Debat in de Digitale Hofstad

Stemmen uit de Haagse Wijken

Eindelijk kreeg Thom de Graaf D66 zijn gelijk met de direct gekozen Burgemeester !!! – deel 3

D66-Tweede Kamerfractievoorzitter Rob Jetten vorige week tijdens het debat in de Eerste Kamer.

D66-Tweede Kamerfractievoorzitter Rob Jetten vorige week tijdens het debat in de Eerste Kamer.

De benoeming van de burgemeester verdwijnt uit de Grondwet. Dinsdag stemde de Eerste Kamer voor. Welke opties heeft de politiek nu?

De manier waarop burgemeesters worden aangesteld, verdwijnt definitief uit de grondwet. Zoals zich vorige week al aftekende, heeft de Eerste Kamer ingestemd met een initiatiefwet van D66 waarin dat wordt geregeld. Omdat het om een grondwetswijziging gaat, moesten Tweede en Eerste Kamer er allebei twee keer mee akkoord gaan, de tweede keer met een tweederdemeerderheid.

Eindelijk kreeg ik mijn zin !!

Een eerder wetsvoorstel voor invoering van de gekozen burgemeester sneuvelde in maart 2005 in de Eerste Kamer omdat de tegenstemmen van de PvdA ervoor zorgden dat het voorstel niet de benodigde tweederde meerderheid haalde. Want ook de SP, GroenLinks, ChristenUnie en SGP waren tegen het voorstel van D66-minister Thom de Graaf voor bestuurlijke vernieuwing. De Graaf trad vervolgens af en werd opgevolgd door de huidige D66-leider Alexander Pechtold.

En hoe nu verder ??

Kortom, het is D66 eindelijk gelukt: de benoeming van de burgemeester wordt uit de Grondwet geschrapt. De Eerste Kamer stemde dinsdag met de vereiste tweederde meerderheid voor deze grondwetswijziging. De politiek kan de manier waarop de burgemeester wordt benoemd nu via een gewone wetswijziging veranderen.

Lees ook Burgemeesters: houd ons in Grondwet

De vraag is of de politiek dat wil. Deze grondwetswijziging verplicht tot niets: de huidige benoeming bij ‘koninklijk besluit’ staat ook in de Gemeentewet. In de praktijk kiezen de gemeenteraden via een vertrouwenscommissie de burgemeester, tot grote tevredenheid van veel partijen. Dat er officieel nog een Kroonbenoeming is, geeft het ambt volgens sommigen extra gezag.

Initiatiefnemer Rob Jetten en minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (beiden D66) moesten de senaat beloven dat zij niet zomaar het initiatief nemen om de benoeming te veranderen. De coalitiefracties in de Eerste Kamer benadrukten in een gezamenlijke en breed gesteunde motie nog dat de burgemeester zijn „relatief onafhankelijke positie” moet behouden en vooral een „verbindend bestuurder van álle burgers” moet blijven.

Benoeming Burgemeester eindelijk uit de Grondwet !!

AD 24.11.2018

Toch zal het debat over hoe de burgemeester wordt benoemd door deze grondwetswijziging worden aangewakkerd. Welke opties heeft de politiek nu?

1 Niets doen

Een reële optie, zeker voor deze kabinetsperiode. D66 streeft nog altijd naar een rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester, maar VVD, CDA en ChristenUnie zijn zeer gecharmeerd van de huidige praktijk met een grote rol voor de gemeenteraad. Minister Ollongren schreef vrijdag in een brief aan de Eerste Kamer nog dat de positie die de burgemeester nu heeft „in belangrijke mate heeft bijgedragen aan de continuïteit en de stabiliteit van het lokaal bestuur”.

2 Verkiezing door de gemeenteraad

De gemeenteraad heeft al veel invloed, maar kiest nu uit sollicitanten die vaak van buiten de gemeente komen en al door de commissaris van de koning zijn beoordeeld. Een zuivere verkiezing door de gemeenteraad maakt van de burgemeester „een veel politieker figuur”, zegt bestuurskundige Niels Karsten (Universiteit Tilburg). Hij doet al jaren onderzoek naar de positie van de burgemeester en noemt deze variant ‘het Vlaamse model’: politieke partijen gaan daar vaak met hun burgemeesterskandidaat de gemeenteraadsverkiezingen in.

Deze variant lijkt op de huidige benoemingswijze, maar brengt toch echte verandering, denkt Karsten. De burgemeester – in België nu vaak de fractievoorzitter van de grootste partij – wordt meer dan nu een politicus, maar voert wel het coalitieakkoord uit.

3 Rechtstreekse verkiezing door bevolking

De voorkeursvariant van D66 en populistische partijen als de PVV. De vraag is wel hoe de rechtstreeks gekozen burgemeester zich verhoudt tot de eveneens gekozen gemeenteraad, als beide in aparte verkiezingen worden gekozen. „In ons huidige systeem krijgt een gekozen burgemeester dan weinig macht”, zegt Karsten. Hij heeft nu vooral bevoegdheden op het terrein van openbare orde, maar zou daarbuiten weinig ruimte hebben om een politiek programma uit te voeren. De gemeenteraad bepaalt immers de hoofdlijnen van het beleid.

Een gekozen burgemeester mét macht, ook wel de ‘presidentiële burgemeester’ genoemd, is ook een optie. Maar dit vereist wel de verbouwing van het hele lokaal bestuur, zegt Karsten, want zulk leiderschap past niet goed binnen onze consensusdemocratie. „Je kunt van de burgemeester de aanvoerder van het lokaal bestuur maken, dat is nu nog de gemeenteraad. In dat geval kan hij of zij eigen wethouders benoemen.”

Het zal in zo’n geval stevig kunnen botsen tussen burgemeester en gemeenteraad, maar volgens Karsten is dat niet per se slecht. „In het buitenland zie je niet dat dit tot verlamming van het lokaal bestuur leidt. Je kunt het ook als een systeem van checks and balances zien, waarbij twee machtsorganen binnen het lokaal bestuur er samen uit moeten komen.”

Beluister ook de podcast Haagse Zaken #17: Benoeming van burgemeesters en de tanende macht van de Kroon

Deze laatste variant lijkt politiek voorlopig onhaalbaar. Rob Jetten zei in de Eerste Kamer dat D66 zo’n presidentiële burgemeester niet wil. Bovendien is ook hiervoor een grondwetswijziging nodig: artikel 125 van de Grondwet bepaalt dat de gemeenteraad het hoogste orgaan in het lokaal bestuur is.

4 Lokale variatie

Een variant die wel eens vergeten wordt, maar zeker mogelijk is: lokaal maatwerk. Geef gemeenten, zoals bijvoorbeeld in Engeland, de vrijheid om wel of niet te kiezen voor een burgemeestersverkiezing. In grote gemeenten leeft het idee voor zo’n rechtstreekse verkiezing soms meer. Zo was er dit jaar een burgerpetitie voor een rechtstreekse verkiezing in Amsterdam, maar die is binnen de huidige wet niet mogelijk.

Gemeenten de vrijheid geven vindt Karsten best een logische keuze. „In Nederland hechten we erg aan de uniformiteit van bestuur en vinden we verschillen tussen gemeenten heel eng. Maar je kunt je afvragen of de nationale wetgever dit moet bepalen.”

   ecvano Emilie van OuterenRob Jetten krijgt felicitaties van de @eerstekamer die vandaag zowaar de grondwet heeft gewijzigd met steun van CDA en bijna de hele VVD #deconstitutionalisering https://t.co/Sl88rBiWZ53 uur geleden

Lees ook deze artikelen;

Gerelateerde artikelen;

Gegevens_burgemeesters_2017 – VNG

Burgemeester Wikipedia

Thom de Graaf D66 Wikipedia

Meer voor direct gekozen burgemeester

Hoofdlijnennotitie direct gekozen burgemeester – Parlement & Politiek

Zie ook:Krijgt Thom de Graaf D66 eindelijk zijn gelijk met de direct gekozen Burgemeester ??? – deel 2

Zie ook:Krijgt Thom de Graaf D66 eindelijk zijn gelijk met de direct gekozen Burgemeester ??? – deel 1

zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de ijskast – deel 4

zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de ijskast – deel 3

zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de ijskast ??? – deel 2

Zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de kast ? – deel 1

Zie ook: Opnieuw aandacht voor de direct door het volk gekozen Burgemeester

Angst voor nog politiekere rol burgemeester

BB 20.06.2019 Een gekozen burgemeester die zijn kiezers ter wille moet zijn, kan de ambtelijke organisatie onder druk zetten. De Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) beraadt zich op de deconstitutionalisering van de burgemeester. ‘Als we een onafhankelijke rol willen houden, hoe moeten we die dan invullen?’

Positie gemeentesecretaris ongewisser
‘Onze voornaamste zorg is dat als de burgemeester wordt gekozen er een heel politiek bestuur is’, zegt voorzitter Herke Elbers van de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS). ‘Nu is de burgemeester de voorzitter boven de partijen en onafhankelijk, straks niet meer. Onze positie en die van de organisatie wordt daarmee ongewisser. De angst bestaat dat de rol van de burgemeester nog politieker wordt dan deze nu al is.

De functie wordt in één adem genoemd met het college, terwijl er wel een scheiding is. Daardoor wordt de positie van de gemeentesecretarissen ook kwetsbaarder.’
Waar de burgemeester nu boven de partijen staat en de hoeder is van integriteit en goed bestuur, ontstaat er straks een afhankelijkheidsrelatie. Dat leidt voor de gemeentesecretaris tot meer onzekerheid, meer politieke druk om bepaalde dingen te doen, vreest Elbers. ‘Dat moeten we voorkomen met goede checks and balances.’

Zieltjes winnen
Een ander effect is dat er minder eenduidige sturing is. ‘Omdat er veel verschillende politieke agenda’s en prioriteiten zijn, neemt de druk in de organisatie toe. Nu is er een lijn via de burgemeester die verantwoordelijk is. Als de burgemeester, behalve openbare orde en veiligheid nog meer portefeuilles krijgt, wordt de eenduidige sturing ook minder.

Bij een gekozen burgemeester kan het accent verschuiven in zijn rollen. Nu borgt hij de integriteit en rechtmatigheid en kan hij raadsbesluiten voor vernietiging voordragen. Straks moet hij de boer op om zieltjes te winnen. Deels zie je nu al kwetsbare burgemeesters ontstaan die afhankelijk zijn van de raad. Maar als ze worden gekozen, zijn ze afhankelijk van de bevolking en dus nóg meer beïnvloedbaar. Met de huidige mate van ondermijning heeft dat steeds grotere effecten.’

Boegbeeld valt weg
Welke gevolgen heeft die verandering voor de rol van de gemeentesecretaris? Volgens Elbers kunnen de gemeentesecretaris en de ambtelijke organisatie bij problemen nu bij de burgemeester terecht. ‘Hij is het boegbeeld, dat heb je dan niet meer. Je zou als gemeentesecretaris meer afhankelijk worden van de benoeming van het college. Maar moet je dat zo houden? Als we die onafhankelijke rol willen houden, hoe moeten we die dan invullen? Moeten we de gemeentesecretaris op een andere manier benoemen? Moeten we extra waarborgen creëren voor de onafhankelijke adviezen uit de organisatie?’

Werkgroep deconstitutionalisering
De VGS heeft een werkgroep ingesteld die naar de mogelijke gevolgen van de deconstitutionalisering van de burgemeester voor de rol van de gemeentesecretaris kijkt. ‘Daar is al een aantal opmerkingen gemaakt over het borgen van de onafhankelijke positie binnen de organisatie en de positie van de gemeentesecretaris.

Bijvoorbeeld door de benoeming en het ontslag niet meer door het college te laten doen. Er is al een eerste studie naar gedaan. Nu inventariseren we waaraan we moeten denken en waarmee we aan de slag gaan om er na de zomer met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) en het ministerie van Binnenlandse Zaken verder over te spreken.

We willen onze zorgen met de verschillende beroepsgroepen delen, goede randvoorwaarden neerzetten en het publieke bestel inrichten met goede waarborgen. De commissaris van de koning vervult die onafhankelijke rol nu niet binnen de gemeente, maar zou die rol meer op zich kunnen nemen. Dat is een denkrichting.’

Kwetsbaarder voor politieke druk
‘Feitelijk gebeurt er nog niets’, weet bestuurskundige Niels Karsten. ‘Maar de grondwetswijziging biedt ruimte om de aanstellingswijze te veranderen.’ Zijn kritische beschouwing ‘De burgemeester als vriend of vijand van de rechtsstaat’ was aanleiding voor het symposium over de rol van de burgemeester in de democratische rechtsstaat dat 21 juni plaatsvindt in Tilburg.

In die beschouwing betoogt hij onder meer dat de deconstitutionalisering van de burgemeester zijn onafhankelijkheid mogelijk verder gaat uitkleden. ‘Mijns inziens worden door de raad gekozen burgemeesters alleen maar kwetsbaarder voor politieke druk’, geeft Karsten aan. ‘Een direct gekozen burgemeester krijgt een maatschappelijk mandaat om tegen integriteitsschendingen op te treden, maar is ook vatbaarder voor maatschappelijke druk.

Kun je dan Zwarte Pietdemonstraties nog laten doorgaan? Het wordt voor burgemeesters nog ingewikkelder om de rechtsstaat te verdedigen. Het is te makkelijk om te zeggen dat de Kroonbenoeming een formaliteit is, want alleen de minister kan een burgemeester ontslaan. De gemeenteraad moet eerst, goed gemotiveerd, van verstoorde verhoudingen spreken. Straks hoeft dat misschien niet meer.’

Terughoudendheid CdK begrijpelijk
De commissaris van de Koning of zelfs de minister zouden de burgemeester vanuit hun rol kunnen ondersteunen. ‘Een paar jaar geleden trad de burgemeester van Brunssum op tegen een verziekte bestuurscultuur. Hij kwam in conflict met de raad en het college en is opgestapt. Daar had de minister het ontslag kunnen weigeren.

Ook commissarissen kunnen ondersteuning bieden, maar ze hebben buiten de mogelijkheid een waarnemer aan te wijzen weinig middelen: de wettelijke bepaling is dat de commissaris mag adviseren en bemiddelen, niet ingrijpen. Bovendien zijn ze terughoudend. Dat is begrijpelijk, want het hoogste orgaan is uiteindelijk de gemeenteraad. Ik benijd de burgemeester ook niet die zou moet terugkeren in een gemeente waar hij in conflict ligt met de raad.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 12 van deze week

GERELATEERDE ARTIKELEN;

‘Burgemeester word je pas door het te zijn’

BB 24.11.2018Niemand is zo goed voorbereid aan het burgemeesterschap begonnen als Ruud van Bennekom in Bunnik. De voormalig directeur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters kent de valkuilen van het ambt, maar weet ook dat ‘adviseren echt iets anders is dan burgemeester zijn’.

Gat

Van Bennekom is op zijn 58ste een bestuurlijke nieuwkomer, en ook weer niet. Hij was tot zijn installatie vorige week in Bunnik vijftien jaar directeur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB). ‘Ik ken het vak door en door, maar tussen kennis en kunde gaapt een gat. Burgemeesters adviseren is iets anders dan burgemeester zijn’, zegt hij.

Privédingen

Van Bennekom was de laatste vier jaar een van de begeleiders van het burgemeestersklasje – de starterscursus die het Genootschap geeft voor beginnende burgemeesters. ‘Een absolute must’, ook voor hem. ‘Je kunt in zo’n cursus dingen halen maar ook ervaringen delen. Burgemeester word je pas door het te zijn.

Je moet het vak ontwikkelen. Ik heb geleerd dat je dat met elkaar doet. Je slijpt je vak in zo’n cursus. Het is eigenlijk meer een programma: vier keer twee dagen, waarbij je in een besloten omgeving met je collega’s deelt waar je tegenaan loopt. Dat is heel anders voor een deelnemer dan voor een begeleider. Je zit met je collega-burgemeesters in hetzelfde schuitje, er spelen privédingen, je moet alles ontdekken in je nieuwe gemeente.’

Hoogmoed

Van Bennekom heeft de afgelopen jaren als NGB-directeur talloze burgemeesters zien struikelen door hoogmoed en in de grootste val van het ambt zien trappen: de automatische piloot. ‘Dat je denkt: zoals het altijd is gegaan, gaat het nu ook en het is dik in orde met mijn bagage. Toen ik in 2003 bij het Genootschap begon, was het burgemeesterschap veel meer een extensieve functie.

Je maakte veel uren, maar met de tijdverdichting viel het wel mee. De eerste conferenties van het Genootschap van Burgemeesters in Lochem waren hoorcolleges. Je zag de deelnemers indommelen. Nu zijn de conferenties interactief. De samenleving komt ook niet meer in rustige golven over je heen, het zijn vloedgolven geworden. Als je vindt dat die vloedgolf geen vat op jou krijgt, dan gaat het absoluut fout. Je moet het vermogen ontwikkelen om te kunnen blijven leren.’

Ja, maar

‘De burgemeester heeft bevoegdheden gekregen die erg individueel zijn gericht. Huisverbod, woonoverlast, drugsoverlast – jíj legt de sancties op, niet de rechter. In 2003 kon je de bevoegdheden van de burgemeester kwijt in één alinea, vijftien jaar later zijn het drie A-4’tjes.’ Het is daarbij volgens hem de ‘kunst om verticaal te beslissen en horizontaal te communiceren’.

Daarbij wordt de burgemeester niet geholpen door het ‘comité van de onderlinge bewonderaars’. Van Bennekom: ‘Burgemeesters horen vooral hoe goed het gaat, terwijl het nu juist gaat om de signalen die je niét krijgt. Wethouders die burgemeester worden, herkennen dat. Als je als wethouder iets zegt, dan zeggen mensen: “Ja, maar…” Als je als burgemeester precies hetzelfde vertelt, dan zeggen mensen: “Ja …”, en dan valt er een stilte. Het voelt fijn om gelijk te krijgen, maar een alerte burgemeester luistert naar de dingen die níet gezegd worden.’

Nu of nooit

Hij had tot zijn pensioen in de luwte NGB-directeur kunnen blijven. Waar begin je op je 58ste aan. ‘Zo oud ben ik toch niet?’, zegt hij. ‘De gemiddelde leeftijd waarop iemand burgemeester wordt, is nog steeds 50 jaar. Ik had het erg naar mijn zin bij het Genootschap, maar het begon vanzelfsprekend te worden. Het was nu of nooit, want om na je 60ste van baan te veranderen? Dan zit niemand meer op je te wachten. In een strakke hiërarchische organisatie pas ik niet. Maar als je om mensen geeft, dan past het burgemeesterschap wél bij je. Het kriebelde.

Dat is niet vanzelfsprekend voor veel kandidaten hoor. Ik kreeg regelmatig mensen bij mij op kantoor die burgemeester wilden worden. “Waar dan?”, vroeg ik. “Amsterdam en Rotterdam, dat gaat niet, dat begrijp ik ook wel, maar Amersfoort of Breda?”, was dan het antwoord. “Kun je je ook verplaatsen in Oirschot of Rucphen?”, vroeg ik dan. Dat was iets anders, terwijl je het óveral leuk moet vinden om bij een 100-jarige langs te gaan. Die waarachtigheid is heel belangrijk voor een burgemeester.’

Mensen verstaan

Van Bennekom zag zich ook niet burgemeester van Oirschot of Rucphen worden. Niet omdat hij zijn neus ophaalt voor kleine gemeenten, maar omdat hij er niet thuishoort. ‘Als ik één ding bij het Genootschap heb geleerd, dan is het wel dat je als burgemeester bij een gemeente moet passen. Je moet de mensen verstaan. Daarmee bedoel ik niet dat je hoort wat ze zeggen, maar dat je weet wat dat betekent. Ik zou echt tekortkomen in het noorden, oosten en zuiden van het land.’

Rutte wil geen gekozen burgemeester

Telegraaf 24.11.2018 Premier Rutte vindt het niet nodig een door de bevolking gekozen burgemeester in te voeren. „Persoonlijk ben ik voor het huidige systeem”, zei de premier op het VVD-congres in Den Bosch.

Deze week gaf het parlement groen licht voor het uit de grondwet halen van de benoeming door de Kroon van de burgemeester. Dit kan de eerste stap zijn op weg naar een direct gekozen burgemeester, waar regeringspartij D66 al lang voor pleit. In de coalitie is evenwel niet afgesproken of de direct gekozen burgemeester wordt ingevoerd. Regeringspartij CDA zit er bijvoorbeeld niet op te wachten.

„De VVD heeft er al jarenlang een discussie over”, zegt Rutte. Hij sluit niet uit dat zijn partij op een zeker moment een nieuw standpunt inneemt, maar voorlopig is dat niet het geval. Wat hem betreft, verandert er verder niks aan de huidige praktijk, waarin de gemeenteraad een voordracht doet aan het kabinet over wie burgemeester moet worden. „Dit is niet stuk, dit hoeft niet gerepareerd te worden”, zei Rutte over het huidige systeem.

Wijziging Grondwet over aanstellingswijze van de burgemeester en Commissaris van de Koning

RO 23.11.2018 De ministerraad heeft op voorstel van minister Ollongren ingestemd met een grondwetswijziging. Het gaat om het ter bekrachtiging aan de Koning voordragen van het initiatiefvoorstel-Jetten tot deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de burgemeester en de Commissaris van de Koning (CdK).

De wetgever is na een zogenoemd contraseign per direct bevoegd om te besluiten over de aanstellingswijze.

De Eerste Kamer stemde hier op dinsdag 20 november mee in met de vereiste twee derde meerderheid. Het voorstel schrapt de grondwettelijke Kroonbenoeming van de burgemeester en de CdK, maar draagt de wetgever op hun aanstellingswijze in de gewone wet te regelen.

Na de inwerkingtreding verandert er in beginsel niets aan de huidige procedure van benoeming. Burgemeesters blijven vanwege de Gemeentewet benoemd door de Kroon op aanbeveling van de gemeenteraad. CdK’s blijven volgens de Provinciewet benoemd door de Kroon, op aanbeveling van Provinciale Staten. In de praktijk wordt door de Kroon niet van de aanbeveling afgeweken.

Deze benoemingsprocedure blijft van kracht totdat de wetgever op enig moment in de toekomst aanleiding voor verandering ziet. Tijdens het debat in de Eerste Kamer is een motie-Rombouts aangenomen die richting geeft aan toekomstige discussie over eventuele verandering van positie en aanstellingswijze van de burgemeester.

Minister Ollongren heeft de motie omarmd en schreef er vorige week een brief over aan de Eerste Kamer.

Zie ook; Gemeenten  Provincies

‘De burgemeester van nu is een beklagenswaardige figuur’

BB 20.11.2018 De Eerste Kamer stemde vandaag over het uit de Grondwet halen van de Kroonbenoeming van de burgemeester (en commissaris van de koning). Burgemeesters zijn faliekant tegen het D66-wetsvoorstel, dat de gekozen burgemeester mogelijk maakt.

Een nieuw soort burgemeester waar Nederland juist behoefte aan heeft, meent burgemeester Tjeerd van der Zwan (PvdA) van Heerenveen.

31 collega’s van u schreven de Eerste Kamer: houd de burgemeester in de Grondwet, want ‘onze aanstellingswijze helpt ons in ons functioneren’. Volgens de opsteller van de brief burgemeester Kolff van Dordrecht denkt 95 procent van ‘s lands burgemeesters er zo over.

‘Ik weet het niet; 95 procent lijkt mij overtrokken. Ik ken veel burgemeesters die er anders over denken en die vinden dat ze juist níet goed worden geholpen door de afstandelijke aanstellingswijze. In de burgemeesterscontreien waarin ik verkeer, wordt daarom bepleit om de burgemeester uit de Grondwet te halen.

Dan kun je nog steeds alle kanten op natuurlijk. Ik ben zelf als een van de weinigen, zeg ik er meteen bij, voor de direct gekozen burgemeester.’

Uw collega’s vrezen dat het lokaal bestuur zonder Grondwet geregeerd gaat worden door de waan van de dag.

‘Die redenering doet mij denken aan de regenten van vroeger, die ook vonden dat je het volk niet kon vertrouwen. In die zin veranderen de tijden niet. Oud-burgemeester Rombouts van Den Bosch zei dat prins carnaval gekozen zou kunnen worden. In de kern vertrouwen bestuurders die de burgemeester in de Grondwet willen houden de mensen niet.

De mensen op straat zijn kennelijk niet in staat om de juiste persoon te kiezen. Als je dat vindt, dan moeten we terug naar het vroegere kiesrecht, waarbij alleen ‘verstandige’ mensen mochten kiezen. Welke opleiding heb je gehad en mogen we de belastingaanslag even zien? Dat kan ook hoor, maar zeg het dan.’

Je kunt het denken, maar dat kun je anno 2018 niet maken.

‘Kun je niet maken, kun je niet maken? Dat zeggen ze nu toch ook? Ze vertrouwen het electoraat niet. Als je de mensen laat bepalen wie de burgemeester wordt, dan wordt hij een speelbal. Dus bedisselen we in achterkamertjes wie de burgemeester en de commissaris van de koning worden.

En hoe we dat hebben gedaan, verstoppen we achter de geheimhoudingsplicht. Vind je het gek dat er zo weinig interesse is in de lokale democratie? De desinteresse blijkt ook uit het feit dat het in Nederland niets meer uitmaakt bij welke partij een burgemeester in spe lid hoort.

Ik vind dat het wél wat moet uit uitmaken. We gaan ook meer in de pas lopen met wat in de rest van de wereld heel gewoon is. Het is toch raar dat wij in Nederland geen enkele invloed hebben op de boegbeelden van het bestuur?’

De burgemeester wordt toch door de raad gekozen?

‘Ja, zoals de Eerste Kamer wordt gekozen – indirect. Dat is ook iets van vroeger. Het electoraat is niet te vertrouwen, dus wat doe je? Je kiest eerst anderen, die dan weer voor jou de verstandige keuze kunnen maken.

Zo komen wij in Nederland ook aan onze burgemeesters. Wat is daar mis mee, zeggen de meeste bestuurders. Welk probleem wil je nou oplossen. Het gaat toch goed zo? Maar is dat zo? Het is echt een groot probleem dat mensen zich niet betrokken voelen bij het bestuur. En dat komt volgens mij onder meer omdat niemand met een direct mandaat in het bestuur zit. Mensen herkennen zich er niet in.’

Dat verandert als de burgemeester niet meer door de Kroon wordt benoemd?

‘Met de rechtstreeks gekozen burgemeester komt er meer dynamiek in en belangstelling voor de lokale politiek. Het gaat dan ergens om. Nu heeft de burgemeester helemaal niets te vertellen over de dingen die mensen raken. De burgemeester van nú is min of meer een beklagenswaardige figuur.’

De burgemeester heeft hulp nodig?

‘De burgemeester is niet zielig, maar als hij gekozen zou worden, zou hij wél meer voor de mensen in de gemeente kunnen betekenen. In de ogen van de bevolking is hij het boegbeeld van de gemeente, maar de verwachtingen kan hij nooit echt waarmaken.

Je wilt niet weten hoeveel verzoeken een burgemeester krijgt, maar over de zaken die van wezenlijk belang zijn voor de mensen in zijn gemeente gaat hij niet. In de ogen van de bevolking zou hij wel wat te zeggen moeten hebben. Natuurlijk, de burgemeester kan nu een rol spelen in het college en in de raad, maar hij kan niets beslissen.’

Uit de Grondwet of niet, uw burgemeester gaan we toch niet krijgen?

‘Ik vrees dat het een utopie is. Alles blijft bij hetzelfde; het enige verschil is dat de Koning eruit wordt gehaald en de gemeenteraad ervoor in de plaats komt.’

Gekozen of benoemde burgemeester. Wat heeft uw voorkeur?

Burgemeestersbenoeming definitief uit grondwet

NOS 20.11.2018 De manier waarop burgemeesters worden aangesteld, verdwijnt definitief uit de grondwet. Zoals zich vorige week al aftekende, heeft de Eerste Kamer ingestemd met een initiatiefwet van D66 waarin dat wordt geregeld. Omdat het om een wijziging van de grondwet gaat, moesten Tweede en Eerste Kamer er allebei twee keer mee akkoord gaan, de tweede keer met een tweederdemeerderheid.

Bij de stemming van vandaag schaarden zich uiteindelijk 57 van de aanwezige 68 senatoren achter de initiatiefwet van D66-fractievoorzitter Jetten en stemden 11 Eerste Kamerleden ertegen. Voor waren behalve regeringspartij D66 ook de coalitiepartners CDA en ChristenUnie en het grootste deel van de VVD en verder de oppositiepartijen SP, PVV, GroenLinks, Partij voor de Dieren en 50Plus. Tegen stemden PvdA, SGP, OSF en één VVD’er, Kamervoorzitter Broekers-Knol.

Nu geen verandering in de praktijk

D66, zelf voorstander van de gekozen burgemeester, vindt het niet meer van deze tijd dat discussies over de manier waarop de burgemeester wordt aangesteld steeds werden bemoeilijkt doordat de grondwet de benoeming voorschreef.

Dat de benoeming van de burgemeester uit de grondwet gaat, betekent overigens niet automatisch dat er in de praktijk nu iets verandert. Jetten heeft aangekondigd dat hij niet snel met vervolgstappen zal komen. Dus voorlopig blijft het huidige systeem bestaan: de Kroon (het kabinet en de koning) benoemt de burgemeester na een voordracht door de gemeenteraad. Dat staat ook zo in de gemeentewet.

Burgemeester blijft onafhankelijk

Tegenstanders van de grondwetswijziging vinden dat eerst duidelijk moet worden wat er in de praktijk met de burgemeester gaat gebeuren voordat de grondwet wordt aangepast.

De Eerste Kamer sprak vandaag op aandrang van het CDA al uit dat bij een eventuele nieuwe manier van aanstellen de burgemeester relatief onafhankelijk moet blijven. Ook moet de raad aan het hoofd van de gemeente blijven staan.

In 2005 werd al over een soortgelijke wijziging van de grondwet gepraat: toen keerde de Eerste Kamer zich uiteindelijk tegen het voorstel; dat leidde toen tot het opstappen van D66-minister en vicepremier De Graaf.

Bekijk ook;

Burgemeestersbenoeming gaat uit de grondwet

De manier waarop burgemeesters worden aangesteld, staat voortaan niet meer in de grondwet. Dat betekent niet dat er nu in de praktijk iets verandert.

Weg naar gekozen burgemeester ligt vrij

BB 20.11.2018 Een belangrijk obstakel voor een gekozen burgemeester verdwijnt uit de grondwet. De Eerste Kamer heeft besloten de huidige procedure over de benoeming van burgemeesters uit de grondwet te schrappen.

Duidelijke meerderheid

Met een duidelijke meerderheid van 57 tegen 11 zetels ging de senaat akkoord met het voorstel van D66-voorman Rob Jetten. Hij wil dat burgemeesters worden gekozen. Nu regelt de grondwet nog een benoeming per koninklijk besluit. Dat wordt als ouderwets en ondemocratisch beschouwd.

Begin dit jaar haalde ook al de Tweede Kamer een streep door de procedure. Jetten wil nu eerst een brede discussie over de positie van de burgemeester.

Groot succes

Het schrappen van de benoeming geldt als een groot succes voor D66 bij haar streven naar democratische vernieuwing. Een gekozen burgemeester is een van de kroonjuwelen van de regeringspartij.

Angst

Een groot deel van de Eerste Kamer was aanvankelijk nogal sceptisch. Zo hadden ook coalitiepartners CDA, VVD en ChristenUnie twijfels. Zij vreesden een uitholling van het burgemeestersambt, en vroegen de zekerheid dat de burgemeester ‘relatief onafhankelijk’ en een verbindende figuur voor alle burgers blijft.

De angst bestond dat het schrappen van de huidige procedure meteen de weg effent voor een gekozen burgemeester. Jetten stelde de senaat gerust. Hij zei niet van plan te zijn ‘heel snel’ een wetswijzing in te dienen om een volgende stap vast te leggen.

Achterkamertjes

In de huidige procedure geeft de koning een klap op de voordracht van de minister van Binnenlandse Zaken, na een aanbeveling van de gemeenteraad op basis van een vertrouwenscommissie. Critici spreken over achterkamertjes en een banencarrousel voor de grote partijen.

Commissaris van de Koning

Niet alleen de benoeming van de burgemeester verdwijnt uit de grondwet, maar ook die van de commissaris van de Koning in de provincies. Daarmee wordt in ieder geval de weg vrij om hun aanstelling op een andere manier te regelen. (ANP)

Kiezen of benoemen? Stem hier.

Gerelateerde artikelen;

Senaat voor grondwetswijziging, gekozen burgemeester stap dichterbij

NU 20.11.2018 De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met het wetsvoorstel van D66 om de benoeming van de burgemeester en de commissaris van de koning uit de Grondwet te halen. Deze deconstitutionalisering van de kroonbenoeming maakt de weg vrij voor een gekozen burgemeester.

Omdat het gaat om een grondwetswijziging had D66-fractievoorzitter Rob Jetten, die de initiatiefwet verdedigde, een tweederdemeerderheid in de Eerste Kamer nodig.

Het voorstel heeft in de eerste lezing al een tweederdemeerderheid in de Tweede Kamer en de Eerste Kamer gehaald. Begin dit jaar kreeg het plan in tweede lezing steun van 147 Kamerleden en dinsdag stemden 57 van de 68 aanwezige senatoren voor.

Naast D66 stemden ook de fracties van de VVD (met uitzondering van een senator), CDA, PVV, SP, ChristenUnie, GroenLinks en Partij voor de Dieren in met het voorstel. PvdA, SGP en OSF stemden tegen.

Op dit moment speelt de benoeming zich achter gesloten deuren af, met een besloten sollicitatieprocedure waarin een burgemeesterskandidaat uiteindelijk door de koning benoemd wordt. De wijziging van de Grondwet moet het makkelijker maken om de procedure waarmee burgemeesters benoemd worden te kunnen veranderen.

Een rechtstreeks door de burger gekozen burgemeester is zo’n optie, net als de mogelijkheid om de gemeenteraad de burgervader te laten kiezen. De grootste partij bij de gemeenteraadsverkiezingen de burgemeester laten leveren behoort ook tot de mogelijkheden.

Jetten: Debat gekozen burgemeester kan starten

Rechtstreeks gekozen bestuurder is ‘kroonjuweel’ voor D66

D66’er Jetten heeft de senatoren echter verzekerd dat zijn partij op korte termijn niet met dergelijke voorstellen zal komen, maar de partij heeft er nooit een geheim van gemaakt dat de deconstitutionalisering van de kroonbenoeming de eerste stap naar de gekozen burgermeester is.

De partij pleit sinds haar oprichting voor bestuurlijke vernieuwingen. Het door burgers laten kiezen van bestuurders wordt door D66 als een van de belangrijkste kroonjuwelen gezien. D66 heeft eerder gepoogd de rechtstreeks gekozen burgemeester in te voeren, maar dat voorstel van toenmalig D66-minister Thom de Graaf sneuvelde in de senaat.

Dat D66 de Grondwet nu wel weet aan te passen, wordt in de partij gevierd als een overwinning. De partij kreeg stevige kritiek te verduren toen in het regeerakkoord werd afgesproken om het raadgevend referendum af te schaffen.

In aanloop naar de senaatsverkiezingen van maart volgend jaar zal de nieuwe D66-fractievoorzitter Jetten de afschaffing van de kroonbenoeming maximaal inzetten om de kiezer duidelijk te maken dat zijn partij de bestuurlijke vernieuwingsdrang niet verloren is.

Lees meer over: Politiek

D66-fractievoorzitter Rob Jetten en Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (D66) in de Eerste Kamer. Ⓒ ANP

Gekozen burgemeester stap dichterbij

Telegraaf 20.11.2018 De gekozen burgemeester komt een stap dichterbij. De huidige benoeming van burgemeesters wordt uit de grondwet gehaald.

De benodigde tweederde meerderheid van de Eerste Kamer heeft besloten dat de burgemeestersbenoeming niet meer moet worden vastgelegd in de grondwet, zoals D66-voorman Rob Jetten voorstelde. 57 senatoren stemden voor, 11 stemden tegen.

Het plan is daardoor definitief aangenomen. Dat voorstel was al twee keer met de vereiste meerderheid door de Tweede Kamer gekomen en al een keer eerder door de Eerste Kamer. De tweede en laatste lezing in de senaat is nu dus met een meerderheid aangenomen.

Bal bij Kamer

Overigens betekent het besluit nog niet dat er spoedig een gekozen burgemeester komt. D66-minister Ollongren en fractieleider Jetten (D66) komen niet met een wetsvoorstel om een gekozen burgemeester voor te stellen, zeggen ze. Het lijkt de D66-bewindsvrouw ’onwaarschijnlijk’ dat dat überhaupt snel gebeurt. In ieder geval ligt de bal nu in de Tweede Kamer. Daar kan een wetsvoorstel worden ingediend om burgemeesters op een andere manier te benoemen.

Foto Koen Suyk/ANP

De benoemde burgemeester is uit de Grondwet – wat nu?

De benoeming van de burgemeester verdwijnt uit de Grondwet. Dinsdag stemde de Eerste Kamer voor. Welke opties heeft de politiek nu?

NRC 20.11.2018 Het is D66 gelukt: de benoeming van de burgemeester wordt uit de Grondwet geschrapt. De Eerste Kamer stemde dinsdag met de vereiste tweederde meerderheid voor deze grondwetswijziging. De politiek kan de manier waarop de burgemeester wordt benoemd nu via een gewone wetswijziging veranderen.

Lees ook Burgemeesters: houd ons in Grondwet

De vraag is of de politiek dat wil. Deze grondwetswijziging verplicht tot niets: de huidige benoeming bij ‘koninklijk besluit’ staat ook in de Gemeentewet. In de praktijk kiezen de gemeenteraden via een vertrouwenscommissie de burgemeester, tot grote tevredenheid van veel partijen. Dat er officieel nog een Kroonbenoeming is, geeft het ambt volgens sommigen extra gezag.

Initiatiefnemer Rob Jetten en minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (beiden D66) moesten de senaat beloven dat zij niet zomaar het initiatief nemen om de benoeming te veranderen. De coalitiefracties in de Eerste Kamer benadrukten in een gezamenlijke en breed gesteunde motie nog dat de burgemeester zijn „relatief onafhankelijke positie” moet behouden en vooral een „verbindend bestuurder van álle burgers” moet blijven.

Toch zal het debat over hoe de burgemeester wordt benoemd door deze grondwetswijziging worden aangewakkerd. Welke opties heeft de politiek nu?

1 Niets doen

Een reële optie, zeker voor deze kabinetsperiode. D66 streeft nog altijd naar een rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester, maar VVD, CDA en ChristenUnie zijn zeer gecharmeerd van de huidige praktijk met een grote rol voor de gemeenteraad. Minister Ollongren schreef vrijdag in een brief aan de Eerste Kamer nog dat de positie die de burgemeester nu heeft „in belangrijke mate heeft bijgedragen aan de continuïteit en de stabiliteit van het lokaal bestuur”.

2 Verkiezing door de gemeenteraad

De gemeenteraad heeft al veel invloed, maar kiest nu uit sollicitanten die vaak van buiten de gemeente komen en al door de commissaris van de koning zijn beoordeeld. Een zuivere verkiezing door de gemeenteraad maakt van de burgemeester „een veel politieker figuur”, zegt bestuurskundige Niels Karsten (Universiteit Tilburg). Hij doet al jaren onderzoek naar de positie van de burgemeester en noemt deze variant ‘het Vlaamse model’: politieke partijen gaan daar vaak met hun burgemeesterskandidaat de gemeenteraadsverkiezingen in. Deze variant lijkt op de huidige benoemingswijze, maar brengt toch echte verandering, denkt Karsten. De burgemeester – in België nu vaak de fractievoorzitter van de grootste partij – wordt meer dan nu een politicus, maar voert wel het coalitieakkoord uit.

3 Rechtstreekse verkiezing door bevolking

De voorkeursvariant van D66 en populistische partijen als de PVV. De vraag is wel hoe de rechtstreeks gekozen burgemeester zich verhoudt tot de eveneens gekozen gemeenteraad, als beide in aparte verkiezingen worden gekozen. „In ons huidige systeem krijgt een gekozen burgemeester dan weinig macht”, zegt Karsten. Hij heeft nu vooral bevoegdheden op het terrein van openbare orde, maar zou daarbuiten weinig ruimte hebben om een politiek programma uit te voeren. De gemeenteraad bepaalt immers de hoofdlijnen van het beleid.

Een gekozen burgemeester mét macht, ook wel de ‘presidentiële burgemeester’ genoemd, is ook een optie. Maar dit vereist wel de verbouwing van het hele lokaal bestuur, zegt Karsten, want zulk leiderschap past niet goed binnen onze consensusdemocratie. „Je kunt van de burgemeester de aanvoerder van het lokaal bestuur maken, dat is nu nog de gemeenteraad. In dat geval kan hij of zij eigen wethouders benoemen.”

Het zal in zo’n geval stevig kunnen botsen tussen burgemeester en gemeenteraad, maar volgens Karsten is dat niet per se slecht. „In het buitenland zie je niet dat dit tot verlamming van het lokaal bestuur leidt. Je kunt het ook als een systeem van checks and balances zien, waarbij twee machtsorganen binnen het lokaal bestuur er samen uit moeten komen.”

Beluister ook de podcast Haagse Zaken #17: Benoeming van burgemeesters en de tanende macht van de Kroon

Deze laatste variant lijkt politiek voorlopig onhaalbaar. Rob Jetten zei in de Eerste Kamer dat D66 zo’n presidentiële burgemeester niet wil. Bovendien is ook hiervoor een grondwetswijziging nodig: artikel 125 van de Grondwet bepaalt dat de gemeenteraad het hoogste orgaan in het lokaal bestuur is.

4 Lokale variatie

Een variant die wel eens vergeten wordt, maar zeker mogelijk is: lokaal maatwerk. Geef gemeenten, zoals bijvoorbeeld in Engeland, de vrijheid om wel of niet te kiezen voor een burgemeestersverkiezing. In grote gemeenten leeft het idee voor zo’n rechtstreekse verkiezing soms meer. Zo was er dit jaar een burgerpetitie voor een rechtstreekse verkiezing in Amsterdam, maar die is binnen de huidige wet niet mogelijk.

Gemeenten de vrijheid geven vindt Karsten best een logische keuze. „In Nederland hechten we erg aan de uniformiteit van bestuur en vinden we verschillen tussen gemeenten heel eng. Maar je kunt je afvragen of de nationale wetgever dit moet bepalen.”

   ecvano Emilie van OuterenRob Jetten krijgt felicitaties van de @eerstekamer die vandaag zowaar de grondwet heeft gewijzigd met steun van CDA en bijna de hele VVD #deconstitutionalisering https://t.co/Sl88rBiWZ53 uur geleden

Lees ook deze artikelen;

Gekozen burgemeester stapje dichterbij: benoemingsprocedure uit de Grondwet

AD 20.11.2018 De gekozen burgemeester is een stapje dichterbij gekomen. De Eerste Kamer heeft vanmiddag ingestemd met het D66-voorstel om de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet te halen. De coalitiepartijen VVD en CDA dreigden vorige week nog roet in het eten te gooien, maar stemden alsnog voor.

Voorlopig blijft de gemeenteraad de burgemeesterskandidaat kiezen, die vervolgens wordt benoemd door de regering. Er verandert dus niets aan de huidige praktijk. Wel ligt nu de weg open voor een wetswijziging om de burgemeester rechtstreeks door de burgers te laten kiezen. Daar is straks een simpele meerderheid van het parlement voor nodig.

Een rechtstreeks gekozen burgemeester is behalve een wens van D66 ook de wens van steeds meer andere partijen zoals de PVV. Premier Rutte zei onlangs nog dat zo’n wetswijziging er deze kabinetsperiode niet zal komen.

In de Eerste Kamer stemden uiteindelijk alleen PvdA, SGP, OSF en één VVD-senator tegen. Zij willen dat de gemeenteraad het laatste woord houdt. De ChristenUnie wil dat ook, maar stemde toch voor omdat de kans volgens de partij klein is dat er in de praktijk iets verandert.

Té politiek

Behalve de tegenstanders zijn óók de voorstanders bang dat een burgemeester in de toekomst een té politieke functie wordt en niet meer zoals nu ‘boven de partijen’ staat. Daarom werd ook een motie aangenomen die uitspreekt dat de Senaat dat niet wil. Tijdens het debat vorige week paaide D66-fracievoorzitter Rob Jetten (die het initiatiefwetsvoorstel verdedigde) de kritische Senaatsfracties door te zeggen dat hij niet pleit voor een ‘zware, presidentiële burgemeester’, die bijvoorbeeld wethouders kan ontslaan.

Ook liet Jetten doorschemeren dat het nog wel even kan duren voordat zijn partij met een wetsvoorstel voor een gekozen burgemeester komt. Hoewel de coalitiepartijen in eerste instantie kritisch waren, stemden ze toch in.

In het regeerakkoord hadden regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie al vastgelegd dat de grondwetswijziging door zou gaan. Dit op uitdrukkelijk verzoek van D66 dat wel het raadgevend referendum, een van de kroonjuwelen van de partij, moest laten varen. In januari dit jaar stemden 147 van de 150 leden van de Tweede Kamer al in met het D66-voorstel.

Uur van de waarheid voor burgemeesterbenoeming

Telegraaf 20.11.2018 De benoeming van de burgemeesters in Nederland kan waarschijnlijk op de schop. De Eerste Kamer schrapt dinsdag naar verwachting de procedure uit de grondwet, een beslissing waarvoor een tweederdemeerderheid nodig is. Het zou een forse overwinning betekenen voor regeringspartij D66.

Het debat dat vorige week over de kwestie werd gevoerd, was nog spannend. Onder meer regeringspartijen CDA en VVD hadden nog vragen. Zij willen dat de burgemeester ook in de toekomst „relatief onafhankelijk blijft.” Het CDA gaf uiteindelijk aan voor te zullen stemmen, de VVD is vooralsnog niet overtuigd.

D66-voorman Rob Jetten, die het plan vorige week verdedigde, zei niet van plan te zijn „heel snel” een wetswijzing in te dienen om een volgende stap vast te leggen. Hij wil eerst een brede discussie over de positie van de burgemeester.

Bekijk meer van; burgemeesters benoemingen d66

november 21, 2018 Posted by | 1e kamer, 2e kamer, 2e kamerverkiezingen 2017, Alexander Pechtold, burgemeester, D66, gekozen burgemeester, politiek, Rutte 3, thom de graaf d66, tweede kamer | , , , , , , , , , , , , | Reacties uitgeschakeld voor Eindelijk kreeg Thom de Graaf D66 zijn gelijk met de direct gekozen Burgemeester !!! – deel 3