreeg veel likes vanuit de defensiehoek. Ook hebben bij de raadsman zich veel mensen via de mail gemeld waaronder veel luchtmachtofficieren.
“Dat is niet wat ik heb gezegd en is ook niet wat ik heb bedoeld”
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a4accb00-00c9-11ea-816a-02d1dbdc35d1.jpg)
Selçuk Öztürk, Tweede Kamerlid voor DENK. Ⓒ DIJKSTRA BV
Oztürk weerspreekt dat zijn woord ’moorden’ in het debat juridisch waren bedoeld. „Alsof ik bedoeld zou hebben dat de ex-minister of onze militairen met voorbedachten rade onschuldige mensen van het leven zouden hebben beroofd. Dat is niet wat ik heb gezegd en is ook niet wat ik heb bedoeld.”
Verzwegen
Volgens het Kamerlid van Denk blijft het feit overeind dat er onschuldige mensen door militair geweld om het leven zijn gekomen. „Feit is dat deze slachtoffers zijn verzwegen door de regering.” Niet de militairen, maar de minister is daarvoor verantwoordelijk, en haar heeft hij dan ook aangesproken in het debat.
„Het is betreurenswaardig dat mijn woorden vals worden geïnterpreteerd, dat deze advocaat met deze publiciteitsactie mij in een kwaad daglicht wil stellen en een mediamomentje krijgt over de rug van Denk. De advocaat weet als geen andere dat deze aangifte kansloos is.”
Bekijk meer van; proces overheid misdaad Michael Ruperti Kamerlid Oztürk Mart de Kruif Geert Wilders DENK
Premier Rutte wist in 2015 niet van burgerslachtoffers: ‘Staat mij helemaal niets van bij’
RTL 06.11.2019 Premier Rutte zegt in 2015 niet te zijn geïnformeerd dat bij een Nederlands bombardement in Irak 70 burgerdoden zijn gevallen. “Er staat mij helemaal niets van bij”, zegt de premier. Het ‘zou wel kunnen’ dat zijn ambtenaren op de hoogte waren.
Rutte vindt het niet vreemd dat zijn ambtenaren mogelijk wel zijn geïnformeerd, maar hij niet. “Jongens, dat is vier jaar geleden”, verzucht de premier tegen RTL Nieuws.
Op de hoogte?
Gisteren zei minister Bijleveld van Defensie dat het logisch is dat ook andere ministeries op de hoogte waren van het grote aantal burgerslachtoffers. Het is ‘aannemelijk’ dat de premier en drie andere departementen destijds zijn bijgepraat, aldus Bijleveld. De minister heeft beloofd uit te zoeken wie er precies van wist.
Minister Bijleveld mag blijven, dankzij nipte steun regeringspartijen
Lastig debat
Bijleveld had gisteravond een lastig debat in de Tweede Kamer. Bijlevelds voorganger, minister Hennis, had de Kamer laten weten dat Nederland niet betrokken was bij aanvallen met burgerslachtoffers, terwijl Hennis al was geïnformeerd over burgerslachtoffers bij een bombardement in juni 2015. Bijleveld ontdekte de fout pas vrijdag, zo was haar verweer.
Het wekte veel verbazing bij de Kamerleden dat Bijleveld pas vrijdag hoorde dat de Kamer verkeerd is ingelicht. Een goede verklaring had de bewindsvrouw hiervoor niet. “Ik kan het niet mooier maken dan het is”, zei Bijleveld na afloop. Een nipte meerderheid steunt haar, maar bijna alle oppositiepartijen hebben geen vertrouwen in de minister.
Opnieuw opheldering
Kamerleden van GroenLinks en SP hebben inmiddels opnieuw Kamervragen gesteld. Opvallend is dat ook andere betrokken ministers zeggen dat ze niets over de burgerslachtoffers in 2015 hebben gehoord. Lilianne Ploumen, destijds minister van Ontwikkelingssamenwerking, kan zich ook niet herinneren persoonlijk te zijn geïnformeerd over de aanval in Irak en de vele burgerslachtoffers
‘Bombardement Nederlandse F-16 zorgde voor 70 burgerdoden in Irak’
RTL Nieuws / ANP; Mark Rutte Jeanine Hennis-Plasschaert Ank Bijleveld Lilianne Ploumen Tweede Kamer Burgeroorlog Irak Irak
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a45b7b60-00bf-11ea-ae24-0217670beecd.jpg)
Rutte over burgerdoden: ’Er staat mij niets van bij’
Telegraaf 06.11.2019 Premier Rutte sluit niet uit dat hij in 2015 op de hoogte is gesteld van tientallen burgerdoden die door Nederlandse bommen zijn gevallen in Irak. Hij kan het zich alleen niet meer herinneren. „Er staat mij niets van bij”, zegt Rutte. Wel kan het volgens hem zijn dat hij ambtelijk is bijgepraat. „Het is vier jaar geleden. Ik zou het echt niet weten.”
Dinsdagavond kwam defensieminister Ank Bijleveld in een Kamerdebat in de problemen. De Kamer is tot afgelopen maandag onwetend gehouden van Nederlandse betrokkenheid bij het bombardement van 3 juni 2015 op een bommenfabriekje van IS in het Iraakse Hawija.
Daar lagen meer explosieven dan vooraf gedacht, waardoor de ’secundaire explosies’ meer ’nevenschade’ veroorzaakten dan voorzien. Bovendien bevonden zich meer burgers in de nabijheid dan vooraf in kaart was gebracht. Onder de doden zaten behalve IS-strijders ook tientallen burgers.
Bijlevelds voorganger Hennis werd al een week na het bombardement door het Amerikaanse commando van de IS-missie verteld dat er waarschijnlijk door Nederlands toedoen burgerdoden waren gevallen. Diezelfde maand nog ontkende zij dat tegenover de Kamer.
Volgens Bijleveld was ze weliswaar bij haar aantreden eind 2017 op de hoogte gebracht van de burgerdoden door Nederlands toedoen, maar kwam zij er pas afgelopen vrijdag achter dat de Kamer daarover verkeerd was geïnformeerd. Ze overleefde ternauwernood een motie van wantrouwen. Alleen de coalitiepartijen, de SGP en Van Haga hielden haar in het zadel.
Het irriteerde de Kamer nogal dat de CDA-bewindsvrouw de schuld niet alleen afschoof op haar voorganger Hennis, maar dat ze ook herhaaldelijk zei dat de toenmalige PvdA-ministers Ploumen en Koenders de Kamerbrief met verkeerde informatie hadden ondertekend. In het feitenrelaas schreef ze daarover: „Het is aannemelijk dat de meest betrokken ministeries over het bestaan van het onderzoek zijn geïnformeerd.”
Bekijk ook:
Dit gebeurt er voordat F-16 bom laat vallen
Hennis onder de bus gegooid
VVD-Kamerlid André Bosman vroeg zich af waarom er over aannames werd gesproken, terwijl de Kamer had gevraagd om een overzicht van feiten. Bij navraag ontkennen Koenders en Ploumen dat ze over de burgerdoden zijn geïnformeerd. Ook toenmalig vice-premier Asscher ontkent stellig dat hij op de hoogte is gebracht van burgerdoden die door Nederlands toedoen waren gevallen.
Ook zei Bijleveld tijdens het dat premier Rutte op de hoogte was van het Nederlandse aandeel bij de burgerslachtoffers bij de oorlog tegen IS. Oppositiepartijen hebben daar nieuwe vragen over gesteld. „Deze minister gooit haar voorganger onder de bus en sleept daarna andere bewindslieden mee”, zegt GroenLinks-Kamerlid Diks.
„Er is een fout gemaakt”, zegt Rutte. „Die is goed benoemd en meteen aan de Kamer gemeld.” Volgens hem is het geen probleem dat toenmalig minister Hennis nu VN-gezant is in Irak.
Bekijk ook:
F-16-vlieger ziek van vergisbom
Bekijk ook:
Werd Rutte geïnformeerd over burgerdoden Irak? ‘Staat me niets van bij’
NOS 06.11.2019 Premier Rutte kan zich niet herinneren dat hij in 2015 al op de hoogte is gesteld van het feit dat er burgerslachtoffers waren gevallen bij een aanval met Nederlandse F-16’s in Irak. “Er staat mij niets van bij”, zei Rutte.
Gisteravond werd tegen minister Bijleveld van Defensie een motie van wantrouwen ingediend, omdat haar voorganger Hennis-Plasschaert tot twee keer toe de Kamer onjuist informeerde. Hennis hield vol dat Nederland niet betrokken was bij de dood van burgers in Irak, terwijl toen al duidelijk was dat dat niet klopte.
In het debat beklemtoonde Bijleveld meerdere keren dat ook andere ministeries kennis hadden van de burgerdoden. Ze werden kort na de aanval op de hoogte gebracht dat het zeer aannemelijk was dat er een groot aantal onschuldige slachtoffers was gevallen bij het bombardement op een bommenfabriek van IS.
Bijleveld noemde daarbij de ministeries van Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie. Maar Rutte zegt nu dus dat hij zich niet herinnert dat hij persoonlijk op de hoogte is gesteld. Het is volgens hem wel mogelijk dat ambtenaren van hem zijn bijgepraat over de kwestie.
Koenders: absoluut niet ingelicht
Bert Koenders, destijds minister van Buitenlandse Zaken, reageert stelliger: “Ik kan me er niets van herinneren. Ik ben er absoluut niet over ingelicht. Als je het over dit soort aantallen slachtoffers hebt, vergeet je dat niet. Dat zou alle alarmbellen af doen gaan.”
Ook de toenmalige minister voor Ontwikkelingssamenwerking, Lilianne Ploumen, is verbaasd: “Ik ben niet persoonlijk geïnformeerd over de gebeurtenissen, over de Nederlandse betrokkenheid bij de aanval.” Net als Koenders weet ze niet of er ambtelijk wél informatie is uitgewisseld.
Premier Rutte zegt zelf pas afgelopen weekend van Bijleveld te hebben gehoord dat Hennis destijds de Kamer onjuist heeft geïnformeerd. Rutte vindt dat Hennis desondanks speciaal gezant van de VN in Irak kan blijven.
Bijleveld zegt dat ze ook pas afgelopen vrijdag wist dat de Kamer in 2015 onjuiste informatie had gekregen. Veel partijen vonden dat moeilijk te geloven, maar de motie van wantrouwen haalde het uiteindelijk niet.
Bekijk ook;
‘Rutte zegt niets te hebben geweten over burgerdoden Hawija’
MSN 06.11.2019 Premier Mark Rutte kan zich niet herinneren dat hij in 2015 op de hoogte is gesteld over de burgerdoden die dat jaar vielen bij een Nederlands bombardement in Irak. Dat heeft de minister-president woensdag gezegd, meldt de NOS. Volgens Rutte zijn ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken mogelijk wel op de hoogte gesteld over de gevolgen van het bombardement.
Rutte heeft verder gezegd dat hij pas afgelopen weekend van minister Ank Bijleveld (Defensie, CDA) heeft gehoord dat haar voorganger de Tweede Kamer in 2015 verkeerd heeft geïnformeerd over de luchtaanval. Bij het bombardement, gericht op een bommenfabriek van terreurgroep Islamitische Staat (IS), kwamen zeventig mensen om het leven. Volgens het Amerikaanse Pentagon waren alle slachtoffers burgers.
De toenmalige minister van Defensie Jeanine Hennis (VVD) meldde destijds dat er voor zover bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen bij het bombardement, terwijl zij wist dat dit wel het geval was. Dit heeft het kabinet eerder deze week erkend, na onthullingen van NRC en de NOS.
Dinsdag moest minister Bijleveld zich in de Kamer verantwoorden over het Nederlandse bombardement. Zij bood tijdens een spoeddebat haar excuses aan omdat haar voorganger de Kamer verkeerd heeft geïnformeerd. GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks diende een motie van wantrouwen tegen de minister in, die zij ternauwernood overleefde. In het debat werd meermaals gevraagd of premier Rutte wist over de burgerdoden, maar op deze vraag kon Bijleveld geen antwoord geven.
Dit weten we over de luchtaanval met burgerdoden in Irak
NU 05.11.2019 In de nacht van 2 op 3 juni 2015 werd in het Iraakse Hawija een bommenfabriek van Islamitische Staat (IS) geraakt door een bom die kort daarvoor was afgeworpen door een Nederlandse F-16. Er vielen zeker zeventig doden, waaronder een groot aantal burgerslachtoffers. Maandag verstuurde minister van Defensie Ank Bijleveld een brief aan de Tweede Kamer over de aanval en dinsdag wordt hierover gedebatteerd. Wat weten we precies over deze kwestie?
Was de fabriek een legitiem doel?
Militair gezien wel. Het gedeelte van Irak waarin Hawija ligt was op dat moment in handen van IS, dat de fabriek onder meer gebruikte om bijvoorbeeld autobommen of bermbommen te maken die elders in Irak of in Syrië veel slachtoffers maakten.
Hoe wist de coalitie die tegen IS vocht dat dit een bommenfabriek van IS was?
Volgens militair expert Peter Wijninga wordt dat inlichtingenproces langzaam opgebouwd. De meeste informatie komt van informanten op de grond of bijvoorbeeld door een drone in de lucht die de fabriek in de gaten houdt en ziet wat er allemaal het gebouw in gaat en ook weer verlaat.
“Op een gegeven moment is duidelijk dat het gaat om een bommenfabriek die uitgeschakeld moet worden”, aldus Wijninga. “Het is het normale proces dat de bronnen op de grond in contact staan met het Iraakse leger. Ik ga ervan uit dat dat nu ook weer plaats heeft gevonden, omdat het Iraakse leger er een stem in heeft welke doelen er worden gekozen. De coalitie is daar op uitnodiging van Irak, dus het gaat ook niet zonder hun medewerking.”
Er zijn dus geen Nederlanders bij het voortraject betrokken geweest?
“Het verschilt per operatie of er Nederlanders bij het voortraject betrokken zijn. Soms hebben we mensen in het planningsproces zitten, maar niet altijd. Ik weet niet of dat hier het geval is geweest”, stelt Wijninga.
“Het kan soms wel dat er ook Nederlandse elitetroepen betrokken zijn bij het bepalen van het doel en de observatie van het doel, maar dit was midden in een stad die in handen was van IS. Daar kun je niet zomaar als Westerse troepen laten rondlopen, dat valt meteen op. Dus in dit geval is er waarschijnlijk voor gekozen om te vertrouwen op de Iraakse inlichtingen.”
Ank Bijleveld, de huidige minister van Defensie (Foto: Pro Shots)
Hoe komen de militairen die het doel bepalen dan bij Nederland uit om de aanval uit te voeren?
Niet elke partner in de coalitie is in staat om zo’n doel te treffen. Nederland is daar zeer bedreven in. “En principe volstaat één bom. Het is een bommenfabriek, dus er liggen explosieven. Door de schokgolf gaan de andere explosieven ook af”, legt Wijninga uit. “Hiervoor heb je een kleine geleide bom nodig van 250 pond.”
“Vandaar dat men ook bij de Luchtmacht is uitgekomen, omdat Nederland op dat moment buiten de Amerikanen het enige land was ter plaatse dat zo’n type bom had.”
En dan vliegt de Nederlandse F-16 uit en wordt de bom gegooid.
“Eerst wordt er gekeken naar de Nederlandse jurist die in het hoofdkwartier aanwezig is of de voorgestelde missie binnen het Nederlandse mandaat valt”, zegt Wijninga. “Wat is de kans op nevenschade of burgerslachtoffers? Als dat allemaal acceptabel is wordt er akkoord gegaan met de doeltoewijzing en wordt de missie gepland en uiteindelijk uitgevoerd.”
Hoe komt het dat er dan toch zo veel burgerslachtoffers zijn gevallen?
Er lagen veel meer explosieven in de fabriek dan was ingeschat bij het verzamelen van de inlichtingen. Dus de Nederlandse bom had een kleine kettingreactie van explosies moeten veroorzaken, maar dit werden meerdere grote explosies. Volgens minister Ank Bijleveld ging het hierbij misschien wel om honderd vrachtwagens vol explosieven die ongezien de fabriek waren binnengegaan, zo zei ze maandag in gesprek met NRC. Bovendien was er mogelijk sprake van een grote hoeveelheid vluchtelingen die rondom de fabriek gevestigd waren, al is dat laatste niet bevestigd.
Dus de Nederlandse vliegers hebben niets fout gedaan?
Nee, die moeten kunnen vertrouwen op de inlichtingen waarop hun missie is gestoeld. De fout zit in het proces om alle informatie te vergaren. “En dat is het grote punt”, stelt Wijninga. “De informatie over die vrachtwagens zou wel zijn gemeld aan het Iraakse leger, maar niet terecht zijn gekomen op het centrale hoofdkwartier.
Maar nu is de minister van Defensie in de problemen geraakt door deze kwestie
Dat komt vooral omdat haar voorganger minister Jeanine Hennis-Plasschaert op 23 juni 2015 in een antwoord op kamervragen zei dat er voor zover bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen als gevolg van Nederlandse bombardementen in Irak.
Terwijl het voor de Luchtmacht direct bekend was dat er zogenoemde ‘nevenschade’ was. Vervolgens bleek op 15 juni 2015 uit een Amerikaans rapport dat de kans heel groot was dat er bij de aanval op de bommenfabriek in de nacht van 2 op 3 juni wel degelijk burgerslachtoffers waren gevallen. Bovendien bleek dinsdag dat het volgens het ministerie “aannemelijk is dat de meest betrokken ministeries over het bestaan van het onderzoek zijn geïnformeerd”.
De kamer is toen dus verkeerd geïnformeerd. En Bijleveld is politiek verantwoordelijk voor de uitspraken van haar voorganger.
Pas nadat NRC en de NOS op 18 oktober hun onderzoek naar de luchtaanval publiceerden kwam er maandag uiteindelijk een kamerbrief van minister Bijleveld, ook omdat ze naar eigen zeggen eerst met de betrokken piloten over de kwestie wilde praten.
Zie ook: Kabinet erkent Nederlandse luchtaanval boven Irak met 70 doden
Lees meer over: Irak Defensie Politiek
Bijna hele oppositie wil Bijleveld weg
MSN 05.11.2019 Bijna de gehele oppositie in de Tweede Kamer heeft geen vertrouwen meer in defensieminister Ank Bijleveld. Ze rekenen haar aan dat haar voorganger de Kamer verkeerd heeft ingelicht over een luchtaanval die veel Iraakse burgers het leven kostte, en dat Bijleveld dat pas maandag meldde.
Een motie van wantrouwen van GroenLinks kreeg de steun van PVV, SP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, DENK, FVD en het lid Van Kooten.
Bijleveld biedt ‘oprechte excuses’ aan voor verkeerd informeren Kamer
NU 05.11.2019 Minister Ank Bijleveld (Defensie) heeft dinsdag in een debat aan de Tweede Kamer haar “oprechte excuses” aangeboden voor het verkeerd informeren van de Kamer over de Nederlandse betrokkenheid bij de luchtaanvallen in de Iraakse steden Hawija en Mosoel waarbij 74 mensen om het leven kwamen, waaronder burgerdoden.
“Als minister ben ik verantwoordelijk, ook voor het handelen van mijn voorganger. Dit is niet juist. Dit had anders gemoeten”, aldus Bijleveld.
De minister wist naar eigen zeggen pas afgelopen vrijdag dat haar voorganger oud-minister Jeanine Hennis, de Kamer in 2015 verkeerd heeft geïnformeerd.
Bijleveld stelt dat zij bij haar aantreden “op hoofdlijnen” is geïnformeerd over burgerslachtoffers, maar verder niet op de hoogte is geweest van details.
‘Hennis was op de hoogte’
Hennis, die tegenwoordig de VN-chef in Irak is, meldde in de zomer van 2015 aan de Kamer dat voor zover haar bekend was er geen burgerslachtoffers waren gevallen bij de inzet van Nederlandse F-16’s in de strijd tegen Islamitische Staat.
Uit een Kamerbrief van minister Bijleveld van afgelopen maandag blijkt dat het ministerie destijds al beschikte over een intern verslag en een Amerikaanse rapportage waaruit bleek dat het “geloofwaardig was” dat er bij de aanval in Hawija burgers om het leven waren gekomen.
“Het is aannemelijk dat de meest betrokken ministeries over het bestaan van het onderzoek zijn geïnformeerd”, schrijft minister Bijleveld dinsdag voorafgaand aan het debat in een aanvullende brief.
Oppositie eist opheldering
Hoewel de Tweede Kamer de excuses van de minister waardeert, blijft er harde kritiek klinken. Zo is er verbazing in Kamer over het feit dat de bewindsvrouw pas afgelopen vrijdag is bijgepraat. Dit terwijl uit onderzoek van NOS en NRC twee weken geleden al bleek dat Nederland verantwoordelijk was voor het bombardement op Hawija en Mosoel.
SGP’er Chris Stoffer wil weten waarom er niemand op het ministerie van Defensie de minister niet eerder op hoogte heeft gesteld de onjuiste informatieverstrekking aan de Kamer recht te zetten.
SP’er Sadet Karabulut vindt dat Bijleveld zich niet achter Hennis mag verschuilen. Ook zij vraagt zich af waarom de minister door haar departement pas vrijdag op de hoogte is gesteld. “Als dit de staat van het departement is, dan is het veel erger dan gedacht”, aldus Karabulut. “Er is keer op keer moedwillig informatie achtergehouden. Is dit de manier waarop Defensie met de Kamer en de Nederlandse bevolking omgaat?”
Ook coalitiepartijen D66 en VVD zijn kritisch. VVD’er André Bosman zegt zich grote zorgen te maken over het ontbreken van een politieke antenne op het departement. Ook hij vindt dat de minister veel eerder had moeten worden bijgepraat.
Kabinet erkent betrokkenheid bij aanval Hawija
Maandag erkende het kabinet de Tweede Kamer verkeerd te hebben geïnformeerd over twee aanvallen van de Nederlandse luchtmacht in Irak in de strijd tegen IS.
Het gaat om de luchtaanval in 2015 op een bommenfabriek in de Iraakse stad Hawija waar zeventig mensen, onder wie een onbekend aantal burgerslachtoffers, zijn omgekomen.
De minister schrijft in de brief dat er geen indicaties waren dat bij de aanval burgerslachtoffers zouden vallen. Omdat er in de fabriek meer bommen lagen opgeslagen dan gedacht, viel het schadegebied groter uit van voorzien.
Zie ook: Dit weten we over de luchtaanval met burgerdoden in Irak
Onjuiste inlichtingen in Mosoel
Ook was Nederland betrokken bij een aanval die was gericht op een vermoedelijk hoofdkwartier van IS in de stad Mosoel. Achteraf bleek het om een woning te gaan. Vier mensen kwamen daarbij om het leven. De aanval was het gevolg van onjuiste inlichtingen.
Het Openbaar Ministerie heeft beide incidenten onderzocht en kwam tot de conclusie dat de luchtaanvallen rechtmatig waren.
Lees meer over: Defensie
Bijleveld biedt excuses aan voor verzwijgen burgerdoden Irak
NOS 05.11.2019 Minister Bijleveld van Defensie heeft in de Tweede Kamer “oprechte excuses” aangeboden voor het onjuist informeren van de Kamer over de burgerslachtoffers die vielen bij een Nederlandse F16-aanval in Irak in 2015.
Bijlevelds voorganger, minister Hennis, informeerde de Kamer tot twee keer toe onjuist over de zaak. Ze zei dat er geen burgerdoden waren gevallen, terwijl ze toen al wist dat dat wel degelijk was gebeurd. Bij de aanval, op een IS-fabriek van autobommen, kwamen zeker 70 onschuldige burgers om het leven.
“Het had zo niet gemoeten”, erkende Bijleveld aan de Tweede Kamer. “Ik ben verantwoordelijk, ook voor het handelen van mijn voorgangers.”
Geen antwoord
Kamerlid Isabelle Diks van GroenLinks had eerder in het debat geconstateerd dat Bijleveld de leugens van haar voorganger niet meteen heeft rechtgezet. “Ze heeft de leugen overgenomen. Ze kwam pas met de waarheid toen de NOS en NRC Handelsblad erover berichtten.” Diks sprak van “een diepe kras in de geloofwaardigheid” van de minister.
Sadet Karabulut (SP) noemt het “onacceptabel” dat de Kamer is voorgelogen. “En deze minister probeerde zich ongegeneerd te verschuilen achter de leugens van haar voorganger.”
Maar de minister verwerpt die kritiek. Het is haar, naar eigen zeggen, pas afgelopen vrijdag duidelijk geworden dat Hennis de Kamer daadwerkelijk bewust onjuist had geïnformeerd. Pas toen stond voor Bijleveld vast dat haar voorganger al wist dat er burgerdoden waren gevallen.
De Kamer reageerde verbaasd op die uitleg. Hoe kan het dat vorige week pas duidelijk werd dat Hennis in 2015 onjuiste informatie had verstrekt?
Minister Bijleveld had daar geen antwoord op: “Ik vind het heel vervelend”.
F16’s al maanden weg uit Irak
Bijleveld zelf werd bij haar aantreden, in november 2017, op hoofdlijnen op de hoogte gesteld van de feiten en wist dus van de burgerdoden. Veel partijen vroegen zich af waarom ze er nu pas mee naar buiten kwam. Op zich is het gebruikelijk om tijdens een militaire missie niet te veel details te delen, om zo de veiligheid van de militairen niet in gevaar te brengen. Maar de Nederlandse F16’s zijn nu al elf maanden weg uit Irak.
De minister wees erop dat de missie in Irak nog steeds loopt, ook al is Nederland er niet bij betrokken. Ze wilde het zorgvuldig doen en eerst met de andere landen van de coalitie overleggen. “Ik had misschien graag sneller openheid willen geven, maar ik kon het niet.”
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/13db9bb6-000a-11ea-beb0-0255c322e81b.jpg)
Minister Ank Bijleveld (Defensie) tijdens een debat in de Tweede Kamer over het Nederlands bombardement in Irak. Ⓒ ANP
Minister Bijleveld biedt Kamer excuses aan om Irak
Telegraaf 05.11.2019 Minister Ank Bijleveld (Defensie) heeft tijdens het debat over burgerslachtoffers in Irak een motie van wantrouwen gekregen. Behalve GroenLinks willen ook de PVV, SP, PvdD, 50Plus, Denk, FvD en Van Kooten de minister weg hebben. De coalitiepartijen houden haar met steun van PvdA, SGP en Van Haga overeind.
Bijleveld wist al bij haar aantreden in 2017 al dat er bij Nederlandse luchtaanvallen in Irak burgerslachtoffers waren gevallen. Ze wist naar eigen zeggen pas afgelopen vrijdag dat de Tweede Kamer daarover niet was geïnformeerd.
Met die verdediging probeerde de CDA-bewindsvrouw de verantwoordelijkheid voor het niet informeren van de Tweede Kamer bij haar voorganger Jeanine Hennis te leggen. Evengoed bood Bijleveld als ministerieel verantwoordelijke tijdens het Kamerdebat haar excuses aan voor het onthouden van informatie over de Nederlandse luchtaanvallen in Hawija en Mosul in 2015, waarbij tientallen burgerslachtoffers waren gevallen.
Hennis werd over de aanval van 3 juni 2015 op een munitiefabriek in Hawija al een week later door het Amerikaanse commando verteld dat er waarschijnlijk door Nederlands toedoen burgerslachtoffers waren gevallen. Omdat er meer explosieven lagen opgeslagen dan verwacht, was de ’nevenschade’ groter. Er vielen 70 slachtoffers, zowel burgers als IS-strijders.
Excuses
Nog diezelfde maand antwoordde Hennis op vragen van de Kamer dat er geen sprake was van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers in Irak. „Dat klopt dus niet”, zei Bijleveld. „Dat is feitelijk onjuist.” Achter dit feit kwam Bijleveld naar eigen zeggen pas afgelopen vrijdag, ’bij een laatste check’. „Ik heb toen meteen de informatie aan de Kamer erop aangepast.”
De Kamer vond die uitleg twijfelachtig en wilde van de minister weten waarom ze pas 11 maanden na het terugkeren van de Nederlandse F-16’s pas openheid van zaken heeft gegeven. „Was er niemand op het ministerie die u wist dat de Kamer verkeerd geïnformeerd was?”, zo vroeg SGP-Kamerlid Stoffer zich af. Bijlveld antwoordde dat ’informatiehuishouding en departementen’ nu eenmaal ingewikkeld is.
Onacceptabel
VVD-Kamerlid André Bosman vroeg zich af waarom Bijleveld heeft gebroken met het beleid om geen gedetailleerde informatie te openbaren over militaire operaties. En waarom nu pas? „Waarom zijn de feiten niet eerder gemeld?”
Bijleveld wees op ’operationele veiligheid’. Volgens de minister moest ze niet alleen rekening houden de veiligheid van eigen militairen, maar ook die van bondgenoten. „Dat Nederland er niet meer vloog, wil niet zeggen dat er niet meer gevlogen werd.”
Volgens Isabelle Diks (GroenLinks) heeft Bijleveld de leugens van haar voorganger over deze zaak overgenomen in plaats van het recht te zetten. „Daarmee volhardde ze in de onjuiste informatievoorziening aan de Tweede Kamer.” Dat zorgt voor een ’diepe kras in haar geloofwaardigheid’. ’Met pijn in het hart’ zegde ze het vertrouwen in de minister op. Sadet Karabulut (SP) bnoemde het ’onacceptabel’ dat de Kamer is ’voorgelogen’. „Deze minister mag zich niet verschuilen achter haar voorganger.”
CU-Kamerlid Joël Voordewind (ChristenUnie) zag ’een tendens’ bij de minister om de Kamer beter te informeren over burgerslachtoffers. Toch hield de coalitie, evenals PvdA, SGP en Van Haga de minister in het zadel, al vond D66-Kamerlid Salima Belhaj dat Bijleveld het de Kamer daarbij ’niet makkelijk’ had gemaakt. Zij wil dat Defensie werk maakt van schadevergoeding voor de nabestaanden en daarbij niet verwijst naar de Iraakse regering.
Bekijk ook:
DENK-Kamerlid Selcuk Öztürk kreeg eerder op de avond de rest van de Kamer over zich heen omdat hij bij de luchtaanval sprak over ’moord’. Jeanine Hennis noemde hij een ’lijkenverstopper’. Kamervoorzitter Arib riep Öztürk tot de orde.
Tweets by @Nielsrigter
Bijleveld biedt excuus aan om verkeerd informeren Kamer rond bombardement Irak
AD 05.11.2019 De Tweede Kamer heeft tijdens een spoeddebat harde kritiek op minister Ank Bijleveld van Defensie geuit. De CDA-bewindsvrouw had eerder openheid van zaken moeten geven over burgerslachtoffers bij een Nederlandse luchtaanval in Irak in 2015. De Kamer werd daarover onjuist geïnformeerd. Bijleveld bood daar haar ‘oprechte excuses’ voor aan.
Ik ben daar verantwoordelijk voor, ook voor het handelen van mijn ambtsvoorgangers. Ik kan niet anders doen dan dat erkennen en excuses maken.’’ Ook sprak ze ‘namens het kabinet’ haar medeleven uit met de nabestaanden
Lees ook;
Uit een feitenrelaas dat Bijleveld vanmiddag naar de Kamer stuurde, blijkt dat toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis persoonlijk op de hoogte was dat het ‘geloofwaardig’ was dat er bij een Nederlands bombardement in het Iraakse Hawija, in de nacht van 2 op 3 juni 2015 burgerdoden waren gevallen. Toch schreef ze een paar weken later aan de Kamer dat dat ‘voor zover op dit moment bekend’ niet het geval was. Gisteren erkende Bijleveld dat er bij het bombardement zeker zeventig doden vielen.
Feitelijke onjuistheid
Bijleveld zegt dat ze pas ‘afgelopen vrijdag’ heeft vastgesteld dat de Kamer destijds onjuist werd geïnformeerd. De brief waarin de Kamer zou worden geïnformeerd over de burgerslachtoffers lag toen al klaar en werd in het weekend nog aangepast, ‘met deze informatie erin’. De Defensieminister bestrijdt ‘het frame’ dat de Kamer ‘werd voorgelogen’. ,,Het is een feitelijke onjuistheid.’’
Volgens Isabelle Diks (GroenLinks) heeft Bijleveld de leugens van haar voorganger Jeanine Hennis over deze zaak overgenomen in plaats van het recht te zetten. Dat zorgt voor een ‘diepe kras in haar geloofwaardigheid’. Sadet Karabulut (SP) vindt het ‘onacceptabel’ dat de Kamer is voorgelogen.
Bijleveld mag zich volgens haar ‘niet verschuilen’ achter haar voorganger. ,,Dit is de politieke verantwoordelijkheid van minister en van haar alleen.’’ De Kamer is ‘bewust fout geïnformeerd’, meent PvdA’er John Kersten.
Harde noten
Ook regeringspartijen kraakten harde noten. Het was immers beleid om niets te zeggen over lopende operaties, stelt VVD-Kamerlid André Bosman. De informatie van Hennis was daardoor ‘inhoudelijk onjuist en procedureel onjuist’. D66-Kamerlid Salima Belhaj wilde weten waarom Bijleveld de verkeerde info van haar voorganger niet eerder heeft rechtgezet.
Dat had volgens haar moeten gebeuren bij haar aantreden in oktober 2017, toen Bijleveld over de kwestie werd geïnformeerd, of na het beëindigen van de missie tegen IS, in december 2018.
D66 eiste meer details over de gang van zaken. Het feitenrelaas vindt Belhaj ‘te algemeen’. Ze wil weten hoe Hennis werd geïnformeerd, of daar een memo van is en wat er in het overdrachtsdossier stond toen Bijleveld aantrad. Volgens Bijleveld is de memo geheim, maar ze wil bekijken of die nu toch openbaar gemaakt kan worden. Wat er in haar overdrachtsdossier stond weet ze ‘niet precies’. Daarover zegt ze: ,,Ik was me er toen bewust van het feit dat er burgerslachtoffers zijn gevallen. De details komen later.’’
Denk-Kamerlid Selcuk Öztürk haalde zich de woede van de rest van de Kamer op de hals omdat hij sprak over ‘moord’ op onschuldige burgers door de Nederlandse F-16-vliegers. ‘Niet respectvol’ en ‘zeer betreurenswaardig’, aldus zijn collega-Kamerleden.
Burgerdoden
Het Openbaar Ministerie deed onderzoek naar vier aanvallen waarbij mogelijk burgerdoden vielen en zag geen reden voor vervolging. De Kamer meent dat de piloten niets valt te verwijten, zij voerden hun missie uit op basis van inlichtingen die achteraf niet bleken te kloppen. ,,We staan hier niet om de betrokken militairen de maat te nemen’’, aldus GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks.
Kamervoorzitter Khadija Arib greep meermaals in om Öztürk te vragen zijn woorden zorgvuldiger te kiezen. Daarop vroeg het Denk-Kamerlid zich eerst af of minister Bijleveld ‘wel een hart’ heeft om vervolgens oud-minister Jeanine Hennis vanwege haar onjuist informatie aan de Kamer ‘een lijkenverstopper’ te noemen die werd ‘beloond’ met een ‘baantje in Irak’. Hennis is inmiddels VN-gezant in het land.
Minister Bijleveld maakt excuses voor fout informeren dodelijke aanval Irak
MSN 05.11.2019 Minister Ank Bijleveld heeft excuses gemaakt omdat de Tweede Kamer door haar voorganger verkeerd is geïnformeerd over een dodelijke aanval in Irak door Nederlandse F-16’s. Bijlevelds voorganger, Jeanine Hennis, had in 2015 gemeld dat er geen burgerdoden waren gevallen, maar dat was foute informatie. “Ik bied daarvoor oprechte excuses aan”, zegt Bijleveld nu.
Gisteren maakte minister Bijleveld bekend dat bij de aanval van Nederlandse F-16’s op een IS-doelwit in Irak in 2015 circa zeventig doden waren gevallen, onder wie burgers. Het is de eerste keer dat het kabinet zo open over een aanval is.
Nu pas openheid
De oppositiepartijen verwijten minister Bijleveld dat er nu pas openheid komt over de burgerslachtoffers bij het bombardement. Pijnlijk is dat toenmalig minister Hennis dus een paar weken na het bombardement aan de Kamer meldde dat er geen burgerslachtoffers te betreuren waren.
Dat onjuiste informeren zit de partijen hoog. Minister Bijleveld biedt daarvoor vandaag haar excuses aan in de Tweede Kamer. Sadet Karabulut (SP) vindt het ‘onacceptabel’ dat de Kamer is voorgelogen. Bijleveld mag zich volgens haar ‘niet verschuilen’ achter haar voorganger. De Kamer is ‘bewust fout geïnformeerd’, meent PvdA’er John Kersten.
Jeanine Hennis, die nu VN-gezant is in Irak, wil niet reageren en laat de communicatie over aan minister Bijleveld.
© Aangeboden door RTL Nederland
Piloten valt niets te verwijten
De Kamer meent verder dat de piloten die de aanval uitvoerden, niets valt te verwijten. Zij voerden de missie uit op basis van inlichtingen die achteraf niet klopten.
De aanval van de F-16’s was gericht tegen een autobommenfabriek in Hawija.
Woede om DENK
Denk-Kamerlid Selcuk Öztürk haalde zich de woede van de rest van de Kamer op de hals omdat hij sprak over ‘moord’ op onschuldige burgers door de Nederlandse F-16-vliegers.
Volgens de rest van de Kamerleden zijn zijn opmerkingen ‘zeer betreurenswaardig.’
Kamerleden boos om verkeerde informatie over aanval in Irak: ‘Dit is heel ernstig’
RTL Nieuws; Ank Bijleveld Koninklijke Luchtmacht Ministerie van Defensie Burgeroorlog Irak
Oud-minister Hennis wist persoonlijk van mogelijke burgerdoden Irak
NOS 05.11.2019 Toenmalig minister Hennis van Defensie is kort na de luchtaanval in Irak persoonlijk op de hoogte gesteld over het bombardement waarbij 70 doden zijn gevallen. Zij kende dus het voorval toen zij later die maand de Tweede Kamer liet weten dat er “geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers”.
Dat blijkt uit het feitenrelaas dat door minister Bijleveld naar de Tweede Kamer is gestuurd. Op dit moment debatteert de Kamer over de luchtaanval en het verkeerd informeren door VVD-minister Hennis in 2015.
Minister Bijleveld erkende gisteren voor het eerst dat Nederland verantwoordelijk was voor de aanval. Daaruit bleek dat de minister de Kamer verkeerd heeft geïnformeerd, hoewel niet duidelijk was of zij wist dat ze de Kamer verkeerd voorlichtte.
Ook andere ministers en Rutte in beeld
Volgens het feitenrelaas is het “aannemelijk” dat ook andere “betrokken ministeries” na de briefing aan Hennis op de hoogte zijn gebracht van het incident. Dat zou betekenen dat de PvdA-ministers Koenders en Ploumen van Buitenlandse Zaken, en mogelijk ook premier Rutte, wisten van het incident toen Hennis de Kamer verkeerd voorlichtte.
Uit de tijdlijn is ook op te maken dat de huidige minister Bijleveld vlak na haar aantreden in november 2017 is bijgepraat over het incident. Uiteindelijk duurde het tot april 2018 voordat zij de Kamer op de hoogste stelde dat er mogelijk burgerslachtoffers waren gevallen bij de Nederlandse aanval.
Zij deed dat naar aanleiding van het afgeronde onderzoek van het Openbaar Ministerie, waarvan de uitkomsten in februari 2018 met het ministerie werden gedeeld. Hoewel haar voorganger had beloofd de uitkomsten van dat onderzoek direct te delen met de Tweede Kamer, duurde het dus nog maanden voordat minister Bijleveld dit naar buiten bracht.
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/deb95338-fffa-11e9-a3e3-0218eaf05005.jpg)
Selcuk Öztürk tijdens een debat in de Tweede Kamer over het Nederlands bombardement in Irak. Ⓒ ANP
Telegraaf 05.11.2019 DENK mag de Nederlandse luchtaanval die Iraakse burgers in 2015 het levens kostte geen moord noemen, vindt de Tweede Kamer. DENK-Kamerlid Selcuk Öztürk moet dat woord terugnemen, vinden bijna alle andere partijen. Maar hij weigert dat.
Öztürk stelde in het debat over de luchtaanval dat het kabinet „niet de ernst inziet van deze moorden.” Hij noemde Jeanine Hennis, ten tijde van de aanval minister van Defensie, bovendien een „lijkenverstopper” omdat ze de burgerdoden verzweeg. Ook die opmerking kwam hem op een uitbrander te staan van onder andere GroenLinks.
Ook Kamervoorzitter Khadija Arib deed een dringend beroep op Öztürk om andere woorden te kiezen. „Nu gaat de aandacht naar u en niet naar de slachtoffers”, zei ze.
Öztürk werpt tegen dat de nabestaanden ook van moord zouden spreken.
Bekijk meer van; gewapend conflict defensie Selçuk Öztürk Jeanine Hennis-Plasschaert
DENK noemt luchtaanval moord en wekt woede
MSN 05.11.2019 DENK mag de Nederlandse luchtaanval die Iraakse burgers in 2015 het levens kostte geen moord noemen, vindt de Tweede Kamer. DENK-Kamerlid Selcuk Öztürk moet dat woord terugnemen, vinden bijna alle andere partijen. Maar hij weigert dat.
Öztürk stelde in het debat over de luchtaanval dat het kabinet “niet de ernst inziet van deze moorden”. Hij noemde Jeanine Hennis, ten tijde van de aanval minister van Defensie, bovendien een “lijkenverstopper” omdat ze de burgerdoden verzweeg. Ook die opmerking kwam hem op een uitbrander te staan van onder andere GroenLinks.
Ook Kamervoorzitter Khadija Arib deed een dringend beroep op Öztürk om andere woorden te kiezen. “Nu gaat de aandacht naar u en niet naar de slachtoffers”, zei ze.
Öztürk werpt tegen dat de nabestaanden ook van moord zouden spreken.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d4a4cebe-0003-11ea-969c-0218eaf05005.jpg)
Een F16-vlieger moet soms wel drie kwartier in de lucht wachten voordat hij hoort dat hij een bom op een doel mag gooien. Ⓒ HOLLANDSE HOOGTE
Dit gebeurt er voordat F-16 bom laat vallen
Telegraaf 05.11.2019 Maanden duurde het soms voor er in de strijd tegen IS voldoende informatie was om een F-16 een aanval te laten uitvoeren. Op het laatste moment werden missies afgeblazen. En ondanks de volgens jachtvliegers ’chirurgische precisie’ waarmee bombardementen werden uitgevoerd, konden er toch burgerdoden vallen.
Jachtvlieger Jeffrey (een schuilnaam) hangt boven het kalifaat en wacht op toestemming om aan te vallen. Op een beeldschermpje ziet hij een vrachtwagen, bekleed met stalen platen. Hij weet dat de truck vol explosieven zit en bedoeld is om door de zelfmoordenaar achter het stuur tussen Koerdische strijders tot ontploffing te worden gebracht.
Een paar minuten heeft hij om het gevaar weg te nemen, maar Jeffrey krijgt geen groen licht vanuit het Combined Air Operations Centre (CAOC), het hoofdkwartier van de luchtoorlog in Qatar. Zijn ongeduld groeit. Waar wachten ze op?
Uitsluitsel
De officier die in de enorme verduisterde zaal vol muurhoge beeldschermen toestemming moet geven, zit in zijn maag met de afstand tussen de bomauto en een groepje huizen. De controllers twijfelen of die wel buiten de ontploffingsradius blijven. Pas na drie kwartier komt er uitsluitsel: Jeffrey mag aanvallen.
Bekijk ook:
F-16-vlieger ziek van vergisbom
„Er ontstond een gigantische vuurbal. Blijkbaar zat dat ding vol olie en benzine, alle bomen vlogen in brand. Tot dat moment vond ik het getwijfel overdreven, maar de ontploffing reikte tot twintig of dertig meter van die huizen. Het luisterde dus inderdaad nauw. Als daar een kind had gelopen, was dat in gevaar geweest. De drones hingen al uren om te zien of er echt niets bewoog rond die huizen”, zegt Jeffrey.
Het verhaal dat hij vertelt in het vandaag verschenen boek Missie F-16 is een goed voorbeeld van hoe de coalitietroepen de luchtoorlog tegen IS voerden. Vliegers spreken van het meest chirurgische conflict ooit. Overste Joost Luysterburg weet dat uit eigen ervaring; de veteraan en zeer ervaren F-16-vlieger werkte vier maanden in het CAOC als red card holder.
De vertegenwoordiger van Nederland die met elke aanval moest instemmen en deze kon vetoën. Desnoods terwijl het vliegtuig al boven het doel hing. Iets wat volgens Luysterburg ook gebeurde.
Meekijken
„De hoeveelheid informatie die wij zien, is onkenbaar. Ik kan live meekijken met de hele wereld. Dronebeelden, satellietbeelden, ik kan precies zien welk vliegtuig waar vliegt en welke bommen hij bij zich heeft. Ik zie terroristen lopen en er wordt live vertaald wat ze zeggen”, vertelt de overste over het CAOC.
Bekijk ook:
‘Ik heb een heel gezin gedood’
„Computers laten op driedimensionale modellen van gebouwen een berekening los van de verwachte nevenschade van bommen. Heel Irak en Syrië zijn digitaal nagebouwd. Je kunt simuleren hoeveel schade welk wapen veroorzaakt in de omgeving. We hebben inlichtingen waar een school is gevestigd, een ziekenhuis, een ambassade. Al die data bekijk je voor je beslist.”
Aan het moment waarop de red card holder de finale beslissing neemt, is een uitgebreide voorbereidingsfase vooraf gegaan. Eentje die volgens kolonel Peter Tankink maanden kan duren. Die tijd wordt gebruikt om voldoende inlichtingen te verzamelen over het doel. Is de conclusie dat het toch geen militair object is, dan vielen Nederlandse F-16’s volgens hem niet aan.
Was dit wel het geval, dan werd het doelwit besproken in het zogeheten Joint Targeting Board. Een comité waarin militairen van de aan de missie deelnemende landen zitten. Na goedkeuring van deze board moesten de Iraakse autoriteiten instemmen. Pas daarna was het aan de red card holder. In totaal beslissen tien mensen over één bom.
Bekijk ook:
Nabestaande Nederlandse vergisbom wil genoegdoening
Hersencapaciteit
Hoe kan het dat met zoveel hersencapaciteit en hulpmiddelen er toch burgerdoden vallen? In het Irakese Hawija zorgde een aanval op een bomtruckfabriek voor een veel zwaardere explosie dan gedacht. Zeventig mensen stierven. Het is onduidelijk hoeveel van hen burgers waren. In Mosul gooide een Nederlandse vlieger een bom op een gebouw dat volgens de inlichtingen een IS-hoofdkwartier was. Het bleek om een villa te gaan waarin een gezin woonde. Vier mensen verloren het leven.
“Fout in vroegste schakel van het proces zorgt voor burgerdoden”
In beide casussen, waarvan minister Bijleveld (Defensie) maandag officieel bevestigde dat Nederlandse vliegtuigen erbij betrokken waren, zat volgens haar de fout in de vroegste schakel van de keten. Die van het inlichtingen inwinnen.
Technische hoogstandjes en goede planning beperken volgens overste Luysterburg het aantal burgerdoden, maar zelfs de slimste bommen en meest hoogwaardige spionagedrones kunnen zoals zijn baas Commandant Luchtstrijdkrachten Dennis Luyt eerder deze maand al zei geen 100 procent garantie bieden op het voorkomen van onbedoelde slachtoffers.
Bekijk meer van; conflicten, oorlog en vrede Joost Luysterburg Peter Tankink Ank Bijleveld Dennis Luyt Combined Air Operations Centre Missie F-16
Oud-Defensieminister Jeanine Hennis-Plasschaert is nu Speciaal Vertegenwoordiger van de Secretaris-Generaal van de VN voor Irak. © ANP/Evert-Jan Daniels
Hennis wist van mogelijke burgerslachtoffers, zei dat er ‘voor zover bekend’ geen waren
AD 05.11.2019 Toenmalig minister Jeanine Hennis van Defensie was al persoonlijk gebriefd over de aanval in de Iraakse stad Hawija toen zij in een Kamerbrief schreef dat er ‘voor zover bekend’ geen sprake was geweest van burgerslachtoffers bij de Nederlandse bombardementen op Irak. Dat blijkt uit een feitenrelaas dat haar opvolger, Ank Bijleveld, zojuist naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Daarin schrijft Bijleveld dat haar ‘ambtsvoorganger’ Hennis op 9 juni 2015 werd geïnformeerd over de aanval in de nacht van 2 op 3 juni en het onderzoek daarna. In die briefing hoorde zij ook dat het volgens het Amerikaanse commandocentrum ‘geloofwaardig was’ dat er burgerslachtoffers te betreuren waren bij de Nederlandse aanval. Op 15 juni krijgt het ministerie van Defensie dat onderzoek op papier binnen.
Lees ook;
Toch ontkende Hennis op 23 juni dat er sprake was van mogelijke Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers in de strijd tegen IS: ‘Daar is, voor zover op dit moment bekend, geen sprake van geweest’. Ook werd haar gevraagd of er een onderzoek zou komen naar burgerslachtoffers. Daarop stelde Hennis dat het ‘niet mogelijk is volledig en betrouwbaar onderzoek te doen naar omgekomen burgerslachtoffers in ISIS-gebied’. In werkelijkheid was dat onderzoek al wel gedaan.
De Tweede Kamer gaat vanavond nog in debat met minister Bijleveld over de kwestie.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9b467bb8-ffbd-11e9-8480-02d1dbdc35d1.jpg)
‘Ik heb een heel gezin gedood’- Video
Telegraaf 05.11.2019 Vliegen in een F-16: een jongensdroom die een nachtmerrie kan worden als je onschuldige burgers raakt. Olof van Joolen en Silvan Schoonhoven belichten het afzwaaiende paradepaardje van de Luchtmacht met een boek: Missie F-16.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8baed912-ffc1-11e9-afe6-0218eaf05005.jpg)
„Ik heb levens beëindigd van mensen die er niks mee te maken hadden. Het is een klap in je gezicht. Het druist in tegen alles waarvoor je daar bent.” Ⓒ Matty van Wijnbergen
F-16-vlieger ziek van vergisbom
Telegraaf 05.11.2019 F-16-vlieger Stefan (niet zijn echte naam) werd uitgezonden om IS te verslaan, maar gooide in een septembernacht een bom op een Iraaks woonhuis. Vier mensen kwamen daardoor om. De jachtvlieger kon er niks aan doen. Het vergisbombardement viel terug te voeren op rammelende Amerikaanse inlichtingen, zo meldde minister Bijleveld (Defensie) gisteren. Maar het is Stefan die ermee in het reine moet zien te komen en dat valt hem zwaar.
Toen aan maanden van twijfel een einde werd gemaakt en Stefan hoorde wie hij had getroffen, werd hij fysiek niet goed. Dit ging tegen alles in waarvoor hij stond, vertelt de jachtvlieger in het boek Missie F-16 van Telegraaf-journalisten Olof van Joolen en Silvan Schoonhoven, dat vandaag verschijnt.
Het is voor het eerst dat een piloot die betrokken was bij aanvallen waarbij burgerdoden vielen, zijn verhaal buiten het jachtvliegerswereldje doet. Stefan kon alleen met collega’s, zijn vrouw en vader praten over de verschrikkelijke gebeurtenis van 20 en 21 september 2015. Het zwijgen drukte zwaar op hem.
Planning
„Het was een officiële missie waarvan we al dagen van tevoren wisten dat we hem gingen doen”, begint hij thuis in een buitenwijk aan de keukentafel zijn verhaal. „Ik was de mission commander, had de hele planning gedaan. Alles tot aan de debriefing was succesvol.”
Bekijk ook:
Nabestaande Nederlandse vergisbom wil genoegdoening
Pas drie weken later kwam er een telefoontje uit Nederland naar Jordanië waar de Nederlandse F-16’s gestationeerd waren. „Ze zeiden van: ’Hé, die inzet van die en die datum… Er loopt een onderzoek in de VS. Het zou kunnen zijn dat we daar nog naar moeten kijken. Vanwege een vermoeden dat er een fout is gemaakt’. Op dat moment is er nog geen zekerheid.”
“Het is een klap in je gezicht”
Het onderzoek vorderde volgens Stefan gestaag. „Na een paar maanden bleek dat het inderdaad een verkeerd doel was. Ergens zat een fout in het inlichtingenproces. Het bleek toch geen IS-doel, maar gewoon een huis.
Een mix-up in targets.
Je denkt: het zal toch niet? Ik werd misselijk toen ik het hoorde. Verschrikkelijk, ja. Ik voel me medeverantwoordelijk. Ik heb die bom gegooid en heb op de knop gedrukt. Ik heb levens beëindigd van mensen die er niks mee te maken hadden. Het is een klap in je gezicht. Het druist in tegen alles waarvoor je daar bent. We zijn er juist om de Iraakse bevolking te helpen.”
Op dat moment zag Stefan er nog geen gezichten bij. Hij had wel de dronebeelden gekeken op YouTube. Van boven zie je het huis van de familie Razzo oplichten in de nacht. Dan is er opeens een zwarte vlek. Lang bleef het voor Stefan ook drama in zwart-witbeelden, coördinaten en een rapport van het Openbaar Ministerie.
„Maar op een avond zat ik door te klikken op internet. Ik zag de foto en dacht: dat is mijn target. Op zo’n moment wordt het een soort zelfmarteling als je verder gaat kijken. Maar ik dacht: als ik nu wegkijk, is dat laf. Ik heb een halve familie uitgeroeid, om het maar cru te zeggen. Er was één vent die het wel had overleefd.
Toen zag ik een naam en gezicht en een foto van de kinderen, genomen een dag voordat het was gebeurd. Even later heb ik daar dus een eind aan gemaakt. Ik heb twee nachten niet geslapen. Daarna gaat het leven verder.”
’Heel frustrerend’
Stefan blijft erbij dat de oorlog tegen IS de meest chirurgische strijd is die Nederland ooit voerde. Hij weet hoe grondig het hoofdkwartier de beschikbare informatie weegt alvorens groen licht voor een aanval te geven.
Hij merkte dat het sein ook vaak op rood bleef, zelfs met het doelwit helder in beeld. „Dat kan heel frustrerend zijn. Je volgt heel lang iemand die je wil uitschakelen, maar dan rijdt hij tussen bebouwing door en gaat het weer niet door. We kunnen heel kleine wapens inzetten, dan zijn de marges wat ruimer.
Maar als iemand tussen de burgerbevolking zit, kun je iemand niet uitnemen, dan moet je gewoon wachten. Soms uren. Als we burgers zien, gooien we sowieso niet. Kanttekening is dat je nooit volledig kan uitsluiten of er burgers, vrouwen of kinderen in de buurt zijn. Als je dagen- of wekenlang niemand ziet, heb je dan 100 of 99 procent zekerheid?”
“Oorlog is smerig maar rationeel”
Oorlog is niet alleen een smerig, maar ook een rationeel spel, beaamt Stefan. Strategen maken altijd een afweging tussen snelheid en zorgvuldigheid. ’Als bijvoorbeeld onze special forces onder vuur liggen, gooi je wat sneller. Met wat meer kans om burgers te raken. Juist omdat we zo chirurgisch werken, duurde het zo lang om IS op te rollen.
Het had sneller gekund, maar dan waren er ook meer slachtoffers gevallen. In de expansiefase van IS werd dus wat meer risico genomen. Je wilt echt niet dat Bagdad was gevallen. Dan waren er meer mensen omgekomen. Ook burgers. Niks doen is nog erger. Oorlog is een spelletje dat we spelen omdat al het voorgaande heeft gefaald.”
Stefan zegt dat hij eraan gedacht heeft om iets te doen voor de nabestaanden. „Maar dat zal niet gaan. Defensie wil geen vlieger koppelen aan die inzet. Het mag niet. Ik weet niet of ze er behoefte aan hebben, maar ik heb weleens een brief willen schrijven. Misschien denken ze dat ik een soort cowboy ben omdat ik een halve familie heb uitgemoord. Misschien helpt het als ze weten dat ik er ook heel erg mee zit.”
Bekijk meer van; defensie gewapend conflict human interest Islamitische Staat
Een Nederlandse F-16 stijgt op vanuit de luchtmachtbasis in Jordanië Defensie
F-16 piloot over bombardement met burgerdoden: ‘Misselijkmakende gedachte’
NOS 05.11.2019 Een Nederlandse F-16 piloot die een bombardement uitvoerde op een verkeerd doelwit in Irak, vindt het moeilijk om te leven met het idee dat hij burgerslachtoffers heeft gemaakt. Dat vertelt hij aan EenVandaag en De Telegraaf.
In de nacht van 20 op 21 september 2015 ging hij op missie om een IS-hoofdkwartier in Mosul te raken. Later bleek dat een Iraaks woonhuis. Vier burgers kwamen om bij de ontploffing. De piloot vindt dat een “misselijkmakende gedachte”.
Foute informatie
In eerste instantie had de piloot, die vanwege veiligheidsoverwegingen niet bij naam genoemd wil worden, geen enkel idee dat er iets fout was gegaan. Maar een paar weken na de actie kreeg hij een telefoontje vanuit Nederland: de Amerikanen waren een onderzoek gestart naar het bombardement. Op dat moment wist de piloot nog niet wat de reden daarachter was. Pas na maanden werd voor hem duidelijk dat er een fout was gemaakt ‘in het selectieproces van het doel’.
Dat was “een klap in mijn gezicht”, vertelt hij aan De Telegraaf. Toen de piloot later over het gezin las, in een interview met de enige overlevende van het bombardement, kon hij nachtenlang niet slapen. Aan EenVandaag vertelt de jachtvlieger hoe confronterend hij het vond om de schade en de omgekomen familieleden te zien. “Je bent daar met het idee mensen te bevrijden, maar dit gaat geheel tegen dat principe in.”
Niet aansprakelijk
De acties waren volgens de jachtvlieger zorgvuldig voorbereid. Hij verzekert: “we doen er alles aan om burgerslachtoffers te voorkomen”.
De fout is te wijten aan verkeerde Amerikaanse inlichtingen, bevestigde minister van Defensie Bijleveld gisteren. Volgens haar voelt Nederland zich wel verantwoordelijk, maar is het volgens het oorlogsrecht niet aansprakelijk. Dat betekent ook dat de enige overlever van het bombardement, Basim Razzo, geen aanspraak kan maken op een financiële compensatie van de Nederlandse overheid.
Bekijk ook;
Toenmalig minister Hennis en Commandant der Strijdkrachten Middendorp bezochten in 2017 een centrum in Mosul waar gewonde Iraakse militairen werden opgevangen ANP
Hoe de Kamer jarenlang in het duister tastte over burgerdoden in Irak
NOS 04.11.2019 Op het ministerie van Defensie was al snel duidelijk dat er iets ernstig mis moest zijn gegaan bij een bombardement op de Iraakse stad Hawija. Er vielen op 3 juni 2015 zeker 70 doden. Maar de Tweede Kamer moest bijna drie jaar wachten voordat het iets te horen kreeg over de gevolgen van de aanval, en nog een jaar voordat het ministerie openheid gaf over het aantal doden.
Hieronder een reconstructie op basis van Kamerbrieven en -verslagen;
De controlevlucht die de F-16-piloot direct na de aanval in Hawija uitvoert levert een somber beeld op. Een complete wijk is vernietigd, doordat er gigantisch veel munitie in de bommenfabriek lag opgeslagen die het doel was van de aanval.
“Onbedoelde nevenschade”, concludeert het ministerie. De bevindingen gaan naar het Pentagon. Daar wordt de zaak onderzocht. Het Amerikaanse ministerie van Defensie laat Nederland op 15 juni weten dat er volgens hen 70 mensen zijn omgekomen, zowel IS-strijders als burgers.
Toch is dat niet wat toenmalig minister Hennis van Defensie de Tweede Kamer op 23 juni meldt. “Voor zover op dit moment bekend, is er geen sprake geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak”, antwoordt ze schriftelijk na een vraag van de vaste Kamercommissie van Buitenlandse Zaken.
Die ontkenning was fout, stelt minister Bijleveld vandaag. Of minister Hennis niet wist van de Amerikaanse conclusies, of dat ze bewust niet de waarheid sprak, schrijft ze niet. Maar het is niet de enige keer dat Hennis de Nederlandse betrokkenheid bij de dood van burgerdoden stellig ontkent.
Smart weapons
Een week later, op 30 juni, debatteert minister Hennis met de Kamer over de voortgang van de missie in Irak. Verschillende Kamerleden willen het zeker weten; in internationale media verschijnen verhalen over burgerdoden. Is Nederland daar echt niet bij betrokken?
Opnieuw is minister Hennis stellig in haar antwoord. Alle meldingen over burgerslachtoffers worden volgens haar “onmiddellijk door de coalitie onderzocht”, maar dat is “tot nu toe niet het geval geweest”.
De schade in Hawija was goed zichtbaar op satellietbeelden AZMAT KHAN, NEW YORK TIMES
Dat er geen burgerdoden te betreuren zijn is volgens haar niet zo gek. “Het is zo precies. Het is niet zo dat je gelijk een complete wijk of regio platlegt. Dat komt door die smart weapons waarover ik net sprak”, aldus de minister drie weken nadat door Nederlands toedoen een wijk volledig was weggevaagd.
Hennis belooft: Kamer wordt meegenomen
Twee dagen later doet ze in de Kamer bij de stemmingen ook nog een harde toezegging. “Als er sprake is van burgerslachtoffers door Nederlands optreden, wordt de Kamer daarover geïnformeerd, uiteraard na onderzoek.”
Om daaraan toe te voegen: “Het antwoord op de vragen of alle berichten worden onderzocht, of er sprake is van een compensatieregeling en of de Kamer wordt meegenomen als wordt vastgesteld dat er burgerslachtoffers zijn gevallen na het uitvoeren van een bombardement door Nederlandse F-16’s, is “ja”.”
Maar in de maanden die volgen wordt de Kamer niet ‘meegenomen’ door de minister. Op 21 september is er opnieuw een incident bij een Nederlandse luchtaanval, waarbij, zo blijkt vandaag, vier burgers om het leven zijn gekomen. Ook daar hoort de Kamer op dat moment niets over.
Op 5 juni 2015, twee dagen na de aanval op Hawija, brengt de Kamer een bezoek aan de Nederlandse F-16-piloten Defensie
In de winter van 2017 doet de minister een korte mededeling in een lange brief. De eerste missie is dan inmiddels beëindigd. “Van de inmiddels ruim 1300 wapeninzetten van Nederland worden twee gevallen van mogelijke burgerslachtoffers onderzocht”, meldt de minister op 6 februari als antwoord op Kamervragen.
De onderzoeken worden gedaan door het Openbaar Ministerie, en over de uitkomsten zal de Kamer worden geïnformeerd.
Een half jaar later blijkt dat er inmiddels vier onderzoeken lopen. “Ik zeg de Kamer graag toe dat zodra het OM Defensie informeert over onderzoeken die lopen of over uitkomsten, Defensie vervolgens de Kamer informeert”, zegt ze op 13 juli 2017.
Eerste erkenning
Daarna blijft het lang stil. Hennis’ opvolger Ank Bijleveld verwijst steevast naar de lopende onderzoeken. In april 2018, bijna drie jaar na de aanval op Hawija, wordt de Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden voor het eerst erkend als de uitkomsten van de onderzoeken van het OM naar de Kamer gaan. Een nieuwe missie is dan net weer van start gegaan.
Bij één aanval (die later de aanval op Hawija blijkt te zijn) zijn “zeer waarschijnlijk” burgerdoden gevallen. Bij een andere incident (die op Mosul) is het zeker, meldt de nieuwe minister. Omdat er niets onrechtmatigs is gebeurd, doet het OM geen verder onderzoek. Over het tijdstip en de locatie van de aanval worden geen mededelingen gedaan, vanwege de nationale veiligheid.
Hoeveel doden er zijn gevallen bij beide incidenten, en om welke aanvallen het gaat krijgt de Kamer vandaag voor het eerst van het kabinet te horen, ruim vier jaar nadat beide incidenten plaatsvonden, en ruim twee weken nadat de NOS en NRC Handelsblad daarover berichtten.
Met de kennis van nu is het opvallend dat minister Bijleveld in april voor de bewoording “zeer waarschijnlijk” koos bij het Hawija-incident. De minister stelt vandaag dat het zeker is dat er burgers bij omkwamen, zoals het Pentagon in 2015 ook al meldde.
Bekijk ook;
Een F16 vertrekt vanuit Volkel richting Midden-Oosten anp
Tweede Kamer wil opheldering over burgerdoden Irak
NOS 04.11.2019 Tweede Kamerleden willen snel uitleg van het kabinet over de luchtaanval in 2015 in Irak waarbij zeker zeventig doden vielen, onder wie veel burgers. Ook willen ze weten waarom de Kamer hierover niet goed geïnformeerd is.
Het kabinet erkende vandaag dat Nederland verantwoordelijk is voor de luchtaanval. Uit onderzoek van de NOS en NRC bleek twee weken geleden dat bij de aanval op een munitiefabriek van IS in Hawija een wijk volledig werd verwoest. Nederland was ook betrokken bij een aanval op een woonhuis in de Iraakse stad Mosul, waarbij vier burgerdoden vielen.
Het ministerie van Defensie wist dat er in beide gevallen burgerslachtoffers waren, maar verzweeg dit aanvankelijk voor de Kamer, erkent het kabinet in een brief. Het argument om geen concrete mededelingen te doen over de Nederlandse betrokkenheid was dat de veiligheid van de militairen niet in gevaar mocht worden gebracht.
Heel ernstig
GroenLinks-Kamerlid Diks noemt de kwestie heel ernstig. Volgens haar heeft de Kamer meerdere malen om de informatie gevraagd. “Dat schaadt het vertrouwen van de Tweede Kamer. GroenLinks wil morgen uitleg van de ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken.”
D66-Kamerlid Belhaij spreekt van een slechte zaak, waarover ze op de kortst mogelijke termijn in debat met de minister wil.
SP-Kamerlid Karabulut schrijft dat ze “de waarheid” eist. “Iets anders past een democratie niet”. “Duidelijk is wederom dat zonder onderzoeksjournalisten en andere critici deze waarheid waarschijnlijk nooit aan het licht was gekomen”.
Complex
PvdA-Kamerlid Kerstens benadrukt dat de situatie ter plekke complex was en dat de veiligheid van militairen ter plaatse altijd moet worden gewaarborgd. Toch vindt de PvdA ook dat openheid had moeten worden gegeven, zeker na herhaaldelijk aandringen van de Kamer.
“Defensie blinkt nu niet uit zichzelf uit in openheid, zo hebben we vaker moeten ervaren”.
Ook VVD-Kamerlid Bosman wil snel een debat. “Het is goed dat de minister, met respect voor de veiligheid van onze militairen, nu maximale transparantie geeft over de missie in Irak. Daarbij roept ze wel veel vragen op over twee specifieke missies, over de burgerslachtoffers die daar vielen en de communicatie daarover achteraf. Ik wil daar snel met de minister over in debat.”
Ook CDA en ChristenUnie willen snel een debat.
Onvolledige informatie
Minister Bijleveld erkent dat de Kamer verkeerd is geïnformeerd. Volgens haar had destijds beter niets gezegd kunnen worden. “Je zit in een operationele tijd, dan moet je niet communiceren. In verband met de operationele veiligheid, de persoonlijke veiligheid en de nationale veiligheid”. Volgens Bijleveld kan er nu de missie voorbij is wel openheid gegeven worden.
Ze schrijft in haar brief dat het in de toekomst anders moet. Kamerleden willen graag van haar horen hoe het kabinet dat ziet.
Bijleveld schrijft ook in de brief aan de Kamer dat de informatie waar de aanval op gebaseerd was niet volledig bleek.
“Men ging ervan uit dat er geen mensen verbleven in het gebied rondom de bommenfabriek. Maar vooral was men verrast door de grote hoeveelheid munitie in de fabriek, die voor een enorme tweede explosie zorgde”.
De minister zegt de dood van de burgerslachtoffers “ten zeerste te betreuren”.
“Dit is extra wrang wanneer ons handelen erop gericht was om zo veel mogelijk nevenschade, en bij uitstek burgerslachtoffers, te voorkomen”, schrijft ze. “Het betrof hier echter een oorlogssituatie waarbij deze risico’s nooit volledig kunnen worden uitgesloten.”
Eerdere verklaringen over de aanval
Na de aanval op Hawija op 3 juni 2015 wist Defensie vrij snel dat er iets mis was gegaan en dat er onbedoelde nevenschade was.
Amerikanen zouden al kort na de aanval gemeld hebben dat er zowel burgerslachtoffers als IS-strijders waren omgekomen.
In antwoord op schriftelijke vragen schreef toenmalig minister Hennis op 22 juni 2015 dat er door Nederlands handelen geen burgers waren omgekomen.
Op 30 juni zegt zij in een Kamerdebat dat alle meldingen over burgerslachtoffers zijn onderzocht en dat het “tot nu toe niet het geval is geweest”.
In 2018 zegt André Steur -hoofd Operaties bij Defensie- tegen RTLnieuws dat de slachtoffers allemaal IS-strijders waren.
In juni 2018 zegt minister Bijleveld in antwoord op vragen van de SP dat het om het belang van de veiligheid van de individuele vlieger en de eenheid, maar ook om de veiligheid van hun thuisfront en van de Nederlandse samenleving gaat. “Het kabinet is daarom ook niet bereid om in te gaan op verzoeken om meer informatie over deze gevallen.”
Bekijk ook;
Kabinet erkent Nederlandse luchtaanval boven Irak met 70 doden
NU 04.11.2019 Het kabinet erkent verantwoordelijkheid voor de luchtaanval in 2015 op een bommenfabriek in Irak waarbij zeventig slachtoffers vielen waaronder een onbekend aantal burgerslachtoffers, schrijft minister Ank Bijleveld van Defensie in een brief aan de Tweede Kamer. Ook was het ministerie in 2015 al op de hoogte van het aantal burgerdoden, maar is de Kamer hier destijds niet juist over ingelicht.
In de brief schrijft Bijleveld dat er bij de bommenfabriek veel meer explosief materiaal lag opgeslagen dan Nederland kon weten, waardoor er een onvoorzien aantal doden zijn gevallen. Ook was niet duidelijk dat er burgers rondom de fabriek verbleven. De informatie waarop de aanval was gebaseerd was dus onvolledig, aldus Bijleveld.
De minister betreurt de burgerslachtoffers. “Dit is extra wrang wanneer ons handelen erop gericht was om zoveel mogelijk nevenschade, en bij uitstek burgerslachtoffers, te voorkomen. Het betrof hier echter een oorlogssituatie waarbij deze risico’s nooit volledig kunnen worden uitgesloten.”
Uit onderzoek van de NOS en NRC bleek twee weken geleden dat bij de luchtaanval gericht op de Iraakse stad Hawija een wijk volledig werd verwoest. Het zou een van de bloedigste aanvallen zijn geweest van de internationale coalitie tegen Islamitische Staat (IS).
Oud-minister van Defensie Hennis lichtte Kamer onjuist in
Oud-minister van Defensie Jeanine Hennis meldde daarnaast volgens Bijleveld ten onrechte in de zomer van 2015 aan de Tweede Kamer dat er voor zover bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen bij de aanval.
Uit de brief van Bijleveld blijkt dat haar voorganger destijds al beschikte over een intern verslag en een Amerikaanse rapportage van de aanval. Uit beide documenten bleek al dat er waarschijnlijk burgers om het leven waren gekomen.
Nederland ook betrokken bij aanval op woning in Mosoel
Bijleveld schrijft verder in haar brief dat Nederland ook betrokken was bij een tweede aanval in Irak, waarbij vier mensen om het leven kwamen. De aanval was gericht op een vermoedelijk hoofdkwartier van IS in de stad Mosoel. Achteraf bleek het om een woning te gaan.
NOS en NRC schrijven dat het voor het eerst is dat Nederland openheid van zaken geeft over door Nederland uitgevoerde luchtaanvallen. Volgens Bijleveld is dit nu mogelijk omdat Nederland tegenwoordig niet meer deelneemt aan dergelijke luchtmissies. Hierdoor brengt het melden van deze gegevens “niet langer risico’s met zich mee voor de operationele en personele veiligheid”.
Minister: Geen schadevergoeding mogelijk voor nabestaanden
De minister stelt daarnaast dat nabestaanden van de aanvallen geen aanspraak kunnen maken op een schadevergoeding van de Nederlandse Staat.
Het Openbaar Ministerie (OM) onderzocht de aanvallen en concludeerde in april 2018 al dat de aanvallen rechtmatig waren. Volgens Bijleveld is Irak verantwoordelijkheid voor de afhandeling van individuele schadevergoedingen.
Wel wil het kabinet “een gebaar van goede wil” maken, zegt Bijleveld in gesprek met NRC. De minister gaat onderzoeken of het mogelijk is om een fonds beschikbaar te stellen voor bijvoorbeeld de wederopbouw van Hawija.
Een Nederlandse F-16 stijgt op vanaf de basis in Jordanië, van waaruit IS-doelen in Irak en Syrië werden bestookt Defensie
Kabinet erkent burgerdoden bij luchtaanval Irak, Tweede Kamer verkeerd ingelicht
NOS 04.11.2019 Het kabinet erkent dat Nederland verantwoordelijk is voor de luchtaanval in 2015 op een bommenfabriek in Irak, en dat daarbij zeventig mensen omkwamen. Het ministerie van Defensie was op de hoogte van burgerslachtoffers, maar verzweeg dit aanvankelijk voor de Kamer, blijkt uit een brief van minister Bijleveld aan de Tweede Kamer.
Nederland was ook betrokken bij een aanval op een woonhuis in de Iraakse stad Mosul, waarbij vier mensen om het leven kwamen, schrijft de minister. Het is voor het eerst dat Nederland opening van zaken geeft over door Nederland uitgevoerde luchtaanvallen, in de strijd tegen de islamitische terroristische organisatie IS.
Uit onderzoek van de NOS en NRC bleek twee weken geleden dat in 2015 bij een Nederlandse aanval op een bommenfabriek van IS in Hawija een wijk volledig werd verwoest. Het was een van de bloedigste aanvallen van de internationale coalitie in de strijd tegen IS. Hierbij kwamen zeker zeventig mensen om het leven, onder wie volgens ooggetuigen ook kinderen.
Lex Runderkamp bezocht eerder de plek waar de Nederlandse bom viel:
Dit is de plek waar de Nederlandse F-16-bom viel
De informatie waar de aanval op was gebaseerd was onvolledig, schrijft de minister. Men ging ervan uit dat er geen mensen verbleven in het gebied rondom de bommenfabriek. Maar vooral was men verrast door de grote hoeveelheid munitie in de fabriek, die voor een enorme tweede explosie zorgde.
De minister zegt de dood van de burgerslachtoffers “ten zeerste te betreuren”. “Dit is extra wrang wanneer ons handelen erop gericht was om zo veel mogelijk nevenschade, en bij uitstek burgerslachtoffers, te voorkomen”, schrijft ze. “Het betrof hier echter een oorlogssituatie waarbij deze risico’s nooit volledig kunnen worden uitgesloten.”
In haar reactie gaat Bijleveld ook in op het verkeerd informeren van de Kamer:
‘Achteraf moet we vaststellen dat de informatie onvolledig was’
Na de aanval op Hawija op 3 juni wist het ministerie van Defensie vrij snel dat er iets mis was gegaan, doordat de Nederlandse F-16-piloot direct een Battle Damage Assessment uitvoerde. Hieruit bleek dat er sprake was van “onbedoelde nevenschade”, schrijft de minister. Ook de Amerikanen onderzochten de zaak en lieten op 15 juni weten aan het ministerie van Defensie weten dat er zeventig mensen zijn omgekomen bij het bombardement.
Volgens het ministerie hebben de Amerikanen aan Nederland hierbij gemeld dat er zowel burgerslachtoffers als IS-strijders zijn omgekomen, maar dat het achteraf niet mogelijk was om vast te stellen wie een IS-strijder was en wie burger. Eerder meldde het Amerikaanse Pentagon aan NOS en NRC dat het om 70 burgers gaat.
De Tweede Kamer kreeg in op 22 juni, een week nadat de Amerikanen Den Haag hadden geïnformeerd, iets anders te horen. In antwoord op schriftelijke vragen schreef toenmalig minister Hennis dat er door Nederlands handelen geen burgers zouden zijn omgekomen. “Op zich is dat fout, dat klopt niet”, zegt Bijleveld nu in een toelichting. Op dat moment was op het ministerie namelijk al bekend dat de Amerikanen wel degelijk uitgingen van burgerdoden.
Hennis, nu VN-gezant voor Irak, wil niet reageren. Ze zegt dat dit aan de huidige minister is.
Hennis is nu VN-gezant voor Irak ANP
Ook over een tweede aanval geeft het kabinet nu opening van zaken. Een vermoedelijk IS-hoofdkwartier in Mosul bleek achteraf een woonhuis te zijn, waardoor op 21 september 2015 vier leden van een familie om het leven kwamen. Het incident kreeg internationaal veel aandacht, nadat The New York Times er uitvoerig over had bericht.
Het is voor het eerst dat Nederland data en locaties doorgeeft van door Nederland uitgevoerde luchtaanvallen. Volgens minister Bijleveld is dat nu mogelijk doordat Nederland niet langer deelneemt aan de luchtmissie en het melden van deze gegevens daardoor “niet langer directe risico’s met zich meebrengt voor de operationele en personele veiligheid”.
Schadevergoeding
Nabestaanden kunnen geen aanspraak maken op een schadevergoeding van Nederland, stelt de minister. Het Openbaar Ministerie heeft beide zaken onderzocht en geconcludeerd dat er niets onrechtmatig is gebeurd. Bovendien is Irak volgens Bijleveld verantwoordelijk voor de afhandeling van individuele schademeldingen.
Toch onderzoekt het kabinet de mogelijkheid om een fonds beschikbaar te stellen voor “de gemeenschappen in kwestie”. Bijleveld benadrukt dat dit geen erkenning van schuld is, maar een blijk van goede wil in de richting van de getroffen gebieden.
Kon de Nederlandse Luchtmacht de aanval afblazen?
Nederlandse F-16’s werden tussen 2014 en 2016 en in 2018 ingezet in Irak en Syrië als onderdeel van een grote internationale coalitie. Daarbij werden vanuit Jordanië ruim 2100 luchtaanvallen uitgevoerd. Doel van de missie was om IS te bestrijden.
Van twee aanvallen maakt het ministerie nu de exacte gegevens bekend, omdat het volgens het ministerie de enige twee bombardementen zijn waarbij door Nederland zelf is vastgesteld dat er “zeker dan wel zeer waarschijnlijk burgerslachtoffers” bij zijn omgekomen.
Waar gebombardeerd zou worden, werd bepaald in het internationale hoofdkwartier van de operatie in Koeweit. Op een tweede hoofdkwartier in Qatar werd alle beschikbare informatie nogmaals bestudeerd en uiteindelijk groen licht gegeven voor een aanval. Een Nederlandse militair, de Red Card Holder, bijgestaan door een jurist van Defensie, controleerde de beschikbare informatie en had nee mogen zeggen.
“Wanneer Nederland wel een doel kreeg toebedeeld was door de Red Card Holder dus vooraf zeker gesteld dat het risico op nevenschade zo klein mogelijk was, zoals vereist door het humanitair oorlogsrecht”, schrijft de minister.
Bekijk ook;
40 miljoen extra voor klimaatdoelen
Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt. Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
Een deel van het bedrag gaat naar een warmtefonds. Dat is een fonds waar huizenbezitters aanspraak op kunnen maken als ze hun woning duurzamer willen maken. Daarnaast wordt het extra geld gebruikt om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te stimuleren en woonwijken van het gas af te krijgen. Welke bedragen naar de afzonderlijke doelen gaan is nog niet duidelijk.
Lees ook;
Klimaatplannen kabinet op losse schroeven
Eerder had het kabinet al bekendgemaakt eenmalig 500 miljoen euro vrij te maken om het vonnis in de Urgendazaak na te komen. Ook is in het regeerakkoord al afgesproken dat er jaarlijks 300 miljoen naar het klimaat gaat. Het geld uit de voorjaarsnota komt daar dus nog eens bovenop.
Eerste kamer kijkt 21.05.2019 naar de Klimaatwet
Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer ging zichzelf feliciterend akkoord met de Klimaatwet, maar in de Eerste Kamer klinken twijfels. Vandaag 21.05.2019 gaat de senaat, zónder Forum voor Democratie, in debat over de initiatiefwet.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/72588c74-7bc8-11e9-b9cc-0217670beecd.jpg)
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast.
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast en maakt het thema klimaat daarmee de komende decennia een onderwerp waar kabinetten verplicht mee aan de bak moeten.
Fractievoorzitters en klimaatwoordvoerder van VVD, CDA, D66, CU, PvdA, GL, SP en 50Plus feliciteerden elkaar eind vorig jaar uitgebreid in de Tweede Kamer, maar een aantal van deze partijen heeft in de senaat bedenkingen bij de wet.
Gezichtsverlies
Zo heeft CDA-senator Atsma eerder aangegeven dat hij nog niet enthousiast is. De christendemocraat heeft vooral twijfels over de invloed die het parlement kan uitoefenen op de zogeheten ’klimaatplannen’ die kabinetten volgens de initiatiefwet moeten maken. De SP wil meer invloed voor het parlement.
VVD-senator Klip-Martin heeft in het debat laten weten dat „leden van de fractie sympathie hebben voor het voorstel.” De liberaal suggereerde verdeeldheid door te zeggen dat er „kritische geluiden” zijn in haar fractie.
Vanwege de grote hoeveelheid initiatiefnemers lijkt een meerderheid in de senaat gegarandeerd. Desondanks zou een tegenstem uit eigen gelederen gezichtsverlies betekenen.
Het debat in de Eerste Kamer wordt gevoerd zonder Forum voor Democratie. De partij boekte een grote overwinning bij de recente provinciale verkiezingen met de belofte dat ze er alles aan zouden doen om de Klimaatwet van tafel te krijgen.
Ondanks een verzoek van FvD vond de huidige senaat het niet noodzakelijk om van de planning af te wijken. De stemming is volgende week dinsdag, tijdens de laatste reguliere vergadering van de Eerste Kamer in oude samenstelling.
Gemeenten willen uitstel regionale energiestrategie
De VNG wil dat gemeenten meer tijd krijgen om de eerste versie van hun regionale energiestrategieën op te stellen. Die hoeft dan pas anderhalf jaar (in plaats van een jaar) na inwerkingtreding van het Klimaatakkoord te zijn afgerond. Daarnaast moet er extra geld op tafel komen.
Warmtenetten
Dat schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deze week in een brief aan de leden. Ook moet eerst beter worden geduid hoe gemeenten succesvol warmtenetten kunnen realiseren. Dat probleem speelt vooral in gebieden waar warmtenetten niet rendabel lijken. Het opslaan en distribueren van warmte moet eveneens verder worden onderzocht.
Woonlasten
Verder plaatst de VNG een voorbehoud bij de ambitie om anderhalf miljoen woningen te verduurzamen zonder extra kosten voor de bewoner/eigenaar. De VNG wil het daarvoor gehanteerde begrip ‘woonlastenneutraliteit’ eerst verder uitgewerkt zien.
Proeftuinen
Eerder al vroeg de VNG meer geld van het rijk voor de proeftuinen aardgasvrije wijken (nu 150 miljoen euro), waarin gemeenten experimenteren met het verduurzamen van buurten. Daarover lopen gesprekken. Ook moet er extra geld op tafel komen om de uitvoeringskosten van de energietransitie na 2021 te dekken. De Raad voor Openbaar Bestuur verricht daar op dit moment een eerste, verkennend onderzoek naar.
Gas afkoppelen
Op het verlanglijst van de VNG prijkt ook een uitdrukkelijker bevoegdheid voor gemeenten om wijken van het aardgas te mogen afkoppelen. De gemeentelijke gasaansluitplicht, waar halsstarrige huiseigenaren zich nog steeds op kunnen beroepen, zou op korte termijn moeten worden vervangen door het ruimer te interpreteren warmterecht. Nu is dat alleen voor nieuwbouw het geval. Daar is aansluiting op het gas sinds 1 juli 2018 verboden.
Aardgasvrije wijken
Het klimaatakkoord van Parijs, het Energieakkoord en de Klimaatwet in wording; ontwikkelingen waaruit blijkt dat ecologische, economische en sociale uitdagingen Nederland nu echt dwingen tot het maken van een transitie naar duurzame energie. Deze transitie is enorm: acht miljoen gebouwen in Nederland moeten van het aardgas af, worden geïsoleerd en voorzien van duurzame energie. En dat alles onder regie van de gemeenten.
Nieuwe vormen van energie worden vaker decentraal georganiseerd, burgerparticipatie neemt toe en oplossingen zijn sterk afhankelijk van de lokale situatie. Dit maakt het huidige speelveld complex en vaak gefragmenteerd, maar brengt ook kansen mee voor samenwerking tussen gemeenten en bewoners. Toch zijn de gemeente en bewoners vaak nog niet met elkaar in gesprek.
Inzicht in dit speelveld is van belang, om als gemeente effectief te kunnen acteren in dit proces. Hoe kan uw gemeente haar regierol in dit proces vervullen? En hoe maakt u, passend bij de lokale situatie, hierbij de juiste afwegingen? Denk daarbij aan procesmatige keuzes zoals het betrekken van bewoners en bottom-up initiatieven, gedragen planvorming en het benodigd immaterieel kapitaal.
KplusV heeft een afwegingsmodel ontwikkeld om deze route te bepalen. In dit artikel delen wij op welke manier de gemeente inzicht kan krijgen in het speelveld en op basis daarvan de juiste route kan bepalen. Vervolgens zoomen we in op het betrekken van bewoners en andere initiatieven in deze route. Wij gaan graag met u in gesprek om van gedachten te wisselen over hoe uw gemeente deze route concreet kan invullen.
Route in fasen
Het speelveld kan in beeld worden gebracht door de transitie in verschillende fasen op te delen. Elke fase kent een eigen plan, mijlpaal, stakeholders en randvoorwaarden passend bij de energievraag in de wijk. Onderstaand canvas (©KplusV) biedt houvast om deze verschillende bouwstenen per fase in kaart te brengen. Dit brengt ‘witte vlekken’ in beeld en het belicht de nodige focus voor een succesvolle doorloop per fase. deze werkwijze houdt het proces flexibel; iedere fase geeft nieuwe inzichten die implicaties hebben voor het vervolg.
Op veel plekken ontstaan ambitieuze plannen en deze plannen komen niet alleen van lokale overheden. Op wijkniveau ontstaan ook veel (bewoners) initiatieven. Veel gemeenten staan daardoor voor de uitdaging om deze initiatieven optimaal te ondersteunen en te verbinden met de transitie opgave. De manier waarop de gemeente dit kan aanpakken is afhankelijk van de lokale situatie. Het canvas helpt om stakeholders in de wijk maximaal te betrekken.
Plannen CO2-heffing GroenLinks en PvdA
Begin juni 2019 komt het kabinet met een uitwerking van de klimaatplannen, met daarin een “verstandige” CO2-heffing. Het is nog onduidelijk hoe die heffing er precies uit gaat zien. De PvdA en GroenLinks vrezen dat de regeling niet streng genoeg is, zeiden ze begin april. Maar volgens minister Wiebes was er nog geen uitgewerkt plan en waren er alleen nog “verkennende gesprekken” gevoerd.
AD 08.05.2019
Gele Hesjes
Premier Rutte heeft een delegatie van de Gele hesjes ontvangen op het Torentje. Ze kwamen met hem praten over problemen in de Nederlandse samenleving. Volgens de protestbeweging zijn er veel voorbeelden uit de praktijk waar het misgaat, door het regeringsbeleid.
Enkele tientallen mensen in gele hesjes hadden zich verzameld op het Plein bij de Tweede Kamer. Een delegatie van vijf mensen mocht uiteindelijk van de politie het Binnenhof op, en bij de premier naar binnen.
Kabinetsplannen
De doorrekeningen zijn belangrijk omdat het kabinet ze wil meenemen bij de overwegingen rond een CO2-taks. De ruim zeshonderd maatregelen uit het vorige maand gepresenteerde voorlopige Klimaatakkoord schieten volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) namelijk tekort om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen.
Daarop liet het kabinet weten dat er toch een ‘verstandige’ heffing op de uitstoot van het schadelijke CO2 bij grote bedrijven komt. ‘De rekening moet eerlijker verdeeld worden’, aldus premier Mark Rutte vorige maand. In eerste instantie voelde het kabinet niets voor een CO2-taks, maar lag er een regeling met subsidies en boetes voor de industrie op tafel. Die werkt echter onvoldoende, aldus het PBL.
Het doel van het kabinet om in 2030 de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990 wordt wel gehaald met de plannen van GroenLinks en PvdA om de uitstoot van broeikasgassen door de industrie extra te belasten, blijkt uit de woensdag gepubliceerde voorlopige berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Woensdag 24.04.2019 publiceerden zij hun alternatieve plannen
De PvdA denkt in de meest verregaande variant van de CO2-heffing (waarbij alle bedrijven een belasting moeten betalen over de uitstoot die ze veroorzaken) een vermindering van de uitstoot van 13 tot 22 megaton te kunnen bewerkstelligen. ,,Zo worden de klimaatdoelen wél gehaald en worden gewone huishoudens ontzien.’’
GroenLinks denkt zelfs nog meer CO2 te kunnen besparen met een heffing: van 16 tot 24 megaton te kunnen halen, maar dat vereist wel een enorme investering van 6,7 – 7,6 miljard euro tot 2030. Dat geld moet worden besteed om via loonkostensubsidie mensen aan het werk te helpen die hun baan verliezen door de energietransitie. Ook moet er subsidie komen voor innovatieve technologieën.
In het kort;
GroenLinks en de PvdA hadden ieder een eigen variant van een CO2-heffing uitgewerkt en die laten doorrekenen, omdat de partijen de plannen van de zogenoemde klimaattafels voor de industrie te vrijblijvend vonden.
Er is een bonus-boetesysteem uitgewerkt, terwijl de partijen pleiten voor een generieke heffing waarbij de industrie sowieso een vorm van CO2-belasting betaalt.
Aan de klimaattafels zijn door verschillende partijen uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheden vele plannen bedacht die moeten leiden tot 49 procent CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990. Dit is het percentage dat het kabinet zich ten doel heeft gesteld om de opwarming van de aarde af te remmen. Uiteindelijk moeten alle plannen samen tot een klimaatakkoord leiden.
Maar uit de doorrekening bleek dat die CO2-doelen waarschijnlijk niet worden gehaald. Vooral de industriesector blijft achter. De ruim 14 megaton CO2 die deze sector moet besparen, van de in totaal 49 megaton, wordt niet gehaald.
Rutte belooft plannen PvdA en GroenLinks serieus te bekijken
Het kabinet moet nog een besluit nemen over welke klimaatmaatregelen uiteindelijk worden gebruikt en in het definitieve klimaatakkoord komen. Premier Mark Rutte heeft steeds gezegd serieus naar de plannen van de twee oppositiepartijen te kijken.
Rutte kondigde in maart aan ook te werken aan een CO2-heffing. Maar uit uitgelekte stukken zou blijken dat die heffing een stuk milder is dan de varianten van GroenLinks en PvdA.
Vanwege de CO2-heffing voor de industrie, in welke vorm dan ook, loopt de afronding van het klimaatakkoord vertraging op, zei Rutte. De premier verwacht wel voor de zomervakantie, die op 5 juli begint, klaar te zijn. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er eind vorig jaar een akkoord zou liggen.
Bekijk ook;
Het definitieve klimaatakkoord moet er in juni 2019 liggen
Het gaat Nederland niet lukken om het met Europa afgesproken doel van 14 procent duurzame energie in 2020 te halen. Daarom zal de overheid aanvullende maatregelen moeten nemen, stelt EU-commissaris Miguel Arias Cañete (Klimaatactie en Energie) in een interview met NRC.
Het kabinet verwacht pas begin juni zijn pakket klimaatmaatregelen (klimaatakkoord) te presenteren. Aanvankelijk zouden deze maand de definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen.
Wiebes heeft beloofd in april een uitwerking te presenteren van het voorlopige klimaatakkoord dat in december na een jaar lang overleg tussen onder meer de overheid, bedrijven en milieuorganisaties werd gepresenteerd. Het definitieve akkoord moet in juni klaar zijn.
Een woordvoerder van Wiebes laat maandag weten dat het ministerie onderzoek doet naar de mogelijkheden om extra duurzame energie in het buitenland te verwerven. De minister zal de Kamer hier voor de zomer uitsluitsel over geven.
AD 06.04.2019
Onrust bij de VVD-achterban over Klimaatakkoord
De VVD worstelt met haar klimaatstandpunten. Kiezers stapten vanwege ‘te links’ beleid over naar andere partijen, maar ook achtergebleven leden roeren zich, blijkt uit een rondgang. ,,We missen een goed verhaal’’, klinkt het intern.
Uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel in samenwerking met deze krant, blijkt echter dat de zorgen (veel) groter zijn. Een groot deel van de kiezers die overstapten naar Forum voor Democratie deden dat omwille van het klimaatbeleid.
CO2-heffing
De VVD voegde zich met de klimaatwet in een regenboogcoalitie met CDA, D66, ChristenUnie en linkse partijen GroenLinks, PvdA en SP om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Waarschijnlijk eind mei komt het kabinet met maatregelen hoe dat te halen, zei premier Rutte gisteren. Het kabinet heeft er meer tijd voor nodig dan gedacht. Vlak voor de Statenverkiezingen kondigde premier Rutte alvast aan de industrie te willen belasten met een CO2-heffing.
Klimaatspijbelaars boos om vertraging
In een gesprek met minister-president Rutte hebben Klimaatspijbelaars vrijdagmiddag 05.04.2019 uitgehaald naar de premier en minister Wiebes van Klimaat. De scholieren zijn er boos over dat het Klimaatakkoord opnieuw is vertraagd. Op 24 mei gaan ze weer staken.
De Haagse scholieren van de actiebeweging Youth for Climate mochten vandaag voor de tweede keer in gesprek met Rutte en Wiebes, dit keer op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in Den Haag. In februari waren de klimaatspijbelaars al eens te gast in het Torentje van de minister-president.
Lees ook;
Enkele duizenden ‘klimaatspijbelaars’ op de been
Een paar uur vóór de bijeenkomst maakte Rutte bekend dat het definitieve Klimaatakkoord een paar weken vertraging oploopt. ,,Dit is wel een tendens’’, zegt scholier Pieter Lossie (17). ,,Direct bij het begin van het gesprek hebben we gezegd dat we hier boos over zijn. Het kabinet roept constant dat er draagvlak nodig is voor de klimaatmaatregelen. Maar op het moment dat je dingen uitstelt en politieke spelletjes gaat spelen, zorg je juist dat draagvlak verloren gaat.’’
Vertraging Klimaatakkoord
Premier Rutte begrijpt niet waarom GroenLinks-leider Klaver zich de afgelopen dagen verontwaardigd en woedend heeft uitgelaten over de CO2-heffing van het kabinet. “De man is helemaal in paniek over niets”, zei Rutte op zijn wekelijkse persconferentie.
De uitwerking van het klimaatakkoord laat waarschijnlijk langer op zich wachten. Het kabinet zou nog deze maand met definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen. Maar dat blijkt zo’n „enorme bak werk” dat die datum vrijwel zeker niet wordt gehaald, aldus minister-president Mark Rutte tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
Vooral een CO2-belasting voor de zware industrie blijkt „technisch ongelofelijk complex.” Het kabinet heeft al besloten dat zo’n heffing er moet komen, omdat anders de industrie vrijwel zeker niet de gevraagde bijdrage zal leveren aan de vermindering van de uitstoot. Maar de belasting mag bedrijven niet de grens over jagen.
Het kabinet heeft nog geen uitgewerkt plan voor het belasten van Nederlandse bedrijven voor de uitstoot van CO2. Het kabinet is nog bezig met “verkennende gesprekken” met verschillende organisaties en wacht nog op bepaalde doorrekeningen.
Minister Wiebes liet gisteren in een brief aan de Tweede Kamer weten dat er nog geen besluiten zijn genomen. Minister Wiebes reageert in deze brief aan de Tweede Kamer op het bericht dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
Twee randvoorwaarden
In de brief benadrukt de minister de randvoorwaarden van het kabinet: de maatregel moet in 2030 zorgen voor 14,3 Mton CO2-reductie en bedrijven moeten door de maatregel niet naar het buitenland vertrekken. “Binnen deze twee randvoorwaarden liggen alle opties open”, schrijft de minister. “Het kabinet werkt aan een voorstel.”
Het kabinet maakte op 13 maart 2019 bekend toch bereid te zijn de door linkse partijen gewenste CO2-heffing in te voeren. Het moeten wel, zo benadrukte premier Rutte, “verstandige” heffingen zijn om te voorkomen dat door het vertrek van Nederlandse bedrijven banen verloren zouden gaan.
Problemen vanwege de CO-2 belasting
De klimaatplannen van het kabinet dreigen in duigen te vallen. De aangekondigde CO2-belasting voor bedrijven gaat niet ver genoeg voor GroenLinks en PvdA, terwijl het bedrijfsleven juist oproept af te zien van een nationale belasting.
Dat brengt premier Rutte en VVD-minister Wiebes van Klimaat in grote problemen. Het kabinet zit klem tussen de wensen van toekomstige gedoogpartners GroenLinks en PvdA – die straks nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer – en de wensen van het bedrijfsleven.
FvD
Forum voor Democratie heeft in een brief aan de Eerste Kamer opgeroepen de Klimaatwet pas te behandelen als de nieuwe senaat is geïnstalleerd.
In een brief, gericht aan huidig voorzitter Ankie-Broekers Knol, schrijft FvD-lijsttrekker Henk Otten dat Forum anders een kans wordt ‘ontnomen’ om aan het debat mee te doen.
De Klimaatwet is al aangenomen in de Tweede Kamer, maar moet nog door de Eerste Kamer. De senaat bepaalde juist onlangs dat de Klimaatwet op 14 mei 2019 zal worden behandeld. De nieuwe Eerste Kamer komt pas voor het eerst bijeen op 11 juni 2019. Het is normaal dat de Eerste Kamer juist zoveel mogelijk lopende wetsontwerpen nog in de oude samenstelling behandelt.
50plus
En 50Plus is er nog niet uit of de seniorenpartij eind mei in de Eerste Kamer tegen de klimaatwet zal stemmen. Eerder steunde de partij de veelbesproken initiatiefwet wél met overtuiging in de Tweede Kamer.
Volgens Eerste Kamerlid Jan Nagel zullen de twee Senatoren van 50Plus pas na de behandeling van de klimaatwet beslissen of ze de initiatiefwet steunen, laat hij telefonisch aan deze krant weten.
Het besluit van de 50Plus-Senatoren heeft hoe dan ook geen grote gevolgen; het plan van de overgebleven zeven Kamerfracties zal in de Senaat een ruime meerderheid halen.
Tegen
Opmerkelijk genoeg suggereerde fractieleider Henk Krol vanmorgen in de Volkskrant nog dat 50Plus overweegt in de Eerste Kamer tégen de klimaatwet te stemmen. Hij sprak in de krant van een ‘heel duidelijk’ signaal door de kiezers, dat een tegenstem van de seniorenpartij zou rechtvaardigen.
Klimaatwet
De klimaatwet is oorspronkelijk ingediend door GroenLinks, PvdA, SP, D66, ChristenUnie, VVD en CDA. Later kwam 50Plus daarbij. In de wet wordt vastgelegd hoe het Nederlandse klimaatbeleid invulling geeft aan het akkoord van Parijs.
Telegraaf 28.03.2019
Vertraging definitief klimaatakkoord
Een definitief klimaatakkoord, ondertekend en goedgekeurd door het parlement en kabinet, zal volgens Ed Nijpels pas in juni 2019 van dit jaar klaar zijn. Aanvankelijk werd gerekend op december vorig jaar. De industrie moet nog veel werk verzetten.
Dat zei zei Nijpels, de voorzitter van het overlegorgaan dat de conceptklimaatplannen bedacht, woensdag tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer.
Uit doorrekeningen van de klimaatplannen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bleek dat het doel van 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met alle conceptvoorstellen waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Telegraaf 20.03.2019
Herberekening energierekening PBL
Na een storm van kritiek heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nieuwe berekeningen gemaakt over de hoogte van de energierekening. De rekenmeesters voorspellen voor 2020 nu opeens een veel hogere energierekening.
© Hollandse Hoogte De specificatie van leveringskosten
Het kabinet gebruikte eerder oude PBL-ramingen bij beweringen dat de energienota dit jaar wel zou meevallen. Het CBS corrigeerde dat later: de gemiddelde stijging is dit jaar zo’n 340 euro. Het planbureau rekent nu voor dat huishoudens volgend jaar 228 euro meer betalen ten opzichte van de oude voorspelling uit 2017.
Peiling 19.03.2019
Nederlanders zijn iets positiever geworden over de klimaatplannen van het kabinet, blijkt dinsdag uit onderzoek door I&O Research in opdracht van het AD.
33 procent van de respondenten oordeelt positief over het vorige week door premier Mark Rutte aangekondigde klimaatbeleid. 27 procent van de ondervraagden is negatief over de plannen.
Drie weken geleden was nog ruim een kwart van de Nederlanders positief en een derde negatief over het beleid.
Nederlanders zijn vooral tevreden over het besluit om een CO2-belasting voor bedrijven in te voeren. Ruim 76 procent is daar tevreden mee.
‘VVD-achterban waardeert leiderschap Rutte’
Ook de verlaging van de energierekening voor burgers scoort goed: 73 procent van de kiezers steunt die maatregel. GroenLinks wordt gezien als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen, op de voet gevolgd door D66.
Peiling 17.03.2019
De nieuwe klimaatdeal waar het kabinet en de coalitiepartijen de afgelopen week mee kwamen wordt door Nederlanders gezien als verkiezingsstunt. Meer dan 70 procent van de bevolking denkt dat de ommezwaai gebeurde, omdat de Statenverkiezingen op stapel staan. Dat blijkt uit een peiling van Maurice de Hond.
AD 15.03.2019
In de deal kondigden premier Rutte en minister Wiebes (Economische Zaken) aan dat ze bedrijven een hogere CO2-belasting willen laten betalen en dat de overheidsbelasting op de energierekening omlaag gaat. Daarnaast moeten sommige autoplannen van tafel.
AD 19.03.2019
Het gaat om het extra verhogen van de motorrijtuigenbelasting en een nieuwe klimaattaks op autobezit. Een verhoging van accijns op diesel en benzine zit nog wel in het vat, evenals een andere klimaattaks van 350 euro die moet worden betaald bij het kopen van een nieuwe auto.
De groene plannen werden eerder geopperd in het concept-klimaatakkoord waar het kabinet en de coalitiepartijen al maanden op kauwen. Sommige van die plannen willen VVD, CDA, D66 en CU dus aanpassen. Maar hoe ze dat precies willen gaan doen, vertellen ze pas na de verkiezingen.
Lees: Peilingwijzer Eerste Kamer: coalitiepartijen blijven op verlies staan
Peiling 17.03.2019 Maurice de Hond
Debat tweede kamer 14.03.2019
De Tweede Kamer debatteert toch nog over de uitkomsten van de doorrekeningen van het concept –klimaatmaatakkoord. Een voorstel daartoe van GroenLinks-voorman Jesse Klaver kan rekenen op steun van niet alleen de voltallige oppositie, maar ook de coalitiepartijen.
Strikt genomen debatteert de Kamer vanavond over de doorrekening van het concept-Klimaatakkoord. Uit de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijkt dat de plannen in het concept-Klimaatakkoord waarschijnlijk onvoldoende zijn om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Daar kwam bovenop dat vooral Nederlanders met een laag inkomen of een middeninkomen de rekening betalen.
De oppositie reageerde woest, maar slechts een paar uur later kondigde premier Rutte aan dat de energienota alsnog naar beneden gaat, en dat er een CO2-heffing komt voor de industrie, een wens van van onder meer GroenLinks, SP en PvdA. Die draai verandert het speelveld aanzienlijk en maakt, met de verkiezingen voor de deur, van het debat vanavond ook meer een verkiezingsdebat.
Wel/geen Debat ???
Tot ergernis van de oppositie hield de coalitie eerder nog een debat op korte termijn nog tegen over de bevindingen van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Maar toen GroenLinks-leider Klaver het vandaag nogmaals probeerde, kreeg hij alsnog steun van de hele Kamer.
Daarbij speelt mee dat het kabinet inmiddels heeft gereageerd op de doorrekening en de oorspronkelijke plannen heeft aangepast: premier Rutte kondigde gisteren onder meer aan dat de energiebelasting voor burgers omlaag gaat en dat er toch een CO2-heffing komt voor bedrijven. De coalitie zag daarom nu geen reden meer een Kamerdebat uit te stellen tot na de verkiezingen van volgende week.
Klimaatdraai Rutte 3
Wat gaat Nederland uiteindelijk doen om in 2030 bijna de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990? Gaan we dat doel halen? Wat gaat het kosten? En wie gaat dat betalen?
Die vragen stonden vandaag opnieuw centraal in politiek Den Haag. Daar presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving de doorrekeningen van 128 maatregelen uit het Klimaatakkoord dat in december werd gesloten.
En de antwoorden op de drie laatste vragen? Haalbaarheid: waarschijnlijk niet. Kosten: 1,6-1,9 miljard euro per jaar. Verdeling: fifty-fifty tussen huishoudens en het bedrijfsleven.
Het CPB rekende bovendien uit dat door de klimaatplannen vooral de lagere- en middeninkomens, gepensioneerden en mensen met een uitkering erop achteruitgaan.
Kabinet maakt ommezwaai
Premier Rutte en Klimaatminister Wiebes kwamen in reactie op die berekeningen meteen met een aantal aanpassingen. Ze willen daarbij tegemoetkomen aan de veelgehoorde kritiek dat bedrijven te weinig bijdragen aan het verminderen van de CO2-uitstoot en huishoudens te veel.
De snelle ommezwaai van het kabinet kwam als een grote verrassing, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Het komt omdat de planbureaus het kabinet een behoorlijk draai om de oren hadden gegeven.”
De belangrijkste aanpassingen van het kabinet:
Dit alles moet volgens Rutte leiden tot een “eerlijke verdeling”. Huishoudens nemen straks een derde van de lasten voor hun rekening, bedrijven twee derde.
Belangrijk daarbij is om te vermelden dat het CPB ook verwacht dat bedrijven 80 procent van de extra kosten die ze straks moeten maken, zullen afwentelen op de consument. Producten en diensten worden dus sowieso duurder.
Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
Toch zijn de reacties in de politiek en van milieuorganisaties en vakbond FNV over het algemeen positief. “We moeten het nu doen met de woorden van Rutte en Wiebes, maar wij zullen het kabinet aan deze woorden houden”, zeggen Milieudefensie, Greenpeace, Natuur en Milieu, de Natuur en Milieufederaties en FNV.
De kans op politieke steun is nu wel veel groter geworden, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Altijd met een slag om de arm, maar de kans op voldoende steun is vandaag echt toegenomen. De angels lijken er wel uit nu.”
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland vrezen dat de plannen de lasten voor het bedrijfsleven te veel doen stijgen. Ze zeggen verder benieuwd te zijn hoe de CO2-heffing er precies uit komt te zien.
Maar wat alle maatregelen uiteindelijk gaan kosten, zal pas eind april blijken. Het kabinet laat zijn nieuwe voorstellen nu opnieuw doorrekenen en komt dan over anderhalve maand met definitieve klimaatplannen.
Politiek verslaggevers Marleen de Rooy en Ron Fresen geven in onderstaande video antwoord op vragen over het klimaatakkoord:
Jullie vragen over doorrekening klimaatakkoord
Bekijk ook;
Kabinet: minder energiebelasting voor burgers, toch CO2-heffing bedrijven
Haagse tevredenheid over ‘uitgestoken hand’ kabinet, PVV gelooft Rutte niet
Werkgevers: CO2-heffing bedrijven zal leiden tot verlies van banen
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
lees: CPB Infographic Doorrekening ontwerp Klimaatakkoord 13.03.2019
lees: CPB Notitie 13 maart 2019 Doorrekening ontwerp Klimaatakkoord 13.03.2019
Doorberekening
Woensdagmiddag 13.03.2019 worden de Doorrekening van de klimaatplannen gepubliceerd. Worden de CO2-doelen gehaald? Wat gaat het kosten? Wie krijgt de rekening? Een stortvloed aan cijfers en tabellen moet duidelijkheid bieden aan de kiezers, want het klimaat is hot in aanloop naar de Provinciale Verkiezingen.
Het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geven woensdagmiddag om 13.15 uur in twee lijvige rapporten antwoorden op de drie genoemde vragen.
Deze drie centrale vragen hebben allemaal betrekking op dat ene doel in 2030: 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990.
Peiling vertrouwen
Het gesprek over klimaatmaatregelen met de burger komt vanzelf. Dat stelt premier Mark Rutte in reactie op de peiling van Ipsos. Het onderzoeksbureau peilde dat een meerderheid van de Nederlanders meer betrokken wil worden bij het formuleren van maatregelen tegen klimaatverandering.
Metro 11.03.2019
Bovendien maakt de helft van de burgers zich zorgen over de financiële effecten van voorgenomen groene plannen. Slechts één op de acht burgers vindt dat er voldoende rekening wordt gehouden met de eventuele effecten op zijn portemonnee.
AD 09.03.2019
Peiling 10.03.2019
Regeringspartijen VVD, CDA en D66 verliezen volgens de jongste peiling van Maurice de Hond ruim 40 procent van hun kiezers. Omdat de meeste landelijke partijen hun eigen kiezers minder goed aan zich binden, tekent zich ook in de aanloop naar de Provinciale-Statenverkiezingen op 20 maart een verdere opkomst van de lokale en regionale partijen af, aldus De Hond.
Zij lijken daarin 3 procent van de stemmen te gaan halen. De Hond zag alleen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in 2002 bij zoveel partijen zulke lage cijfers van kiezers die aangeven hun partij trouw te blijven.
De VVD blijft met 23 zetels de grootste partij, gevolgd door Forum voor Democratie (FVD) met negentien zetels. Samen met de PVV is FVD op dit moment goed 23 procent van de stemmen.
De lokale en regionale partijen organiseren zich ook landelijk (in de Onafhankelijke SenaatsFractie en de hervormingsbeweging Code Oranje) voor de Eerste Kamerverkiezingen. De verwachte 3 procent zou omgezet kunnen worden in twee zetels in de Eerste Kamer.
Peiling 28.02.2019
Bijna één op de drie kiezers wil het kabinet-Rutte III op 20 maart bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten straffen voor het gevoerde beleid. Dat blijkt uit de nieuwste peiling van onderzoeksbureau I&O.
Voornamelijk kiezers van de PVV (76 procent) en Forum voor Democratie (75 procent) willen de aankomende stembusgang gebruiken om af te rekenen met het huidige kabinet, blijkt uit de rondgang
Een kwart van de kiezers wil met zijn of haar stem het kabinet juist steunen. Dit zijn voornamelijk kiezers van de coalitiepartijen: VVD (82 procent), CDA (70 procent), D66 (52 procent) en ChristenUnie (50 procent). De helft van alle kiezers ‘laat helemaal niet meewegen of de coalitie wel of geen meerderheid houdt in de Eerste Kamer’.
AD 07.03.2019
Meer onvrede
De algehele onvrede over Rutte III is in de afgelopen maand verder toegenomen, blijkt ook uit de peiling. Het aandeel kiezers dat ontevreden is, is gegroeid van 59 procent in januari naar 63 procent nu. Aan de andere kant is het aandeel tevreden kiezers met vier procentpunt afgenomen tot 33 procent.
De onjuiste berekeningen over de energiekosten maken veel kiezers boos. Zowel door het geven van onjuiste informatie op zich, maar ook vanwege de extra kosten die een hogere energierekening met zich mee zal brengen.
Kiezers zijn sowieso van mening dat het kabinet te veel fouten maakt en daar te gemakkelijk mee wegkomt. Ook valt het verwijt te horen dat de lasten (bijvoorbeeld van het klimaatbeleid) te veel bij de gewone burger worden gelegd.
Peiling 27.2.2019
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zouden gezamenlijk 29 zetels halen. Klik hier voor de peiling in detail. Nu bezetten deze partijen samen nog 38 zetels in de senaat. Het verlies komt vooral bij CDA (5 zetels minder vergeleken met het huidige zetelaantal in de Eerste Kamer) en D66 (-4) vandaan.
ChristenUnie en VVD blijven, zoals het er nu naar uitziet, stabiel en staan op respectievelijk een plus en een min van 1 zetel vergeleken met de zetel aantallen die beide partijen nu hebben in de Eerste Kamer.
In de Peilingwijzer van eerder deze maand stond Rutte 3 al onverminderd op een fors verlies. De VVD handhaaft zich vier weken voor de Provinciale Statenverkiezingen weliswaar als grootste, maar doet dat wel met omgerekend 7 zetels minder. In de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van alle beschikbare peilingen voor de Tweede Kamer, staat de partij tussen de 24 en 28 zetels.
Ook het CDA (van 19 nu naar 11 tot 13) en D66 (van 19 naar 10 tot 12) leveren flink in. De enige regeringspartij die een plus boekt is de ChristenUnie, van 5 naar 6 tot 8. In totaal zou de coalitie daarmee tussen de 18 en 21 zetels verliezen.
Steun voor coalitie op dieptepunt
Als het aan de Nederlandse kiezer ligt, houdt de huidige coalitie op dit moment slechts 47 zetels over in de Tweede Kamer. Dat is het laagste aantal sinds het aantreden van de regering. Dat meldt opiniepeiler Maurice de Hond.
Het gegoochel met de energiekosten heeft de regeringspartijen geen goed gedaan. 60 procent van de ondervraagden denkt dat de stijging van de energiekosten opzettelijk te laag is ingeschat. Ruim 60 procent vindt dat de regering dit moet rechttrekken door de energiebelasting te verlagen.
Vorig jaar rond Oud en Nieuw waren de verwachtingen nog vrij hoog gespannen. Na maanden onderhandelen zat er eindelijk een nieuw kabinet, met daarin veel nieuwe gezichten. Het oogde fris en veelbelovend.
Kortom, 2019 is het jaar van de waarheid voor Rutte 3 !!!
“Het wordt het jaar van de waarheid. Want de grote ‘verbouwingen’ die het kabinet nog op zijn lijstje heeft staan, moeten dan hun beslag krijgen.”
Het gaat dan vooral om verbouwingen die vorig jaar niet zijn gelukt en als hoofdpijndossiers op tafel zijn blijven liggen.
Welke onderwerpen zijn blijven liggen?
– Betere positie zzp’ers. Het kabinet slaagde er in 2018 niet in met een plan te komen om de lage tarieven en schijnzelfstandigheid van zelfstandigen aan te pakken. En om voor zzp’ers een betere arbeidsongeschiktheidsverzekering en een goede pensioenopbouw te regelen. Er werd een onderzoek ingesteld dat in 2019 uitkomst moet bieden.
– Besluit over de opening van Lelystad Airport om vakantievluchten van Schiphol over te nemen. De opening is al twee keer uitgesteld en nog steeds is het onzeker of het in 2020 wel gaat lukken. “Het wordt steeds ingewikkelder“, zei minister Van Nieuwenhuizen onlangs.
– Een nieuw pensioenstelsel. In november 2018 klapte het overleg tussen werkgevers, vakbonden en het kabinet over een pensioenstelsel voor de toekomst. De verwachting is dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zelf met een nieuw voorstel komt.
– Het ontwerp-klimaatakkoord, dat op 21 december 2018 is gepresenteerd. Na doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau zal het kabinet bekijken welke voorstellen voor CO2-reductie het overneemt. Belangrijke vraag daarbij is of de maatregelen niet te veel op de koopkracht van de burger drukken.
Telegraaf 21.02.2019
Van Vertrouwen naar Wantrouwen
Inmiddels lijkt de stemming omgeslagen. Het wantrouwen in het kabinet groeit. En inmiddels gaan mensen in gele hesjes en met anti-Rutte-slogans de straat op. En op de sociale media regent het grieven over een regering die wel oog zou hebben voor multinationals, maar ondertussen de energierekening en de btw op de dagelijkse boodschappen verhoogt.
Telegraaf 20.02.2019
In september 2018 meldde Elsevier Weekblad al dat de energierekening dit jaar fors hoger uitvalt en burgers uiteindelijk opdraaien voor de verduurzamingsrekening. In plaats van de grootverbruikers industrie en landbouw krijgen burgers en kleine bedrijven de rekening gepresenteerd. Dit komt door vrijstellingen voor de industrie en doordat de belasting lager wordt naarmate het verbruik omhoog gaat.
Huishoudboekje
Het consumentenvertrouwen is voor het eerst sinds vier jaar onder nul gezakt. Inmiddels lijkt de stemming omgeslagen.
Telegraaf 20.02.2019
Het wantrouwen in het kabinet groeit. Voor in het eerst in vier jaar tijd zijn consumenten negatief over hun eigen huishoudboekje en het economisch klimaat. De fors hogere energierekening en de btw-verhoging hakken er hard in.
AD 20.02.2019
In Nederland betaal je veel meer voor stroom en gas dan in de meeste andere Europese landen. Dat concludeert www.Energievergelijk.nl. Het is olie op het vuur, nadat bekend werd dat Nederlanders dit jaar honderden euro’s meer kwijt zijn aan gas en elektra dan eerder.
Telegraaf 23.02.2019
Volgens de analyse die is gebaseerd op de Household Energy Price Index liggen de prijzen voor elektra in ons land 28 procent hoger dan gemiddeld in Europa, maar gas is relatief nog duurder. “Dat hebben Nederlandse huishoudens vooral te danken aan de hoge belastingen’’, aldus Koen Kuijper van http://www.Energievergelijk.nl.
AD 21.02.2019
“53 procent van onze totale gasrekening bestaat uit energiebelasting en btw. In geen enkel ander Europees land is dit aandeel zo groot.”
De afgelopen weken gaat het in veel huishouders over bijna niets anders meer: alles is duurder maar de inkomsten zijn niet of nauwelijks gestegen. Zo is de energierekening flink omhoog gegaan, zijn de dagelijkse boodschappen prijziger geworden en is bij velen het eerste loonstrookje van het nieuwe jaar ondanks de beloftes toch tegengevallen.
Mensen merken het al met al in de portemonnee en dáár heeft het consumentenvertrouwen direct onder te lijden, zo bewijst het nieuwste consumentencijfer van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS). Deze maand komt het vertrouwen uit op -2, het laagste peil sinds vier jaar. Een duidelijke omslag, erkent CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. Er zijn nu meer mensen negatief dan positief.
Uiteindelijk blijken Nederlanders dit jaar dus fors meer voor gas en licht te moeten gaan betalen dan het kabinet claimde, bleek dit weekend uit berekening van het CBS. Een gemiddeld huishouden is bijna 2100 euro kwijt: 334 euro meer dan vorig jaar. Het kabinet deed de stijging eerst af als onzin, maar gaf daarna aan deze krant toe dat er achterhaalde cijfers zijn gebruikt bij het voorspellen van de energieverhoging, waardoor die lager uitkwam.
Vragen over het Planbureau
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) moest direct in de Kamer tekst en uitleg geven over de blunder. De Kamer heeft ook flinke twijfels over de vraag of het Planbureau wel in staat is om het Klimaatakkoord goed door te rekenen.
Het Planbureau doet daarom in een verklaring uitgebreid uit de doeken wat de verschillende overwegingen waren bij het gebruik van de oude cijfers. Zo was het in 2018 ‘onmogelijk en weinig zinvol’ om aan nieuwe cijfers te werken terwijl het Klimaatakkoord nog in de maak was.
‘Ten tweede was de beschikbare capaciteit geheel nodig om de analyses ten behoeve van het Klimaatakkoord te maken’, is te lezen. Alle betrokken partijen, inclusief de ministeries, stemden daarmee in, benadrukt het PBL.
CDA vertrouwt niet op berekeningen planbureau elektrische auto’s
Gisteren waren cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) ook het middelpunt van discussie. De energierekening valt dit jaar veel hoger uit dan verwacht, en ook veel hoger dan het kabinet had voorgespiegeld.
De inschattingen van het PBL bleken oud te zijn. Ze kwamen uit de Nationale Energieverkenning (NEV) 2017. Het planbureau had door de drukte rond het concept-Klimaatakkoord geen tijd gehad in 2018 nieuwe berekeningen te maken.
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft het PBL gisteren alsnog opdracht gegeven om de Energieverkenning bij te werken, zodat het kabinet een betere inschatting kan maken van de gevolgen. Wiebes verklaarde eerder al dat het kabinet duidelijker had moeten zeggen dat de inschattingen voor de energienota van 2019 waren gebaseerd op cijfers van meer dan een jaar oud.
Het Centraal Planbureau (CPB) bekijkt op dit moment of de koopkrachtplaatjes die het kabinet met Prinsjesdag bekendmaakte bijgesteld moeten worden vanwege de enorme stijging van de energieprijzen. Samen met de bijgestelde koopkrachtplaatjes van het Centraal Planbureau zijn dit voor het kabinet belangrijke cijfers om dit jaar het beleid op te baseren.
Klimaatakkoord
Maar de vraag is of Wiebes die nieuwe cijfers gaat krijgen. Want de tientallen rekenmeesters van het PBL en het Centraal Planbureau werken nog steeds hard aan de doorrekeningen van het klimaatakkoord. Aan de NOS laat het PBL weten hierbij toch weer uit te gaan van de cijfers uit de NEV 2017.
Volgens een woordvoerder moet dat geen problemen opleveren. “Dat die cijfers oud zijn is maar relatief, want het klimaatakkoord gaat over de periode tot 2030. Schommelingen in de huidige energieprijzen hebben niet veel effect op het beleid in 2030.” De berekeningen zijn een week voor de verkiezingen klaar en gaan naar verwachting tot veel politieke discussie leiden.
Vragen vanuit de Tweede Kamer
De Tweede Kamer wilde namelijk weten hoe het kan dat het kabinet herhaaldelijk heeft verkondigd dat het met stijging van de energierekening niet zo’n vaart zou lopen. ,,Laten we mensen niet bang maken’’, zei staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat notabene nog afgelopen december 2018 in de Tweede Kamer.
Keijzer reageerde toen op twee prijsvergelijkers die voorspelden dat de energierekening in 2019 met ruim 300 euro zou stijgen. Volgens de staatssecretaris klopten de berekeningen van www.Gaslicht.com en www.Pricewise.nl niet.
En uiteindelijk bleek notabene afgelopen weekend dat de prijsvergelijkers het wél degelijk bij het juiste eind hadden: een gemiddeld huishouden is dit jaar 334 euro meer kwijt aan energie, zo berekende het CBS.
,,Kwalijk’’, zegt PvdA-Kamerlid William Moorlag. ,,Het kabinet gebruikt totaal andere cijfers dan waar het CBS nu mee op de proppen komt. Dat kan gewoon niet. Dit ondermijnt het vertrouwen van burgers in de overheid. Het lijkt wel of de koopkrachtplaatjes zijn gebaseerd op modellen die door Hans Klok zijn ontworpen.’’
Ook regeringspartij VVD is kritisch. ,,Ik heb hier zelf ook vragen bij en wil graag weten waar dit verschil vandaan komt en hoe het te verklaren is’’, zegt VVD’er Dilan Yeşilgöz-Zegerius. Volgens GroenLinks verergert het kabinet de zorgen over klimaatbeleid. ,,Dit soort onvoorzichtige voorspellingen werkt contraproductief’’, stelt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee.
dossier “Klimaatmaatregelen” AD
Klimaat NU
Energienota: Rutte baalt van de verwarring Elsevier 22.02.2019
Het PBL, hoe geloofwaardig is dat eigenlijk? Elsevier 21.02.2019
lees: CPB Infographic Doorrekening ontwerp Klimaatakkoord 13.03.2019
lees: CPB Notitie 13 maart 2019 Doorrekening ontwerp Klimaatakkoord 13.03.2019
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 1
Zie ook: 2019 – Het jaar van de waarheid voor kabinet Rutte 3
Zie ook: Klimaatspanningen niet alleen in de Tweede kamer opgelopen
Lees ook: Dit zijn de grootste uitdagingen voor Rutte III in 2019
lees ook: Terugkijken op 2018: alle eindejaarsverhalen op een rij
zie ook: Terugblik 1 jaar Kabinet Rutte 3 – Coalitie VVD-CDA-D66-CU
zie ook: Zomerreces Tweede kamer 2018
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 8 – Kabinet-Rutte III aan de slag
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 7 – Aftrap Kabinet Rutte 3
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 6 – Regeerakkoord
Vooral CDA in Eerste Kamer kritisch op eigen Klimaatwet
NU 22.05.2019 Vooral het CDA in de Eerste Kamer is kritisch op de Klimaatwet van GroenLinks en PvdA, die de christendemocratische partij als een van de acht partijen in de Tweede Kamer heeft medeondertekend.
Dat bleek dinsdag tijdens de behandeling van de Klimaatwet, die in 2016 is ontworpen door GroenLinks en PvdA en later steun kreeg van VVD, CDA, D66, ChristenUnie, SP en 50PLUS.
Het voorstel wordt zo breed gesteund, dat de wet het bij de stemmingen volgende week toch wel zal halen, maar toch hadden de christendemocraten dinsdag kritiek.
CDA-senator Joop Atsma hamerde er in het debat met de acht initiatiefnemers en minister Eric Wiebes (Klimaat) op dat burgers en bedrijven behoefte hebben aan voorspelbaar en helder overheidsbeleid.
Die elementen mist Atsma. Zo regelt de Klimaatwet dat het kabinet elk jaar een klimaatbegroting opstelt. Daarbij wordt iedere vijf jaar, met een doorkijk naar tien jaar, een klimaatplan opgesteld. “Wat is de stip op de horizon? Welke garanties van voorspelbaarheid zijn er?”, vraagt Atsma zich af.
CDA twijfelt of er voldoende toewijding is
Ook twijfelt Atsma aan de toewijding van de indieners, omdat er gaandeweg concessies zijn gedaan om zoveel mogelijk partijen mee te krijgen. Zo werd het doel voor CO2-reductie al in een vroeg stadium verlaagd van 55 naar 49 procent in 2030. Verder zijn de doelen juridisch niet afdwingbaar, waardoor er geen harde eisen in de wet komen te staan. De CDA’er vroeg zich daarom af of er wel “commitment” is na zoveel compromissen.
Jesse Klaver (GroenLinks), die de Klimaatwet als eerste indiener in de senaat verdedigde, gaf ruiterlijk toe dat hij niet helemaal zijn zin heeft gekregen. Maar hij verzekerde de CDA-senator dat de toewijding bij de partijen groot is. “Dit is de intentie die wij allemaal hebben en ik hoop dat we die heel lang vasthouden”, zei Klaver.
Hij benadrukte dat de wet een kader vormt. Een routekaart waarop de doelen staan, zoals 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 en 95 procent minder in 2050. De inhoud moet komen uit het nog op te stellen klimaatakkoord.
Klaver: ‘GroenLinks gaat Rutte aan klimaatbeloftes houden’
CDA en VVD zullen waarschijnlijk instemmen
Het CDA en VVD zijn binnen de coalitie met D66 en ChristenUnie duidelijk het meest kritisch als de klimaatplannen ter sprake komen. De partijen vrezen vooral voor hoge energierekeningen bij huishoudens en een ongelijk speelveld voor het bedrijfsleven. Toch zijn het CDA en VVD in de formatie akkoord gegaan met de klimaatambities van dit kabinet.
De partijen zullen volgende week naar alle waarschijnlijkheid dan ook instemmen met de Klimaatwet. Want hoewel Atsma zich dinsdag opwierp als een van de grootste criticasters, wekte hij niet de indruk dat het CDA de wet niet zou gaan steunen.
PVV, PvdD en SGP zullen tegenstemmen
De PVV, Partij voor de Dieren (PvdD) en SGP zullen dat in ieder geval niet doen, lieten de senatoren weten. De partijen steunden de wet in de Tweede Kamer al niet en zijn in de tussentijd niet van gedachten veranderd.
De PVV twijfelt aan de invloed van de mens op de klimaatverandering en aan de haalbaarheid en betaalbaarheid van de plannen. Voor de PvdD gaan de maatregelen juist niet ver genoeg. De SGP heeft vooral bezwaar tegen het gebrek aan juridische afdwingbaarheid.
50PLUS-leider Henk Krol zinspeelde er in april nog op dat de senaatsfractie tegen zou stemmen, ondanks de handtekening die de partij zelf onder de wet had gezet. De uitkomst van de Provinciale Statenverkiezingen met het klimaatsceptische FVD als grote winnaar zou dat rechtvaardigen, vond Krol. Maar 50PLUS-senator Jan Nagel was tijdens het debat een stuk minder stellig.
zie ook: Klimaatvraag: Het klimaat verandert toch altijd?
Lees meer over: Klimaat Politiek
Betogers op de Dam bij een demonstratie in maart NOS/Heleen Ekker
Kabinet trekt een paar honderd miljoen extra uit voor klimaat
NOS 22.05.2019 Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen euro extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt.
Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
Tweedehands elektrische auto
Een deel van het bedrag gaat naar een warmtefonds. Dat is een fonds waar huizenbezitters aanspraak op kunnen maken als ze hun woning duurzamer willen maken. Daarnaast wordt het extra geld gebruikt om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te stimuleren en woonwijken van het gas af te krijgen. Welke bedragen naar de afzonderlijke doelen gaan is nog niet duidelijk.
Eerder had het kabinet al bekendgemaakt eenmalig 500 miljoen euro vrij te maken om het vonnis in de Urgendazaak na te komen. Ook is in het regeerakkoord al afgesproken dat er jaarlijks 300 miljoen naar het klimaat gaat. Het geld uit de voorjaarsnota komt daar dus nog eens bovenop.
Geld vrijmaken voor klimaat ligt politiek erg gevoelig, ook binnen de coalitie. D66 en de CU willen de ambitie van ‘het groenste kabinet ooit’ waarmaken, terwijl VVD en CDA terughoudender zijn.
Is het veel?
Dit bedrag is nog niet voldoende om de plannen uit het concept-klimaatakkoord helemaal uit te voeren. Daar is meer voor nodig. Het Planbureau voor de Leefomgeving berekende begin dit jaar dat de kosten van het klimaatakkoord zullen oplopen tot 1,6 à 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Dat geld komt deels van overheid en deels van de burgers.
De Voorjaarsnota wordt deze maand nog besproken in de ministerraad. Eerder lekte al uit dat het kabinet ook honderden miljoenen extra uittrekt voor de jeugdzorg en defensie. In veel gevallen komt dat extra geld vrij omdat het kabinet meevallers heeft op andere begrotingen.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d85c4c8c-7cc1-11e9-b9cc-0217670beecd.jpg)
Dit jaar gaat er nog eens eenmalig 400 miljoen euro van het kabinet naar groene plannen. Ⓒ ANP
Honderden miljoenen extra voor klimaat
Telegraaf 22.05.2019 Het kabinet trekt honderden miljoenen euro’s extra uit voor klimaatbeleid. Dit jaar gaat er eenmalig nog eens 400 miljoen van het kabinet naar groene plannen.
Dat staat in de Voorjaarsnota van het kabinet, zo bevestigen bronnen na berichtgeving van de NOS. Jaarlijks komt er circa 110 miljoen euro extra beschikbaar voor groen beleid.
Deze grote bedragen komen nog eens bovenop het half miljard dat het kabinet eind vorig jaar al extra reserveerde voor duurzame plannen. Dat is vooral bedoeld om de uitstoot versneld omlaag te brengen, wat het kabinet na juridische druk van actiegroep Urgenda moet doen.
Naar verluidt wordt het geld gestoken in een fonds waarmee huizenbezitters hun woning duurzamer kunnen maken. Ook wordt er geld gereserveerd om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te bevorderen.
‘Kabinet trekt 400 miljoen extra uit voor klimaat’
AD 22.05.2019 Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen euro extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt. Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
Een deel van het bedrag gaat naar een warmtefonds. Dat is een fonds waar huizenbezitters aanspraak op kunnen maken als ze hun woning duurzamer willen maken. Daarnaast wordt het extra geld gebruikt om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te stimuleren en woonwijken van het gas af te krijgen. Welke bedragen naar de afzonderlijke doelen gaan is nog niet duidelijk.
Lees ook;
Klimaatplannen kabinet op losse schroeven
Eerder had het kabinet al bekendgemaakt eenmalig 500 miljoen euro vrij te maken om het vonnis in de Urgendazaak na te komen. Ook is in het regeerakkoord al afgesproken dat er jaarlijks 300 miljoen naar het klimaat gaat. Het geld uit de voorjaarsnota komt daar dus nog eens bovenop.
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast.
Eerste Kamer kijkt kritisch naar Klimaatwet
Telegraaf 21.05.2019 Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer ging zichzelf feliciterend akkoord met de Klimaatwet, maar in de Eerste Kamer klinken twijfels. Vandaag gaat de senaat, zónder Forum voor Democratie, in debat over de initiatiefwet.
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast en maakt het thema klimaat daarmee de komende decennia een onderwerp waar kabinetten verplicht mee aan de bak moeten.
Fractievoorzitters en klimaatwoordvoerder van VVD, CDA, D66, CU, PvdA, GL, SP en 50Plus feliciteerden elkaar eind vorig jaar uitgebreid in de Tweede Kamer, maar een aantal van deze partijen heeft in de senaat bedenkingen bij de wet.
Gezichtsverlies
Zo heeft CDA-senator Atsma eerder aangegeven dat hij nog niet enthousiast is. De christendemocraat heeft vooral twijfels over de invloed die het parlement kan uitoefenen op de zogeheten ’klimaatplannen’ die kabinetten volgens de initiatiefwet moeten maken. De SP wil meer invloed voor het parlement.
VVD-senator Klip-Martin heeft in het debat laten weten dat „leden van de fractie sympathie hebben voor het voorstel.” De liberaal suggereerde verdeeldheid door te zeggen dat er „kritische geluiden” zijn in haar fractie.
Vanwege de grote hoeveelheid initiatiefnemers lijkt een meerderheid in de senaat gegarandeerd. Desondanks zou een tegenstem uit eigen gelederen gezichtsverlies betekenen.
Het debat in de Eerste Kamer wordt gevoerd zonder Forum voor Democratie. De partij boekte een grote overwinning bij de recente provinciale verkiezingen met de belofte dat ze er alles aan zouden doen om de Klimaatwet van tafel te krijgen. Ondanks een verzoek van FvD vond de huidige senaat het niet noodzakelijk om van de planning af te wijken. De stemming is volgende week dinsdag, tijdens de laatste reguliere vergadering van de Eerste Kamer in oude samenstelling.
Luchtfietserij
PVV-senator Van Strien kwam dinsdag als eerste aan het woord. „Luchtfietserij”, noemde hij de initiatiefwet „De gevolgen zijn niet te overzien. Wij willen dat u gewoon vlees kunt blijven eten, zo lang kunt douchen als u wilt en auto kunt blijven rijden. Deze klimaatwet moet zo snel mogelijk door de shredder.”
D66 en ChristenUnie zijn wel enthousiast. „Er is daadkracht nodig”, zei D66-senator Pijlman. „Ons land is een Deltaland, zestig procent van ons land is extreem gevoelig voor overstromingen. Klimaatverandering betekent voor ons land een extra uitdaging.” GroenLinks-senator Binnema jubelde zelfs over een „historisch moment.”
Schalk, Eerste Kamerlid voor de SGP, kwam met technische kritiek op de wet: „Er is niet eens een begin van een deugdelijke financiële dekking.” Ook stelde hij dat bij de burger ’doorgeschoten klimaatmaatregelen niet gewenst zijn’. Volgens hem is de verkiezingsoverwinning van Forum daar een bewijs van.
Gemeenten willen uitstel energiestrategieën
BB 10.05.2019 De VNG wil dat gemeenten meer tijd krijgen om de eerste versie van hun regionale energiestrategie op te stellen. Die hoeft dan pas anderhalf jaar (in plaats van een jaar) na inwerkingtreding van het Klimaatakkoord te zijn afgerond. Daarnaast moet er extra geld op tafel komen.
Warmtenetten
Dat schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deze week in een brief aan de leden. Ook moet eerst beter worden geduid hoe gemeenten succesvol warmtenetten kunnen realiseren. Dat probleem speelt vooral in gebieden waar warmtenetten niet rendabel lijken. Het opslaan en distribueren van warmte moet eveneens verder worden onderzocht.
Woonlasten
Verder plaatst de VNG een voorbehoud bij de ambitie om anderhalf miljoen woningen te verduurzamen zonder extra kosten voor de bewoner/eigenaar. De VNG wil het daarvoor gehanteerde begrip ‘woonlastenneutraliteit’ eerst verder uitgewerkt zien.
Proeftuinen
Eerder al vroeg de VNG meer geld van het rijk voor de proeftuinen aardgasvrije wijken (nu 150 miljoen euro), waarin gemeenten experimenteren met het verduurzamen van buurten. Daarover lopen gesprekken. Ook moet er extra geld op tafel komen om de uitvoeringskosten van de energietransitie na 2021 te dekken. De Raad voor Openbaar Bestuur verricht daar op dit moment een eerste, verkennend onderzoek naar.
Gas afkoppelen
Op het verlanglijst van de VNG prijkt ook een uitdrukkelijker bevoegdheid voor gemeenten om wijken van het aardgas te mogen afkoppelen. De gemeentelijke gasaansluitplicht, waar halsstarrige huiseigenaren zich nog steeds op kunnen beroepen, zou op korte termijn moeten worden vervangen door het ruimer te interpreteren warmterecht. Nu is dat alleen voor nieuwbouw het geval. Daar is aansluiting op het gas sinds 1 juli 2018 verboden.
‘Gele hesjes waren respectloos tegen Rutte…’ Elsevier 08.05.2019
‘Gele Hesjes’ zeggen dat Rutte manifest gaat bekijken na ontmoeting
NU 07.05.2019 De zogenoemde ‘Gele Hesjes’ zijn dinsdag op bezoek geweest bij premier Mark Rutte. Na de zomer volgt er een tweede ontmoeting. De premier zal in de tussentijd het manifest en de wensen van de activisten bestuderen, laat de groep weten.
Rutte had de actievoerders begin maart uitgenodigd, toen hij ze tegenkwam op verkiezingscampagne in Roermond. Dinsdag kwamen vijf vertegenwoordigers van de Nederlandse tak van de beweging, onder wie Desirée van Deurse, naar het Binnenhof.
De ‘Gele Hesjes’-protestbeweging ontstond vorig jaar in Frankrijk uit onvrede over hoge brandstofprijzen en de kosten van levensonderhoud. Sindsdien is er ook een Nederlandse tak actief en werden er in de afgelopen maanden acties gevoerd in verschillende steden, geïnspireerd door de Fransen.
Afgelopen februari demonstreerden ongeveer honderd ‘Gele Hesjes’ in Hilversum bij het gebouw van de NOS, omdat ze vonden dat ze te weinig aandacht kregen van de media.
‘Gele Hesjes’ weigeren hand Rutte tijdens bezoek aan Torentje
Lees meer over: Den Haag Binnenland
‘Rutte moet zijn woord houden: koopkrachtstijging voor iedereen’ Elsevier 07.05.2019
Voorman gele hesjes verlaat Torentje huilend: ‘Het was een pittig gesprek’
AD 07.05.2019 De tientallen gele hesjes in Nederland gaan door met hun demonstraties, ook na een gesprek met premier Rutte. ,,Het is heel moeilijk om afspraken met hem te maken’’, zegt Elbert Westerbeek (51) over het bezoek aan het Torentje.
Twee van de vijf gele hesjes die maandagavond bij premier Rutte op bezoek waren, weigerden hem voorafgaand aan het gesprek een hand te geven. Omdat ze ‘geen respect voor hem hebben’, zo verklaarden ze. De delegatie van demonstranten praatte met Rutte over problemen in de Nederlandse samenleving.
Ook vroegen ze hem om op te stappen als premier. Want volgens de gele hesjes is het kabinet onder leiding van Rutte de veroorzaker van veel problemen, zoals armoede, hoge belastingen en de vastgelopen woningmarkt. ,,Maar hij zei dat hij niet vertrekt’’, aldus Ingeborg Westerhoff (55) na afloop.
Heftige emotie bij Elbert (51) van de gele hesjes, die in gesprek ging met premier Rutte. “Het was een heel pittig gesprek, omdat je heel alert moet zijn.” @ADPolitiek 35 6:58 PM – May 7, 2019
Of het gesprek wel zin heeft gehad, weet Westerhoff niet zo goed. ,,Ja, hij heeft naar ons geluisterd. Maar ik denk nog steeds dat zijn uitnodiging een verkiezingsstunt was, vanwege de Europese verkiezingen die eraan komen. Wel heeft hij beloofd dat er na de zomer een vervolggesprek komt.’’
Lees ook;
‘Het vreet aan je’
Elbert Westerbeek (51) uit Emmen is positiever. Hevig geëmotioneerd verlaat hij het Torentje. ,,Het vreet aan je’’, zegt hij. ,,Het is heel moeilijk om afspraken met Rutte te maken. Ik moest heel erg aandringen. Wij willen concrete antwoorden en concrete afspraken. Wij willen de mensen in Nederland weer hoop geven.’’
De betogers hebben een manifest aan Rutte overhandigd. ,,Ik heb het idee dat Rutte serieus naar ons heeft geluisterd’’, zegt Westerbeek. ,,Of hij ons ook écht serieus neemt, weet ik niet zeker. Of hij neemt ons serieus, of hij kan het heel goed spelen.’’
Zelf liet Rutte na afloop van het gesprek weten dat het kabinet ‘begrijpt dat er zorgen en onzekerheid leven bij de mensen’. ,,Daarom zijn en blijven we met iedereen in gesprek, ook met mensen die het met ons oneens zijn.’’
Hoewel de premier volgens de gele hesjes heeft beloofd ‘punten van zorg uit te zoeken’ en ‘dingen te verbeteren’, gaan hun acties gewoon door. De demonstranten, waarvan er maandag tientallen naar het Binnenhof waren gekomen, gaan de komende weken de straat op in Nijmegen, Den Haag en Rotterdam.
Elbert Westerbeek in tranen na het verlaten van het Torentje © videostill
Twee van de vijf gele hesjes die maandagavond bij premier Rutte op bezoek waren, weigerden hem voorafgaand aan het gesprek een hand te geven. Omdat ze ‘geen respect voor hem hebben’, zo verklaarden ze. © ANP
Gele hesjes in het Torentje: eerst geen hand voor Rutte
NOS 07.05.2019 Premier Rutte heeft een delegatie van de gele hesjes ontvangen op het Torentje. Ze kwamen met hem praten over problemen in de Nederlandse samenleving. Volgens de protestbeweging zijn er veel voorbeelden uit de praktijk waar het misgaat, door het regeringsbeleid.
Enkele tientallen mensen in gele hesjes hadden zich verzameld op het Plein bij de Tweede Kamer. Een delegatie van vijf mensen mocht uiteindelijk van de politie het Binnenhof op, en bij de premier naar binnen.
Die stond met uitgestoken hand bij de deur van zijn werkkamer, maar twee leden van de delegatie negeerden dat. Ze liepen zonder een hand te geven naar binnen, een van hen met een telefoon aan het oor. Veel mensen uit de protestbeweging houden Rutte verantwoordelijk voor veel maatschappelijke problemen.
Rutte ontvangt delegatie gele hesjes
Rutte had de demonstranten uitgenodigd na een campagnebijeenkomst in Roermond begin maart. Hij sprak daar met Desirée van Deurse van de gele hesjes. Zij kwam vandaag met vier anderen naar Den Haag.
Na afloop sprak Van Deurse van een respectvol gesprek met Rutte. “We hebben het nu met woorden gedaan, nu moeten de daden nog volgen.” Volgens Van Deurse is het de bedoeling dat Rutte na de zomer opnieuw met de gele hesjes praat.
Dan heeft hij ook het manifest gelezen dat ze hem vanmiddag aanboden. Dat heeft als conclusie dat de regering moet opstappen omdat die incompetent is. Die conclusie blijft wat de gele hesjes betreft gewoon staan.
Na afloop wel een hand
Een van de vrouwen die bij binnenkomst Rutte niet de hand schudden, zei dat ze dat deed omdat ze geen respect voor hem had. “Maar na afloop heb ik hem wel een hand gegeven, omdat ik het gevoel heb dat we wel wat zijn opgeschoten. Ik heb weer een heel klein beetje hoop.”
Toch heeft ze nog steeds geen hoge pet op van de premier. “Hij leeft in een bubbel. Hij kan urenlang praten zonder iets te zeggen. Hij geeft nooit concreet antwoord.”
Verschillende beweegredenen
De gele hesjes demonstreerden de afgelopen maanden op verschillende plekken in het land, naar voorbeeld van de gele hesjes in Frankrijk. In Nederland hebben de demonstranten verschillende beweegredenen om de straat op te gaan. Een deel loopt vooral te hoop tegen immigratie, een ander deel is boos op de EU, multinationals of de globalisering.
Eind vorig jaar liep een demonstratie van de gele hesjes in Den Haag uit de hand. De politie greep in toen er vuurwerk werd afgestoken en vernielingen werden aangericht. De laatste tijd trekken de demonstraties van de gele hesjes nog maar weinig mensen.
Mark Rutte
@MinPres
Ik ontving een afvaardiging van de gele hesjesbeweging in het Torentje. Het kabinet begrijpt dat er zorgen en onzekerheid leven bij mensen. Daarom zijn en blijven we met iedereen in gesprek, ook met mensen die het met ons oneens zijn. https://t.co/3d702diHTd
Bekijk ook;
Gele hesjes demonstreren in Leeuwarden tegen de regering
Ruim honderd gele hesjes protesteren bij NOS-gebouw
Acht arrestaties bij grimmige demonstratie gele hesjes Den Haag
Transitie naar aardgasvrije wijken. Van fragmentatie naar coöperatie
BB 06.05.2019 Het klimaatakkoord van Parijs, het Energieakkoord en de Klimaatwet in wording; ontwikkelingen waaruit blijkt dat ecologische, economische en sociale uitdagingen Nederland nu echt dwingen tot het maken van een transitie naar duurzame energie. Deze transitie is enorm: acht miljoen gebouwen in Nederland moeten van het aardgas af, worden geïsoleerd en voorzien van duurzame energie. En dat alles onder regie van de gemeenten.
Nieuwe vormen van energie worden vaker decentraal georganiseerd, burgerparticipatie neemt toe en oplossingen zijn sterk afhankelijk van de lokale situatie. Dit maakt het huidige speelveld complex en vaak gefragmenteerd, maar brengt ook kansen mee voor samenwerking tussen gemeenten en bewoners. Toch zijn de gemeente en bewoners vaak nog niet met elkaar in gesprek.
Inzicht in dit speelveld is van belang, om als gemeente effectief te kunnen acteren in dit proces. Hoe kan uw gemeente haar regierol in dit proces vervullen? En hoe maakt u, passend bij de lokale situatie, hierbij de juiste afwegingen? Denk daarbij aan procesmatige keuzes zoals het betrekken van bewoners en bottom-up initiatieven, gedragen planvorming en het benodigd immaterieel kapitaal.
KplusV heeft een afwegingsmodel ontwikkeld om deze route te bepalen. In dit artikel delen wij op welke manier de gemeente inzicht kan krijgen in het speelveld en op basis daarvan de juiste route kan bepalen. Vervolgens zoomen we in op het betrekken van bewoners en andere initiatieven in deze route. Wij gaan graag met u in gesprek om van gedachten te wisselen over hoe uw gemeente deze route concreet kan invullen.
Route in fasen
Het speelveld kan in beeld worden gebracht door de transitie in verschillende fasen op te delen. Elke fase kent een eigen plan, mijlpaal, stakeholders en randvoorwaarden passend bij de energievraag in de wijk. Onderstaand canvas (©KplusV) biedt houvast om deze verschillende bouwstenen per fase in kaart te brengen. Dit brengt ‘witte vlekken’ in beeld en het belicht de nodige focus voor een succesvolle doorloop per fase. deze werkwijze houdt het proces flexibel; iedere fase geeft nieuwe inzichten die implicaties hebben voor het vervolg.
Op veel plekken ontstaan ambitieuze plannen en deze plannen komen niet alleen van lokale overheden. Op wijkniveau ontstaan ook veel (bewoners) initiatieven. Veel gemeenten staan daardoor voor de uitdaging om deze initiatieven optimaal te ondersteunen en te verbinden met de transitie opgave. De manier waarop de gemeente dit kan aanpakken is afhankelijk van de lokale situatie. Het canvas helpt om stakeholders in de wijk maximaal te betrekken.
Van fragmentatie naar coöperatie
Bewoners of ‘koplopers in de wijk’ krijgen al langer energie van energie in de wijk en hebben van daaruit initiatieven gestart. Veel gemeenten ondersteunen deze initiatieven, bijvoorbeeld door via organisaties een netwerk en expertise te bieden. Toch vinden deze activiteiten nu nog vaak op kleine schaal plaats:
De overgang naar een aardgasvrije wijk is echter complex, en kan daarom niet vanuit één partij worden opgelost. Dus wat als de hele wijk van het aardgas af moet gaan? Het juiste samenspel tussen verschillende partijen in verschillende fasen is daarbij van groot belang.
Per fase weegt de gemeente af welke stakeholders initiatief kunnen en willen nemen en hoe de gemeente deze initiatieven het beste kan ondersteunen. Zo wordt de nodige flexibiliteit ingebracht om de lokale ideeën en potentie voor vernieuwing optimaal te ontsluiten. Door in de verschillende fasen de interactie op te zoeken tussen de gemeente en de stakeholders en initiatieven in de wijk, kan eigenaarschap steeds meer in de wijk belegd worden.
In een succesvolle aanpak werken verschillende stakeholders uiteindelijk samen in een samenwerkingsverband in de wijk. Deze ‘coöperatie’ kan verschillende vormen aannemen. In de coöperatie:
Door het in beeld brengen van de verschillende fasen en bouwstenen ontstaat inzicht en overzicht in het speelveld, de kansen in een wijk en de te nemen route. Op deze route kunnen steeds meer stakeholders worden verbonden en aangehaakt in het proces, waardoor niet alleen koplopers, maar uiteindelijk de hele wijk mee kan bewegen in een gedragen transitie in de wijk.
Nieuwsgierig naar de energietransitie in de wijk?
Onze adviseurs Karlijn Bakker en Lisette Sant gaan graag met je in gesprek.
Klimaatdoelen worden met CO2-heffing van GroenLinks en PvdA wel gehaald
NU 24.04.2019 Het doel van het kabinet om in 2030 de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990 wordt wel gehaald met de plannen van GroenLinks en PvdA om de uitstoot van broeikasgassen door de industrie extra te belasten, blijkt uit de woensdag gepubliceerde voorlopige berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
In het kort;
GroenLinks en de PvdA hadden ieder een eigen variant van een CO2-heffing uitgewerkt en die laten doorrekenen, omdat de partijen de plannen van de zogenoemde klimaattafels voor de industrie te vrijblijvend vonden.
Er is een bonus-boetesysteem uitgewerkt, terwijl de partijen pleiten voor een generieke heffing waarbij de industrie sowieso een vorm van CO2-belasting betaalt.
Aan de klimaattafels zijn door verschillende partijen uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheden vele plannen bedacht die moeten leiden tot 49 procent CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990. Dit is het percentage dat het kabinet zich ten doel heeft gesteld om de opwarming van de aarde af te remmen. Uiteindelijk moeten alle plannen samen tot een klimaatakkoord leiden.
Maar uit de doorrekening bleek dat die CO2-doelen waarschijnlijk niet worden gehaald. Vooral de industriesector blijft achter. De ruim 14 megaton CO2 die deze sector moet besparen, van de in totaal 49 megaton, wordt niet gehaald.
Het PBL werkt met bandbreedtes wanneer er wordt gekeken naar CO2-besparing, omdat er veel onzekerheden zijn. In de plannen van GroenLinks en de PvdA, die meerdere varianten lieten doorrekenen, vallen de doelen in bijna alle gevallen binnen die bandbreedtes, maar niet in alle gevallen.
Opbrengsten worden teruggegeven aan huishoudens
In algemene zin kan worden vastgesteld dat met de plannen van GroenLinks en PvdA de CO2-doelen worden gehaald, de kosten voor rekening van de industrie zijn en de opbrengsten worden teruggesluisd via een lagere energierekening voor huishoudens en het stimuleren van duurzame energie voor het bedrijfsleven.
Het PBL waarschuwt wel dat de extra kosten voor de industrie ertoe kunnen leiden dat bedrijven uit Nederland vertrekken, maar dan logischerwijs nog wel CO2 blijven uitstoten. “Een risico bestaat dat bedrijven op langere termijn hun productie in Nederland zullen verminderen, stoppen of minder laten toenemen dan wanneer er geen heffing zou zijn”, schrijft het PBL.
Rutte belooft plannen PvdA en GroenLinks serieus te bekijken
Het kabinet moet nog een besluit nemen over welke klimaatmaatregelen uiteindelijk worden gebruikt en in het definitieve klimaatakkoord komen. Premier Mark Rutte heeft steeds gezegd serieus naar de plannen van de twee oppositiepartijen te kijken.
Rutte kondigde in maart aan ook te werken aan een CO2-heffing. Maar uit uitgelekte stukken zou blijken dat die heffing een stuk milder is dan de varianten van GroenLinks en PvdA.
Vanwege de CO2-heffing voor de industrie, in welke vorm dan ook, loopt de afronding van het klimaatakkoord vertraging op, zei Rutte. De premier verwacht wel voor de zomervakantie, die op 5 juli begint, klaar te zijn. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er eind vorig jaar een akkoord zou liggen.
CO2-heffing loopt op tot 200 euro per ton CO2
GroenLinks heeft twee varianten laten doorrekenen. In de eerste variant gaat het om een heffing van 25 euro per ton CO2 in 2020, die wordt verdubbeld tot 50 euro per ton CO2 in het jaar daarop. Daarna stijgt de heffing jaarlijks tot 100 euro per ton CO2 in 2030 en uiteindelijk 200 euro per ton CO2 in 2050.
De opbrengsten gaan vooral naar de verlaging van de energierekening voor huishoudens. Ook wordt een deel gebruikt voor een belastingkorting voor de laagste inkomens en voor compensatie voor de meest vervuilende bedrijven om te voorkomen dat die naar het buitenland vertrekken en daar alsnog CO2 uitstoten.
“Ik denk dat het belangrijk is om te komen tot een breed gedragen uitwerking van de CO2-belasting”, aldus Jesse Klaver.
In de tweede variant van GroenLinks start de heffing van 25 euro per ton CO2 in 2023 en loopt die dan op tot 100 euro in 2030. Uiteindelijk komt ook deze heffing uit op 200 euro per ton CO2 in 2050.
De opbrengst gaat in deze variant in de vorm van subsidie naar bedrijven die willen verduurzamen in plaats van naar compensatie. Verder is het uitgavenpatroon gelijk aan de eerste variant. Deze heffing komt boven op de al bestaande Europese CO2-heffing (ETS).
“Ik denk dat het belangrijk is om te komen tot een breed gedragen uitwerking van de CO2-belasting”, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Onze bereidheid om hier aan te werken blijft staan. Ik vraag me wel af of VVD en CDA dat aandurven.”
‘Met verstandige heffing worden doelen wel gehaald’
De CO2-heffing van de PvdA begint op 45 euro per ton CO2 in 2021 en blijft met 2 procent per jaar stijgen. Bedrijven die al een Europese CO2-heffing betalen, krijgen korting. PvdA wil kwetsbare sectoren ontzien door deze bedrijven 20 of 40 procent minder te belasten.
PvdA-leider Lodewijk Asscher: “Met een verstandige heffing worden de klimaatdoelen wél gehaald en worden gewone huishoudens ontzien.”
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Klimaatdoelen lijken in plannen CO2-heffing GroenLinks en PvdA wel haalbaar
Plannen van de linkse partijen voor een CO2-heffing leiden tot meer reductie van de uitstoot van CO2 dan het concept-klimaatakkoord, luidt de voorlopige conclusie van het PBL.
NOS 24.04.2019 Met de invoering van een CO2-heffing voor de industrie is het mogelijk om de klimaatdoelen te halen. Het gaat om een zogenoemde ‘platte’ heffing, die inhoudt dat bedrijven een vast bedrag betalen voor iedere ton CO2-uitstoot.
Dat blijkt uit voorlopige doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van plannen van GroenLinks en de PvdA om de CO2-uitstoot terug te brengen. Wel ontstaat bij het invoeren van een CO2-heffing het risico dat bedrijven naar het buitenland vertrekken, stelt het PBL.
De twee linkse partijen hebben het PBL gevraagd hun eigen voorstellen voor een CO2-belasting door te rekenen, omdat het bureau twijfelt aan de haalbaarheid van de plannen die in het concept-klimaatakkoord staan. De partijen denken dat hun plannen duidelijker en doeltreffender zijn. Het PBL zegt meer tijd nodig te hebben voor een definitieve doorrekening van de voorstellen.
Boete
In het concept-klimaatakkoord is een zogenoemd bonus/malus-systeem voorgesteld. Bedrijven krijgen een doelstelling opgelegd waarvoor ze subsidies kunnen krijgen, een bonus. Maar als ze de doelstellingen niet halen krijgen ze een boete, een malus dus.
GroenLinks en PvdA geloven dat hun eigen plannen voor een generieke heffing voor iedere ton CO2-uitstoot meer resultaat opleveren. Het Planbureau geeft hun dus gelijk: de doelstelling voor de industrie in het klimaatakkoord is een reductie van de uitstoot van 14,3 megaton. De plannen van de ‘industrietafel’ waar over het klimaatakkoord is onderhandeld, komen waarschijnlijk niet verder dan 6 tot maximaal 14 megaton.
Strengere heffing
Het plan van de PvdA voor een heffing leidt in de voorlopige doorrekening tot een afname van 11 tot 22 megaton van de CO2-uitstoot. GroenLinks stelt een wat strengere heffing voor en komt uit op een reductie tussen 12 en 24 megaton. Het kabinet heeft al toegezegd de uitkomsten van deze doorrekeningen mee te wegen in zijn afwegingen.
Klimaatdoelen lijken in plannen CO2-heffing GroenLinks en PvdA wel haalbaar
Begin juni komt het kabinet met een uitwerking van de klimaatplannen, met daarin een “verstandige” CO-heffing. Het is nog onduidelijk hoe die heffing er precies uit gaat zien. De PvdA en GroenLinks vrezen dat de regeling niet streng genoeg is, zeiden ze begin april. Maar volgens minister Wiebes was er nog geen uitgewerkt plan en waren er alleen nog “verkennende gesprekken” gevoerd.
Bekijk ook;
Links: forse CO2-heffing nodig om klimaatdoelstellingen te halen
AD 24.04.2019 PvdA en GroenLinks claimen dat de klimaatdoelstellingen alleen kunnen worden gehaald met een forse CO2-heffing voor bedrijven. Vandaag publiceerden zij hun alternatieve plannen.
De PvdA denkt in de meest verregaande variant van de CO2-heffing (waarbij alle bedrijven een belasting moeten betalen over de uitstoot die ze veroorzaken) een vermindering van de uitstoot van 13 tot 22 megaton te kunnen bewerkstelligen. ,,Zo worden de klimaatdoelen wél gehaald en worden gewone huishoudens ontzien.’’
GroenLinks denkt zelfs nog meer CO2 te kunnen besparen met een heffing: van 16 tot 24 megaton te kunnen halen, maar dat vereist wel een enorme investering van 6,7 – 7,6 miljard euro tot 2030. Dat geld moet worden besteed om via loonkostensubsidie mensen aan het werk te helpen die hun baan verliezen door de energietransitie. Ook moet er subsidie komen voor innovatieve technologieën.
Partijleider Jesse Klaver wil de CO2-belasting geregeld zien in het Belastingplan 2020. ,,Het lijkt er op dat het kabinet verlamd is. Maar wat het kabinet moet realiseren is dat dit de laatste kans is. Doet het kabinet niets, dan staat niet alleen de toekomst van het klimaat, maar ook dat van het kabinet op het spel.’’
Het PBL wijst erop dat de doorrekeningen van de twee linkse voorstellen slechts ‘een ruwe indicatie’ geven. Om ook de gevolgen voor bijvoorbeeld het vestigingsklimaat en de werkgelegenheid te kunnen inschatten, hebben de rekenmeesters meer tijd nodig.
Kabinetsplannen
De doorrekeningen zijn belangrijk omdat het kabinet ze wil meenemen bij de overwegingen rond een CO2-taks. De ruim zeshonderd maatregelen uit het vorige maand gepresenteerde voorlopige Klimaatakkoord schieten volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) namelijk tekort om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen.
Daarop liet het kabinet weten dat er toch een ‘verstandige’ heffing op de uitstoot van het schadelijke CO2 bij grote bedrijven komt. ‘De rekening moet eerlijker verdeeld worden’, aldus premier Mark Rutte vorige maand. In eerste instantie voelde het kabinet niets voor een CO2-taks, maar lag er een regeling met subsidies en boetes voor de industrie op tafel. Die werkt echter onvoldoende, aldus het PBL.
Het kabinet wil echter niet zo ver gaan als PvdA en GroenLinks en met een algemene heffing komen voor alle bedrijven. Het kabinet wil ‘een verstandige heffing’ die bedrijven niet naar het buitenland jaagt. Ook moet de opbrengst worden gebruikt om bedrijven te helpen schoner te produceren.
Mark Rutte sprak in de Ochtend show to go over het klimaat. Een kijker vroeg zich af of het wel slim was om de Formule 1 naar Nederland te halen.
Kabinetsplannen klimaatakkoord begin juni
AD 19.04.2019 Het kabinet verwacht pas begin juni zijn pakket klimaatmaatregelen (klimaatakkoord) te presenteren. Aanvankelijk zouden deze maand de definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen.
Het kabinet stelt kwaliteit en zorgvuldigheid boven snelheid, meldt verantwoordelijk minister Eric Wiebes aan de Tweede Kamer. Premier Mark Rutte had begin april al laten doorschemeren dat het langer zou gaan duren. Hij sprak toen over een ,,enorme bak werk.’’
De regering buigt zich over de doorberekeningen van het ontwerp-klimaatakkoord. Bij de presentatie van het definitieve akkoord wil het kabinet de Kamer informeren over de manier en het moment waarop zal worden vastgesteld of de doelen worden gehaald. Het zal dan ook gaan om de veelbesproken CO2-heffing voor de industrie.
EU wil dat Nederland snel extra energiemaatregelen neemt
NU 08.04.2019 Het gaat Nederland niet lukken om het met Europa afgesproken doel van 14 procent duurzame energie in 2020 te halen. Daarom zal de overheid aanvullende maatregelen moeten nemen, stelt EU-commissaris Miguel Arias Cañete (Klimaatactie en Energie) in een interview met NRC.
Hij bevestigt de constatering die het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in januari al deed. De overheidsinstantie die beleidsanalyses op het gebied van milieu maakt, constateerde in een rapport dat door de overheid gestelde klimaatdoelen niet worden gehaald.
Het percentage opgewekte duurzame energie bedraagt volgend jaar naar verwachting 12,2 procent, dat is minder dan het Europese doel van 14 procent.
Nederland behoort daarmee tot een minderheid. Elf EU-lidstaten hebben de doelen al gehaald, tien lidstaten liggen op schema om het doel binnen een jaar te halen. Slechts zeven landen bevinden zich in de gevarenzone.
Nederland kan duurzame energie in het buitenland kopen
EU-commissaris Cañete stelt in het interview met de krant dat Nederland duurzame energie in het buitenland moet gaan inkopen of produceren om toch de door de Europese wet voorgeschreven doelen te halen. Cañete heeft hier vorige week met minister Eric Wiebes (Klimaat) over gesproken.
Energie is duurzaam als deze wordt opgewekt met wind, zon of biomassa (verbranding). Dit zijn vormen van energie waarbij het verbruik geen gevolgen heeft voor het leefmilieu en de toekomstige generaties.
De Europese bewindsman wil niet zeggen wat de consequenties voor Nederland zullen zijn als de doelen in 2020 niet worden gehaald. “Wij zorgen met al onze wettelijke instrumenten dat landen hun verantwoordelijkheid nemen voor de bindende doelen”, stelt hij. Hij beklemtoont dat Nederland niet meer tijd zal krijgen om de doelen te halen.
Zie ook: Lapt de overheid de klimaatafspraken aan haar laars?
EU prijst Nederland voor ambities op lange termijn
Cañete prijst in NRC Nederland overigens wel voor de ambities van Nederland op de lange termijn. Zo heeft het kabinet het voornemen uitgesproken om in 2030 al een CO2-reductie van 49 procent te realiseren, terwijl de Europese afspraken slechts 40 procent reductie voorschrijven.
Overigens bleek uit hetzelfde PBL-rapport dat de Nederlandse resultaten vooralsnog achterlopen op de voornemens. De uitstoot van CO2 is sinds 2017 zelfs weer toegenomen.
Het klimaatbeleid was een van de heikele thema’s bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart.
Het definitieve klimaatakkoord moet er in juni liggen
Wiebes heeft beloofd in april een uitwerking te presenteren van het voorlopige klimaatakkoord dat in december na een jaar lang overleg tussen onder meer de overheid, bedrijven en milieuorganisaties werd gepresenteerd. Het definitieve akkoord moet in juni klaar zijn.
Een woordvoerder van Wiebes laat maandag weten dat het ministerie onderzoek doet naar de mogelijkheden om extra duurzame energie in het buitenland te verwerven. De minister zal de Kamer hier voor de zomer uitsluitsel over geven.
In 60 seconden: De opwarming van de aarde
Lees meer over: Klimaatakkoord
‘VVD-stemmers verdeeld over klimaatsamenwerking’
NU 06.04.2019 De helft van de VVD-stemmers bij de Provinciale Statenverkiezingen wil liever dat de partij met Forum voor Democratie samenwerkt op het gebied van klimaat dan met GroenLinks. Dat blijkt uit een peiling van EenVandaag.
Vier op de tien VVD-kiezers gaan liever met GroenLinks in zee. De peiling van EenVandaag werd gehouden onder 29.000 mensen. Daarvan zeggen ruim tweeduizend op de VVD te hebben gestemd bij de laatste verkiezingen.
Bijna de helft (48 procent) van de VVD-kiezers vindt overigens dat de partij de juiste koers volgt op het gebied van klimaat, 38 procent is echter van mening dat de klimaatkoers te links is.
Het thema klimaat speelde ook een grote rol bij de mensen die in 2017 op de VVD hebben gestemd en bij de Provinciale Statenverkiezingen zijn overgestapt naar Forum voor Democratie. Van de overgestapte VVD-kiezers zegt 82 procent dat klimaatbeleid van invloed is geweest op hun stem.
Zo slaagde Forum voor Democratie erin heel snel te groeien
Lees meer over: Klimaat Politiek Binnenland
Achterban VVD mort over ‘linkse’ klimaatkoers
AD 06.04.2019 Een groot deel van de achterban van de VVD vindt hun partij te links geworden over klimaat. De partij blijkt tot op het bot verdeeld: veel leden en kiezers zien de VVD liever met Forum voor Democratie samenwerken dan met GroenLinks.
Dat blijkt uit een peiling van het EenVandaag Opiniepanel in samenwerking met deze krant. Uit de uitkomsten is op te maken dat de partij van premier Mark Rutte een probleem heeft als het gaat om klimaatmaatregelen. Bij de afgelopen Statenverkiezingen verloor de partij veel kiezers aan Forum voor Democratie. Maar uit de peiling blijkt dat ook een groot deel van de leden en de VVD-stemmers vinden dat de partij te ‘groen’ is geworden.
Voor 82 procent van de VVD-kiezers die bij de afgelopen Statenverkiezingen hun partij de rug toekeerden en Forum voor Democratie stemden, was klimaat van invloed op de overstap. Van de kiezers die de VVD trouw bleven noemt 38 procent de klimaatkoers ook ‘te links’. Liefst 60 procent van de VVD-leden zegt daarom liever dat de partij gaat samenwerken met Forum voor Democratie, dat geen klimaatmaatregelen wil, dan met GroenLinks. Onder kiezers is dat de helft.
CO2-heffing
De VVD voegde zich met de klimaatwet in een regenboogcoalitie met CDA, D66, ChristenUnie en linkse partijen GroenLinks, PvdA en SP om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Waarschijnlijk eind mei komt het kabinet met maatregelen hoe dat te halen, zei premier Rutte gisteren. Het kabinet heeft er meer tijd voor nodig dan gedacht. Vlak voor de Statenverkiezingen kondigde premier Rutte alvast aan de industrie te willen belasten met een CO2-heffing.
Hoewel fractieleider Klaas Dijkhoff eerder zei weinig op te hebben met ‘klimaatdrammers’ en er voor te zullen waken dat de maatregelen burgers niet te veel geld gaan kosten, is een groot deel van de achterban ontevreden.
Bij de Provinciale Statenverkiezing werd de VVD voorbijgestreefd door Forum van Democratie als grootste partij. De VVD hield twaalf zetels over in de Eerste Kamer, een minder dan Forum er wist te bemachtigen.
Partijleider Rutte benadrukte gisteren nog dat het klimaatakkoord waar het kabinet voor de zomer mee komt ‘niet links of rechts is’. ,,Dit kabinet bestaat uit een brede coalitie van vier partijen, dus het resultaat is sowieso een breed door de samenleving gedragen compromis.’’
Maar daar denkt een groot deel van de achterban anders over. Prominenten in het land verwijten de partijtop dat het ‘geen goed verhaal’ had bij de klimaatmaatregelen die het wil gaan nemen, zo blijkt uit een rondgang van deze krant.
Prominente VVD’ers stellen dat hun partij ‘zoekende’ is naar een ‘goed verhaal’ om duidelijk te maken waarom klimaatbeleid nodig zou zijn. ,,We hebben vanuit de VVD niet uitgelegd waar we mee bezig zijn. Het kwam uit de lucht vallen’’, zegt Herbert Raat, VVD-wethouder in Amstelveen bijvoorbeeld.
Lees hier het uitgebreide verhaal: De klimaatspanningen lopen hoog op bij de VVD (Premium)
© Copyright ANP 2019 VVD’ers: liever met Forum dan met GroenLinks
VVD’ers: liever met Forum dan met GroenLinks
MSN 06.04.2019 De helft van de VVD-stemmers bij de Provinciale Statenverkiezingen wil liever dat de partij met Forum voor Democratie samenwerkt op het gebied van klimaat dan met GroenLinks. Vier op de tien VVD-kiezers gaan liever met GroenLinks in zee, blijkt uit een peiling van EenVandaag onder 29.000 mensen. Daarvan zeggen ruim 2000 op de VVD te hebben gestemd bij de laatste verkiezingen.
Bijna de helft (48 procent) van de VVD-kiezers vindt overigens dat de partij de juiste koers op klimaat volgt. 38 procent is echter van mening dat de klimaatkoers te links is.
Het thema klimaat speelde ook een grote rol bij de mensen die in 2017 op de VVD hebben gestemd en bij de Statenverkiezingen zijn overgestapt naar Forum voor Democratie. 82 procent van de overgestapte VVD-kiezers zegt dat klimaatbeleid van invloed op hun stem is geweest, aldus het onderzoek.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a1c9a0be-5829-11e9-9815-0218eaf05005.jpg)
VVD’ers: liever met Forum dan met GroenLinks
Telegraaf 06.04.2019 De helft van de VVD-stemmers bij de Provinciale Statenverkiezingen wil liever dat de partij met Forum voor Democratie samenwerkt op het gebied van klimaat dan met GroenLinks. Vier op de tien VVD-kiezers gaan liever met GroenLinks in zee, blijkt uit een peiling van EenVandaag onder 29.000 mensen. Daarvan zeggen ruim 2000 op de VVD te hebben gestemd bij de laatste verkiezingen.
Bijna de helft (48 procent) van de VVD-kiezers vindt overigens dat de partij de juiste koers op klimaat volgt. 38 procent is echter van mening dat de klimaatkoers te links is.
Het thema klimaat speelde ook een grote rol bij de mensen die in 2017 op de VVD hebben gestemd en bij de Statenverkiezingen zijn overgestapt naar Forum voor Democratie. 82 procent van de overgestapte VVD-kiezers zegt dat klimaatbeleid van invloed op hun stem is geweest, aldus het onderzoek.
Bekijk meer van; GroenLinks forum voor democratie (fvd) volkspartij voor vrijheid en democratie (vvd)
De klimaatspanningen lopen hoog op bij de VVD
AD 06.04.2019 De VVD worstelt met haar klimaatstandpunten. Kiezers stapten vanwege ‘te links’ beleid over naar andere partijen, maar ook achtergebleven leden roeren zich, blijkt uit een rondgang. ,,We missen een goed verhaal’’, klinkt het intern.
Niets aan de hand mensen, doorlopen! De VVD heeft dan wel ‘één zeteltje’ verloren in de Eerste Kamer, maar het is slechts ‘jammer’ dat de partij net niet de grootste bleef. Dat is ongeveer het verhaal binnen de grootste regeringspartij, dezer dagen.
Uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel in samenwerking met deze krant, blijkt echter dat de zorgen (veel) groter zijn. Een groot deel van de kiezers die overstapten naar Forum voor Democratie deden dat omwille van het klimaatbeleid. En ook de achtergebleven kiezer spreekt van een ‘te linkse’ koers. Zelfs de leden die op partijcongressen vaak braaf de koers ondersteunen, geven een waarschuwing af. Meer dan de helft vindt de koers ‘te links’, nog eens 58 procent ziet niets in samenwerking met GroenLinks op dit gebied.
Premier Mark Rutte en minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) hebben opnieuw een ontmoeting met de klimaatspijbelaars. In februari spraken de scholieren ook al met de premier en de minister. © ANP
Klimaatspijbelaars boos over vertraging Klimaatakkoord
AD 05.04.2019 In een gesprek met minister-president Rutte hebben klimaatspijbelaars vanmiddag uitgehaald naar de premier en minister Wiebes van Klimaat. De scholieren zijn er boos over dat het Klimaatakkoord opnieuw is vertraagd. Op 24 mei gaan ze weer staken.
De Haagse scholieren van de actiebeweging Youth for Climate mochten vandaag voor de tweede keer in gesprek met Rutte en Wiebes, dit keer op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in Den Haag. In februari waren de klimaatspijbelaars al eens te gast in het Torentje van de minister-president.
Lees ook;
Enkele duizenden ‘klimaatspijbelaars’ op de been
Een paar uur vóór de bijeenkomst maakte Rutte bekend dat het definitieve Klimaatakkoord een paar weken vertraging oploopt. ,,Dit is wel een tendens’’, zegt scholier Pieter Lossie (17). ,,Direct bij het begin van het gesprek hebben we gezegd dat we hier boos over zijn. Het kabinet roept constant dat er draagvlak nodig is voor de klimaatmaatregelen. Maar op het moment dat je dingen uitstelt en politieke spelletjes gaat spelen, zorg je juist dat draagvlak verloren gaat.’’
De klimaatstakers, minister Wiebes en premier Rutte. In het midden (in blauw overhemd) scholier Pieter Lossie (17). © ANP
‘Haast geboden’
Volgens Lossie, die namens de Haagse klimaatspijbelaars het woord voert, begrepen Rutte en Wiebes hun zorgen wel. ,,De sfeer tijdens het gesprek was goed. Ze vinden het nog steeds belangrijk dat er draagvlak is, maar daarvoor willen ze eerst zekerheid bieden. Wij hebben gezegd dat ze nu écht haast moeten maken.’’
De scholieren staken op vrijdag 24 mei opnieuw voor het klimaat. Die dag gaan scholieren in de hele wereld de straat op om te demonstreren voor beter klimaatbeleid. Rutte en Wiebes hebben de scholieren tijdens het gesprek geprezen voor hun inzet, zo zegt Lossie. ,,Ze hebben niet gezegd dat we niet mogen spijbelen.’’
Premier Rutte op zijn persconferentie na de ministerraad ANP
Rutte over CO2-woede Klaver: ‘De man is helemaal in paniek over niets’
NOS 05.04.2019 Premier Rutte begrijpt niet waarom GroenLinks-leider Klaver zich de afgelopen dagen verontwaardigd en woedend heeft uitgelaten over de CO2-heffing van het kabinet. “De man is helemaal in paniek over niets”, zei Rutte op zijn wekelijkse persconferentie.
Klaver was gisteravond te gast bij het tv-programma Jinek, waar hij bezwaar maakte tegen wat hij de CO2-heffing van het kabinet noemt. Rutte: “Maar er is nog helemaal niks besloten.” Hij houdt het voor mogelijk dat de boosheid toneelspel van Klaver is.
Rutte: De man is helemaal in paniek over niets
De coalitiepartijen zijn volgens Rutte nog lang niet klaar met het uitwerken van de CO2-heffing. “Het is een enorme bak werk met heel veel technische aspecten. Het is niet zozeer politiek, maar ook technisch ingewikkeld.”
De kans is groot dat het kabinet op 26 april geen definitief klimaatakkoord kan presenteren. “Ik acht het niet uitgesloten dat we een paar weken langer nodig hebben.”
Op 13 maart 2019 kondigde het kabinet een CO2-heffing aan:
“Het kabinet zal daarom komen tot een verstandige en objectieve CO2-heffing om te zorgen dat bedrijven hun CO2-uitstoot daadwerkelijk terugdringen op een zodanige wijze dat we voorkomen dat bedrijven naar het buitenland vertrekken. (…). De opbrengst van de CO2-heffing zal worden gebruikt om de industrie te vergroenen.”
Minister Wiebes liet gisteren in een brief aan de Tweede Kamer weten dat er nog geen besluiten zijn genomen, ondanks krantenberichten dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
Op de vraag of hij de komende weken koffie gaat drinken met Klaver en PvdA-leider Asscher antwoordt Rutte dat dat niet veel zin heeft. “We weten wat zij willen, en we wachten op de doorrekeningen van hun plannen. Dat kan voor ons ook nog belangrijke informatie zijn.”
Maar uiteindelijk moet de coalitie hier zelf “een ei over leggen” zegt Rutte. Dat dat meer tijd kost vindt hij niet erg, omdat het kabinet vindt dat kwaliteit boven snelheid moet gaan.
“Wat je wilt is dat er iets uitkomt dat 30 jaar meegaat”, zegt hij. “En als we het slim doen halen we er ook nog heel veel economische groei uit. Maar dan moet je geen fouten maken zodat er aan het begin meteen banen verdwijnen.”
Bekijk ook;
Wiebes: nog geen uitwerking CO2-heffing, we voeren ‘verkennende gesprekken’
CO2-heffing wordt nog een ingewikkelde puzzel
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/107e499e-57bf-11e9-a0c3-0255c322e81b.jpg)
Rutte: langer werk aan klimaatakkoord
Telegraaf 05.04.2019 De uitwerking van het klimaatakkoord laat waarschijnlijk langer op zich wachten. Het kabinet zou nog deze maand met definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen. Maar dat blijkt zo’n „enorme bak werk” dat die datum vrijwel zeker niet wordt gehaald, aldus minister-president Mark Rutte tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
Vooral een CO2-belasting voor de zware industrie blijkt „technisch ongelofelijk complex.” Het kabinet heeft al besloten dat zo’n heffing er moet komen, omdat anders de industrie vrijwel zeker niet de gevraagde bijdrage zal leveren aan de vermindering van de uitstoot. Maar de belasting mag bedrijven niet de grens over jagen.
Berichten dat het kabinet zou aansturen op een vrij beperkte CO2-heffing, zetten afgelopen week veel kwaad bloed bij de oppositie. GroenLinks-leider Jesse Klaver sprak van kiezersbedrog. De ommezwaai van het kabinet, dat eerder nog weinig voelde voor een CO2-belasting, kwam immers kort voor de provinciale verkiezingen.
Rutte vindt de felle kritiek van Klaver erg voorbarig, omdat het kabinet nog helemaal geen besluit genomen heeft over de CO2-taks. „De man is helemaal in paniek om niks”, aldus de premier.
Definitief klimaatakkoord vertraagd: ‘Kwaliteit boven snelheid’
AD 05.04.2019 Het definitieve klimaatakkoord loopt vertraging op. Dat zei premier Mark Rutte vanmiddag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. Het kabinet is nog niet klaar met de uitwerking van de plannen, waaronder een CO2-belasting voor bedrijven.
De premier herhaalde dat de klimaatmaatregelen, die moeten bijdragen aan een reductie van de CO2-uitstoot met 49 procent in 2030, haalbaar en betaalbaar moeten zijn, maar dat tegelijkertijd voorkomen moet worden dat bedrijven Nederland verlaten.
,,Kwaliteit moet gaan boven snelheid, daarom is het heel goed mogelijk dat het definitieve eindrapport later volgt dan 26 april’’, aldus Rutte, die benadrukt dat het ‘technisch ongelooflijk complex’ is.
Ook zijn de doorrekeningen van GroenLinks en PvdA over hun voorgestelde CO2-heffing voor bedrijven nog niet binnen, waaruit moet blijken wat de verwachte effecten zijn op zowel de CO2-uitstoot als op zaken als vestigingsklimaat en werkgelegenheid.
Rutte wil die doorrekeningen afwachten en meenemen in de besluitvorming. Hij denkt wel dat de betrokken partijen er goed uit gaan komen en hoopt het rapport een aantal weken later alsnog te kunnen presenteren. ,,Ik taxeer ergens tussen half mei en begin juni.’’
Beperkte taks
Berichten dat het kabinet zou aansturen op een vrij beperkte CO2-heffing, zetten afgelopen week veel kwaad bloed bij de oppositie. GroenLinks-leider Jesse Klaver sprak zelfs van kiezersbedrog. De ommezwaai van het kabinet, dat eerder nog niets voelde voor een CO2-belasting, kwam immers kort voor de provinciale verkiezingen.
Rutte vindt die kritiek voorbarig, omdat het kabinet nog helemaal geen besluit genomen heeft over de CO2-taks. ,,De man is helemaal in paniek om niks’’, aldus de premier.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/be7e0c14-5760-11e9-a9d4-02d2fb1aa1d7.jpg)
Telegraaf 05.04.2019 Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) gaat de doorrekeningen die het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft gemaakt van het klimaatakkoord opnieuw tegen het licht houden. Dat zegt directeur Taco van Hoek in een interview met De Telegraaf.
De econoom, zelf jarenlang werkzaam geweest in de top van het Centraal Planbureau, heeft stevige kritiek op het rekenwerk van het PBL. Hij stelt onder andere dat kosten te laag worden ingeschat en dat onderbouwing voor berekeningen ontbreekt.
„Wij gaan nu met onze eigen kennis kijken naar de onderbelichte onderwerpen en de doorrekening om een economische visie te geven op wat de energietransitie en het klimaatbeleid betekenen voor Nederland”, legt Van Hoek uit.
Volgens de rekenmeester helpt dat om keuzes te maken die écht haalbaar en betaalbaar zijn. De EIB-directeur vindt dat het planbureau duidelijkheid moet geven over wat er nu wel en niet is berekend.
Wiebes: nog geen uitwerking CO2-heffing, we voeren ‘verkennende gesprekken’
NOS 04.04.2019 Het kabinet heeft nog geen uitgewerkt plan voor het belasten van Nederlandse bedrijven voor de uitstoot van CO2. Het kabinet is nog bezig met “verkennende gesprekken” met verschillende organisaties en wacht nog op bepaalde doorrekeningen.
Minister Wiebes reageert in een brief aan de Tweede Kamer op het bericht dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
Twee randvoorwaarden
In de brief benadrukt de minister de randvoorwaarden van het kabinet: de maatregel moet in 2030 zorgen voor 14,3 Mton CO2-reductie en bedrijven moeten door de maatregel niet naar het buitenland vertrekken. “Binnen deze twee randvoorwaarden liggen alle opties open”, schrijft de minister. “Het kabinet werkt aan een voorstel.”
Het kabinet maakte op 13 maart bekend toch bereid te zijn de door linkse partijen gewenste CO2-heffing in te voeren. Het moeten wel, zo benadrukte premier Rutte, “verstandige” heffingen zijn om te voorkomen dat door het vertrek van Nederlandse bedrijven banen verloren zouden gaan.
Oppositiepartijen PvdA en GroenLinks reageerden vandaag kritisch op de berichten dat het kabinet haar belofte toch niet wil nakomen. De partijen baseren hun argwaan op een uitgelekt concept, waarin staat dat bedrijven geen belastingen hoeven te betalen voor het eerste deel van hun CO2-uitstoot.
Platte heffing
PvdA-leider Asscher vindt dat het kabinet er een “bende” van maakt. De partij wil een eerlijke verdeling van de lasten voor de klimaatplannen en wil niet dat bedrijven ontzien worden ten koste van burgers.
GroenLinks-leider Klaver herhaalt dat er een zogenoemde platte heffing moet komen, dat wil zeggen een vaste heffing voor elke ton CO2 die wordt uitgestoten.
Voorbarig
Het is allemaal nog zeer voorbarig, zegt politieke verslaggever Ron Fresen. Bronnen in de coalitie benadrukken dat er nog geen enkel voorstel op tafel ligt. “Dat lijkt ook logisch, want er komen nog doorrekeningen van de plannen van GroenLinks en de PvdA. Daar wil de coalitie ook op wachten voordat ze een besluit nemen.”
Rechterkant
De CO2-heffing is zeker een onderwerp dat voor spanningen gaat zorgen, zegt Fresen. VVD en CDA zullen vrezen voor verlies van werkgelegenheid en het vertrek van bedrijven naar landen met minder stevige klimaatregels. “Deze partijen zullen aan de rechterkant hangen en zeggen dat het niet te gek moet worden.” Aan de andere kant staan D66 en ChristenUnie die willen dat de ambitieuze klimaatdoelen gehaald worden.
Fresen: “De CO2 heffing is typisch zo’n klimaatonderwerp waarmee het kabinet in de klem zit tussen linkse partijen die ze straks nodig hebben in de Eerste Kamer en de politieke situatie op rechts waar VVD en CDA de hete adem van Forum steeds meer voelen.”.
Het CO2-plan van het kabinet wordt eind april verwacht.
Bekijk ook;
Kabinet: minder energiebelasting voor burgers, toch CO2-heffing bedrijven
Kabinet maakt klimaatdraai, maar duidelijkheid komt pas in april
VVD in het nauw door verzet FVD en onvrede op links
Elsevier 03.04.2019 Voor de VVD verloopt de onderhandelingsfase na de Provinciale Statenverkiezingen uiterst moeizaam. Door het verzet van Forum voor Democratie leek de partij steun te gaan zoeken op links, maar GroenLinks en PvdA dreigen de klimaatplannen van het kabinet te gaan blokkeren. Zo is het zeer de vraag of het kabinet wel steun kan vinden voor het klimaatbeleid.
GroenLinks en PvdA vinden beperkte CO2-heffing wassen neusDe klimaatplannen van het kabinet staan op losse schroeven, meldt het AD. Het kabinet-Rutte III, dat straks een minderheid heeft in de Eerste Kamer, leek steun te kunnen verwachten van GroenLinks en PvdA om wetten door de senaat te krijgen, maar die partijen liggen nu dwars. Een week voor de verkiezingen kondigden premier Mark Rutte en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (beiden VVD) nog een nationale CO2-belasting voor bedrijven aan, maar een aanpassing van dat plan leidt tot onvrede op links.
Lees ook dit commentaar van Arendo Joustra: CO2-heffing is democratisch gezien een aanfluiting
Volgens het dagblad werkt minister Wiebes ‘achter de schermen’ aan een minder verstrekkende CO2-heffing, die alleen de meest vervuilende bedrijven zwaarder belast. Tweede Kamerlid Tom van der Lee (GroenLinks) spreekt tegenover de krant van ‘kiezersbedrog’, en stelt dat een heffing ‘voor het topje van de ijsberg’ nauwelijks geld oplevert. Daar sluit PvdA’er William Moorlag zich bij aan: ‘Rutte en Wiebes doen op deze manier een nieuw cadeaupapiertje om het boetesysteem voor bedrijven dat eerder is afgeserveerd.’ Hij wil net als GroenLinks dat huishoudens worden gecompenseerd voor de te verwachte doorberekening van bedrijven aan consumenten. Het kabinet is nu van plan om de opbrengst van de CO2-taks naar bedrijven terug te sluizen zodat die kolen en gas vaarwel kunnen zeggen.
Werkgeversorganisaties bezorgd over plannenVermoedelijk wordt de draai mede ingegeven door zorgen vanuit het bedrijfsleven: dinsdag stuurden de voorzitters van werkgeversorganisaties VNO-NCW (Hans de Boer) en MKB-Nederland (Jacco Vonhof) een brandbrief aan minister Wiebes en de Tweede Kamer waarin ze hun zorgen uiten over de vele onbeantwoorde vragen over het klimaatbeleid.
Lees dit commentaar van Rob Ramaker terug: CO₂-taks levert klimaat weinig op en schaadt economie
‘Alle industriële bedrijven in de EU betalen al een CO2-heffing door het Europese emissiehandelssysteem,’ schrijven de ondernemingsorganisaties over de nationale taks. ‘Nieuw onderzoek (…) in opdracht van het kabinet laat zien dat het internationale level playing field geen ruimte laat voor een nationale heffing hier bovenop.’ Ook stellen De Boer en Vonhof dat ‘de huidige politieke koers rond het klimaatakkoord (…) nog te veel de echte prijs ervan voor burgers’ maskeert. Daarnaast trekken VNO-NCW en MKB-Nederland de betrouwbaarheid van de berekeningen van het PBL in twijfel.
Als voorbeeld worden in de brief de kosten genoemd voor het ‘energiezuinig’ maken van een huis. Dat kost volgens het PBL 15.000 euro per huis. ‘Dat is weinig,’ reageren de werkgevers. ‘Gemiddeld kost het bijna energieneutraal maken van een woning namelijk al gauw zo’n 30.000 euro en het gasvrij en CO2-neutraal maken van oude woningen komt op wel 60.000 euro of meer.’ Veel ondernemers maken volgens De Boer en Vonhof bovendien dubbele kosten, omdat ze naast hun huis ook nog hun bedrijfspand moeten ‘verduurzamen’.
De VNO-NCW-voorzitter liet zich al vaker kritisch uit over de klimaatplannen, vooral de CO2-heffing. Toen Jesse Klaver in januari zijn wetsvoorstel indiende om die taks in te voeren, betichtte De Boer de GroenLinks-leider zelfs van fake news: ‘Hij is levensgevaarlijk bezig,’ zei hij destijds tegen NPO Radio 1. De werkgeversvoorman zei dat Klaver ‘tegenstellingen die er niet zijn’ creëert door te stellen dat de industrie ‘niet alleen de allergrootste vervuiler is, maar ook nog eens niets betaalt en dat de burger de dupe is’.
VVD en FVD botsen over formatie Noord-HollandOok aan de rechterkant van het politieke spectrum is het klimaat een splijtzwam. In Noord-Holland, waar Forum voor Democratie (FVD) de grootste partij werd, concludeerde informateur Hans Smits dat een coalitie met die partij in het provinciebestuur ‘zeer gering, zo niet onmogelijk’ is vanwege het klimaatstandpunt. Volgens landelijk fractievoorzitter Thierry Baudet wordt FVD buitengesloten door de VVD: hij denkt dat die partij ‘zich stiekem meer thuis voelt bij GroenLinks’.
ForumvoorDemocratie @fvdemocratie
Nadat Smits – die door Forum was aangesteld – zijn opdracht als informateur beëindigde, stelde GroenLinks dinsdagavond Tweede Kamerlid Laura Bromet aan als informateur. Zo hoopt de partij – die net als FVD en VVD negen zetels kreeg – de regie te voeren in het formeren van het provinciebestuur.
In Zuid-Holland, waar FVD eveneens de grootste partij werd, stelde de door Baudet aangestelde informateur Hans Wiegel maandag een coalitie met in elk geval FVD en de tweede partij VVD voor. Volgende week onderzoekt hij er de verdere mogelijkheden voor de Gedeputeerde Staten.
FVD wil meepraten over Klimaatwet in Eerste KamerForum voor Democratie herhaalde dinsdag ook de oproep om de Klimaatwet – niet te verwarren met het Klimaatakkoord – pas in de nieuwe samenstelling in de Eerste Kamer te behandelen. In principe stemt de senaat daar op 21 mei over, terwijl de nieuwe Eerste Kamer pas op 11 juni aantreedt.
Lees ook dit stuk van Carla Joosten: Eerste Kamer nu al politiek door Klimaatwet
In bovenstaande brief vraagt FVD-lijsttrekker in de Eerste Kamer Henk Otten aan senaatsvoorzitter Ankie Broekers-Knol (VVD) zich in te spannen om de behandeling van de wet op te schorten. Volgens Otten is het een ‘minachting van de Nederlandse kiezer’ als zijn partij niet de kans krijgt om mee te praten over Klimaatwet: ‘De afgelopen verkiezingen stonden immers vooral in het teken van het klimaatbeleid en kenden een aanzienlijk hogere opkomst dan gebruikelijk.’
Regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en de oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en SP stemden in juni in met de Klimaatwet. Daarin hebben ze afspraken gemaakt over het fors terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen CO2 tot 2050. De doelstellingen gaan veel verder dan was afgesproken in het Regeerakkoord.
Gerelateerde artikelen;
Klimaatplannen kabinet op losse schroeven
AD 03.04.2019 De klimaatplannen van het kabinet dreigen in duigen te vallen. De aangekondigde CO2-belasting voor bedrijven gaat niet ver genoeg voor GroenLinks en PvdA, terwijl het bedrijfsleven juist oproept af te zien van een nationale belasting.
Dat brengt premier Rutte en VVD-minister Wiebes van Klimaat in grote problemen. Het kabinet zit klem tussen de wensen van toekomstige gedoogpartners GroenLinks en PvdA – die straks nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer – en de wensen van het bedrijfsleven.
Lees ook;
Vorige maand maakte het kabinet een gebaar naar de linkse oppositie door onverwacht aan te kondigen dat er een nationale CO2-belasting voor bedrijven komt. Maar nu lijkt het erop dat het kabinet eind deze maand niet kiest voor een algemene belasting per uitgestoten ton CO2. Achter de schermen werkt Wiebes volgens bronnen aan een beperkte CO2-taks, waarbij alleen de meest vervuilende bedrijven een hogere belasting gaan betalen.
Kiezersbedrog
,,Dit ruikt naar kiezersbedrog’’, zegt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee. ,,Het levert nauwelijks geld op als je alleen een heffing invoert voor het topje van de ijsberg. Dit is niet genoeg om bedrijven te verleiden om af te stappen van vervuilende energiebronnen.’’
Rutte en Wiebes doen op deze manier een nieuw cadeaupapiertje om het boetesysteem voor bedrijven dat eerder is afgeserveerd, aldus William Moorlag.
Ook PvdA-Kamerlid William Moorlag is verbijsterd over de koers die het kabinet lijkt te hebben ingezet. ,,Rutte en Wiebes doen op deze manier een nieuw cadeaupapiertje om het boetesysteem voor bedrijven dat eerder is afgeserveerd.’’ Het Planbureau voor de Leefomgeving rekende vorige maand uit dat zo’n boetesysteem – waarbij bedrijven een boete moeten betalen als ze te veel CO2 uitstoten – niet effectief is.
De steun van GroenLinks of PvdA, of beide partijen, is vanaf juni noodzakelijk om de klimaatplannen van het kabinet door de Eerste Kamer te loodsen. Van der Lee en Moorlag zeggen het klimaatbeleid niet te steunen als de CO2-taks onvoldoende uit de verf komt. Een derde mogelijke gedoogpartner, Forum voor Democratie, is hoe dan ook mordicus tegen klimaatmaatregelen.
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland hebben gisteren een brandbrief naar Wiebes gestuurd. In die brief keren zij zich tegen de CO2-taks. Zij waarschuwen dat grote bedrijven Nederland verlaten als de nationale heffing er komt, met banenverlies tot gevolg.
CO2-taks
De bedrijven vinden het niet eerlijk dat zij bovenop die Europese CO2-beprijzing – waarvoor zij nu al betalen – met een Nederlandse belasting te maken krijgen. Met zo’n extra CO2-taks zou Nederland het eerste land in de Europese Unie zijn.
GroenLinks en PvdA zijn óók niet te spreken over de koers van het kabinet om de opbrengst van de beperkte CO2-taks helemaal terug te sluizen naar de bedrijven. Van dat geld kunnen zij dan maatregelen betalen om van kolen en het gas af te gaan. ,,Wij willen dat een deel van de opbrengst ook naar huishoudens gaat’’, zegt PvdA’er Moorlag.
Volgens Moorlag gaan bedrijven de kosten van de CO2-belasting voor een groot deel sowieso doorberekenen aan consumenten. ,,Daarom is het niet meer dan normaal dat je huishoudens daar meteen voor compenseert.’’ Ook GroenLinks wil dat huishoudens een deel van de opbrengst van de CO2-taks in hun portemonnee terugzien.
Binnen de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie wordt afwachtend gereageerd. De VVD wil niet reageren op ‘geruchten’ over een beperkte CO2-belasting. D66 en ChristenUnie rekenen er nog altijd op dat het kabinet met een ‘verstandig’ belastingplan komt.
Minister Eric Wiebes © ANP
Verstandig
Half maart, toen Rutte de CO2-heffing aankondigde, benadrukte hij dat die wel ‘verstandig’ moet zijn. Hij bedoelde daarmee dat de belasting de internationale concurrentiepositie van de Nederlandse industrie niet mag schaden. Zo noemde hij Tata Steel – een van de grootste vervuilers in ons land – van groot belang voor de werkgelegenheid en ‘een van de schoonste staalbedrijven ter wereld’. Tata Steel is fervent tegenstander van de CO2-taks.
Werkgeversclubs VNO-NCW en MKB-Nederland maken zich niet alleen zorgen over de CO2-taks. Zij vrezen ook dat huizenbezitters en ondernemers honderden miljarden euro’s moeten investeren in woningen en bedrijfspanden. Het Planbureau voor de Leefomgeving verwacht dat het 15.000 euro per huis kost om aardgasvrij te worden. Maar volgens de werkgevers kunnen de kosten voor het aardgasvrij en CO2-neutraal maken per huis oplopen tot 60.000 euro of meer.
Forum voor Democratie valt in Utrecht buiten de boot vanwege klimaatstandpunt
AD 03.04.2019 Informateur Bram van Ojik (GroenLinks) gaat met zes politieke partijen verder om de tafel om te verkennen welke van deze partijen een nieuw dagelijks bestuur van de provincie Utrecht kunnen vormen. Forum voor Democratie, in Utrecht naast GroenLinks de grote winnaar van de verkiezingen voor de Provinciale Staten, is niet één van deze partijen.
Van Ojik heeft de afgelopen weken gesprekken gevoerd met alle dertien partijen die vertegenwoordigd zijn in de Utrechtse staten. Hij laat nu weten dat GroenLinks, VVD, CDA, D66, PvdA en ChristenUnie tijdens die gesprekken hebben aangegeven over deelname aan een coalitie te willen praten.
In deze eerste selectie is volgens Van Ojik geen plek voor FvD vanwege het klimaatstandpunt van deze partij. Forum is tegen de plaatsing van nieuwe windmolens en voelt er ook niet voor om zonneweides aan te leggen in de provincie. ,,Binnen de groep van de zes genoemde partijen is dat een excentrisch standpunt, en op grond daarvan doet Forum nu niet mee.
Overigens is het wel zo, dat op andere punten wél met Forum zaken kan worden gedaan. Geen van de partijen heeft dan ook op voorhand Forum uitgesloten als gesprekspartner.’’ Van Ojik wijst erop dat de zeven politieke partijen die nu niet zijn geselecteerd, wel betrokken blijven bij de totstandkoming van een toekomstig coalitieakkoord.
Spanning
Bram van Ojik is op initiatief van GroenLinks op 22 maart als informateur aan de slag gegaan. Hij is bezig met een zogenoemde ‘brede verkenning’ onder de politieke partijen. Dit gebeurt ‘op basis van zowel inhoud, onderlinge relaties als proces’. Hiermee willen Provinciale Staten in beeld krijgen wat partijen bindt en waar een gemeenschappelijke basis ligt, maar ook waar spanning zit.
Na afronding van deze verkenning zal de informateur met een openbare rapportage zijn bevindingen, conclusies en een advies voor het vervolg aan Provinciale Staten uitbrengen. Het streven is om dit proces uiterlijk 12 april met de openbare bespreking van zijn rapportage af te ronden. ,,Maandag ga ik verder praten met de zes partijen. Mijn doel is om aan het einde van die week te kunnen rapporteren welke van deze zes partijen het nieuwe college van Gedeputeerde Staten van Utrecht willen gaan vormen.’’
De afgelopen vier jaar werd de provincie bestuurd door D66, GroenLinks en VVD. Bij de Statenverkiezingen van 18 maart jongstleden kreeg D66 te maken met een fors verlies van 4 zetels (nu nog 5 over).
Forum in brief aan Eerste Kamer: wacht met behandeling Klimaatwet tot nieuwe senaat
AD 02.04.2019 Forum voor Democratie heeft in een brief aan de Eerste Kamer opgeroepen de Klimaatwet pas te behandelen als de nieuwe senaat is geïnstalleerd.
In een brief, gericht aan huidig voorzitter Ankie-Broekers Knol, schrijft FvD-lijsttrekker Henk Otten dat Forum anders een kans wordt ‘ontnomen’ om aan het debat mee te doen.
De Klimaatwet is al aangenomen in de Tweede Kamer, maar moet nog door de Eerste Kamer. De senaat bepaalde juist onlangs dat de Klimaatwet op 14 mei zal worden behandeld. De nieuwe Eerste Kamer komt pas voor het eerst bijeen op 11 juni. Het is normaal dat de Eerste Kamer juist zoveel mogelijk lopende wetsontwerpen nog in de oude samenstelling behandelt.
Toch vindt Otten dat dit ‘een minachting van de kiezer’ zou betekenen. ,,De afgelopen verkiezingen stonden immers vooral in het teken van het klimaatbeleid en kenden een aanzienlijk hogere opkomst dan gebruikelijk.”
Otten schrijft dat hij alle huidige fractievoorzitters ook ‘met klem’ per brief zal verzoeken om de Klimaatwet later te behandelen. ,,Er is geen noemenswaardig bezwaar de behandeling (…) met enkele weken uit te stellen. Het gaat om beleid dat de komende decennia zijn beslag beoogt te krijgen. U staat bekend als zelfstandig denker en hoeder van instituties. Het zal het vertrouwen in de Haagse politiek (…) schaden als dit voorstel er in in de laatste weken van de zittingstermijn van de oude Eerste Kamer doorheen wordt geloodst.’’
Brief FvD © FvD
Meerderheid
Bij de Statenverkiezingen haalde Forum voor Democratie 13 zetels in de Eerste Kamer. Alleen PVV en Forum zijn tegen de Klimaatwet, waarmee er dus nog steeds een meerderheid voor het plan is.
De Klimaatwet is juist een initiatief van de Tweede Kamer dat de overheid verplicht om maatregelen te nemen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
Scheidend Senator Jan Nagel twijfelt nog of hij tegen het klimaatakkoord zal stemmen, net als zijn collega Martine Baay © ANP
50Plus hakt toch nog geen knoop door over standpunt klimaatwet
AD 02.04.2019 50Plus is er nog niet uit of de seniorenpartij eind mei in de Eerste Kamer tegen de klimaatwet zal stemmen. Eerder steunde de partij de veelbesproken initiatiefwet wél met overtuiging in de Tweede Kamer.
Volgens Eerste Kamerlid Jan Nagel zullen de twee Senatoren van 50Plus pas na de behandeling van de klimaatwet beslissen of ze de initiatiefwet steunen, laat hij telefonisch aan deze krant weten.
Het besluit van de 50Plus-Senatoren heeft hoe dan ook geen grote gevolgen; het plan van de overgebleven zeven Kamerfracties zal in de Senaat een ruime meerderheid halen.
Volgens Nagel zijn er zowel argumenten die vóór als tegen de klimaat pleiten. De klimaatverandering vereist wel degelijk actie, aldus de partijvoorzitter. Aan de andere kant lopen de kiezers van zijn partij al genoeg tegen financiële tegenvallers aan, zoals de pensioenkortingen.
Tegen
Opmerkelijk genoeg suggereerde fractieleider Henk Krol vanmorgen in de Volkskrant nog dat 50Plus overweegt in de Eerste Kamer tégen de klimaatwet te stemmen. Hij sprak in de krant van een ‘heel duidelijk’ signaal door de kiezers, dat een tegenstem van de seniorenpartij zou rechtvaardigen.
Nagel wil de uitspraken van Krol echter niet herhalen, laat hij weten.
Klimaatwet
De klimaatwet is oorspronkelijk ingediend door GroenLinks, PvdA, SP, D66, ChristenUnie, VVD en CDA. Later kwam 50Plus daarbij. In de wet wordt vastgelegd hoe het Nederlandse klimaatbeleid invulling geeft aan het akkoord van Parijs.
De Senaat besloot vorige week om de klimaatwet op 14 mei te behandelen. Dat betekent volgens een woordvoerder dat er ‘in principe’ op 21 mei over het voorstel wordt gestemd. Op 11 juni wordt de nieuwe Eerste Kamer geïnstalleerd.
Overigens zou ook in de komende Senaat – waarin het klimaat-sceptische Forum voor Democratie straks de grootste partij wordt – een ruime meerderheid de initiatiefwet over het klimaat steunen, blijkt uit de voorlopige zetelverdeling.
Onvrede over formatie Noord-Holland: was klimaatbeleid breekpunt of iets anders?
NOS 02.04.2019 Ze waren nog maar een paar dagen aan het praten toen gisteren bekend werd dat het in Noord-Holland waarschijnlijk niet gaat lukken: een provinciebestuur met de partij Forum voor Democratie.
Volgens Hans Smits, die als informateur met alle politieke partijen sprak, was het klimaatbeleid het belangrijkste inhoudelijke breekpunt. Maar sommige betrokkenen vinden dat hij te snel de stekker uit de gesprekken heeft getrokken.
De partijen in de Provinciale Staten willen eigenlijk met Smits debatteren, maar het geplande debat woensdag zal toch nietdoorgaan. De informateur voelt er niets voor om mee te doen aan een “sterk gepolitiseerd debat”. “Waarbij niet het proces maar de inhoud van gevoerde vertrouwelijke gesprekken het belangrijkste onderwerp is”, schrijft Smits in een briefje.
Hoofdrolspelers
De partijen willen weten waar de gesprekken precies op zijn stukgelopen. Want nu geven ze daar allemaal nog een andere invulling aan, blijkt uit gesprekken met hoofdrolspelers van Forum voor Democratie en VVD.
Wat speelt er allemaal? Laten we eerst eens kijken naar de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen in Noord-Holland. Daar werd Forum voor Democratie de grootste partij, op de voet gevolgd door GroenLinks. De VVD komt op nummer drie. De drie partijen hebben allemaal negen zetels in de Provinciale Staten.
Klimaat
Dat de gesprekken niet verder kunnen gaan vanwege meningsverschillen over het klimaat, noemt GroenLinks-fractievoorzitter Pels een “logische conclusie”. GroenLinks stond in de campagne wat dat betreft tegenover Forum voor Democratie en de VVD.
Met zijn tweeën waren die partijen er nog wel uitgekomen, wordt vandaag duidelijk. Johan Dessing, fractievoorzitter van Forum voor Democratie in Noord-Holland, noemt zijn partij “behoorlijk gelijkwaardig” met de VVD als het gaat om bijvoorbeeld zonneweides en windmolens. Cees Loggen van de VVD zet het nog zwaarder aan: “Sommige opmerkingen van Forum voor Democratie lijken geknipt en geplakt uit ons verkiezingsprogramma.”
Indringers
Volgens Dessing (Forum voor Democratie) speelt er meer dan alleen het klimaat. Hij bespeurde “argwaan” bij andere partijen, “tegenwerking” en zelfs “uitsluiting”. Zo moest hij zich verantwoorden voor uitspraken van partijleider Baudet, zegt hij. “Dat gaf ons het idee dat we als indringers werden behandeld.”
VVD-fractievoorzitter Loggen zegt inderdaad vragen te hebben gesteld over opmerkingen van Baudet. “Het gaat om een uitspraak over de rol, positie en capaciteit van vrouwen in onze samenleving en om een opmerking die een verband legt tussen ras en intelligentie.” Die laatste uitspraak kwam overigens niet van Baudet zelf, maar van zijn partijgenoot Yernaz Ramautarsing, die vorig jaar zou meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam maar zich terugtrok.
De Noord-Hollandse fractievoorzitter van FvD vindt de uitspraken van Baudet niet ter zake doen. “Het gaat er niet om of provinciale fractieleden Baudet in de ogen kunnen kijken, het gaat erom dat wij elkaar onderling in de ogen kunnen kijken.” Wel heeft hij volgens de VVD afstand genomen van de genoemde uitspraken. “En daarmee waren twee belangrijke belemmeringen weggenomen om verdere gesprekken met Forum te voeren”, zegt VVD-fractievoorzitter Loggen.
Het is een raadsel dat er geen verdere gesprekken volgen, aldus Cees Loggen, fractievoorzitter VVD (Noord-Holland).
Maar die gesprekken kwamen er dus niet. “Een raadsel”, zegt Loggen. Volgens hem had de informateur zijn opdracht niet helemaal helder en wist hij niet precies wat hij moest doen.
“Wat ik wel nog aan hem heb voorgelegd, is dat ik graag van Forum voor Democratie wilde weten hoe stabiel die fractie is. Annabel Nanninga is bijvoorbeeld niet alleen Statenlid, maar ook fractievoorzitter in Amsterdam en ze komt straks in de Eerste Kamer. Ik wilde weten of zij straks in de provincie aanwezig is als er bijvoorbeeld moet worden gestemd.”
Teleurgesteld
De VVD staat nog steeds open voor gesprekken met FvD. Maar die partij noemt de conclusie van de informateur “glashelder”. “Wij waren en zijn bereid om verantwoordelijkheid te nemen”, zegt fractievoorzitter Dessing. “Maar met deze gegevens hebben verdere gesprekken geen zin, moet ik tot mijn teleurstelling zeggen.”
Dessing vindt dat de bal nu bij GroenLinks ligt. Informateur Smits schreef gisteren al in zijn brief dat een coalitie met GroenLinks en de VVD “een reële kans op succes” heeft. Volgens GroenLinks-fractievoorzitter Pels zijn daar overigens nog “flink wat gesprekken” voor nodig, “omdat wij in de campagne ook tegenover elkaar hebben gestaan, bijvoorbeeld over windmolens”.
Zuid-Holland
Dat Forum voor Democratie in Noord-Holland – waarschijnlijk – niet in het provinciebestuur komt, wil trouwens niet zeggen dat dat nergens zal lukken. De partij praat in veel meer provincies mee. En in bijvoorbeeld Zuid-Holland ziet informateur en VVD-coryfee Hans Wiegel juist wél kansen voor een bestuur met Forum voor Democratie.
Dinsdagavond werd bekend dat het GroenLinks-Kamerlid Bromet de nieuwe informateur wordt om een coalitie in Noord-Holland te vormen. Bromet was eerder wethouder van de gemeente Waterland. “Bromet heeft haar sporen in Noord-Holland verdiend”, zegt de partij in een persbericht.
Bekijk ook;
Waarschijnlijk geen Forum voor Democratie in provinciebestuur Noord-Holland
Wiegel koerst af op coalitie met Forum en VVD in Zuid-Holland
‘Kans dat FvD echt gaat meebesturen in provincie erg klein’
Klimaatstandpunt dreigt Forum plaats in provinciebesturen te kosten
AD 02.04.2019 Ze waren de grote winnaars van de verkiezingen, maar Forum voor Democratie dreigt buiten de provinciebesturen te vallen. Andere partijen zien er niets in te stoppen met klimaatbeleid. Partijleider Thierry Baudet houdt de moed erin. ,,We doen het maximale.’’
In Noord-Holland wist informateur Hans Smits, nota bene door Forum aangesteld, na vijf dagen al genoeg. ,,De kans op programmatische overeenstemming tussen FvD en andere partijen is zeer gering, zo niet onmogelijk. Het belangrijkste breekpunt betreft hierbij het klimaatbeleid.”
Gevolg is dat de partij van Baudet, vanuit het niets de grootste partij in de Haarlemse Statenzaal, na een week snuffelen al buitenspel staat. Smits adviseert nu een poging met VVD en GroenLinks, de tweede en derde partij. Het leidde tot geprikkelde reacties uit de Forum-hoek. ,,De VVD slaat gewoon linksaf”, zegt partijleider Thierry Baudet. ,,Ze luisteren niet naar heel veel mensen die dat niet willen.’’
Ook Henk Otten, lijsttrekker voor Forum in de Senaat, stelt dat de VVD ‘niet bereid was tot samenwerking met FvD, de grootste partij van Noord-Holland’.
Breekpunt
Klopt niks van, stelt Cees Loggen, fractieleider van de VVD in Noord-Holland. Hij zegt ‘afstand te nemen’ van de conclusie van informateur Hans Smits. ,,Zo ver zijn we helemaal niet gekomen. In het gesprek met Smits is het woord ‘klimaat’ niet eens gevallen’’, aldus Loggen.
Wel hebben andere partijen een breekpunt gemaakt van het thema, leert een kleine rondgang. D66 bijvoorbeeld wil niet in een coalitie met partijen ‘die de uitdagingen waarvoor Noord-Holland staat uit de weg gaan’. ,,Klimaat is er daar één van”, zegt partijleider Ilse Zaal. Zonder een partij als D66 wordt het voor Forum en VVD moeilijk om een meerderheid te vinden, ook met CDA en PVV erbij komen de partijen zetels te kort.
Baudet heeft de hoop nog niet helemaal opgegeven, maar hij is realistisch: ,,Achter de schermen zijn allerlei gesprekken gaande.’’ Hij zegt zelfs: ,,Wij doen onze uiterste best om weer een herstart te maken, maar het ziet er moeilijk uit.’’
Nieuwkomer
Groter lijkt de kans op regeringsdeelname in provincies waar een rechtse meerderheid wél tot de mogelijkheden behoort, Zuid-Holland bijvoorbeeld. Daar wil informateur Hans Wiegel onderzoeken of een coalitie met Forum voor Democratie en VVD mogelijk is. Met CDA en PVV erbij hebben ze 29 van de 55 zetels, met SGP en 50Plus erbij zelfs 33.
Ook in Overijssel wordt nadrukkelijk gekeken naar een poging over rechts, met in elk geval CDA, PVV en Forum. En ook in Brabant is Forum nog volop in de race. Bronnen rond het proces melden dat de nieuwkomer mogelijk onderdeel wordt van de eerste verkenningspoging. In Gelderland staat de VVD als grootste partij zeker open voor samenwerking met Baudets partij, zei voorman Jan Markink deze week op Radio 1. In Flevoland, waar Forum de grootste werd, moet het spel nog beginnen. Daar worden de stemmen momenteel herteld.
Forum toont zich nog steeds hoopvol. ,, We doen ons best om het maximale uit te halen”, zegt Baudet. Senaatslijsttrekker Henk Otten denkt niet dat het onderhandelingsresultaat in Noord-Holland maatgevend is voor andere provincies. ,,Ik denk juist dat het kan helpen. De VVD zal niet in alle provincies in zee willen gaan met GroenLinks, want hun kiezers gaan hen dat aanrekenen. In de reacties op internet zie ik dat VVD’ers heel kritisch zijn. Wellicht ligt er nu juist meer druk om in allianties met Forum te stappen.”
Ergernis
Toch zal er heel wat moeten gebeuren. Allereerst is daar de vertrouwenskwestie. Veel provinciale politici vinden het moeilijk om de Forum-kandidaten goed in te schatten. In Noord-Holland ging lijsttrekker Johan Dessing volgens andere partijen het inhoudelijke debat herhaaldelijk uit de weg. Dat zorgde voor ergernis. Ook in Gelderland lukte het VVD-leider Markink tot nu toe niet om hoogte te krijgen van zijn nieuwe collega’s. ,,Het blijft hangen in de algemeenheden die op hun site staan.”
Mocht er toch een inhoudelijk gesprek tot stand komen – ook enkele omstreden uitspraken van Forum-voorman Baudet staan dat voor veel partijen in de regio nog in de weg – blijft toch een inhoudelijk struikelblok: het klimaatbeleid. Forum wil geen windmolens en zonneparken erbij, terwijl een grote Kamermeerderheid van CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, PvdA, SP, VVD en 50PLUS in december juist instemde met de Klimaatwet. Uitvloeisel van die wet is dat er veel meer groene energie opgewekt gaat worden – júíst in de provincies.
De vraag is of partijen als VVD en CDA op provinciaal niveau een compleet andere koers gaan varen dan landelijk, om Forum tegemoet te komen en een coalitie te kunnen vormen. Voor Forum lijkt er inhoudelijk weinig anders te rapen in de provincies. Op het gebied van immigratie – een ander kroonjuweel van de partij – hebben die niets te zeggen.
Nijpels: Definitief klimaatakkoord in juni, industrie moet doel halen
NU 27.03.2019 Een definitief klimaatakkoord, ondertekend en goedgekeurd door het parlement en kabinet, zal volgens Ed Nijpels pas in juni van dit jaar klaar zijn. Aanvankelijk werd gerekend op december vorig jaar. De industrie moet nog veel werk verzetten.
Dat zei zei Nijpels, de voorzitter van het overlegorgaan dat de conceptklimaatplannen bedacht, woensdag tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer.
Uit doorrekeningen van de klimaatplannen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bleek dat het doel van 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met alle conceptvoorstellen waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Met name de industrie bleef achter met de nodige vermindering van tonnen CO2. “Er zal een andere route moeten worden bewandeld”, aldus Nijpels.
Zie ook: Planbureau: Klimaatdoel waarschijnlijk niet gehaald, industrie blijft achter
Door industrie zelf bedacht plan is te vaag
De sector bedacht zelf een bonus- en boetesysteem waarmee bedrijven plannen hoe zij het klimaatdoel willen halen moeten indienen. Lukt dat niet of werken zij niet mee, dan krijgen ze een boete. Lukt het wel, dan maken ze aanspraak op subsidie.
De planbureaus vonden dit echter te vaag en rekenden het voorstel niet eens door. Het kabinet kondigde op dezelfde dag aan een CO2-heffing uit te werken, een veel strenger middel waar GroenLinks, PvdA, milieuclubs en vakbonden al veel langer om vroegen.
Er wordt door het kabinet ook gekeken welke aanvullende maatregelen de landbouwsector kan nemen om meer CO2 te besparen. Alle maatregelen bij elkaar vormen volgens Nijpels een grote stap. “Als de industrie levert wat zij moet leveren, dan is een deel van het gat al gedicht”, aldus Nijpels.
In april stuurt minister Eric Wiebes (Klimaat) meer informatie over hoe alle aanvullende plannen uitgewerkt zullen worden. Als van alle maatregelen bekend is wat ze kosten, wie ze gaat betalen en hoeveel CO2-besparing ze opleveren, is de politiek aan zet om er een definitief klimaatakkoord van te maken.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/00dbbd52-4aed-11e9-968a-02d2fb1aa1d7.jpg)
Rekenmeesters: energierekening veel hoger
Telegraaf 20.03.2019 Na een storm van kritiek heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nieuwe berekeningen gemaakt over de hoogte van de energierekening. De rekenmeesters voorspellen voor 2020 nu opeens een veel hogere energierekening.
Het kabinet gebruikte eerder oude PBL-ramingen bij beweringen dat de energienota dit jaar wel zou meevallen. Het CBS corrigeerde dat later: de gemiddelde stijging is dit jaar zo’n 340 euro. Het planbureau rekent nu voor dat huishoudens volgend jaar 228 euro meer betalen ten opzichte van de oude voorspelling uit 2017.
Het PBL corrigeert ook haar eigen voorspelling uit dat jaar door met een hoger energieverbruik te rekenen. Desondanks blijft het planbureau rekenen met een lager energieverbruik dan bijvoorbeeld Vereniging Eigen Huis en particuliere vergelijkingswebsites doen.
Het kabinet heeft na de reuring besloten om de belasting op energie te verlagen. Met hoeveel en hoe, dat wordt pas eind april, na de Provinciale Statenverkiezingen, bekendgemaakt. Wel duidelijk is dat de taksverlaging niet meer voor dit jaar geldt. Pas vanaf 2020 kan het mes erin.
Bekijk ook:
Burgers nog geen klap wijzer over klimaatkosten
Bekijk ook:
Energierekening dit jaar niet omlaag
Bekijk ook:
Energierekening treft senioren extra hard
Bekijk meer van; energierekening planbureau voor de leefomgeving (pbl) vereniging eigen huis
Rekenmeesters: energierekening veel hoger
MSN 20.03.2019 Na een storm van kritiek heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nieuwe berekeningen gemaakt over de hoogte van de energierekening. De rekenmeesters voorspellen voor 2020 nu opeens een veel hogere energierekening.
© Hollandse Hoogte De specificatie van leveringskosten
Het kabinet gebruikte eerder oude PBL-ramingen bij beweringen dat de energienota dit jaar wel zou meevallen. Het CBS corrigeerde dat later: de gemiddelde stijging is dit jaar zo’n 340 euro. Het planbureau rekent nu voor dat huishoudens volgend jaar 228 euro meer betalen ten opzichte van de oude voorspelling uit 2017.
Het PBL corrigeert ook haar eigen voorspelling uit dat jaar door met een hoger energieverbruik te rekenen. Desondanks blijft het planbureau rekenen met een lager energieverbruik dan bijvoorbeeld Vereniging Eigen Huis en particuliere vergelijkingswebsites doen.
Het kabinet heeft na de reuring besloten om de belasting op energie te verlagen. Met hoeveel en hoe, dat wordt pas eind april, na de Provinciale Statenverkiezingen, bekendgemaakt. Wel duidelijk is dat de taksverlaging niet meer voor dit jaar geldt. Pas vanaf 2020 kan het mes erin.
Nederlanders zijn positiever over klimaatplannen van kabinet
NU 19.03.2019 Nederlanders zijn iets positiever geworden over de klimaatplannen van het kabinet, blijkt dinsdag uit onderzoek door I&O Research in opdracht van het AD.
33 procent van de respondenten oordeelt positief over het vorige week door premier Mark Rutte aangekondigde klimaatbeleid. 27 procent van de ondervraagden is negatief over de plannen.
Drie weken geleden was nog ruim een kwart van de Nederlanders positief en een derde negatief over het beleid.
Nederlanders zijn vooral tevreden over het besluit om een CO2-belasting voor bedrijven in te voeren. Ruim 76 procent is daar tevreden mee.
‘VVD-achterban waardeert leiderschap Rutte’
Ook de verlaging van de energierekening voor burgers scoort goed: 73 procent van de kiezers steunt die maatregel. GroenLinks wordt gezien als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen, op de voet gevolgd door D66.
Volgens Peter Kanne van I&O Research werd verwacht dat de ommezwaai van Rutte tot electorale verschuivingen zou leiden, maar dat blijkt niet het geval te zijn.
“Een deel van de VVD-achterban vindt het vervelend dat Rutte een ruk naar links heeft gemaakt, maar de meeste kiezers waarderen dat de premier leiderschap toont”, aldus Kanne.
In 60 seconden: De opwarming van de aarde
Lees meer over: Binnenland
Nederland positief over ‘klimaatdraai’ kabinet
AD 19.03.2019 Nederland is iets positiever geworden over de klimaatplannen van het kabinet nadat premier Rutte vorige week een andere klimaatkoers aankondigde. Toch leiden de nieuwe maatregelen, waaronder een CO2-taks voor bedrijven, niet tot verschuivingen in de peilingen.
Was drie weken geleden nog een derde van de Nederlanders negatief en ruim een kwart positief over het klimaatbeleid, nu is dat precies andersom: 33 procent oordeelt positief en 27 procent negatief. Dat blijkt uit landelijk representatief onderzoek door I&O Research in opdracht van deze krant.
Sinds premier Rutte vorige week bekendmaakte dat de energierekening voor huishoudens omlaag gaat en bedrijven meer moeten gaan betalen, zijn Nederlanders positiever gestemd over alle plannen om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen. Het besluit om een CO2-belasting voor bedrijven in te voeren – iets waar de VVD van Rutte altijd tegen was – krijgt de goedkeuring van 76 procent van de kiezers. Van de VVD-stemmers is zelfs 77 procent voor.
Ook de verlaging van de energierekening voor burgers krijgt een warm onthaal: 73 procent van de kiezers steunt die maatregel. Dat de landbouwsector meer moet gaan bijdragen aan de CO2-reductie wordt gesteund door 59 procent van de kiezers. Vooral de achterban van SGP, PVV, CDA en ChristenUnie is hier negatief over.
GroenLinks ‘winnaar’
GroenLinks wordt door de meeste Nederlanders gezien als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen. De verwachting is dat de regeringspartijen na de verkiezingen van morgen hun meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraken, waardoor de steun van oppositiepartijen noodzakelijk kan worden om te kunnen doorregeren.
Van de GroenLinks-kiezers ziet maar liefst 57 procent de eigen partij als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen. Dit beeld overheerst ook bij de kiezers van bijna alle andere partijen. Na GroenLinks wordt coalitiepartij D66 veel gezien als winnaar. Een op de drie VVD’ers (37 procent) vindt dat de VVD als winnaar uit de bus is gekomen.
Vergeleken met vorige week zijn er nauwelijks verschuivingen in de electorale krachtsverhoudingen. De ‘klimaatdraai’ van het kabinet heeft daarmee bijna geen impact op de peilingen. Volgens I&O Research zet de groei van Forum voor Democratie door. De partij van Thierry Baudet zou met tien zetels in de Eerste Kamer kunnen belanden. Daarmee nadert Forum voor Democratie de VVD, die op elf zetels zou uitkomen en de grootste partij zou blijven.
‘Kiezers waarderen leiderschap’
,,De verwachting was dat de ommezwaai van het kabinet voor electorale verschuivingen zou zorgen, maar dat is niet het geval’’, zegt Peter Kanne van I&O Research. ,,Een deel van de VVD-achterban vindt het vervelend dat Rutte een ruk naar links heeft gemaakt, maar de meeste kiezers waarderen dat de premier leiderschap toont.’’
Volgens Kanne heeft het kabinet met de nieuwe klimaatplannen voorgesorteerd op de uitkomsten van de verkiezingen. ,,Kiezers realiseren zich dat de coalitiepartijen moeten samenwerken met partijen als GroenLinks en de PvdA om een meerderheid in de Eerste Kamer te krijgen. Dat verklaart ook dat GroenLinks nu geen zetelwinst pakt, terwijl die partij wél als winnaar van de nieuwe klimaatplannen wordt gezien.’’
Ondanks het positieve oordeel van de meeste kiezers zijn veel Nederlanders argwanend. Ruim de helft (54 procent) vindt het nog steeds niet duidelijk wat het Klimaatakkoord precies inhoudt. Ook heeft 53 van de kiezers er geen vertrouwen in dat het kabinet de energierekening voor burgers daadwerkelijk gaat verlagen.
,,Het wantrouwen zit diep’’, zegt onderzoeker Kanne. ,,Afgelopen december zei staatssecretaris Mona Keijzer nog dat het wel zou meevallen met de stijging van de energienota dit jaar. Van die voorspelling bleek vorige maand niets te kloppen. Dat maakt dat de meeste Nederlanders nu zeggen: éérst zien, dan geloven.’’
Een exterieur van de Nuon kolencentrale Hemweg 8. De energiemaatschappij wil het terrein in het Westelijk Havengebied bij sluiting van de centrale gebruiken voor duurzame energie. © ANP
‘Tienduizenden nieuwe banen door klimaatakkoord’
AD 18.03.2019 Het klimaatakkoord kan zorgen voor wel 72.000 nieuwe banen in Nederland in 2030. Dat stelt de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) na onderzoek. Werkgeversorganisaties hadden eerder juist gewaarschuwd dat de klimaatplannen zoals de CO2-heffing voor het bedrijfsleven voor banenverlies kunnen zorgen.
Volgens het onderzoek van ECN, onderdeel van TNO, komen er voor elke verloren baan in de fossiele sector (kolen en olie) zeven klimaatbanen terug. In totaal komen er 42.000 tot 78.000 voltijdsbanen bij aan nieuwe werkgelegenheid door het klimaatakkoord. Daar staat een verlies van 6000 tot 11.000 voltijdsbanen in de fossiele sector tegenover.
Lees ook;
Veel vragen over nieuwe klimaatkoers van kabinet
De energienota gaat omlaag, toch CO2-heffing voor industrie
De meeste klimaatbanen zitten in projectontwikkeling, bijvoorbeeld van duurzame energie en energie-infrastructuur, in de bouw en installatie, zoals voor een aardgasvrije gebouwde omgeving, aanvullende diensten rond de energietransitie en ook mobiliteit.
‘Extra inzet nodig’
,,Het klimaatakkoord is een grote kans voor de Nederlandse economie en de werkgelegenheid. Tegelijkertijd hebben veel bedrijven in onze sector nu al grote moeite om voldoende mensen te vinden: energiebedrijven, netbeheerders, projectontwikkelaars, isolatiebedrijven en installateurs van zonnepanelen en warmtepompen.
Extra inzet is nodig voor (technische) opleidingen, werving en bij- en omscholing. Zo kunnen we de transitie uitvoeren en de werkgelegenheidskansen grijpen. Het is ook belangrijk om werknemers in de fossiele sector een goede toekomst te bieden”, aldus NVDE-directeur Olof van der Gaag.
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vrezen dat de CO2-heffing kan leiden tot het verlies van bedrijvigheid en arbeidsplaatsen, omdat bijvoorbeeld bedrijven Nederland verlaten. De precieze plannen voor een CO2-heffing wachten de werkgevers af.
Ze wezen er eerder op dat het doel van terugdringing van CO2-uitstoot ,,zonder onnodig verlies van banen in Nederland’’ niet uit het oog mag worden verloren.
Lees ook: Klaar met alle meningen over klimaatverandering? Dit zijn de feiten (Premium).
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93f864ec-48a3-11e9-9b94-02d1dbdc35d1.jpg)
Premier Mark Rutte en minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) geven een reactie na afloop van de presentatie van de planbureaus over de doorrekening van het ontwerp-klimaatakkoord. Ⓒ ANP
Nederlanders: klimaatdraai was verkiezingsstunt
Telegraaf 17.03.2019 De nieuwe klimaatdeal waar het kabinet en de coalitiepartijen de afgelopen week mee kwamen wordt door Nederlanders gezien als verkiezingsstunt. Meer dan 70 procent van de bevolking denkt dat de ommezwaai gebeurde, omdat de Statenverkiezingen op stapel staan. Dat blijkt uit een peiling van Maurice de Hond.
In de deal kondigden premier Rutte en minister Wiebes (Economische Zaken) aan dat ze bedrijven een hogere CO2-belasting willen laten betalen en dat de overheidsbelasting op de energierekening omlaag gaat. Daarnaast moeten sommige autoplannen van tafel. Het gaat om het extra verhogen van de motorrijtuigenbelasting en een nieuwe klimaattaks op autobezit. Een verhoging van accijns op diesel en benzine zit nog wel in het vat, evenals een andere klimaattaks van 350 euro die moet worden betaald bij het kopen van een nieuwe auto.
De groene plannen werden eerder geopperd in het concept-klimaatakkoord waar het kabinet en de coalitiepartijen al maanden op kauwen. Sommige van die plannen willen VVD, CDA, D66 en CU dus aanpassen. Maar hoe ze dat precies willen gaan doen, vertellen ze pas na de verkiezingen.
In het ochtendprogramma WNL op Zondag bestreed premier Rutte dat het een verkiezingsstunt was. Wel wilde de coalitie voorkomen dat er voor de stembusgang zou ’worden geshopt’ in de doorrekening van de plannen uit het klimaatakkoord. „Het draagvlak had deze week kapot kunnen gaan.”
Uit de peiling van Maurice de Hond blijkt dat het gros van de kiezers wel denkt dat het een verkiezingsstunt betrof. De helft van de Nederlanders is blij met de aangepaste plannen, de andere helft niet. Van alle partijen staan D66’ers het hardst (91procent) te juichen, gevolgd door GL (81 procent). PVV’ers (13 procent), FvD’ers (14 procent) en 50Plussers (26 procent) pruimen het juist niet.
Het gros van de ondervraagden (59 procent) vindt het erg dat als ten behoeve van het klimaat de koopkracht daalt. En slechts 35 procent vindt dat Nederland voorop moet lopen bij het nemen van klimaatmaatregelen. Ruim 80 procent denkt dat het verleggen van de klimaatkosten naar het bedrijfsleven, alsnog door de burger betaald zal worden.
Opvallend is dat kiezers die bij de VVD en het CDA zijn weggelopen een stuk minder enthousiast zijn over de klimaatplannen, dan de kiezers die bij deze twee partijen zijn blijven plakken. Bijna 70 procent van de mensen die de VVD de rug heeft toegekeerd vindt dat de coalitie nu GroenLinks-beleid aan het uitvoeren is. Bij het CDA is dat bijna 60 procent.
Bekijk meer van; coalities volkspartij voor vrijheid en democratie (vvd) klimaat verkiezingen peilingen
Rutte opent deur voor klimaatdialoog met GroenLinks en PvdA
NU 15.03.2019 Premier Mark Rutte staat ervoor open om met GroenLinks en PvdA samen te werken om een CO2-belasting in te voeren en de energierekening te verlagen. De coalitie dreigt de meerderheid in de senaat te verliezen en is daarna aangewezen op steun van één of meer oppositiepartijen.
“Wij regeren niet in isolatie”, zei de minister-president donderdag in het Kamerdebat over de doorrekeningen van de conceptklimaatplannen.
Op 20 maart zijn de Provinciale Statenverkiezingen die bepalend zijn voor de samenstelling van de Eerste Kamer. Trends in de peilingen laten al langere tijd zien dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de minimale meerderheid in de senaat dreigen te verliezen.
De oproep van GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver om na 20 maart met elkaar aan tafel te gaan zitten om over steun voor de klimaatplannen te praten, werd door de premier positief beantwoord.
GroenLinks en de PvdA pleiten al langer voor de invoering van een CO2-belasting. Hun varianten worden momenteel nog doorgerekend en zullen wat Rutte betreft ter overweging worden meegenomen voor het definitieve klimaatakkoord, dat eind april rond moet zijn.
‘Het denken over klimaatbeleid is veranderd’
PvdA-leider Lodewijk Asscher is blij met de opstelling van het kabinet en toonde zich bereid het gesprek aan te gaan. “Het denken over klimaatbeleid is veranderd. Het gebeurt niet elke dag dat een centrumrechts kabinet zegt dat het eerlijker moet.”
De sociaaldemocraat stelde wel alvast als eis dat de opbrengsten van de CO2-belasting deels naar de burger moeten. Nu stelt het kabinet voor de belasting aan de industrie terug te geven om te vergroenen.
CDA’er Sybrand Buma maakt het in principe niet uit wat er met de opbrengsten van de CO2-taks gebeurt, zolang de belasting ervoor zorgt dat de industrie vergroent en niet uit Nederland vertrekt.
Op 20 maart 2019 stemmen we ook voor iets anders dan op het biljet staat…
Rekeningrijden en verlaging energienota
Klaver nam alvast een voorschot op de constructieve houding van de coalitie en stelde voor om de verhoging van de energierekening al voor dit jaar terug te draaien, een wens die door de gehele coalitie gedeeld wordt. Hoewel minister Eric Wiebes (Klimaat) het een sympathiek idee vindt, is het onmogelijk omdat de Belastingdienst daartoe niet in staat is.
Ook rekeningrijden staat hoog op het lijstje van Klaver. D66 is daar eveneens voorstander van, maar het ligt volgens Wiebes niet in de lijn der verwachting dat de belasting op autogebruik het definitieve klimaatakkoord zal halen.
‘De stijging van de energierekening was te gortig’
Woensdag presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de kosten en effecten van de conceptplannen van het klimaatbeleid.
Daaruit blijkt dat de gewenste CO2-reductie van 49 procent in 2030 waarschijnlijk niet gehaald zal worden, de lasten voor huishoudens zwaarder zijn dan voor bedrijven en dat de laagste inkomens er zonder koopkrachtreparatie het meest op achteruitgaan.
Met het oog op de verkiezingen nam het kabinet een voorschot op het definitieve klimaatakkoord: er komt een CO2-taks en de energienota voor huishoudens gaat per 2020 omlaag. “De stijging van de energierekening was te gortig”, zei D66-fractievoorzitter Rob Jetten.
Steun, scepsis en waarschuwingen
De aangekondigde maatregelen konden in de Kamer rekenen op steun, maar ook op scepsis en waarschuwingen voor de kiezer.
Voor SP-leider Lilian Marijnissen is het allemaal nog te vaag. “Hoeveel gaat de energierekening dan omlaag? Wat is het eerlijke deel dat het bedrijfsleven gaat betalen?”
Marijnissen waarschuwde voor een nieuwe VVD-verkiezingsstunt, een nieuwe verkiezingsbelofte van premier Rutte. “Eerder beloofde de premier het eigen risico niet te verhogen, dat er geen cent naar de Grieken zou gaan en dat iedereen 1.000 euro zou krijgen. Wat zijn de beloften van deze premier waard?”, zei de socialist.
Ze stelde vast dat het een feit is dat de energierekening volgende maand met geen cent daalt en dat ook niet duidelijk is hoe de rekening er per 2020 wel uit zal zien.
‘VVD laat zich gijzelen door GroenLinks’
Ook PVV-leider Geert Wilders waarschuwde de kiezer voor wat hij een list noemt. “Trap er niet in”, aldus Wilders. “Er is maar één manier om de energierekening echt te verlagen en dat is premier Rutte en deze coalitie naar huis sturen.”
Wat Wilders betreft is een stem op de VVD op 20 maart een stem op GroenLinks. “De VVD laat zich gijzelen door GroenLinks.”
VVD’er Klaas Dijkhoff reageerde daarop dat de VVD is aangewezen op partijen die ervoor openstaan om samen te werken. Hij ziet dat de PVV daar niet toe bereid is.
Zie ook: ‘We willen met z’n allen naar die stad’
Baudet verlaat debat voor tv-programma
Thierry Baudet van Forum voor Democratie liet in het debat weten de cijfers van de onafhankelijke rekenmeesters van het CPB en het PBL niet serieus te nemen. Volgens de eigen berekeningen gaat de klimaattransitie “1.000 miljard” euro kosten.
Dat bedrag is al meerdere keren nagerekend, maar blijkt niet te kloppen. Ook het kabinet spreekt dit tegen. “Baudet telt investeringen, kosten, subsidies en belastingen bij elkaar op. Dan krijg je dubbeltellingen”, zei Wiebes al eerder.
Baudet maakte het einde van het debat overigens niet mee. Na zijn eigen inbreng verliet hij de Tweede Kamer voor een optreden in het tv-programma Pauw en Jinek.
Ook PvdA’er Asscher was uitgenodigd, maar zegde het tv-optreden af. “Mijn kiezers verwachten van mij dat ik het in het #klimaatdebat voor ze opneem”, twitterde hij.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Provinciale Statenverkiezingen
Minister Wiebes, premier Rutte en GroenLinks-leider Klaver voor aanvang van het klimaatdebat ANP
Oppositie eist snelle verlaging energiebelasting, coalitie doet geen belofte
De oppositiepartijen GroenLinks, SP en PVV vinden dat het kabinet snel moeten regelen dat de energiebelasting voor burgers omlaag gaat.
NOS 14.03.2019 De energiebelasting voor burgers moet nog dit jaar, en niet pas in 2020 omlaag. Oppositiepartijen zoals GroenLinks, SP en de PVV vinden dat het kabinet niet zes dagen voor de verkiezingen moeten aankondigen dat deze belasting omlaag gaat, zonder dit snel te regelen. Ook vinden de partijen dat het kabinet concrete bedragen moet noemen.
De coalitie heeft de afgelopen vier weken in het geheim gewerkt aan het aanpassen van de klimaatplannen. Gisteren toonde het kabinet zich, tot verrassing van de oppositie, bereid om bedrijven toch een CO2-belasting op te leggen en de klimaatlasten van burgers te verlagen.
De PvdA en SP willen een concreet bedrag horen, zodat burgers weten wat ze kunnen verwachten. “Mensen verdienen duidelijkheid. De energierekening moet omlaag”, aldus SP-leider Marijnissen.
Concrete cijfers
De PvdA wil weten wat de coalitie precies voor ogen heeft. “U heeft vier weken gepraat en er zijn geen concrete cijfers genoemd?”, vraagt PvdA-leider Asscher aan D66-fractievoorzitter Jetten. “Zijn er geen memo’s van?”
Klaver (GroenLinks): energiebelasting kan en moet nu al omlaag
Jetten weigert om concrete cijfers te noemen. “Ik wil geen vage beloften doen”, aldus Jetten. Ook VVD’er Dijkhoff wil niets zeggen over de verlaging van de energiebelasting.
Op de vraag van GroenLinks-leider Klaver om de belasting nu al te verlagen, zei Dijkhoff dat hij niet weet of het kan. GroenLinks heeft al gesprekken gevoerd met de energiebedrijven en gehoord dat er daar geen problemen zijn.
Eind april komt het kabinet met de uitwerking van hun voorstellen. PVV-leider Wilders wil dat de energierekening met terugwerkende kracht omlaag gaat.
Bekijk ook;
Kabinet maakt klimaatdraai, maar duidelijkheid komt pas in april
Kabinet: minder energiebelasting voor burgers, toch CO2-heffing bedrijven
Haagse tevredenheid over ‘uitgestoken hand’ kabinet, PVV gelooft Rutte niet
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
Oppositie vraagt ook naar compensatie energienota voor dit jaar
NU 14.03.2019 Woensdag maakten de planbureaus bekend dat de klimaatdoelen van het kabinet waarschijnlijk niet worden gehaald met de plannen die zijn doorgerekend. Daaropvolgend kondigde premier Mark Rutte aan de energiebelasting te verlagen en een CO2-heffing voor bedrijven in te voeren. Volg het debat hierover tussen de Kamer en het kabinet.
Energierekening staat centraal in klimaatdebat Tweede Kamer
NOS 14.03.2019
AD 14.03.2019 De oppositie reageert tijdens het debat over de doorrekening van de klimaatplannen flink verdeeld over de onverwachte draai van het kabinet. Waar GroenLinks-leider Jesse Klaver spreekt van een ‘geschenk uit de hemel’ dat het kabinet de energienota verlaagt en een CO2-heffing oplegt aan de industrie, oordeelt Thierry Baudet (FvD) juist dat het ‘vernietigend is voor de koopkracht’ en dat niet alle kosten worden meegenomen.
Mis niks met ons liveblog. De linkerflank van de Kamer zal daarom vanavond naar verwachting vooral proberen het onderste uit de kan te halen en het kabinet zover te krijgen verdergaande maatregelen te treffen. Partijen als de PVV en Forum voor Democratie zullen Rutte juist verwijten nóg verder naar links op te schuiven. Ze waren al geen voorstander van het eerste pakket van maatregelen, laat staan deze aanscherping van de plannen, die mogelijk flinke impact zullen hebben op de industrie in Nederland.
Kamer debatteert vanavond over klimaatmaatregelen en onverwachte draai Rutte
AD 14.03.2019 De Tweede Kamer debatteert vanavond nog over de uitkomsten van de doorrekeningen van het conceptklimaatakkoord. Een voorstel daartoe van GroenLinks-voorman Jesse Klaver kan rekenen op steun van niet alleen de voltallige oppositie, maar ook de coalitiepartijen.
Strikt genomen debatteert de Kamer vanavond over de doorrekening van het concept-Klimaatakkoord. Uit de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijkt dat de plannen in het concept-Klimaatakkoord waarschijnlijk onvoldoende zijn om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Daar kwam bovenop dat vooral Nederlanders met een laag inkomen of een middeninkomen de rekening betalen.
De oppositie reageerde woest, maar slechts een paar uur later kondigde premier Rutte aan dat de energienota alsnog naar beneden gaat, en dat er een CO2-heffing komt voor de industrie, een wens van van onder meer GroenLinks, SP en PvdA. Die draai verandert het speelveld aanzienlijk en maakt, met de verkiezingen voor de deur, van het debat vanavond ook meer een verkiezingsdebat.
Baudet botst met coalitie: ‘Hou op met deze economische zelfmoord’
AD 14.03.2019 Klaver vroeg gisteren, nadat bekend was geworden dat de beoogde klimaatmaatregelen waarschijnlijk onvoldoende zijn om de CO2-doelen van het kabinet te halen, ook al een debat aan. Toen hielden de VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de boot nog af. Later bleek dat zij al nieuwe maatregelen in petto hadden, waaronder een CO2-heffing voor de industrie.
Nu premier Mark Rutte die ingrepen wereldkundig heeft gemaakt, zien ook de regeringspartijen geen bezwaren meer tegen een snel debat. Ook omdat Klaver beloofde het ‘kort en op hoofdlijnen’ te willen houden.
Het debat start vanavond rond 19.30 uur en is live te volgen op deze site.
Premier Rutte en minister Wiebes reageren op de doorrekening van het klimaatakkoord ANP
Vanavond toch nog Kamerdebat over klimaatakkoord
Gisteren voelde de meerderheid er weinig voor om nog deze week een debat te houden, maar er komt er vanavond alsnog toch een.
NOS 14.03.2019 De Tweede Kamer houdt vanavond toch nog een debat met het kabinet over de doorrekening van het klimaatakkoord. Tot ergernis van de oppositie hield de coalitie gisteren een debat op korte termijn nog tegen over de bevindingen van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Maar toen GroenLinks-leider Klaver het vandaag nogmaals probeerde, kreeg hij alsnog steun van de hele Kamer.
Daarbij speelt mee dat het kabinet inmiddels heeft gereageerd op de doorrekening en de oorspronkelijke plannen heeft aangepast: premier Rutte kondigde gisteren onder meer aan dat de energiebelasting voor burgers omlaag gaat en dat er toch een CO2-heffing komt voor bedrijven. De coalitie zag daarom nu geen reden meer een Kamerdebat uit te stellen tot na de verkiezingen van volgende week.
Het is de bedoeling dat het een debat wordt over de hoofdlijnen. De fractievoorzitters zullen het woord voeren en het kabinet wordt vertegenwoordigd door Rutte en minister Wiebes van Economische Zaken.
Bekijk ook;
Kabinet: minder energiebelasting voor burgers, toch CO2-heffing bedrijven
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
Tweede Kamer debatteert donderdagavond over klimaatplannen
NU 14.03.2019 De Tweede Kamer debatteert donderdagavond over de doorrekeningen van de plannen uit het conceptklimaatakkoord. Een ruime meerderheid stemde in met het verzoek daartoe van GroenLinks-leider Jesse Klaver.
Woensdag presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de kosten en effecten van de conceptplannen van het klimaatbeleid.
Daaruit bleek dat de gewenste CO2-reductie van 49 procent in 2030 waarschijnlijk niet gehaald zal worden met het pakket aan maatregelen.
Daarnaast vallen de kosten voor de burger (3 miljard euro) hoger uit dan voor het bedrijfsleven (2 miljard euro), blijft het aandeel van de sector industrie achter en zullen de laagste inkomens, zonder uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden, er zonder koopkrachtreparatie het meest op achteruitgaan.
Zie ook: Planbureau: Klimaatdoel waarschijnlijk niet gehaald, industrie blijft achter
Nog niet bekend hoe kabinetsplannen eruit komen te zien
Hoewel het kabinet pas in april met een officiële kabinetsreactie zou komen, namen premier Mark Rutte en klimaatminister Eric Wiebes alvast een voorschot op de maatregelen: de verhoging van de energiebelasting voor huishoudens wordt teruggedraaid en er komt toch een CO2-heffing voor bedrijven.
“We willen de belasting voor huishoudens verlagen en die voor bedrijven verhogen”, zei de premier in een toelichting.
Hoe de plannen er exact uit komen te zien, is nog niet bekend. Zo is nog niet duidelijk met hoeveel de energienota zal dalen en is ook nog niet duidelijk wat de hoogte van de CO2-taks zal zijn.
Het kabinet zal dat na de verkiezingen bekendmaken.
Zie ook: Kabinet werkte voor doorrekening klimaatakkoord al aan extra maatregelen
Coalitie stoort zich aan houding Klaver
Partijen als PvdA en GroenLinks zijn blij met de aangekondigde maatregelen. Zij opperden, net als D66 en ChristenUnie, bijvoorbeeld een belasting op CO2. “Ik zie dat onze politieke opponenten onze kant op komen, dat is winst”, aldus Klaver. Hij heeft de coalitie, die bij de verkiezingen naar alle waarschijnlijkheid de meerderheid in de senaat zal verliezen, opgeroepen tot een “klimaatformatie” waarbij GroenLinks bereid is de groene plannen in de Eerste Kamer aan een meerderheid te helpen.
Dat voorstel werd vrij snel afgewezen. “De vorige verkiezingen waren klimaatverkiezingen, de vorige formatie was een klimaatformatie”, zegt Rob Jetten (D66) tegen BNR. “GroenLinks is twee keer weggelopen.” CDA-leider Sybrand Buma past ervoor om met Klaver “in een achterkamer te gaan zitten”.
Het debat begint donderdag rond de klok van 19.20 uur.
Extra klimaatplannen waren al een maand in de maak
AD 14.03.2019 De regeringscoalitie besloot al begin februari extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hielden vol de doorrekening van het ontwerp-klimaatakkoord af te willen wachten, maar werkten in stilte aan flinke aanpassingen, zegt CU-leider Gert-Jan Segers.
Onmiddellijk nadat de planbureaus woensdag bekendmaakten wat de voorstellen uit het concept-klimaatakkoord kosten en hoeveel CO2 ze schelen, presenteerde het kabinet een stapel nieuwe plannen. Dat verraste vriend en vijand en oogstte zelfs lof van de linkse oppositie.
Segers’ collega Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor extra maatregelen, vertelde Segers in talkshow Pauw & Jinek. De VVD-fractievoorzitter had een maand eerder zijn coalitiepartners juist op de kast gejaagd door te waarschuwen dat het klimaatbeleid niet te hard van stapel moest lopen en te zinspelen op een kabinetscrisis.
De regeringspartijen hadden net overeenstemming bereikt over de heikele kwestie van het kinderpardon, wat ,,eigenlijk in heel bijzondere harmonie was gegaan”. Daardoor meenden ze een even heet hangijzer als het klimaatbeleid ,,nuchter” te kunnen oplossen, aldus Segers.
De fractieleiders zagen volgens hem de bui al hangen dat de plannen die op tafel lagen niet voldeden en oneerlijk zwaar zouden uitpakken voor burgers.
Kabinet werkte voor doorrekening klimaatakkoord al aan extra maatregelen
NU 14.03.2019 De regeringscoalitie besloot al begin februari extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hielden vol de doorrekening van het ontwerpklimaatakkoord af te willen wachten, maar werkten in stilte aan flinke aanpassingen, zegt CU-leider Gert-Jan Segers.
Onmiddellijk nadat de planbureaus woensdag bekendmaakten wat de voorstellen uit het conceptklimaatakkoord kosten en hoeveel CO2 ze schelen, presenteerde het kabinet een stapel nieuwe plannen. Dat verraste vriend en vijand en oogstte zelfs lof van de linkse oppositie.
Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor extra maatregelen, vertelde Segers woensdag in de talkshow Pauw & Jinek. De VVD-fractievoorzitter had een maand eerder zijn coalitiepartners juist op de kast gejaagd door te waarschuwen dat het klimaatbeleid niet te hard van stapel moest lopen en te zinspelen op een kabinetscrisis.
De regeringspartijen hadden net overeenstemming bereikt over de heikele kwestie van het kinderpardon, wat “eigenlijk in heel bijzondere harmonie was gegaan”. Daardoor meenden ze een even heet hangijzer als het klimaatbeleid “nuchter” te kunnen oplossen, aldus Segers.
De fractieleiders zagen volgens hem de bui al hangen dat de plannen die op tafel lagen niet voldeden en oneerlijk zwaar zouden uitpakken voor burgers.
Zie ook: Kabinet: Energierekening huishoudens omlaag, CO2-heffing voor bedrijven
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Segers: coalitie maakte vorige maand al extra klimaatplannen
Gisteren werden de doorrekeningen van het klimaatakkoord pas bekend, maar in stilte is al ruim een maand gewerkt aan flinke aanpassingen.
NOS 14.03.2019 De vier regeringspartijen besloten begin februari al om extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. Dat heeft ChristenUnie-leider Segers gezegd bij de talkshow Pauw & Jinek.
Gisteren werden de doorrekeningen van het klimaatakkoord pas bekend, maar in stilte is al ruim een maand gewerkt aan flinke aanpassingen. De regeringspartijen hadden begin februari net een akkoord bereikt over de kwestie van het kinderpardon. “En dat was eigenlijk in heel bijzondere harmonie gegaan”, zei Segers.
Hete hangijzers
Met diezelfde gedachte is geprobeerd de “hete hangijzers” van het klimaatakkoord aan te pakken. Segers: “Wij gingen anticiperen op de onderdelen waarvan we dachten: dit zou wel eens heel problematisch kunnen zijn.”
Als voorbeeld gaf hij de extra belasting op de energierekening die iedereen moet betalen; de zogenoemde Opslag Duurzame Energie. Volgens hem is die nu oneerlijk verdeeld tussen bedrijven en consumenten.
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor de extra klimaatmaatregelen, vertelde Segers. Dat is opmerkelijk, omdat Dijkhoff eerder zei dat het kabinet niet te hard van stapel moest lopen met het klimaatbeleid. Ook vond hij dat de discussie over klimaatmaatregelen wordt gedomineerd door “drammers” zoals D66-fractieleider Rob Jetten.
Gisteren brachten de planbureaus naar buiten wat de voorstellen in het klimaatakkoord kosten en hoeveel milieuwinst ze opleveren. De conclusie is onder meer dat de klimaatdoelen waarschijnlijk niet worden gehaald. Direct daarna kwam het kabinet met nieuwe plannen. Volgens Segers zagen de regeringspartijen de bui al hangen dat de voorstellen in het klimaatakkoord niet genoeg zouden zijn.
Bekijk ook;
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/82ab9a64-463d-11e9-84e9-02c309bc01c1.jpg)
Premier Rutte en minister Wiebes geven direct na de presentatie van de planbureaus een persconferentie. Ⓒ ANP
Klimaat: velen slechter af dan cijfers laten zien
Telegraaf 14.03.2019 Na een dag van chaos in Den Haag weten burgers nog steeds niet waar ze aan toe zijn met aanstaande klimaatplannen.
De cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) geven geen compleet beeld van de inkomenseffecten van het klimaatakkoord. Slechts 128 van de 300 plannen konden worden doorgerekend.
Daarnaast blijkt dat bijna 400.000 huishoudens, met name alleenstaanden en alleenverdieners, veel slechter af zullen zijn dan cijfers laten zien. Het gaat om grote groepen mensen die de komende jaren door klimaat- en energiebeleid vaak meer dan drie procent aan koopkracht zouden moeten inleveren en die niet in de berekeningen te zien zijn.
Intussen maakt het kabinet de vlucht naar voren en komt met een koerswijziging rond klimaatbeleid. Premier Rutte zegt dat er ’meer balans’ nodig is bij de verdeling van de lasten van het klimaatakkoord. Zo komt er toch een CO2-heffing, worden automobilisten ontzien en gaat de belasting op de energierekening voor huishoudens minder hard stijgen.
Hierdoor zijn de doorrekeningen van het CPB deels weer achterhaald, ook omdat bedrijven waarschijnlijk de heffing weer aan de burger gaan doorberekenen. De koerswijziging komt een week voor de verkiezingen, waar de coalitie van VVD, CDA, D66 en CU zwaar op verlies staat.
Bekijk hier het hele verhaal: De strop is vakkundig weggemoffeld
Lees ook de reconstructie: Rutte III is een kat in ’t nauw
Bekijk meer van; klimaat klimaatakkoord kabinet-rutte iii
Voor doorrekening klimaatakkoord werkte kabinet al aan extra maatregelen
NU 13.03.2019 De regeringscoalitie besloot al begin februari extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hielden vol de doorrekening van het ontwerp-klimaatakkoord af te willen wachten, maar werkten in stilte aan flinke aanpassingen, zegt CU-leider Gert-Jan Segers.
Onmiddellijk nadat de planbureaus woensdag bekendmaakten wat de voorstellen uit het concept-klimaatakkoord kosten en hoeveel CO2 ze schelen, presenteerde het kabinet een stapel nieuwe plannen. Dat verraste vriend en vijand en oogstte zelfs lof van de linkse oppositie.
Segers’ collega Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor extra maatregelen, vertelde Segers in talkshow Pauw & Jinek. De VVD-fractievoorzitter had een maand eerder zijn coalitiepartners juist op de kast gejaagd door te waarschuwen dat het klimaatbeleid niet te hard van stapel moest lopen en te zinspelen op een kabinetscrisis.
De regeringspartijen hadden net overeenstemming bereikt over de heikele kwestie van het kinderpardon, wat “eigenlijk in heel bijzondere harmonie was gegaan”. Daardoor meenden ze een even heet hangijzer als het klimaatbeleid “nuchter” te kunnen oplossen, aldus Segers.
De fractieleiders zagen volgens hem de bui al hangen dat de plannen die op tafel lagen niet voldeden en oneerlijk zwaar zouden uitpakken voor burgers.
Zie ook: Kabinet: Energierekening huishoudens omlaag, CO2-heffing voor bedrijven
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Klimaatminister Wiebes en premier Rutte lichten hun nieuwe plannen toe ANP
Kabinet maakt klimaatdraai, maar duidelijkheid komt pas in april
NOS 13.03.2019 Wat gaat Nederland doen om in 2030 bijna de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990? Gaan we dat doel halen? Wat gaat het kosten? En wie gaat dat betalen?
Die vragen stonden vandaag opnieuw centraal in politiek Den Haag. Daar presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving de doorrekeningen van 128 maatregelen uit het Klimaatakkoord dat in december werd gesloten.
En de antwoorden op de drie laatste vragen? Haalbaarheid: waarschijnlijk niet. Kosten: 1,6-1,9 miljard euro per jaar. Verdeling: fifty-fifty tussen huishoudens en het bedrijfsleven.
Het CPB rekende bovendien uit dat door de klimaatplannen vooral de lagere- en middeninkomens, gepensioneerden en mensen met een uitkering erop achteruitgaan.
Kabinet maakt ommezwaai
Premier Rutte en Klimaatminister Wiebes kwamen in reactie op die berekeningen meteen met een aantal aanpassingen. Ze willen daarbij tegemoetkomen aan de veelgehoorde kritiek dat bedrijven te weinig bijdragen aan het verminderen van de CO2-uitstoot en huishoudens te veel.
De snelle ommezwaai van het kabinet kwam als een grote verrassing, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Het komt omdat de planbureaus het kabinet een behoorlijk draai om de oren hadden gegeven.”
De belangrijkste aanpassingen van het kabinet:
Dit alles moet volgens Rutte leiden tot een “eerlijke verdeling”. Huishoudens nemen straks een derde van de lasten voor hun rekening, bedrijven twee derde.
Belangrijk daarbij is om te vermelden dat het CPB ook verwacht dat bedrijven 80 procent van de extra kosten die ze straks moeten maken, zullen afwentelen op de consument. Producten en diensten worden dus sowieso duurder.
Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
Toch zijn de reacties in de politiek en van milieuorganisaties en vakbond FNV over het algemeen positief. “We moeten het nu doen met de woorden van Rutte en Wiebes, maar wij zullen het kabinet aan deze woorden houden”, zeggen Milieudefensie, Greenpeace, Natuur en Milieu, de Natuur en Milieufederaties en FNV.
De kans op politieke steun is nu wel veel groter geworden, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Altijd met een slag om de arm, maar de kans op voldoende steun is vandaag echt toegenomen. De angels lijken er wel uit nu.”
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland vrezen dat de plannen de lasten voor het bedrijfsleven te veel doen stijgen. Ze zeggen verder benieuwd te zijn hoe de CO2-heffing er precies uit komt te zien.
Maar wat alle maatregelen uiteindelijk gaan kosten, zal pas eind april blijken. Het kabinet laat zijn nieuwe voorstellen nu opnieuw doorrekenen en komt dan over anderhalve maand met definitieve klimaatplannen.
Politiek verslaggevers Marleen de Rooy en Ron Fresen geven in onderstaande video antwoord op vragen over het klimaatakkoord:
Jullie vragen over doorrekening klimaatakkoord
Bekijk ook
Kabinet: minder energiebelasting voor burgers, toch CO2-heffing bedrijven
Haagse tevredenheid over ‘uitgestoken hand’ kabinet, PVV gelooft Rutte niet
Werkgevers: CO2-heffing bedrijven zal leiden tot verlies van banen
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
AD 13.03.2019 GroenLinks-leider Jesse Klaver wil na de verkiezingen van 20 maart met de coalitiepartijen om tafel over de precieze uitwerking van de klimaatplannen. Met zo’n ‘klimaatformatie’ hoopt GroenLinks druk op de ketel te houden als bijvoorbeeld de hoogte van de CO2-heffing straks wordt vastgesteld.
Klaver wil ook andere klimaatvraagstukken voor de langere termijn adresseren, zoals de luchtvaart en de bio-industrie. De gesprekken over klimaat zullen volgens Klaver niet betekenen dat GroenLinks ook andere plannen van het kabinet per se gaat steunen, als een soort gedoogpartner.
GroenLinks ziet in de aankondiging van de CO2-heffing voor de industrie ‘voor het eerst’ een uitgestoken hand van het kabinet, die ook gevuld is. Partijleider Jesse Klaver staat ‘letterlijk te springen’ met het besluit de rekening van de klimaatplannen meer bij de industrie te leggen, en minder bij de burger.
Premier Rutte maakte vanmiddag bekend dat de energienota van huishoudens naar beneden gaat en er alsnog een ‘verstandige’ heffing voor bedrijven komt op de uitstoot van het schadelijke CO2. ,,De rekening moet eerlijker verdeeld worden’’, aldus Rutte.
,,Als ik zie dat politieke opponenten zo onze kant opkomen, dan zie ik dat als winst’’, reageert Klaver. ,,Vorige week vond Rutte onze plannen nog levensgevaarlijk, nu steunt hij ze bijna.’’
De regering is na de provinciale verkiezingen volgende week waarschijnlijk aangewezen op steun van Klavers partij in de Eerste Kamer. Volgens de peilingen raakt het kabinet daar zijn krappe meerderheid kwijt.
PBL: Klimaatdoelen waarschijnlijk niet gehaald, kabinet komt toch met CO2-taks
Elsevier 13.03.2019 Minister Eric Wiebes (VVD) van Economische Zaken en Klimaat en Ed Nijpels (VVD) namen woensdagmiddag de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord in ontvangst. De belangrijkste conclusies: de gestelde doelen worden waarschijnlijk niet gehaald en de kosten zijn lager dan verwacht, maar lage inkomens worden het hardst getroffen. Het kabinet kondigt in een reactie aan dat er toch een CO2-heffing voor bedrijven komt.
Een kleine drie maanden lieten het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor Leefomgeving (PBL) berekeningen los op de circa 300 pagina’s met klimaatplannen die eind december werden gepresenteerd. Er is lang naar de conclusies uitgekeken. Niet alleen beheerst klimaat in toenemende mate de maatschappelijke en politieke discussies, ook de timing is brisant. De doorrekening verschijnt een week voor de verkiezingen voor de Provinciale Staten waarbij de coalitie van Rutte III in de peilingen ruime verliezen lijdt.
Wat zijn de belangrijkste uitkomsten van de doorrekening?Voornaamste vraag is of het ontwerp-Klimaatakkoord het doel haalt: in 2030 minstens 49 procent minder broeikasgassen uitstoten. Dat zal waarschijnlijk niet lukken, concludeert het PBL. Slechts wanneer alle onzekerheden meevallen en mensen en bedrijven precies zo reageren als gehoopt, dan kan het doel net worden gehaald. Dat acht het instituut onwaarschijnlijk. Dit betekent mogelijk dat er verder gaat worden onderhandeld over aanvullend beleid.
Lees ook de laatste column van Simon Rozendaal: Klimaatbeleid stoelt op verouderde cijfers
Ook belangrijk zijn de inkomenseffecten: hoeveel kost het beleid huishoudens en hoe is dat verdeeld over arm en rijk? Het CPB, dat alleen naar klimaat keek en dus geen compleet koopkrachtplaatje maakt, verwacht dat de impact op korte termijn beperkt zal zijn. In 2021 gaan groepen er niet meer dan 0,1 procent op achteruit ten opzichte van een wereld waarin er geen Klimaatakkoord is. Dat is veel beperkter dan het totale klimaatbeleid dat huishoudens gemiddeld 0,7 procent aan inkomen kost.
Hoe zat het nou ook weer met het Klimaatakkoord?In het Regeerakkoord beloofde het kabinet-Rutte III dat Nederland in 2030 bijna de helft minder broeikasgassen gaat uitstoten. Dat is ambitieuzer dan het huidige EU-klimaatdoel van 40 procent reductie, en dit wordt zelfs aangescherpt tot 55 procent als Nederland daar overeenstemming over bereikt in Europees verband of met een ‘kopgroep in Noordwest-Europa’.
Uit het weekblad: Klimaatakkoord vormt achilleshiel voor Rutte II
Het kabinet bedacht niet zelf de plannen om dat doel te halen, maar zette ruim honderd bedrijven, belangengroepen en overheden aan het werk aan de vijf zogenoemde klimaattafels. In december kwamen zij na tien maanden onderhandelen met een ontwerp-Klimaatakkoord. Niet iedereen stond achter dit resultaat, de groene organisaties steunden het te elfder ure niet.
Uiteindelijk is het de politiek die besluit over het klimaatbeleid. In het najaar debatteerde de Tweede Kamer al één keer specifiek over het Klimaatakkoord. Ook het kabinet keek in de laatste fase van de onderhandelingen nadrukkelijk mee. Discussies over klimaat zullen zich steeds meer in die arena afspelen. Doel is dat er voor de zomer een concreet pakket maatregelen ligt.
Wat zijn de reacties op de doorrekening?Het kabinet reageerde achteraf direct. Op een persconferentie maakten premier Mark Rutte en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (beiden VVD) bekend het voorgenomen Klimaatakkoord direct op de schop te nemen. Zo krijgen burgers verlichting van hun energielasten, wordt oversubsidiëring van elektrische auto’s aangepakt en gaat de landbouw meer doen voor het klimaat. ‘We willen de belasting voor huishoudens verlagen en die voor bedrijven verhogen,’ zei Rutte.
Het belangrijkste plan is dat er alsnog een CO2-taks komt, die komende tijd wordt uitgewerkt. Het ontwerp-Klimaatakkoord voorzag in een bonus-malusregeling, waarbij bedrijven CO2-reductieplannen opstellen en uitvoeren. De ‘groene’ bedrijven krijgen een subsidie, de hardnekkige uitstoters een boete. Van linkse oppositiepartijen en natuur- en milieuorganisaties kwam harde kritiek. Het zou te ingewikkeld zijn en bedrijven te veel ontzien.
Lees dit commentaar van Rob Ramaker uit januari terug: CO₂-taks levert klimaat weinig op en schaadt economie
Zij pleitten daarom voor een CO2-taks. GroenLinks en de PvdA dienden zelfs al concrete ideeën in – die nog niet zijn doorgerekend. Tijdens een Kamerdebat eerder dit jaar kwamen de partijen al dichter bij elkaar. Het zou mogelijk gaan om een relatief lage CO2-taks waarvan de opbrengst wordt teruggesluisd naar de industrie voor verduurzaming. In het Kamerdebat werd ook al gesproken over ‘maatwerk’ voor kwetsbare industrieën als staal en kunstmest. De taks komt boven op het Europese handelssysteem ETS voor CO2-rechten. Sommige experts verwachten dat de uitwerking niet sterk zal verschillen van de voorgestelde bonus-malusregeling.
Er komt deze week geen debat in de Tweede Kamer over de doorrekeningen van het ontwerp-Klimaatakkoord. Een verzoek van Klaver om donderdag een debat te houden, kreeg van de vier coalitiepartijen geen steun.
De stemming verliep volgens partijlijnen, waarmee de coalitie met één stem verschil het verzoek kon wegstemmen. Volgens Kamerleden van de regeringspartijen zou een debat donderdag te snel komen, en zouden Kamerleden niet genoeg tijd hebben om de doorrekeningen goed te bestuderen. ‘Wie denkt dat Nederlanders zitten te wachten op politici die over elkaar heen gaan buitelen door met losse maatregelen te gaan strooien, heeft het volgens mij echt mis,’ zei VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz.
De linkse oppositie, die zoals verwacht kritisch reageerde op de doorrekening, toonde weinig begrip voor het argument van de coalitie. Klaver stipte aan dat hij samen met D66-voorman Rob Jetten woensdagavond bij Nieuwsuur aanschuift om over het Klimaatakkoord te praten. Laatstgenoemde is opgetogen over de doorrekening: ‘Minder kosten voor burgers. Industrie gaat meer betalen. Wij gaan Parijs halen!’ twittert Jetten.
Kunnen GroenLinks en D66 niet gewoon fuseren? vraagt Gerry van der List zich af in zijn nieuwste column
Bij de linkse oppositie leidt vooral de verdeling van de lasten over de diverse inkomensgroepen tot veel onvrede. ‘Huishoudens betalen met dit kabinet het meest en de grote vervuilers het minst,’ aldus PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher, die pleit voor een CO2-heffing voor grote bedrijven. Ook SP-leider Lilian Marijnissen spreekt van onrecht: ‘Draagvlak organiseer je niet door de energierekening te verhogen en de laagste inkomens de rekening te laten betalen.’
De rechtse oppositie reageert minder uitgebreid. SGP-leider Kees van der Staaij vindt ‘nuchter aan de slag met energiebesparing en schone energie’ een ‘goede zaak’, maar zijn partij ‘hikt er tegenaan dat collectieve lasten opnieuw stijgen’. Hij hekelt vooral dat de rekening in zijn ogen te veel wordt neergelegd bij gezinnen met middeninkomens en eenverdieners. PVV-leider Geert Wilders houdt het korter: ‘Geloof ze niet. Vertrouw ze niet. Stem ze weg!’ schrijft hij op Twitter bij een foto van Rutte en Wiebes.
Welke impact heeft doorrekening op de verkiezingen?Premier Mark Rutte (VVD) was vooraf niet gerust op de gevolgen van de doorrekening, zei hij maandag bij Dit is de dag op Radio 1. ‘Mijn angst is: iedereen kan in die cijfers gaan shoppen er een eigen verhaal mee zingen.’ Dat lijkt een terechte vrees. Klimaat is een verkiezingsthema dat tot een voor de coalitiepartijen funeste dynamiek kan leiden.
Uit het weekblad van deze week: Verkiezing van de provinciale parlementen in 37 vragen
Vanaf rechts worden ze bestookt door Forum voor Democratie en PVV die vrijwel geen klimaatbeleid willen omdat ze denken dat klimaatverandering geen grote impact heeft. Vanaf links bestookt GroenLinks de coalitie met verwijten dat het klimaatbeleid niet streng genoeg is en dat de lasten eerlijker moeten worden verdeeld – al klinkt hier meer bereidheid tot gedoogsteun.
Het is de verwachting dat beide kampen naar hartenlust die zaken uit de doorrekening zullen uitlichten die hun punt onderstrepen. Ook in de coalitie loopt het enthousiasme voor klimaatbeleid sterk uiteen. D66 zei expliciet dat het niet uitvoeren van klimaatbeleid een breekpunt is. En ChristenUnie zei hetzelfde in bedekte termen. Het enthousiasme in kringen van VVD en CDA is een stuk geringer. Zij maken zich zorgen om de Nederlandse concurrentiepositie.
Gerelateerde artikelen;
Werkgevers: CO2-heffing bedrijven zal leiden tot verlies van banen
NOS 13.03.2019 De werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland vrezen dat het klimaatakkoord en de gewijzigde kabinetsplannen de lasten voor het bedrijfsleven te veel doen stijgen. “Bedrijven moeten dat wel kunnen dragen”, aldus de organisaties.
Het kabinet kondigde aan met een CO2-heffing te komen, omdat de klimaatplannen waarschijnlijk niet tot genoeg reductie van het broeikasgas leiden. “Een onvoorwaardelijke Nederlandse CO2-heffing bovenop het Europese systeem zal leiden tot verlies van bedrijvigheid en banen”, zeggen VNO-NCW en MKB Nederland.
De werkgeversorganisaties zeggen verder benieuwd te zijn hoe zo’n CO2-heffing er precies uit komt te zien. “CO2-heffingen zijn er in verschillende soorten en maten”, zegt Cees Oudshoorn, algemeen directeur van VNO-NCW.
“Er zijn er die bedrijven ertoe brengen om dit land te verlaten en er zijn versies die ervoor zorgen dat bedrijven in dit land gaan investeren. Wij zullen hierover verder in overleg gaan met de overheid.”
Doorpraten
Het kabinet zei vandaag ook de energiebelasting voor consumenten minder te willen laten stijgen en bedrijven juist meer te willen laten betalen voor energie dan in de oorspronkelijke plannen.
“Ook hiervoor geldt dat de vraag is hoe het uitwerkt voor de positie van bedrijven”, zegt Oudshoorn. “Hebben ze de neiging om dit land te verlaten of niet door een extra heffing. En als ze naar het buitenland gaan en daar doorgaan met CO2 uitstoten, dan bereik je de klimaatdoelen ook niet. We willen hierover doorpraten.”
Innovatievermogen versterken
Ook de FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, maakt zich zorgen over de aangekondigde lastenverzwaring. “Ik bepleit maatregelen die de internationale concurrentiepositie van bedrijven beschermen, verlies van groene investeringen en banen voorkomen, verplaatsing van CO2-uitstoot naar het buitenland tegengaan en het innovatievermogen van de industrie versterken”, zegt voorzitter Ineke Dezentjé.
Een groene toekomst kan volgens de FME ook worden bereikt met energiebesparing en technologische oplossingen. “Beide zijn onderbelicht in het ontwerp-klimaatakkoord, terwijl ze megatonnen aan CO2-reductie kunnen opleveren.”
Bekijk ook;
Economen willen CO2-heffing voor bedrijven: ‘Klimaatakkoord stelt teleur’
CO2-taks komt er niet, maar uitstoot wordt ‘constant punt van overleg’
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7bb80a4c-459f-11e9-b2bc-0218eaf05005.jpg)
Veel alleenstaanden en alleenverdieners de klos
Telegraaf 13.03.2019 Duizenden huishoudens worden nog forser geraakt door het klimaatakkoord dan de cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) op het eerste gezicht laten zien. Alleenstaanden en alleenverdieners gaan er in veel gevallen tot wel drie procent op achteruit. Vijf procent van hen zelfs nog meer, bevestigt het CPB.
De doorrekening van het klimaatakkoord schetst een somber beeld voor de portemonnee van burgers in 2030. Alle inkomensgroepen gaan er op achteruit als het akkoord wordt uitgevoerd. Achter de mediane koopkracht van -1,5 en -1,4 procent voor alleenstaanden, respectievelijk alleenverdieners schuilen cijfers voor specifieke groepen die veel harder aankomen. Ook uitkeringsgerechtigden worden hard geraakt, waar sommigen bijna vier procent moeten inleveren.
De cijfers doen denken aan het idee om de inkomensafhankelijke zorgpremie in te voeren aan het begin van Rutte II. Daarbij vielen de inkomenseffecten gemiddeld mee, maar werden ook grote groepen zeer hard geraakt.
Het kabinet neemt de vlucht naar voren en presenteerde woensdagmiddag gelijk maatregelen die veel koopkrachtcijfers weer op zijn kop zetten. Zo gaat de energiebelasting omlaag en wordt er een CO2-heffing ingevoerd voor bedrijven. Ook zinspeelde premier Rutte op een extra tegemoetkoming voor de laagste inkomens.
Uit de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat het klimaatdoel zelf wordt waarschijnlijk niet gehaald. Of de cijfers werkelijkheid worden is nog maar de vraag: over de voorspellingen bestaat al langer twijfel.
Middeninkomens verliezen per 2030 het meest als de maatregelen uit het concept-klimaatakkoord een op een worden doorgevoerd. Het scheelt hen in de CPB-ramingen een half procent aan inkomen. Ook gepensioneerden gaan er door de klimaatplannen gemiddeld een half procent op achteruit.
Nog duurder
Het totale klimaat- en energiebeleid raakt Nederlanders nog harder. Als ook de maatregelen ter stimulering van duurzame energie worden meegerekend, gaan de laagste inkomens het meest achteruit. In 2030 zou het een verlaging van het inkomen met 1,8 procent betekenen. Voor middeninkomens is dat ongeveer anderhalf procent. De hoogste inkomens leveren 0,8 procent in.
Het CPB gaat in haar berekeningen uit van een scenario waarbij mensen niet de portemonnee trekken voor allerlei groene maatregelen. Lage inkomens, eenverdieners en uitkeringsgerechtigden dreigen het hardst geraakt te worden. Het kan voor deze groep een verlaging van het inkomen met 3 procent betekenen.
CPB-directeur Laura van Geest: „Middeninkomens worden door het klimaatakkoord harder geraakt dan lagere inkomens. Dit komt door maatregelen voor de auto.”
De rekenmeesters verwachten dat bedrijven hun klimaatkosten voor 80 procent afwentelen op de burger.
Niet genoeg
Ondanks de kosten, zijn de honderden maatregelen uit het klimaatakkoord van voorzitter Ed Nijpels waarschijnlijk niet genoeg om het klimaatdoel in 2030 te halen. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in haar doorrekening.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7d70250e-459f-11e9-b2bc-0218eaf05005.jpg)
Het kabinet wil in 2030 de CO2-uitstoot hebben gehalveerd ten opzichte van 1990. Het PBL stelt dat er nog veel onzekerheden zijn in de plannen. Als het kabinet duidelijke politieke keuzes maakt kunnen die onzekerheden worden weggenomen, stellen de groene rekenmeesters.
Als Nederland de broeikasgassen wil halveren in 2030 dan moet er 48,7 megaton minder worden uitgestoten. Volgens het PBL komen de plannen uit tussen de 31 en 52 megaton.
„De bandbreedte is vrij groot”, geeft hoofd klimaat Pieter Boot toe. Het kan zijn dat het doel wel gehaald wordt. „Maar toch denken we dat het waarschijnlijk niet haalbaar is. Vergelijk het met het gooien van dobbelstenen: je kunt zes keer zes gooien, maar dat is niet heel waarschijnlijk.”
Industrie
Vooral bij de industrie zijn de onzekerheden groot, stelt Boot. Het groene planbureau heeft nog veel vragen over hoe bedrijven worden gehouden aan de afspraken om minder CO2 uit te stoten. Bij de elektriciteitssector zijn er juist veel zekerheden.
Het klimaatakkoord is volgens Boot een mix van verboden, normen en subsidies. „Beprijzing is een beetje ondergeschikt”, zei de klimaatchef kritisch. Juist hierover is een grote politieke discussie gaande.
Het PBL schat in dat alle investeringen die nodig zijn om het klimaatakkoord uit te voeren tussen de 56 en 75 miljard euro bedragen in de periode tot 2030. Vooral in de energiesector, mobiliteit (auto’s) en de gebouwde omgeving (huizen en kantoren) gaat het om astronomische bedragen.
Kritiek
Of de ramingen van de planbureaus een compleet beeld geven is nog maar zeer de vraag. Over enkele rekenmethodes van het Planbureau voor de Leefomgeving is de laatste tijd kritiek geuit.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e0e33de-459f-11e9-b2bc-0218eaf05005.jpg)
Deskundigen van de Rabobank hebben eerder geoordeeld dat het klimaatakkoord een financiële gatenkaas is. De experts stellen dat het Centraal Planbureau niet alle maatregelen heeft kunnen doorrekenen, sommige plannen zijn simpelweg te vaag. CPB-directeur Laura van Geest gaf toe dat er slechts 128 maatregelen onder de loep zijn genomen: „Wij hebben geen zeshonderd maatregelen aangereikt gekregen.”
Van Geest stelt dat er ook maatregelen waren waar de overheid niets mee te maken heeft of waar een doorrekening niet mogelijk was.
PBL-directeur Hans Mommaas probeerde kritiek aan het begin van de persconferentie al direct in de kiem te smoren door te stellen dat de ’modellen geen kristallen bol’ zijn.
De autoindustrie heeft tijdens de persconferentie al kritiek geuit op de doorrekening van het PBL. Volgens RAI Vereniging is er onvoldoende rekening gehouden met de beschikbaarheid van elektrische auto’s.
Politiek aan zet
Het kabinet komt eind april met een definitief klimaatakkoord. Voor die tijd onderhandelen de coalitiepartijen over welke maatregelen de eindstreep halen. Naar verwachting is er in mei een groot debat in de Tweede Kamer over het klimaatbeleid.
Minister-president Rutte en minister Wiebes (Klimaat) geven woensdagmiddag wel al een eerste reactie op de doorrekening.
De planbureaus rekenen nog twee alternatieve plannen van PvdA en GL voor een CO2-belasting voor de industrie door. Halverwege april worden de resultaten verwacht.
Klimaatchef Ed Nijpels zei in een eerste reactie „buitengewoon opgelucht” te zijn over de doorrekeningen.
Rutte bereid tot opleggen CO2-heffing aan bedrijven
BB 13.03.2019 Om de klimaatdoelen te halen komt er een ‘verstandige’ heffing voor bedrijven op de uitstoot van het schadelijke CO2. Het kabinet wil burgers ontzien bij de energierekening
Tegemoetkoming
Dat maakte premier Mark Rutte bekend. Hij reageerde daarmee op de doorrekening van een reeks klimaatplannen, waaruit blijkt dat vooral de industrie er een forse schep bovenop moet doen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
De tegemoetkoming aan oppositiepartijen GroenLinks, SP en PvdA, die voor een CO2-heffing pleiten, komt een week voor de provinciale verkiezingen. Het kabinet lijkt daarbij zijn meerderheid in de Eerste Kamer te verliezen en is dan aangewezen op andere partijen.
Rommel niet doorschuiven
Het kabinet wil nu ‘meer balans’ bij de verdeling van de lasten van het geplande klimaatakkoord. Het moet eerlijker dan uit de doorrekeningen naar voren is gekomen, aldus de premier. Anders zijn lagere inkomens te veel de dupe. Hun koopkracht zal worden gerepareerd, beloofde hij. Ook is er te veel verschil tussen burgers en bedrijven.
De energierekening mag niet te veel bij de huishoudens terechtkomen. De industrie zal een grotere bijdrage moeten leveren om ervoor te zorgen dat in 2030 de uitstoot met 49 procent is teruggebracht ten opzichte van 1990, zoals eerder is afgesproken. ‘We willen de rommel die we hebben veroorzaakt niet doorschuiven naar de volgende generatie’, aldus Rutte.
Vergroening van industrie
Het kabinet overwoog oorspronkelijk een regeling met subsidies en boetes voor de industrie, maar die ‘blijkt onvoldoende te werken.’ Met name VVD en CDA voelden niets voor een CO2-heffing, omdat die bedrijven met hogere lasten zou opzadelen.
De bedoeling van de CO2-heffing is ervoor te zorgen dat de klimaatdoelen worden gehaald, maar wel zo dat bedrijven niet naar het buitenland vertrekken. ‘Je wil niet dat bedrijven weggaan’, aldus Rutte. De opbrengst van de belasting wordt straks gebruikt voor vergroening van de industrie. (ANP)
De energienota gaat omlaag, toch CO2-heffing voor industrie
AD 13.03.2019 Het kabinet verlaagt de energienota van huishoudens en legt de rekening van de klimaatplannen meer bij de industrie. Er komt alsnog een ‘verstandige’ heffing voor bedrijven op de uitstoot van het schadelijke CO2 tegenover. ,,De rekening moet eerlijker verdeeld worden’’, aldus premier Mark Rutte vanmiddag.
Rutte reageerde daarmee op de doorrekening van een reeks klimaatplannen, waaruit blijkt dat vooral de industrie er een forse schep bij moet doen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
,,Het kabinet heeft steeds een aantal doelstellingen gehad: een noodzakelijke CO2-reductie van 49 procent in 2030 realiseren, zorgen dat het voor mensen in het land betaalbaar is, en zorgen voor een eerlijke verdeling tussen mensen in het land en bedrijven.’’ Volgens Rutte is met name dat laatste niet in balans. ,,Nu ligt het te veel bij de huishoudens, dat moet eerlijker. Daarom gaat de belasting op de energierekening omlaag, en de belasting voor bedrijven omhoog.’’
Het kabinet overwoog oorspronkelijk een regeling met subsidies en boetes voor de industrie, maar die ‘blijkt onvoldoende te werken’. Met name VVD en CDA voelden niets voor een CO2-heffing, omdat die bedrijven met hogere lasten zou opzadelen.
Geen fout
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) noemt de maatregel ‘fair’. Hij benadrukt dat alles erop wijst dat de nieuwe belasting voor de industrie ‘hoger zal moeten zijn dan wat er nu lag’. Van fouten wil hij echter niet spreken; het gaat volgens hem van een ‘bijstelling’ van de ingeslagen weg. Rutte beaamt dat. ,,Het gaat om meerjarig beleid. Dat moet staan en op lange termijn overeind blijven. Anders stik je in je eigen gelijk.’’
De premier benadrukt wel dat bedrijven ‘concurrerend’ moeten blijven. ,,Daar gaan we rustig over nadenken nu.’’ Eind april komt het kabinet met een officiële beoordeling van de doorrekening.
Lage inkomens
Uit de doorberekening blijkt dat de rekening van de klimaatmaatregelen vooral komt te liggen bij de lagere inkomens. De (lagere) middeninkomens gaan er zo’n 0,5 procent op achteruit door de voorgestelde maatregelen van de klimaattafels, bij de hoogste en laagste inkomens is het een teruggang van 0,3 procent. Volgens Rutte zijn die lasten ‘reparabel’.
Verkiezingen
De tegemoetkoming aan oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en SP, die voor een CO2-heffing pleiten, komt een week voor de Provinciale Statenverkiezingen. Naar verwachting verliest het kabinet daarbij de meerderheid in de Eerste Kamer. Rutte erkent dat verkiezingen ‘een rol spelen’ om nu al met maatregelen te komen, maar dan vooral ‘omdat anders wel erg geshopt wordt’ in de cijfers die er nu liggen.
GroenLinks ziet in de aankondiging van de CO2-heffing een uitgestoken hand van de coalitie, die voor het eerst ook gevuld is. Voorman Jesse Klaver zegt blij te zijn met deze handreiking van het kabinet-Rutte. ,,Een enorme winst voor GroenLinks.’’
Ook de PvdA stelt dat Rutte tot inkeer is gekomen na een glashard oordeel van de rekenmeesters. Volgens partijleider Lodewijk Asscher was het geplande klimaatakkoord van het kabinet niet eerlijk en niet groen. In dat pakket stond een regeling voor de industrie met subsidies en boetes in plaats van een heffing.
Premier Rutte (VVD) en GroenLinks-leider Klaver tijdens het klimaatdebat in februari ANP
Haagse tevredenheid over ‘uitgestoken hand’ kabinet, PVV gelooft Rutte niet
NOS 13.03.2019 In de Tweede Kamer is, ook bij enkele oppositiepartijen, waardering voor de snelle aanpassing van de klimaatplannen door het kabinet. Dat wil de energiebelasting voor burgers verlagen en bedrijven een heffing opleggen voor te veel uitstoot van het broeikasgas CO2.
Linkse partijen als PvdA, GroenLinks en de SP vragen al enige tijd om een CO2-heffing voor bedrijven, maar tot nu toe had het kabinet dit afgehouden. PvdA-leider Asscher is dan ook blij dat “het kabinet tot inkeer is gekomen”. “Wij willen een groener en een eerlijker klimaatbeleid”, aldus Asscher.
Gevulde hand
GroenLinks-leider Klaver ziet in deze toegezegde belasting voor de industrie een “uitgestoken hand” van het kabinet. “Dit is voor het eerst een gevulde hand”, zei Klaver in een aparte persconferentie. “Als ik Rutte de klimaatplannen van GroenLinks hoor voorlezen, ga ik toch niet zitten simmen.”
1/6 Jetten: we geven een goed signaal
2/6 Dijkhoff: er is geluisterd naar zorgen om betaalbaarheid
3/6 Asscher: blij dat kabinet tot inkeer komt
4/6 Wilders: ik geloof er niets van
5/6 Klaver: dit is winst voor GroenLinks
6/6 Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
De ommezwaai van het kabinet, zo snel na de minder rooskleurige berekeningen van de twee rekenmeesters, kwam als een grote verrassing, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Het komt omdat de planbureaus het kabinet een behoorlijk draai om de oren hadden gegeven”.
Steun
Rutte hoopt met de aanpassingen op meer begrip en steun voor de plannen en ook de coalitiepartijen zeggen dat nadrukkelijk. “Het is een belangrijke richting die het kabinet is ingeslagen”, zegt D66-fractievoorzitter Jetten. “We zijn er bijna. Ik hoop op brede steun.”
Segers van de ChristenUnie noemt de aanpassingen “rechtvaardiger” en hoopt dat partijen links en rechts aansluiten. VVD-fractievoorzitter Dijkhoff is blij dat het kabinet iets heeft gedaan met zijn zorg dat de klimaatplannen te veel pijn doen in de portemonnee van de burgers. Ook CDA-leider Buma noemt het “heel belangrijk dat het voor burgers betaalbaar wordt.”
De kans op politieke steun is nu wel veel groter geworden, zegt Fresen. “Altijd met een slag om de arm, maar de kans op voldoende steun is vandaag echt toegenomen. De angels lijken er wel uit nu.”
Vrij schieten
Fresen benadrukt dat de draai van het kabinet te maken heeft met de verkiezingen van volgende week voor de Provinciale Staten. “Als je niks had gedaan aan de oneerlijke verdeling van de kosten, had de oppositie vrij kunnen schieten op de regeringspartijen”, zegt Fresen. “Dat wapen zijn ze nu kwijt.”
PVV-leider Wilders heeft geen goed woord over voor de nieuwe klimaatvoorstellen. “Geloof ze niet. De energierekening wordt niet lager. Deze politici zijn gewoon in paniek.” De SP zegt: “Eerst zien, dan geloven.”
Ook Thierry Baudet van Forum voor Democratie vindt de maatregelen niets. Hij zegt dat de cijfers te optimistisch zijn als het gaat om de lasten voor de burger en spreekt van “koopkrachtkillers”.
Bekijk ook;
Kabinet: minder energiebelasting voor burgers, toch CO2-heffing bedrijven
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
Werkgevers: CO2-heffing bedrijven zal leiden tot verlies van banen
Coalitie blokkeert debat over klimaatcijfers
ANP 13.03.2019 Er komt deze week geen debat in de Tweede Kamer over de doorrekeningen van het concept-Klimaatakkoord. Een verzoek van GroenLinks-voorman Jesse Klaver om donderdag een debat te houden, kreeg van de vier coalitiepartijen geen steun.
De stemming verliep volgens partijlijnen, waarmee de coalitie met één stem verschil het verzoek kon wegstemmen. Volgens D66-Kamerlid Matthijs Sienot zou een debat donderdag te snel komen, en zouden Kamerleden zo snel niet in staat zijn de doorrekeningen goed te bestuderen. CDA, VVD en de ChristenUnie sloten zich bij deze redenering aan.
De oppositie toonde weinig begrip voor het argument van de coalitie. Klaver stipte aan dat D66-voorman Rob Jetten samen met hem wel woensdagavond bij Nieuwsuur aanschuift om over het Klimaatakkoord te praten.
Het PBL en het CPB presenteren hun doorberekening van de klimaatplannen ANP
Oppositie: klimaatplannen ‘onrechtvaardig’, ‘niet groen’ en ‘industrie te veel ontzien’
NOS 13.03.2019 De linkse oppositiepartijen in de Tweede Kamer reageren kritisch op de gevolgen van de plannen in het klimaatakkoord. Vanmiddag presenteerden het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) wat de kosten zijn van de 600 voorstellen om de opwarming van de aarde terug te dringen.
Het kabinet wil in 2030 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990. Dat is ongeveer 48,7 megaton aan broeikassen. Het PBL denkt dat met de bestaande plannen een afname tussen de 31 en 52 megaton mogelijk is. De conclusie van dat bureau is dat de klimaatdoelen “waarschijnlijk” niet gehaald worden. Het Centraal Planbureau heeft uitgerekend hoeveel de verschillende huishoudens er door deze maatregelen op achteruit kunnen gaan.
Grote vervuilers
De PvdA concludeert op basis van het rapport dat de lage en middeninkomens, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden er harder op achteruit gaan. “De plannen zijn niet groen en niet eerlijk”, zegt PvdA-leider Asscher. De partij wil dat de industrie en de grote vervuilers meer gaan betalen. “Nederland verdient een kabinet dat opwarming tegengaat en vervuilers laat betalen.”
https://pbs.twimg.com/media/D1ictI2WwAI5Rh-.jpg
De SP valt ook over de mogelijke gevolgen voor lagere inkomens. SP-leider Marijnissen benadrukt dat het draagvlak voor de klimaatplannen niet wordt vergroot door “de energierekening te verhogen en de laagste inkomens de rekening te laten betalen”. “Klimaatbeleid zal rechtvaardig zijn of niet zijn”, zegt Marijnissen in een tweet.
Lastenverzwaring
De Partij voor de Dieren schat in dat de lastenverzwaring ruwweg drie miljard euro voor gezinnen is en twee miljard euro voor bedrijven. “Benieuwd hoe coalitie dat uitlegt. Lijkt erop dat lastenverzwaring niet eerlijk is in absolute zin”, zegt Kamerlid Van Raan van de PvdD.
Ook de SGP heeft problemen met de stijging van de collectieve lasten. “De rekening wordt bovendien teveel neergelegd bij gezinnen met middeninkomens, vooral eenverdieners. Dat moet anders”, aldus SGP-leider Van der Staaij.
Rekening
GroenLinks zegt dat een andere klimaataanpak nodig is nu berekend is dat het klimaatdoel niet gehaald wordt , de lage inkomens “de rekening betalen en de “industrie wordt ontzien.” Partijleider Klaver geeft een persconferentie over plannen van GroenLinks.
Tot ergernis van de oppositie komt er morgen geen plenair debat, de coalitiepartijen zijn daar niet voor omdat het te kort dag zou zijn.
Aan het eind van de middag geven premier Rutte en minister Wiebes van Klimaat nog een reactie op de twee rapporten.
Bekijk ook;
Doorrekening klimaatakkoord: doelen waarschijnlijk niet gehaald, kosten meevaller
Het klimaatakkoord is doorgerekend, dit kun je verwachten
Coalitie neigt toch naar CO2-belasting voor bedrijven
Kabinet kiest toch voor CO2-heffing industrie
Trouw 13.03.2019 Het kabinet is alsnog bereid een CO2-belasting voor het bedrijfsleven in te voeren. Premier Rutte laat dat weten in reactie op de doorrekeningen van de klimaatplannen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) maakte eerder vandaag bekend dat deze voorstellen onvoldoende zijn om de CO2-uitstoot te halveren.
Het kabinet beraadt zich de komende maanden op een inhoudelijk antwoord op de doorrekeningen van het PBL. Maar Rutte neemt daar, een week voor de Provinciale Statenverkiezingen, wel alvast een voorschot op. Hij zegt dat er een ‘verstandige’ heffing moet komen voor de industrie.
Voor de betreffende bedrijven is dat slecht nieuws. Zij wilden niet verder gaan dan een soort boete-systeem voor bedrijven die achterblijven met de reductie van broeikasgassen. Maar het PBL heeft grote twijfels bij dit plan. Het is te vrijblijvend. Het voorstel biedt bedrijven mogelijkheden om onder een boete uit te komen. De rekenmeesters voorzien juridische problemen bij het afdwingen van verplichtingen.
Onduidelijk
Hoe die CO2-belasting er exact uit komt te zien, is nog onduidelijk. Maar duidelijk is wel dat de industrie meer zal gaan betalen voor het klimaatbeleid.
Rutte maakte tegelijkertijd bekend dat hij de energierekening van burgers wil verlagen. Voor het bedrijfsleven gaat deze energiebelasting juist omhoog. De premier wil op deze manier voorkomen dat de rekening van de energietransitie teveel bij de huishoudens terecht komt.
Het kabinet kondigt maatregelen aan waar GroenLinks, SP en PvdA al lange tijd op aandringen. Op deze manier neemt de coalitie de linkse oppositiepartijen de wind uit de zeilen. Tegelijkertijd is het een handreiking aan deze partijen, in de wetenschap dat de coalitie na de verkiezingen de meerderheid in de senaat dreigt kwijt te raken en dan aanvullende steun nodig heeft voor haar plannen.
De kolencentrale van Nuon aan de Hemweg die nu echt dicht gaat. © Hollandse Hoogte / Berlinda van Dam
De rekenmeesters van het PBL hebben de afgelopen maanden de zeshonderd voorstellen van de ‘klimaattafels’ van Ed Nijpels geanalyseerd. Het Binnenhof keek reikhalzend uit naar de uitkomsten, die de basis leggen voor het klimaatbeleid voor de komende decennia. Grote vraag was: is 49 procent CO2-reductie ten opzichte van 1990 haalbaar? Het PBL acht dit onwaarschijnlijk. Met de voorstellen worden ‘grote stappen in de energietransitie’ gezet, maar het is nu tijd voor politieke keuzes.
Enorme opgave
De coalitie staat voor een enorme opgave. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zullen nu zelf met een plan moeten komen waardoor die 49 procent CO2-reductie alsnog wordt gehaald. Dit is immers een afspraak uit het regeerakkoord van Rutte III. Het is ook nodig om uiteindelijk, in 2050, te kunnen voldoen aan de afspraken uit het klimaatverdrag van Parijs.
Het goede nieuws voor het kabinet is dat de klimaatkosten volgens het PBL veel lager zullen zijn dan aanvankelijk gedacht. Medio 2018 werd nog uitgegaan van jaarlijkse nationale kosten van 3 tot 3,9 miljard euro. Inmiddels houdt het planbureau het op 1,6 tot 1,9 miljard. Voor de coalitie is dat een prettige meevaller, gezien de recente ophef over de onverwacht hogere energierekening. Er is de vier partijen veel aan gelegen dat de burgers niet al te veel op kosten worden gejaagd.
Wat die kosten betreft: het Centraal Planbureau (CPB) maakte dinsdag bekend dat het klimaatbeleid de lagere en middeninkomens meer raken dan de hogere. Dit komt voor een groot deel door al geplande maatregelen en voor een klein deel door de nieuwe voorstellen van de klimaattafels. Of de coalitie met dit verhaal naar de burgers toe wil, valt zeer te betwijfelen. Het kabinet heeft mogelijkheden genoeg om eventuele koopkrachttegenvallers voor bepaalde groepen weer te repareren. Zoals het verlagen van de energierekening.
De oppositie was graag al deze week, dus nog voor de Provinciale Statenverkiezingen, met het kabinet in debat gegaan over het klimaatakkoord, maar de coalitie voelt er niks voor.
Lees ook:
Een ontspannen klimaatdiscussie? Die kan premier Rutte vergeten
Twee planbureaus melden vandaag of het klimaatakkoord volstaat om de Nederlandse CO2-uitstoot te halveren. Een pikant moment. Met de verkiezingen in zicht, staat de oppositie op scherp.
Klimaatsceptici van repliek dienen?
Dat kan als je dit stuk van wetenschapsredacteur Joep Engels hebt gelezen. Hij zet de zeven grootste misverstanden over het klimaat op een rijtje.
Kabinet: Energierekening huishoudens omlaag, CO2-heffing voor bedrijven
NU 13.03.2019 De verhoging van de energiebelasting voor huishoudens die dit kabinet doorvoert, wordt vanaf 2020 weer teruggedraaid. Daarnaast wordt er een vorm van CO2-heffing voor bedrijven uitgewerkt. Die moet in april klaar zijn.
Dat hebben premier Mark Rutte en minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) woensdagmiddag laten weten in een reactie op de doorrekeningen van de klimaatplannen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Daaruit blijkt dat met het pakket aan maatregelen het doel van een CO2-reductie van 49 procent waarschijnlijk niet gehaald zal worden, het aandeel van de sector industrie achterblijft en huishoudens met een laag inkomen er het meest op achteruit gaan.
Daarom neemt het kabinet nu aanvullende maatregelen. Te beginnen met de energienota, die rust te veel op de schouders van de burgers, vindt Rutte. “We willen de belasting voor huishoudens verlagen en die voor bedrijven verhogen”, aldus de premier.
Opslag op energierekening wordt anders verdeeld
De opslag op de energierekening wordt anders verdeeld onder burgers en bedrijven. Uit die opslag worden subsidies betaald voor de opwekking van duurzame energie.
Nu is die belasting gelijk verdeeld, terwijl bedrijven veel meer energie verbruiken. De verhouding wordt daarom een derde voor huishoudens en twee derde voor bedrijven.
Rutte ontkent overigens niet dat de aangekondigde maatregelen te maken hebben met de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart. “De verkiezingen spelen een rol”, aldus de premier.
Eigen methode van industrie levert te weinig CO2-besparing op
Wiebes en Rutte moesten ook concluderen dat het boete-bonussysteem waarmee de industrie zelf op de proppen kwam, te weinig oplevert om het klimaatdoel te halen. “De CO2-tonnen worden niet gehaald”, aldus Wiebes.
Het PBL maakte eerder op woensdag gehakt van het boete-bonussysteem waarbij bedrijven zelf plannen mogen aandragen voor hoe zij CO2 willen besparen. Het is te vaag en te vrijblijvend, concludeerde het planbureau.
Wiebes herhaalde wat hij tot dusver altijd over een CO2-heffing heeft gezegd: bedrijven moeten het kunnen betalen en niet besluiten hun heil buiten Nederland te zoeken vanwege de lastenverzwaring.
De opbrengsten van die heffing worden gebruikt om de industrie te vergroenen.
Minder subsidie voor elektrische auto’s
Het kabinet kijkt verder naar de vergroening van het wagenpark. In de plannen van het ontwerpklimaatakkoord worden flinke subsidies uitgedeeld voor nieuwe elektrische auto’s. In het beste geval kon een autokoper 6.000 euro terugkrijgen van de overheid.
Deze “oversubsidiëring” wil het kabinet nu tegengaan, ook komt er meer aandacht voor tweedehands elektrische voertuigen. Deze maatregelen leveren geld op dat weer teruggesluisd kan worden naar bezitters van benzine- en dieselauto’s die hun belastingen juist zagen stijgen.
Tot slot wordt gekeken naar maatregelen om meer CO2 te besparen in de landbouwsector en worden de mogelijkheden van de opslag van broeikasgassen onder de grond (CCS in jargon) ingeperkt.
Klaver: ‘Onze politieke opponenten komen onze kant op’
Oppositiepartijen GroenLinks en PvdA pleitten al langer voor een verlaging van de energierekening en de invoering van een CO2-taks.
Jesse Klaver (GL) reageert opgetogen, omdat het kabinet en de coalitie zijn plannen nu wel lijken over te nemen. Dat zijn handtekening niet onder de plannen staat, maakt hem niet zo veel uit. “Ik zie dat onze politieke opponenten onze kant opkomen, dat is winst”, aldus Klaver.
D66-fractievoorzitter Rob Jetten, wiens partij wel regeert zegt in een reactie: “Politiek is de kunst van het mogelijke, niet van mooie praatjes. Niet lullen maar poetsen. Vandaag ziet de kiezer waar het om draait: daadkracht.”
GroenLinks-leider Klaver ziet de aangekondigde plannen als een uitgestoken hand van de coalitie. Hij verwacht dat de VVD, het CDA, D66 en de CU na de Provinciale Statenverkiezingen hun meerderheid in de senaat zullen verliezen.
Klaver werpt zich nadrukkelijk op als kandidaat om het klimaatbeleid in de senaat aan een meerderheid te helpen.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek energierekening
Kabinet: minder energiebelasting voor burgers, toch CO2-heffing bedrijven
NOS 13.03.2019 Het kabinet wil de energielasten voor burgers verlagen en de industrie meer laten betalen voor de klimaatplannen. Dit heeft premier Rutte gezegd in een reactie op de klimaatrapporten van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) die vanmiddag werden gepresenteerd.
De twee bureaus hebben uitgerekend wat de gevolgen zijn van de 600 voorstellen over de Nederlandse bijdrage aan het terugdringen van de opwarming van de aarde. Uit die berekeningen bleek dat de maatregelen niet genoeg zijn om de klimaatdoelen te halen.
Vertrekken
Het kabinet kwam in de reactie op de rapporten direct met aanpassingen. Ze willen kijken naar een CO2-heffing, een belasting voor bedrijven die veel CO2 uitstoten. Rutte spreekt van een “verstandige” heffing. Voorkomen moet worden dat Nederlandse bedrijven naar het buitenland vertrekken.
De opbrengst van de CO2-heffing wordt gebruikt om de industrie te vergroenen, zo staat in een brief van het kabinet (.pdf). Overigens blijkt uit de doorrekeningen dat bedrijven 80 procent van hun extra kosten zullen doorberekenen aan de consument.
De belangrijkste punten van kabinet in het kort:
Broeikasgassen
Het kabinet wil in 2030 49 procent minder CO2-uitstoot dan in 1990. Dat is ongeveer 48,7 megaton aan broeikasgassen. Het PBL berekende dat met de bestaande plannen een afname tussen de 31 en 52 megaton mogelijk is.
De conclusie van dat bureau is dat de klimaatdoelen “waarschijnlijk” niet gehaald worden. Het Centraal Planbureau heeft ook uitgerekend hoeveel de verschillende huishoudens er door deze maatregelen op achteruit kunnen gaan.
Vooral de lagere- en middeninkomens, gepensioneerden en mensen met een uitkering lijken er meer op achteruit te gaan. Ook moeten burgers meer betalen dan het bedrijfsleven. De oppositie in de Tweede Kamer reageerde daar meteen kritisch op.
Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
Huishoudens
Rutte erkent dat die verdeling niet goed is en het kabinet zegt dus nu al de plannen aan te passen. “We willen een eerlijke verdeling.” Concreet betekent dit dat huishoudens een derde van de kosten op zich nemen en de bedrijven twee derde van de kosten. Dat was fifty-fifty.
Het kabinet was aanvankelijk van plan om de industrie een boete op te leggen bij te vervuilende activiteiten, de zogenoemde bonus-malusregeling. Nu blijkt dat die maatregel te weinig CO2-reductie oplevert. Eind april komt het kabinet met een uitgewerkt plan.
Milieuorganisaties en vakbond FNV noemen de snelle aanpassingen van de klimaatplannen hoopgevend. In een gezamenlijke reactie zeggen Milieudefensie, Greenpeace, Natuur en Milieu, de Natuur en Milieufederaties en FNV: “Dit is wat het klimaat nodig heeft en waarom 40.000 mensen afgelopen zondag de straat op gingen. We moeten het nu doen met de woorden van Rutte en Wiebes, maar wij zullen het kabinet aan deze woorden houden. Wij staan klaar om afspraken te maken.”
Bekijk ook;
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
Oppositie: klimaatplannen ‘onrechtvaardig’, ‘niet groen’ en ‘industrie te veel ontzien’
Rutte: CO2-heffing industrie, burgers ontzien
ANP 13.03.2019 Om de klimaatdoelen te halen komt er een ,,verstandige” heffing voor bedrijven op de uitstoot van het schadelijke CO2. Het kabinet wil burgers ontzien bij de energierekening.
Dat maakte premier Mark Rutte bekend. Hij reageerde daarmee op de doorrekening van een reeks klimaatplannen, waaruit blijkt dat vooral de industrie er een forse schep bij moet doen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
De tegemoetkoming aan oppositiepartijen GroenLinks en PvdA, die voor een CO2-heffing pleiten, komt een week voor de provinciale verkiezingen. Daarbij lijkt het kabinet zijn meerderheid in de Eerste Kamer te verliezen en is dan aangewezen op andere partijen
Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
Een afname van broeikasgassen zoals afgesproken in de klimaatdoelen is mogelijk, maar wordt niet gehaald, verwacht het Planbureau voor de Leefomgeving.
NOS 13.03.2019 De maatregelen in het klimaatakkoord zijn waarschijnlijk niet genoeg om de klimaatdoelen te halen. Met de 600 voorstellen lijkt het belangrijkste doel van het akkoord, 49 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990, niet haalbaar. Dat staat in de doorrekening van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB).
Het PBL stelt dat met de plannen een afname van tussen de 31 en 52 megaton aan broeikasgassen mogelijk is. Het doel, 48,7 megaton minder in 2030 (49 procent minder dan in 1990), valt daar weliswaar binnen, maar wordt waarschijnlijk niet gehaald. “Dat komt vooral door onzekerheden over verdere vormgeving van de afspraken, en over de manier waarop burgers en bedrijven zullen reageren op de voorgestelde beleidsprikkels.”
De belangrijkste punten uit de doorrekening
De grootste reductie wordt bereikt in de elektriciteitssector, waar een afname van broeikasgassen van tussen de 18,3 en 21,1 megaton mogelijk is. Het doel was 20,2 megaton. De sector die daarna de grootste reductie heeft is de industrie, maar daar wordt het doel naar verwachting niet gehaald.
Dat betekent dat het kabinet opnieuw zal moeten bekijken hoe de doelen wél kunnen worden bereikt. “Er moeten politieke keuzes gemaakt worden waarmee onzekerheden over het precieze effect van de voorgestelde maatregelen afnemen”, zegt het PBL. Later vanmiddag reageren minister Wiebes en premier Rutte op de doorrekening.
Kosten lager dan geraamd
De geschatte kosten van het klimaatakkoord zullen de komende tijd oplopen tot 1,6 à 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Dat is fors lager dan geraamd op basis van het akkoord op hoofdlijnen in 2018. Toen werden de kosten op 3 tot 3,9 miljard euro berekend. Dat komt onder meer door de lagere kosten voor hernieuwbare elektriciteit en in de industrie.
Het CPB heeft ook een schatting gemaakt van een verdeling van de kosten van de doorgerekende maatregelen. Het lijkt erop dat lage en middeninkomens het iets meer zullen voelen in de portemonnee dan de laagste en hoogste inkomens. “Maar of dat daadwerkelijk gaat gebeuren is nog onduidelijk, want het kabinet moet er nog naar kijken en dat zal misschien daarvoor gaan compenseren”, zegt politiek verslaggever Albert Bos.
Effect klimaatplannen voor huishoudens;
| Klimaatplannen en huishoudens | ||
| Alle klimaat- en energiemaatregelen samen (inclusief klimaatakkoord) * |
Alleen klimaatakkoord * | |
| Alle huishoudens | -1,3 | -0,4 |
| Laagste inkomens | -1,8 | -0,3 |
| Lage inkomens | -1,6 | -0,5 |
| Middeninkomens | -1,4 | -0,5 |
| Hoge inkomens | -1,1 | -0,4 |
| Hoogste inkomens | -0,8 | -0,3 |
| Werkenden | -1,1 | -0,4 |
| Uitkeringsgerechtigden | -1,7 | -0,4 |
| Gepensioneerden | -1,6 | -0,5 |
| Tweeverdieners | -1,1 | -0,4 |
| Alleenstaanden | -1,5 | -0,3 |
| Alleenverdieners | -1,4 | -0,5 |
| Met kinderen | -1 | -0,3 |
| Zonder kinderen | -1,3 | -0,4 |
*Dit zijn percentages: ze geven het verschil aan in inkomen in 2030 ten opzichte van 2018
Daarnaast gaan bedrijven volgens Bos meer merken van het klimaatakkoord dan gedacht. Ze moeten meer bijleggen dan huishoudens. Dat komt ook omdat huishoudens straks al meer moeten gaan betalen voor alle klimaatplannen die al gepland zijn vóór het klimaatakkoord.
Wel verwacht het CPB dat bedrijven een groot deel van de eventuele extra kosten die ze straks maken zullen doorberekenen in hun prijzen. Naar verwachting zal 80 procent van de kosten worden doorberekend aan de consument.
“Doelstellingen waarschijnlijk net niet gehaald”
Slechts 128 van de 600 maatregelen die in het klimaatakkoord staan zijn door het CPB doorgerekend. Bijvoorbeeld omdat veel plannen uiteindelijk weinig geld zullen kosten of opleveren, en dus niet meegenomen hoeven te worden in de berekeningen. En sommige maatregelen kan de overheid niet alleen afdwingen. Ook die heeft het CPB niet meegenomen.
Bonus-malusregeling
Verder is een deel van de voorstellen nog te vaag om door te rekenen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het veelbesproken bonus-malussysteem voor bedrijven. Dat systeem is in het klimaatakkoord terechtgekomen, nadat een eerder voorstel om een CO2-heffing in te voeren tijdens de onderhandelingen was gesneuveld.
Volgens het CPB is er nog te veel onduidelijk over de vormgeving en de uitvoerbaarheid van het bonus-malussysteem, en over de omstandigheden wanneer de heffing van kracht wordt, om er nu een berekening van te kunnen maken.
Het PBL deed dat wel. Volgens het planbureau is niet duidelijk hoe bedrijven zullen reageren op deze regeling, waarmee goed gedrag wordt beloond en slecht gedrag bestraft. “Zien zij het vooral als kans of als bedreiging?”, vraagt het PBL zich af. Ook bij de industrie zelf zijn er grote onzekerheden over de regeling.
Juist over de bijdrage van de industrie ontstond de afgelopen weken veel discussie. Volgens milieuorganisaties komen de kosten te veel op schouders van huishoudens te liggen en worden bedrijven te veel ontzien. Gisteren werd bekend dat het kabinet neigt naar een CO2-taks voor bedrijven.
Wat is het klimaatakkoord?
Nederland heeft zich als doel gesteld om in 2030 49 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990, om het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 te kunnen naleven. Daarin werd door 195 landen, waaronder Nederland, afgesproken dat de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden moet komen en dat er een einde moet komen aan de stijging van de uitstoot van broeikasgassen. Nu loopt Nederland nog achter ten opzichte van andere landen. Met dit voorstel wil Nederland die achterstand inhalen.
Om dat doel te bereiken, hebben overheden, bedrijven en maatschappelijke partijen de afgelopen tijd rond de tafel gezeten om afspraken te maken.
Die onderhandelingen waren opgedeeld in vijf verschillende sectoren (van mobiliteit tot industrie), de zogenoemde klimaattafels. In december presenteerden de partijen een akkoord met 600 voorstellen. Die zijn nu doorgerekend. Op basis van deze doorrekeningen kan de politiek beslissingen nemen.
Het akkoord is niet hetzelfde als de Klimaatwet, waarmee de Tweede Kamer vastlegde dat Nederland in 2050 nagenoeg klimaatneutraal moet zijn.
Bekijk ook;
Het klimaatakkoord is doorgerekend, dit kun je verwachten
Terugblik klimaatakkoord: van hete zomer naar harde cijfers
Coalitie neigt toch naar CO2-belasting voor bedrijven
Planbureau: Klimaatdoel waarschijnlijk niet gehaald, industrie blijft achter
NU 13.03.2019 De voorstellen uit het ontwerpklimaatakkoord leveren een besparing van 31 tot 52 megaton CO2 in 2030 op. Dat valt nog binnen het gestelde kabinetsdoel van 48,7 megaton minder CO2, al wordt dat waarschijnlijk niet gehaald. Vooral de industrie levert te weinig besparingen.
“Er is nog veel werk aan de winkel”, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de woensdag gepubliceerde doorrekeningen van de klimaatplannen.
De megatonnen moeten leiden tot 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 om de opwarming van de aarde tegen te gaan.
Het PBL vermoedt dat het doel niet wordt gehaald vanwege “onzekerheden over verdere vormgeving van de afspraken”. Ook speelt mee hoe burgers en bedrijven op de 128 voorgestelde maatregelen reageren.
Het doel wordt alleen gehaald als alle puzzelstukjes op de juiste wijze in elkaar vallen. Kortom: burgers en bedrijven moeten in alle gevallen positief reageren op de klimaatmaatregelen, aldus het PBL.
Een volledige kabinetsreactie op de doorrekeningen volgt eind april 2019.
In het kort:
Industrie levert te weinig besparing
Iedere overlegtafel kreeg een eigen opdracht mee om uiteindelijk een afgesproken aantal megaton CO2 te besparen in 2030. De tafels zijn opgedeeld in de sectoren industrie, woningen, mobiliteit, landbouw en elektriciteit en moeten gezamenlijk de 48,7 megaton CO2 besparen. Dat aantal staat gelijk aan de 49 procent reductie in 2030.
Het PBL concludeert nu dat de industrie (opgave: 14,3 megaton CO2) in het gunstigste geval uitkomt op een besparing van 13,9 megaton CO2. De huidige methode om bedrijven tot besparen te zetten is te onzeker, schrijft het PBL.
De industrie stelde zelf voor om met een bonus- en boetesysteem te werken. Bedrijven moeten plannen voor hoe zij het klimaatdoel willen halen indienen. Lukt dat niet of werken zij niet mee, dan krijgen ze een boete. Lukt het wel, dan maken ze aanspraak op subsidie.
Het PBL vraagt zich af of dat bedrijven zal aanzetten tot investeringen in minder uitstoot. Zo voorzien de rekenmeesters problemen met de juridische afdwingbaarheid en zijn er twijfels over de kosten en investeringen in projecten waarvan onduidelijk is hoeveel CO2-besparing ze opleveren.
Het CPB heeft de effecten van een boetesysteem niet doorgerekend omdat de uitwerking en uitvoering te onzeker zijn.
Milieuclubs en linkse partijen vragen om een CO2-heffing
Het bonus- en boetesysteem kreeg vanaf het begin al veel kritiek. Het was voor enkele milieuorganisaties en de FNV reden om uit het klimaatoverleg te stappen, zij willen een directe manier van CO2-beprijzing door middel van een heffing.
De organisaties noemen een CO2-heffing nu “onvermijdelijk”.
Ook partijen in de Tweede Kamer, zoals GroenLinks en de PvdA, vragen om zo’n CO2-heffing.
Op verzoek van deze partijen wordt zo’n maatregel door het PBL alsnog doorgerekend, maar de uitkomst kon niet meer worden meegenomen met de woensdag gepubliceerde cijfers.
Vlnr: Laura van Geest (Centraal Planbureau), Pieter Boot, Hans Mommaas (beiden Planbureau voor de Leefomgeving) en Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (ANP).
Maatregelen treffen laagste inkomens het hardst
Het Centraal Planbureau (CPB), dat keek naar de koopkrachteffecten van de klimaatmaatregelen, berekende dat alle huishoudens er in 2030 gemiddeld 1,3 procent op achteruitgaan. In dit geval is al het eerdere klimaat- en energiebeleid van het kabinet meegenomen.
De laagste inkomens gaan er in het totale plaatje het meest op achteruit (-1,8 procent), de hoogste inkomens met -0,8 procent het minst.
Ook met alleen de maatregelen uit het ontwerpklimaatakkoord gaan de lage- en middeninkomens er het meest op achteruit.
Hier moet worden benadrukt dat het gaat om koopkrachtcijfers in 2030 als het kabinet verder geen actie onderneemt. De politiek heeft jaarlijks de kans het beleid aan te passen om koopverschillen weg te werken.
Als er wordt gekeken naar het totale kostenplaatje van 5,2 miljard euro in 2030, blijkt dat gezinnen een groter deel moeten ophoesten (3 miljard) dan bedrijven (2 miljard). Het overige deel valt in het buitenland.
Kosten vallen lager uit dan eerder berekend
De kosten vallen lager uit dan waar eerder rekening mee werd gehouden. De zogenoemde nationale kosten bedragen in 2030 tussen de 1,6 en 1,9 miljard euro. In december raamde het PBL nog op 3 tot 4 miljard euro.
De nationale kosten zeggen iets over de kosten voor de Nederlandse samenleving als geheel, ongeacht wie de rekening krijgt. Belastingen en subsidies tellen hierin niet mee, omdat dit wordt gezien als waardeoverdracht tussen verschillende partijen binnen de samenleving.
Politiek is nu aan zet
Nu duidelijk is hoeveel CO2-besparing welke maatregel oplevert en wat de kosten daarvan zijn, is de politiek aan zet. De Tweede Kamer en het kabinet zullen moeten kiezen welke maatregelen zij willen invoeren om het doel van 49 procent minder broeikasgassen te halen.
In het proces is door politici steeds gezegd dat de energietransitie haalbaar en betaalbaar moet zijn en dat de grootste vervuiler moet betalen, maar dat tegelijkertijd de maatregelen de concurrentiepositie van bedrijven niet mogen schaden. Dat zijn bij uitstek politieke vragen waar verschillend over wordt gedacht in Den Haag.
De opwarming van de aarde
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Klimaatakkoord lijkt onvoldoende om doelen te halen
BB 13.03.2019 De klimaatplannen die het kabinet heeft laten doorrekenen, zorgen in 2030 voor een vermindering van de uitstoot van CO2 tussen de 43 en 51 procent ten opzichte van 1990. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), dat de voorstellen heeft geanalyseerd, maakt daaruit op dat het doel van 49 procent waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Grote stappen
Het PBL denkt dat met het concept-klimaatakkoord wel ‘grote stappen’ kunnen worden gezet. ‘Maar er is nog veel werk aan de winkel.’ Alleen in het gunstigste scenario wordt de doelstelling gehaald, maar als alles tegenzit bij lange na niet. Het planbureau wijst op onzekerheden over het precieze effect van de voorgestelde maatregelen.
Om die weg te nemen moeten politieke keuzes worden gemaakt. Daarnaast wijst het PBL erop dat nog moeilijk valt te voorspellen hoe burgers en bedrijven op de veranderingen zullen reageren. Bijvoorbeeld naar de snelheid waarmee mensen overstappen op elektrische auto’s blijft het toch gissen.
Industrie
Vooral in de industrie ziet het PBL een groot risico dat de doelstelling niet wordt gehaald. Het planbureau wijst op grote onzekerheden die kleven aan de regeling die bedrijven moet verleiden tot verduurzaming.
Ook het Centraal Planbureau, dat de klimaatmaatregelen eveneens heeft doorgerekend, vindt dat voorstel te onduidelijk en onvoldoende uitgewerkt. Of een alternatief plan van de linkse oppositie voor een CO2-heffing beter werkt, is nog onduidelijk. Een doorrekening daarvan volgt medio april.
Goedkoper
De kosten van de voorstellen tellen volgens het PBL op tot op 1,6 tot 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Dat is aanzienlijk minder dan vorig jaar naar voren kwam uit een eerste analyse van de hoofdlijnen van het klimaatakkoord. De maatregelen in het akkoord zullen er volgens het CPB toe leiden dat lagere middeninkomens er meer op achteruit gaan dan hogere.
De maatregelen zorgen in doorsnee voor een achteruitgang van 0,4 procent in 2030. Lagere middeninkomens gaan er 0,5 procent op achteruit, de hoogste en allerlaagste inkomens 0,3 procent.
Inkomensachteruitgang
Het totale klimaat- en energiebeleid tot 2030 leidt volgens het planbureau tot 2030 tot een inkomensachteruitgang van gemiddeld 1,3 procent. Voor lagere inkomens is het negatieve effect 1,8 procent en voor hogere 0,8 procent.
Dat komt grotendeels door het al in gang gezette klimaat en energiebeleid, zegt het CPB. Ook in de periode tot 2021 leveren lagere inkomens meer in dan hogere, staat in de doorrekening.
Niet blij
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn niet blij met de verwachte gevolgen van het concept-Klimaatakkoord van de twee planbureaus CPB en PBL. Volgens de SP vergroten deze klimaatplannen de onrechtvaardigheid nog verder. Lage- en middeninkomens, gepensioneerden, uitkeringsgerechtigden gaan er nog harder op achteruit terwijl ze juist minder vervuilen dan anderen, stellen de socialisten.
CO2-heffing Niet groen, niet eerlijk, luidt de klacht van de PvdA. Volgens leider Lodewijk Asscher gaan huishoudens het meest betalen en de grote vervuilers het minst. ‘Een CO2-heffing is nodig zodat vervuilers meer gaan betalen en huishoudens minder. Nederland verdient een kabinet dat opwarming tegengaat en vervuilers laat betalen.’
Subsidies en boetes
GroenLinks benadrukt dat er door een planbureau vraagtekens zijn geplaatst bij de manier waarop het kabinet bedrijven hun CO2-uitstoot wil laten terugdringen. De regering denkt aan een systeem van subsidies en boetes, maar de vraag is of dat allemaal uitvoerbaar is. Bedrijven lijken relatief makkelijk onder eventuele straffen uit te kunnen komen.
Dikke onvoldoende
Een eerlijke CO2-heffing en een effectief boetesysteem om de uitstoot terug te brengen, zijn onvermijdelijk, zegt de milieubeweging, met daarin onder meer Milieudefensie, Greenpeace en Natuur & Milieu, in een reactie. ‘De doorrekening van het PBL geeft het ontwerp-klimaatakkoord een dikke onvoldoende’, stellen de organisaties, waar ook de FNV zich bij aansloot. ‘De boodschap aan het kabinet is duidelijk: met halve maatregelen halen we de klimaatdoelen niet.
Het is nu onvermijdelijk om met onze oplossingen aan de slag te gaan. De samenleving is klaar voor een goed klimaatbeleid, dat bovendien groene banen oplevert. Dat lieten de 40.000 mensen op de Klimaatmars wel zien. Genoeg getreuzeld, het klimaat wacht niet.
Klimaattafels
Het Klimaatakkoord is het resultaat van het overleg dat ondernemingen, milieuorganisaties, vakbonden, werkgeversorganisaties en overheidsinstanties in 2018 hielden aan de zogenaamde Klimaattafels. Aan deze tafels werd gediscussieerd over elektriciteit, industrie, mobiliteit, landbouw en gebouwde omgeving.
Dat resulteerde in zeshonderd voorstellen met wat er in Nederland mogelijk is om de uitstoot van het broeikasgas CO2 te verminderen tot bijna de helft (49 procent) in 2030 ten opzichte van 1990. Het kabinet komt eind april met een officiële reactie op de bevindingen van PBL en CPB. (Red./ANP)
Gerelateerde artikelen;
Planbureau: klimaatdoel waarschijnlijk niet gehaald
AD 13.03.2019 De ruim zeshonderd maatregelen uit het voorlopige Klimaatakkoord schieten waarschijnlijk tekort om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Volgens het CPB Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is er ‘werk aan de winkel’ en moeten er ‘politieke keuzes’ worden gemaakt.
De plannen uit het voorlopige Klimaatakkoord zorgen er volgens het PBL voor dat de uitstoot van broeikasgassen met 31 tot 52 megaton CO2 wordt teruggebracht, terwijl 48,7 megaton nodig is. Het planbureau spreekt van ‘grote stappen in de energietransitie’, maar de opgave van 49 procent reductie wordt ‘waarschijnlijk niet gehaald’. ,,Als je zes keer met een dobbelsteen gooit, kan je zes keer zes gooien, maar die kans is niet zo groot’’, aldus PBL-directeur Hans Mommaas.
Het instituut stelt dat er ‘politieke keuzes’ nodig zijn om meer zekerheid te krijgen over de effectiviteit van de te nemen maatregelen. Dat kan betekenen dat er mogelijk meer of andere maatregelen genomen moeten worden, of dat de maatregelen zelf aangescherpt moeten worden.
Lees ook;
Later vandaag reageren verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) en premier Mark Rutte op de doorrekening.
Industrie
Vooral de plannen voor de industrie zijn volgens het PBL onzeker. Deze bedrijven werden geacht de uitstoot met 14,3 megaton terug te dringen, maar de plannen die zijn gemaakt leiden tot een CO2-reductie van slechts 6,0 tot hooguit 13,9 megaton.
Het PBL zet vraagtekens bij de effectiviteit van de voorgestelde bonus-malusregeling voor grote uitstoters: die houdt in dat bedrijven zelf met plannen moeten komen om de CO2-reductie terug te brengen. Doen zij dat niet, dan volgt een boete. Volgens het PBL zorgt zo’n regeling voor veel onzekerheid en hangt erg veel af van de vormgeving van de plannen en de reactie daarop van bedrijven.
De afgelopen tijd bleek al dat ook de regeringspartijen weinig vertrouwen hadden in de effectiviteit van een boetesysteem. In plaats daarvan wordt gedacht te komen met een CO2-belasting voor bedrijven. De linkse oppositiepartijen dringen daar al langer op aan.
Lage inkomens geraakt
Nederlanders met een laag inkomen of een middeninkomen zijn relatief het duurst uit door de maatregelen uit het voorlopige Klimaatakkoord, zo rekent het CPB voor. De (lagere) middeninkomens gaan er zo’n 0,5 procent op achteruit door de voorgestelde maatregelen van de klimaattafels, bij de hoogste en laagste inkomens is het een teruggang van 0,3 procent.
De verhoging van de motorrijtuigenbelasting en de introductie van een ‘innovatietoeslag’ op het bezit van een auto slaat het hardst neer bij de (lagere) middeninkomens. Dat zijn mensen die een benzine- of dieselauto rijden en voorlopig geen geld hebben om een elektrische auto aan te schaffen.
Het totale klimaat- en energiebeleid – dat bestaat uit het al ingezette beleid én de maatregelen uit het voorlopige Klimaatakkoord – raakt vooral de laagste inkomens, stelt het CPB. De achteruitgang voor de laagste inkomensgroep bedraagt 1,8 procent, terwijl mensen met de hoogste inkomens er gemiddeld 0,8 procent op achteruit gaan tussen 2018 en 2030.
Gemiddeld gaan huishoudens er in 2030 zo’n 1,5 procent op achteruit door het totale klimaat- en energiebeleid. Daarin is meegenomen dat bedrijven zo’n 80 procent van hun lastenverzwaringen zullen doorberekenen aan de consument. Daarbij is ook meegeteld dat mensen minder geld kwijt zijn aan bijvoorbeeld benzine als ze in een elektrische auto gaan rijden.
Kritiek
De oppositie is niet te spreken over de verwachte gevolgen. Volgens de SP vergroten deze klimaatplannen de onrechtvaardigheid nog verder. Partijleider Lilian Marijnissen benadrukt dat dat draagvlak in de weg staat. ‘Klimaatbeleid zal rechtvaardig zijn of niet zijn.’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher hekelt de verdeling van de kosten. ,,Huishoudens betalen met dit kabinet het meest en de grote vervuilers het minst. Dat is niet eerlijk en niet groen.’’
De voltallige oppositie wilde morgen een debat met verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat), maar de coalitie voelt daar niets voor en blokkeerde het verzoek vanmiddag in de Kamer. Volgens D66-Kamerlid Matthijs Sienot zou een debat morgen te snel komen, en zouden Kamerleden zo snel niet in staat zijn de doorrekeningen goed te bestuderen. CDA, VVD en de ChristenUnie sloten zich bij deze redenering aan.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e3819156-45be-11e9-be63-02d1dbdc35d1.jpg)
Laura van Geest (Centraal Planbureau), minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (VVD), Ed Nijpels (voorzitter van het Klimaatberaad) en Hans Hommaas (Planbureau voor de Leefomgeving) tijdens de presentatie van het ontwerp-Klimaatakkoord. Ⓒ Hollandse Hoogte
Telegraaf 13.03.2019 Politieke kopstukken buitelden over elkaar heen met reacties op de doorrekening van het klimaatakkoord, een uur later was het opnieuw raak door de plotselinge ommezwaai van het kabinet. Standpunten moesten soms 360 graden worden gedraaid, anderen blijven sceptisch.
„Trucjes van politici in paniek”, foetert PVV-leider Geert Wilders na de persconferentie van premier Rutte en minister Wiebes (Klimaat). „Ze zitten politiek in de problemen en opeens wil het kabinet een week voor de verkiezingen de energierekening wat compenseren en een CO2-heffing invoeren. Maar in april vertellen ze pas hoe ze het gaan doen. Ik geloof ze niet.”
PvdA-leider Lodewijk Asscher zei na de doorrekening dat een CO2-heffing voor bedrijven „onvermijdelijk” is geworden. Een half uur later, na de aankondiging van het kabinet over de komst van zo’n taks, zei hij: „Hèhè dit is wat wij al zeiden. Beter laat dan nooit.” SP-leider Lilian Marijnissen blijft sceptisch: „Mark Rutte. Een week voor de verkiezingen een belofte. Eerst zien, dan geloven.”
Wegpoetsen
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff kan een week voor de verkiezingen juist opgelucht adem halen. Hij ziet dat het kabinet „op de belangrijkste punten een aantal zorgen heeft kunnen wegnemen.” Vooral de autoplannen en de energierekening waren een nachtmerrie voor zijn achterban. De liberaal zegt nog meer uit het klimaatakkoord ’weggepoetst’ te willen krijgen. Wat precies wil Dijkhoff niet zeggen.
Jesse Klaver van GroenLinks moest een nieuwe draai geven aan zijn geplande tirade. Als enige partijleider plande belegde hij een persconferentie. Het beschuldigende vingertje ging nu maar uit naar het door de rechter opgelegde klimaatdoel voor 2020, waar het klimaatakkoord nou weer net niet over gaat. Verder kraaide Klaver victorie en claimde de jonge voorman de aankondiging van een CO2-heffing voor de industrie als zijn succes: „Een enorme winst voor GroenLinks.”
Automobilist
Ook voor Thierry Baudet waren de druiven zuur. Hij plukte de vruchten van de onduidelijke klimaatkeuzes van VVD en CDA. De leider van Forum voor Democratie wilde gisteren alleen in Nieuwsuur reageren op de ommezwaai van het kabinet.
CDA-leider Buma zwaait nu met de buit: „De energierekening was voor ons onverantwoord hoog geworden en gaat nu omlaag. Ook voor automobilisten blijft het betaalbaar.”
Bekijk ook:
Opluchting en zorg belangenverenigingen om klimaatplannen
Bekijk ook:
Klimaatpaus Nijpels: ‘Nog huiswerk te doen’
Bekijk ook:
Bekijk ook:
Klimaatminister: hogere CO2-heffingen nodig
Bekijk meer van; energierekening klimaat klimaatakkoord thierr baudet klaas dijkhoff jesse klaver
‘De politici beslissen, het oordeel is niet aan ons’
AD 13.03.2019 Directeuren Laura van Geest en Hans Mommaas maken zich vandaag geen illusies: natúúrlijk zullen politici aan de haal gaan met hun doorrekening van de voorgestelde klimaatmaatregelen. En dat is helemaal niet erg, zolang de cijfers maar goed worden begrepen.
De gemiddelde Nederlander weet amper wat hem overkomt vandaag, zó groot is de bak cijfers die het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vandaag over ons uitstorten. De doorrekening van zeshonderd maatregelen uit het ontwerp-klimaatakkoord levert dikke pakken papier op.
Maar wie denkt daarin te kunnen ontwaren of het al tijd is geworden die gasketel de deur uit te doen, komt bedrogen uit, benadrukt PBL-directeur Hans Mommaas. ,,Onze doorrekening is in eerste instantie bedoeld voor beleidsmakers”, benadrukt hij.
Lees ook;
Portemonnee
Ook mensen die willen weten wat die hele energietransitie nou precies betekent voor hun portemonnee worden na vandaag nog niet veel wijzer. ,,We zullen wel laten zien hoe specifieke maatregelen bijvoorbeeld uitpakken voor hoge en lage inkomens, maar de gewone burger zal zich daar niet in herkennen”, stelt directeur Laura van Geest van het CPB. ,,Daarvoor zijn deze cijfers minder geschikt.”
Wat moeten we dan wel aan met deze rekenexercitie? Daarover zijn beiden het eens: feiten aanleveren voor het publieke en politieke debat over de klimaatmaatregelen. Van Geest: ,,Dat doen we naar beste eer en geweten.”
Het PBL heeft berekend hoeveel CO2-besparing een maatregel oplevert en hoe groot de investering is. Ook schetst het instituut de onzekerheden. Mommaas: ,,Er is nu eenmaal veel onzeker in de wereld, zoals bijvoorbeeld de olieprijs. Bovendien zijn niet alle maatregelen die aan de klimaattafels zijn bedacht even adequaat uitgewerkt.”
Het CPB heeft op zijn beurt uitgerekend hoe groot de kosten voor de overheid zijn, en welk deel van de lasten bij burgers en bedrijven neerkomt. Van Geest: ,,Sommige mensen zullen het totaal heel duur vinden, anderen juist niet.
Maar dat oordeel is niet aan ons. Politici moeten uiteindelijk beslissen, wij niet”, benadrukt de CPB-directeur. Plagerig: ,,Ik denk dat zij dat zelf ook heel goed weten.”
Juist politici nemen de planbureaus de laatste tijd regelmatig de maat. Hun modellen en werkwijze worden openlijk ter discussie gesteld. Volgens Van Geest is dergelijke kritiek van alle tijden en moeten planbureaus daar niet van schrikken, ‘ook al is het niet de leukste dag in ons leven’.
Foutje kabinet
Vooral het PBL kreeg er recentelijk van langs. CDA-leider Sybrand Buma haalde uit naar het planbureau toen bleek dat de energierekening hoger uitviel dan verwacht. ,,Met dit soort modellen kunnen wij niet werken.
De cijfers moeten beter op orde zijn”, zei hij. Achteraf bleek dat de fout bij het kabinet lag. Mommaas wil er niet te veel woorden aan vuil maken. ,,De minister-president is heel duidelijk geweest en heeft erkend dat ons niets te verwijten valt.”
Tegelijkertijd oordeelde GroenLinks-leider Jesse Klaver dat het PBL te ‘vaag’ is en meer richting moet geven, sturender moet zijn. Als wetenschapper verzet Mommaas zich tegen die oproep: ,,Wij leveren cijfers, feiten, analyse. Daarna is het aan de politiek. Díe moet richting geven.”
En ja, dan kan het ook gebeuren dat politici als Thierry Baudet (FvD) zelf aan het rekenen slaan en concluderen dat de kosten van de klimaataanpak 1000 miljard euro gaan bedragen. Of die optelsom klopt of niet, laten de planbureaus over aan Baudets politieke uitdagers. Mommaas: ,,Wij maken zo’n som in elk geval niet. Wij reiken de cijfers aan en het is verder aan politici wat zij daarmee doen.”
Oppositie keihard over klimaatplannen: ‘oneerlijk en niet groen’
AD 13.03.2019 De oppositiepartijen in de Kamer zijn niet te spreken over de verwachte gevolgen van het concept-klimaatpakket. Vooral de lage- en middeninkomens betalen de rekening, terwijl de grote vervuilende bedrijven het minst bijdragen. Niet eerlijk en niet groen, oordelen de partijen.
Volgens de SP vergroten deze klimaatplannen de onrechtvaardigheid nog verder. Lage- en middeninkomens, gepensioneerden, uitkeringsgerechtigden gaan er nog harder op achteruit terwijl ze juist minder vervuilen dan anderen, stellen de socialisten. Partijleider Lilian Marijnissen benadrukt dat dat draagvlak in de weg staat. ‘Klimaatbeleid zal rechtvaardig zijn of niet zijn.’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher hekelt de verdeling van de kosten. ,,Huishoudens betalen met dit kabinet het meest en de grote vervuilers het minst. Dat is niet eerlijk en niet groen. Een CO2-heffing is nodig zodat vervuilers meer gaan betalen en huishoudens minder. Nederland verdient een kabinet dat opwarming tegengaat en vervuilers laat betalen. Ga aan de slag of ga uit de weg.’’
GroenLinks benadrukt dat er door een planbureau vraagtekens zijn geplaatst bij de manier waarop het kabinet bedrijven hun CO2-uitstoot wil laten terugdringen. De regering denkt aan een systeem van subsidies en boetes, maar de vraag is of dat allemaal uitvoerbaar is. Bedrijven lijken relatief makkelijk onder eventuele straffen uit te kunnen komen.
Lees ook;
Debat
De voltallige oppositie wilde morgen een debat met verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat), maar de coalitie voelt daar niets voor en blokkeerde het verzoek vanmiddag in de Kamer.
Volgens D66-Kamerlid Matthijs Sienot zou een debat morgen te snel komen, en zouden Kamerleden zo snel niet in staat zijn de doorrekeningen goed te bestuderen. CDA, VVD en de ChristenUnie sloten zich bij deze redenering aan.
Ongelooflijk laf, aldus Reactie Geert Wilders op coalitie, die niet wil praten over klimaatdoorrekeningen
De oppositie toonde weinig begrip voor het argument van de coalitie. ‘Erg moedig is dat niet een week voor de verkiezingen..’, zegt GroenLinks-Kamerlid Bart Snels op Twitter. Klaver stipte aan dat D66-voorman Rob Jetten samen met hem wel vanavond bij Nieuwsuur aanschuift om over het Klimaatakkoord te praten. GroenLinks geeft om 16.00 uur tijdens een persconferentie een uitgebreide reactie op de doorrekeningen.
Geert Wilders vindt het ‘ongelooflijk laf’dat de coalitiepartijen een debat over de klimaatvoorstellen morgen blokkeren. ,,Minister Wiebes en premier Rutte staan de pers wel te woord en vanavond zijn meerdere fractievoorzitters van de coalitie op de televisie, maar ze willen niet met ons praten. Dat snapt helemaal niemand. De doorrekeningen zien er in ieder geval niet goed uit voor de burger, misschien willen ze daarom niet debatteren.”
Volgens SP-leider Marijnissen is het ‘een slechte zaak’ dat de coalitiepartijen en het kabinet geen tekst en uitleg willen geven over de doorrekeningen. ,,Het is onverantwoord dat de coalitiepartijen deze onrechtvaardige plannen boven de markt laten hangen. Maar dit thema, klimaat, komt zeker de komende dagen wel aan de orde bij de verkiezingsdebatten.”
PvdA-voorman Asscher begrijpt de houding van de regeringspartijen wel. ,,Ze hebben maandenlang gezegd te willen wachten op deze cijfers. Nu zijn ze er en ze zijn niet goed. Dus moet die CO2-heffing die wij voorstaan er nu komen. Anders gaan ze de klimaatdoelen niet halen en dan is het einde kabinet.”
Zie ook;
‘Onvoldoende elektrische auto’s beschikbaar om klimaatdoelen te halen’
Milieuclubs ontevreden: Eerlijke CO2-heffing is onvermijdelijk
Doorrekening klimaatplannen kent vooral politiek gewicht
NU 12.03.2019 Woensdagmiddag 13.03.2019 worden de doorrekeningen van de klimaatplannen gepubliceerd. Worden de CO2-doelen gehaald? Wat gaat het kosten? Wie krijgt de rekening? Een stortvloed aan cijfers en tabellen moet duidelijkheid bieden aan de kiezers, want het klimaat is hot in aanloop naar de Provinciale Verkiezingen.
Het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geven woensdagmiddag om 13.15 uur in twee lijvige rapporten antwoorden op de drie genoemde vragen.
Deze drie centrale vragen hebben allemaal betrekking op dat ene doel in 2030: 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990.
Een jaar lang mocht zo’n beetje elke belangengroep, van Shell tot Greenpeace, die iets met klimaat en verduurzaming te maken heeft, aanschuiven aan een van de vijf overlegtafels.
Klimaatscepsis kwam langzaam op gang
De gesprekken begonnen in betrekkelijke rust, maar toen het einde eenmaal in zicht kwam en er hardop over een klimaatakkoord werd gesproken, begonnen partijen zich te roeren. Waarom wordt de politiek niet betrokken? En waarom zitten de burgers niet aan tafel?
CDA-leider Sybrand Buma gaf in de zomer al een waarschuwingsschot, hij waarschuwde voor een “Pim Fortuyn-revolte”. VVD-lijsttrekker Klaas Dijkhoff trok een half jaar later aan de bel en noemde voorstanders van een stevig klimaatbeleid “drammers”.
Aan de andere kant vindt GroenLinks-leider Jesse Klaver dat Dijkhoff met zijn scepsis onnodig de angst voedt.
Kortom: de klimaatdiscussie was opeens in volle gang. Met de verkiezingen voor de leden van de Provinciale Staten op 20 maart, die twee maanden later de Eerste Kamer kiezen, moet er meer duidelijkheid komen. Vooral oppositiepartijen drongen erop aan.
Oppositie drong aan op publicatie klimaatcijfers voor verkiezingen
Het CPB en het PBL waren al een tijdje bezig met doorrekeningen van de honderden klimaatplannen om de haalbaarheid en betaalbaarheid vast te stellen. Maar de publicaties van de uitkomsten stonden oorspronkelijk na de verkiezingen gepland.
Dat is niet eerlijk, vindt de oppositie, want zo wordt klimaat als verkiezingsthema een stuk ingewikkelder. De planbureaus konden uiteindelijk melden dat de doorrekeningen een week voor de verkiezingen klaar zijn.
De meest klimaatkritische partijen PVV en Forum voor Democratie (FVD) zullen de berekeningen weer gebruiken om hun pleidooi te onderbouwen. Deze partijen vinden dat de maatregelen veel te veel geld gaan kosten. Vooral gezien het geringe effect van de Nederlandse CO2-besparing op de mondiale uitstoot.
“Als de mens al verantwoordelijk is voor de klimaatverandering, is het irrationeel om 1.000 miljard euro uit te geven aan de energietransitie”, zei FVD-leider Thierry Baudet tijdens het RTL-verkiezingsdebat. Baudet schermt al maanden met dat bedrag als het over de klimaatkosten gaat.
Volgens minister Eric Wiebes (Klimaat) kloppen de berekeningen van FVD niet. “Baudet telt investeringen, kosten, subsidies en belastingen bij elkaar op. Dan krijg je dubbeltellingen”, zei Wiebes eind vorig jaar tijdens een debat in de Kamer.
De Volkskrant rekende onlangs de bewering van Baudet na en concludeerde eveneens dat de FVD-leider de kosten te hoog inschat.
Zijn cijfers van PBL nog wel te vertrouwen?
Over cijfers gesproken; er was de afgelopen weken nogal wat te doen over de betrouwbaarheid van de cijfers van het PBL.
Volgens het kabinet zou de energierekening dit jaar ruim 100 euro hoger zou uitvallen, en zei zich te baseren op cijfers van het Planbureau, maar dat bleek niet te kloppen. Huishoudens moeten eerder rekening houden met 330 euro meer.
Wat ging hier fout? De simpele uitleg was dat de cijfers van het PBL kwamen uit de Nationale Energieverkenning (NEV) van 2017, een rapport dat jaarlijks wordt wordt gepubliceerd over de stand van zaken van de Nederlandse energiehuishouding.
Althans, bijna elk jaar, want voor 2018 verscheen er geen NEV. Het kabinet heeft vervolgens op eigen houtje de cijfers uit 2017 gebruikt om een inschatting te maken voor de energierekening van 2019.
Omdat de marktprijzen van gas en stroom in de tussentijd flink waren gestegen, kwam er een lager bedrag voor de energienota uit de koker op basis van de PBL-cijfers.
Het kabinet had naar eigen zeggen “minder stellig” moeten zijn, het PBL trof geen blaam. Maar het kwaad was al geschied, want het Planbureau heeft een cruciale taak in de doorrekeningen van de klimaatmaatregelen.
De Kamer van links tot rechts wilde weten of het PBL die taak wel aankan. Ook hier worden immers de cijfers uit 2017 gebruikt.
Het planbureau zag zich genoodzaakt met een reactie te komen. Voor de langere termijn, de effecten van het ontwerpklimaatakkoord in 2030, kan er volgens het PBL worden gewerkt met ‘oude cijfers’, in dit geval dus gegevens uit 2017. Om dit nu opeens te veranderen, zou “verwarring teweegbrengen en het proces verstoren”.
Het zal niet gaan over CO2-heffing voor bedrijven
Het zal woensdag in ieder geval niet gaan over een CO2-heffing voor bedrijven. Zo’n voorstel zat aanvankelijk niet in de voorstellen van de klimaattafels, maar werd op verzoek van GroenLinks en PvdA alsnog meegenomen.
Omdat dit verzoek pas later werd voorgelegd aan de planbureaus, zijn de berekeningen niet tegelijk klaar met de andere doorrekeningen.
Bovendien bepalen de Tweede Kamer en het kabinet uiteindelijk welke klimaatmaatregelen in het definitieve klimaatakkoord terechtkomen.
Er zullen dus veel vragen worden beantwoord, maar niet die van iedereen.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Coalitie neigt toch naar CO2-belasting voor bedrijven
NOS 12.03.2019 Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie overwegen serieus om toch een belasting in te voeren voor bedrijven die veel CO2 uitstoten.
Een stap in die richting wordt morgen waarschijnlijk al gezet, in reactie op de doorrekeningen van het voorlopig klimaatakkoord door de planbureaus die ook morgen gepresenteerd zullen worden. Dat bevestigen bronnen in Den Haag, die eraan toevoegen dat ze nog wachten op die doorrekeningen van alle klimaatplannen.
Subsidie elektrische auto
Er zou onder meer uit blijken dat de industrie nog te weinig bijdraagt aan het halen van de klimaatdoelstelling van 49% minder CO2-uitstoot dan in 1990. Tot nu toe vond de coalitie een heffing niet nodig, maar werd gekozen voor een minder vergaande variant.
De coalitie kijkt nog naar de verschillende varianten voor een CO2-taks. Nadat de doorrekeningen van de planbureaus morgen zijn gepresenteerd is er ook extra coalitieoverleg. Daar wordt dan ook gesproken over het aanpassen van de subsidieregeling voor elektrische auto’s in het concept-klimaatakkoord. Het subsidiebedrag voor de aanschaf van zo’n auto, 6000 euro, wordt mogelijk verlaagd.
Eerlijk verdelen
Oppositiepartijen als GroenLinks en PvdA dringen al langer aan op een heffing voor bedrijven met veel emissie, omdat de kosten van het klimaatbeleid daarmee eerlijker verdeeld worden tussen burgers en bedrijven.
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen heeft een mogelijk snelle aanpassing van de klimaatplannen ook alles te maken met de Provinciale Statenverkiezingen van volgende week.
“Je slaat als regeringspartijen de oppositie een belangrijk wapen uit handen, namelijk het verwijt dat dit kabinet de bedrijven nu veel te veel zou ontzien en dat gezinnen ervoor opdraaien. GroenLinks en de PvdA willen in die laatste week de regeringspartijen juist daarop aanvallen en eisen dat de kosten van het klimaatbeleid eerlijker worden verdeeld. Het zou ook het draagvlak voor de maatregelen vergroten”, aldus Fresen.
Bekijk ook;
CO2-heffing voor industrie nooit serieus besproken
Economen willen CO2-heffing voor bedrijven: ‘Klimaatakkoord stelt teleur’
D66 blaast kabinet op als dat ‘Parijs’ mist
AD 09.03.2019 Als het kabinet zich niet genoeg inzet om de in Parijs afgesproken klimaatdoelen te halen, stapt D66 uit het kabinet. Dat dreigement van de partijtop wordt zondag hoogstwaarschijnlijk overgenomen door de achterban van de sociaal-liberalen.
Alle regeringspartijen, ook al lijken CDA en VVD soms wat schoorvoetend, zeggen ‘Parijs’ te willen halen. Maar D66 zet met de harde woorden wel druk op haar coalitiepartners. Uitdrukkelijk dreigen met een kabinetscrisis is een zwaar middel en valt bij coalitiegenoten meestal niet in goede aarde.
VVD
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zinspeelde in januari ook al eens op het opblazen van het kabinet wegens het klimaatbeleid. Maar dan om haast de omgekeerde reden: hij stelde dat hij de klimaatplannen niet zou slikken als die de burger te veel zouden kosten. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Dijkhoff bond, na een stevige aanvaring met zijn regeringspartners, later weer wat in.
Het partijcongres van D66 beslist zondag of het uitspreekt dat ‘Parijsbestendig’ klimaatbeleid ‘een uiterste voorwaarde moet zijn voor verdere deelname van D66 aan dit kabinet’. De partijtop steunt de stellingname.
Meer windmolens en zonneparken, maar alleen met steun van burgers
Welke partijen willen nog windmolens op land? En mag landbouwgrond gebruikt worden voor zonneparken? De NOS analyseerde 161 verkiezingsprogramma’s op klimaatplannen.
NOS 09.03.2019 Ooit was klimaatverandering een thema waar vooral de groene partijen hun verkiezingsprogramma’s in sterke bewoordingen mee volschreven. Voor de Provinciale Statenverkiezingen is dat anders: zo zegt de SGP Gelderland dat Gelderland voorop moet lopen in de overgang naar duurzame energie en vindt het CDA Limburg dat er “harde en pijnlijke keuzes” gemaakt moeten worden. Bij de VVD Zuid-Holland is “duurzaam doorpakken” zelfs de titel van het verkiezingsprogramma.
De verkiezingsprogramma’s van de partijen die meedoen aan de verkiezingen van 20 maart staan bol van ambities om Nederland duurzamer te maken. Maar ondanks die enorme ambities, zijn maar weinig partijen enthousiast over nieuwe zonne- en windmolenparken op land.
De NOS analyseerde 161 verkiezingsprogramma’s van bijna alle landelijke en regionale partijen die meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen. Een derde van de partijen (55) is tegen nieuwe windparken op land. Een kwart (43) is tegen het aanleggen van zonneparken op landbouwgrond. Voor de meeste andere partijen is er één belangrijke voorwaarde: zonder steun van de omgeving wordt er geen windmolen of zonnepark meer gebouwd.
Ongebreidelde bouw
Het meest helder zijn de PVV en Forum voor Democratie. Zij zien de hele energietransitie niet zitten en ageren in elk programma tegen windmolens en zonneakkers. Denk wil nergens windparken op land, maar spreekt zich niet uit over zonneparken. 50Plus lijkt niet te weten of ze voor of tegen de energietransitie zijn: terwijl de energieparagraaf van 50Plus in Groningen net zo goed van GroenLinks had kunnen zijn, is 50Plus in Zeeland tegen de “ongebreidelde bouw van windmolens” en ziet de partij in Limburg windmolens vooral als een “zwaar gesubsidieerde” vorm van energie.
Daar tegenover staat de Partij voor de Dieren. De partij wil in alle provincies in 2030 klimaatneutraal zijn en schrijft in elk verkiezingsprogramma dat die provincie kampioen duurzame energie in Nederland moet worden. Zolang dieren en natuur er geen hinder van ondervinden, moeten er in alle provincies zonneparken en windmolens bijkomen, vindt de Partij voor de Dieren.
Spagaat
De rest van de partijen zitten bijna allemaal in dezelfde spagaat: ze willen hun provincie in enkele decennia energieneutraal maken (naast de Partij voor de Dieren nog eens in twaalf gevallen zelfs als “koploper” in Nederland), maar willen dat niet doen zonder de steun van de omwonenden van de te bouwen windmolens of zonneparken. Zonder “draagvlak van de omgeving” waarbij de “burger gaat meeprofiteren” gaat er geen windmolen of zonnepark meer gebouwd worden, zo lijkt het.
De partijen zijn daarom vooral voorstander van energiemaatregelen waar weinig mensen last van hebben. Ze zijn voor windparken op zee en benadrukken dat zonnepanelen als eerste geplaatst moeten worden op daken van gebouwen en bij industrieterreinen. En ze pleiten in groten getale voor aardwarmte, waterstof of getijdenenergie als energievorm waarin geïnvesteerd moet worden.
Windparken op land
Het bouwen van windmolens op land ligt veel gevoeliger. Zelfs GroenLinks wil in Gelderland geen windmolens dichtbij woonwijken en in Groningen is de partij alleen voor grote zonneparken als 50 procent toebehoort aan de omwonenden.
Behalve de verkiezingsprogramma’s van de PVV en Forum voor Democratie zijn er nog 31 verkiezingsprogramma’s van middenpartijen waarin nieuwe windparken op land helemaal worden uitgesloten. Bij de VVD is de helft van de provinciale afdelingen tegen. En ook in Friesland is de weerstand tegen windenergie groot. Een meerderheid van de partijen, waaronder D66 en CDA, wil geen nieuwe windparken op land.
NOS
In tientallen verkiezingsprogramma’s, van de SP tot het CDA, worden energiecoöperaties aangedragen als de ultieme oplossing voor het creëren van draagvlak.Energiecoöperaties zijn initiatieven van burgers die samen besluiten ergens windmolens of zonnepanelen te plaatsen, en vaak ook profiteren van de opbrengsten. Zelfs de PVV Limburg wil geen enkele windmolen in Limburg erbij “met uitzondering van buurtgedragen coöperatieve initiatieven”.
Zonnepanelen op landbouwgrond
Geen enkele partij is een groot voorstander van het gebruik van boerenland voor het plaatsen van zonnepanelen. Voor de partijen is het de laatste optie. In 19 verkiezingsprogramma’s, naast die van de PVV en Forum voor Democratie, wordt het gebruik van landbouwgrond zelfs helemaal uitgesloten.
Van alle middenpartijen is de weerstand tegen zonneparken bij 50Plus het grootst. Een meerderheid van de provinciale afdelingen van 50Plus sluit het gebruik van landbouwgrond uit. Als je kijkt naar de provincies valt Drenthe op: de helft van de partijen wil geen boerenland opofferen voor zonnepanelen.
NOS
Volgens Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie moeten er in de meeste provincies in Nederland wel windparken op land komen, om de afgesproken klimaatdoelstellingen te halen. “Windparken op land zijn nog altijd relatief goedkoper dan windparken op zee of kleinere windmolens. Ook leveren windmolens over de dag verdeeld gelijkmatiger stroom op dan zonnepanelen.”
Voor zonneparken geldt hetzelfde: “Er kunnen nog heel wat daken van grote bedrijfsgebouwen gevuld worden, maar parken op land zijn goedkoper. Het gaat steeds om een goede balans tussen de kosten, een gelijkmatige verdeling van stroom, en draagvlak.”
Wel vindt hij dat vaak zwaar wordt overdreven hoeveel windmolens er nodig zijn om de doelstelling te halen. “Wij schatten dat er ongeveer 500 windmolens bij moeten komen, waarvan een deel ook nog vervanging van oude windmolens is”. Per provincie gaat dat dus ongeveer om 40 windmolens.
Bekijk ook;
Provincies onvoldoende transparant over klimaatbeleid
#PS19: wat heeft de provincie te maken met de landelijke politiek?
