Het is vandaag 15.03.2021 op de kop af tien jaar geleden dat de oorlog in Syrië begon. In een korte tijd is het conflict uitgegroeid tot een bloedige strijd die nog altijd voortduurt. In Syrië zelf, en ver daarbuiten.
Grote groepen Syriërs de straat op gingen om te protesteren tegen de regering van president Assad. De demonstraties werden een opstand, de opstand werd een gruwelijke burgeroorlog. Hoe nu verder, Syrië? ,,De sancties moeten worden opgeheven.”
Gifgasaanvallen en bombardementen met bomvaten door regeringstroepen. Onthoofdingen en aanslagen door IS. Jihadistische groepen die elkaar onderling afmaken. Russische huurlingen, twee Turkse invasies, duister geld vanuit de Emiraten, Israëlische raketaanvallen, Iraanse ‘adviseurs’, bombardementen door een Westerse coalitie en brandende olievelden. Er zijn weinig dingen die het Syrische volk de afgelopen tien jaar bespaard zijn gebleven.
Tien jaar na de start van de burgeroorlog is de revolutie in rook opgegaan. Honderdduizenden doden, miljoenen vluchtelingen en ontelbare gruwelijkheden verder zit president Assad nog steeds waar hij in 2011 zat: in de zetel van de macht. Alleen een bonte verzameling van (vooral) jihadistische groepen vecht nog door vanuit de regio Idlib.
Van de vluchtelingencrisis tot de aanslagen in Parijs en Brussel, van de gifgasaanvallen tot de strijd om Aleppo.
De start van de oorlog is allemaal terug te voeren op een demonstratie in een kleine Syrische stad, tien jaar geleden. De bron van al het geweld is nog altijd aan de macht. Vier vragen aan Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens.
AD 15.03.2021
Olaf, tien jaar alweer. Hoe is de oorlog eigenlijk begonnen?
Als je het terugrekent, is het begonnen in het kleine stadje Daraa in het verre zuiden van Syrië, aan de grens met Jordanië. Geïnspireerd door het begin van de Arabische lente, de protesten in Tunesië en Egypte en Libië, spoten een paar tieners leuzen tegen het Assad-regime op muren in de stad.
De tieners werden opgepakt en gemarteld, daarop gingen mensen de straat op, al snel ook in Damascus en Aleppo. Eerst gingen de betogingen over vrijheid, over hervormingen, over de vrijlating van de tieners en de politiek gevangenen. Maar al snel zette het regime het leger in en werd er met scherp geschoten en liep het uit de hand.
Nog geen maand later was de burgeroorlog een feit, honderden mensen waren er al doodgeschoten, duizenden opgepakt en gemarteld. Het verzet tegen het regime van president Bashar al-Assad groeide, delen van zijn eigen politiemacht keerden zich tegen hem.
Wat gebeurde er daarna?
Het is bijna onmogelijk om in een paar zinnen samen te vatten wat er allemaal sindsdien gebeurd is. Maar in hoofdlijnen: de strijd verhardde, behalve verschillende radicale groepen gingen ook buitenlandse mogendheden zich met de oorlog in Syrië bemoeien. Jihadistische bewegingen voegen zich bij het verzet en de Koerden in het noorden van het land zagen de kans schoon de onafhankelijkheid uit te roepen.
Het werd een keiharde oorlog, zonder enige regels. Vrouwen, kinderen, scholen, ziekenhuizen, alles was een doelwit. Er werden steden en gebieden omsingeld en uitgehongerd. Er werd gifgas ingezet tegen de rebellen en de burgerbevolking. Uit andere landen kwamen strijders en een deel van de jihadisten hergroepeerde zich tot terreurbeweging Islamitische Staat, die een flink deel van Syrië en Irak onder controle kregen en een Kalifaat uitriepen.
Er vielen honderdduizenden slachtoffers, vooral door de meedogenloze aanvallen van het Assad-regime. Miljoenen mensen sloegen op de vlucht, richting Europa. Er volgden aanslagen in Europese hoofdsteden, een internationale operatie tegen IS. Toen de dagen van Assad geteld leken, mengde Rusland zich op het toneel. De Russische luchtmacht ging door waar het regime was opgehouden, het bombardeerde scholen en ziekenhuizen.
Terwijl IS terrein verloor, won Assad grondgebied op de rebellen, die verder radicaliseerden. Er werden allerlei internationale pogingen ondernomen tot een staakt-het-vuren of diplomatieke overeenkomst, maar zonder succes. Turkije viel het noorden van Syrië binnen om de Koerden weg te drijven. En uiteindelijk zitten we tien jaar later met een soort patstelling waarin de aanstichter van al het geweld, president Bashar al-Assad, nog altijd aan de macht is.
Want hoe gaat het nu in Syrië?
Wanneer we het nu over Syrië hebben, moeten we het gebied grofweg indelen in drie plekken. Het regime-gebied, waar het leger van president Assad aan de macht is, de provincie Idlib, waar de rebellen en vooral de jihadisten de boel bestieren, en de Koerdische gebieden die of onder Turkse, of onder Koerdische controle staan. Wat ze gemeen hebben is dat het nergens goed gaat.
In de provincie Idlib zijn grote tekorten, de bevolking is er afhankelijk van noodhulp. De meeste inwoners daar zijn gevlucht uit andere delen van het land, net als de rebellen en jihadisten die er de macht hebben. Het is, als je de Koerden niet meerekent, het laatste gebied van Syrië dat niet opnieuw onder controle staat van het Assad-regime.
Daar heeft het een hoge prijs voor moeten betalen. Hier heeft de strijd het langst geduurd. Nog altijd heeft het regime, met Rusland als bondgenoot, de pijlen gericht op Idlib. Maar de militaire opmars is gestaakt nadat Turkije een jaar geleden ingreep. Het gebied is afgesloten van de buitenwereld, de inwoners zitten als ratten in de val.
Kaart Syrië en provincie Idlib aan grens Turkije
In regime-gebied gaat het het afgelopen jaar steeds slechter. Door de strenge sancties zijn er tekorten ontstaan. De waarde van de Syrische munt is ingestort, benzine staat er op de bon. De onvrede over president Assad groeit. Zo erg dat er onlangs nog opnieuw demonstraties waren in Daraa, de stad waar het allemaal begon.
De Koerdische gebieden hebben de droom voor zelfstandigheid in rook op zien gaan. Na de Turkse opmars hebben de autoriteiten het op een akkoord gegooid met het regime van Assad. En dan is er ook nog een laatste stukje kalifaat, het Al-Holkamp. Daar zitten vele tienduizenden IS-aanhangers, meestal vrouwen en kinderen, opgesloten. Het zijn meestal buitenlanders, en niemand wil ze hebben.
Telegraaf 13.03.2021
Maar het klinkt alsof de oorlog voorbij is. Kunnen de Syriërs terug naar huis?
De oorlog is pas voorbij als de laatste soldaat begraven is. Het is in Syrië op dit moment natuurlijk niet zo heftig als tijdens de slag om Aleppo of de gifgasaanvallen in Oost-Ghouta, maar er wordt nog altijd gevochten. Ik denk dat we in het laatste stadium van de oorlog in Syrië zijn aanbeland, maar dat het nog lang niet voorbij is. De situatie in Idlib is onhoudbaar, de onvrede groeit in regime-gebied, het rommelt in de Koerdische gebieden.
Je kunt zeggen dat Assad de oorlog gewonnen heeft, en op de kaart lijkt dat misschien ook zo. Maar ook dat zet geen streep onder dit conflict, al was het maar omdat het betekent dat de miljoenen Syriërs die het land zijn ontvlucht niet meer terug kunnen keren. Misschien heb je wel eens verhalen gezien van Syriërs die toch teruggaan, maar dat is echt een hele kleine groep, en dan gaat het ook nog eens om mensen die altijd al een goede band hadden met het regime van president Assad.
Wie dat niet heeft is vogelvrij en loopt grote risico’s. De oorlog is zo goed als gewonnen door Assad. De vele miljoenen Syriërs die daar het slachtoffer van zijn kunnen niet terug zo lang hij aan de macht blijft.
AD 17.03.2021
Vrienden voor het leven na martelgang in Syrische gevangenis
Drie mannen leerden elkaar kennen in de beruchtste Syrische gevangenis in Syrië, Branch 215. Zij overleefden en zagen elkaar terug in Jordanië. Nu dromen ze van een ontmoeting in Syrië.
Zij begroeten elkaar op het computerscherm. De coronacrisis maakt fysiek contact nu onmogelijk. Maar Amthal Alnwawy, Abdulhakim Almassri en Mahmoud hebben er geen last van. Zij praten honderduit, over hun werk, hun kinderen en kennissen.
De drie mannen zagen elkaar voor het eerst in juli 2012 in Branch 215, de beruchte gevangenis van de Syrische Militaire Inlichtingendienst. Ze zaten er enkele weken tot maanden. Alnwawy en Almassri komen uit Deraa, waar het protest tegen het regime van president Basher al-Assad tien jaar geleden begon en uitdraaide op een afschuwelijke burgeroorlog.
Protest
Tijdens de eerste protesten woonde Almassri, hoogleraar economie, in Deraa. Alnwawy was al verhuisd naar Damascus waar hij werkte in een ziekenhuis. Mahmoud (hij wil anoniem blijven) werkte in de hoofdstad in het familiebedrijf. De eerste twee sloten zich snel aan bij het protest, Mahmoud volgde later toen hij vluchtelingen hielp die hun heil zochten in Damascus.
Mahmoud en Alnwawy zagen elkaar voor het eerst na hun arrestatie, in een ondergrondse cel van 4 bij 4 meter, volgepakt met zestig tot zeventig mannen. Zij zaten naast elkaar en kwamen in gesprek. ,,Ik wilde weten waar ik was, wat er met me zou gebeuren’’, zegt Alnwawy tijdens het computergesprek waarvan de nieuwszender Al Jazeera verslag doet. Kort daarna werd ook Almassri in de cel gepropt en zocht het trio steun bij elkaar. ,,Die steun geeft hoop, helpt je te overleven’’, zegt Ahmad Helmi, medeoprichter van Taafi, een stichting die gewezen gevangenen bijstaat. Helmi zat zelf ook vast en woont nu in Turkije.
De ergste plek was de zesde verdieping, waar gevangenen werden verhoord. Mensen schreeuwden het uit, aldus Almassri.
De omstandigheden in Branch 215 waren en zijn hels. Een vernietigend rapport van de VN heeft dat deze maand nog eens bevestigd. Ook andere organisaties brandmerken Branch 215 als plek voor martelingen en moord. ,,De ergste plek was de zesde verdieping, waar gevangenen werden verhoord. Mensen schreeuwden het uit’’, aldus Almassri. Ook hij moest eraan geloven. ,,Ze zetten me in de stoel die je ruggengraat breekt’’, aldus de ex-gevangene die daarmee verwijst naar de zogeheten Duitse stoel die de rug in een onnatuurlijke houding brengt en extreme pijn veroorzaakt. ,,Daarna pakten ze een zweep en begonnen ze me overal te slaan.’’
Mahmoud zegt dat hem bij zijn laatste verhoor een lijst met valse beschuldigingen werd overlegd. Hij wist dat als hij zou bekennen hij zijn doodvonnis zou tekenen. Hij weigerde toe te geven. ,,Ze dreigden me te vermoorden’’, aldus Mahmoud. Terug in zijn cel, waar anderen altijd plaatsmaakten voor afgebeulde gevangenen na hun verhoor, was hij constant bang dat ze hem zouden komen halen om ‘het karwei af te maken’.
Maar niet alleen geweld bracht gevaar. Ook verwaarlozing eiste haar tol. Mahmoud kreeg koorts, was dagenlang soms niet bij bewustzijn. Er werd niet naar hem omgekeken. Soms hapten celgenoten naar lucht als de ventilatie was uitgezet. Maar het was altijd de onderlinge steun die redding bracht. ,,De mooiste momenten waren onze gesprekken. We vertelden elkaar verhalen, we stelden elkaar gerust’’, zegt Mahmoud. Soms wenste hij dat de bewakers hen zo zouden zien zitten. ,,Dat ze zouden denken; wat moeten we nog meer doen om jullie van alle menselijkheid te beroven.’’
Stephanie Haddad, psycholoog bij het Libanese Centrum voor de Mensenrechten, helpt slachtoffers van marteling om het leven weer op te pakken. ,,Mensen die je martelen, behandelen je als een beest. Als je daarna weer met anderen een cel deelt, ben je weer mens’’, legt Haddad uit.
Toen Alnwawy werd vrijgelaten had hij zeventien of achttien telefoonnummers uit het hoofd geleerd. ,,Nadat ik mijn ouders, mijn vrouw en mijn kinderen weer had omarmd, greep ik meteen de telefoon. Ik was bang de nummers te vergeten’’, zegt Alnwawy. Hij belde aan een stuk om familieleden van andere gevangenen te vertellen hoe het hen verging, waar ze zaten opgesloten en om boodschapjes door te geven en hen gerust te stellen.
Alnwawy en Mahmoud zaten elk ongeveer twee maanden gevangen en na hun vrijlating vluchtten ze allebei het land uit, omdat ze vreesden voor hun leven. Almassri bleef vastzitten tot januari 2013. Toen kwam hij vrij bij een gevangenenruil: 2000 Syrische gevangenen werden geruild met 48 Iraniërs in handen van rebellen. Almassri ging naar Noord-Syrië waar hij minister van Economie werd in de door Turkije gesteunde oppositieregering.
Facebook
De drie mannen vonden elkaar na hun vrijlating terug op Facebook, om de vriendschap op te pakken. In 2015 ontmoetten ze elkaar voor het eerst weer in Jordanië. Alnwawy woonde daar en de twee anderen waren in het land om familieredenen of zaken. Mahmoud reed van Amman naar Jerash om Almassri op te pikken en samen klopten ze aan bij het huis van Alnwawy in Ramtha. Onder het genot van een lunch met kip, rijst, salade en yoghurt, sloten ze elkaar weer in de armen, haalden zij herinneringen op en spraken ze dank uit omdat ze de hel van Branch 215 hadden overleefd. ,,We zagen dat een van onze dromen waarover we het vaak hadden, werkelijkheid was geworden’’, zegt Alnwawy.
Sinds 2015 hebben ze een nieuwe droom: dat zij op een dag in vrijheid elkaar weer in Syrië kunnen ontmoeten en de maaltijd in Damascus of Deraa kunnen delen. ,,Deze droom zorgt ervoor dat we elkaar nooit uit het oog zullen verliezen. ,,Ik kijk enorm uit naar dat gelukzalige moment’’, aldus Mahmoud….!!!!
AD 15.03.2021 Vandaag is het 10 jaar geleden dat grote groepen Syriërs de straat op gingen om te protesteren tegen de regering van president Assad. De demonstraties werden een opstand, de opstand werd een gruwelijke burgeroorlog. Hoe nu verder, Syrië? ,,De sancties moeten worden opgeheven.”
Gifgasaanvallen en bombardementen met bomvaten door regeringstroepen. Onthoofdingen en aanslagen door IS. Jihadistische groepen die elkaar onderling afmaken. Russische huurlingen, twee Turkse invasies, duister geld vanuit de Emiraten, Israëlische raketaanvallen, Iraanse ‘adviseurs’, bombardementen door een Westerse coalitie en brandende olievelden. Er zijn weinig dingen die het Syrische volk de afgelopen tien jaar bespaard zijn gebleven.
Tien jaar na de start van de burgeroorlog is de revolutie in rook opgegaan. Honderdduizenden doden, miljoenen vluchtelingen en ontelbare gruwelijkheden verder zit president Assad nog steeds waar hij in 2011 zat: in de zetel van de macht. Alleen een bonte verzameling van (vooral) jihadistische groepen vecht nog door vanuit de regio Idlib.
We vroegen drie Nederlandse Syriërs (een aanhanger van de regering, een lid van de oppositie en een Koerd) naar hun perspectief op het Syrië van nu. Over één ding zijn ze het wel eens: het leven in Syrië is nu zwaar, heel zwaar.
,,Syrië”, zegt Saied Lahdo, ,,is de plek waar de beschaving is begonnen. Het is mijn land, mijn geschiedenis, mijn volk. En nu..” Het 65-jarige lid van de Syrische oppositie zucht diep. ,,Nu maakt de situatie me verdrietig. De revolutie is niet geslaagd. En ik zie geen licht meer aan het eind van de tunnel.”
Lahdo slaakt nog een zucht van berusting. De Syriër woont al jaren in Enschede en is van daaruit vertegenwoordiger van de Assyrische Democratische Organisatie. Die groep maakt deel van de verenigde oppositie in ballingschap. Maar daar is hij uitgestapt. De oppositie was altijd al verdeeld, maar nu was hij er klaar mee: ,,Iedere keer als ik naar Istanbul ging voor een vergadering werd het een gevecht. Ik wilde niet meer.”
Lahdo was politiek activist in Syrië, zat er in de gevangenis en vluchtte in 1998 naar Nederland. Vanuit Enschede zag hij de opstand tegen Bashar al-Assad en zijn regering ontstaan én weer ten ondergaan.
Waarom is de revolutie mislukt?
,,De eerste maanden van de opstand in 2011 verliepen vreedzaam. Maar het regime begon geweld te gebruiken. Daarna liet Assad islamitische extremisten vrij uit de gevangenissen, die ook geweld gingen gebruiken. Waarop Assad zelf nóg harder kon ingrijpen. Dat heeft alles erger gemaakt. Ook zijn allerlei andere landen zich ermee gaan bemoeien, iedereen wilde profiteren van de situatie. De internationale gemeenschap heeft de Syriërs verraden.”
De oppositie wil vanaf het begin dat Assad opstapt. Die kans lijkt inmiddels verkeken?
,,Dat is niet meer reëel. Hij heeft het gered door de steun van Rusland. Het is ten koste gegaan van het Syrische volk en hun bloed.”
Lahdo zucht nog een keer. ,,Ik ben van nature een optimistisch mens, maar ik weet het niet meer. Er zijn de afgelopen jaren zoveel vreselijke dingen gebeurd. En ook nu vecht iedereen nog tegen elkaar: de islamisten, de Turken, de Koerden, de Iraniërs. En het regime, de alawieten, zijn ook verdeeld. Eigenlijk is het alleen nog Amerika dat echt kan ingrijpen. Als de VS niet ingrijpt, zal het regime blijven en blijven de gewone mensen het slachtoffer.”
De regering
,,De Syrische regering”, zegt de Nederlands-Syrische vrouw, ,,heeft de oorlog gewonnen. Maar nu woedt er een economische oorlog.” De economie in het land is zo in elkaar gestort, zegt ze, ‘dat de gewone Syriër geen brood meer kan kopen’. ,,En dat komt door de internationale sancties. Ze zeggen dat hun hart bloedt voor Syrië, maar tegelijkertijd leggen ze sancties op waardoor mensen dood gaan. Schamen die landen zich niet?”
De vrouw, die al meer dan 20 jaar in Nederland woont, steunt de Syrische regering.,,Ik ben niet per-se pro-Assad, maar wel pro-Syrië. En ik denk dat Assad nu het beste is voor het land.” Dat standpunt is ook de reden dat ze anoniem wil blijven. Ze is bang voor de reacties. ,,In Nederland wordt al 10 jaar negatief bericht over Assad, dus geloven mensen dat ook.”
Hoe zou u de huidige situatie in Syrië omschrijven?
,,Een status quo. Al zal de regering nog de regio Idlib willen bedrijven. Zou Nederland accepteren dat ze heel Nederland terug heeft veroverd, maar dat Al Qaeda nog wel in Utrecht zit? Ik denk het niet.”
Hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen in Syrië?
,,Door rotte appels van binnen en inmenging van buiten. De oppositie is alles uit het buitenland gaan halen: jihadisten, wapens. Andere landen zijn zich ermee gaan bemoeien: Turkije bezet nog steeds een deel van Syrië. En wat doet de VS in het land? De regering heeft ze niet gevraagd om te komen en nu stelen ze onze olie. Ja, er zijn ook Russen en Iraniërs, maar die zijn wél door Assad uitgenodigd.”
U legt de schuld bij de oppositie. Maar president Assad is door de VN beschuldigd van oorlogsmisdaden, waaronder het gebruik van gifgas.
,,Ik ben in Douma geweest, na de vermeende gifgasaanval. Het verhaal klopt niet. En waarom zou Assad gifgas gebruiken? Hij had de strijd al bijna gewonnen. Assad is niet dom, he.”
Is er nog hoop voor Syrië?
,,Syriërs zijn misschien wel de sterkste mensen ter wereld. We kunnen het land herbouwen, maar dan moeten de sancties worden opgeheven. Nu word ik gedwongen binnenkort zelf naar Syrië te gaan om geld naar mijn familie te brengen.”
,,Syrië”, zegt Mazlum Django ,,is momenteel een chaos van grote machten. De westerse Coalitie wil dat Assad weg gaat. De Russen willen dat hij blijft. De Turken willen dat de Koerden weg gaan. Maar Amerika wil de Koerden juist aan de onderhandelingstafel. Ondertussen worden er ook nog steeds IS-cellen opgerold.”
Django (30 jaar) kwam in 1998 met zijn ouders vanuit Koerdisch gebied in Syrië naar Nederland. De Koerden hebben een zekere vorm van autonomie in Noord-Syrië. Django was de afgelopen jaren vertegenwoordiger van de Rojava (de lokale naam van Koerdisch Noord-Syrië) in de Benelux.
,,Ik houd me nu vooral bezig met humanitaire hulp aan Syrië.” Mazlum zamelt geld in voor weeskinderen en brengt dat om het jaar naar Koerdisch gebied. ,,Het leven is er zwaar. De Syrische pond is bijna niets meer waard. Wel heb ik de indruk dat het in Koerdisch gebied iets beter gaat dan in Assad-gebied. Er wordt veel herbouwd.”
Ondertussen zitten er in Koerdisch gebied nog duizenden Europese IS’ers in kampen en gevangenissen. Kan die situatie zo blijven?
,,Het zijn Europeanen, dus Europa moet iets doen. Of Europa betaalt mee aan een internationaal gerechtshof waardoor we die mensen lokaal kunnen berechten. Of elk Europees land komt hun eigen mensen ophalen en berecht ze thuis.”
Een deel van het Koerdische gebied in Syrië wordt bezet door Turkije, zij zien de Koerden als bedreiging voor hun veiligheid. Daar lijkt op korte termijn geen verandering in te komen?
,,Zolang Turkije zich ermee bemoeit zal het gebied nooit echt veilig zijn. Vanuit Europa hoor je weinig meer over die bezetting omdat Erdogan de vluchtelingenkaart kan spelen. Als Europa protesteert, dreigt hij Syrische vluchtelingen vanuit Turkije door te laten naar Europa.”
Wat moet er nu gebeuren?
,,Toen Amerika vertrok uit Syrië en daarmee Turkije ruimte gaf voor een inval, voelden we ons verraden. Maar de banden met de VS, onder president Biden, zijn weer beter. Ik denk dat Turkije, de Koerden en Assad om de tafel moeten. We willen een democratisch Syrië waarin iedereen gelijke rechten heeft.”
RTL 15.03.2021 Het is vandaag op de kop af tien jaar geleden dat de oorlog in Syrië begon. In een korte tijd is het conflict uitgegroeid tot een bloedige strijd die nog altijd voortduurt. In Syrië zelf, en ver daarbuiten.
Van de vluchtelingencrisis tot de aanslagen in Parijs en Brussel, van de gifgasaanvallen tot de strijd om Aleppo.
De start van de oorlog is allemaal terug te voeren op een demonstratie in een kleine Syrische stad, tien jaar geleden. De bron van al het geweld is nog altijd aan de macht. Vier vragen aan Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens.
Olaf, tien jaar alweer. Hoe is de oorlog eigenlijk begonnen?
Als je het terugrekent, is het begonnen in het kleine stadje Daraa in het verre zuiden van Syrië, aan de grens met Jordanië. Geïnspireerd door het begin van de Arabische lente, de protesten in Tunesië en Egypte en Libië, spoten een paar tieners leuzen tegen het Assad-regime op muren in de stad.
De tieners werden opgepakt en gemarteld, daarop gingen mensen de straat op, al snel ook in Damascus en Aleppo. Eerst gingen de betogingen over vrijheid, over hervormingen, over de vrijlating van de tieners en de politiek gevangenen. Maar al snel zette het regime het leger in en werd er met scherp geschoten en liep het uit de hand.
Nog geen maand later was de burgeroorlog een feit, honderden mensen waren er al doodgeschoten, duizenden opgepakt en gemarteld. Het verzet tegen het regime van president Bashar al-Assad groeide, delen van zijn eigen politiemacht keerden zich tegen hem.
Wat gebeurde er daarna?
Het is bijna onmogelijk om in een paar zinnen samen te vatten wat er allemaal sindsdien gebeurd is. Maar in hoofdlijnen: de strijd verhardde, behalve verschillende radicale groepen gingen ook buitenlandse mogendheden zich met de oorlog in Syrië bemoeien. Jihadistische bewegingen voegen zich bij het verzet en de Koerden in het noorden van het land zagen de kans schoon de onafhankelijkheid uit te roepen.
Het werd een keiharde oorlog, zonder enige regels. Vrouwen, kinderen, scholen, ziekenhuizen, alles was een doelwit. Er werden steden en gebieden omsingeld en uitgehongerd. Er werd gifgas ingezet tegen de rebellen en de burgerbevolking. Uit andere landen kwamen strijders en een deel van de jihadisten hergroepeerde zich tot terreurbeweging Islamitische Staat, die een flink deel van Syrië en Irak onder controle kregen en een Kalifaat uitriepen.
Er vielen honderdduizenden slachtoffers, vooral door de meedogenloze aanvallen van het Assad-regime. Miljoenen mensen sloegen op de vlucht, richting Europa. Er volgden aanslagen in Europese hoofdsteden, een internationale operatie tegen IS. Toen de dagen van Assad geteld leken, mengde Rusland zich op het toneel. De Russische luchtmacht ging door waar het regime was opgehouden, het bombardeerde scholen en ziekenhuizen.
Terwijl IS terrein verloor, won Assad grondgebied op de rebellen, die verder radicaliseerden. Er werden allerlei internationale pogingen ondernomen tot een staakt-het-vuren of diplomatieke overeenkomst, maar zonder succes. Turkije viel het noorden van Syrië binnen om de Koerden weg te drijven. En uiteindelijk zitten we tien jaar later met een soort patstelling waarin de aanstichter van al het geweld, president Bashar al-Assad, nog altijd aan de macht is.
Want hoe gaat het nu in Syrië?
Wanneer we het nu over Syrië hebben, moeten we het gebied grofweg indelen in drie plekken. Het regime-gebied, waar het leger van president Assad aan de macht is, de provincie Idlib, waar de rebellen en vooral de jihadisten de boel bestieren, en de Koerdische gebieden die of onder Turkse, of onder Koerdische controle staan. Wat ze gemeen hebben is dat het nergens goed gaat.
In de provincie Idlib zijn grote tekorten, de bevolking is er afhankelijk van noodhulp. De meeste inwoners daar zijn gevlucht uit andere delen van het land, net als de rebellen en jihadisten die er de macht hebben. Het is, als je de Koerden niet meerekent, het laatste gebied van Syrië dat niet opnieuw onder controle staat van het Assad-regime.
Daar heeft het een hoge prijs voor moeten betalen. Hier heeft de strijd het langst geduurd. Nog altijd heeft het regime, met Rusland als bondgenoot, de pijlen gericht op Idlib. Maar de militaire opmars is gestaakt nadat Turkije een jaar geleden ingreep. Het gebied is afgesloten van de buitenwereld, de inwoners zitten als ratten in de val.
Kaart Syrië en provincie Idlib aan grens Turkije
In regime-gebied gaat het het afgelopen jaar steeds slechter. Door de strenge sancties zijn er tekorten ontstaan. De waarde van de Syrische munt is ingestort, benzine staat er op de bon. De onvrede over president Assad groeit. Zo erg dat er onlangs nog opnieuw demonstraties waren in Daraa, de stad waar het allemaal begon.
De Koerdische gebieden hebben de droom voor zelfstandigheid in rook op zien gaan. Na de Turkse opmars hebben de autoriteiten het op een akkoord gegooid met het regime van Assad. En dan is er ook nog een laatste stukje kalifaat, het Al-Holkamp. Daar zitten vele tienduizenden IS-aanhangers, meestal vrouwen en kinderen, opgesloten. Het zijn meestal buitenlanders, en niemand wil ze hebben.
Maar het klinkt alsof de oorlog voorbij is. Kunnen de Syriërs terug naar huis?
De oorlog is pas voorbij als de laatste soldaat begraven is. Het is in Syrië op dit moment natuurlijk niet zo heftig als tijdens de slag om Aleppo of de gifgasaanvallen in Oost-Ghouta, maar er wordt nog altijd gevochten. Ik denk dat we in het laatste stadium van de oorlog in Syrië zijn aanbeland, maar dat het nog lang niet voorbij is. De situatie in Idlib is onhoudbaar, de onvrede groeit in regime-gebied, het rommelt in de Koerdische gebieden.
Je kunt zeggen dat Assad de oorlog gewonnen heeft, en op de kaart lijkt dat misschien ook zo. Maar ook dat zet geen streep onder dit conflict, al was het maar omdat het betekent dat de miljoenen Syriërs die het land zijn ontvlucht niet meer terug kunnen keren. Misschien heb je wel eens verhalen gezien van Syriërs die toch teruggaan, maar dat is echt een hele kleine groep, en dan gaat het ook nog eens om mensen die altijd al een goede band hadden met het regime van president Assad.
Wie dat niet heeft is vogelvrij en loopt grote risico’s. De oorlog is zo goed als gewonnen door Assad. De vele miljoenen Syriërs die daar het slachtoffer van zijn kunnen niet terug zo lang hij aan de macht blijft.
MSN 15.03.2021 Het is vandaag op de kop af tien jaar geleden dat de oorlog in Syrië begon. In een korte tijd is het conflict uitgegroeid tot een bloedige strijd die nog altijd voortduurt. In Syrië zelf, en ver daarbuiten.
Van de vluchtelingencrisis tot de aanslagen in Parijs en Brussel, van de gifgasaanvallen tot de strijd om Aleppo.
De start van de oorlog is allemaal terug te voeren op een demonstratie in een kleine Syrische stad, tien jaar geleden. De bron van al het geweld is nog altijd aan de macht. Vier vragen aan Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens.
Olaf, tien jaar alweer. Hoe is de oorlog eigenlijk begonnen?
Als je het terugrekent, is het begonnen in het kleine stadje Daraa in het verre zuiden van Syrië, aan de grens met Jordanië. Geïnspireerd door het begin van de Arabische lente, de protesten in Tunesië en Egypte en Libië, spoten een paar tieners leuzen tegen het Assad-regime op muren in de stad.
De tieners werden opgepakt en gemarteld, daarop gingen mensen de straat op, al snel ook in Damascus en Aleppo. Eerst gingen de betogingen over vrijheid, over hervormingen, over de vrijlating van de tieners en de politiek gevangenen. Maar al snel zette het regime het leger in en werd er met scherp geschoten en liep het uit de hand.
Nog geen maand later was de burgeroorlog een feit, honderden mensen waren er al doodgeschoten, duizenden opgepakt en gemarteld. Het verzet tegen het regime van president Bashar al-Assad groeide, delen van zijn eigen politiemacht keerden zich tegen hem.
Wat gebeurde er daarna?
Het is bijna onmogelijk om in een paar zinnen samen te vatten wat er allemaal sindsdien gebeurd is. Maar in hoofdlijnen: de strijd verhardde, behalve verschillende radicale groepen gingen ook buitenlandse mogendheden zich met de oorlog in Syrië bemoeien. Jihadistische bewegingen voegen zich bij het verzet en de Koerden in het noorden van het land zagen de kans schoon de onafhankelijkheid uit te roepen.
Het werd een keiharde oorlog, zonder enige regels. Vrouwen, kinderen, scholen, ziekenhuizen, alles was een doelwit. Er werden steden en gebieden omsingeld en uitgehongerd. Er werd gifgas ingezet tegen de rebellen en de burgerbevolking. Uit andere landen kwamen strijders en een deel van de jihadisten hergroepeerde zich tot terreurbeweging Islamitische Staat, die een flink deel van Syrië en Irak onder controle kregen en een Kalifaat uitriepen.
Er vielen honderdduizenden slachtoffers, vooral door de meedogenloze aanvallen van het Assad-regime. Miljoenen mensen sloegen op de vlucht, richting Europa. Er volgden aanslagen in Europese hoofdsteden, een internationale operatie tegen IS. Toen de dagen van Assad geteld leken, mengde Rusland zich op het toneel. De Russische luchtmacht ging door waar het regime was opgehouden, het bombardeerde scholen en ziekenhuizen.
Terwijl IS terrein verloor, won Assad grondgebied op de rebellen, die verder radicaliseerden. Er werden allerlei internationale pogingen ondernomen tot een staakt-het-vuren of diplomatieke overeenkomst, maar zonder succes. Turkije viel het noorden van Syrië binnen om de Koerden weg te drijven. En uiteindelijk zitten we tien jaar later met een soort patstelling waarin de aanstichter van al het geweld, president Bashar al-Assad, nog altijd aan de macht is.
Want hoe gaat het nu in Syrië?
Wanneer we het nu over Syrië hebben, moeten we het gebied grofweg indelen in drie plekken. Het regime-gebied, waar het leger van president Assad aan de macht is, de provincie Idlib, waar de rebellen en vooral de jihadisten de boel bestieren, en de Koerdische gebieden die of onder Turkse, of onder Koerdische controle staan. Wat ze gemeen hebben is dat het nergens goed gaat.
In de provincie Idlib zijn grote tekorten, de bevolking is er afhankelijk van noodhulp. De meeste inwoners daar zijn gevlucht uit andere delen van het land, net als de rebellen en jihadisten die er de macht hebben. Het is, als je de Koerden niet meerekent, het laatste gebied van Syrië dat niet opnieuw onder controle staat van het Assad-regime.
Daar heeft het een hoge prijs voor moeten betalen. Hier heeft de strijd het langst geduurd. Nog altijd heeft het regime, met Rusland als bondgenoot, de pijlen gericht op Idlib. Maar de militaire opmars is gestaakt nadat Turkije een jaar geleden ingreep. Het gebied is afgesloten van de buitenwereld, de inwoners zitten als ratten in de val.
In regime-gebied gaat het het afgelopen jaar steeds slechter. Door de strenge sancties zijn er tekorten ontstaan. De waarde van de Syrische munt is ingestort, benzine staat er op de bon. De onvrede over president Assad groeit. Zo erg dat er onlangs nog opnieuw demonstraties waren in Daraa, de stad waar het allemaal begon.
De Koerdische gebieden hebben de droom voor zelfstandigheid in rook op zien gaan. Na de Turkse opmars hebben de autoriteiten het op een akkoord gegooid met het regime van Assad. En dan is er ook nog een laatste stukje kalifaat, het Al-Holkamp. Daar zitten vele tienduizenden IS-aanhangers, meestal vrouwen en kinderen, opgesloten. Het zijn meestal buitenlanders, en niemand wil ze hebben.
Maar het klinkt alsof de oorlog voorbij is. Kunnen de Syriërs terug naar huis?
De oorlog is pas voorbij als de laatste soldaat begraven is. Het is in Syrië op dit moment natuurlijk niet zo heftig als tijdens de slag om Aleppo of de gifgasaanvallen in Oost-Ghouta, maar er wordt nog altijd gevochten. Ik denk dat we in het laatste stadium van de oorlog in Syrië zijn aanbeland, maar dat het nog lang niet voorbij is. De situatie in Idlib is onhoudbaar, de onvrede groeit in regime-gebied, het rommelt in de Koerdische gebieden.
Je kunt zeggen dat Assad de oorlog gewonnen heeft, en op de kaart lijkt dat misschien ook zo. Maar ook dat zet geen streep onder dit conflict, al was het maar omdat het betekent dat de miljoenen Syriërs die het land zijn ontvlucht niet meer terug kunnen keren. Misschien heb je wel eens verhalen gezien van Syriërs die toch teruggaan, maar dat is echt een hele kleine groep, en dan gaat het ook nog eens om mensen die altijd al een goede band hadden met het regime van president Assad.
Wie dat niet heeft is vogelvrij en loopt grote risico’s. De oorlog is zo goed als gewonnen door Assad. De vele miljoenen Syriërs die daar het slachtoffer van zijn kunnen niet terug zo lang hij aan de macht blijft.
Behalve de brede en gevarieerde activistische bovenlaag bij de anti-lockdowndemonstranten, is er ook een “Radicale onderstroom met soms extremistische gedragingen”, schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een nieuw dreigingsbeeld, dat elk kwartaal wordt gepubliceerd. Eenzelfde soort verharding ziet de NCTV bij een kleine kern van de boerenprotesten.
Het risico dat rechts-extremisten naar geweld grijpen is groter dan in het verleden, waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
De terrorismecoördinator signaleert een toename van personen die, mede gevoed door extreemrechtse ideeën, online dreigen met geweld. Hoewel de ernst en vooral de waarschijnlijkheid van de dreiging niet in alle gevallen heel groot lijkt, blijft het een punt van aandacht. Een copycat-aanslag zoals in Christchurch is voorstelbaar, aldus de NCTV.
De vele kleine groeperingen zijn nog steeds erg versplinterd en hebben geen aansprekende leiders. Ze zijn doorgaans ook niet gewelddadig. Maar online is er volgens de NCTV wel veel rechts-extremisme zichtbaar.
Corona-effect
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, de NCTV, waarschuwt voor complottheorieën en desinformatie over het coronavirus. Dat staat in het nieuwe dreigingsbeeld. Radicale complotdenkers bedreigen politici, journalisten en agenten en dat kan leiden tot een ‘geweldsdaad’.
“Eenlingen zouden vanuit een combinatie van extremistisch gedachtegoed, mogelijk psychosociale of psychische problemen en maatregelen in het kader van Covid-19 juist eerder tot een geweldsdaad kunnen overgaan”, zegt de NCTV.
Sinds de uitbraak van de coronapandemie is de maatschappelijke onrust zichtbaarder geworden, zowel op straat als op sociale media. Complottheorieën verspreiden zich snel.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Pieter-Jaap Aalbersberg, schrijft in zijn nieuwe Dreigingsanalyse dat er veel verschillende polariserende groepen en individuen online actief zijn die elkaar vinden in het afwijzen van de overheid en het overheidsbeleid.
In de Dreigingsanalyse wordt specifiek gewezen op de rol van de stichting de Blauwe Tijger, die “een ultraconservatieve uitgeverij” wordt genoemd.
Telegraaf 23.10.2020
Aanpak extreme organisaties
De rechter moet ‘radicale of extremistische organisaties’ die de samenleving bedreigen of de democratie omver willen werpen sneller kunnen verbieden. De Tweede Kamer heeft vandaag een wet aangenomen die jaren van procederen moet verkorten. De wens voor zo’n wet leefde al langer, met name bij het CDA, en speelde op na optredens van Sharia4Holland.
Minister Dekker: ,,We moeten een duidelijke grens trekken als vrijheden door radicale of extremistische organisaties ofwel ‘antidemocratische’ clubs misbruikt worden om onze rechtsstaat en democratische waarden aan te tasten. Tolerant zijn tegen intolerantie kunnen we ons simpelweg niet veroorloven. We maken het daarom mogelijk om sneller en effectiever in te grijpen tegen zulke organisaties als het nodig is, waar zoiets nu nog jarenlange procedures vergt.”
Bestuursverbod
In de bestaande wetgeving ligt de nadruk alleen op organisaties, waarbij we individuen niet op de korrel kunnen nemen. Dit gaat veranderen. Leidinggevenden van verboden organisaties krijgen in principe een bestuursverbod van drie jaar of meer.
Dit voorkomt dat zij ongehinderd door kunnen gaan met hun antidemocratische activiteiten in een andere organisatie. Ook kan de rechter het bevel geven tijdens de procedure activiteiten van een organisatie stop te zetten, waarbij het strafbaar wordt als je zo’n verbod negeert. Zo voorkomt het wetsvoorstel dat ongewenste activiteiten binnen een organisatie worden voortgezet totdat de verbodenverklaring en ontbinding onherroepelijk zijn.
Verdubbeling straf
Wie na een definitief verbod toch nog doorgaat, kan straks een gevangenisstraf van twee jaar krijgen. Nu is dat nog één jaar.
Telegraaf 16.10.2020
Subsidie Jihadisten
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de subsidie aan het Europees Vredesinstituutnog niet stopgezet, nadat bleek dat dit Brusselse instituut met Nederlands geld een adviseur inhuurde die jarenlang actief was bij de Syrische jihadistische strijdgroep Ahrar al-Sham. Minister Sigrid Kaag wacht daarvoor eerst op opheldering van het Europees Vredesinsituut.
Grootste dreiging in Nederland blijft dus uitgaan van het jihadisme
De belangrijkste terroristische dreiging blijft dus nog altijd uitgaan van jihadisten, waarbij de dreiging vooral van eenlingen, schrijft de NCTV in de rapportage.
En ook van invloed op het jihadwereldje in Nederland is de nieuwe koers van Saoedi-Arabië. Met miljarden aan oliedollars verspreidt dat land al tientallen jaren het strenge salafisme, maar sinds kort propageert de Saoedische overheid in eigen land een gematigde islam. „Met nadruk op veranderingen in het maatschappelijk leven en op een geloof als individuele beleving in plaats van collectieve zaak”, schrijft de NCTV.
Ook zoekt het land meer aansluiting bij het Westen. Die koerswijzigingen leiden tot woede bij Nederlandse salafisten, die zich nu liever richten op de Turkse president Erdoğan als boegbeeld van de zuivere islam.
In 2015 werd station Rotterdam centraal ontruimd toen de politie een verdachte uit de Thalys haalde die vanuit Parijs arriveerde. Ⓒ ANP/HH
„Onder sommige Nederlandse jihadisten leeft nog altijd de intentie om in Nederland een aanslag te plegen”, schrijft de terrorismebestrijder, „maar ze handelen er momenteel niet naar.” Toch vonden in Europa in de eerste helft van 2020 meer aanslagen plaats dan in heel 2019. Het aantal dodelijke slachtoffers lag de helft lager. „Het huidige type aanslagen lijkt doorgaans provisorisch van aard.”
Er zijn vorig jaar zeker veertien aanslagen voorkomen in Europa, stelt Europol. Recent werden in Duitsland vijf Tadzjieken aangehouden die een aanslag voorbereidden. En op 31 augustus 2020 werden om dezelfde reden drie jihadisten in Noord-Macedonië aangehouden, voormalige Syriëgangers. „Van dergelijke gefrustreerde uitreizigers gaat een potentiële aanslagdreiging uit.”
Telegraaf 16.10.2020
Afdeling voor vrouwelijke jihadisten in Zwolle
In de gevangenis Zwolle komt daarom een speciale afdeling voor jihadbruiden om de dreiging te verminderen.
Ophitsing
De vrees bestaat namelijk dat de gevangenissen het zicht kwijtraken op die netwerken. Jihadisten kunnen daardoor ook na hun vrijlating de veiligheid in Nederland bedreigen. Het aantal TA-plekken wordt uitgebreid om een betere onderverdeling te kunnen maken tussen leiders en meelopers. Zo wordt ook onderlinge ophitsing verminderd. De vrouwen krijgen om die reden dus een aparte plek.
De NCTV benadrukt dat het nodig is om druk uit te blijven oefenen op de ongeveer vijfhonderd jihadsympathisanten in Nederland, zodat terroristen die vrijkomen uit de TA geen voedingsbodem meer krijgen als ze opnieuw het verkeerde pad op willen. Daar is minder weerklank voor nu de afgelopen tijd de Nederlandse extremistenscene versnipperd is geraakt. Het kalifaat is ingestort en er zijn geen aansprekende leiders.
Nederlandse jihadi’s maken bovendien ruzie over de kwestie van ’takfir’, verkettering.
De aanhangers van de Saoedische sjeik Hazimi, enkele tientallen in Nederland, vinden dat moslims andere gelovigen makkelijk als afvallige mogen bestempelen.
De Hazimi’s zijn nog strenger dan de IS-aanhangers, die wat terughoudender zijn met verkettering van andere moslims. De twee stromingen staan lijnrecht tegenover elkaar. Ook onder vrouwelijke jihadsympathisanten is er veel discussie over wie afvallig is en wie niet, aldus de NCTV.
In Frankrijk geldt vanwege de terroristische aanval met een mes in de Zuid-Franse kustplaats Nice het hoogste dreigingsniveau, maakt premier Jean Castex donderdagmiddag 29.10.2020 bekend. Bij de aanval kwamen zeker drie mensen om het leven.
Frankrijk als doelwit van een nieuwe jihad. Dat gevoel leeft bij veel Fransen nu er in korte tijd alweer een aanslag is gepleegd. In de basiliek Notre-Dame van Nice vermoordde een terrorist donderdagochtend 29.10.2020drie mensen. De Franse premier heeft de hoogste alarmfase afgekondigd. Sommige kerken sluiten hun deuren uit angst voor meer aanslagen.
Dreigement Al-Qaida
De man die de aanslag pleegde, ligt gewond in het ziekenhuis. Waarom hij juist de kerk in Nice uitzocht, is nog onduidelijk. Wel was bij de Franse overheid bekend dat er een nieuwe dreiging bestond voor religieuze gebouwen. Afgelopen zondag plaatste Thabat, het officieuze persagentschap van Al-Qaida, een oproep om aanslagen te plegen in Frankrijk. Volgens Le Point onder meer vanwege de Mohammed-cartoons van Charlie Hebdo en politieacties in Franse moskeeën.
Aanslagen met messen
Het valt verder op dat bij alle recente aanslagen messen werden gebruikt. Bij de aanval op het voormalige kantoor van Charlie Hebdo, een maand geleden, stak de dader met een kapmes op twee mensen in. Zij raakten zwaargewond. Leraar Paty werd onthoofd, net als een van de slachtoffers in Nice vanmorgen.
Volgens De Graaf riepen Al-Qaida en Islamitische Staat al rond 2014 en 2015 op om “niet hele grote ingewikkelde aanslagen te plegen, maar wapens te gebruiken die je in de buurt hebt: een auto, of een mes. In zijn laatste videoboodschap riep IS-leider al-Baghdadi op om hoe dan ook ‘de terreur in de straten van het Westen te brengen’, met alle middelen die je hebt.”
De Franse president Emmanuel Macron zal spoedig afreizen naar Nice, waar donderdag vermoedelijk een terreuraanslag is gepleegd bij een kerk. Dat heeft de burgemeester van Nice laten weten. Bij het bloedbad in en rond de kerk vielen drie doden.
Nederland staat naast Frankrijk in de strijd tegen extremisme. Dat zei premier Mark Rutte donderdagmorgen 29.10.2020 in reactie op de terreuraanslag in Nice.
,,Voor de tweede keer in korte tijd wordt Frankrijk opgeschrikt door een gruwelijke terreurdaad, ditmaal in Nice. Onze gedachten gaan uit naar de nabestaanden. En wij zeggen tegen het Franse volk: in de strijd tegen extremisme staat u niet alleen. Nederland staat naast u’’, aldus Rutte in een bericht op Twitter.
Koningspaar reageert geschokt door aanslag Nice
Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima hebben in een verklaring gezegd geschokt te zijn door de aanslag in Nice.
Zij schrijven: „De afschuwwekkende geweldsdaad vanmorgen in Nice bij de Basilique Notre-Dame de l’Assomption, heeft ons geschokt. Opnieuw is Frankrijk geraakt, het land waarmee Nederland zich zo verwant voelt. Ons hart gaat uit naar alle getroffenen. Wij leven mee met degenen die een dierbare hebben verloren en voelen ons verbonden met iedereen die zich inzet voor een vreedzame samenleving.”
Vanwege de terroristische aanslag in Nice stuurt de gemeente Amsterdam z’n ambtenaren en agenten de stad in om de emoties in de gaten te houden. Een vergelijkbare aanslag in deze stad is niet ondenkbaar, zegt Halsema.
In een brief aan de gemeenteraad schrijft Halsema dat de aanslag in Nice waarbij donderdag drie mensen omkwamen, veel impact heeft in Amsterdam.
’Laat de terroristen niet oogsten wat ze zaaien’
Het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) vraagt alle moskeeën en imams in Nederland de komende dagen speciale aandacht te besteden aan de terreuraanslag in Nice en de gevolgen ervan. „Wij hebben een hardnekkige vijand. Laat ons verenigen om deze tragedie te boven te komen en overwinnen”, schrijft het CMO.
Donderdagochtend werd in een kerk in Nice een terreuraanslag gepleegd, waarbij zeker drie doden en zes gewonden vielen. De dader is een moslimextremist, hij is neergeschoten en aangehouden. Het CMO zegt ’met groot verdriet, afschuw en diepe verbijstering’ kennis genomen te hebben ’van de tragedie die het Franse volk opnieuw heeft getroffen’.
„Het is een laffe en onmenselijke daad waarmee zij de samenleving willen ontwrichten, mensen angst aanjagen en bevolkingsgroepen tegen elkaar opzetten”, gaat het CMO verder. „Het is intens verdrietig dat terroristen de slachtoffers hebben belaagd op een plek waarop zij zich juist veilig hadden moeten voelen. In vrede. In een kerk. Wij roepen iedereen op om elkaar op te zoeken, naar elkaar te luisteren en de terroristen niet te laten oogsten wat zij hebben gezaaid.”
‘Alertheid ook in Nederland nodig’
Kan zoiets escaleren in een gewelddadige dag met doden en gewonden in Nice,
In een buitenwijk van de Zuid-Franse stad Avignon heeft de politie een man doodgeschoten die omstanders in de buurt van een psychiatrisch ziekenhuis met een wapen bedreigde. Dat melden Franse media. Er zijn geen meldingen van slachtoffers.
De politie heeft vandaag in het Zuid-Franse Avignon een mogelijke terrorist doodgeschoten. De man had passanten met een vuurwapen bedreigd, aldus de politie. Volgens de autoriteiten zou het niet om een moslim gaan en bracht hij de nazigroet.
De actie volgt op een terreuraanval in het eveneens Zuid-Franse Nice, waarbij een vermeende moslimterrorist meerdere mensen vermoordde. Of er een verband is tussen beide aanvallen, is onduidelijk.
Een dodelijke aanval zoals in Nice is ook in Nederland niet ondenkbaar. Daarvoor waarschuwtNationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Pieter-Jaap Aalbersberg. Zeker drie mensen zijn bij de aanval in de kerk om het leven gekomen, onder wie de koster.
Mag je het allemaal in elkaars verlengde zien: de onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty, de harde woorden van de Franse president Macron, president Erdogan van Turkije die daar aanstoot aan neemt, anti-Franse demonstraties in verschillende moslimlanden en weer een omstreden spotprent in het Franse satirische tijdschrijft Charlie Hebdo?
De dader viel rond 9:00 uur vanochtend mensen aan in de Notre-Dame-basiliek in het centrum van de Franse kuststad. De man zou volgens Franse media tijdens zijn arrestatie zijn neergeschoten door agenten en verkeert in levensgevaar.
De man die vandaag drie mensen gedood zou hebben in de Franse stad Nice, is volgens bronnen rond het onderzoek een 21-jarige man. De aanslagpleger kwam via Lampedusa Europa binnen.
Opnieuw is Frankrijk het doelwit van terreur. Vanochtend om 9:00 uur sloeg een man met een mes toe in de Notre-Dame-kerk, in het centrum van Nice. Volgens politiebronnen die de Franse krant Le Figaro sprak, zijn de doden twee vrouwen en een man, de koster van de kerk.
De verdachte zou in september vanuit Tunesië als vluchteling zijn aangekomen op het Italiaanse eiland Lampedusa, waar hij in quarantaine ging. Toen hij uit quarantaine kwam, moest hij het land meteen weer verlaten.
Daarop ging de man naar Frankrijk, waar hij sinds oktober zou verblijven. Vanochtend zou hij om 09.00 uur twee vrouwen en een man met een mes hebben gedood in de Notre-Dame-basiliek in Nice. Het mannelijke slachtoffer zou de koster van de kerk zijn.
Ook de koster, een man van rond de veertig, was op dat moment in de kerk bezig. De dader zou de koster met een mes in zijn keel hebben gestoken. Gelovigen die de vermoorde koster kennen, zeggen tegen Le Figaro dat hij een ‘heel rustige’ man was. “Hij diende de kerk en luisterde altijd.”
Burgemeester Christian Estrosi van de Franse stad spreekt van ‘een terreurdaad’. De verdachte is door de politie neergeschoten en in kritieke toestand naar het ziekenhuis overgebracht.
Antiterreurrechtbank
Justitie in Tunesië is ook een onderzoek gestart naar de verdachte. Dat gebeurt door een speciale antiterreurrechtbank. Het richt zich op ‘de verdenking dat een Tunesiër een terroristische operatie heeft uitgevoerd in het buitenland’, zegt een woordvoerder.
,,Deze mensen zijn aangevallen en vermoord omdat ze in de basiliek waren’’, aldus de Conferentie van Bisschoppen van Frankrijk in een verklaring. ,,Ons hele land is het slachtoffer van deze gruwelijke daden’’, stellen de bisschoppen. Maar volgens hen zullen de katholieken niet toegeven aan angst en, samen met het hele land, deze ‘verraderlijke dreiging het hoofd bieden’.
Macron zet leger in na terreuraanslag Nice
De Franse president Macron zet duizenden militairen in om de bewaking van scholen en kerken op te voeren. Aanleiding is de terreuraanslag van vanochtend bij de basiliek in het Zuid-Franse Nice. Hierbij kwamen drie personen om het leven. De Tunesische verdachte (21) zou begin deze maand via het Italiaanse Lampedusa Europa zijn binnengekomen.
,,We worden aangevallen wegens onze waarden, onze waarden van vrijheid en ons verlangen niet voor terreur te wijken”, aldus Macron vanmiddag in Nice.
Jawed S. aanslag Amsterdam CS
Jawed S., die is veroordeeld voor de aanslag op Amsterdam Centraal Station in 2018, is zijn hoger beroep begonnen met het maken van zijn excuses aan de twee Amerikaanse toeristen die hij heeft neergestoken. Dat is opvallend, aangezien hij tot nu toe niet eerder spijt heeft betuigd en zelfs herhaaldelijk had verklaard dat hij het zo weer zou doen.
Daar kwam hij donderdag bij het gerechtshof in Amsterdam op terug. „Ik bied mijn excuses aan voor wat ik heb gedaan”, zei hij. „Hoe slecht iemand ook is, ik had me moeten beheersen en geen gebruik moeten maken van geweld.” Daarmee doelde hij op PVV-leider Geert Wilders, wiens initiatief voor een cartoonwedstrijd van de profeet Mohammed de aanleiding gaf voor de aanslag op CS. S. is nog steeds boos op Wilders, maar verklaarde dat hij die woede niet meer zal richten tot anderen.
Aanklacht tegen Eisa S. Iraniër die aanslagen plande financierde ook terrorisme
Het Openbaar Ministerie (OM) wil de aanklacht tegen Eisa S.uitbreiden. De 41-jarige Iraniër uit Delft zit vast omdat hij vanuit Nederland aanslagen in Iran zou voorbereiden. Justitie wil hem nu ook vervolgen voor het financieren van terrorisme, bleek donderdag 22.10.2020 in de rechtbank in Rotterdam. S. ontkent de aantijgingen en denkt dat hij erin geluisd wordt door de Iraanse geheime dienst.
Eisa S. is actief voor de Iraanse afscheidingsbeweging ASMLA die is gevestigd in Nederland en Denemarken. Die beweging strijdt met geweld voor de afscheiding van de regio Ahwaz in het zuidwesten van Iran. Een deel van de ASMLA heeft onderkomen in Nederland, met als thuisbases Delft, Rijswijk en Den Haag.
In 2018 werd één van de topmannen van de beweging, Ahmad Molla Nissi, vermoord voor zijn huis in de Haagse Jan van Riebeekstraat. Nederland houdt Iran verantwoordelijk, net als voor de moord op Mohammad Reza Kolahi Samadi in 2015 in Almere. Na de moorden zette Nederland twee Iraanse diplomaten het land uit.
De verdenking: het in Nederland voorbereiden van aanslagen in Iran, onder meer op politiebureaus, controleposten en bankgebouwen, tussen 2017 en 2020. Daar komt straks het financieren van terrorisme bij.
Ook zou S. betrokken zijn geweest bij de moordaanslag op twee leden van de Iraanse Revolutionaire Garde in november 2018. Voor een aanslag, twee maanden eerder, op leden van dit militaire onderdeel bleek geen bewijs. Gelijk met zijn aanhouding werden ook in Denemarken arrestaties verricht in deze zaak.
Mooie ‘schietijzer’
Bij doorzoekingen in zijn huis en op zijn werk werden computers en telefoons in beslag genomen met daarop bankgegevens, audiobestanden en chats tussen S. en drie Deense medeverdachten. Uit die chats blijkt volgens justitie zijn betrokkenheid bij het gezamenlijk plannen van aanslagen en het financieren daarvan.
Zo gaat in de chats na de moord op de twee leden van de Iraanse Nationale Garde over de vraag of het ‘hun jongens’ waren. Ook chatten de mannen over geld overmaken voor een wapen en de vraag: of dat mooie ‘schietijzer’ al gekocht is en over mensen die brand hebben gesticht bij een bank die langer moeten wachten op betaling.
Patroon
‘Ik zie een patroon’, zei de officier van justitie. ‘Verdachte heeft contact met een aanslagpleger, spreekt een bedrag af en naderhand wordt er afgerekend.’ S. ontkent de aantijgingen. Volgens hem probeert het Iraanse regime hem er in te luizen. Zo hebben ze volgens S. zijn computer gehackt en chats aangepast.
‘Iran is de partij die het meeste belang heeft bij het hacken, gezien zijn werkzaamheden’, zei de advocaat van S., Andre Seebregts. Maar justitie ziet hier geen bewijs voor omdat de hackers geen sporen achterlieten. Seebregts: ‘Dat is de hele grap: als er aanwijzingen achterblijven dan hebben ze er niet zoveel aan.’
Grens overschreden
In zijn geboorteland Iran zat S. in de gevangenis en werd daar gemarteld. Hij vluchtte naar Nederland en vraagt zich nu af waarom hij vervolgd wordt: ‘Tot nu toe weet ik niet of het OM aan de kant van terrorisme staat of niet’, zei hij in zijn laatste woord.
‘We begrijpen de gevoeligheden van dit onderzoek’, zei de officier van justitie. ‘Maar er wordt een grens getrokken wanneer in Nederland strafbare feiten worden gepleegd. Verdachte heeft die grens overschreden’
Vught
De volgende zitting is op 14 januari. S. blijft tot die tijd in zijn cel in Vught. De rechtbank zag onvoldoende gronden om hem vrij te laten. De officier van justitie verwachtte dat de zaak halverwege volgend jaar inhoudelijk behandeld kan worden.
De afgewezen asielzoeker uit Syrië (20) die twee weken geleden in Dresden zou hebben ingestoken op twee Duitse toeristen van wie er een overleed, werd gevolgd door een observatieteam. Dat maakten politie en justitie vanmiddag bekend. Het nieuws veroorzaakt politieke verontwaardiging en een discussie over de vraag of het drama voorkomen had kunnen worden en of het uitzettingsverbod herzien moet worden.
Syrische extremist vast voor dodelijke mesaanval op toeristen in Duitse stad
De Syriër, die dinsdagavond werd opgepakt, staat op een lijst van staatsgevaarlijke personen. Om die reden stond hij na zijn vrijlating uit de gevangenis, eind september, onder toezicht van de Saksische veiligheidsdienst. De afgewezen asielzoeker had een deel uitgezeten van de gevangenisstraf van drie jaar en een maand die hij had gekregen wegens een aanval op en tweevoudige mishandeling van een wetshandhaver.
De man die is opgepakt voor een dodelijke steekpartij deze maand in de Duitse stad Dresden, blijkt een veroordeelde islamist. Op 4 oktober 2020 werden er twee toeristen uit Noordrijn-Westfalen met een mes aangevallen in Dresden. Een van de twee overleefde de aanval niet.
Telegraaf 22.10.2020
Een tijd was onduidelijk wie er achter de aanval zat. Op de plaats delict werd een mes met dna-sporen gevonden, dat de politie naar een 20-jarige Syriër leidde. Gisteren werd hij opgepakt. De man werd in 2018 al veroordeeld voor ‘ondersteuning van een terreurorganisatie’ en het ‘aansporen tot het plegen van staatsgevaarlijke misdrijven‘.
De afgewezen asielzoeker uit Syrië is afgelopen nacht in Dresden aangehouden op verdenking van een mesaanval op twee Duitse toeristen, twee weken geleden. Een van hen bezweek aan zijn verwondingen. De verdachte was bij de veiligheidsdiensten in de deelstaat Saksen al langer bekend als een ‘gewelddadige extremist’, melden Duitse media.
De 20-jarige Syriër wordt ervan verdacht op zondag 4 oktober 2020 omstreeks 21.30 uur bij het Kulturpalast in Dresden twee toeristen uit Noordrijn-Westfalen te hebben aangevallen met een mes. Beide mannen raakten zwaargewond. Een van hen, een 55-jarige man uit Krefeld, bezweek in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Zijn metgezel, een 53-jarige man uit Keulen, overleefde de aanval.
Volgens Bild kon de twintigerworden geïdentificeerd dankzij dna-sporen op het mes dat hij achterliet op de plaats delict. Het celmateriaal leverde een ‘match’ op met zijn dna-profiel in de databank van de politie. Een speciaal arrestatieteam signaleerde de man niet ver van de plek waar hij de toeristen aanviel en overmeesterde hem. Zijn motief is nog onduidelijk.
Gevangenis
Der Spiegelmeldt dat de verdachte enige tijd geleden veroordeeld is tot een gevangenisstraf van ruim twee jaar, onder meer wegens een ‘ernstige en staatsgevaarlijke’ geweldsdaad. De rechtbank achtte daarnaast bewezen dat hij ook IS-strijders rekruteerde.
De Syriër kwam in 2015 naar Duitsland. Hij zou zich sinds de vroege zomer van 2017 steeds meer op de islamitische terreurbeweging hebben georiënteerd en ook hebben nagedacht over een aanslag. Mogelijk radicaliseerde hij verder in de gevangenis.
OM: Belager van koosjer restaurant in Amsterdam had terroristisch motief
De aangehouden verdachte van de vernieling van 8 mei 2020, de Syriër Saleh A. (31), had al in 2017 met een knuppel de ruiten van het restaurant ingeslagen en de vlag gestolen. Ook besmeurde hij de zaak met eieren en mayonaise. Saleh A. werd destijds ook gepakt en werd door de rechter verminderd toerekeningsvatbaar verklaard.
Vanochtend diende de pro-formazaak. De rechtbank besliste dat A. in het Pieter Baan Centrum (PBC) moet worden geplaatst voor nieuw onderzoek, meldt Het Parool. Het NTA-onderzoek is in opdracht van justitie gedaan door een theoloog en een cultureel antropoloog, gespecialiseerd in islamitisch extremisme.
,,De conclusies van het rapport liegen er niet om”, aldus de officier van justitie. De verdachte is volgens het rapport geradicaliseerd en heeft extremistische denkbeelden. ,,Er is sprake van een radicaliseringsproces en een extremistische ideologie. Zijn politieke denken wordt gekenmerkt door vijanddenken.”
Geen spijt
Op A.’s telefoon zijn foto’s en videofragmenten aangetroffen. Hij zegt daarin dat hij de strijd nooit verlaten heeft. Er wordt gesproken over wapens en martelaar worden. Er zijn beelden van A. waarin hij schietbewegingen maakt en een gevechtshouding aanneemt, begeleid door Arabische muziek.
,,De Joodse samenleving wordt hierdoor vrees aangejaagd”, aldus het OM. ,,Door zijn verleden als getraind en geoefend militair bij een terroristische groepering is hij jarenlang vertrouwd met extremistische denkkaders. Hij wordt getriggerd door dromen en specifieke symbolen’’.
A. geeft aan geen spijt te hebben van zijn handelen. Hij heeft onlangs met een biljartbal in zijn hand een gevangenismedewerker met Joodse achtergrond bedreigd. A.: ,,Moet ik geplaatst worden in PBC? Ik weet het niet.” De zaak wordt voor onbepaalde tijd aangehouden.
Duitse IS-aanhanger Florian F.(22) opgepakt in Londen om verspreiden propaganda
Een 22-jarige Duitser is in Engeland gearresteerd op verdenking van terrorisme. De man moest maandag verschijnen bij een voorlopige hoorzitting in een rechtbank in Londen.
Volgens het Duitse blad Der Spiegel gaat het om Florian F. uit Düsseldorf. Hij werd opgepakt op de luchthaven Stansted in de regio van Londen. De Britse politie verdenkt F. van het verspreiden van terroristische propaganda en het aanzetten tot terrorisme. Hij zou deel uitmaken van een groep IS-aanhangers uit Noordrijn-Westfalen. De Duitse veiligheidsdiensten hadden de man ook al in hun vizier.
Florian F. verbleef enkele maanden in Engeland en was op 12 oktober van plan terug naar Duitsland te reizen. Op dat moment werd hij aangehouden. F. heeft volgens de politie minstens vijf keer terroristische video’s verspreid.
Telegraaf 17.10.2020
Samir A.
De Nederlandse overheid moet ervan op de hoogte zijn geweest dat Nederlands bekendste jihadist, Samir A., ruim tien Nederlandse IS-vrouwen heeft helpen ontsnappen uit detentiekampen in Syrië.
Dat stelt A. zelf in de tv-documentaire Staatsvijand nr.1 ,,Inlichtingendienst AIVD weet wat ik doe, ze gedogen mij.”
Telegraaf 21.10.2020
Telegraaf 17.10.2020
AD 17.10.2020
Samir A. vertelt in de documentaire van BNNVARA openhartig over hoe hij in Nederland geld inzamelt om de IS-vrouwen uit de Syrische kampen te laten ontsnappen. ,,We hebben kampbewakers omgekocht, die kunnen wel een zakcentje gebruiken.” Ook ging er geld naar smokkelaars die ervoor zorgden dat de vrouwen steeds weer een stukje verder konden reizen.
Terreuraanslag Parijs
Frankrijk is voor de tweede keer in drie weken opgeschrikt door een aanslag.
Bij een eerdere aanslag in Parijs waren twee gewonden gevallen. Ze zouden er slecht aan toe zijn na een aanval met een hakmes. Twee verdachten zijn aangehouden, onder wie de 18-jarige hoofdverdachte uit Pakistan.
De man was bekend bij de veiligheidsdiensten, zeggen politiebronnen tegen Franse media. Hij zou dit jaar al eens zijn opgepakt met een steekwapen.
De aanslag was vlak bij het oude kantoor van het satirische weekblad Charlie Hebdo. In 2015 pleegden terroristen van al-Qaida daar een aanslag, waarbij twaalf mensen om het leven kwamen en elf mensen gewond raakten.
Deze keer was de terreuraanslag op een 47-jarige geschiedenisleraar. Hij werd op straat onthoofd door een 18-jarige jongen, nadat de docent eerder deze week de Mohammed-cartoons uit Charlie Hebdo in de klas liet zien.
Tweede Kamer herdacht Franse leraar Samuel Paty
Met een moment stilte heeft de Tweede Kamer heeft dinsdagmiddag 27.10.2020 de Franse leraar Samuel Paty herdacht. De leraar werd op 16 oktober 2020 onthoofd nadat hij Mohammed-cartoons had laten zien in zijn les over de vrijheid van meningsuiting.
“Frankrijk is in rouw, wij rouwen mee”, zei Kamervoorzitter Khadija Arib in de Tweede Kamer. Arib sprak van een inktzwarte gebeurtenis: “Een 18-jarige islamist heeft hem op gruwelijke wijze vermoord.”
“Je maag draait om en je hart slaat over bij zo’n gruwelijke daad”, zei minister-president Mark Rutte over de moord. “Het vrije woord kan en mag nooit geslachtofferd worden op het altaar van extremisme. Juist in het onderwijs moet die vrijheid er voluit zijn.” Daarnaast spraken zowel de premier als de Kamervoorzitter hun steun uit voor de leraren en het werk wat ze verzetten.
Herdenking 2e kamer 27.10.2020
Het kabinet en de Tweede Kamer hebben de vermoorde Franse leraar Samuel Paty herdacht. De Franse ambassadeur was daarbij in de Kamer aanwezig. Paty werd onthoofd door een extremistische moslim omdat hij in een van zijn geschiedenislessen cartoons van de profeet Mohammed had laten zien.
Kamervoorzitter Arib beschreef het belang dat Paty hechtte aan zijn lessen over de open samenleving. “We kennen allemaal zo’n leraar die je de ogen opent en waar je veel van leert. Zij helpen jonge mensen spelenderwijs leren over de samenleving, over vrijheid van meningsuiting, respect voor minderheden, vrijheid van religie.” zei Arib.
Premier Pakistan: Facebook moet islamofobie behandelen als Holocaustontkenning
Khan noemt het terecht dat Facebook meer gaat doen om Holocaustontkenning aan te pakken, maar wil die bescherming ook graag voor geloofsgenoten. Hij ziet parallellen met de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog of de gewelddadige pogroms uit Oost-Europa.
“Vandaag de dag zien we pogroms tegen moslims in verschillende delen van de wereld”, schrijft Khan op het sociale medium in een brief aan Mark Zuckerberg. “We moeten islamofobie verbieden voordat moslims worden vervolgd.”
Telegraaf 26.10.2020
Frankrijk expliciet genoemd
Khan verwijst naar de behandeling van moslims door aartsvijand India. Maar hij schrijft ook over moslims in Frankrijk, “waar godslasterlijke cartoons gericht tegen de islam en de heilige profeet worden toegestaan”. President Macron wil juist fel optreden tegen extremistische moslims na de onthoofding van een leraar die Mohammedcartoons toonde om vrijheid van meningsuiting te illustreren.
Macron heeft zich na de moord op docent Samuel Paty door een moslimextremist fel uitgesproken tegen radicalisme en voor een striktere scheiding tussen kerk en staat.
Volgens Erdogan reageert Macron overdreven op de aanslag en misbruikt hij de moord om zich tegen moslims te keren en de islam af te schilderen als een groot kwaad. De Turkse regering heeft maandag nadrukkelijk betoogd dat de moord op de Franse leraar ‘monsterlijk’ is. Eerder verweet Parijs het regime in Ankara nog niet te hebben gereageerd op de aanslag.
Erdogan heeft in zijn laatste uitval tegen Macron opgeroepen geen Franse producten meer te kopen.
Afgelopen weekend maakten EU-president Charles Michel, EU-buitenlandchef Josep Borrell en meerdere andere Europese regeringsleiders al bezwaar tegen Erdogans uitlatingen. Frankrijk noemde ze onbeschoft en riep zijn ambassadeur terug. De Duitse bondskanselier Merkel vond de uitspraken van Erdogan ‘lasterlijk’.
Tweede Wereldoorlog
Moslims in Europa worden volgens Erdogan behandeld zoals Joden voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog.
Erdogan heeft in zijn laatste uitval tegen Macron opgeroepen geen Franse producten meer te kopen. Eerder kenschetste hij het Franse staatshoofd als een verward iemand die hulp nodig heeft. Daar is verontwaardigd op gereageerd onder meer door premier Rutte. Die noemde Erdogans uitlatingen „onacceptabel.” En de Duitse bondskanselier Merkel noemde de uitspraken van Erdogan ’lasterlijk’.
Erdogan refereerde in zijn kritiek aan de vervolging van Joden die in nazi-Duitsland (1933-1945) en in de door de nazi’s bezette gebieden of hun vazalstaten vanaf april 1933 tot aan het einde van de Tweede Wereldoorlog plaatsvond. De vervolging begon al in april 1933 met allerlei discriminerende maatregelen, onteigeningen en ontslagen en mondde acht jaar later uit een kolossale operatie om de Joden uit te roeien.
Premier Mark Rutte vindt de uitspraken van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan over zijn Franse ambtgenoot Emmanuel Macron onacceptabel. Erdogan, die ontstemd was over de scherpe uitlatingen van Macron over de islam, vroeg zich zaterdag hardop af of de Franse president wel goed bij zijn hoofd was en raadde hem aan langs de psychiater te gaan.
Jordanië, Koeweit en Qatar zijn overgegaan tot een volledige boycot van Franse producten. De drie Arabische landen zijn het niet eens met het nieuwe islambeleid van de Franse president Emmanuel Macron. Na de onthoofding van leraar Samuel Paty door een moslimextremist nam Macron strenge maatregelen.
Macron zei dat Frankrijk spotprenten nooit zal opgeven en kondigde maatregelen aan om moslimextremisme harder aan te pakken.
Vorige week was het nog maar een oproep op social media: #BoycottFrenchProducts. Tal van bedrijven in Arabische landen en Turkije geven daar inmiddels gehoor aan en halen Franse producten als L’Oreal, Tefal en La Vache Qui Rit uit de schappen.
‘We zien nog wel wie de sterkste is’
In Jordanië, Koeweit en Qatar is de reactie voorlopig het hardst: daar hebben de regeringen een totaalverbod op Franse producten afgekondigd. “De Fransen moeten onze religie respecteren,” zegt de directeur van een winkelcentrum in Jordanië tegen Reuters. “Zij uiten zich met cartoons en wij uiten ons economisch. We zien nog wel wie de sterkste is”.
Ook Erdogan tegen Macron
De tegenreactie op Macrons islambeleid komt ook uit Turkije. Daar riep president Erdogan vandaag zijn volk op om nooit meer Franse goederen te kopen.
Eerder zette Erdogan al vraagtekens bij Macrons mentale gezondheid: “Macron heeft psychische hulp nodig. Wat kan je anders zeggen tegen een staatshoofd dat niet gelooft in de vrijheid van godsdienst, die zo gedraagt tegen al die miljoenen mensen met verschillende godsdiensten in zijn eigen land?”
‘Discussie rond spotprenten moet verplichte lesstof zijn’
Een Deense lerares die op Facebook had aangekondigd dat ook zij de omstreden cartoons van Mohammed in de klas wilde behandelen, is bedreigd. Ondertussen maakt een grote Deense krant zich sterk om de discussie rond de spotprenten tot verplichte leerstof te maken.
De onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty in Frankrijk heeft tot extra veel ophef geleid in Denemarken. In dat land publiceerde vijftien jaar geleden dagblad Jyllans-Posten na een tekenwedstrijd een serie van twaalf spotprenten over Mohammed en de islam. Dat leidde tot woede en verontwaardiging bij een deel van de moslimgemeenschap.
Eerst in Denemarken en West-Europa, daarna in moslimlanden wereldwijd. Een Deense collega van maatschappijleraar Paty wilde nu zijn fakkel overnemen maar na bedreigingen zou ze daarvan afzien. Een aanklacht is ingediend tegen degenen die haar op Facebook bedreigden, meldt de Deense krant Politiken.
Volgens een onderzoek van omroep DR onder bijna zeshonderd vakgenoten van Paty zou een vijfde van zijn Deense collega’s vinden dat de spotprenten wel degelijk moeten worden behandeld in de les. Bijna de helft van de docenten die op de enquête reageerden, maakt zich daarbij wel zorgen om de eigen veiligheid.
Franse justitie vervolgt man voor liken foto onthoofde leraar
Justitie in Frankrijk gaat een 22-jarige man vervolgen, omdat hij op twitter een gruwelijke foto had geliked van de onthoofde leraar Samuel Paty. Het gaat om een man van Tsjetsjeense afkomst, die al in beeld was bij de autoriteiten.
Paty had Mohammed-cartoons laten zien in zijn les over de vrijheid van meningsuiting. Voor een 18-jarige leerling, ook van Tsjetsjeense afkomst, was dat reden de leraar op straat te onthoofden. Voordat de politie hem doodschoot, zette hij een foto van zijn slachtoffer online.
Oplopende ergernis over Frankrijk
De woordenwisseling komt op een moment van grote ergernis bij Erdogan en een deel van de islamitische wereld over de Europese reactie op een terreuraanslag in Frankrijk. Daar werd anderhalve week geleden een geschiedenisleraar onthoofd door een geradicaliseerde moslim, nadat die leraar Mohammedcartoons als lesmateriaal had gebruikt.
Via Twitter ruziën PVV-leider Geert Wilders en de politieke top in Turkije over een tweet van gisteren van Wilders met een spotprent van de Turkse president Erdogan. Daarop is het hoofd van de president te zien, getooid met een bom met een brandende lont; een verwijzing naar de beruchte Mohammed-cartoon.
Onder het portret staat ‘Terrorist’:
De reacties van de Turkse minister Çavusoglu van Buitenlandse Zaken en de woordvoerder van Erdogans AK-partij lieten niet lang op zich wachten. Çavusoglu liet weten dat het tijd is om een eind te maken aan fascistische politici in Europa. En AK-woordvoerder Çelik noemde het een plicht om de strijd aan te binden met “deze immorele fascisten”.
In een toespraak tot een partijcongres deed Erdogan of hij Wilders toesprak: “Ken je grenzen. Fascisme staat niet in ons boek, fascisme staat in jouw boek.”
Wilders reageerde op zijn beurt weer op de woorden van Erdogan. “Erdogan noemt me een fascist. Maar dat is zijn eigen gedachtengoed. Ik kom op voor onze vrijheid en verzet me juist tegen de onvrijheid van de totalitaire islamitische ideologie.”
President Macron reageerde met een reeks van maatregelen die erop gericht zijn moslimextremisme hard aan te pakken. Zo nam hij maatregelen tegen islamitische scholen en verenigingen, sloot hij een moskee en kondigde hij aan een groot aantal moslimextremisten over de grens te zetten. West-Europese landen hebben zich solidair betuigd met Frankijk.
Erdogan stelde gisteren in een toespraak dat Macron “psychische hulp” nodig had. Zijn adviseur Fahrettin Altun waarschuwde op Twitter dat Europa een steeds gevaarlijkere plek wordt voor moslims.
De Franse regering noemt de woorden van Erdogan onacceptabel. Correspondent Frank Renout legt uit dat de ruzie allesbehalve uitzonderlijk is.
“President Macron en zijn Turkse collega liggen eigenlijk al jaren overhoop met elkaar. De oorlog in Syrië, het geweld in Libië, het Turks-Griekse conflict, de recente strijd tussen Azerbeidzjan en Armenië: steeds komt het tot een woordenwisseling tussen Frankrijk en Turkije. Het lijkt bijna een persoonlijk conflict tussen die twee.”
Frankrijk heeft zaterdag 24.10.2020 zijn ambassadeur in de Turkse hoofdstad Ankara teruggeroepen voor overleg nadat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zei dat de Franse president Emmanuel Macron “psychische hulp” nodig heeft.
Het Élysée in Parijs heeft de opmerkingen van de Turkse president Erdogan veroordeeld en zegt de uitspraken als “onaanvaardbaar” te zien.
Het voorstel van Macron om de seculiere waarden van zijn land te verdedigen tegen de radicale islam heeft de Turkse regering boos gemaakt. Het is een nieuwe irritatie aan een groeiende lijst van geschillen tussen de Franse leider en Erdogan.
De Organization of Islamic Cooperation (OIC), waarbij 57 landen zijn aangesloten, veroordeelt het vertonen van deze spotprenten op overheidsgebouwen. Onder meer in Marokko, Koeweit en Pakistan is via sociale media opgeroepen tot een boycot van Franse producten.
De hashtag ‘onze profeet is een rode lijn’ was bijvoorbeeld trending op Twitter in Marokko. “Maar daar wordt (nog) geen massaal gehoor aan gegeven”, zegt correspondent Samira Jadir. “De mensen hier vinden het afschuwelijk wat er is gebeurd met de leraar in Frankrijk. Maar hekelen wel de reactie van Frankrijk hierop. Vooral het koloniale sentiment wordt hier aangehaald.” Marokko heeft Franse kranten uit de schappen gehaald waarin de cartoon te zien was.
In de Golfstaten Koeweit en Qatar worden Franse producten daadwerkelijk uit de schappen gehaald, zeggen supermarktconcerns tegen Gulf News. Ook heeft het Koeweitse ministerie van Buitenlandse Zaken met ontzetting gereageerd op de vertoning van de spotprenten.
AD 24.10.2020
Frankrijk: religieuze intimidatie docent wordt strafbaar
De Franse president Emmanuel Macron heeft een reeks nieuwe maatregelen aangekondigd tegen haatzaaiende jihadisten. Ze komen na de schokkende onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty.
Macron gaat in de tegenaanval. Hij is klaar met medeleven betuigen en bloemen leggen na jihadistische terreur, melden ingewijden aan het doorgaans zeer goed geïnformeerde weekblad Le Canard Enchaîné. ,,Elk uur van de dag, elk uur van de nacht moeten islamisten (jihadisten) zich in gevaar gevoelen in Frankrijk.
De eerste maatregelen werden gisteren aangekondigd. Nieuwe zullen volgen, melden Franse media. Franse onderwijzersbonden zijn alvast blij met een wetsvoorstel dat het intimideren van ambtenaren (lees hier: onderwijzers) voortaan strafbaar zal maken. Ook gevangenisstraf riskeert straks degene die via sociale media persoonlijke gegevens verspreidt van anderen die daardoor gevaar kunnen lopen.
Beide bepalingen verwijzen rechtstreeks naar wat Samuel Paty (47) overkwam. Diens Tsjetsjeense moordenaar – een geradicaliseerde moslim – zou mede tot zijn daad hebben besloten na een haatvideo op de facebookpagina van onder meer een moskee in de Parijse voorstad Pantin.
Een van de bestuurders van de moskee verketterde Samuel Paty omdat hij in zijn les maatschappij aandacht besteedde aan de controverse rond de beruchte cartoons van Mohammed in het weekblad Charlie Hebdo. Een vader van een leerling had daarover geklaagd en geroepen dat de docent gestopt moest worden. In een reactie op dat facebookstuk publiceerde iemand het adres van de school waar die onderwijzer werkte. De moordenaar had als het ware een routekaart naar zijn slachtoffer.
Dode hoek
Sophie Vénétitay van de onderwijzersbond SNES-FSU spreekt van een ‘dode hoek’ in de wetgeving die onderwijzers zeer kwetsbaar maakt zonder extra bescherming. ,,Elke dag zien collega’s hun persoonlijke gegevens rondgaan op sociale media. Zij staan machteloos. Moeten ze naar de politie gaan? Deze nieuwe wet kan ze helpen zich te verdedigen”.
De genoemde moskee in Pantin is inmiddels voor zes maanden gesloten op last van de Franse staat. De bestuurders ervan zijn in beroep gegaan tegen die maatregel maar de Franse regering heeft nu meer islamitische organisaties in het vizier. Bijvoorbeeld het toch al omstreden Collectif contre l’islamophobie en France (CCIF). Deze organisatie wordt banden met de Moslimbroederschap verweten.
Het CCIF is een van de 51 organisaties die gedoemd zijn te worden ontbonden, aldus Franse media. Het Collectief heet nu zelfs een ‘vijandelijke vereniging’ in Frankrijk, aldus de Franse minister van Binnenlandse Zaken, Gerald Darmanin. Het CCIF ontkent elke betrokkenheid bij de dood van Samuel Paty en spreekt van laster.
Propaganda
Binnenkort volgen verdere wetsvoorstellen van de Franse regering om de propaganda van jihadisten te counteren, zo is aangekondigd. Ondertussen heeft het Franse staatsopsporingsnetwerk Pharos bijna 1300 signalementen verzameld van personen die zich onder meer bezighouden met jihadisme online. Dat zou al hebben geleid tot 56 huiszoekingen en 27 arrestaties. Een nieuwe speciale eenheid tegen figuren die de beginselen van de Franse rechtsstaat aanvallen zou eveneens worden opgericht.
Verschillende gematigde moslimorganisaties in Frankrijk ondersteunen de harde repliek van president Macron. Imam Hassen Chalhoumi riep de moslimgemeenschap op ‘wakker te worden’. Samuel Paty onderwees tolerantie, beschaving en respect voor de ander, aldus Chalmoumi. ,,Ouders moeten hun kinderen leren dat niemand onthoofd mag worden, voor een karikatuur, voor een foto! Hoe kan dit gebeuren? Dit is niet de islam. Daar draait religie niet om. Dat is fundamentalisme dat de islam vergiftigt, dit is een ziekte. We zullen de foto’s gebruiken. In alle moskeeën in Frankrijk bidden we voor deze leraar.”
23.10.2020
Herdenking 2e kamer 27.10.2020
De Franse leraar Samuel Paty die vorige week werd onthoofd, wordt dinsdag 27.10.2020herdacht in de Tweede Kamer. Dat zei premier Mark Rutte vrijdag tijdens een persconferentie.
Rutte spreekt van een ‘afschuwelijke terreurdaad’. De premier, die eerder al contact had met zijn Franse ambtgenoot Emmanuel Macron om Nederlandse steun te betuigen, gaat namens het kabinet een bijdrage leveren aan de herdenking.
Paty had in een les over vrijheid van meningsuiting spotprenten van de profeet Mohammed getoond. Dat zou het motief zijn geweest van de 18-jarige Tsjetsjeense moslimextremist Abdoellakh Aboejedovitsj Anzorov om de docent te doden. Hij werd door de politie doodgeschoten na zijn terreurdaad.
‘Niet alleen Franse waarden staan op het spel na aanval op leraar, maar ook Nederlandse’
Onder leiding van de zichtbaar ontroerde president Emmanuel Macron nam Frankrijk op indrukwekkende wijze afscheid van de vrijdag vermoorde leerkracht Samuel Paty. De ceremonie op de universiteit Sorbonne in Parijs is ook Luis Vassy niet in de koude kleren gaan zitten.
Telegraaf 23.10.2020
,,Iedere Fransman, of beter nog, iedereen die de vrijheid koestert, grijpt dit aan. Niet alleen omdat hij op een barbaarse manier is vermoord (onthoofding, red). Het gaat hier om een leerkracht die onafhankelijk, vrij onderwijs wil geven over een onderwerp dat er erg toe doet: de vrijheid van meningsuiting’’, zegt ambassadeur Luis Vassy (40).
Volgens hem weten ook veel Nederlanders daarom de aanslag naar waarde te schatten. Niet alleen premier Mark Rutte sprak zijn steun uit. De ambassade ontving veel reacties per e-mail, van politieke partijen, onderwijsinstellingen en burgers.
,,Daaruit blijkt maar weer het belang van wat wij met elkaar delen, de vrijheid in het algemeen en de vrijheid van meningsuiting in het bijzonder’’, aldus Vassy. ,,Dat we ons samen verzetten tegen haatcampagnes, intimidatie en extremistisch geweld. Frankrijk is aangevallen, maar niet alleen Franse waarden, ook Nederlandse staan op het spel.’’
De moord op Paty is volgens Vassy opnieuw een ‘wake-upcall’. ,,Sinds 2012 ligt de samenleving aanhoudend onder extremistisch vuur van islamitisch terrorisme. Met dodelijke aanslagen op een joodse school in Toulouse, op militairen, politieagenten, een priester, journalisten en de afschuwelijke gebeurtenissen in Nice en Bataclan’’, vat de ambassadeur samen. ,,Het waren aanvallen op vertegenwoordigers van onze instituties, op onze manier van leven.’’
,,Dit is een heel belangrijk probleem. Na de bloedige aanslag in Christchurch in Nieuw-Zeeland, twee jaar geleden, heeft Frankrijk met andere Europese landen het voorstel gedaan voor nieuwe regulering in de Europese Unie voor sociale platforms.
Daartoe behoort de opdracht aan de platforms om binnen een uur berichtgeving te verwijderen met bedreigend terroristisch gedachtegoed. Bovendien moet niet langer de staat waar het platform is gevestigd daarover zakendoen met die bedrijven, maar de staat waar de boodschappen worden geuit.’’ Het voorstel ligt nu bij het Europees Parlement. Luis Vassy hoopt dat de discussie erover nu extra vaart krijgt.
Frankrijk zal cartoons nooit opgeven
Frankrijk zal cartoons nooit opgeven. President Emmanuel Macron zei dat woensdag tijdens een hommage aan de vrijdag onthoofde leraar Samuel Paty (47). Die had in een les over vrijheid van meningsuiting spotprenten van de profeet Mohammed getoond en werd daar vrijdag voor vermoord in de Parijse voorstad Conflans-Sainte-Honorine.
Bij een indrukwekkende herdenking is de vrijdag onthoofde leraar Samuel Paty (47) gisteravond postuum de hoogste Franse onderscheiding toegekend. Kort voor de hommage werd duidelijk dat de moordenaar 300 tot 350 euro aan twee leerlingen had gegeven om de docent aan te wijzen.
Na de onthoofding van de Franse geschiedenisleraar Samuel Paty bleef massale ophef in Nederland uit. Maar wie durft zich uit te spreken over de radicale islam als je daarmee je eigen veiligheid in gevaar brengt? En waarom zou je dit risico lopen als het overgrote deel van Nederland zwijgt? Telegraafverslaggever Wierd Duk hekelt de houding van Nederlandse politici. „Laten we een voorbeeld nemen aan de duidelijke taal van de Franse president Macron.”
Franse leraar krijgt hoogste onderscheiding bij eerbetoon
Onder anderen de Franse president Emmanuel Macron sprak bij de gelegenheid. Hij noemde Paty “een van die leraren die je nooit zal vergeten“. Macron prees de moeite die de “gepassioneerde” leraar deed om nog beter te worden voor zijn leerlingen.
Bij het eerbetoon werd door president Macron de Légion d’Honneur toegekend aan de onthoofde leraar. Zijn familie nam de hoogste Franse onderscheiding in ontvangst. Bij het eerbetoon waren onder anderen oud-president Hollande, nabestaanden en honderd leerlingen van scholen uit de buurt van Parijs aanwezig.
Macron zei in een toespraak dat hij geen aandacht wilde besteden aan de dader. Hij wilde niet over de “barbaarse” terreurdaad praten. “Je verdient het niet. Vanavond wil ik het hebben over Samuel Paty.” Volgens Macron zal de leraar niet vergeten worden. Hij beloofde zich te blijven inzetten voor tolerantie en de vrijheid.
In Frankrijk is vandaag een landelijke herdenking voor de onthoofde leraar maatschappijleer Samuel Paty. Hem werd door een extremistische moslim de keel doorgesneden omdat hij spotprenten van de profeet Mohammed in de klas had laten zien. De aanslag heeft ook impact op Nederlandse docenten. Leraren maatschappijleer vinden dat hun vak veel belangrijker moet worden op scholen. In de onderbouw worden nu bijna geen lessen gegeven over bijvoorbeeld de democratie en de rechtsstaat.
Leraren staan nu ook stil bij hun eigen manier van lesgeven. Laat je de spotprenten zien en zo ja, hoe praat je erover met leerlingen?
Wel spotprenten tonen
“We zagen thuis op het journaal dat die Franse leraar was vermoord”, zegt docent maatschappijleer Rob Molenkamp uit Amersfoort. “Dat nieuws komt echt binnen. Mijn vrouw zei meteen: ‘Maar Rob, jij praat in de klas ook over de spotprenten. Heeft dit gevolgen voor jouw lessen?’ Ik ben nuchter, maar enige angst of voorzichtigheid zit nu toch in mijn achterhoofd.”
Molenkamp stopt niet met het laten zien van de spotprenten die onder meer in het Franse satirische blad Charlie Hebdo stonden: “Ik laat me niet weerhouden door zoiets gruwelijks.” De leraar is van plan om binnen het thema democratie dat binnenkort start, de cartoons te laten zien.
“De bedoeling daarvan is om een discussie te starten”, legt hij uit. “Ik zeg dan: ‘Jongens, precies vanwege wat ik nu doe, is iemand vermoord. Een leraar is onthoofd. Wat zegt dat over onze democratie?’ Maar ik geef er wel context bij. Een cartoon simpelweg laten zien om effectbejag lijkt me niet verstandig.”
“Mijn stijl van lesgeven is om een stelling makkelijk de groep in te gooien”, voegt Molenkamp toe. “Maar nu vraag ik me af of wij leraren genoeg in de gaten hebben welke gevoeligheden er leven, bijvoorbeeld onder leerlingen met een andere culturele achtergrond, om deze discussie verantwoord te brengen?”
Shockeffect
Docent maatschappijleer Henk-Jaap Batelaan geeft les in Hoorn. Hij laat de cartoons van de profeet Mohammed bewust niet zien. “Bij de aanslagen op Charlie Hebdo heb ik andere cartoons van dit tijdschrift laten zien. Cartoons die ook schokkend zijn, maar niet voor de leerlingen in mijn klassen. Bijvoorbeeld een Hebdo-cartoon waarbij Marine le Pen wordt geassocieerd met het nazisme. En dan leg ik uit wie zij is. Ik kies er bewust voor om een vergelijkbare spotprent over Wilders niet te laten zien. Alle leerlingen moeten zich veilig voelen in de klas.”
Docent Karim Amghar raadt leraren ten zeerste af om de spotprenten te laten zien zonder de klas goed voor te bereiden. Amghar schreef het boek Van Radicaal naar Amicaal over radicalisering en is docent omgangskunde. “Je kunt ook over vrijheid van meningsuiting praten zonder de spotprenten te tonen. Als je ze laat zien, zorg dan dat kinderen de vaardigheden hebben om te dealen met hun emoties daarbij.”
In de opleiding voor docenten maatschappijleraar zou het meer moeten gaan over radicalisering, vindt Amghar. “Docenten zijn nu te weinig onderlegd in hoe ze daar met kinderen over praten en er is onvoldoende aandacht voor in de lerarenopleiding. Dat zie je wel aan de vele vragen van docenten die ik na Frankrijk krijg, ze willen weten hoe ze ermee om moeten gaan.”
Zowel bij de Franse ambassade in Den Haag als in de Tweede Kamer is vandaag de vorige week onthoofde leraar Samuel Paty herdacht. Ieder deed dat op zijn eigen wijze.
Met een minuut stilte wilde de Franse ambassadeur in Nederland, Luis Vassy, een eerbetoon aan de leraar brengen die in een voorstad van Parijs werd onthoofd door een 18-jarige moslimextremist van Tsjetsjeense afkomst. De docent had voor de klas spotprenten getoond van de profeet Mohammed in een les over vrijheid van meningsuiting.
Bloemen bij Spinozamonument voor vermoorde leraar Samuel Paty
Het Humanistisch Verbond heeft maandag bloemen gelegd bij het Spinozamonument bij het stadhuis. Het is een bescheiden eerbetoon aan Samuel Paty, de in Parijs vermoordde leerkracht.
Volgens voorzitter Boris van der Ham was Paty een leraar die lesgaf in vrijheid van meningsuiting. “Hij heeft dat met zijn leven moeten bekopen. De bloemen leggen we bij het standbeeld van Spinoza, de man die vrijheid van meningsuiting al vanaf de 17de eeuw in ons land heeft bepleit.”
Leerlingen van school onthoofde Franse leraar verdacht van aannemen geld moordenaar
Twee Franse middelbare scholieren die werden opgepakt na de onthoofding van een leraar van hun school, vrijdag in een voorstad van Parijs, moeten voor de onderzoeksrechter verschijnen. Ze zouden de 18-jarige moordenaar hebben geholpen om Samuel Paty (47) te vinden en in ruil daarvoor geld hebben gekregen, meldt de krant Le Parisien.
De scholieren spraken enkele uren voor de moord in Conflans-Sainte-Honorine (Yvelines) met de Tsjetsjeense vluchteling, die de leraar omstreeks 17.00 uur zou onthoofden terwijl hij naar huis liep. Als blijkt dat de leerlingen op de hoogte waren van de bedoelingen van Abdoullakh Anzarov, lopen ze volgens de krant het risico te worden aangeklaagd voor ‘medeplichtigheid aan een terroristische moord’ of ‘deelname aan een terroristische vereniging’.
Telegraaf 22.10.2020
Verdachten onthoofdingszaak medeplichtig aan terroristische moord
Medeplichtigheid aan een terroristische moord. Daarvan worden de zeven verdachten beschuldigd die vastzitten in de zaak van de onthoofde leraar Samuel Paty in Frankrijk. Er ligt nog geen formele aanklacht, zegt antiterrorismeaanklager Jean-François Ricard.
Een andere verdachte is de vader van een scholiere die op internet opriep tot actie tegen Paty. Volgens de aanklager had de vader meerdere berichten met de aanvaller uitgewisseld.
Verder worden de islamistische activist Abdelhakim Sefrioui en drie vrienden van de dader ervan verdacht dat zij de dader hebben vergezeld of begeleid bij de aankoop van een wapen.
De geschiedenisleraar die vrijdag bij Parijs werd onthoofd, krijgt postuum de hoogste Franse onderscheiding. De Franse onderwijsminister Jean-Michel Blanquer maakte dinsdag 20.10.2020 bekend dat Samuel Paty de Légion d’ honneur (Legioen van Eer) krijgt.
Woensdag 21.10.2020 wordt een nationale ceremonie ter ere van Paty gehouden in de Sorbonne-universiteit in Parijs.
De onthoofding van de Franse maatschappijleraar Samuel Paty schokt ook leraren in ons land.
Lesgeven kan je dood worden. De onthoofding van de Franse maatschappijleraar Samuel Paty schokt ook leraren in ons land, zoals leraar Rob Molenkamp uit Amersfoort. “Natuurlijk ben je geschokt en kom je tot het besef dat dit ook mij kan overkomen. Maar ik ga absoluut mijn lessen niet aanpassen en maak mij ook geen zorgen.”
Rob Molenkamp geeft al 25 jaar maatschappijleer op het Vathorst College in Amersfoort. Hij hoorde vrijdag op het tv-nieuws van de moordaanslag van zijn Franse collega. “Vreselijk dit. Daar zijn geen woorden voor. Mijn vrouw zei: jij doet hetzelfde werk. Ook ik laat cartoons zien in mijn klassen en films als Fitna. Ja, dit zou mij ook kunnen overkomen. Al ben ik daar niet bang voor. Ik geloof in onze vrije samenleving.”
In actie tegen radicale moslims zoekt Franse regering grenzen van de wet
De Franse regering toon zich inmiddels zich daadkrachtig met een reeks van verstrekkende maatregelen tegen verdachte islamitische organisaties, al is nog onduidelijk of dat wettelijk allemaal kan. Veel mensen vragen zich af of de regering niet eerder in actie had kunnen komen.
AD 20.10.2020
De voorzitter van die partij, Marine Le Pen, eist intussen dat buitenlanders die bij de inlichtingendiensten bekend staan als geradicaliseerd het land uit worden gezet. Geradicaliseerde Franse burgers zouden de gevangenis in moeten, al is dat juridisch gezien lang niet altijd mogelijk.
Wind uit de zeilen
Macron wil daarom nu gewoon snel veel maatregelen te nemen en laten zien dat hij optreedt.
En die maatregelen zijn er al. Zo werd vandaag een moskee gesloten die een video op Facebook plaatste, waarin leraar Samuel Paty werd zwartgemaakt. Ook deed de politie gisteren 40 huiszoekingen bij burgers en verenigingen. De komende dagen wil de minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin daarmee doorgaan. Elke dag moet de politie zo’n twintig plekken ‘bezoeken’.
Telegraaf 20.10.2020
Sociale media
Er komt ook onderzoek naar zo’n 80 steunbetuigingen die de moordenaar van Samuel Paty op sociale media kreeg. Die komen volgens de veiligheidsdiensten van potentiële terroristen, die kritiek op de islam niet tolereren.
De regering heeft ook zo’n 50 verenigingen en groeperingen op de korrel, die separatisme zouden propageren. Dat wil zeggen dat ze de islam belangrijker vinden dan de Franse wet. Maar zulke maatregelen zijn in de rechtbank moeilijk hard te maken, zeggen experts. Daarvoor is de vrijheid van vereniging en de persvrijheid te stevig verankerd in de Franse wet.
Reacties Franse moslimgemeenschap
De voorzitter van de Franse Raad van het Moslimgeloof (CFCM), Mohammed Moussaoui, noemt “de uitbarstingen van terrorisme, dat zich beroept op de islam, een wereldwijde pandemie”. Hij onderstreept dat de Franse moslims geschokt zijn “door deze verschrikkelijke misdaad”.
Een dertigtal imams uit heel Frankrijk roept islamitische jongeren op “om zich te richten tot gekwalificeerde imams en theologen, en niet te vervallen in obscurantisme en onwetendheid”.
Telegraaf 22.10.2020
Parijs sluit moskee na onthoofding van leraar
De Franse autoriteiten sluiten een moskee bij Parijs na de onthoofding van een leraar die zijn leerlingen een cartoon van de profeet Mohammed had laten zien.
De moskee in een dichtbevolkte buitenwijk ten noordoosten van Parijs had dagen voor de gruwelijke moord op vrijdag een video op zijn Facebook-pagina verspreid. Die was gericht tegen leraar Samuel Paty en zijn klassikale discussie over vrijheid van meningsuiting, zei een bron dicht bij het onderzoek.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken zei dat de moskee in de gemeente Pantin, die zo’n 1500 gelovigen telt, vanaf woensdagavond zes maanden gesloten zal zijn.
Vijanden
Minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin, die maandag beloofde dat er „geen minuut respijt zou zijn voor de vijanden van de Republiek”, had de regionale autoriteiten gevraagd de moskee te sluiten.
Franse neonazi’s verspreiden foto van afgehakt hoofd vermoorde leraar, justitie opent onderzoek
Een website van Franse neonazi’s heeft een foto verspreid van het afgehakte hoofd van de vermoorde leraar Samuel Paty (47). Hij werd vorige week in een voorstad van Parijs onthoofd door een 18-jarige Russische vluchteling afkomstig uit Tjsetsjenië. Het Openbaar Ministerie (OM) in de Franse hoofdstad is een onderzoek begonnen.
Het gaat om een onderzoek naar ‘verspreiding van beelden van geweld’, melden Le Parisien en persbureau AFP. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de brigade ter onderdrukking van misdrijven tegen personen (BRDP) van de Franse gerechtelijke politie en volgt op een klacht van de Franse vereniging van slachtoffers van terrorisme (AFVT). Die deed maandag aangifte tegen de website wegens ‘een publicatie die aanzet tot terrorisme of van dien aard is dat de ze de menselijke waardigheid ernstig ondermijnt’.
Telegraaf 21.10.2020
Moordenaar Franse docent had contact met vader van leerling
De achttienjarige man die vorige week de Franse docent Samuel Paty doodde, zou voorafgaand aan de daad een ouder van een van de leerlingen hebben ge-sms’t, laten bronnen dinsdag aan onder meer Le Parisien weten.
De vader, die ook is opgepakt, was boos dat de docent voor de klas spotprenten had getoond van de profeet Mohammed. Hij had volgens de bronnen zijn telefoonnummer achtergelaten op Facebook en via WhatsApp berichten uitgewisseld met de extremist Abdullakh Anzorov voordat die toesloeg. Wat er in die berichten stond, is niet bekendgemaakt.
Debat weer op scherp in Frankrijk
Ook de Franse minister van Binnenlandse Zaken wil een aantal islamitische organisaties verbieden omdat ze “vijanden van de republiek” zouden zijn. Nog eens 50 verenigingen, islamitische scholen en culturele instellingen krijgen deze week inspecteurs op bezoek.
Dat heeft minister Gérald Darmanin bekendgemaakt op de Franse radio. Hij zei niet hoe hij dat juridisch wil gaan regelen. De kans bestaat dat organisaties een verbod zullen aanvechten.
Door de onthoofding van de leraar Samuel Paty is in Frankrijk het debat over de positie van de islam weer op scherp gezet. Correspondent Stefan de Vries verwacht er niet veel van. ”Macron spreekt oorlogstaal. Maar hij pakt het probleem niet bij de wortels aan.”
De terreuraanvallen waar Frankrijk geregeld mee te maken krijgt, zorgen er telkens voor dat het debat over ‘islamitisch separatisme’, zoals Franse politici het noemen, weer terug is bij af. Daarbij wijzen ze naar radicalisering van de islam, terwijl in de Franse maatschappij zelf nog een hoop te winnen valt.
De minister van Binnenlandse Zaken maakte verder bekend dat sinds het aantreden van president Macron, in 2017, in totaal 32 terreuraanslagen zijn verijdeld.
Financiële vergoeding
Er zijn vier leerlingen opgepakt omdat de politie ervan uitgaat dat scholieren de aanslagpleger tegen betaling hebben geholpen bij het vinden van zijn doelwit. Hij zou op straat leerlingen hebben gevraagd om Paty aan te wijzen, waarna hij Paty neerstak en onthoofde.
Vier van de vijftien personen zijn leerlingen op de school van de geschiedenisleraar, schrijven persbureau AFP en LeParisien op basis van een juridische bron.
Een andere leerling is na politieverhoor vrijgelaten, schrijft de krant Le Parisien. Onder de arrestanten zijn de de vader van een schoolmeisje en een bekende islamistische militant die hadden aangedrongen op de aanslag. En verder de ouders van de aanslagpleger, zijn grootvader en zijn jongere broer, zo werd al eerder bekend.
‘Niet bang zijn’
Voor kinderen van twaalf en dertien jaar staat de vrijheid van meningsuiting in Frankrijk het lesprogramma. De docent mag daar zelf beslissen hoe hij de les invult.
“Sommige mensen zeggen dat het zijn eigen schuld is, maar hij volgde gewoon het lesprogramma”, zegt Sophie. “Het was zijn eigen beslissing om de karikatuur van Mohammed te laten zien. Ik heb dat zelf nooit gedaan, ik ben niet erg geïnteresseerd in die cartoons. Maar hij deed het op een subtiele manier.” Leerlingen kregen de kans om even de klas te verlaten.
“Als je de vrijheid van meningsuiting wilt bespreken met leerlingen van twaalf, dertien jaar, kun je over de Franse revolutie beginnen, maar dat sluit niet aan bij hun belevingswereld. Met illustraties kun je hun belangstelling wekken. Hij probeerde gewoon de aandacht van zijn leerlingen vast te houden.”
De vader van een scholiere zou hebben aangedrongen op de aanslag en daarbij hebben aangedrongen op hulp van Collectif contre l’islamophobie en France.
Het gaat om de islamistische organisaties die volgens Darmanin “separatistisch” zouden zijn, schrijft Le Figaro. Islamisme verwijst naar een extremistische politieke versie van de islam.
De islamitische groepering Collectif contre l’islamophobie en France (Collectief tegen islamofobie in Frankrijk) was met een lastercampagne begonnen en had een fatwa uitgesproken over de Franse leraar die afgelopen vrijdag is gedood bij een aanslag, meldt de Franse Gérald Darmanin (Binnenlandse Zaken) maandag. Hij onderzoekt of de groep die de fatwa uitsprak verboden kan worden.
Tegen Paty was een zogeheten fatwa uitgesproken door de islamitische groepering Collectif contre l’islamophobie en France (Collectief tegen islamofobie in Frankrijk), meldde de Franse minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin. Een fatwa is een decreet van geestelijken waarin wordt gezegd hoe moslims zich moeten gedragen. Dat kan in de vorm van een verbod, maar ook als een oproep om iemand te doden.
Volgens de Franse minister van Binnenlandse Zaken worden er nog meer politieoperaties opgestart. Onderzocht wordt of bepaalde groepen uit de Franse moslimgemeenschap moeten worden opgeheven na beschuldigingen van het bevorderen van geweld en haat.
Ondertussen worden zo’n tachtig politieoperaties opgestart, aldus Darmanin. Volgens persbureau AFP worden woningen van tientallen personen doorzocht.
De onthoofding van de leraar in een voorstad van Parijs vanavond was een ‘islamistische tereuraanslag’. Dat zei de Franse president Emmanuel Macron bij zijn bezoek aan de voorstad Conflans Sainte Honorine waar de moord plaatsvond.
AD 17.10.2020
De zaak wordt gezien als een moord met een terroristische achtergrond, zegt ook het Franse Openbaar Ministerie. De anti-terreurafdeling is een onderzoek begonnen. Een politiebron heeft tegen persbureau Reuters gezegd dat de verdachte volgens getuigen Allahoe Akbar riep tijdens de aanval, maar de politie heeft dat niet bevestigd via de officiële woordvoering.
De Franse leraar die gisteren in een stad in de buurt van Parijs om het leven is gebracht bij een aanslag, krijgt een nationaal eerbetoon. Dat heeft het kantoor van de Franse president Macron laten weten. Wanneer de plechtigheid zal plaatsvinden is nog niet bekend, meldt de Franse publieke omroep, maar wel duidelijk is dat het zal worden georganiseerd in overleg met de familie van het slachtoffer.
Telegraaf 17.10.2020
In de stad waar gistermiddag de keel werd doorgesneden van een leraar komen bewoners, leerlingen en hun ouders op zondag 18.10.2020samen. Een mevrouw pinkt met een zakdoek een traantje weg. Een tienerjongen in joggingbroek loopt met een witte roos in zijn hand. ,,Het is een verschrikking. Ik heb er geen woorden voor’’, zegt een moeder die hier twee kinderen op school heeft.
Vorige maand werd een man uit Pakistan opgepakt, nadat hij vlak bij het oude redactiekantoor van het weekblad had ingestoken op twee mensen. Die raakten gewond.
De school nabij Parijs waar de leraar werkte die gisteren omkwam bij een aanslag, ontving de afgelopen tijd meerdere dreigementen. De Franse anti-terreuraanklager heeft dat bekendgemaakt op een persconferentie.
Oud-premier Manuel Valls heeft Franse media opgeroepen spotprenten over Mohammed van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo te publiceren. “Alle leerlingen moeten deze cartoons kunnen zien, en daarna moet uitgelegd worden wat hier is gebeurd”, zegt hij in een video op de site van nieuwszender France Info.
De achttienjarige man die wordt verdacht van het doodsteken en onthoofden van een leraar in een voorstad van Parijs had voorafgaand aan het incident aan scholieren op straat gevraagd om de docent aan te wijzen. Dat meldt de Franse openbaar aanklager voor terrorismezaken zaterdag. De verdachte was toen nog niet bekend bij veiligheidsdiensten.
Na de onthoofding had de achttienjarige man uit Rusland een foto van het lichaam van het slachtoffer met een bericht waarin hij verantwoordelijkheid opeiste op Twitter geplaatst. Toen agenten de verdachte hadden doodgeschoten, vonden ze dit bericht op zijn telefoon. Twitter heeft dit bericht snel verwijderd en het account van de man opgeheven.
De man die gisteravond de keel doorsneed van een 47-jarige leraar in een voorstad van Parijs is een 18-jarige van Tsjetsjeense afkomst. Aboulakh A. stond niet bekend als geradicaliseerd en had geen strafblad. Hij had sinds maart een verblijfsvergunning als vluchteling in Frankrijk, bevestigde een woordvoerder van justitie op een persconferentie zaterdagmiddag.
De Franse politie heeft negenverdachtenaangehouden na de onthoofding van een leraar in een voorstad van Parijs. Onder de aangehouden mensen zouden familieleden van de dader zijn, meldt het Franse persbureau AFP op basis van een bron.
Een vijfde verdachte, de vermoedelijke dader, werd kort na het incident doodgeschoten door de politie. Volgens de Franse nieuwszender BFM ging het om een achttienjarige man die was geboren in Rusland. Hij zou “Allahoe akbar” hebben geroepen, maar een politiewoordvoerder kon dat nog niet bevestigen.
De halfzus van een van de verdachten heeft zich in het verleden aangesloten bij de terroristische groepering Islamitische Staat. Onderzocht wordt of er een verband is, zegt Renout. “De vraag is of deze 18-jarige alleen heeft gehandeld, of hij hulp kreeg, of dat hij in opdracht van iemand handelde.”
Onderzoek naar tweet
Gisteravond en afgelopen nacht pakte de politie in totaal negen mensen op. Het zou gaan om familieleden van de dader en de ouders van een leerling op de school waar het slachtoffer werkte. Drie andere arrestanten behoren tot de vriendenkring van de doodgeschoten verdachte. Het is onbekend of ze iets met de aanslag te maken hebben.
De politie onderzoekt een tweet waarin een foto van het hoofd van het slachtoffer werd getoond. De tweet is inmiddels verwijderd. Het is nog onduidelijk of het door de aanvaller is gepost.
Bij een vermoedelijke terreuraanslag ten noordwesten van Parijs is een man gedood. Zijn keel werd doorgesneden. Dat gebeurde rond 17 uur ‘s middags in Conflans-Sainte-Honorine, op enkele tienallen kilometers van Parijs.
Kort daarna werd in de buurgemeente Eragny een man met een mes aangehouden op straat. De man gedroeg zich ‘agressief en bedreigend’. Hij wilde niet stilstaan en ook niet zijn mes afgeven. Daarop schoten agenten hem neer, waarna de man overleed. Volgens het Franse BFM was het een 18-jarige man die was geboren in Rusland.
De laatste jaren zijn er meer terreuraanvallen geweest in Frankrijk waarbij blasfemie het motief was. In september werden twee personen verwond bij het voormalig hoofdkantoor van het satirische blad Charlie Hebdo.
IS-slachtoffers zijn woedend over Nederlands toneelstuk over Syriëgangster Laura H.
Het is ‘schandalig en onverantwoord’ dat een Nederlandse toneelgroep een voorstelling opvoert over de veroordeelde Syriëgangster Laura H. Dat stelt de Nederlands-Amerikaanse Free Yezidi Foundation, die opkomt voor de belangen van slachtoffers van terreurgroep IS.
Het toneelstuk Laura H. ging eind september in première en is gebaseerd op het gelijknamige boek en de podcast over het leven van de Syriëgangster uit Zoetermeer.
AD 17.10.2020
Laura H. vertrok in 2015 met haar man naar Syrië en vestigde zich in IS-gebied. Een jaar later vluchtte ze er met haar kinderen weg. De rechter veroordeelde haar in 2017 tot twee jaar cel, waarvan dertien maanden voorwaardelijk, omdat ze haar man steunde, die IS-strijder was. Ze heeft verschillende keren afstand genomen van het gedachtegoed van IS.
Jezidi’s
De Free Yezidi Foundation komt op voor de Jezidi’s, een volk dat leeft in het noorden van Irak. IS viel het gebied van de Jezidi’s in 2014 binnen en vermoordde er duizenden mannen en jongens. Vrouwen en meisjes werden ontvoerd en meegenomen naar het kalifaat in Syrië en Irak, waar ze door de IS-strijders en hun vrouwen als slavinnen werden gebruikt en verkracht. Het leed dat de Jezidi’s is aangedaan werd onder meer beschreven in het boek Het Vergeten Volk van AD-journaliste Brenda Stoter Boscolo.
De stichting wil dat IS-strijders ook voor de misdaden tegen de Jezidi’s worden berecht. Dat gebeurt tot nu toe nog maar mondjesmaat. In Nederland zijn, door gebrek aan bewijs, nog geen teruggekeerde IS-strijders of hun vrouwen berecht voor hun rol in de genocide op de Jezidi’s. Deze site schreef wel begin dit jaar dat zeker één Nederlandse jihadiste heeft geweten van het lot van het volk. Zij was getrouwd met een IS-strijder, die ook een Jezidi-vrouw als slavin had.
In het proces tegen Laura H. is op geen enkel moment aan de orde geweest, dat zij persoonlijk betrokken was bij misdaden tegen de Jezidi’s.
Leden van de Arnhemse terreurgroep gaan in hoger beroep tegen hun veroordeling. Dat zegt advocaat Serge Weening, die hoofdverdachte Hardi N. (36) en Nabil B. (23) bijstaat. N. werd vorige week door de rechtbank in Rotterdam veroordeeld tot een celstraf van zeventien jaar. Vijf medeverdachten kregen celstraffen van tien tot dertien jaar opgelegd.
Hoofdverdachte Hardi N., de vermeende leider van de groep, zei tijdens het proces te zijn „uitgelokt en gehersenspoeld” door undercoveragenten van de AIVD. Met hen mailde hij over de islam en zijn plannen over een jihadistische aanslag op een evenement.
Dankzij een infiltratie-actie wist de politie een aanslag te voorkomen, door de groep in september 2018 te arresteren in een vakantiehuisje in Weert. Daar oefenden de verdachten met kalasjnikovs en handvuurwapens en pasten ze bomvesten, die door de undercoveragenten werden aangereikt. Volgens het OM was Nederland aan een bloedige aanslag ontsnapt.
Kritiek op rol
Hoewel van uitlokking volgens de rechtbank geen sprake was, staat in het vonnis van de rechtbank wel kritiek op de rol van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Na aanvang van het opsporingsonderzoek door de politie is de AIVD te lang doorgegaan met het onderhouden van contact met de verdachte, die dacht te mailen met een vertrouweling met wie hij religieuze opvattingen kon uitwisselen.
De rechtbank vindt dat de inlichtingendienst had moeten stoppen met mailen op het moment dat de politie de infiltrant inzette. Het leverde N. een strafvermindering van een jaar op. Hij kreeg zeventien in plaats van achttien jaar.
Weening: „De rechtbank heeft terecht geconstateerd dat de AIVD dingen gedaan heeft die niet kunnen. De verdediging denkt dat de rol van de AIVD nog breder moet worden getrokken dan nu gebeurd is. Dat gaan we voorleggen aan het hof. De rechtbank spreekt in het vonnis over ontoelaatbare beïnvloeding. Die beïnvloeding moet ruimer geïnterpreteerd worden dan de rechtbank aannam.”
Celstraffen tot 20 jaar
Het Openbaar Ministerie had in juni celstraffen van acht tot twintig jaar geëist tegen de leden van de Arnhemse terreurcel. Bij drie verdachten viel de straf lager uit dan geëist. Het OM beslist volgende week over een eventueel hoger beroep, zegt een woordvoerder.
De 23-jarige Morat M., die tot dertien jaar cel is veroordeeld, stapt eveneens naar het gerechtshof. Op getoonde beelden tijdens het proces was onder meer te zien hoe M. een kalasjnikov kust en het wapen tegen zijn wang houdt. „Het vonnis van de rechtbank kan niet in stand blijven”, zegt M.’s advocaat Bart Nooitgedagt.
AD 15.10.2020
Ahmed B. en Mouad M. Veroordeeld
De rechtbank Rotterdam heeft donderdag 29.10.2020 twee mannen veroordeeld tot een celstraf van acht jaar voor het beramen van een terroristische aanslag in Nederland voor IS. Een politiebureau in Rotterdam was mogelijk een doelwit.
De rechtbank acht bewezen dat de Marokkaanse mannen speciaal met het doel om een aanslag te plegen naar Nederland waren gekomen. Er was een celstraf geëist van negen en zeven jaar cel.
Ahmed B. en Mouad M. werden in juni 2018 opgepakt nadat informatie was onderschept die zou duiden op de voorbereidingen voor een aanslag, met wapens en explosieven. B. kreeg de hoogste straf omdat hij ook nog een straatroof heeft gepleegd. De straf van M. viel drie maanden lager uit.
Tegen twee mannen die worden verdacht van voorbereidingen op het plegen van een terroristische aanslag in Nederland en deelname aan een terroristische organisatie, zijn celstraffen van negen en zeven jaar cel geëist. Een politiebureau in Rotterdam was mogelijk een doelwit. In onder meer een chat werd daarover gesproken en ook een foto van bureau De Veranda gedeeld.
Telegraaf 15.10.2020
Met hun aanhouding is veel kwaad voorkomen, zei de officier van justitie woensdag in de rechtbank in Rotterdam.
Ahmed B. en Mouad M. werden in juni 2018 opgepakt nadat informatie was onderschept die zou duiden op de voorbereidingen op een aanslag met wapens en explosieven. Tegen B. is de hoogste straf geëist, omdat hij ook een straatroof op zijn geweten zou hebben.
Labib al Nahhas lid van de jihadistische strijdgroep Ahrar al-Sham
Hij manifesteerde zichzelf tijdens de Syrische burgeroorlog jarenlang als de ‘buitenlandchef’ van de jihadistische strijdgroep Ahrar al-Sham. Inmiddels werkt hij als programmadirecteur voor de Syrische organisatie SACD die ‘vluchtelingen een stem probeert te geven’ en is hij adviseur bij het Europees Vredesinstituut in Brussel.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de subsidie aan het Europees Vredesinstituut nog niet stopgezet, nadat bleek dat dit Brusselse instituut met Nederlands geld een adviseur inhuurde die jarenlang actief was bij de Syrische jihadistische strijdgroep Ahrar al-Sham. Minister Sigrid Kaag wacht daarvoor eerst op opheldering van het Europees Vredesinsituut.
Executies en gijzelingen
Dat is hoogst opmerkelijk omdat Al Nahhas tot begin 2017 een prominente woordvoerder was van Ahrar al-Sham, een omstreden Syrische strijdgroep die wordt beschuldigd van standrechtelijke executies en gijzelingen. Nahhas veranderde na 2017 plots van profiel en werd actief namens de SACD (de Syrische Associatie voor Waardigheid van Burgers), hij noemt zichzelf nu ‘senior member’ van de Syrische politieke oppositie.
Elsevier 26.10.2020 De spotprenten die de vermoorde Franse docent Samuel Paty toonde, zorgen voor een diplomatieke rel. Frankrijk staat tegenover islamitische landen en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Die zijn boos op de Franse president Emmanuel Macron die het recht verdedigt om spotprenten te maken en te tonen. Ook PVV-leider Geert Wilders wekte de Turkse toorn na het plaatsen van een spotprent van Erdogan.
Het maken of tonen van afbeeldingen van de profeet Mohammed wordt door moslims niet geaccepteerd. Na de dood van Paty verdedigde Macron de vrijheid om tekeningen van de profeet te tonen. Vorige week zei de president dat Frankrijk de traditie van spotprenten niet zou beëindigen en dat Paty de Franse republiek belichaamde.
Boycot van Franse producten
Dat die afbeeldingen en cartoons in Frankrijk onder de vrijheid van meningsuiting vallen, wordt niet geaccepteerd door landen in het Midden-Oosten. Qatar en Koeweit boycotten na Macrons toespraak Franse producten, zoals voedingsmiddelen. Aan de Universiteit van Qatar werd een week in het teken van de Franse cultuur uitgesteld.
Moslims in andere landen roepen op sociale media op tot een soortgelijke boycot. Onder de hashtag BoycottFrance gaan afbeeldingen van Franse producenten rond om mensen te wijzen op wat er kan worden geboycot. De lijst gaat van luxemerken zoals Lacoste en Chanel tot zuivelproducent Danone en autofabrikanten Peugeot en Citroën.
De Franse federatie van producenten heeft zijn steun voor Macron uitgesproken na de boycot. ‘Franse principes gaan boven zakelijke akkoorden,’ zei voorzitter Geoffroy Roux de Bézieux maandagochtend 26 oktober. Volgens Roux de Bézieux moet Frankrijk zelf geen producten gaan boycotten: ‘Stupiditeit moet niet met meer stupiditeit worden beantwoord.’
Macron zou hekel hebben aan moslims
In een verklaring over de boycot schreef het Franse ministerie van Europese en Buitenlandse Zaken dat de Franse standpunten worden verdraaid: ‘Daarom zijn oproepen tot een boycot zinloos en moeten ze onmiddellijk ophouden, net als alle aanvallen op ons land, die door een radicale minderheid worden gebruikt.’
De Turkse president Erdogan uitte zaterdag 24 oktober felle kritiek op Macron. De Franse leider zou volgens Erdogan problemen hebben met moslims en de islam. De Pakistaanse premier Imran Khan zegt dat Macron islamofobie aanmoedigt. Hij wil zelfs dat Facebook islamofobie van het sociale medium verbant.
Volgens Erdogan zou Macron zelfs psychische hulp nodig hebben wegens zijn hekel aan de islam. Frankrijk besloot na de uitspraken de ambassadeur terug te halen uit Turkije.
PVV-leider Geert Wilders plaatste op zaterdag een spotprent van Erdogan. Daarop is hij te zien met een bom op zijn hoofd en noemt Wilders hem een ‘terrorist’.
Mevlüt Cavusoglu, de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, zei naar aanleiding van Wilders’ tweet dat fascistische politici in Europa moeten worden gestopt. In een toespraak richtte Erdogan zich ook tot Wilders: ‘Fascisme staat niet in ons boek, fascisme staat in jouw boek.’
Wilders en Macron worden in Turkije verafschuwd. Op sociale media werd een video gedeeld waarbij mensen hun voeten kunnen afvegen aan matten waarop Wilders en Macron fascist worden genoemd.
Wilders schreef op Twitter dat fascisme juist het gedachtegoed van Erdogan is. ‘Ik kom op voor onze vrijheid en verzet me juist tegen de onvrijheid van de totalitaire islamitische ideologie.’
Premier Mark Rutte (VVD) liet op Twitter weten dat ‘Nederland naast Frankrijk en voor de collectieve waarden van de Europese Unie staat. Voor de vrijheid van meningsuiting en tegen extremisme en radicalisme.’
Elsevier 24.10.2020 In de nasleep van de onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty door een moslimterrorist rijst de vraag of docenten in Nederland Mohammed-cartoons moeten tonen om deze barbaarse daad in de klas te bespreken, of niet. ‘Met vrijheid van meningsuiting komt verantwoordelijkheid,’ is een veelgehoorde en begrijpelijke reactie, maar niet de juiste, schrijft Raisa Blommestijn in een ingezonden opinie.
Het kan niemand zijn ontgaan: vorige week vrijdag, 16 oktober, werd de Franse geschiedenis- en aardrijkskundedocent Samuel Paty onthoofd door een Tsjetsjeense moslimfundamentalist, de achttienjarige Abdullakh Anzorov. De aanleiding voor deze gruwelijke daad was dat Paty cartoons van de profeet Mohammed in een les over de vrijheid van meningsuiting had getoond. De terreurdaad is een directe aanslag op een van de kernwaarden van de Franse Republiek.
Raisa Blommestijn (1994) is werkzaam als docent/onderzoeker aan de afdeling Encyclopedie van de rechtswetenschap, Universiteit Leiden. Zij werkt aan een proefschrift over de Weimarrepubliek en het verval van de democratische staatsvorm.
Dezelfde cartoons waren eerder al de redactie van het satirische weekblad Charlie Hebdo fataal geworden, in januari 2015. Terwijl satire een gevierde vorm van vrijheid van meningsuiting is in onze vrije, westerse samenlevingen, ligt het bespotten van de profeet Mohammed voor moslimfundamentalisten zeer gevoelig. Zelfs zo gevoelig dat een aantal van hen kennelijk bereid is over te gaan tot aanslagen met kalasjnikovs of tot barbaarse acties als een onthoofding midden op straat op klaarlichte dag.
Kloof tussen islamitische gemeenschap en seculiere staat
Dit vormt een levensgroot probleem: door dergelijke extremistische aanslagen groeit in Frankrijk een steeds diepere kloof tussen de islamitische gemeenschap aan de ene kant en de seculiere staat aan de andere kant. Dit werd bevestigd door cijfers die afgelopen week werden besproken in het actualiteitenprogramma Nieuwsuur: 75 procent van de moslimjongeren en 40 procent van alle moslims in Frankrijk vindt religieuze waarden belangrijker dan de waarden die de Franse staat uitdraagt. Dit leidt tot botsingen, ook in de klas – omdat de laïcité, het secularisme, de basis is van het openbaar onderwijs.
“Radicale eenlingen op drift, aangezwengeld door IS-gedachtegoed, op zoek naar een doelwit, zie je overal”, zegt terreurdeskundige @beatricedegraaf. “Maar dat er in Nederland gericht scholen worden getarget, kunnen de diensten niet beamen.” #Nieuwsuurpic.twitter.com/mbkFy3868G
Naar aanleiding van de aanslag op Charlie Hebdo kwamen op Franse scholen verplichte ‘burgerschapslessen’ op het programma te staan. Wreed genoeg waren het juist die lessen die Samuel Paty het leven hebben gekost. Wanneer zelfs het tonen van cartoons van de profeet Mohammed in pedagogische setting niet meer mogelijk is, of beter gezegd, wanneer eenieder die de cartoons toont in het kader van de opvoeding in seculiere waarden – wat de Fransen noemen l’instruction civique – het risico loopt te worden onthoofd, zijn we ver van huis. Hoe kunnen leerlingen immers worden opgevoed tot onafhankelijk denkende burgers wanneer degenen die hen deze ‘opvoeding’ moeten geven niet worden beschermd tegen de terreur waartegen ze pogen te strijden?
Deze vraag zou ook Nederlandse bestuurders moeten bezighouden. Hoewel de Nederlandse en de Franse context vanzelfsprekend niet één op één zijn te vergelijken, hebben we ook in Nederland te maken met een groep moslims wiens religieuze waarden in sommige opzichten haaks staan op de waarden van onze democratische rechtsstaat. Met andere woorden: ook in het Nederlandse klaslokaal botsen de waarden en rijst de vraag hoe om te gaan met ‘gevoelige onderwerpen’.
Lerares in De Vooravond: vrijheid komt met verantwoordelijkheid
In het programma De Vooravond suggereerde voormalig docent van het jaar en fractievoorzitter van de PvdA in Harderwijk, Lucelle Deneer-Comvalius, dat wanneer het gaat om dergelijke ‘gevoelige’ onderwerpen er eerst met de ouders van de leerlingen zou moeten worden overlegd over wat wel en niet kan worden besproken tijdens de les; vrijheid komt immers met verantwoordelijkheid.
Hoewel dit op het eerste gezicht een sympathiek voorstel lijkt – wie zou er immers op uit zijn ‘kwetsbare’ leerlingen nodeloos te kwetsen? – kleven er belangrijke bezwaren aan. Wie bepaalt er immers wat een ‘gevoelig’ onderwerp is? Dit is een hellend vlak. Behalve Mohammed-cartoons en de vrijheid van meningsuiting zouden bijvoorbeeld homoseksualiteit, de Holocaust of de Palestijnse kwestie ‘gevoelig’ kunnen liggen.
Wat te denken van atheïsme, transgenders of de Tweede Wereldoorlog? Er is altijd wel iemand die aanstoot neemt aan een bepaald onderwerp. Indien al deze onderwerpen eerst zouden moeten worden voorgelegd aan ouders, dan leidt dit niet alleen tot allerlei praktische bezwaren maar lopen we tevens het risico dat steeds meer onderwerpen taboe worden verklaard door ouders met intolerante opvattingen.
Het onderwijs is juist bedoeld om tegenwicht te bieden aan denkbeelden die leerlingen thuis gepresenteerd krijgen. Indien ouders een doorslaggevende stem krijgen in het curriculum werkt hun invloed door in het onderwijs en verdwijnt dit tegenwicht. Terwijl dit juist zo belangrijk is: het zorgt ervoor dat leerlingen kennismaken met allerlei onderwerpen en verschillende visies.
Natuurlijk kan dat schuren en kan niet worden voorkomen dat iemand wordt gekwetst of beledigd. Het onderwijs is er niet om dit compleet te voorkomen, maar om leerlingen weerbaar te maken. In de beschermde omgeving van het klaslokaal maken leerlingen kennis met hen onwelgevallige of onbekende opvattingen en leren zij een gepaste reactie te geven op tegenslag.
Het is wenselijk om cartoons te tonen en te bespreken als eerbetoon aan Paty
Hoewel de reactie van de docent in De Vooravond begrijpelijk is – misschien overheerst bij haar wel de angst om het volgende slachtoffer te worden – is deze niet wenselijk en onverantwoord. Wel wenselijk zou zijn om juist, als eerbetoon aan Samuel Paty en tegelijk aan onze seculiere staat als geheel, de Mohammed-cartoons te tonen en het gesprek te voeren. Dit gesprek begint bij het benoemen van de ongemakkelijke waarheid dat er een link is met de islam: dat Paty is onthoofd door een radicale moslim, door een islamitische terrorist.
Betekent dit dat alle moslims terroristen zijn? Nee, natuurlijk niet. Toch lijkt een deel van de Nederlandse politici meer bezig met de angst voor stigmatisering dan met het benoemen van het werkelijke probleem. Nadat het dagen overwegend stil was gebleven na de aanslag, druppelden woensdag via Twitter berichten uit politiek Den Haag binnen.
Deze tweets waren echter illustratief voor het in alle toonaarden zwijgen over het werkelijke probleem. Zo had premier Mark Rutte (VVD) het over een ‘terreurdaad’ en de VVD in het algemeen over ‘lesgeven over het vrije woord’. Minister Sigrid Kaag (D66) benoemde op haar beurt dat Paty werd omgebracht vanwege ‘het spreken over vrijheden’. Jesse Klaver (GroenLinks) sprak enkel over een ‘extremist’.
Frankrijk herdenkt vandaag Samuel Paty die het slachtoffer werd van een afschuwelijke terreurdaad. De academische vrijheid kan en mag niet ingeperkt worden en veiligheid en het vrije woord mogen het nooit verliezen van onverdraagzaamheid. NL staat zij aan zij met het Franse volk.
Dit is een slechte zaak, net als het uit de weg willen gaan van het bespreken van moeilijke onderwerpen of die eerst willen voorleggen aan ouders. Niet willen kwetsen of de link met de islam niet willen benoemen, draagt mede bij aan het probleem. Zolang het probleem niet wordt onderkend of benoemd en zolang het bespreken ervan dus uit de weg wordt gegaan, is de weg naar een oplossing nog lang niet ingezet. Een adequate diagnose gaat immers vooraf aan een effectieve behandeling.
Docenten worden in de kou gezet door eenieder die wegkijkt
Dit komt docenten niet ten goede. Bij hen overweegt, logischerwijs, de angst: wie beschermt ze tegen fundamentalisten? Wie voorkomt dat zij, door Mohammed-cartoons te tonen, letterlijk een prijs op hun hoofd zetten? Docenten worden in de kou gezet door eenieder die wegkijkt of op een andere manier de onthoofding van Samuel Paty vergoelijkt in termen van ‘vrijheid komt met verantwoordelijkheid’.
Het wordt docenten op deze manier vrijwel onmogelijk gemaakt om de cartoons te tonen of ongemakkelijke onderwerpen aan te snijden – zowel door hun ambtgenoten die koste wat het kost gekwetste zieltjes willen voorkomen, als door politiek Den Haag dat in alle toonaarden zwijgt over de aard van de daad. Op deze manier winnen de terroristen: wegkijken is een deel van het geweld dat de vrijheid van meningsuiting wordt aangedaan.
Elsevier 22.10.2020 Tijdens een nationale herdenking werd woensdagavond de door een islamistische terrorist onthoofde leraar Samuel Paty herdacht. De Franse president hield een toespraak waarin hij benadrukte hoe belangrijk het werk van Paty en al die andere onderwijzers is voor het behoud van vrijheid, westerse waarden en de Franse Republiek.
Onder de klanken van het lied One van de Ierse band U2 werd de kist met het lichaam van Samuel Paty de binnenplaats van de Sorbonne, de universiteit van Parijs, op gedragen. Een leerling las een brief voor uit De eerste man van Albert Camus. Daarna hield president Emmanuel Macron een even emotionele als felle rede. Hieronder kunt u de herdenking terugkijken en leest u een vertaling van Macrons toespraak, die is gepubliceerd op de website van het Élysée.
‘Dames en heren,
‘Vanavond spreek ik geen woorden om ons te herinneren aan de strijd tegen het politieke en radicale islamisme, dat leidt tot terrorisme. Die woorden heb ik al eerder uitgesproken. Het kwaad, heb ik het genoemd. We hebben besloten om tot daden over te gaan, deze te versterken, en deze te volbrengen.
‘Vanavond zal ik het niet hebben over de terroristen, hun medeplichtigen en alle lafaards die deze aanslag hebben gepleegd en mogelijk hebben gemaakt. Ik zal niet spreken over degenen die zijn naam aan de barbaren hebben gegeven, ze verdienen het niet. Namen, die hebben ze niet eens. Vanavond zal ik niet nog meer spreken over de essentiële eenheid die alle Fransen voelen. Die is kostbaar en verplicht alle verantwoordelijken om zich uit te spreken en het juiste te doen.
‘Vanavond wil ik het hebben over jullie zoon, ik wil het hebben over jullie broer, jullie oom, over degene van wie jullie hielden, je vader. Vanavond wil ik het hebben over uw collega, jullie leraar die stierf omdat hij ervoor had gekozen om les te geven, die werd vermoord omdat hij had besloten zijn studenten te leren om burgers te worden. Om ze te leren hun huiswerk te maken. Ze te leren over vrijheden en om die te gebruiken. Vanavond wil ik u vertellen over Samuel Paty.
‘Samuel Paty hield meer van boeken en van kennis dan van wat ook. Zijn appartement was een bibliotheek. Het mooiste cadeau dat hij kon krijgen, waren boeken om uit te leren. Hij hield ervan boeken door te geven, zowel aan zijn studenten als aan zijn familieleden, de passie voor kennis, de smaak van vrijheid.
Nadat hij geschiedenis had gestudeerd in Lyon overwoog hij onderzoeker te worden, maar hij sloeg de weg in waarop u, zijn ouders – leraar en schoolhoofd in Moulins – hem waren voorgegaan, door een “onderzoeker in het onderwijs” te worden, zoals hij zichzelf graag omschreef. Door onderwijzer te worden. Er is dus geen betere plek dan de Sorbonne, al meer dan acht eeuwen ons centrum van universele kennis, de plek van het humanisme, waar de natie hem eer kan bewijzen.
‘Samuel Paty had een passie voor lesgeven en hij deed dat zo goed op verschillende hogescholen en middelbare scholen, waaronder die van Conflans-Saint-Honorine. We hebben allemaal in ons hart, in ons geheugen, wel een herinnering aan een leraar die de loop van ons leven heeft veranderd. U weet wel, de leraar die ons leerde lezen, tellen, ons vertrouwen gaf. De leraar die ons niet alleen kennis meegaf, maar ook een pad voor ons opende door een boek, een blik, door zijn aandacht.
‘Samuel Paty was een van die leraren die je nooit zult vergeten, een van die enthousiastelingen die nachten konden doorbrengen met leren over de geschiedenis van religies om zijn studenten en hun overtuigingen beter te begrijpen.
Een van die bescheiden mensen die zichzelf duizend vragen hebben gesteld, zoals over de lessen over vrijheid van meningsuiting en gewetensvrijheid die hij sinds juli afgelopen zomer in Moulins voorbereidde en over de twijfels die hij deelde, uit noodzaak en sensitiviteit.
‘Samuel Paty belichaamde ten diepste de leraar over wie Jean Jaurès droomde in de brief aan leraren die net is voorgelezen: “vastberadenheid verenigd met tederheid”. Hij die de grootheid van het denken toont, leert respect, en laat zo zien wat beschaving is. Hij die de taak op zich nam “republikeinen te maken”.
‘De woorden van Ferdinand Buisson komen terug als een echo: “Om een republikein te maken,” schreef hij, “moet je de mens nemen, hoe klein en nederig hij ook is, […] en hem doen beseffen dat hij zelf kan nadenken, dat hij aan niemand geloof noch gehoorzaamheid verschuldigd is, dat het aan hem is om de waarheid te zoeken en deze niet kant-en-klaar te ontvangen van een meester, een bestuurder, een leider, wie dan ook.”
‘“Republikeinen maken”, dat was de strijd van Samuel Paty.
‘En hoewel deze taak vandaag de dag misschien reusachtig lijkt, vooral waar geweld, intimidatie en soms berusting voorrang hebben, is zij essentieel en actueler dan ooit. Hier in Frankrijk houden we van onze natie, zijn geografie, zijn landschappen en zijn geschiedenis, zijn cultuur en zijn metamorfoses, zijn geest en zijn hart. En die willen we aan al onze kinderen meegeven.
‘Hier in Frankrijk houden we van het zowel aardse als universele project dat de Republiek draagt, haar orde en haar beloften. Elke dag opnieuw beginnen. Dus op elke basisschool en op elke middelbare school zullen we leraren de macht teruggeven om “republikeinen te maken”, de positie en de autoriteit die hen toekomt.
We zullen ze opleiden, ze waarderen zoals zou moeten, we zullen ze steunen, we zullen ze zoveel mogelijk beschermen. Zowel op school als daarbuiten geldt dat de druk, het misbruik van onwetendheid en de gehoorzaamheid die sommigen zouden willen introduceren, bij ons geen plek hebben. “Ik zou willen dat mijn leven en mijn dood ergens toe dienen,” zei hij ooit. Alsof hij voorkennis had.
‘Waarom werd Samuel vermoord? Waarom? Vrijdagavond geloofde ik voor het eerst in willekeurige waanzin, absurde willekeur: nog een slachtoffer van onnodig terrorisme.
Hij was tenslotte niet het belangrijkste doelwit van de islamisten, hij gaf alleen maar les. Hij was niet de vijand van de religie waarop ze zich beroepen, hij had de Koran gelezen, hij respecteerde zijn studenten, wat hun overtuiging ook was, hij was geïnteresseerd in de moslimbeschaving.
‘Nee, integendeel, juist daarom werd Samuel Paty vermoord. Omdat hij de Republiek belichaamde die elke dag in de klas wordt herboren, de vrijheid die op scholen wordt overgedragen en bestendigd.
‘Samuel Paty werd vermoord omdat de islamisten onze toekomst willen en ze weten dat ze die met stille helden zoals hij nooit zullen hebben. Zij scheiden de gelovigen van degenen die niet geloven.
‘Samuel Paty kende alleen burgers. Zij voeden zich met onwetendheid. Hij geloofde in weten. Zij cultiveren haat tegen de ander. Hij wilde voortdurend het gezicht van de ander blijven zien, de rijkdom van het anders-zijn ontdekken.
‘Samuel Paty was het slachtoffer van de rampzalige samenzwering van domheid, leugens, samensmelting, haat tegen de ander, van de haat tegen wat wij in ons diepste wezen zijn.
‘Samuel Paty werd vrijdag het gezicht van de Republiek, van ons verlangen om terroristen te breken, islamisten uit te schakelen, om te leven als een gemeenschap van vrije burgers in ons land, het gezicht van onze vastberadenheid om te begrijpen, te leren, door te gaan met lesgeven, om vrij te zijn, want we zullen doorgaan, professeur.
‘We zullen de vrijheid verdedigen die je zo goed hebt onderwezen en we zullen het secularisme hoog in het vaandel dragen. We zullen karikaturen en tekeningen niet opgeven, zelfs als anderen terugtrekken. We zullen alle kansen bieden die de Republiek verschuldigd is aan al haar jeugd zonder enige vorm van discriminatie.
‘We zullen doorgaan, professeur. Met alle onderwijzers en docenten in Frankrijk zullen we de geschiedenis met al haar hoogte- en dieptepunten onderwijzen. We zullen literatuur, muziek, alle werken van ziel en geest overbrengen. We zullen met volle teugen genieten van het debat, van redelijke argumenten, van vriendelijke overtuigingskracht. We zullen de wetenschap en haar controverses liefhebben. Net als u zullen we tolerantie stimuleren. Net als u zullen we onophoudelijk proberen te begrijpen, en nog beter te begrijpen wat ze van ons willen afpakken. We zullen humor leren, en afstand. We zullen ons herinneren dat onze vrijheden alleen standhouden als haat en geweld eindigen, en door respect voor de ander.
‘We zullen doorgaan, professeur. En hun hele leven zullen de honderden jongeren die u hebt opgeleid kritisch denken zoals u hen hebt geleerd. Misschien worden sommigen van hen op hun beurt onderwijzer, zodat ook zij weer jonge burgers gaan opleiden. Op hun beurt zullen ze de liefde voor de Republiek overbrengen. Ze zullen telkens opnieuw onze natie, onze waarden, ons Europa leren doorgronden.
‘We zullen, ja, deze strijd voortzetten omwille van de vrijheid en waarvan u voortaan het gezicht bent, omdat we het u verschuldigd zijn, omdat we het onszelf verschuldigd zijn, omdat in Frankrijk, professeur, het licht nooit uitgaat. Leve de Republiek. Leve Frankrijk.’
Vertaling: Bram Hahn.
Lees ook het hoofdcommentaar van het Franse dagblad Le Figaro, vertaald door schrijver en journalist Sylvain Ephimenco:
Elsevier 21.10.2020 De docent Samuel Paty wordt woensdag herdacht in Frankrijk. Tijdens een bijeenkomst met president Emmanuel Macron op de universiteit Sorbonne krijgt Paty postuum de hoogste Franse onderscheiding: het Legioen van Eer. Terwijl de moord op Paty in Frankrijk veel losmaakt, reageren Nederlandse politici amper.
Tijdens de bijeenkomst in Parijs zijn 400 gasten aanwezig, onder wie Paty’s familie. Paty werd vrijdag in een voorstad van Parijs onthoofd door een 18-jarige Tsjetsjeense moslim, die door de politie werd doodgeschoten. De geschiedenisdocent toonde in lessen over vrijheid van meningsuiting weleens cartoons van de profeet Mohammed.
Gesloten moskee heeft spijt
De vader van een leerling had via video’s opgeroepen tot actie tegen Paty. Ook zou door het Collectif contre l’islamophobie en France (collectief tegen islamofobie in Frankrijk) een fatwa zijn uitgesproken. Met een fatwa worden moslims opgeroepen tot het volgen van bepaalde leefregels, wat ook het doden van een persoon kan zijn.
Een moskee die video’s over Paty had verspreid, heeft zijn spijt daarover betuigd. De Franse overheid heeft de bewuste moskee voor zes maanden gesloten. De minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin, onderzoekt of andere islamitische organisaties, zoals genoemd collectief tegen islamofobie, kunnen worden gesloten als zij tegen de Franse waarden ingaan.
Dinsdagavond beloofde president Macron actie te ondernemen tegen die groeperingen. Direct na de moord op Paty sprak Macron van een ‘existentieel gevecht’ tegen terrorisme. De moord op Paty noemde hij islamistisch terrorisme. Macron kondigde begin oktober een wetsvoorstel aan om radicalisering te bestrijden.
Macron wil samenwerken met Poetin
Macrons wil ‘islamistisch separatisme’ bestrijden en de islam in Frankrijk bevrijden van buitenlandse beïnvloeding. Volgens zijn aanpak moet er toezicht komen op de financiering van moskeeën en wordt thuisonderwijs aan banden gelegd. Kinderen moeten Frans onderwijs volgen. Ook moet de staat weer zichtbaar worden in buurten die getto’s zijn geworden.
Ook sprak Macron met de Russische president Vladimir Poetin. Macron wil beter samenwerken in de strijd tegen terrorisme en illegale migratie. De moordenaar van Paty was een 18-jarige Tsjetsjeense moslim die na zijn daad door de politie werd doodgeschoten.
Stilte in Nederland
In Nederland maakt de moord op Paty weinig los. Slechts enkele politici delen berichten over de moord. Presentator Fidan Ekiz van talkshow De Vooravond maakte zich daar dinsdag boos over. Zij constateerde dat massale verontwaardiging uitbleef en vroeg zich af waarom mensen niet de straat opgaan:
Ook haalde ze uit naar de politiek, waar het ‘muisstil’ is. Volgens Ekiz zijn mensen bang om te zeggen wat ze vinden en denken, omdat het zomaar kan dat je hoofd wordt afgehakt.
De Franse ambassade in Nederland heeft opgeroepen mee te doen aan een minuut stilte, woensdag om 16:30:
Nederlandse politici die zich fel uitspreken over de moord op Paty zijn er nauwelijks. PVV-leider Geert Wilders bekritiseerde de stilte van de Nederlandse politiek op Twitter:
Wilders plaatste maandag een videoboodschap over de dood van Paty en het belang van de vrijheid van meningsuiting. ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers schreef zaterdagmiddag al een bericht op zijn Facebookpagina. Daarin noemde hij de moord ‘diep verontrustend’ en zei hij te hopen en bidden dat ‘de liefde voor onze vrijheid alle angst voor barbarij uitdrijft’.
PvdA-leider Lodewijk Asscher kwam dinsdagavond met een statement over de dood van Paty. Asscher schrijft: ‘De onthoofding van leraar Samuel Paty door een islamistische extremist is niet alleen een schok voor zijn school en voor Frankrijk maar ook voor ons allen.’ Lessen, zoals Paty gaf over de vrijheid van meningsuiting, noemt Asscher een essentieel onderdeel van onze democratie.
Woensdag plaatste D66-lijsttrekker Sigrid Kaag een bericht op Twitter waarin zij de hoop uitsprak dat geen enkele leraar zich beperkt voelt door de moord op Paty. Wilders heeft de Tweede Kamer verzocht om volgende week over de moord te debatteren.
Elsevier 19.10.,2020 Tegen de Franse docent die vrijdag 16 oktober is onthoofd, was een fatwa uitgesproken. Dat zei de Franse minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin, maandagochtend. Darmanin onderzoekt of de verantwoordelijke groepering kan worden verboden. Zij zou een lastercampagne tegen geschiedenisdocent Samuel Paty hebben gevoerd.
Paty werd vrijdag onthoofd in een voorstad van Parijs door een 18-jarige Tsjetsjeense moslim, die door de politie werd doodgeschoten. Paty toonde in lessen over vrijheid van meningsuiting weleens cartoons van de profeet Mohammed.
Volgens Darmanin is de groep Collectif contre l’islamophobie en France (collectief tegen islamofobie in Frankrijk) ‘uiteraard betrokken’ bij de moord op Paty. Hij wil de groep laten ontbinden, omdat die een vijand van de Franse republiek is. Ook zou die groep tegen Paty een fatwa hebben uitgesproken. Met een fatwa worden moslims opgeroepen tot het volgen van bepaalde leefregels, wat ook het doden van een persoon kan zijn. Darmanin onderzoekt ook of andere organisaties kunnen worden verboden als zij tegen Franse waarden ingaan.
Massale herdenkingssamenkomsten
Zondag 18 oktober gingen Fransen massaal de straat op om te protesteren tegen de moord op Paty. In Parijs, Lyon en andere steden kwamen duizenden mensen bijeen. Zij droegen onder meer borden met teksten als Je suis Samuel, een verwijzing naar de leus Je suis Charlie, die is gebruikt na de aanslag op het Franse satirische blad Charlie Hebdo in 2015.
Bij de demonstratie in Parijs waren ook politici aanwezig, onder wie de burgemeester van Parijs en de Franse premier Jean Castex. Die schreef op Twitter dat Frankrijk geen schrik wordt aangejaagd, niet bang is en niet wordt verdeeld:
Jean Castex
@JeanCASTEX
Compte gouvernemental, France
Vous ne nous faites pas peur. Nous n’avons pas peur. Vous ne nous diviserez pas. Nous sommes la France !
Drie weken geleden werd in de hoofdstad al een aanslag gepleegd door een extremistische moslim uit Pakistan. Hij stak twee mensen neer, die de terreurdaad overleefden. Zijn doelwit was het redactiekantoor van het blad Charlie Hebdo. De locatie van dat kantoor is onbekend sinds de aanslag vijf jaar geleden.
In april werden twee mensen vermoord en vijf verwond bij een terreurdaad in het plaatsje Romans-sur-Isère, ten zuiden van Lyon. Een Soedanese asielzoeker zit nog vast voor die aanslag.
Laurent Nuñez, voormalig hoofd van de Franse dienst voor binnenlandse veiligheid, zei eind september dat de veiligheidsdiensten worstelen met die kleine terreuraanslagen. Grote terreurdaden worden makkelijker onderschept, maar kleine aanslagen zoals in Parijs zijn lastiger te bestrijden. Die worden gepleegd door individuen zonder banden met terreurgroepen en radicaliseren zelf door propagandakanalen.
Existentieel gevecht tegen terrorisme
De Franse president Emmanuel Macron sprak na de moord op Paty van een ‘existentieel gevecht’ tegen terrorisme. De moord op Paty noemde hij islamistisch terrorisme. Macron onthulde begin oktober een aanpak om radicalisering te bestrijden en kondigde aan met een wetsvoorstel te komen.
Macrons wil ‘islamistisch separatisme’ bestrijden. Volgens de president verkeert de islam wereldwijd in crisis doordat posities binnen het geloof verharden. Macron wil de islam in Frankrijk bevrijden van buitenlandse invloeden. Hij noemde secularisme het cement van de Franse samenleving, en waarschuwde voor stigmatisering van alle moslims.
Volgens zijn aanpak moet er toezicht komen op de financiering van moskeeën en wordt thuisonderwijs aan banden gelegd. Kinderen moeten Frans onderwijs volgen. Ook moet de staat weer zichtbaar worden in buurten die getto’s zijn geworden. Het wetsvoorstel onthult Macron later dit jaar.
Elsevier 18.10.2020 De islamitische terreuraanslag op een Franse geschiedenisleraar, die werd onthoofd omdat hij Mohammed-cartoons aan de klas toonde, heeft verstrekkende gevolgen, schrijft hoogleraar en FVD-senator Paul Cliteur in een ingezonden opiniestuk. ‘Welke geschiedenisleraar gaat na deze onthoofding het probleem van de vrijheid van expressie nog in de klas bespreken?’
De Franse president Emmanuel Macron noemde de onthoofding van de geschiedenisleraar Samuel Paty (1973-2020) een ‘islamitische terreuraanslag’. Hij zei: ‘Een burger is vermoord omdat hij leraar was en vrijheid van meningsuiting doceerde.’ Ook verklaarde Macron: ‘Het hele land staat achter alle leraren in het land.’ En hij beloofde dat Frankrijk ‘snel en met autoriteit’ zou reageren.
Paul Cliteur (1955) is hoogleraar encyclopedie van het recht aan de Universiteit Leiden en schrijver van Bardot, Fallaci, Houellebecq en Wilders (2016), In Naam van God (2018) en Cultuurmarxisme. Er waart een spook door het Westen (2018). Ook is hij directeur van het Renaissance Instituut, het wetenschappelijk bureau van Forum voor Democratie. Voor die partij is hij sinds juni 2019 lid van de Eerste Kamer.
Of we dat ‘snel en met autoriteit’ moeten geloven, daarbij kun je vraagtekens plaatsen. Het is Frankrijk niet gelukt dit probleem van de gewelddadige reacties op cartoons op te lossen. Evenmin dat het Nederland is gelukt of welk ander West-Europees land ook. Alleen de centraal-Europese landen als Hongarije en Polen blijven gevrijwaard van jihadistisch-terroristische aanvallen.
De West-Europese landen worden echter steeds verder in een onderworpen positie gemanoeuvreerd. Welke geschiedenisleraar gaat na deze onthoofding het probleem van de vrijheid van expressie nog in de klas bespreken? Het hele land mag achter je staan, maar wat heb je daaraan als je letterlijk je hoofd kunt verliezen? En wat heb je daaraan als de politie en de president je tegen die onthoofding niet kunnen beschermen?
In Nederland begon dit proces met de moord op Theo van Gogh
Weinig mensen realiseren zich dat, maar in feite is dat proces in Nederland begonnen met de moord op de filmmaker Theo van Gogh in 2004. In 2005 gingen de Denen proberen of je nog cartoons over de profeet kon publiceren. Dat kon dus niet. Toen verklaarden de Franse cartoonisten zich in 2006 solidair met hun Deense collega’s, maar dat leidde in 2015 tot de moord op de gehele redactie van het Franse satirische tijdschrift Charlie Hebdo.
Nu proberen de dappere Fransen het probleem van de geleidelijke erosie van de vrijheid van expressie nog te bespreken in de klas, maar door de onthoofding van Paty is duidelijk geworden dat zelfs dát niet meer kan. Het tonen van de cartoons is zelfs in een pedagogisch-didactische context niet mogelijk. De staat bewijst zich als volkomen machteloos. De Franse leraren die in het kader van een vak als maatschappijleer of burgerschapskunde de kwestie willen bespreken, zullen dat moeten doen zonder voorbeelden van waar het eigenlijk over gaat.
In Nederland is dat niet veel beter. PVV-leider Geert Wilders die uit solidariteit met de Franse en Deense cartoonisten een cartoonwedstrijd in het gebouw van de Tweede Kamer wilde organiseren, heeft daar om veiligheidsredenen vanaf gezien.
Niettemin wordt Nederland bezocht door terroristen als Jawed S. en Junaid I. die speciaal naar Nederland komen om de Nederlanders te bestraffen of, zoals in het laatste geval, Wilders te vermoorden. Het enige dat de staat daartegen denkt te kunnen doen, is Wilders levenslang beveiligen en Junaid voor tien jaar op te sluiten, zoals de rechtbank Den Haag bepaalde op 18 november 2019.
Maar keer op keer blijkt dat er erg veel mensen zijn als Jawed en Junaid die gemakkelijk het land binnenkomen of zelfs in Nederland zijn geboren, zoals Gökmen Tanis, die in 2019 een aanslag pleegde op een tram waarbij vier mensen omkwamen.
Ook de Nederlandse overheidsdiensten die geacht worden dit probleem aan te pakken, lijken weinig anders te kunnen doen dan sussende geluiden produceren. In het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (oktober 2020) wordt (p. 17) opgemerkt dat weliswaar meer jihadistische aanslagen worden gepleegd, maar met ‘minder slachtoffers’.
Men vervolgt: ‘In de eerste helft van dit jaar hebben jihadisten in het Westen meer aanslagen gepleegd dan in heel 2019, terwijl er minder (fatale) slachtoffers vielen. Het gaat om kleinschalige aanslagen in met name Frankrijk en het Verenigde Koninkrijk (…).’
‘Kleinschalige aanslag’ met massale consequenties
Ook de moord op Samuel Paty was zo’n ‘kleinschalige aanslag’. Maar zolang onze regeringen er niet in slagen die kleinschalige aanslagen onder controle te krijgen, zijn de consequenties massaal. Het betekent niet alleen dat columnisten, cartoonisten of cabaretiers worden gemuilkorfd, maar ook dat historici de leraren in een klas het onderwerp niet meer kunnen bespreken.
Leden van de extreemrechtse actiegroep Vrijheid voor Nationalisten bij een demonstratie in 2017 in Nijmegen ANP
NOS 16.10.2020 Het risico dat rechts-extremisten naar geweld grijpen is groter dan in het verleden, waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
De terrorismecoördinator signaleert een toename van personen die, mede gevoed door extreemrechtse ideeën, online dreigen met geweld. Hoewel de ernst en vooral de waarschijnlijkheid van de dreiging niet in alle gevallen heel groot lijkt, blijft het een punt van aandacht. Een copycat-aanslag zoals in Christchurch is voorstelbaar, aldus de NCTV.
De vele kleine groeperingen zijn nog steeds erg versplinterd en hebben geen aansprekende leiders. Ze zijn doorgaans ook niet gewelddadig. Maar online is er volgens de NCTV wel veel rechts-extremisme zichtbaar.
Risico van een eenling
Een terroristische aanslag vanuit bekende rechts-extremistische groepen ligt in Nederland niet in de lijn der verwachting. Maar de mogelijkheid dat een Nederlandse eenling online radicaliseert, vindt de NCTV voorstelbaar.
De rechts-terroristische aanslag in Christchurch van 15 maart 2019 leidde in hetzelfde jaar ook tot copycat-aanslagen in de VS, Duitsland en Noorwegen. Toch was 2019 in vergelijking met andere jaren geen bijzonder gewelddadig jaar in West-Europa, wat betreft rechts-extremistisch geweld.
De NCTV signaleert dat er een geheel nieuwe generatie rechts-extremisten is opgestaan. Ze ontmoeten elkaar via internet en communicatie-apps. Deze generatie zal volgens de NCTV niet snel lid worden van een in hun ogen ouderwetse groep. Ze delen hun gedachtengoed via kanalen als Telegram, Instagram en Discord.
Daarin schuilt juist het gevaar, zegt de NCTV. Zij kunnen online onder de radar blijven en zouden makkelijker op te sporen zijn als ze zich aansloten bij de bekende rechts-extremistische organisaties.
Trainingskampen
Verscheidene Europese landen constateren dat neonazi’s deelnemen aan paramilitaire trainingen in trainingskampen in landen in Oost-Europa, waaronder Rusland. Deze kampen zouden worden georganiseerd door de neonazibeweging Russian Imperial Movement (RIM). Die organisatie is in april dit jaar door de VS aangemerkt als buitenlandse terroristische organisatie. Leden van deze beweging mogen de VS niet in.
Er zijn volgens de NCTV geen aanwijzingen dat Nederlanders hebben meegedaan aan dergelijke trainingskampen. Het Amerikaanse Soufan Center zei eerder dat dit wel het geval was. Volgens een onderzoeker hebben zeker acht Nederlanders gevochten in Oost-Oekraïne. Na de ramp met vlucht MH17 is de interesse vanuit Nederland voor Oekraïne afgenomen, zegt het Soufan Center.
Telegraaf 15.10.2020 In Nederland bestaat nog steeds kans op een aanslag, met name door radicale eenlingen zoals tramschutter Gökmen T. Dat is een van de bevindingen van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het nieuwe Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, dat drie keer per jaar verschijnt. In de gevangenis Zwolle komt een afdeling voor vrouwelijke jihadisten om de dreiging te verminderen.
Het dreigingsniveau blijft op 3 staan, dat betekent dat aanslagen ’voorstelbaar’ zijn, schrijft de NCTV. Maar de dreiging kan weer toenemen als gevangenen van de Terroristenafdelingen (TA’s) van de gevangenissen vrijkomen.
In Zwolle is ruimte gemaakt voor tien vrouwelijke jihadisten. Dat is nodig om te voorkomen dat er nieuwe jihadnetwerken ontstaan onder de inmiddels tientallen gevangenen op de TA’s van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. Meer jihadbruiden worden de komende tijd terugverwacht uit Syrië.
Ophitsing
De vrees bestaat dat de gevangenissen het zicht kwijtraken op die netwerken. Jihadisten kunnen daardoor ook na hun vrijlating de veiligheid in Nederland bedreigen. Het aantal TA-plekken wordt uitgebreid om een betere onderverdeling te kunnen maken tussen leiders en meelopers. Zo wordt ook onderlinge ophitsing verminderd. De vrouwen krijgen om die reden ook een aparte plek.
De NCTV benadrukt dat het nodig is om druk uit te blijven oefenen op de ongeveer vijfhonderd jihadsympathisanten in Nederland, zodat terroristen die vrijkomen uit de TA geen voedingsbodem meer krijgen als ze opnieuw het verkeerde pad op willen. Daar is minder weerklank voor nu de afgelopen tijd de Nederlandse extremistenscene versnipperd is geraakt. Het kalifaat is ingestort en er zijn geen aansprekende leiders.
Nederlandse jihadi’s maken bovendien ruzie over de kwestie van ’takfir’, verkettering. De aanhangers van de Saoedische sjeik Hazimi, enkele tientallen in Nederland, vinden dat moslims andere gelovigen makkelijk als afvallige mogen bestempelen. De Hazimi’s zijn nog strenger dan de IS-aanhangers, die wat terughoudender zijn met verkettering van andere moslims. De twee stromingen staan lijnrecht tegenover elkaar. Ook onder vrouwelijke jihadsympathisanten is er veel discussie over wie afvallig is en wie niet, aldus de NCTV.
Oliedollars
Ook van invloed op het jihadwereldje in Nederland is de nieuwe koers van Saoedi-Arabië. Met miljarden aan oliedollars verspreidt dat land al tientallen jaren het strenge salafisme, maar sinds kort propageert de Saoedische overheid in eigen land een gematigde islam. „Met nadruk op veranderingen in het maatschappelijk leven en op een geloof als individuele beleving in plaats van collectieve zaak”, schrijft de NCTV.
Ook zoekt het land meer aansluiting bij het Westen. Die koerswijzigingen leiden tot woede bij Nederlandse salafisten, die zich nu liever richten op de Turkse president Erdoğan als boegbeeld van de zuivere islam.
In 2015 werd station Rotterdam centraal ontruimd toen de politie een verdachte uit de Thalys haalde die vanuit Parijs arriveerde. Ⓒ ANP/HH
„Onder sommige Nederlandse jihadisten leeft nog altijd de intentie om in Nederland een aanslag te plegen”, schrijft de terrorismebestrijder, „maar ze handelen er momenteel niet naar.” Toch vonden in Europa in de eerste helft van 2020 meer aanslagen plaats dan in heel 2019. Het aantal dodelijke slachtoffers lag de helft lager. „Het huidige type aanslagen lijkt doorgaans provisorisch van aard.”
Er zijn vorig jaar zeker veertien aanslagen voorkomen in Europa, stelt Europol. Recent werden in Duitsland vijf Tadzjieken aangehouden die een aanslag voorbereidden. En op 31 augustus 2020 werden om dezelfde reden drie jihadisten in Noord-Macedonië aangehouden, voormalige Syriëgangers. „Van dergelijke gefrustreerde uitreizigers gaat een potentiële aanslagdreiging uit.”
Behalve naar jihadisten kijkt de NCTV ook naar extreem-rechts. „De dreiging van extreemrechts terrorisme is in Europa over het algemeen laag.”
Anti-overheidssentimenten, al dan niet gemengd met complottheorieën over corona, zijn een nieuwe bron van zorg.
NU 15.10.2020 Behalve de brede en gevarieerde activistische bovenlaag bij de antilockdownprotesten, is er ook een “radicale onderstroom met soms extremistische gedragingen”, schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een nieuw dreigingsbeeld, dat elk kwartaal wordt gepubliceerd. Eenzelfde soort verharding ziet de NCTV bij een kleine kern van de boerenprotesten.
Sinds de uitbraak van het coronavirus weten mensen elkaar online en offline te vinden om het overheidsbeleid af te wijzen. Die afwijzing gebeurt niet zozeer vanuit “ideologische motieven”, maar vanwege gevoelens van “onrechtvaardigheid, groot onbehagen of een andere werkelijkheidsbeleving”, schrijft de NCTV.
“Mensen die de overheid, wetenschap en traditionele media al langer wantrouwen, kunnen denkbeelden bevestigd zien in complottheorieën en desinformatie”, aldus de NCTV. Sociale media spelen daarbij volgens het rapport een faciliterende en mobiliserende rol.
Hoewel er een brede en gevarieerde bovenlaag is, waarschuwt de NCTV ook voor een radicale onderstroom, die soms “extremistische gedragingen” kan vertonen, zoals het “belagen van journalisten en politici of het intimideren van politiemensen”.
Complottheorieën verspreiden zich naar de mainstream
De NCTV ziet ook hoe de complottheorieën zich sinds de uitbraak van het coronavirus sneller verspreiden van de marges van het internet naar de mainstreamkanalen. “Er is een (online) context ontstaan waarbinnen de drempel om tot extremistische gedragingen te komen wordt verlaagd. Deze context versterkt polarisatie en leidt in een enkel geval tot verharding, intimidatie of (oproepen tot) geweld.”
De antilockdownprotesten zijn in Nederland qua omvang en ongeregeldheden nog niet zo groot als in Duitsland, zegt de NCTV. Maar ze kunnen wel nog leiden tot gewelddadige verstoringen.
Boerenprotesten ‘kleiner en grimmiger’
Diverse groepen burgers zoeken ook aansluiting bij bijvoorbeeld de aanhoudende boerenprotesten. Die worden volgens de NCTV “kleinschaliger en grimmiger”. Bij een gedeelte van de boeren is “sprake van een zekere verharding”, bijvoorbeeld door het “uiten van dreigementen richting politici, journalisten en andersdenkende medeboeren.”
“Aansluiting bij verschillende groepen met verschillende grieven, verbonden door antioverheidsdenken, kan verharding in de hand werken”, zegt de NCTV, die er op wijst dat de “ultraconservatieve uitgeverij De Blauwe Tijger, een doorgeefluik van antioverheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën”, geld doneert aan een boerenactiegroep.
Debat over racisme kent scherpe randen
De NCTV stelt ook vast dat de antiracismeprotesten in Nederland “in tegenstelling tot andere landen” vreedzaam verliepen zonder plunderingen, brandstichtingen of het omvertrekken van standbeelden. Wel kent het debat over racisme aan verschillende kanten “scherpe randen”. Enkele individuen en kleine groepjes zouden tekenen van verharding vertonen.
“Dit uit zich bijvoorbeeld in de uitsluiting van andersdenkenden van debat en de bekladding van standbeelden”, aldus het rapport, “maar ook intimidatie en het openlijk en heimelijk bedreigen van tegenstanders en politie”.
Deze acties worden volgens de NCTV voornamelijk beantwoord door enkele gekende extreemrechtse groepjes, “die op weinig succesvolle wijze” proberen “mee te liften op actuele maatschappelijke thema’s”.
Grootste dreiging blijft uitgaan van jihadisme
De belangrijkste terroristische dreiging blijft overigens nog altijd uitgaan van jihadisten, schrijft de NCTV in de rapportage. De directe dreiging lijkt dit jaar wel enigszins afgenomen, het komt met name vanuit eenlingen. Het dreigingsniveau blijft op drie van vijf staan. Dat wil zeggen dat een terroristische aanslag in Nederland ‘voorstelbaar’ is.
NOS 15.10.2020 Sinds de uitbraak van het coronavirus is de maatschappelijke onrust zichtbaarder geworden, zowel op straat als op sociale media. Complottheorieën verspreiden zich snel. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Pieter-Jaap Aalbersberg, schrijft in zijn nieuwe Dreigingsanalyse dat er veel verschillende polariserende groepen en individuen online actief zijn die elkaar vinden in het afwijzen van de overheid en het overheidsbeleid. In de Dreigingsanalyse wordt specifiek gewezen op de rol van de stichting de Blauwe Tijger, die “een ultraconservatieve uitgeverij” wordt genoemd.
Volgens de terrorismebestrijders steunt deze stichting de protestacties van boeren financieel. De Blauwe Tijger wordt gezien als een doorgeefluik van anti-overheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën. De NCTV ziet er een van de organisaties in die de polarisatie in de samenleving versterken.
Dat geldt ook voor een man die niet bij naam wordt genoemd en die in juli werd aangehouden. Hij beweegt zich volgens de NCTV binnen het online milieu van anti-overheidsactivisten en complotdenkers, waar hij zich manifesteert als voorman van een groep met 12.500 volgers op Facebook. Ook is hij actief in verschillende Telegramgroepen en verzet hij zich tegen de coronamaatregelen door te zinspelen op ‘burgerarresten’ van volksvertegenwoordigers en RIVM-medewerkers.
Radicale onderstroom
De NCTV signaleert een activistische bovenlaag, die relatief breed en gemêleerd is. Maar daarnaast is er een “radicale onderstroom met extremistische gedragingen”. Deze mensen belagen politici en journalisten, intimideren politiemensen of publiceren online lijsten met privé-adressen van politieagenten en politici.
De verspreiding van dit soort informatie op online platforms is niet ongevaarlijk, schrijft de NCTV. De drempel voor extremistisch gedrag wordt verlaagd. Het versterkt polarisatie en leidt soms tot verharding, intimidatie en geweld of oproepen daartoe. Concreet voorbeeld daarvan is het in brand steken van zendmasten door mensen die het nieuwe mobiele datanetwerk 5G wantrouwen.
Geen ideologie
De NCTV ziet weinig samenhang tussen de verschillende groepen die de straat op gaan. Op de demonstraties komen mensen af die om uiteenlopende redenen protesteren. Dat doen ze vaak niet uit ideologische overtuigingen, aldus de NCTV. Ze worden gedreven door “gevoelens van onrechtvaardigheid, groot onbehagen of een andere werkelijkheidsbeleving”.
Ze zijn bijvoorbeeld tegen de tijdelijke coronawet uit vrees voor ontwrichtende gevolgen van de maatregelen voor ouderen en families. Daarnaast zijn het zzp’ers die hun inkomen zien wegvallen of complotdenkers.
Ook hooligans misbruiken de demonstraties, signaleert de NCTV. Groepen voetbalsupporters die doorgaans de strijd zoeken met elkaar spannen samen om bij protesten met de politie te vechten. Dat deden ze niet alleen bij anti-lockdown-protesten, maar ook bij antiracisme-demonstraties afgelopen voorjaar.
Diverse groepen burgers zoeken verder aansluiting bij bijvoorbeeld de aanhoudende boerenprotesten. In tegenstelling tot de grootschalige acties van vorig jaar wordt het boerenprotest kleinschaliger en grimmiger. Bij een deel van de boeren is sprake van verharding, bijvoorbeeld door het uiten van dreigementen aan het adres van politici, journalisten en boeren met andere opvattingen.
Tekenen van verharding
Ook bij de antiracisme-activisten ziet de NCTV een verharding. Onder de noemer ‘Black Lives Matter NL’ worden demonstraties georganiseerd door een coalitie van al langer bestaande actiegroepen tegen racisme en discriminatie. Bij die betogingen werden onderwerpen als institutioneel racisme, politiegeweld, het koloniale verleden, slavernij, Zwarte Piet en discriminatie in brede zin aan de kaak gesteld.
Maar in tegenstelling tot in andere landen waren de antiracismedemonstraties in Nederland in het algemeen vreedzaam. Ze gingen niet gepaard met plundering, brandstichting of het omvertrekken van standbeelden. Wel vertonen sommige activisten en “kleine identitaire groepjes” volgens de NCTV tekenen van verharding. Zij willen bijvoorbeeld niet met andersdenkenden in debat en bekladden standbeelden die in hun ogen symbool zijn van racisme en kolonialisme. Ook intimideren ze openlijk en heimelijk tegenstanders en politie.
Online verspreiden actievoerders videofragmenten van aanhoudingen van zwarte mensen en discriminerende uitspraken van politieagenten in Nederland. Soms leidt dit tot het bedreigen van politiemensen.
In vergelijking met protesten zoals bijvoorbeeld in Duitsland valt het hier nog mee, constateert de NCTV. In Nederland is er een kloof tussen de hoeveelheid uitingen van ongenoegen online en wat daarvan op straat terug is te zien. Maar gerust is de NCTV niet op de anti-lockdown-protesten. “Deze protesten kunnen wel leiden tot (gewelddadige) verstoringen van de openbare orde.”
AD 15.10.2020 Binnen de brede beweging van anti-lockdowndemonstranten bestaat een radicale onderstroom met extremistische gedragingen. Zij belagen politici en journalisten, intimideren agenten en zetten privégegevens van prominenten online. Dat constateert de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het nieuwe dreigingsbeeld, dat ieder kwartaal gepubliceerd wordt.
Verschillende protestgroepen weten elkaar steeds vaker te vinden bij diverse protesten. ,,Dit gebeurt niet zozeer uit ideologische motieven, maar vanwege gevoelens van onrechtvaardigheid, groot onbehagen of een andere werkelijkheidsbeleving”, aldus de NCTV. Onder hen bevinden zich onder meer zowel links- als rechts-extremisten, boeren en voetbalhooligans. ,,Aansluiting van verschillende groepen met verschillende grieven, verbonden door anti-overheidsdenken, kan verharding in de hand werken”, waarschuwt de NCTV.
Complottheorieën
,,Mensen die de overheid, wetenschap en traditionele media al langer wantrouwen kunnen hun denkbeelden bovendien bevestigd zien in complottheorieën, misinformatie (onbewust, red.) en desinformatie (bewust, red.).” Sinds de uitbraak van het coronavirus verspreiden complottheorieën zich sneller van de marges van het internet naar mainstreamkanalen, merkt de NCTV op. ,,Er is een (online) context ontstaan waarbinnen de drempel om tot extremistische gedragingen te komen wordt verlaagd. Deze context versterkt polarisatie en leidt in een enkel geval tot verharding, intimidatie of (oproepen tot) geweld.”
Hoewel de anti-lockdownprotesten in Nederland zowel qua omvang als ongeregeldheden bij lange na niet zo groot zijn als bijvoorbeeld in Duitsland, kunnen deze wel leiden tot gewelddadige verstoringen van de openbare orde, aldus de NCTV. Al stelt de dienst wel dat er een ‘groot verschil is tussen de digitale uitingen van ongenoegen en de omvang van protesten in de fysieke ruimte’. Met andere woorden: maar weinig mensen die zich online boos maken, komen ook daadwerkelijk naar een demonstratie toe.
Dreiging van eenlingen
,,Momenteel zijn er geen aanwijzingen dat personen in Nederland een aanslag voorbereiden. Wel is het voorstelbaar dat een eenling overgaat tot het plegen van een aanslag. De afgelopen jaren zijn aanslagen in Europa veelal door eenlingen gepleegd, bij wie extremistisch gedachtegoed gepaard kan gaan met psychosociale of psychiatrische problemen’’, schrijft de terrorismebestrijder. Daarmee doelt ze op alle vormen van dreigende terrorisme.
De belangrijkste terroristische dreiging blijft nog altijd uitgaan van jihadisten, schrijft de NCTV in de rapportage. De directe dreiging lijkt dit jaar wel enigszins afgenomen, het komt met name vanuit eenlingen. ,,In 2020 zijn geen aanslagvoorbereidingen door jihadisten in Nederland vastgesteld. De directe geweldsdreiging die van de Nederlandse jihadistische beweging uitgaat, lijkt in 2020 enigszins afgenomen.”
Dreigingsniveau 3 van 5
Het dreigingsniveau blijf op drie van vijf staan. Dat wil zeggen dat een terroristische aanslag in Nederland ‘voorstelbaar’ is.
RTL 15.10.2020 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, de NCTV, waarschuwt voor complottheorieën en desinformatie over het coronavirus. Dat staat in het nieuwe dreigingsbeeld. Radicale complotdenkers bedreigen politici, journalisten en agenten en dat kan leiden tot een ‘geweldsdaad’.
“Eenlingen zouden vanuit een combinatie van extremistisch gedachtegoed, mogelijk psychosociale of psychische problemen en maatregelen in het kader van Covid-19 juist eerder tot een geweldsdaad kunnen overgaan”, zegt de NCTV.
Sinds de coronacrisis is er meer maatschappelijk ongenoegen, zowel online als offline. “Een deel van de verschillende groepen en individuen vindt elkaar in het afwijzen van de overheid of overheidsbeleid”, zegt NCTV. Er zijn ‘gevoelens van onrechtvaardigheid, groot onbehagen of een andere werkelijkheidsbeleving’.
“Mensen die de overheid, wetenschap en traditionele media al langer wantrouwen, kunnen hun denkbeelden bevestigd zien in complottheorieën en desinformatie. Sociale media fungeren als een soort blaasbalg”, aldus het dreigingsbeeld.
Radicale onderstroom
Volgens de NCTV gaat het om een ‘relatief brede, activistische bovenlaag’, maar is er ook een ‘een radicale onderstroom met soms extremistische gedragingen, zoals het belagen van journalisten en politici of, het intimideren van politiemensen’. Op digitale platforms kan een eenling mogelijk radicaliseren door contacten met gelijkstemden.
Het dreigingsniveau blijft ongewijzigd en wordt vastgesteld op niveau 3. Dat betekent dat een terroristische aanslag in Nederland voorstelbaar is, maar dat er geen aanwijzingen zijn dat nu een concrete aanslag wordt voorbereid.
Viruswaarheid-voorman: ‘Die extremisten zitten niet bij ons’
Willem Engel is een van de gezichten van het verzet tegen coronamaatregelen met zijn actiegroep Viruswaarheid. Zijn organisatie, die demonstreert en actievoert, houdt zich volgens hem verre van elke vorm van geweld. “Viruswaarheid is altijd helder geweest: wij strijden met geduld en liefde, en verwerpen elke vorm van geweld.”
Hoewel Engel zich daar zelf van distantieert, beklagen Tweede Kamerleden zich over bedreigingen en intimidatie door activisten die de laatste weken in Den Haag demonstreren tegen de coronamaatregelen. Onder de demonstranten bevinden zich ook actievoerders van Viruswaarheid.
Engel ziet net als de NCTV dat er sinds de coronacrisis meer maatschappelijk ongenoegen is, zowel online als offline. Of de Viruswaarheid-voorman zelf contact heeft met de groep van extreme critici? “Nee, daar is geen contact mee. Ze zitten niet bij ons.” Wel is Engel in het verleden wel eens door mensen benaderd. “We krijgen ook te maken met druk uit dit soort radicale groepen. Die vinden dat alles harder en militanter moet.”
Engel zelf ligt naar eigen zeggen vooral onder vuur van de ‘overheidsvolgers’, zoals hij ze noemt. “Van die mensen krijg ik de meeste haatmail en bedreigingen. Op straat wordt er naar me geschreeuwd dat ik van de ‘controlled opposition’ ben. Laatst zei iemand tegen me dat de rode schoenen die ik droeg, bewezen dat ik van de illuminatie was. Dat soort mensen is vooral verward. Dat is verontrustend.”
“Ik heb ook nog een aanvaller voor mijn deur gehad”, zegt Engel. Begin deze maand arresteerde de politie een man die Engel aan het opwachten was bij zijn huis en een ruit insloeg.
RO 15.10.2020 Op dit moment zijn er in Nederland personen die radicaliseren of sterk geradicaliseerd zijn en een dreiging kunnen vormen. Alhoewel er geen aanwijzingen zijn dat mensen in Nederland een aanslag voorbereiden, blijft het voorstelbaar dat dit kan gebeuren. Aanslagen in Europa zijn doorgaans provisorisch, worden gepleegd door eenlingen en kennen weinig slachtoffers. De jihadistische dreiging is geenszins verdwenen. Daarom blijft het dreigingsniveau op 3 van de 5 staan. Dat blijkt uit het 53ste Dreigingsbeeld van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Gepolariseerd debat met scherpe randen
Sinds de uitbraak van het coronavirus heeft het maatschappelijk ongenoegen zich zowel online als offline verder gemanifesteerd. Een deel van de verschillende groepen en individuen vindt elkaar in het afwijzen van de overheid of overheidsbeleid. Dit gebeurt niet zozeer vanuit ideologische motieven, maar vanwege gevoelens van onrechtvaardigheid, groot onbehagen of een andere werkelijkheidsbeleving. Mensen die de overheid, wetenschap en traditionele media al langer wantrouwen, kunnen hun denkbeelden bevestigd zien in complottheorieën en desinformatie. Sociale media spelen daarbij een faciliterende en mobiliserende rol en fungeren als een soort blaasbalg. Behalve de relatief brede, gemêleerde activistische bovenlaag, bestaat er een radicale onderstroom met soms extremistische gedragingen, zoals het belagen van journalisten en politici of, het intimideren van politiemensen.
Rechts-extremistische geweldsdreiging is voorstelbaar
De uitbraak van het coronavirus en de genomen maatregelen om het virus onder controle te krijgen, hebben niet geleid tot een verhoogde dreiging van rechts-extremisme in Nederland. Gekende groepen hebben doorgaans geringe invloed, zijn verdeeld en zoeken voornamelijk aansluiting bij actuele thema’s. De ontwikkelingen online staan hier los van: juist op digitale platforms kunnen eenlingen mogelijk radicaliseren door contacten met gelijkstemden. Een aanslag uit rechts-extremistische hoek blijft vooral vanwege online ontwikkelingen voorstelbaar.
Opleving ISIS in Syrië en Irak
Vergeleken met vorig jaar vertoont ISIS verhoogde activiteit in Syrië en Irak. Sinds de val van ‘het kalifaat’ is de aanslagdreiging verminderd, maar niet verdwenen. ISIS heeft nog steeds de ambitie aanslagen te plegen in Europese landen. Daartoe probeert de groepering structuren en netwerken op te zetten, waarbij sympathisanten en aanhangers binnen Europa een rol kunnen spelen en in contact kunnen komen met ISIS-leden in Syrië. De coronapandemie heeft de mogelijkheid voor uitreizigers om terug te keren naar Europa tijdelijk ingeperkt
Jihadistische beweging in Nederland verdeeld, maar onvoorspelbaar
De directe geweldsdreiging die van de Nederlandse jihadistische beweging uitgaat, lijkt enigszins afgenomen door sociale en ideologische versplintering, demotivatie en het ontbreken van krachtige leiders en aanjagers. De meeste activiteiten zijn geweldloos, maar de dreiging onvoorspelbaar. Onder sommige Nederlandse jihadisten leeft nog altijd de intentie om in Nederland een aanslag te plegen. Waakzaamheid voor enkelingen uit de beweging blijft geboden. De komende jaren zijn bepalend voor de jihadistische beweging. Als deze verder desintegreert kan dat leiden tot een krimp en een minder ontvankelijke omgeving voor jihadisten die uit gevangenschap terugkeren in de samenleving. Dat betekent aanhoudende overheidsdruk en onverminderde inzet van repressieve maatregelen.
Politiek-salafistische aanjagers zetten hun activiteiten voort
Aanjagers proberen hun politieke slagkracht te versterken door hun achterban te voeden en te mobiliseren. Zowel voor individuele zaken, zoals solidariteit met de imam van de Haagse as-Soennah moskee, of de ontslagen directeur van het Cornelius Haga Lyceum, als voor politieke vraagstukken, zoals het rapport van de Parlementaire Onderzoekscommissie Ongewenste Beïnvloeding (POCOB).
AD 14.10.2020 De rechter moet ‘radicale of extremistische organisaties’ die de samenleving bedreigen of de democratie omver willen werpen sneller kunnen verbieden. De Tweede Kamer heeft vandaag een wet aangenomen die jaren van procederen moet verkorten. De wens voor zo’n wet leefde al langer, met name bij het CDA, en speelde op na optredens van Sharia4Holland.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de subsidie aan het Europees Vredesinstituut nog niet stopgezet, nadat bleek dat dit Brusselse instituut met Nederlands geld een adviseur inhuurde die jarenlang actief was bij de Syrische jihadistische strijdgroep Ahrar al-Sham. Minister Sigrid Kaag wacht daarvoor eerst op opheldering van het Europees Vredesinsituut.
Volgens minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) kan de wet ‘jaren van procederen’ voorkomen. Een verbod zou met de wet in de hand ‘sneller en effectiever’ moeten kunnen verlopen.
Minister Dekker: ,,We moeten een duidelijke grens trekken als vrijheden door radicale of extremistische organisaties misbruikt worden om onze rechtsstaat en democratische waarden aan te tasten. Tolerant zijn tegen intolerantie kunnen we ons simpelweg niet veroorloven. We maken het daarom mogelijk om sneller en effectiever in te grijpen tegen zulke organisaties als het nodig is, waar zoiets nu nog jarenlange procedures vergt.”
Bewijs
De wet zal nog wel een test krijgen in de rechtbank. Het omschrijft namelijk dat een organisatie verboden zou moeten kunnen worden als deze ‘aanzet tot haat en geweld of een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid’. Deels staat dat al in andere wetten, maar de wet geeft volgens het kabinet meer houvast aan het Openbaar Ministerie en de rechtspraak.
Bestuurders
Groot verschil is ook dat de huidige wetten zich richten op organisaties, straks kunnen ook bestuurders worden geraakt. Leidinggevenden van verboden organisaties krijgen ‘in principe een bestuursverbod van drie jaar of meer’. ,,Dit voorkomt dat zij ongehinderd door kunnen gaan met hun antidemocratische activiteiten in een andere organisatie. Ook kan de rechter het bevel geven tijdens de procedure activiteiten van een organisatie stop te zetten, waarbij het strafbaar wordt als je zo’n verbod negeert’’, laat het ministerie weten.
Wie na een definitief verbod toch nog doorgaat, kan straks een gevangenisstraf van twee jaar krijgen. Nu is dat nog één jaar.
RO 14.10.2020 Op het moment dat radicale of extremistische organisaties de samenleving ernstig bedreigen of de rechtsorde omver willen werpen, moeten we snel kunnen ingrijpen door zulke organisaties door de rechter direct te laten verbieden. Nu kost dat soms jaren procederen en dat gaat straks sneller en effectiever. Het wetsvoorstel van minister Dekker (Rechtsbescherming) dat dit mogelijk maakt, is aangenomen door de Tweede Kamer. Dat is belangrijk, want bedreigingen van deze organisaties zijn de afgelopen jaren toegenomen.
Minister Dekker:
“We moeten een duidelijke grens trekken als vrijheden door radicale of extremistische organisaties misbruikt worden om onze rechtsstaat en democratische waarden aan te tasten. Tolerant zijn tegen intolerantie kunnen we ons simpelweg niet veroorloven. We maken het daarom mogelijk om sneller en effectiever in te grijpen tegen zulke organisaties als het nodig is, waar zoiets nu nog jarenlange procedures vergt.”
Verlichting bewijs
Om effectiever de strijd tegen antidemocratische organisaties aan te gaan, maakt de wet concreter wat in Nederland in strijd is, of kan zijn, met de openbare orde. Officieren van justitie kunnen daardoor eenvoudiger dan nu het geval is, bewijzen dat een organisatie moet worden verboden, bijvoorbeeld omdat deze aanzet tot haat en geweld of een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. En de rechter krijgt meer houvast als hij een beslissing moet nemen over zo’n verzoek van het Openbaar Ministerie. Zo maken we het makkelijker om organisaties die onze samenleving dreigen te ontwrichten te verbieden en ontbinden.
Bestuursverbod
In de bestaande wetgeving ligt de nadruk alleen op organisaties, waarbij we individuen niet op de korrel kunnen nemen. Dit gaat veranderen. Leidinggevenden van verboden organisaties krijgen in principe een bestuursverbod van drie jaar of meer. Dit voorkomt dat zij ongehinderd door kunnen gaan met hun antidemocratische activiteiten in een andere organisatie. Ook kan de rechter het bevel geven tijdens de procedure activiteiten van een organisatie stop te zetten, waarbij het strafbaar wordt als je zo’n verbod negeert. Zo voorkomt het wetsvoorstel dat ongewenste activiteiten binnen een organisatie worden voortgezet totdat de verbodenverklaring en ontbinding onherroepelijk zijn.
Verdubbeling straf
Wie na een definitief verbod toch nog doorgaat, kan straks een gevangenisstraf van twee jaar krijgen. Nu is dat nog één jaar.
Een deel van de Nederlandse jihadistische beweging heeft nog steeds de intentie om een terroristische aanslag te plegen. Dat leidt soms zelfs tot concrete plannen. Uit rechts-extremistische hoek komt de mogelijke dreiging van eenlingen.
Telegraaf 08.10.2020
23.09.2020
AD 26.06.2020
Telegraaf 13.05.2020
AD 08.05.2020
Telegraaf 08.05.2020
Een terroristische aanslag in Nederland is dus nog steeds voorstelbaar. Daarom blijft het dreigingsniveau op 3 van de 5 staan. Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk. Dat blijkt uit het 52ste Dreigingsbeeld van de NCTV.
Opleving van rechts-extremisme
De geheime dienst AIVD ziet een opleving van rechts-extremisme wereldwijd. In zijn jaarverslag over 2019 staat dat rechts-extremisten elkaar vinden op websites en van daaruit uitgenodigd worden voor besloten groepen. Dat kan leiden tot radicalisering en geweld.
De AIVD noemt in deze context de Nederlandse “alt-rechtsbeweging” Erkenbrand ‘een voorbeeld van een organisatie die met democratische middelen ondemocratische doelstellingen nastreeft’. ,,Deze Nederlandse alt-rechtsbeweging volgens de inlichtingendienst “als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt”.
AD 02.09.2020
De politie en Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) hadden 2,5 jaar lang een informant in de extreemrechtse partij Nederlandse Volks-Unie (NVU), schrijft NRCdinsdagavond 07.07.2020. De krant sprak met Richard Prein, tot eind vorig jaar een naaste medewerker van NVU-leider Constant Kusters.
Hij werkte van juni 2017 tot eind 2019 als informant. Hij was ‘kringleider’ van de provinciale afdeling van de partij in Noord-Brabant. In 2018 verkozen leden van de NVU hem tot ‘Activist van het jaar’. Terwijl hij extremistische activiteiten organiseerde, hielden de politie en de AIVD toezicht.
Prein gaf de politie en de AIVD onder meer inzicht in de verhouding tussen extreemrechts en Forum voor Democratie en vertelde over dreigende confrontaties tussen linkse en rechtse activisten. Ook infiltreerde hij bij de neonazistische partij Racial Volunteer Force (RVF).
Aanslag synagoge Oekraïne
Een man met een bijl heeft dinsdagochtend geprobeerd toe te slaan in een synagoge in Oekraïne. De beveiliger van de synagoge, van wie het salaris volledig wordt betaald vanuit Nederland, wist het slagwapen met gevaar voor eigen leven afhandig te maken.
De aanslagpleger is weggevlucht en is nog niet opgepakt door de politie. In de synagoge waren vanwege corona maar vier mensen aanwezig. De beveiliger is lichtgewond geraakt aan zijn nek en hand.
Ruim negen maanden na zijn mislukte aanslag op een synagoge in het Duitse Halle, waarbij hij twee mensen doodschoot, staat de vermeende schutter voor de rechter. Stephan Balliet (28) wordt verdacht van tweevoudige moord en 68 pogingen daartoe. ,,Het was allemaal niet zo gepland’’, verklaarde hij tegenover de rechtbank.
De kleine, kale twintiger werd met handen en voeten geboeid door zes zwaar bewapende politiemensen met bivakmutsen op de rechtszaal in Maagdenburg binnengeleid. Het proces gaat gepaard met uiterst strenge veiligheidsmaatregelen, vanwege de extreemrechtse achtergrond van de verdachte. De aanslag op de synagoge geldt, ondanks de mislukking ervan, als een van de zwaarste antisemitische aanvallen in het naoorlogse Duitsland. Balliet handelde vanuit een antisemitische, racistische en xenofobe achtergrond.
Iron March
Deze nieuwssite schreef recent nog over een groep Nederlanders die actief waren op het neo-nazistische webforum Iron March. Op dat forum waren ook Amerikaanse rechts-extremisten aanwezig die later zijn aangeklaagd voor meerdere racistische moorden. Vandaag kwam ook een inwoner van Den Haag voor de rechter die gezegd zou hebben ‘te hebben gesmuld van de aanslag in Christchurch’ en ook een moskee zou hebben willen aanvallen.
Terrorist Cornelis R.
Een 58-jarige beveiliger van de Haagse vervoerder HTM is woensdag 13.05.2020 door de rechtbank veroordeeld tot twee jaar cel, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Hij krijgt de straf voor het dreigen met een terroristisch misdrijf en verboden wapenbezit.
Tegen de man was door het Openbaar Ministerie (OM) drie jaar onvoorwaardelijk geëist. De straf valt lager uit omdat de rechter van mening is dat de man niet klaar was om zijn plannen tot uitvoer te brengen.
De man vertelde op 30 september 2019 dat hij had “zitten smullen” van de beelden van de aanslagen eerder dat jaar op twee moskeeën in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch waarbij in totaal 51 doden vielen.
Veroordeling medeplichtigheid Hashem Abedi zelfmoordaanslag bij de Manchester Arena 2017
De aanslag vond plaats op het moment dat ouders hun kinderen kwamen ophalen. Er vielen 22 doden en ruim tweehonderd mensen, waaronder kinderen, raakten gewond. De aanslag werd later opgeëist door IS.
Sommige ouders huilden volgens BBC News toen ze in de rechtbank vertelden over het verlies van hun kinderen. Ook hielden mensen daar foto’s omhoog van jonge slachtoffers. De moeder van een omgekomen meisje noemde de aanslag een ‘gruwelijke en laffe daad die onze levens voor altijd heeft veranderd’.
Hashem Abedi heeft zijn broer Salman aangemoedigd en geholpen en was daarom al schuldig bevonden aan 22-voudige moord. Voor de 22 moorden was de man al veroordeeld, nu weet hij ook zijn straf.
Volgens een onderzoekscommissie zijn er meerdere fouten gemaakt, meldt The Guardian. “Potentiële kansen om de aanslag te verijdelen, zijn gemist”, zei Dominic Grieve, voorzitter van de onderzoekscommissie ISC.
Enkele fouten die gemaakt zijn:
De Britse inlichtingendienst en de antiterrorismedienst hebben geen actie ondernomen nadat Abedi een bekende extremist had opgezocht in de gevangenis.
De Britse inlichtingendienst heeft Abedi geen reisbeperkingen opgelegd, waardoor hij eenvoudig naar Engeland terug kon vliegen om de aanslag te plegen.
Abedi stond op de lijst om weer gecontroleerd te worden door de inlichtingendienst, maar door langzaam handelen gebeurde dat te laat.
Abedi is nooit doorgeschoven naar het zogenoemde ‘prevent-programma’.
Onderzoeker Grieve: “Dit is onacceptabel. Er zijn fundamentele fouten gemaakt in het behandelen van deze zaak. Deze aaneenschakeling van fouten vraagt om een uitgebreide verantwoording van het ministerie van Binnenlandse Zaken.”
AD 11.07.2020
Syrische asielzoeker vrijgesproken van deelname aan jihadgroep
De Syrische asielzoeker Maher A. is door het gerechtshof in Den Haag 10.07.2020 vrijgesproken van deelname aan een terroristische organisatie. De rechtbank had hem daar eerder nog tot vier jaar cel voor veroordeeld. Volgens justitie maakte A. in Syrië, voordat hij naar Nederland kwam, onderdeel uit van de jihadgroep Jabhat al Nusra. Het Hof stelt nu dat daar geen bewijs voor is.
Maher A. (nu 26) en zijn neef Qusai A. (29) kwamen in 2015, op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis, als asielzoekers vanuit Syrië naar Nederland en kregen een verblijfsvergunning en woonruimte.
De twee werden eind november 2017 opgepakt in hun respectievelijk woonplaatsen Bergen op Zoom en Arnhem. Justitie startte een onderzoek na een tip van inlichtingendienst AIVD: de twee zouden in Syrië sympathie hebben getoond voor Jabhat al Nusra, een jihadistische groepering die toen gold als het lokale filiaal van terreurgroep Al Qaeda.
Student in Damascus
De rechtbank in Rotterdam veroordeelde de twee neven eind 2018 tot vier en negen jaar cel voor het lidmaatschap van een terroristische organisatie en omdat ze, toen ze in Nederland waren, nog een derde Syrische vriend naar Nederland gesmokkeld zouden hebben. Het gerechtshof zetten vrijdag een streep door de veroordeling van Maher (vier jaar): er is geen bewijs dat hij bij Jabhat al Nusra zat. Volgens zijn advocaat Frederieke Dölle was de Syriër in een deel van de periode helemaal niet in het strijdgebied aanwezig ‘maar als student in Damascus.’
Maher, die al een fors deel van de straf van vier jaar heeft uitgezeten, komt binnenkort vrij. Er loopt nog een procedure over zijn verblijfsvergunning. Bij een veroordeling voor terrorisme wordt die doorgaans ingetrokken, de vrijspraak kan dat veranderen.
De zaak van zijn neef Qusai, die negen jaar cel kreeg, werd gisteren 09.07.2020 aangehouden.
De twee neven waren de eerste Syrische asielzoekers die in Nederland werden veroordeeld omdat ze in de periode voor hun vlucht lid zouden zijn geweest van een jihadistische, terroristische organisatie. Inmiddels zijn er al zeker zeven zaken voor de rechter geweest.
Safiyya Amira Shaikh wilde veel slachtoffers maken met een aanslag op de kathedraal
Levenslang voor Britse IS-aanhanger die aanslag wilde plegen in Londense kathedraal. Een Britse aanhanger van terreurbeweging IS is op 03.07.2020 tot levenslang veroordeeld omdat ze zichzelf wilde opblazen in de bekende St Paul’s Cathedral in Londen.
In de Telegram-groep GreenB1rds, waarvan Shaikh vermoedelijk één van de beheerders was, werden ook Nederlandse doelwitten bedreigd. Zo ging er vorig jaar zomer een gefotoshopte afbeelding rond waarin de St Vituskerk in Hilversum in vlammen opging. ‘We zijn gekomen om jullie af te slachten’, stond erbij.
De 37-jarige vrouw, Safiyya Amira Shaikh, bekeerde zich in 2007 tot de islam en ontwikkelde geleidelijk extreme opvattingen. De politie kon haar in oktober arresteren nadat ze met undercoveragenten, die zich voordeden als moslimextremisten, haar plan had besproken.
Syrische terreurverdachte opgepakt in Fries azc
In het asielzoekerscentrum Balk in Friesland is een 24-jarige terreurverdachte uit Syrië aangehouden. De man zou in 2015 en 2016 lid zijn geweest van de terroristische organisatie Ahrar Al-Sham. Hij blijft de komende twee weken vastzitten, zo heeft de rechter-commissaris vandaag bepaald.
Volgens het Openbaar Ministerie zijn op de kamer van de verdachte in het azc in het Friese Balk verschillende gegevensdragers in beslag genomen.
Binnenhof
‘Terrorist’ op het Binnenhof wilde doodgeschoten worden
Het Openbaar Ministerie (OM) in Den Haag stelt dat de 39-jarige man uit Sneek die in februari 2019 met twee grote keukenmessen over het Binnenhof in Den Haag liep met de intentie om politici dood te steken, ontoerekeningsvatbaar is. De man verkeerde die week in een psychose, verklaart het OM dinsdag.
De 39-jarige Ramon A. uit Sneek, die ervan wordt verdacht dat hij op 8 februari 2019 een terroristische aanslag wilde plegen op het Binnenhof, wilde tijdens zijn daad worden doodgeschoten door de politie. Dat verklaarde de verdachte dinsdag in de rechtbank in Den Haag.
De zaak ging verder op 8 juli 2020, dan vindt de inhoudelijke behandeling plaats.
Twee neonazi’s vast na aanslag op woning activiste in Duitsland
De Duitse politie heeft twee mannen aangehouden die ervan verdacht worden een aanslag te hebben gepleegd op de woning van een 41-jarige vrouw in de buurt van Göttingen (Nedersaksen). Het gaat om rechtsextremisten van 23 en 26 jaar oud. Laatstgenoemde raakte zwaargewond doordat het explosief dat hij in de woning wilde gooien vroegtijdig ontplofte.
Duitser opgepakt voor beramen van aanslag op moslims
De Duitse justitie verdenkt een 21-jarige man uit Hildesheim van het dreigen met een aanslag waarbij doden zouden vallen. In een chatbericht op internet verwees hij naar de rechts-extremistische dader van de aanslag in Christchurch in Nieuw-Zeeland. Dat meldt het Openbaar Ministerie.
Hij was volgens het OM van plan moslims te doden. In zijn woning zijn wapens gevonden. Ook vond de politie databestanden met rechts-radicale inhoud. Uit de verklaringen die de man tot nu toe heeft afgelegd, blijkt dat hij al langere tijd met het plan rondliep om een aanslag te plegen. Daarmee wilde hij internationale media-aandacht krijgen.
Een extreme afsplitsing van terreurbeweging IS wint terrein in Nederland. De zogeheten ‘Hazimi-beweging’ geldt als nog extremer dan IS en telt naar schatting bijna honderdaanhangers in Nederland. Zij worden echter veelal over het hoofd gezien door lokale overheden, stelt onderzoeksbureau NTA.
In een rapport waarschuwt NTA, een bureau dat de veiligheidsketen adviseert en als deskundige optreedt in terrorisme-rechtszaken, voor de dreiging vanuit de Hazimi-beweging. Het gaat om een publieksversie van een rapport dat eerder besloten is gedeeld met anti-terrorismediensten.
Nu IS geen eigen staat meer heeft, heeft een deel van de jihadisten IS ingeruild voor de minstens zo gewelddadige afsplitsing, stelt het rapport. De groepering ontleent haar naam aan de Saoedische prediker Ahmad al-Hazimi. Zijn voornaamste boodschap is dat een ieder die afwijkt van de radicaal-islamitische leer, een afvallige is en daarom gedood mag worden.
Wie weigert zo’n persoon tot afvallige te bestempelen, wordt hiermee in de ogen van Hazimi zelf óók afvallige. Dit principe werd vanaf 2015 omarmd door een deel van IS, maar ging de leiding van de terreurorganisatie een stap te ver. Het veroorzaakte een ideologisch conflict, waarna IS veel Hazimi’s doodde of vastzette wegens ‘extremisme’.
Dit lot zou ook acht Nederlandse IS’ers hebben getroffen, die in 2016 in Syrië zijn geëxecuteerd door IS. Dat deze executies hebben plaatsgevonden werd al eerder gemeld, maar de reden waarom is nooit helemaal opgehelderd. NTA zegt nu aanwijzingen te hebben dat de Nederlanders zijn gedood vanwege hun pro-Hazimi standpunten.
De Hazimi-tak profiteert van de ineenstorting van IS. De beweging biedt volgens NTA voormalig IS-strijders een verklaring voor de ondergang van hun kalifaat: omdat IS zich niet meer hield aan de strikte leer, is hun de goddelijke overwinning ontnomen.
Een Marokkaanse-Nederlander geldt als een kopstuk in de internationale Hazimi-beweging. Het gaat om een man die zichzelf ‘Abu Asim’ noemt en in Nederland op vrije voeten is na een eerdere politie-inval. De man beheert diverse pro-Hazimi kanalen op Facebook en de besloten app Telegram. „Hij toont zich in zijn online activiteiten welbespraakt en theologisch onderlegd”, noteren de onderzoekers over hem.
De Hazimi-ideologie is volgens NTA een blinde vlek bij Nederlandse overheidsinstanties die zich op lokaal niveau bezighouden met de re-integratie van voormalig jihadisten in de samenleving. Instanties als het gevangeniswezen, gemeenten, kinderbescherming en hulpverleningsorganisaties begeleiden voormalig jihadisten hierbij.
Als een oud-strijder afstand neemt van IS, zien deze instanties dit als teken dat van hem of haar een minder grote dreiging uitgaat. Maar volgens NTA hoeft dit helemaal geen positieve ontwikkeling te zijn, omdat IS dikwijls wordt ingeruild voor de nog radicalere Hazimi-tak. „De uitspraak ‘ik neem afstand van ISIS’ kan een zeer extreme betekenis hebben, hoewel dit in eerste instantie goed nieuws lijkt”, aldus het rapport.
Omdat het de instanties aan kennis ontbreekt over de Hazimi-ideologie, zijn van heel wat terugkeerders verkeerde risico-inschattingen gemaakt, stelt NTA in een toelichting op het rapport. Met als gevolg dat deze terugkeerders minder scherp in de gaten worden gehouden en hulpverlening de boventoon gaat voeren in hun traject.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) heeft de Hazimi-beweging wel in het vizier. In 2017 schatte de NCTV het aantal Nederlandse Hazimi’s op „enkele tientallen”. Volgens NTA is dit aantal inmiddels gegroeid naar tegen de honderd.
Zeven en negen jaar cel geëist tegen ’zingende terroristen’
Een islamitisch gezang op de Rotterdamse Erasmusbrug zou hun afscheidslied zijn op weg naar het martelaarschap. Justitie eiste woensdag 14.10.2020zeven jaar en negen jaar gevangenisstraf tegen Mouad M. en Ahmed B.. Ze worden ervan verdacht dat ze een aanslag met vuurwapens en explosieven voorbereidden op een politiebureau in Rotterdam.
In de laagstaande zon staat het tweetal op de Erasmusbrug met zicht op de Maas. Een lied over de heilige strijd en het streven naar het paradijs schalt uit de luidspreker van een telefoon.
Een van de mannen filmt, de ander zingt mee. Het filmpje, dat woensdag in de rechtbank Rotterdam werd vertoond, vormt de spil waar het dossier om draait. Mouad en Ahmed stuurden het op naar een man die ze beschouwden als een mede-jihadist.
Mogelijk ging het echter om een FBI- of AIVD-agent die er op uit was om hun extreme ideeën bloot te leggen. Net als in de grote Arnhemse terrorismezaak begon deze zaak met een waarschuwende tip van de AIVD aan de politie. In juni 2018 werden ze aangehouden in Rotterdam-Zuid.
Het duo wilde mogelijk het politiebureau tegenover De Kuip aanvallen. Ze hadden een foto van dat gebouw gemaakt en schreven aan de vermoedelijke geheim agent wat het doel was: ’het slaan van de Nederlandse veiligheid’.
Ahmed B. vergeleek zich met Anis A., die ook een video maakte voor hij een aanslag pleegde in Berlijn. Volgens de mannen was het een onschuldig kinderliedje op een bekende toeristische attractie in Rotterdam. Ze hadden meer foto’s op allerlei locaties in Rotterdam, waaronder het rechtbankgebouw waar ze woensdag terecht stonden. „Ik heb altijd politieauto’s gefotografeerd. Ik vind die kleuren gewoon mooi.”
Justitie beschouwt dat een van de talloze leugens van het tweetal. Sinds hun aanhouding in 2018 hebben ze doorlopend onwaarheden verteld, zegt justitie, over vrijwel alle details van het dossier. De mannen gaven bijvoorbeeld valse namen op en deden zich voor als minderjarige Libische vluchtelingen die elkaar pas kort kenden.
In werkelijkheid zijn ze meerderjarig, afkomstig uit Marokko en kenden ze elkaar al jaren. Beide mannen waren al eerder in het buitenland meermalen veroordeeld voor geweld. B. kreeg drie jaar in Duitsland, M. wordt in Frankrijk verdacht van gewelddadige berovingen van hoogbejaarde dames.
’Zo veel mogelijk slachtoffers’
Het OM denkt dat het duo illegaal in Nederland was om dood en verderf te zaaien. Veel wijst erop dat de mannen serieus bezig waren met het aanslagplan. ’Ik wil wapens en explosieven kopen’, schreef Ahmed B. in een Facebook-chat die door de FBI is onderschept.
’Ik heb plannen met de toestemming van God.’ Het tweetal sprak over over het martelaarschap, dat ze ’zoveel mogelijk slachtoffers wilden maken’ en dat ’het werk nabij was gekomen’. Ze zochten mitrailleurs, 9mm-pistolen en explosieven.
Hun telefoons stonden vol met IS-propaganda, aanslaghandleidingen, zoekopdrachten naar afscheidsvideo’s en agressieve islamitische strijdliederen. Die stuurden ze ook naar familie. Een van de teksten was ’Oh moeder, huil niet om mij als ik val.
Ik ben niet bang voor de dood en mijn wens is om als martelaar om te komen’. De familie hoefde zich geen zorgen te maken, bezwoer Ahmed B. ’God zij geprezen, Hij gaat goed voor jou zorgen in het hoogste paradijs, op het hoogste niveau inshallah, ons lot’.
Mouad M. zei woensdag tegen de rechter: „Ik heb nooit het idee gehad om Nederland iets aan te doen. Nederland heeft mij niets aangedaan. Als ik al een land aan zou vallen, dan in elk geval niet Nederland.” Donderdag komen de advocaten van het tweetal aan het woord.
Ahmed B. wordt ook nog verdacht van een gewelddadige beroving in Rotterdam. Mouad M heeft een fitnessruimte in de gevangenis in Vught vernield tijdens een driftaanval. Hij werd aangemoedigd en geholpen door Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh. Schade: 34.000 euro.
Jihadist krijgt 28 jaar voor hameraanval op Franse agent
Een aanhanger van terreurbeweging Islamitische Staat is schuldig bevonden aan een aanval met een hamer op een politieman in Parijs. De 43-jarige man uit Algerije kreeg woensdag 14.10.202028 jaar celstraf opgelegd.
Farid Ikken, een voormalige journalist die na een verblijf in Zweden in 2014 in Frankrijk ging studeren, viel in juni 2017 bij de Notre-Dame Frankrijk een agent aan met een hamer. De politieman dook weg en liep slechts lichte verwondingen aan zijn hoofd op. Hij schoot Ikken in de borst.
„Dit is voor Syrië”, schreeuwde de man tijdens zijn aanval. Hij zei tegen de rechter dat hij niet de bedoeling had iemand te doden, maar „symbolisch geweld” wilde plegen als vergelding voor Frankrijks deelname aan luchtaanvallen op Raqqa in Syrië en Mosul in Irak.
Ikken heeft trouw gezworen aan IS, dat het in deze steden enige tijd voor het zeggen had. Het voelde volgens hem goed om iets te doen voor zijn „moslimbroeders.”
De opgelegde straf was het maximum dat de aanklager kon eisen.
Tegen laatstgenoemde was twintig jaar cel geëist, omdat hij volgens het OM tijdens zijn aanhouding in Weert op agenten probeerde schieten. Dat mislukte, mogelijk omdat het vuurwapen door de politie onklaar was gemaakt. Maar volgens de rechtbank kan niet worden vastgesteld dat A. de trekker van zijn wapen overhaalde.
Vier verdachten werden in september 2018 opgepakt op een vakantiepark in Weert, waar ze in het bijzijn van politie-infiltranten bomvesten pasten en met onklaar gemaakte kalasjnikovs oefenden. De andere twee verdachten zijn opgepakt op thuisadressen in Arnhem.
Eén van de verdachten stond tot vijf jaar geleden bekend als een kickbokstalent. RTL Nieuws sprak met de eigenaar van de boksschool waar Morad M. vanaf zijn vijftiende trainde. “Hij was een wereldtalent”, alleen dat geloof nekte hem, jammer genoeg.
AD 09.10.2020
De rechtbank in Rotterdam heeft donderdagmiddag 08.10.2020 zes mannen uit Arnhem en de regio Rotterdam met straffen tot 17 jaar cel veroordeeld. De groep jihadisten bereidde volgens de rechtbank een grote aanslag voor op een festival in Nederland. De rechtbank is ook kritisch over de rol van inlichtingendienst AIVD in het onderzoek.
De groep werd in september 2018 opgepakt kort nadat vier van hen met bomvesten en kalasjnikovs aan het oefenen waren in een vakantiehuisje in Weert. De wapens waren echter onklaar gemaakt, de leveranciers waren undercoveragenten van de politie.
Volgens het OM ging het om ‘een aanslag zoals Nederland die nog nooit heeft gezien, geïnspireerd op wat er is gebeurd in Parijs’, stelde officier van justitie Ferry van Veghel eerder tijdens het proces. ,,Hoe was Nederland geraakt als dit niet was voorkomen? Ons land is nooit eerder zo dicht bij zo’n grote aanslag geweest.” Het OM eiste deze zomer lange celstraffen. De straffen van de rechter vallen voor Hardi N. en Wail el A. lager uit.
De advocaat van hoofdverdachte Hardi N., Serge Weening, stelde tijdens het proces dat zijn cliënt is uitgelokt. Niet door de undercoveragenten van de politie, maar wel door een daaraan voorafgaande undercoveroperatie van inlichtingendienst AIVD. Die geheim agenten zouden Hardi N. hebben gestuurd en aangemoedigd om plannen voor een aanslag op te zetten. De rechtbank ging daar vandaag niet in mee. Het zal tijdens het onvermijdelijke hoger beroep wel wederom aan de orde komen.
Kritiek op AIVD
Wel is de rechter kritisch over de rol van de AIVD. Hij zegt dat er ‘sterke aanwijzingen zijn’ dat dat de twee personen waar Hardi contact mee had voordat het politieonderzoek begon banden hadden met de AIVD. Die twee mannen lijken Hardi ook niet te hebben uitgelokt, maar ‘ze hebben zich wel bemoeid met het politieonderzoek door contact te houden met Hardi’. ,,Het handelen van de AIVD was daarmee niet toegestane beïnvloeding.”
Die niet toegestane beïnvloeding van de AIVD heeft consequenties. De rechtbank vindt het niet genoeg om het OM niet ontvankelijk te verklaren. Ook is ‘het recht op eerlijk proces niet heel erg geschonden’. ,,Wel is er sprake van een beperkte strafvermindering voor Hardi.” De eis was 18 jaar cel, de straf 17 jaar cel.
Advocaat Serge Weening heeft maandag 24.08.2020 voor de rechtbank van Rotterdam gezegd dat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Hardi N. heeft aangezet tot het plegen van een aanslag in Nederland. Volgens Weening werd zijn cliënt dusdanig beïnvloed dat van uitlokking gesproken kan worden.
Volgens Weening gaat het om “misbruik van de bevoegdheden van de AIVD” en leidt dit tot de conclusie dat het OM niet het recht had om N. te vervolgen.
Hardi N., hoofdverdachte in de strafzaak rond een Arnhemse terreurcel, had geen zelfstandige plannen voor het plegen van een terroristische aanslag. Zijn bereidheid een aanslag te plegen is ontstaan door undercoveragenten van de AIVD, die N. heeft uitgelokt. „Uiteindelijk heeft de AIVD dit gevaar dus zelf in het leven geroepen”, betoogde N.’s advocaat Serge Weening maandag voor de rechtbank in Rotterdam.
Telegraaf 25.08.2020
In juni 2020 eiste het Openbaar Ministerie achttien jaar cel tegen de 36-jarige N., die met vijf medeverdachten terechtstaat. Het OM meent dat met het oprollen van de terreurcel – in september 2018 – Nederland is ontsnapt aan een bloedige jihadistische aanslag die is te vergelijken met die in Parijs in november 2015.
Wanneer de rechtbank uitspraak doet, is nog niet bekend.
Terreurverdachte Wail el A. (22) wist volgens zijn advocaat al dat zijn wapen onklaar was gemaakt toen hij tijdens de arrestatie van de Arnhemse terreurgroep in Weert het wapen richtte op het arrestatieteam. Hij had geen opzet de politie te doden, betoogde de raadsvrouw dinsdag 23.06.2020 in de extra beveiligde rechtbank in Rotterdam.
Volgens het Openbaar Ministerie heeft El A. geprobeerd politieagenten te vermoorden bij zijn aanhouding in Weert. Daarom is tegen hem twintig jaar gevangenisstraf geëist, twee jaar meer dan tegen hoofdverdachte Hardi N. die wordt verdacht van het leiden van de terreurcel.
Justitie eist celstraffen tot twintig jaar tegen de zes Arnhemse terreurverdachten die worden verdacht van het voorbereiden van een aanslag op een festival in Nederland.
Telegraaf 20.06.2020
De officier van justitie formuleerde vanmiddag de strafeisen aan het slot van een 5,5 uur durend requisitoir in de extra beveiligde rechtbank in Rotterdam. Verdachte Wail el A. kreeg de hoogste straf van twintig jaar te horen. Dat komt omdat hij ook wordt verdacht van poging tot moord.
AD 20.06.2020
Hij richtte een (onklaar gemaakt) wapen op de politie tijdens de arrestatie in september 2018 bij een vakantiepark in Weert. Tegen hoofdverdachte Hardi N. is achttien jaar geëist. Zijn compagnon Nadeem S., net zoals Hardi N. als eens eerder veroordeeld voor een jihadistisch misdrijf, kreeg een eis van vijftien jaar te horen. De IS-sympathisant keurt de Nederlandse democratie af en ziet moslims die dat niet doen als afvalligen.
Telegraaf 13.06.2020
‘Gay Pride was doel van aanslag met bomvesten en kalasjnikovs’
Een aanslag plegen in Nederland? Nee, zeggen de verdachten in het grote terrorismeproces tegen zes Arnhemmers, we waren alleen op zoek naar wapens of wilden uitreizen naar Syrië. Justitie stelt dat ze wel degelijk bezig waren met het plannen van een grote aanslag. Ze hadden onder meer de Gay Pride in Amsterdam in het vizier.
Het Openbaar Ministerie stelde bij de aanhouding van de zes mannen, op 27 september 2018, ‘een grote aanslag in Nederland te hebben voorkomen’. ,,Het plan was vermoedelijk om met bomvesten en kalasjnikov (AK47’s) een aanslag te plegen op een evenement en op een andere plaats een autobom tot ontploffing te brengen’’, aldus justitie.
Harde clash in rechtszaal terreurzaak: ‘Complotgekkie? Dat is niet ver naast de waarheid’
Vrijdag 12.06.2020 ging het proces tegen zes mannen verder die verdacht worden van het voorbereiden van een terroristische aanslag in Nederland. Plannen die voorkomen konden worden dankzij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Of werden de mannen juist door hen uitgelokt?
De beelden die eind september 2018 naar buiten komen zijn spectaculair. leden van de landelijke eenheid lopen in Weert met getrokken wapens op een wit busje af waar vier van de verdachten inzitten. Tegelijkertijd valt er in Arnhem een arrestatieteam binnen.
De eerste zittingsdag10.06.2020 van de Arnhemse terreurzaak is afgebroken vanwege technische problemen met de geluidsinstallatie in de extra beveiligde rechtbank in Rotterdam. Het omvangrijke proces gaat vrijdag verder.
Het is één van de grootste en spectaculairste Nederlandse terreurprocessen van deze eeuw: de zaak tegen de zes mannen die volgens justitie in 2018 met bomvesten en kalasjnikovs een grote aanslag wilden plegen in Nederland. Het leidde tijdens de eerste inhoudelijke zitting vanmorgen direct tussen een harde confrontatie tussen het Openbaar Ministerie en de advocaat van hoofdverdachte Hardi N. over een zoekgeraakte telefoon.
Al snel blijkt dat de groep in de val is ingelopen door een ingenieus opgezette undercoveractie van de politie. Twee politie-infiltranten leggen in april 2018 contact met Hardi N. Dat doen ze nadat de politie een tip krijgt van inlichtingendienst AIVD dat Hardi op zoek is naar wapens voor een aanslag.
De undercoveragenten doen zich voor als tussenpersoon en wapenleverancier. Uiteindelijk komen vier mannen, waaronder Hardi, en de twee agenten samen in een bungalow op een vakantiepark in Weert. Daar krijgen de vier kalasjnikovs en bomvesten overhandigd, waar ze direct mee trainen. Wat ze niet weten is dat het huisje vol hangt met camera’s en afluisterapparatuur en dat de wapens onklaar zijn gemaakt. Als de groep het vakantiepark verlaat, worden ze opgepakt.
Wat gedurende de voorafgaande zittingen onduidelijk is gebleven is welke rol geheime dienst AIVD speelde in de jaren voordat ze aan de politie doorgaf dat Hardi N. op zoek ging naar wapens. De jihadist werd waarschijnlijk al sinds zijn vrijlating in de gaten gehouden door de dienst. Ook had hij online contact met ene Abu Hajar, vermoedelijk een undercoveragent van de AIVD. Hardi N. beschuldigt die geheim agent van uitlokking. ,,Hij heeft het zaadje in mijn hart gepland.”
Lees de tweets van verslaggever Cyril Rosman uit de rechtbank terug; Tweets door @cyrilrosman
‘Spil in opgerolde terreurgroep ronselde jongeren bij jeugdinstellingen’
Het is 25 april 2018 als er een e-mail in de inbox van Hardi N. uit Arnhem plopt. ,,Moge Allah je belonen en jij je standvastig tonen. We werken aan je verzoeken. Ik zal snel bericht krijgen over de kaarsen op de cake voor je feestje. Maak een nieuw mailadres aan voor deze gelegenheid. Moge Allah ons kracht geven.”
Volgens RTL deed de politie uitgebreid onderzoek naar hem. In de zomer van 2018 begeleidde hij via een uitzendbureau kwetsbare kinderen in de jeugdzorg. Twee medewerkers zouden tegen de politie hebben verklaard dat hij tijdens zijn werk heeft geprobeerd mensen te bekeren tot de islam.
Verijdelde aanslag
In 2016 kreeg Hardi N.anderhalf jaar gevangenisstraf voor het voorbereiden van terroristische misdrijven. Die straf werd in 2017 in hoger beroep omgezet in drie maanden en bijna twee jaar voorwaardelijk, met een proeftijd van drie jaar. Toen hij in september 2018 werd opgepakt voor het plannen van een aanslag op een groot evenement was die proefperiode nog niet voorbij.
Ex-techniekstudent Abdulkadir Ü naar Syrië gereisd om zich aan te sluiten bij Al-Qaeda
Justitie heeft tegen een 26-jarige Vlaardinger zeven jaar celstraf geëist omdat hij een aanslag voorbereidde met drones of raketten.
Volgens het OM is de ex-techniekstudent Abdulkadir Ü naar Syrië gereisd om zich aan te sluiten bij Al-Qaeda. Terug in Nederland zocht hij naar informatie om de strijd hier voort te zetten.
Hij wilde drones bouwen en anti-vliegtuigraketten. Hij was zeer geïnteresseerd in gifgas, ontstekers en het uitschakelen van vliegtuigen en had een handleiding ‘How to build your own bazooka’. Ook stelde hij op internet veel over dat hij verlangde naar een martelaarsdood.
AD 05.06.2020
Taakstraf voor Brabander die met Koerden optrok tegen terreurgroep IS
Voor het eerst is een Nederlander bestraft die met de Koerden optrok tégen terreurgroep IS. Brabander Devin P. werd vandaag door de rechtbank van Rotterdam veroordeeld tot een taakstraf van 240 uur en zes maanden voorwaardelijke celstraf.
AD 19.06.2020
Dat is beduidend lager dan de eis van het Openbaar Ministerie.
De Brabander reisde vlak voor kerst 2016 af naar het Koerdische deel van Syrië en sloot zich daar aan bij de YPG, een Koerdische militie die voorop ging in de strijd tegen IS. Die terroristische organisatie had toen nog een groot grondgebied in Syrië en Irak in handen.
Devin kon het niet langer aanzien: de gruwelen die IS aanrichtte in Syrië en Irak. De moorden, de vrouwen die als seksslavinnen werden gehouden. ,,Ik wilde er burgers gaan helpen’’, zei hij twee weken geleden in de Rotterdamse rechtbank. Devin heeft zelf één ouder van Koerdische afkomst.
De Brabander vertelde eerder aan deze site dat hij zich, na een militaire training, aansloot bij een medische eenheid. De Brabander was verantwoordelijk voor de ordehandhaving rond die eenheid. Hij zegt wel wapens (als een AK-47) te hebben gedragen, maar niet te hebben gevochten.
Hij heeft zelf meerdere foto’s waarop hij met wapens poseert op Facebook gezet. ,,Ik was er om mensen te helpen. Ik ben een Brabantse Koerd en ben trots op wat ik heb gedaan.” Na een half jaar keerde hij weer terug naar Nederland. Pas in januari 2018 2020 werd hij door de politie aangehouden en twee dagen vastgehouden.
Wapens op facebook
,,Ik droeg een wapen, er zijn zat foto’s waarop dat te zien is. Die heb ik zelf ook op Facebook gezet. Maar dat was voor zelfverdediging, voor als IS de medische eenheid zou aanvallen. Ik was bij de unit in de periode dat er werd gevochten om de Tabqa-dam, uiteindelijk hebben de Koerden die op IS heroverd. Maar ik heb mijn geweer niet nodig gehad om te vechten, wel ben ik door scherpschutters beschoten.
Sjoerd
Op het tafeltje naast de bank waarop Devin al twee uur zit te vertellen, staat een foto van een lachende, saluerende man in uniform. Het is de Nederlander Sjoerd H.. Ook hij meldde zich aan bij de YPG, maar Sjoerd kwam begin dit jaar om bij, naar verluidt, een IS-aanslag met een autobom. ,,Met zijn dood heb ik het nog moeilijk.
Andere Nederlanders bij de Koerden
De bekendste Nederlandse YPG-‘strijder’ is de Fries Jitse Akse. Hij vertelde sluipschutter te zijn geweest en meerdere IS-strijders te hebben doodgeschoten. Het OM seponeerde de zaak tegen hem omdat er geen bewijs te vinden was voor zijn beweringen.
In 2014 werd bekend dat drie leden van motorclub No Surrender enkele weken met de Koerden in Irak, de Peshmerga, meevochten. Voor zover bekend zijn zij daarvoor niet vervolgd. Ook dook er eind vorig jaar een Nederlander in het gebied op, die gekleed ging in een shirt met het logo van ADO Den Haag.
AD 23.05.2020
Jihadisten ook steeds vaker vervolgd voor oorlogsmisdrijven
Europese jihadisten die terugkeren uit het strijdgebied in Syrië en Irak worden in toenemende mate niet alleen vervolgd voor hun lidmaatschap van IS, maar ook voor oorlogsmisdrijven als plunderingen en het inzetten van kindsoldaten. Ook het Nederlandse OM ‘is daarop aan het focussen’.
Het extra vervolgen voor oorlogsmisdrijven kan leiden tot celstraffen die jaren hoger uitvallen. ,,Het verhoogt de kans dat er gerechtigheid wordt gedaan aan de slachtoffers”, zo stelt Eurojust, de Europese samenwerking van Openbaar Ministeries, in een rapport dat vandaag verschijnt.
Plunderen en slavernij
In Duitsland lopen nu meerdere zaken tegen teruggekeerde IS’ers die in Syrië en Irak Jezidi-vrouwen en kinderen als slaven hielden. Ook Nederlandse jihadisten zijn daar mogelijk bij betrokken geweest. Duitse vrouwen zijn veroordeeld voor plundering: het wonen in een huis van mensen die door de oorlog hebben moeten vluchten.
Dat kan van toepassing zijn op veel Europese jihadisten: zij trokken in Syrië vaak in verlaten, nog gemeubileerde woningen. Weer een andere Duitse vrouw werd veroordeeld voor lidmaatschap van IS én voor het feit dat ze haar 7-jarige zoon naar een trainingskamp van IS had gestuurd om te leren met wapens om te gaan. Ze maakte hem daarmee een kindsoldaat. De vrouw kreeg vijf jaar en drie maanden cel.
In Nederland is tot nu toe één teruggekeerde Nederlandse Syriëganger ook voor oorlogsmisdrijven veroordeeld. Oussama A. uit Utrecht poseerde in Syrië lachend bij een gekruisigd lijk, de foto werd gedeeld op Facebook. De Utrechter kreeg 7,5 jaar cel, waarvan 2,5 voor het poseren bij het lijk: een oorlogsmisdrijf.
Ook worden er in Nederland enkele Syrische asielzoekers vervolgd voor betrokkenheid bij moordpartijen in het strijdgebied. Zij kwamen als oorlogsvluchteling naar Nederland, maar er doken later videobeelden op waaruit zou blijken dat ze bij oorlogsmisdaden zijn betrokken.
Duitse IS-aanhanger wilde moskeeën en Turks consulaat opblazen
Op 8 mei 2020 werd de 25-jarige Muharrem D. per toeval in een trein in de deelstaat Beieren aangehouden. Duitsland is mogelijk ontsnapt aan een reeks terreuraanslagen.
Een man die twee weken geleden werd opgepakt voor vernielingen en brandstichting bij Turkse winkels, had vergaande plannen voor bomaanslagen op Turkse doelen in Duitsland, waaronder moskeeën en een consulaat. De verdachte, een aanhanger van terreurbeweging Islamitische Staat, heeft sinds zijn arrestatie meerdere bekentenissen afgelegd.
AD 22.05.2020
Celstraf van 21 jaar geëist tegen Noorse moskeeschutter
De met vuurwapens bewapende Noor viel in augustus vorig jaar de moskee aan in Bærum, zo’n 20 kilometer ten westen van hoofdstad Oslo. Het lukte de twintiger niet daar iemand te doden of ernstig te verwonden. Hij begon wel te schieten, maar een 65-jarige gelovige wist zijn wapens af te pakken.
De 22-jarige Philip Manshaus had racistische motieven. De Noor liep het islamitische geloofshuis binnen met vuurwapens, maar werd snel overmeesterd en aangehouden. Vlak daarvoor vermoordde Manshaus thuis zijn 17-jarige stiefzus omdat zij van Chinese afkomst was.
Tegen de 22-jarige Noor die bekend heeft dat hij vorig jaar het vuur opende in een moskee in de buurt van Oslo was woensdag al een celstraf van 21 jaar geëist. De rechts-extremist staat terecht voor moord en het plegen van een terreurdaad.
Philip Manshaus liep in augustus 2019 met geweren de al-Noor-moskee in Baerum naar binnen, om volgens de openbaar aanklagers „zoveel mogelijk moslims” te vermoorden. Het werd geen bloedbad omdat in het gebouw slechts drie gelovigen aanwezig waren. Een van hen was in staat om de aanvaller te overmeesteren. Niemand kwam om het leven.
Niemand kwam om het leven. Later werd in het huis van Manshaus zijn zeventienjarige stiefzus dood gevonden, die met kogels om het leven werd gebracht.
Christchurch
Manshaus zou zijn geïnspireerd door de terroristische aanslag op twee moskeeën in Christchurch, Nieuw-Zeeland. Daarbij schoot een rechts-extremist 51 mensen dood. Die zou op zijn beurt een bewonderaar zijn geweest van de Noor Anders Breivik, die in 2011 meer dan zeventig mensen vermoordde. Hij werd daarvoor tot 21 jaar cel veroordeeld, de maximumstraf in Noorwegen, die overigens wel verlengd kan worden.
De politie heeft donderdagochtend 14.05.2020 een 46-jarige man uit Amsterdam aangehouden die ervan verdacht wordt twee maanden geleden een een verdacht pakketje voor de deur van het Joodse restaurant HaCarmel in Amsterdam Zuid te hebben gelegd.
Vanwege het verdachte pakket werd de nabije omgeving van het restaurant aan de Amstelveenseweg op 15 januari 2020 urenlang afgezet. Omwonenden moesten prompt hun woning verlaten. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) kwam ter plaatse en onderzocht het pakket, mede omdat het betreffende restaurant al vaker doelwit is geweest van bedreigingen en vernielingen.
Restauranteigenaar Daniël Baron werd over de aanhouding ingelicht en is opgelucht. Volgens hem gaat het om een verdachte zonder vast woonadres. „Dit is goed nieuws. Hopelijk blijft hij lang vastzitten. Volgende week heb ik een ontmoeting met de burgemeester.”
Etensresten
Het was niet de eerste keer dat dit restaurant doelwit was van zulke acties. Zo werden vorige week nog de ruiten van het restaurant ingeslagen. Toen kon de politie een 31-jarige man op heterdaad aanhouden. Hij wordt verdacht van vernieling en brandstichting.
Die 31-jarige verdachte sloeg in december 2017 ook al een ruit in. Hij werd toen veroordeeld tot zes weken gevangenisstraf, een schadevergoeding van 500 euro en een locatieverbod van twee jaar.
Het betreft overigens een andere verdachte dan de 31-jarige Palestijns-Syrische vluchteling Saleh A., die vorige week werd aangehouden bij hetzelfde restaurant op verdenking van vernieling en brandstichting. Hij stak ter plaatse een Israëlische vlag in de brand. Eerder werden ook de ramen ingegooid en besmeurd met smurrie. Er zijn daarom, na lang aandringen van het restaurant, politiecamera’s in de omgeving opgehangen.
Binnen de Joodse gemeenschap heerst veel onbegrip over het handelen van politie en justitie rond de zaak HaCarmel, meldt het Nieuw Israëlietisch Weekblad donderdag. „Bij alle aandacht voor de Holocaust lijkt de veiligheid van de Joodse gemeenschap hier en nu maar al te gemakkelijk te worden vergeten”, schrijft het Joodse blad.
Twee Duitse politieagenten hebben vlak voor de aanslag op een synagoge in Halle, in oktober vorig jaar, het pad gekruist van de schutter. Ze zagen hem vanuit hun auto op weg naar hun werk en passeerden de in een donkergroen gevechtstenue geklede man zelfs op minder dan tien meter. Een van de twee dienders zag dat hij een mobieltje op zijn helm had bevestigd, meldt weekblad Stern op basis van eigen onderzoek. Er vielen twee doden.
De agenten van 28 en 29 jaar, gekleed in hun dagelijkse kloffie en ongewapend, zagen zowel de man als diens fout geparkeerde wagen. Ze constateerden ook dat de ongeveer 1.80 meter lange, blanke dertiger een helm droeg. De oudste van de twee zag zelfs dat daarop een mobieltje was bevestigd.
Bloedbad
De video, die hij op sociale media plaatst en 35 minuten livestreamt op videosite Twitch, bevat duidelijke verwijzingen naar een antisemitisch en extreemrechts motief, verklaarden bronnen dichtbij het onderzoek tegenover Der Spiegel. Zo scheldt de twintiger herhaaldelijk tegen ‘Joden’ en ‘Kanaken’ (Duitsers met wortels in Turkse, Arabische of Zuid-Europese landen, red.).
Voor de aanval publiceerde de schutter een antisemitisch manifest, waarin hij aankondigde ‘zoveel mogelijk anti-blanken’ te willen doden. Bij voorkeur Joden, zo melden Duitse media. ‘Zij zijn de schuld van alles.’ In het schrijfsel wordt ook expliciet de synagoge van Halle (Saksen-Anhalt) genoemd als doelwit.
Aanklacht
Het federale parket in Karlsruhe maakte eind april bekend dat verdachte Stephan B. (27) uit Eisleben, zo’n 30 kilometer van Halle,in beschuldiging was gesteld wegens tweevoudige moord en meerdere pogingen daartoe. Volgens de aanklacht plande B. op 9 oktober 2019 vanuit ‘een antisemitisch, racistisch en xenofoob sentiment een aanslag op 68 medeburgers met het joodse geloof’. Hij wordt ook beschuldigd van zware roofzuchtige afpersing en opruiing en moet terechtstaan voor de hogere regionale rechtbank in Naumburg.
Duitse politie vindt wapenarsenaal en explosieven bij ‘extreemrechtse’ elitesoldaat
Een lid van het elitekorps van het Duitse leger is vanmiddag 13.05.2020gearresteerd in de deelstaat Saksen. Dit na de vondst van een grote hoeveelheid vuurwapens, munitie en explosieven bij zijn woning. De arrestatie volgde op een tip van de militaire inlichtingendienst die hem in de gaten hield vanwege zijn extreemrechtse sympathieën.
De federale recherche viel de ‘leefomgeving’ van de 45-jarige onderofficier vanmorgen binnen. Waar dat gebeurde, is niet bekendgemaakt. Alleen dat de inval plaatsvond in de regio Noord-Saksen, niet zo ver van de steden Leipzig en Dresden. Volgens Der Spiegel werd onder andere een AK-47 (automatisch aanvalsgeweer, ook wel Kalasjnikov genoemd) en een grote hoeveelheid zogenoemde plastic explosieven in beslag genomen.
Het Openbaar Ministerie in Dresden opende tegen de verdachte een onderzoek wegens inbreuken op de wetgeving betreffende de controle op oorlogswapens.
De Duitse militaire inlichtingendienst had de recherche in Saksen begin dit jaar al getipt over een mogelijk wapenarsenaal in de woning van de sergeant-majoor. Die was in beeld gekomen tijdens een onderzoek naar extreemrechtse ‘elementen’ binnen het elitekorps KSK (Kommando Spezialkräfte). Dat onderzoekt loopt sinds 2017.
Extreemrechts netwerk
De Duitse minister van Defensie Annegret Kramp-Karrenbauer, die op de hoogte was van de inval, kondigde vanmiddag alvast een strenge procedure aan tegen het KSK-lid. ,,Hij zal geen uniform meer dragen en het Bundeswehr-terrein niet meer opkomen’’, zei ze in het parlement in Berlijn. De bewindsvrouwe sprak opnieuw over de mogelijkheid dat zich binnen de grotendeels geïsoleerde elite-eenheid een extreemrechts netwerk zou hebben kunnen vormen.
Het aantal Duitse soldaten verdacht van rechts-extremisme steeg vorig jaar flink.
AD 13.05.2020
Voorbereiden aanslag Algerijnse IS-fan uit Groningen
Justitie eist drie jaar celstraf tegen een AlgerijnseIS-fan uit Groningen vanwege het voorbereiden van een aanslag en lidmaatschap van IS. Hij had een foto van een viaduct in Groningen waarop een explosie was gephotoshopt.
Telegraaf 12.05.2020
Onder de naam ’Generaal S’ chatte de man met Syriëgangers. Daarin zei hij dat ’het afslachten van ongelovigen beter is dan al het andere in deze wereld’. Bovendien bezat hij een geladen pistool en veel IS-materiaal, waaronder bomhandleidingen en foto’s. „We zijn inmiddels toch echt wel wat gewend”, zei de officier van justitie, „maar de onthoofdingsfilmpjes op de telefoon van verdachte waren echt gruwelijk.”
Plannen aanslag Barcelona Spanje
De Spaanse politie heeft in Barcelona een man opgepakt die plannen zou hebben gesmeed om een terreuraanslag te plegen. Volgens de autoriteiten heeft de verdachte mogelijk banden met de terreurgroep Islamitische Staat (IS).
Volgens de Guardia Civil is de Marokkaanse verdachte intens geradicaliseerd. Hij kwam in beeld in een gezamenlijk onderzoek met de Marokkaanse en Amerikaanse veiligheidsdiensten. „De verdachte was van plan om een terroristische aanslag te plegen, waarvan de details onbekend zijn”, liet de Spaanse militaire politie vrijdag in een verklaring weten.
De Deense politie en veiligheidsdienst stellen een terroristische aanslag in het land verijdeld te hebben. Er is één verdachte aangehouden. De man zou hebben geprobeerd wapens en munitie te krijgen om een aanslag te plegen en zijn geïnspireerd door ‘militant islamisme’.
De politie in Denemarken heeft al eerder rond de twintig arrestaties verricht vanwege voorbereidingen van een terroristische aanslag. Dat gebeurde na doorzoekingen op diverse plekken in het land. De verdachten probeerden aan explosieven en vuurwapens te komen, zegt de politie die samen met de Deense inlichtingendienst een persconferentie gaf.
Neonazi Stephan E. aangeklaagd voor moord op Duitse politicus Lübcke
De 46-jarige neonazi Stephan E. is aangeklaagd voor de moord op de Duitse CDU-politicus Walter Lübcke. Die werd in juni vorig jaar voor zijn huis in Ischta doodgeschoten. De moord veroorzaakte een schok in heel Duitsland.
Verder wordt E. ook poging tot moord op een Iraakse vluchteling ten laste gelegd.
Walter Lübcke kreeg landelijke bekendheid nadat een video van hem viral was gegaan waarin hij het ruimhartige vluchtelingenbeleid van bondskanselier Merkel verdedigt. Hij zei op een informatiebijeenkomst over een vluchtelingenopvang dat in Duitsland bepaalde waarden belangrijk zijn en dat het eenieder die deze waarden niet onderschrijft vrij staat om het land te verlaten.
Meer acties klimaatactivisten
Bij links-extremistische groeperingen in Nederland zijn gewelddadigheden uitgebleven, staat in het jaarverslag. Zij richtten zich meer op demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid.
Het aantal acties van klimaatactivisten nam toe in 2019, maar die vormden geen bedreiging voor de democratische rechtsorde, analyseert de AIVD.
Jihadisme
Moslims bidden tijdens een protest op het Plein in Den Haag tegen de terroristenafdelingen van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. De demonstranten zijn het niet eens met de opsluiting van de moslims daar en de visitatie die plaatsvindt na afloop van een bezoek ANP
De dienst gaat ook uitgebreid in op de dreiging van jihadistisch terrorisme. Die is sinds 2017 verminderd, net als het aantal aanslagen. Toch zijn er in Europa, en in Nederland, nog relatief veel aanhoudingen en worden geregeld aanslagen voorkomen. “De dreiging is dus wel verminderd, maar nog steeds aanzienlijk.”
Telegraaf 30.04.2020
De Nederlandse jihadistische beweging is weinig zichtbaar in het openbare leven. Dat heeft volgens de AIVD te maken met “organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap”.
De dreiging van jihadistisch terrorisme in Nederland is ‘verminderd, maar nog steeds aanzienlijk’, staat in het jaarverslag. Eind 2019 werd dan ook het dreigingsniveau in Nederland (de kans dat er een terroristische aanslag plaatsvindt) verminderd van niveau 4 (substantieel) naar niveau 3 (aanzienlijk).
In maart 2019 vond wel de grootste terroristische aanslag in tijden in Nederland plaats: de tramaanslag in Utrecht. De dader Gökmen Tanis, handelde alleen en, zo bleek tijdens de rechtszaak, was ook geen onderdeel van een jihadistisch netwerk. Hij is inmiddels veroordeeld tot levenslang.
Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating, aldus het Jaarverslag AIVD.
MSN 08.06.2020 Een afsplitsing van terreurbeweging IS wint terrein in Nederland. De zogeheten ‘Hazimi-beweging’ geldt als nog extremer dan IS en telt naar schatting bijna honderd aanhangers in Nederland. Zij worden echter veelal over het hoofd gezien door lokale overheden, stelt onderzoeksbureau NTA.
In een rapport waarschuwt NTA, een bureau dat de veiligheidsketen adviseert en als deskundige optreedt in terrorisme-rechtszaken, voor de dreiging vanuit de Hazimi-beweging. Het gaat om een publieksversie van een rapport dat eerder besloten is gedeeld met anti-terrorismediensten.
Nu IS geen eigen staat meer heeft, heeft een deel van de jihadisten IS ingeruild voor de minstens zo gewelddadige afsplitsing, stelt het rapport. De groepering ontleent haar naam aan de Saoedische prediker Ahmad al-Hazimi. Zijn voornaamste boodschap is dat een ieder die afwijkt van de radicaal-islamitische leer, een afvallige is en daarom gedood mag worden.
Wie weigert zo’n persoon tot afvallige te bestempelen, wordt hiermee in de ogen van Hazimi zelf óók afvallige. Dit principe werd vanaf 2015 omarmd door een deel van IS, maar ging de leiding van de terreurorganisatie een stap te ver. Het veroorzaakte een ideologisch conflict, waarna IS veel Hazimi’s doodde of vastzette wegens ‘extremisme’.
Dit lot zou ook acht Nederlandse IS’ers hebben getroffen, die in 2016 in Syrië zijn geëxecuteerd door IS. Dat deze executies hebben plaatsgevonden werd al eerder gemeld, maar de reden waarom is nooit helemaal opgehelderd. NTA zegt nu aanwijzingen te hebben dat de Nederlanders zijn gedood vanwege hun pro-Hazimi standpunten.
De Hazimi-tak profiteert van de ineenstorting van IS. De beweging biedt volgens NTA voormalig IS-strijders een verklaring voor de ondergang van hun kalifaat: omdat IS zich niet meer hield aan de strikte leer, is hun de goddelijke overwinning ontnomen.
Een Marokkaanse-Nederlander geldt als een kopstuk in de internationale Hazimi-beweging. Het gaat om een man die zichzelf ‘Abu Asim’ noemt en in Nederland op vrije voeten is na een eerdere politie-inval. De man beheert diverse pro-Hazimi kanalen op Facebook en de besloten app Telegram. „Hij toont zich in zijn online activiteiten welbespraakt en theologisch onderlegd”, noteren de onderzoekers over hem.
De Hazimi-ideologie is volgens NTA een blinde vlek bij Nederlandse overheidsinstanties die zich op lokaal niveau bezighouden met de re-integratie van voormalig jihadisten in de samenleving. Instanties als het gevangeniswezen, gemeenten, kinderbescherming en hulpverleningsorganisaties begeleiden voormalig jihadisten hierbij.
Als een oud-strijder afstand neemt van IS, zien deze instanties dit als teken dat van hem of haar een minder grote dreiging uitgaat. Maar volgens NTA hoeft dit helemaal geen positieve ontwikkeling te zijn, omdat IS dikwijls wordt ingeruild voor de nog radicalere Hazimi-tak. „De uitspraak ‘ik neem afstand van ISIS’ kan een zeer extreme betekenis hebben, hoewel dit in eerste instantie goed nieuws lijkt”, aldus het rapport.
Omdat het de instanties aan kennis ontbreekt over de Hazimi-ideologie, zijn van heel wat terugkeerders verkeerde risico-inschattingen gemaakt, stelt NTA in een toelichting op het rapport. Met als gevolg dat deze terugkeerders minder scherp in de gaten worden gehouden en hulpverlening de boventoon gaat voeren in hun traject.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) heeft de Hazimi-beweging wel in het vizier. In 2017 schatte de NCTV het aantal Nederlandse Hazimi’s op „enkele tientallen”. Volgens NTA is dit aantal inmiddels gegroeid naar tegen de honderd.
NU 13.05.2020 Een 58-jarige beveiliger van de Haagse vervoerder HTM is woensdag door de rechtbank veroordeeld tot twee jaar cel, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Hij krijgt de straf voor het dreigen met een terroristisch misdrijf en verboden wapenbezit.
Tegen de man was door het Openbaar Ministerie (OM) drie jaar onvoorwaardelijk geëist. De straf valt lager uit omdat de rechter van mening is dat de man niet klaar was om zijn plannen tot uitvoer te brengen.
De man vertelde op 30 september 2019 dat hij had “zitten smullen” van de beelden van de aanslagen eerder dat jaar op twee moskeeën in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch waarbij in totaal 51 doden vielen.
Op de mededeling dat er over tien tot twintig jaar steeds meer moslims zullen zijn, reageerde de verdachte vervolgens tegen collega’s met de opmerking: “Dat is mooi, dan hoef ik niet te mikken.” Deze uitlatingen moeten volgens de rechter worden opgevat als het dreigen met een terroristisch misdrijf.
De man werd nog diezelfde avond aangehouden voor bedreiging. Toen zijn woning werd doorzocht, vond de politie, naast de vijf vergunde vuurwapens en bijbehorende munitie, illegale vuurwapens en munitie. De wapenvergunning van de man werd daarom ingetrokken.
Daarnaast had de man tal van rechts-extremistische foto’s en gewelddadige filmpjes op zijn telefoon staan. De rechtbank beoordeelt deze beelden weliswaar als “zorgelijk”, maar omdat er geen verband wordt gezien met het bewezenverklaarde telt het niet mee bij de strafmaat.
AD 13.05.2020 De Haagse rechtbank veroordeelt een voormalige beveiliger (56) van het Haagse trambedrijf HTM tot 24 maanden celstraf, waarvan 8 maanden voorwaardelijk, omdat hij bij collega’s dreigde een terroristisch misdrijf te gaan plegen. Ook is hij schuldig aan verboden wapenbezit.
Cornelis R. dreigde op 30 september vorig jaar tijdens een ruzie met andere HTM-beveiligers met een aanslag zoals in Nieuw-Zeeland, waarbij 51 moskeebezoekers werden gedood door een rechtsextremistische schutter. Bij de HTM-beveiliger thuis vond de politie, naast zijn bed, een geladen machinegeweer.
Cornelis R. zou tijdens de ruzie in een busje met drie collega’s, waaronder twee moslims, gezegd hebben dat hij had ‘gesmuld’ van de aanslag in Nieuw-Zeeland. Volgens de rechtbank heeft hij daarmee bij zijn collega’s de vrees aangejaagd dat hij een terroristisch misdrijf wilde gaan plegen.
Schietvereniging
De ruzie in de bus veroorzaakte zoveel ophef, dat uiteindelijk een van de aanwezige mannen vanwege een paniekaanval met een ambulance moest worden afgevoerd. Een ambulancemedewerker deed een melding bij de politie, die besloot bij R. thuis een kijkje te nemen. Naast zijn bed vonden ze een geladen machinegeweer. R., lid van een schietvereniging, had een wapenvergunning, maar niet voor het machinegeweer, een soort Kalasnikov.
Het OM had een celstraf van 36 maanden geëist, waarvan zes voorwaardelijk.
Den HaagFM 13.05.2020 Een voormalige beveiliger van HTM is veroordeeld tot een celstraf van 24 maanden, waarvan acht maanden voorwaardelijk, omdat hij collega’s tijdens een ruzie bedreigde met een terroristisch misdrijf. Ook heeft hij zich volgens de rechtbank schuldig gemaakt aan verboden wapenbezit.
Hagenaar Cornelis R. (56) bedreigde op 30 september vorig jaar andere HTM-beveiligers tijdens een ruzie. R. zou tijdens de discussie in een busje met drie collega’s, waaronder twee moslims, gezegd hebben dat hij had “gesmuld” van de aanslag in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Daarbij werden 51 moskeebezoekers doodgeschoten door een rechts-extremistische man.
Volgens de rechtbank heeft hij daarmee bij zijn collega’s “ondubbelzinnig” de vrees aangejaagd dat hij een terroristische misdrijf wilde gaan plegen. De collega’s zouden bovendien geweten hebben dat hij de beschikking had over vuurwapens.
Geladen machinegeweer
De ruzie in de bus leidde ertoe dat een van de aanwezige mannen met een paniekaanval moest worden afgevoerd. Een ambulancemedewerker deed melding van het voorval bij de politie, die besloot bij R. thuis een kijkje te nemen. Daar vonden ze onder meer een geladen machinegeweer. R., lid van een schietvereniging, had wel een wapenvergunning, maar niet voor het machinegeweer en de munitie.
De officier van justitie had een celstraf geëist van 36 maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk. De rechtbank is tot een lagere celstraf gekomen omdat de man tijdens de zitting, die twee weken geleden plaatsvond, afstand nam van zijn uitlatingen. Desondanks vond de politie afbeeldingen en filmpjes van rechts-extremistische aard op de telefoon van de man, waarin onder meer de spot wordt gedreven met Anne Frank. Als ringtone gebruikte hij het Panzerlied, een Duits soldatenlied uit de nazitijd.
Niet actief in rechts-extremistische kringen
De rechtbank laat deze zaken niet meewegen in haar uitspraak, omdat de man verder helemaal niet actief was in rechts-extremistische kringen. De advocate van R. vond dat hij moest worden vrijgesproken van de terreurbedreiging. Volgens haar was de beveiliger uitgelokt door zijn collega’s die hem in het busje hadden gesard. De rechtbank verwerpt dat verweer.
OmroepWest 13.05.2020 Een voormalige beveiliger van HTM is veroordeeld tot een celstraf van 24 maanden, waarvan acht maanden voorwaardelijk, omdat hij collega’s tijdens een ruzie bedreigde met een terroristisch misdrijf. Ook heeft hij zich volgens de rechtbank schuldig gemaakt aan verboden wapenbezit.
Hagenaar Cornelis R. (56) bedreigde op 30 september vorig jaar andere HTM-beveiligers tijdens een ruzie. R. zou tijdens de discussie in een busje met drie collega’s, waaronder twee moslims, gezegd hebben dat hij had ‘gesmuld’ van de aanslag in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Daarbij werden 51 moskeebezoekers doodgeschoten door een rechts-extremistische man.
Volgens de rechtbank heeft hij daarmee bij zijn collega’s ‘ondubbelzinnig’ de vrees aangejaagd dat hij een terroristische misdrijf wilde gaan plegen. De collega’s zouden bovendien geweten hebben dat hij de beschikking had over vuurwapens.
Geladen machinegeweer
De ruzie in de bus leidde ertoe dat een van de aanwezige mannen met een paniekaanval moest worden afgevoerd. Een ambulancemedewerker deed melding van het voorval bij de politie, die besloot bij R. thuis een kijkje te nemen. Daar vonden ze onder meer een geladen machinegeweer. R., lid van een schietvereniging, had wel een wapenvergunning, maar niet voor het machinegeweer en de munitie.
De officier van justitie had een celstraf geëist van 36 maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk. De rechtbank is tot een lagere celstraf gekomen omdat de man tijdens de zitting, die twee weken geleden plaatsvond, afstand nam van zijn uitlatingen. Desondanks vond de politie afbeeldingen en filmpjes van rechts-extremistische aard op de telefoon van de man, waarin onder meer de spot wordt gedreven met Anne Frank. Als ringtone gebruikte hij het Panzerlied, een Duits soldatenlied uit de nazitijd.
Niet actief in rechts-extremistische kringen
De rechtbank laat deze zaken niet meewegen in haar uitspraak, omdat de man verder helemaal niet actief was in rechts-extremistische kringen. De advocate van R. vond dat hij moest worden vrijgesproken van de terreurbedreiging. Volgens haar was de beveiliger uitgelokt door zijn collega’s die hem in het busje hadden gesard. De rechtbank verwerpt dat verweer.
Telegraaf 11.05.2020 Justitie eist drie jaar celstraf tegen een Algerijnse IS-fan uit Groningen vanwege het voorbereiden van een aanslag en lidmaatschap van IS. Hij had een foto van een viaduct in Groningen waarop een explosie was gephotoshopt.
Onder de naam ’Generaal S’ chatte de man met Syriëgangers. Daarin zei hij dat ’het afslachten van ongelovigen beter is dan al het andere in deze wereld’. Bovendien bezat hij een geladen pistool en veel IS-materiaal, waaronder bomhandleidingen en foto’s. „We zijn inmiddels toch echt wel wat gewend”, zei de officier van justitie, „maar de onthoofdingsfilmpjes op de telefoon van verdachte waren echt gruwelijk.”
Volgens psychologen stelt Generaal S. zich binnen de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught op als een leidersfiguur. Hij geniet daar aanzien van medegevangenen. Terrorismebestrijder NCTV waarschuwde vorige week nog dat de terroristenafdeling ’onder druk staat’ en dat het risico toeneemt dat er zich in de gevangenis jihadistische netwerken vormen.
Problemen met ex
De Algerijn, kaal met een zwarte baard, kreeg in 2001 een verblijfsvergunning in Nederland. Hij werkte als elektromonteur maar kreeg problemen met zijn ex en mocht zijn kinderen niet meer zien. Toen ging hij vrijwilligerswerk doen in een moskee en radicaliseerde hij.
De AIVD tipte justitie over de man. Die was bezig met het vergaren van informatie over explosieven, meldde de dienst in een ambtsbericht.
Generaal S. opereerde voorzichtig in zijn contacten met jihadisten. Er zouden geheime afspraken worden gepland en hij gebruikte codewoorden. Uit de chatconversaties rijst wel een beeld dat hij iets voorbereidde. „Wij zijn tot meer in staat dan andere broeders”, schreef hij. Het is echter lastig om te bewijzen dat S. bezig was om een terroristische aanslag voor te bereiden, zegt het OM. Dat was in elk geval nog in een pril stadium.
Kalasjnikov en tawheed-gebaar
De Algerijn zit al een jaar en drie maanden in voorarrest. Hij was via een beeldverbinding verbonden met de rechtszaal. Hij ontkent dat het beeldmateriaal van hem is, dat hij zich Generaal S. noemde en dat hij jihadsympathieën heeft. Er is een foto van hem waar een Kalasjnikov in is geplakt en S. het tawheed-gebaar maakt (een vinger in de lucht). „Die is gephotoshopt”, zei de Algerijn. „Mag ik geen foto maken, is dat verboden in Nederland?” De officier vindt dat zijn verklaringen ’rammelen en tekort schieten’.
NU 07.05.2020 Een grootschalige aanslag in Nederland is door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk, zo meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) donderdag. Desondanks blijft het dreigingsniveau staan op niveau 3 van de 5.
De grootste terroristische dreiging komt nog steeds uit jihadistische hoek, blijkt uit het dreigingsbeeld. Tegelijkertijd wordt ook de bewegingsvrijheid van jihadisten belemmerd door de coronamaatregelen. Dit maakt het moeilijker om een grote groep mensen te raken door een aanslag, aldus de NCTV.
Echter zien jihadisten volgens de nationaal coördinator het coronavirus als een “goddelijke ingreep”. Zowel Islamitische Staat als Al Qaeda wijzen het Westen hierop.
Ook een aanslag uit rechts-extremistische hoek blijft denkbaar. Volgens de NCTV heeft de aanslag op een moskee in Christchurch (Nieuw-Zeeland) wereldwijd meerdere daders geïnspireerd. “Ook in Nederland is een rechts-terroristische aanslag door een eenling voorstelbaar.” Nederlandse extreemrechtse groepen zijn amper actief, staat in het rapport.
NCTV heeft ook tegenstanders 5G in het vizier
Tot slot signaleert de NCTV ook andere extremistische en polariserende trends in Nederland. In het dreigingsrapport wordt onder meer gewezen op de recente brandstichtingen in zendmasten en de tegenstanders van 5G.
Bij extreemlinkse groeperingen zorgt de klimaatdiscussie voor verdeeldheid, maar “acties beperken zich voornamelijk tot het woord in plaats van de daad”, aldus de NCTV.
NOS 07.05.2020 Een terroristische aanslag door Islamitische Staat of al-Qaida is tijdens de coronacrisis minder waarschijnlijk, omdat het moeilijker is een grote groep mensen te treffen. Ook wordt de bewegingsvrijheid van jihadisten belemmerd door de maatregelen die overal in de wereld door overheden zijn genomen om het coronavirus in te dammen.
Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) in de vandaag verschenen Dreigingsanalyse. Omdat de kans op een aanslag nog steeds voorstelbaar is, blijft het dreigingsniveau “aanzienlijk“, categorie drie.
Jihadisten zien het coronavirus als een goddelijke ingreep, zo schrijft de NCTV. Het Westen is volgens IS nu kwetsbaarder dan ooit. Toch is de boodschap van de terroristische organisatie dubbel: aan de ene kant roept IS op tot het plegen van aanslagen, tegelijk wordt aanhangers afgeraden naar landen te reizen waar het coronavirus heerst. Doordat de EU zelf vrijwel al het reisverkeer heeft stilgelegd, lijkt een aanslag van buiten in Nederland minder waarschijnlijk, denkt de NCTV.
Een aanslag door Nederlandse jihadisten blijft voorstelbaar. In november werden nog twee mannen uit Zoetermeer gearresteerd. Zij zouden een aanslag met bomvesten en een of meer autobommen hebben willen plegen. Welk doelwit ze op het oog hadden, is niet bekend.
5G
Het NCTV-rapport staat ook stil bij de reeks brandstichtingen bij telecommasten, sinds begin april. Verzet tegen telecommasten is niet nieuw, maar was tot nu toe altijd vreedzaam. De aankondiging dat 5G-netwerken worden aangelegd heeft voor nieuwe impulsen gezorgd.
Complotdenkers legden vervolgens een relatie met het coronavirus en willen de Nederlandse bevolking ‘beschermen’ tegen de in hun ogen gevaarlijke overheid. “Het is voorstelbaar dat het plotselinge geweld is geïnstigeerd door meerdere, ongefundeerde complottheorieën die een relatie suggereren tussen 5G-netwerken en de verspreiding van covid-19.”
Boerenprotest
De NCTV schrijft verder dat boerenorganisatie Farmers Defence Force met soms uit de hand lopende optredens bijdraagt aan maatschappelijke polarisatie rond het thema klimaat. Zo werden stikstofmaatregelen vergeleken met de Holocaust, zijn politici en andersdenkende boeren bedreigd en werd oproepen om af te rekenen met boeren die zich willen laten uitkopen. Dit leidt tot afkeuring en onrust, zeker omdat het bestuur geen afstand neemt van dit soort uitspraken.
AD 07.05.2020 De maatregelen rond het coronavirus ‘belemmeren’ jihadisten zodanig dat de kans op aanslagen wereldwijd en in Nederland zijn verminderd.
Hun bewegingsvrijheid is immers beperkt en ‘grote groepen mensen’ mogen niet meer bijeenkomen. Toch blijft de jihadistische beweging ‘de belangrijkste terroristische dreiging’ in ons land vormen.
Dat concludeert de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in de nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme dat vandaag verschijnt.
Volgens de terreurbestrijder zien jihadisten ‘het coronavirus als een goddelijke ingreep’. ,,Met verwijzingen naar de pandemie wordt het Westen door zowel ISIS als Al Qaida terechtgewezen.”
Opmerkelijk genoeg gaf ISIS ook tips hoe om te gaan met corona. In de inforgraphic ‘Sharia-adviezen over omgaan met pandemieën’ geeft ISIS het advies aan gezonde jihadi’s om niet naar getroffen landen te reizen en aan besmette mensen om de getroffen landen niet uit te reizen.
Dreigingsniveau
De NCTV handhaaft het dreigingsniveau op 3 van de 5, wat betekent dat de kans op een aanslag ‘voorstelbaar’ wordt geacht. ,,Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk’’, stelt de dienst.
De jihadistische beweging zou bestaan uit zo’n vijfhonderd personen, die niet-hiërarchisch georganiseerd zijn, maar vooral sociaal verbonden.
Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk, aldus NCTV.
De dienst waarschuwt verder voor zowel rechts- als links-extremisme. Rechtsextremisten zouden zich door de terreuraanslag in Christchurch in Nieuw-Zeeland hebben laten inspireren. De 28-jarige Australiër Brenton Tarrant schoot daarbij vorig jaar maart bij twee moskeeën 51 mensen dood. Zijn daad kreeg navolging in El Paso, Oslo, Hanau en Halle.
Volgens de NCTV is een aanslag door een extreem-rechtse eenling in ons land ook ‘voorstelbaar’. ,,Deze inschatting is vooral gebaseerd op de mogelijkheid dat een Nederlandse eenling radicaliseert.’’
De aanslag in Christchurch zou ook in Nederland ‘enige resonantie’ hebben gehad ‘bij enkele individuen’. ,,Zij worden niet zozeer gedreven door vastomlijnde rechts-extremistische ideeën, maar winden zich vanuit een mix van persoonlijke grieven en psychische problemen al langer op over maatschappelijke ontwikkelingen in de samenleving en de politiek in het bijzonder.”
Extreemrechtse groepen zijn daarentegen ‘marginaal’ denkt de dienst en ‘niet gewelddadig’. ,,Er zijn op dit moment geen aansprekende leiders die grote groepen weten te mobiliseren.”
5G
In extreem-linkse hoek ziet de NCTV hoe onderwerpen als klimaat aan hun eigen onderwerpen worden gekoppeld. Toch is ook die groep niet groot.
Wel ziet de NCTV een ‘trend’ in de brandstichting van bijvoorbeeld zendmasten, vanwege de uitrol van het 5G-mobiele netwerk. ,,Tegenstanders richten zich tegen de overheid, die in hun ogen de volksgezondheid, het milieu of privacy schaadt met de uitrol van 5G.”
De NCTV signaleert wel een opvallend probleem als jihadisten worden geplaatst in de speciale terreurafdeling in Vught. Door de hoge bezetting van de afgelopen jaren van zo’n 40 personen wordt het voor de staf ‘steeds moeilijker om ongewenste netwerkvorming te detecteren’.
Opvallend is verder nog dat de Farmers Defence Force (FDF) wordt genoemd in het terreurbeeld van de NCTV. Deze ‘agrarische belangenbehartigers’ vielen rond de boerenprotesten op door uit te halen naar politie.
,,Dit komt bijvoorbeeld terug in uitspraken waarin de positie van de boeren op een lijn werd gesteld met de Holocaust. Dit heeft tot onrust en afkeuring geleid, zeker nadat het bestuur van de organisatie, in tegenstelling tot meer gematigde belangenbehartigers, geen afstand nam van de uitspraken,’’ schrijft de NCTV.
Ook richtte de FDF zich in april tegen boeren die zich laten uitkopen door de overheid en stelde dat er afgerekend moet worden met ‘de zwakke schakels en de Judassen uit onze gelederen’. ,,Daarnaast vinden rondom demonstraties soms incidenten plaats. Bijvoorbeeld door het inrijden van een deur van het provinciehuis in Groningen of het bekogelen van meerdere motoragenten met zwaar vuurwerk vanuit een rijdende bus.”
De NCTV ziet dat zulke ‘excessen’ bijdragen ‘aan maatschappelijke polarisatie rond het thema klimaat’.
RO 07.05.2020 Een deel van de Nederlandse jihadistische beweging heeft nog steeds de intentie om een terroristische aanslag te plegen. Dat leidt soms zelfs tot concrete plannen. Uit rechts-extremistische hoek komt de mogelijke dreiging van eenlingen.
Een terroristische aanslag in Nederland is dus nog steeds voorstelbaar. Daarom blijft het dreigingsniveau op 3 van de 5 staan. Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk. Dat blijkt uit het 52ste Dreigingsbeeld van de NCTV.
Jihadisme
De belangrijkste terroristische dreiging in Nederland komt nog steeds uit jihadistische hoek. Twee categorieën jihadisten vormen in het bijzonder een bron van zorg. Gedetineerde jihadisten die elkaar negatief kunnen beïnvloeden in de gevangenis. En teruggekeerde uitreizigers, die bij terroristische groepen zijn aangesloten en strijdervaring hebben opgedaan.
Rechts-extremisme
De rechts-terroristische aanslag in Christchurch heeft wereldwijd meerdere daders geïnspireerd, zoals in El Paso, Oslo, Halle en Hanau. Ook in Nederland is een rechts-terroristische aanslag door een eenling voorstelbaar.
Deze inschatting is vooral gebaseerd op de mogelijkheid dat een Nederlandse eenling radicaliseert en tot een rechts-extremistische geweldsdaad overgaat. Nederlandse extreemrechtse groepen zijn marginaal en niet gewelddadig. Er zijn op dit moment geen aansprekende leiders die grote groepen weten te mobiliseren.
Corona
Jihadisten zien het coronavirus als een goddelijke ingreep. Met verwijzingen naar de pandemie wordt het Westen door zowel ISIS als al Qa’ida terechtgewezen. Nu westerse militairen zijn teruggehaald om in eigen land bij te dragen aan de pandemiebestrijding krijgen jihadisten meer speelruimte.
Tegelijk wordt de bewegingsvrijheid van jihadisten belemmerd door de maatregelen die overal in de wereld zijn genomen. De coronadreiging maakt een grootschalige aanslag op dit moment minder waarschijnlijk, omdat het moeilijker is een grote groep mensen te raken.
Extremisme en polarisatie
Ook in dit Dreigingsbeeld worden extremistische en polariserende trends gesignaleerd. Zo vinden er sinds begin april extremistische incidenten plaats bij telecommasten verspreid over Nederland, variërend van sabotage tot brandstichting.
Tegenstanders richten zich tegen de overheid, die in hun ogen de volksgezondheid, het milieu of privacy schaadt met de uitrol van 5G. De klimaatdiscussie zorgt voor verdeeldheid in het Nederlandse extreemlinkse landschap.
Extreemlinkse en links-extremistische groeperingen die zich oorspronkelijk richtten op andere onderwerpen verbinden het thema klimaat met hun eigen onderwerpen.
De extreemlinkse beweging in Nederland is, zeker in vergelijking met landen als Duitsland of Frankrijk, beperkt in omvang en activiteit. Acties beperken zich voornamelijk tot het woord in plaats van de daad.
RO 29.04.2020 Internationale ontwikkelingen zijn steeds lastiger te voorspellen en te beheersen. Dat maakt dat dreigingen tegen de Nederlandse samenleving vaak divers en complex zijn.
In 2019 zag de AIVD dat steeds meer landen invloed proberen te krijgen op Nederlandse belangen.
Ons land hoort bij de meest ontwikkelde naties van de wereld op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Dat maakt het een aantrekkelijk doelwit van digitale spionage en beïnvloeding.
2019 was ook een jaar waarin de AIVD een opleving waarnam van wereldwijd rechts-extremisme. Extremisten pleegden gewelddadige aanslagen in de Verenigde Staten, Europese landen en Nieuw-Zeeland.
In Nederland was de opleving vooral online te zien.
Dreiging jihadistisch terrorisme nog altijd aanwezig
De acute dreiging van ISIS voor Europa is het afgelopen jaar verder afgezwakt, maar de groepering houdt wel de intentie om aanslagen in westerse landen te (laten) plegen. Incidenten en een groot aantal arrestaties binnen Nederland tonen aan dat de dreiging van het jihadistisch terrorisme nog altijd aanwezig is.
De AIVD constateert ook dat radicaal-salafistische aanjagers, ondanks dat zij in absolute termen een minderheid vormen, een disproportioneel grote invloed hebben binnen islamitisch Nederland. Zij streven naar een parallelle samenleving waar de regels van de Nederlandse rechtsstaat niet gelden. Dat brengt risico’s op langere termijn met zich mee.
NOS 29.04.2020 De geheime dienst AIVD ziet een opleving van rechts-extremisme wereldwijd. In zijn jaarverslag over 2019 staat dat rechts-extremisten elkaar vinden op websites en van daaruit uitgenodigd worden voor besloten groepen. Dat kan leiden tot radicalisering en geweld. De AIVD noemt in deze context de Nederlandse “alt-rechtsbeweging” Erkenbrand.
Die streeft volgens de AIVD met “democratische middelen ondemocratische doelstellingen” na. De beweging heeft volgens de inlichtingendienst “als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt”.
Traditionele rechts-extremisten reageren volgens de AIVD “zeer sterk op de acties van antiracisme-activisten en zoeken daarbij aansluiting bij lokaal protesterende burgers”. “Dit heeft al verschillende malen tot (dreiging met) geweld geleid waarbij huisadressen van antiracisme-activisten worden gepubliceerd en worden bezocht of waarbij anti-Zwarte Piet-demonstranten worden belaagd, soms met deelname van groepjes voetbalhooligans.”
Internationaal noemt de AIVD aanslagen van rechts-extremisten in de VS, Nieuw-Zeeland en ook in Europa. Vooral de aanslag vorig jaar maart in Christchurch in Nieuw-Zeeland heeft aangezet tot ‘copycat-gedrag’.
Meer acties klimaatactivisten
Bij links-extremistische groeperingen in Nederland zijn gewelddadigheden uitgebleven, staat in het jaarverslag. Zij richtten zich meer op demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid.
Het aantal acties van klimaatactivisten nam toe in 2019, maar die vormden geen bedreiging voor de democratische rechtsorde, analyseert de AIVD.
Moslims bidden tijdens een protest op het Plein in Den Haag tegen de terroristenafdelingen van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. De demonstranten zijn het niet eens met de opsluiting van de moslims daar en de visitatie die plaatsvindt na afloop van een bezoek ANP
De dienst gaat ook uitgebreid in op de dreiging van jihadistisch terrorisme. Die is sinds 2017 verminderd, net als het aantal aanslagen. Toch zijn er in Europa, en in Nederland, nog relatief veel aanhoudingen en worden geregeld aanslagen voorkomen. “De dreiging is dus wel verminderd, maar nog steeds aanzienlijk.”
De Nederlandse jihadistische beweging is weinig zichtbaar in het openbare leven. Dat heeft volgens de AIVD te maken met “organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap”.
In dat kader noemt de AIVD ook de netwerkvorming op terroristenafdelingen van gevangenissen en onder teruggekeerde jihadisten.
IS blijft gevaar
Ook radicaal-salafistische ‘aanjagers’ worden in het jaarverslag genoemd als dreiging. Dat zijn er relatief niet veel, maar hun invloed is “disproportioneel groot binnen islamitisch Nederland”. Sommigen hebben een opleiding gehad in de Golfregio. De AIVD doet onderzoek naar geldstromen uit deze regio.
Ook de islamitische terreurorganisatie IS is nog niet uitgespeeld, al is ‘het kalifaat’ gevallen en leider Abu Bakr al-Baghdadi gedood. “Nog steeds wil ISIS aanslagen plegen in het Westen, waarbij Syrië en Irak waarschijnlijk de belangrijkste basis voor ISIS blijven.”
Rusland en MH17
De inlichtingendienst ziet nog steeds dat meer landen invloed proberen te krijgen op Nederlandse belangen op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Ze proberen onder meer via spionage informatie te verkrijgen.
De AIVD noemt Rusland: “Het afgelopen jaar was Nederland opnieuw een interessant spionagedoelwit voor Rusland.” Vanuit Moskou is sprake van “voortdurende (online)beïnvloedingsactiviteiten op sociale media vanuit Rusland, waarbij de beïnvloeding van de beeldvorming ten aanzien van de toedracht van de ramp met vlucht MH17 een grote rol speelt”.
De grootste dreiging op het gebied van economische spionage is China. Meerdere Nederlandse topsectoren zijn doelwit geworden, met als doel hoogwaardige technologie in handen te krijgen, aldus de inlichtingendienst.
AD 29.04.2020 Nederland kent een ‘online opleving’ van rechts-extremisme. ,,Nederlanders zijn lid van internationale onlinegroepen waarin aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden”, zo meldt inlichtingendienst AIVD in haar jaarverslag over 2019.
De geheime dienst bestempelt 2019 als het jaar waarin ‘een opleving waar te nemen was van wereldwijd rechts-extremisme’. ,,Extremisten pleegden gewelddadige aanslagen in de Verenigde Staten, Europese landen en Nieuw-Zeeland.” In Nederland is die opleving vooral online te zien, zo stelt de AIVD.
Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke onlinegroepen, aldus Jaarverslag AIVD.
,,Vooral de aanslag van een Australiër in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 51 mensen in een moskee werden gedood, heeft mensen aangezet tot copycat-gedrag. Dat gedrag wordt versterkt doordat aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden op rechts-extremistische websites.”
Die ontmoetingen worden daarna voortgezet in besloten, nog extremere groepen. ,,Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke internationale onlinegroepen.”
Deze nieuwssite schreef recent nog over een groep Nederlanders die actief waren op het neo-nazistische webforum Iron March. Op dat forum waren ook Amerikaanse rechts-extremisten aanwezig die later zijn aangeklaagd voor meerdere racistische moorden. Vandaag kwam ook een inwoner van Den Haag voor de rechter die gezegd zou hebben ‘te hebben gesmuld van de aanslag in Christchurch’ en ook een moskee zou hebben willen aanvallen.
De AIVD noemt één Nederlandse beweging met naam. Volgens de dienst is Erkenbrand ‘een voorbeeld van een organisatie die met democratische middelen ondemocratische doelstellingen nastreeft’. ,,Deze Nederlandse alt-rechtsbeweging heeft als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt.”
Jihadisme
De dreiging van jihadistisch terrorisme in Nederland is ‘verminderd, maar nog steeds aanzienlijk’, staat in het jaarverslag. Eind 2019 werd dan ook het dreigingsniveau in Nederland (de kans dat er een terroristische aanslag plaatsvindt) verminderd van niveau 4 (substantieel) naar niveau 3 (aanzienlijk).
In maart 2019 vond wel de grootste terroristische aanslag in tijden in Nederland plaats: de tramaanslag in Utrecht. De dader Gökmen Tanis, handelde alleen en, zo bleek tijdens de rechtszaak, was ook geen onderdeel van een jihadistisch netwerk. Hij is inmiddels veroordeeld tot levenslang.
Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating, aldus het Jaarverslag AIVD.
Van de Nederlandse jihadistische beweging gaat nog steeds dreiging uit. Ook al is ze ’weinig zichtbaar in het openbare leven’. ,,Dat heeft te maken met organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap. Ook groeit de beweging niet: er komen nauwelijks nieuwe mensen bij en er gaan er ook weinig weg.”
De inlichtingendienst maakt zich zorgen over de twee speciale Terroristenafdelingen in de Nederlandse gevangenissen. ,,Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating. Als zij zijn teruggekeerd in hun oude netwerk, kunnen deze jihadisten voor een nieuwe dynamiek in dat netwerk zorgen.”
Ook lijkt het deradicaliseren van teruggekeerde jihadisten uit Syrië slechts gedeeltelijk een succes: ,,Veel terugkeerders houden zich bezig met propaganda of facilitering, ze blijken de jihadistische ideologie aan te blijven hangen zonder nog geweld te willen plegen.”
Spionage
De AIVD constateert ook dat andere landen spioneren in ons land en noemt China in het bijzonder. Volgens de dienst is dat land ‘de grootste dreiging op het vlak van economische spionage’. Zo zouden meerdere Nederlandse topsectoren doelwit zijn geweest van digitale spionage. Vooral hoogwaardige Nederlandse technologieën zijn doelwit. Denk bijvoorbeeld aan chipfabrikant ASML, al noemt de AIVD deze niet bij naam.
De Chinezen gebruiken volgens de dienst de buitgemaakte informatie om de eigen economie te ontwikkelen. Opvallend daarbij is dat China spioneert langs de zogenoemde Nieuwe Zijderoute. Dat zijn routes over spoor en weg door zowel het Midden-Oosten als India en Afrika richting het land. ,,Onderzoek wijst uit dat landen langs deze nieuwe route geregeld doelwit zijn van digitale spionage’’, schrijft de AIVD
5G
De AIVD vreest bovendien dat China marktleider wordt op gebieden als kunstmatige intelligentie en 5G, waardoor via deze ‘technische dominantie’ landen afhankelijker worden van Chinese technologie. Dat zet de deur open naar digitale spionage en sabotage, constateert de AIVD.
Naast China noemt de dienst ook Rusland met nadruk. Het land voert ‘voortdurend’ online campagne om vraagtekens te zetten bij de rol van Rusland rond de aanslag op de MH17. Dat is niet al te succesvol, schrijft de geheime dienst wel: ,,De impact op Nederland lijkt vooralsnog beperkt.”
NOS 29.04.2020 De geheime dienst AIVD ziet een opleving van rechts-extremisme wereldwijd. In zijn jaarverslag over 2019 staat dat rechts-extremisten elkaar vinden op websites en van daaruit uitgenodigd worden voor besloten groepen. Dat kan leiden tot radicalisering en geweld. De AIVD noemt in deze context de Nederlandse “alt-rechtsbeweging” Erkenbrand.
Die streeft volgens de AIVD met “democratische middelen ondemocratische doelstellingen” na. De beweging heeft volgens de inlichtingendienst “als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt”.
Traditionele rechts-extremisten reageren volgens de AIVD “zeer sterk op de acties van antiracisme-activisten en zoeken daarbij aansluiting bij lokaal protesterende burgers”. “Dit heeft al verschillende malen tot (dreiging met) geweld geleid waarbij huisadressen van antiracisme-activisten worden gepubliceerd en worden bezocht of waarbij anti-Zwarte Piet-demonstranten worden belaagd, soms met deelname van groepjes voetbalhooligans.”
Internationaal noemt de AIVD aanslagen van rechts-extremisten in de VS, Nieuw-Zeeland en ook in Europa. Vooral de aanslag vorig jaar maart in Christchurch in Nieuw-Zeeland heeft aangezet tot ‘copycat-gedrag’.
Meer acties klimaatactivisten
Bij links-extremistische groeperingen in Nederland zijn gewelddadigheden uitgebleven, staat in het jaarverslag. Zij richtten zich meer op demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid.
Het aantal acties van klimaatactivisten nam toe in 2019, maar die vormden geen bedreiging voor de democratische rechtsorde, analyseert de AIVD.
Moslims bidden tijdens een protest op het Plein in Den Haag tegen de terroristenafdelingen van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. De demonstranten zijn het niet eens met de opsluiting van de moslims daar en de visitatie die plaatsvindt na afloop van een bezoek ANP
De dienst gaat ook uitgebreid in op de dreiging van jihadistisch terrorisme. Die is sinds 2017 verminderd, net als het aantal aanslagen. Toch zijn er in Europa, en in Nederland, nog relatief veel aanhoudingen en worden geregeld aanslagen voorkomen. “De dreiging is dus wel verminderd, maar nog steeds aanzienlijk.”
De Nederlandse jihadistische beweging is weinig zichtbaar in het openbare leven. Dat heeft volgens de AIVD te maken met “organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap”.
In dat kader noemt de AIVD ook de netwerkvorming op terroristenafdelingen van gevangenissen en onder teruggekeerde jihadisten.
IS blijft gevaar
Ook radicaal-salafistische ‘aanjagers’ worden in het jaarverslag genoemd als dreiging. Dat zijn er relatief niet veel, maar hun invloed is “disproportioneel groot binnen islamitisch Nederland”. Sommigen hebben een opleiding gehad in de Golfregio. De AIVD doet onderzoek naar geldstromen uit deze regio.
Ook de islamitische terreurorganisatie IS is nog niet uitgespeeld, al is ‘het kalifaat’ gevallen en leider Abu Bakr al-Baghdadi gedood. “Nog steeds wil ISIS aanslagen plegen in het Westen, waarbij Syrië en Irak waarschijnlijk de belangrijkste basis voor ISIS blijven.”
Rusland en MH17
De inlichtingendienst ziet nog steeds dat meer landen invloed proberen te krijgen op Nederlandse belangen op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Ze proberen onder meer via spionage informatie te verkrijgen.
De AIVD noemt Rusland: “Het afgelopen jaar was Nederland opnieuw een interessant spionagedoelwit voor Rusland.” Vanuit Moskou is sprake van “voortdurende (online)beïnvloedingsactiviteiten op sociale media vanuit Rusland, waarbij de beïnvloeding van de beeldvorming ten aanzien van de toedracht van de ramp met vlucht MH17 een grote rol speelt”.
De grootste dreiging op het gebied van economische spionage is China. Meerdere Nederlandse topsectoren zijn doelwit geworden, met als doel hoogwaardige technologie in handen te krijgen, aldus de inlichtingendienst.
AD 29.04.2020 Nederland kent een ‘online opleving’ van rechts-extremisme. ,,Nederlanders zijn lid van internationale onlinegroepen waarin aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden”, zo meldt inlichtingendienst AIVD in haar jaarverslag over 2019.
De geheime dienst bestempelt 2019 als het jaar waarin ‘een opleving waar te nemen was van wereldwijd rechts-extremisme’. ,,Extremisten pleegden gewelddadige aanslagen in de Verenigde Staten, Europese landen en Nieuw-Zeeland.” In Nederland is die opleving vooral online te zien, zo stelt de AIVD.
Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke onlinegroepen, aldus Jaarverslag AIVD.
,,Vooral de aanslag van een Australiër in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 51 mensen in een moskee werden gedood, heeft mensen aangezet tot copycat-gedrag. Dat gedrag wordt versterkt doordat aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden op rechts-extremistische websites.”
Die ontmoetingen worden daarna voortgezet in besloten, nog extremere groepen. ,,Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke internationale onlinegroepen.”
Deze nieuwssite schreef recent nog over een groep Nederlanders die actief waren op het neo-nazistische webforum Iron March. Op dat forum waren ook Amerikaanse rechts-extremisten aanwezig die later zijn aangeklaagd voor meerdere racistische moorden. Vandaag kwam ook een inwoner van Den Haag voor de rechter die gezegd zou hebben ‘te hebben gesmuld van de aanslag in Christchurch’ en ook een moskee zou hebben willen aanvallen.
De AIVD noemt één Nederlandse beweging met naam. Volgens de dienst is Erkenbrand ‘een voorbeeld van een organisatie die met democratische middelen ondemocratische doelstellingen nastreeft’. ,,Deze Nederlandse alt-rechtsbeweging heeft als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt.”
Jihadisme
De dreiging van jihadistisch terrorisme in Nederland is ‘verminderd, maar nog steeds aanzienlijk’, staat in het jaarverslag. Eind 2019 werd dan ook het dreigingsniveau in Nederland (de kans dat er een terroristische aanslag plaatsvindt) verminderd van niveau 4 (substantieel) naar niveau 3 (aanzienlijk).
In maart 2019 vond wel de grootste terroristische aanslag in tijden in Nederland plaats: de tramaanslag in Utrecht. De dader Gökmen Tanis, handelde alleen en, zo bleek tijdens de rechtszaak, was ook geen onderdeel van een jihadistisch netwerk. Hij is inmiddels veroordeeld tot levenslang.
Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating, aldus het Jaarverslag AIVD.
Van de Nederlandse jihadistische beweging gaat nog steeds dreiging uit. Ook al is ze ’weinig zichtbaar in het openbare leven’. ,,Dat heeft te maken met organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap. Ook groeit de beweging niet: er komen nauwelijks nieuwe mensen bij en er gaan er ook weinig weg.”
De inlichtingendienst maakt zich zorgen over de twee speciale Terroristenafdelingen in de Nederlandse gevangenissen. ,,Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating. Als zij zijn teruggekeerd in hun oude netwerk, kunnen deze jihadisten voor een nieuwe dynamiek in dat netwerk zorgen.”
Ook lijkt het deradicaliseren van teruggekeerde jihadisten uit Syrië slechts gedeeltelijk een succes: ,,Veel terugkeerders houden zich bezig met propaganda of facilitering, ze blijken de jihadistische ideologie aan te blijven hangen zonder nog geweld te willen plegen.”
Spionage
De AIVD constateert ook dat andere landen spioneren in ons land en noemt China in het bijzonder. Volgens de dienst is dat land ‘de grootste dreiging op het vlak van economische spionage’. Zo zouden meerdere Nederlandse topsectoren doelwit zijn geweest van digitale spionage. Vooral hoogwaardige Nederlandse technologieën zijn doelwit. Denk bijvoorbeeld aan chipfabrikant ASML, al noemt de AIVD deze niet bij naam.
De Chinezen gebruiken volgens de dienst de buitgemaakte informatie om de eigen economie te ontwikkelen. Opvallend daarbij is dat China spioneert langs de zogenoemde Nieuwe Zijderoute. Dat zijn routes over spoor en weg door zowel het Midden-Oosten als India en Afrika richting het land. ,,Onderzoek wijst uit dat landen langs deze nieuwe route geregeld doelwit zijn van digitale spionage’’, schrijft de AIVD
5G
De AIVD vreest bovendien dat China marktleider wordt op gebieden als kunstmatige intelligentie en 5G, waardoor via deze ‘technische dominantie’ landen afhankelijker worden van Chinese technologie. Dat zet de deur open naar digitale spionage en sabotage, constateert de AIVD.
Naast China noemt de dienst ook Rusland met nadruk. Het land voert ‘voortdurend’ online campagne om vraagtekens te zetten bij de rol van Rusland rond de aanslag op de MH17. Dat is niet al te succesvol, schrijft de geheime dienst wel: ,,De impact op Nederland lijkt vooralsnog beperkt.”
“We laten ons niet chanteren door Erdogan”, “Een Deal is een Deal” !!!!
In Den Haag groeit de ongerustheid over het Turkse voornemen de grenzen open te gooien voor een grote stroom Syrische migranten.
Telegraaf 05.03.2029
De VVD vraagt om noodscenario’s uit Europa, nu het er op lijkt dat de miljardendeal met Turkije om migranten tegen te houden niets waard is. „Turkije moet de deal nakomen”, meent VVD-Kamerlid Bente Becker. Ze wijst erop dat Ankara miljarden euro’s aan steun ontving om mensen op te vangen. „We laten ons niet chanteren door Erdogan”, zegt ze over de Turkse president.
Telegraaf 29.02.2020
Geert Wilders constateert dat Erdogan ’de grenzen open zet’. „Syriërs kunnen ongehinderd van Turkije naar Europa. En zullen weer massaal komen”, waarschuwt de PVV-voorman.
Aan de andere kant van het politieke spectrum pleit GroenLinks juist voor meer aandacht voor de Syriërs die naar onderdak zoeken in Europa. „Terwijl Turkije, dat in Syrië niets te zoeken heeft, nu nota bene de NAVO om hulp vraagt, bekommert niemand zich om de vluchtelingen”, vindt Kamerlid Bram van Ojik. „Wanneer laat de EU weer eens wat solidariteit zien?”
30.03.2020
Telegraaf 12.03.2020
AD 10.03.2020
Volgens de Europese Commissie heeft Turkije nog niet officieel aangegeven dat de migrantendealvan tafel is. Het dagelijks bestuur van de EU wil ook zelf kunnen vaststellen of er al massaal Syriërs de grens oversteken vanuit Turkije naar Europa.
Het Nederlandse kabinet kijkt de kat nog even uit de boom. Zo wordt bijvoorbeeld de ontmoeting van de NAVO-ambassadeursafgewacht die op verzoek van Turkije plaatsheeft.
Rutte over Turkije: ‘Je mag mensen nooit inzet maken van politieke strijd’
Het is ’Niet acceptabel’ dat Turkije Syrische migranten doorlaat naar Griekenland. Dat zegt premier Mark Rutte. „Het is tegen de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt.”
Sindsdien hebben duizenden migranten de oversteek gewaagd. Een deel van hen is vast komen te zitten in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland, waar de grens dicht zit. En volgens Erdogan komen er nog ‘miljoenen’ migranten naar Europa “Er zitten ook kinderen in de ijzige kou in dat niemandsland”, zegt Rutte. “Je mag mensen op deze manier geen inzet maken van een politieke strijd.”
Eensgezind
Premier Rutte vindt dat president Erdogan zich moet houden aan de afspraak die hij in 2016 met de EU heeft gemaakt. “Wat ze nu doen is in strijd met die deal. Turkije moet de grens weer sluiten.”
Volgens Rutte lopen er gesprekken over meer financiële steun vanuit de EU voor Turkije. De EU heeft immers begrip voor de zware last die de miljoenen vluchtelingen betekenen voor de Turkse samenleving, maar onderhandelen horen ’natuurlijk niet met het mes op de keel’.
Rutte is al in overleg met de Griekse premier Mitsotakis en EU-voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie om een oplossing te vinden, zegt hij. “Het is heel belangrijk dat Europa hier eensgezind is en dat we de Turken laten weten dat dit een niet te accepteren schending is van de afspraken.”
De voorzitters van de Europese Commissie en het Europees Parlement gaan zich dinsdag 03.03.2020 persoonlijk op de hoogte stellen van de situatie bij de grens. Von der Leyen en Sassoli sluiten aan bij het bezoek dat de voorzitter van de Europese Raad, Michel, en de Griekse premier eerder al aankondigden.
Oorlogsmisdaden
Rusland en Turkije hebben zich schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties deze week. De Russische luchtmacht zou ten zuiden van Idlib burgerdoelen hebben gebombardeerd. Het Turkse leger zou mogelijk schuldig zijn aan plunderingen.
De VN baseert deze conclusie op onder meer getuigenverklaringen, videobeelden, en onderschepte communicatie.
Hieruit zou blijken dat Russische vliegtuigen betrokken waren bij minstens twee incidenten die niet op “specifiek militair doel” waren gericht. Hiermee zou Moskou zich schuldig hebben gemaakt aan “de oorlogsmisdaad van het uitvoeren van redeloze aanvallen op burgergebieden”.
Bij de twee beschreven incidenten werden een marktplein en een terrein voor vluchtelingen getroffen. Op het marktplein kwamen tientallen mensen om het leven, waaronder ook kinderen. Daarna werd het plein nog een tweede keer gebombardeerd, toen er inmiddels reddingswerkers aanwezig waren.
Telegraaf 06.03.2020
Bij de aanval op het terrein voor vluchtelingen kwamen twintig mensen, waaronder wederom ook kinderen, om het leven.
De plunderingen zouden zijn gepleegd tijdens de Turkse operatie in het noordoosten van Syrië. Leden van het Vrije Syrische Leger zouden onder direct bevel van Turkse officieren hebben gestaan. Als dit zo is, draagt Turkije verantwoordelijk voor de incidenten.
In een rapport over de periode juli 2019 tot februari 2020 wordt melding gemaakt van Russische luchtaanvallen op een markt en een opvangkamp, waarbij tientallen burgers omkwamen. Daarnaast hebben door Turkije gesteunde milities volgens de VN burgers gedood en plunderingen gepleegd bij aanvallen op Koerdische gebieden. Als die militieleden onder Turks bevel stonden, zijn Turkse bevelhebbers mogelijk aansprakelijk voor oorlogsmisdaden.
AD 29.02.2020
NAVO-verdrag
Turkije doet een beroep op artikel 4 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een lidstaat om overleg kan vragen als naar zijn mening de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van zijn land wordt bedreigd. NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft daarop de Noord-Atlantische Raad van de militaire alliantie bijeengeroepen. Hij geeft na het beraad om 11.45 uur een persconferentie.
Stoltenberg sprak eerder al over de situatie in Idlib met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlut Cavusoglu. De NAVO-voorman riep het Syrische regime “en zijn bondgenoot Rusland” op hun offensief in Idlib te staken.
Het is de zesde keer in de geschiedenis van het bondgenootschap dat artikel 4 wordt ingeroepen. Turkije deed dat twee keer in 2012, onder meer nadat een gevechtsvliegtuig door Syrische troepen was neergehaald. De NAVO besloot toen Patriot-afweerraketten naar Turkije te sturen. Ook in 2015 riep Ankara de NAVO bijeen, na een serie terroristische aanslagen in Turkije.
Artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een aanval op één lidstaat een aanval op alle is, is één keer geactiveerd. De VS riepen die clausule voor collectieve veiligheid in na de terreuraanslagen op onder meer het World Trade Center in New York in 2001.
AD 12.03.2020
Telegraaf 09.03.2020
Reactie Griekenland
Griekenland verscherpt de grenscontroles bij de Turkse grens. Dat gebeurt omdat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen, niet meer tegenhoudt. Een bron bij de politie zei dat de grenspatrouilles op land en zee zijn verdubbeld en dat er een algemene oproep tot verhoogde paraatheid is gedaan. “Alles is onder controle, er is geen reden tot bezorgdheid“, zei deze bron.
Een regeringsbron zei dat Griekenland in contact staat met de Europese Unie en de NAVO na de recente escalatie in het Syrische Idlib.
Griekenland was de belangrijkste toegangspoort voor honderdduizenden vluchtelingen die tijdens een massale uittocht in 2015 en 2016 uit Turkije stroomden. Daar kwam een eind aan toen de EU met Turkije een deal sloot over de opname van vluchtelingen in Turkije, waardoor de instroom minder werd, maar eind 2019 nam het aantal mensen dat aankwam in Griekenland weer toe.
De conservatieve regering van Griekenland heeft daarom een hardere lijn in de aanpak van de vluchtelingencrisis dan de vorige, linksere regering. Ze heeft zelfs een plan om een ‘drijvend hek’ te bouwen, om vluchtelingen te weren. Naast Lesbos en Chios, zijn er gesloten opvangcentra gepland op de eilanden Samos, Kos en Leros.
Telegraaf 03.03.2020
Griekse protesten
Bij protesten op de Griekse eilanden Lesbos en Chios zijn woensdag 26.02.2020 tientallen gewonden gevallen, nadat bewoners en politie met elkaar in gevecht raakten. Duizenden mensen protesteren op de eilanden tegen de plannen om nieuwe gesloten asielzoekerskampen te bouwen. De bewoners willen de komst van nog meer migranten tegenhouden. Ze zijn bang dat de nieuwe kampen permanent zullen zijn.
AD 03.03.2020
De regering van Athene kondigde twee weken geleden aan dat het de bouw van beveiligde detentiecentra op vijf Egeïsche eilanden gaat versnellen om de bestaande kampen te vervangen. De bestaande kampen op de Griekse eilanden zijn overvol. Volgens de regering zorgen de kampen voor een veiligere situatie voor de migranten en lokale bewoners.
Telegraaf 03.03.2020
Griekenland gaat sinds 2015 gebukt onder een migrantencrisis. Het land heeft meer dan een miljoenvluchtelingen opgevangen vanuit het Midden-Oosten.
Nasleep Moria eiland Lesbos 11.09.2020
Grens Bulgarije
Ook Bulgarije heeft aangekondigd om de controles aan de grens met Turkije flink aan te scherpen. „Wij hebben informatie dat er een grote groep onderweg is naar de grenzen”, aldus de Bulgaarse premier Boyko Borissov. „We hebben de controles opgevoerd tot het maximale niveau.”
Bulgarije overweegt duizend militairen naar de grens met Turkije te sturen vanwege de verwachte migrantenstroom. Vrijdag kwamen al twee groepen van ongeveer dertig vluchtelingen aan bij die grens. Zij werden tegengehouden door de grenspolitie. De regering in Sofia heeft laten weten geen migranten toe te laten, ook met oog op het nieuwe coronavirus.
Grens Hongarije
Hongarije gaat de controles aan de zuidgrens van het land eveneens opvoeren. Dat besloot premier Viktor Orbán na een telefonisch onderhoud met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, meldt de persdienst van de Hongaarse regering.
Na het telefoontje riep Orbán, die bekendstaat om zijn anti-migratiehouding, het veiligheidskabinet bijeen. “Hongarije moet de bescherming van zijn grenzen versterken en speciale aandacht besteden aan ontwikkelingen op de Balkan-migratieroute”, besloten de aanwezige ministers.
Dwangmiddel van Erdogan
Turkije zegt Syrische vluchtelingen groen licht te geven om naar Griekenland en Bulgarije te gaan. Volgens Turkse staatsmedia zijn groepen migranten op weg naar de buitengrens van de Europese Unie. Daarmee lijkt president Erdogan, in ieder geval tijdelijk, een jarenlang dreigement waar te maken.
Turkije wil NAVO-steun in Noord-Syrië, of extra hulp van de EU om vluchtelingen op te vangen. Het land herbergt nu zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. De regering in Ankara krijgt jaarlijks 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van deze groep. Deze afspraak met de EU loopt officieel dit jaar af.
‘De legerpolitie en iedereen zei dat de grenzen open zijn’
Aanleiding voor het openen van de grenzen is een voor de Turken dramatisch verlopen bombardement in Noord-Syrië. Ruim dertig Turkse militairen kwamen gisteren om het leven in de provincie Idlib. Dat is het hoogste aantal sinds de Turken meevechten in de Syrische burgeroorlog.
In Idlib strijden rebellengroepen met Turkse steun tegen het regeringsleger, dat weer luchtsteun krijgt van Rusland. Ankara zegt dat het fatale bombardement werd uitgevoerd door het Syrische leger. 29 NAVO-ambassadeurs komen met spoed bijeen, nadat NAVO-bondgenoot Turkije alarm sloeg over de situatie in de belegerde stad Idlib en de omliggende provincie.
AD 04.03.2020
“Turkije zegt: in Idlib bombarderen Rusland en Syrië ziekenhuizen, scholen en woonwijken. Wij zijn de enige die er iets tegen doen en de rest van de wereld, de NAVO, de EU en de VS, doet helemaal niets”, vat Lucas Waagmeester het Turkse standpunt samen.
Syrië en Rusland beschuldigen Turkije juist van het helpen van jihadistische terroristen. Gezien de machtsverhoudingen lijkt de kans klein dat de rebellen het zullen winnen, ondanks de Turkse steun. “Want de Russen hebben een gigantische overmacht in de lucht”, legt Waagmeester uit.
De kans lijkt klein dat de NAVO militaire hulp in Noord-Syrië gaat bieden. Dat zou immers kunnen leiden tot een directe confrontatie met het Russische leger. De hoop is vooral gevestigd op de lopende onderhandelingen tussen Erdogan en Poetin. Vandaag zeiden de twee leiders in een telefoongesprek dat ze “ernstig bezorgd zijn” over de situatie in Idlib.
Telegraaf 29.02.2020
“Het kan best zijn dat de Turken denken: de EU kan vast meer bieden als we de druk opvoeren”, aldus Bert van Slooten, correspondent Europese Unie
De kans dat Brussel snel met nieuwe toezeggingen komt rondom het vluchtelingenprobleem in Turkije is eveneens klein. De EU wil de zogeheten Turkije-deal dit jaar verlengen, maar volgens EU-correspondent Bert van Slooten verlopen de gesprekken stroef. “De verhoudingen zijn de laatste tijd niet zo goed.”
AD 03.03.2020
‘Chaos aan de Griekse grens alleen te bestrijden met een nieuwe Turkijedeal 2.0
4 jaar geleden ondertekenden de EU en Turkije de deal die een eind moest maken aan de eindeloze stroom vluchtelingenbootjes tussen Turkije en Griekenland. Maar de architect van die deal is ontevreden. ,,De crisis kan weer oplaaien. De situatie is niet stabiel geworden”, zegt Gerald Knaus.
In vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos braken indertijd gevechten uit tussen de kampbewoners en de politie. De vlam sloeg in de pan in het overvolle kamp tijdens een protest tegen de uitzichtloze situatie waarin de asielzoekers zich bevinden. Aan het eind van de dag moesten elf mensen worden behandeld ‘vanwege traangas en paniekaanvallen’, meldde Artsen zonder Grenzen. Zij, en talloze andere hulporganisaties, wanhopen al maanden over de erbarmelijke toestanden op de eilanden.
,,Ik sta nog steeds achter De Deal”, zei Knaus, later telefonisch vanuit zijn woonplaat Berlijn. ,,Er was op dat moment geen alternatief. Al die bootjes… Dat moest stoppen. Alleen is de uitvoering niet zo geweest als had gemoeten.”
De oorzaak: het falende Griekse asielsysteem. Of beter: het falende Europese asielsysteem. ,,We slagen er nauwelijks in om mensen die volgens de deal terug moeten naar Turkije ook echt terug te sturen. Mensen op de eilanden wachten maanden op beslissingen. Je zou zeggen dat we er in twee jaar tijd een functionerend systeem voor hadden moeten kunnen optuigen.
Maar er is een gebrek aan focus nu het grootste probleem, de ongecontroleerde stroom vluchtelingen die door Europa trok, is opgelost.” Maar ook nu komen er nog wekelijks meer mensen in bootjes aan op eilanden dan dat er worden teruggestuurd naar Turkije: zo kwamen er in januari 1600 mensen met bootjes aan op de eilanden, 47 gingen er gedwongen terug.
De chaos aan de grens tussen Turkije en Griekenland wordt namelijk veroorzaakt door ‘de angst de controle te verliezen’. De oplossing is een Turkijedeal 2.0 stelt, Gerald Knaus, de bedenker van de eerste versie van dat vluchtelingenakkoord.
Gerald Knaus, directeur van de Europese denktank ESI, werd bekend als de architect van de deal die Turkije en de EU in maart 2016 sloten om de toenmalige vluchtelingencrisis in te perken. Nu die deal bij de grensplaats Erdine lijkt op te lossen in wolken van traangas, pleit Knaus juist voor een nieuwe overeenkomst: een Turkijedeal 2.0. ,,Hoe sneller iedereen hier een stap terugdoet, hoe beter het voor iedereen is: voor de EU, voor Turkije én voor de vluchtelingen zelf.”
,,Wat we nu aan de Turks-Griekse grens zien? Twee overheden die angst hebben de controle te verliezen. Turkije ziet een stijgend aantal vluchtelingen uit Syrië naar hun grens komen. En Griekenland kampt nog met hun trauma uit 2015. Allebei de landen zijn nu aan het overreageren.
Turkije heeft daar wel een punt, stelt Knaus. ,,De Turken vinden Europa hypocriet: zij moeten Syrische vluchtelingen opvangen, maar Europa houdt zelf de grens wel dicht. Turkije vangt nu al meer Syriërs op dan de hele EU bij elkaar: zo’n 3,6 miljoen. Dat is echt een grote uitdaging voor ze. Het geld van de EU helpt ze daarbij, de opvang is er zelfs beter dan in sommige EU-landen.”
Waarmee de Oostenrijker doelt op Griekenland. Want hoewel daar sinds 2016 veel minder boten aankwamen op de eilanden, werd de chaos er niet minder op. De opvangkampen zijn er overvol, de omstandigheden slecht en de wachttijden voor alleen al zoiets als een afspraak met een asielbeambte soms al meer dan een jaar. De één op één-uitwisselingsregeling met Turkije bracht ook nauwelijks verlichting: dat ging tot maart vorig jaar maar om zo’n 20.000 Syriërs.
Terugblik;
Wat ?
Bijna een miljoen vluchtelingen verblijven in Syrië bij de Turkse grens. Gevlucht voor de strijd om het laatste rebellenbolwerk van het land: Idlib.
Rond die stad vecht het Syrische leger met Russische steun tegen de laatste opstandige rebellen die hulp krijgen van het Turkse leger.
Waar gaat de strijd om?
Idlib is het laatste rebellenbolwerk in Syrië dat nog niet door de Syrische president Bashar al-Assad is ingenomen. De stad speelde een hoofdrol tijdens het begin van de opstand tegen de president, en kwam in 2011 kortstondig in handen van opstandelingen tot het Syrische leger de stad een jaar later weer innam.
Kaart
Bekijk hier een actuele kaart met gevechten en bomaanslagen in Syrie
In 2015 werd Idlib ingenomen door rebellengroepering Jabhat Al-Nusra dat toen nog deel uitmaakte van Al-Qa’ida. Later splitste Al-Nusra zich af en fuseerde met andere jihadisten tot Hayat Tahrir al-Sham.
Vijf jaar later is de stad opnieuw het toneel van een veroveringspoging door Assad. Begin februari kreeg het regeringsleger voor het eerst sinds 2012 weer de controle over de belangrijke snelweg M5, die loopt van de hoofdstad Damascus naar Aleppo. Daardoor werd Idlib afgesneden van omliggend rebellengebied en verdween voor burgers een belangrijke vluchtroute.
AD 29.02.2020
Syrische rebellen meldden donderdag dat zij weer een dorp bij de snelweg hebben ingenomen, maar tegelijk ontkende Rusland dat. De herovering van de snelweg is een symbool van Assads wederopstanding. De Syrische president heeft een groot deel van Syrië weer onder controle.
Rusland steunt Assad militair bij zijn herovering van gebied op rebellen. Turkije viel vorig jaar Noordoost-Syrië binnen om te voorkomen dat de Koerden, die veelal in dat gebied wonen, een eigen staat stichten. Dat is voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ook het motief om de rebellen in Idlib te steunen.
De Turkse president heeft duizenden manschappen naar de regio gestuurd om het Syrisch-Russische offensief te stoppen. Tot nu toe zijn daarbij negentien Turkse soldaten omgekomen.
Hoe groot is de vluchtelingenstroom uit Idlib?
Als laatste stad in handen van de rebellen is Idlib gegroeid van een provinciestad naar een bolwerk met zo’n drie miljoen inwoners. Bijna een miljoen op de vlucht geslagen Syriërs verblijven vlak bij de gesloten Turkse grens. Daar leven zij in erbarmelijke omstandigheden door het winterse weer. Volgens TheNew York Times vriezen er kinderen dood.
Eerder waarschuwden hulporganisaties voor een humanitaire ramp erger dan de hongersnood in Jemen en spraken van mogelijk ‘apocalyptische situaties’. Turkije, dat al 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt, zegt dat het geen nieuwe vluchtelingen aan kan.
Hoe reageert de Europese Unie?
Met een brandbrief riepen veertien EU-landen woensdag op tot een staakt-het-vuren. Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, ondertekende de brief, die is gepubliceerd in dagblad Trouw.
Blok schreef: ‘Als gevolg van niet aflatende luchtaanvallen en het droppen van vatenbommen zijn in een paar weken tijd bijna een miljoen Syriërs weer op de vlucht geslagen. Hulpinstanties zijn overweldigd. Honderdduizenden mensen – veelal kinderen – zoeken wanhopig toevlucht in geïmproviseerde kampen en staan bloot aan vrieskou, honger en epidemieën.’
De brief lijkt weinig effect te hebben. Woensdag zei de Turkse president Erdogan dat hij zijn geduld verliest met het Syrische regime en zijn Russische bondgenoot. Volgens Erdogan wil Rusland de ernst van de humanitaire crisis in Idlib niet inzien. Hij waarschuwt dat hij na eind februari alles zal doen om de Turkse observatieposten in Noordoost Syrië weer in handen te krijgen.
RTL 24.08.2020 Een 27-jarige Syriëgangster is vorige week donderdag bij terugkeer op Schiphol aangehouden. De vrouw werd eerder deze maand door de Turkse politie aangehouden en vorige week het land uitgezet.
Dat meldt het Openbaar Ministerie. De vrouw reisde vermoedelijk in 2014 en 2016 vanuit Duitsland naar Syrië om deel te nemen aan de gewapende jihadistische strijd. Het landelijk parket had voor de vrouw een Europees aanhoudingsbevel uitgegeven. Daarop is ze eerder deze maand in Turkije aangehouden.
De vrouw is onder begeleiding van de Koninklijke Marechaussee naar Nederland gevlogen. Justitie verdenkt haar van deelneming aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van een terroristisch misdrijf. De rechter-commissaris heeft haar voor twee weken in bewaring gesteld.
Telegraaf 24.08.2020 Een 27-jarige Syriëgangster is vorige week toen ze terugkeerde naar Nederland op Schiphol aangehouden. De vrouw werd eerder deze maand door de Turkse politie aangehouden en vorige week het land uitgezet. Donderdag kwam ze aan op Schiphol.
Het Openbaar Ministerie laat weten dat de vrouw vermoedelijk in 2014 en 2016 vanuit Duitsland naar Syrië was gereisd om zich daar aan te sluiten bij de jihad. Ze wordt verdacht van deelneming aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van een terroristisch misdrijf.
De rechter-commissaris heeft haar maandag voor twee weken in bewaring gesteld.
NOS 03.04.2020 Verschillende Europese landen nemen binnenkort de eerste minderjarige vluchtelingenkinderen zonder familie over uit kampen in Griekenland. Het zou in totaal om 1600 kinderen gaan. Dat melden hulporganisaties Vluchtelingenwerk Nederland, Defence for Children en Stichting Vluchteling.
Eerder werd al duidelijk dat Nederland niet van plan is om mee te doen.
Naast Luxemburg, zullen ook Duitsland, Frankrijk, Portugal, Ierland, Finland en Kroatië binnenkort een deel van de kinderen opvangen. Vluchtelingenwerk Nederland meldt dat Luxemburg nog voor Pasen de eerste kinderen overneemt.
Dertig gemeenten
Begin maart riepen de hulporganisaties Nederlandse gemeenten op om ten minste 500 kinderen op te vangen uit de overvolle Griekse kampen. Dertig Nederlandse gemeenten toonden zich bereid dit te doen, zeggen de organisaties. “Deze gemeenten geven daarmee het krachtige signaal af dat er wel degelijk voldoende draagvlak is om dit op te lossen.”
In oktober vroeg Griekenland al aan de Europese lidstaten om 2500 van dit soort alleenstaande vluchtelingen op te vangen die in de kampen en daarbuiten verblijven. De hulporganisaties zien graag dat Nederland ook een deel van de vluchtelingenkinderen opneemt, maar het kabinet is dat dus niet van plan.
NOS 07.03.2020 Spanningen tussen Brussel en Turkije. Reden? De zogenoemde Turkije-deal uit 2016. Mede dankzij die politieke deal tussen Turkije en de EU kwam er een einde aan de vluchtelingencrisis die toen de Europese Unie maanden in haar greep hield.
Maar de deal staat op losse schroeven. Zowel Turkije als de Europese Unie vindt dat de deal een update nodig heeft. President Erdogan organiseert daarom vandaag een telefonische (vanwege het coronavirus) minitop met bondskanselier Merkel en de Franse president Macron. Daaruit zal moeten blijken of Turkije en de EU samen tot een oplossing kunnen komen.
Eerst de Turkije-deal. Daarin is vastgelegd dat Turkije de migrantenstroom naar Europa zou stoppen door de migranten zelf op te nemen. In ruil daarvoor krijgt het land miljarden euro’s steun van de EU.
Wat houdt de Turkije-deal ook alweer in en waar liggen de knelpunten? In deze slider zetten we het voor je op een rij:
1/4 NOS
2/4 NOS
3/4 NOS
4/4 NOS
Eind vorige maand ging de Turkse president Erdogan lijnrecht tegen de deal in door de Turkse grens met Griekenland open te gooien. Dat was tegen het zere been van de Europese Unie. EU-president Michel en commissievoorzitter Von der Leyen riepen Erdogan vorige week op om de Turkije-deal na te blijven leven en dus onmiddellijk weer de grens te sluiten voor migranten.
Maar die oproep lijkt weinig uitgehaald te hebben, vertelt EU-correspondent Bert van Slooten. “Op de weg terug van de bespreking zou Erdogan opnieuw gezegd hebben dat hij niet van plan is om zich aan de Turkije-deal te houden.”
De afspraken schenden dient voor Erdogan namelijk een strategisch belang, legt Turkije-correspondent Melvyn Ingleby uit. “De Turken hebben het idee dat ze alleen op deze manier, door druk te zetten op de Griekse grens, de EU kunnen laten voelen hoe de druk op de Syrische grens voor Turkije aanvoelt.”
Harde eisen
De verwachting is dat Turkije vanmiddag harde eisen op tafel zal leggen, bijvoorbeeld over het aantal vluchtelingen dat de EU nu opvangt. “In Turkije zijn zo’n 3,6 miljoen Syriërs en in totaal meer dan 4 miljoen vluchtelingen. Erdogan vindt dat de druk op Turkije te groot is en gaat dus waarschijnlijk eisen dat de EU meer vluchtelingen moet opvangen”, zegt Ingleby.
Uiteraard zal ook het onderwerp ‘geld’ op de agenda staan. Een punt waar Turkije en de EU het niet over eens zijn. “In de huidige deal staat vastgelegd hoeveel geld er naar welk project gaat”, legt Van Slooten uit. “Maar Erdogan ziet liever dat het geld naar Ankara over wordt gemaakt zodat zij kunnen beslissen over de besteding ervan.”
“Turkije wil ook meer hulp en samenwerking met betrekking tot de strijd in Idlib”, vertelt Ingleby. “Daar staan een miljoen vluchtelingen aan de poort te rammelen om Turkije in te gaan. Er staat een grensmuur, maar als in Idlib de bommen vallen dan houdt die muur de vluchtelingenstroom niet tegen.”
De kans is groot dat Erdogan de EU op haar verantwoordelijkheden wijst. “Erdogan wil de EU-leiders vragen om duidelijk hun steun uit te spreken aan Turkije zodat Turkije sterker staat in zijn pogingen Rusland en het Syrische regime terug te dringen.”
NU 12.03.2020 De Europese Unie heeft aangekondigd vergoedingen van 2.000 euro aan te bieden aan vijfduizend migranten op Griekse eilanden als zij terugkeren naar het land van herkomst.
Het gaat bij deze regeling om migranten die voor 1 januari 2020 aan land kwamen op een Grieks eiland voor de Turkse kust. Het gaat voornamelijk om migranten op Samos, Lesbos en Chios.
EU-commissaris Ylva Johansson (Migratie) zei donderdag dat het besluit in samenspraak met de Griekse regering is genomen. Migranten die de vergoeding willen ontvangen, moeten zich binnen een maand melden.
Deze maand bereikten honderden migranten de Griekse eilanden dicht bij Turkije. Kampen op bijvoorbeeld het eiland Lesbos zitten al overvol. In totaal verblijven zo’n 42.000 migranten op de Griekse eilanden, terwijl in de kampen maar plaats is voor 6.000 mensen.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan besloot een aantal weken geleden om de grens met Europa te openen. Sindsdien hebben duizenden vluchtelingen de grens met Europa proberen te bereiken. Op de eilanden Lesbos en Chios zijn tientallen gewonden gevallen bij gevechten tussen eilandbewoners en de Griekse politie.
De Griekse regering is van plan om nieuwe kampen te bouwen. Een aantal Grieken is daar boos over en probeert te voorkomen dat meer migranten het land binnenkomen.
NOS 12.03.2020 De Europese Unie stelt een vertrekpremie beschikbaar voor 5000 migranten die vóór 1 januari van dit jaar op een Grieks eiland voor de Turkse kust zijn gearriveerd. Migranten die naar hun land terugkeren kunnen 2000 euro tegemoetzien. Migranten die er gebruik van willen maken, moeten zich binnen een maand melden, zei EU-commissaris voor Migratie Ylva Johansson in Athene.
Deze maand waagden weer honderden migranten de oversteek van Turkije naar eilanden als Lesbos, Chios en Samos. Dat was nadat de Turkse regering bekend had gemaakt dat migranten die naar de EU wilden niet langer werden tegengehouden.
In de migrantenkampen op deze eilanden is een onhoudbare situatie ontstaan. Ze zijn berekend op 6000 asielzoekers, maar er verblijven er nu 42.500 onder erbarmelijke omstandigheden. Volgens de EU zitten daar 5500 minderjarigen bij, die zonder begeleiding van een familielid in Griekenland zijn terechtgekomen. Veruit de meesten zijn ouder dan 13 jaar.
EU-commissaris Ylva JohanssonEPA
Zeven EU-landen hebben zich bereid verklaard in totaal 1600 migranten die nu op de Griekse eilanden bivakkeren, toe te laten. Johansson noemde dat een “goede start”. Volgens haar gaat het specifiek om kinderen en andere kwetsbare groepen, maar dat lichtte ze niet verder toe. De landen die bereid zijn migranten op te nemen, zijn Duitsland, Frankrijk, Ierland, Finland, Portugal, Luxemburg en Kroatië.
Johansson wil in mei op een conferentie in Griekenland verdere besluiten nemen over hoe de kinderen en jeugdigen in Griekse opvangkampen geholpen kunnen worden. De Griekse minister voor Migratie Mitarakis eiste opnieuw een snelle en rechtvaardige verdeling van migranten over de EU.
NOS 12.03.2020 Rusland en Turkije hebben meer details afgesproken over het staakt-het-vuren in Idlib. Vorige week werden de twee landen het eens over een gevechtspauze in de Syrische provincie die grenst aan Turkije.
De onderhandelingen zijn nog altijd bezig, zei de Turkse minister van Defensie Akar tegen Turkse staatsmedia. Veel nieuwe details maakte hij dan ook niet bekend. De Turkse troepen blijven volgens hem in ieder geval op dezelfde plek zolang het staakt-het-vuren niet wordt geschonden. Terugtrekken is volgens Akar niet aan de orde.
Rusland en Turkije praten onder andere nog over gezamenlijke patrouilles in de veiligheidszone van 12 kilometer breed, die Idlib van oost naar west in tweeën deelt. De twee landen gaan die patrouilles samen doen, werd eerder al afgesproken.
Vluchtelingenstroom
De Russische president Poetin zei vorige week dat hij hoopt dat het staakt-het-vuren een einde maakt aan de humanitaire crisis in Idlib. De Syrische provincie is het laatste grote bolwerk van de rebellen die vechten tegen president Assad.
Het Syrische leger vecht er met steun van Moskou tegen de Syrische opstandelingen, die door Ankara worden gesteund. Vooral in het zuiden van Idlib was er afgelopen week nog geweld tussen opstandelingen en het Syrische regeringsleger. Dat komt doordat Turkije de rebellen daar niet in de hand heeft. Door het geweld is een grote vluchtelingenstroom ontstaan, vooral richting Turkije, waar al 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen zitten.
Grenzen dicht
Maandag was er in Brussel overleg tussen voorzitter van de Europese Raad Michel en Erdogan over de crisis aan de Turks-Griekse grens, die is veroorzaakt doordat Erdogan de grenzen naar Europa openzette.
Ankara wil dat de versoepeling van visumverplichtingen voor Turkse burgers uit de Turkije-deal van 2016 er snel komt. Brussel benadrukte dat Erdogan de grens weer moet sluiten voor migranten.
AD 12.03.2020 Zeker achttien leden van een Iraakse paramilitaire groep zijn woensdagavond door luchtaanvallen in het oosten van Syrië om het leven gekomen. Dat heeft het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten naar buiten gebracht.
De strijders stierven nadat hun stellingen in de buurt van Boukamal, vlakbij de grens met Irak, werden aangevallen.
Voor de luchtaanvallen werden vijftien raketten afgevuurd op een militaire basis in Irak. Twee Amerikanen en een Brit lieten het leven, ongeveer twaalf manschappen van de door de Verenigde Staten geleide internationale coalitie raakten gewond.
AD 11.03.2020 Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Griekse ambassadeur in Ankara woensdag bijeengeroepen om te protesteren tegen ‘schendingen’ van de territoriale wateren en om Griekenland te waarschuwen voor zijn grenseenheden, verklaarde een Turkse diplomaat tegenover persbureau AFP.
Het ministerie verklaarde tegenover de Griekse ambassadeur Michael-Christos Diamessis dat “de schendingen van de Turkse territoriale wateren moeten stoppen en dat Griekenland zijn eenheden gestationeerd aan de landgrens waarschuwt”, zei de diplomaat die anoniem wenst te blijven. Deze bron bevestigde informatie van het persbureau Anadolu.
Turkije hoopt dat Turkse journalisten niet langer zullen worden gearresteerd op de eilanden Rhodos en Lesbos waar “zij de humanitaire situatie van asielzoekers verslaan”, voegde de bron toe zonder details te verstrekken.
Eerder vandaag zei de Griekse kustwacht dat een Turks patrouillevaartuig een van haar schepen had geraakt met slechts geringe schade als gevolg.
Gespannen
De situatie blijft gespannen tussen Griekenland en Turkije, dat op 28 februari waarschuwde dat het asielzoekers niet langer zou beletten de Europese Unie binnen te komen. De aankondiging bracht duizenden migranten ertoe om zich te verzamelen bij de Grieks-Turkse grens en de Egeïsche Zee over te steken. Volgens Erdogan staken in één dag tijd zeker 18.000 migranten de grens tussen Turkije en Europa over. Griekenland zei zondag dat al zeker 66 migranten zijn gearresteerd en zo’n 4.000 werden tegengehouden.
De Griekse oproerpolitie werd ingezet om met traangas en waterkanonnen meer dan 35.000 mensen aan de landgrens met Turkije vast te houden.
Olie op het vuur
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan gooide vandaag nog meer olie op het vuur door te zeggen dat ‘er geen verschil is tussen wat de nazi’s deden en de taferelen bij de Griekse grens’.
Griekenland heeft het gebruik van geweld ontkend en Turkije ervan beschuldigd wanhopige mensen ertoe te hebben aangezet gevaarlijke pogingen te ondernemen om de Europese Unie binnen te komen.
Erdogan sprak maandag in Brussel met EU-president Charles Michel en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Die laatste verklaarde voorafgaand aan het gesprek dat Turkije vluchtelingen en migranten moet weghalen bij de grens met Griekenland. ,,Een oplossing vinden vereist dat de druk op de grens wordt verminderd”, aldus Von der Leyen. Zij ziet het gesprek met Erdogan als de “herstart van een dialoog”, die uiteindelijk moet leiden tot een “routekaart” naar een betere relatie met Turkije. ,,We moeten er alles aan doen om de situatie te kalmeren.”
Telegraaf 11.02.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zegt dat Turkije de grenzen met de Europese Unie openhoudt, totdat de EU aan alle eisen voldoet. Sinds Turkije de grenzen heeft opengesteld, zijn duizenden mensen richting de grenzen met de EU getrokken.
„Tot de EU aan al onze eisen omtrent vrij verkeer van goederen en personen voldoet en betere financiële hulp aanbiedt, houden wij de grenzen open”, aldus Erdogan in een toespraak.
Hij zei dat hij de grenzen ook heeft opengesteld om de druk op Europa te vergroten om mee te helpen met de strijd in Syrië. Turkije is dat land binnengevallen en strijdt momenteel tegen rebellen en tegen het Syrische regeringsleger.
De Turkse president haalde in de toespraak uit naar de Grieken om hoe zij de vluchtelingen aan de grens behandelen. Griekenland heeft traangas afgeschoten op duizenden migranten die probeerden de grens over te steken. „Er is geen verschil tussen wat de nazi’s deden en hoe de Grieken aan de grens handelen.”
Migrantencrisis
Volgende week houdt Turkije een top met de leiders van Frankrijk, Duitsland en mogelijk Groot-Brittannië om verder te praten over de migrantencrisis. Een gesprek in Brussel tussen Erdogan en leiders van de Europese Unie over de crisis leverde maandagavond weinig op. Beide partijen gaan de komende dagen en weken samen in kaart brengen wat er van de afspraken in de vluchtelingendeal uit 2016 is uitgevoerd en wat er nog moet gebeuren.
AD 11.03.2020 Minister Blok van Buitenlandse Zaken wil een no-flyzone boven de Syrische stad Idlib. Maar bondgenoot Rusland zal niet meewerken en het dient vooral dubieuze belangen van Turkije, stelt Sadet Karabulut, Tweede Kamerlid voor de SP.
De opmars van het door Rusland gesteunde Syrische regime in rebellenbolwerk Idlib heeft de afgelopen maanden geleid tot een humanitaire catastrofe, met honderden doden en een miljoen vluchtelingen. Oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen zijn op grote schaal gepleegd. Het voor eens en altijd stoppen van dit geweld moet absolute topprioriteit zijn.
Minister Blok van Buitenlandse Zaken, doorgaans niet bekend om zijn ruige voorstellen, pleit voor een no-flyzone boven Idlib. Dat klinkt sympathiek. Iedereen wil dat het geweld stopt. Maar bij nadere beschouwing lijkt het plan vooral naïef. En, als het er al van komt, dient het vooral de belangen van Turkije en daaraan verbonden jihadistische milities.
Het is naïef omdat het afhankelijk is van toestemming van de bondgenoot van Syrië, Rusland, waarmee Blok over zijn voorstel in gesprek wil. Maar Moskou heeft in het verleden vliegverboden boven Syrië afgewezen.
Minister Blok kan zijn inspanningen beter richten op humanitaire hulp
De route via de Veiligheidsraad van de VN, waar Rusland vetomacht heeft, loopt daarom waarschijnlijk dood. In het verleden zijn no-flyzones steeds militair afgedwongen. Maar inzet van machtsmiddelen, waar geen volkenrechtelijk mandaat voor is, zit niet in het voorstel van Blok. Godzijdank, anders zou Nederland opnieuw verwikkeld kunnen raken in de oorlog in Syrië.
Het vliegverbod richt zich enkel op de Syrische luchtmacht. Hoewel er geen discussie over is dat het Assad-regime hoofdverantwoordelijke is voor het enorme leed in Syrië, betekent zo’n eenzijdige focus dat Turkije de handen vrij heeft. Dat is problematisch omdat Turkije zich openlijk mengt in de oorlog in Syrië, wat illegaal is. Ankara steunt (net als Nederland eerder) rebellengroepen die mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden plegen, waaronder jihadistische groepen tot en met aan al-Qaeda gelieerde groepen.
Turkije is ook niet te beroerd vluchtelingen in te zetten om steun van Europa af te dwingen. Chantage die tot een lelijke Europese reflex leidt aan de Griekse grens.
In rebellenbolwerk Idlib is het aan al-Qaeda verbonden Hayat Tahrir al-Sham dominant. Een no-flyzone, of we het leuk vinden of niet, betekent daarom ook vrij spel voor deze jihadistische organisaties.
In plaats van een onrealistisch vliegverbod kan Blok zijn inspanningen beter richten op een staakt-het-vuren, humanitaire hulp en hervatting van diplomatiek overleg, onder leiding van de VN. Meer druk op alle strijdende partijen is daarbij nodig, bovenal op het Assad- regime en Rusland.
Turkije, dat er niet voor terugdeinst kwetsbare mensen in te zetten als pionnen in een smerig geopolitiek schaakspel, moet juist worden veroordeeld en niet gesteund, wat de Navo nu doet. Stevige maatregelen tegen Ankara zijn gerechtvaardigd, zoals een wapenembargo en verwijdering uit het Noord-Atlantische bondgenootschap.
Sadet Karabulut is Tweede Kamerlid voor de SP en woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie.
RO 11.03.2020 Nederland gaat Griekenland verder ondersteunen bij het verbeteren van de migratieaanpak, mede in de context van de afspraken uit de EU-Turkije Verklaring. Dat is nodig, omdat de buitengrenzen van de Europese Unie en het Griekse asielsysteem onder druk staan. Dat meldde staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel en Migratie) woensdag aan de Tweede Kamer.
Recent zijn er twee vrachtwagens met 71 generatoren, 4300 kussens, 6 tenten en 1900 nooddekens aan Griekenland geleverd. Die hulpgoederen komen bovenop de 30.000 dekens die afgelopen herfst al door Nederland aan de Griekse eilanden zijn verstrekt.
Experts
Ook levert Nederland extra experts. Sinds de migratiecrisis van 2015-2016 zijn tientallen medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, de Koninklijke Marechaussee en de Dienst Terugkeer en Vertrek in Griekenland actief. Op verzoek van Frontex komen daar nu nog 4 extra experts bij, die aan de slag gaan met grenscontroles tussen Griekenland en Turkije.
Verder komen er twee Nederlandse ‘eilandcoördinatoren’, die vanaf 1 mei via de EU uitgezonden worden naar de Griekse eilanden. Zij brengen alle partijen lokaal bij elkaar en zorgen dat knelpunten in procedures en opvang worden besproken en opgelost. Ook zijn zij de schakel naar de Europese Commissie en de lidstaten. Via ontwikkelingssamenwerking wordt 200.000 euro bijgedragen aan projecten om vluchtelingen psychisch te ondersteunen.
Herplaatsing
Ten tijde van de migratiecrisis in 2015-2016, stond Nederland vooraan met het leveren van haar aandeel aan relocatie: er zijn circa 1750 asielzoekers herplaatst vanuit Griekenland naar Nederland. Alleen Duitsland en Frankrijk herplaatsten meer mensen. Nederland zet sindsdien in op een structurele oplossing voor de Griekse problemen. Het opnemen van migranten in Nederland, specifiek alleenstaande minderjarige vluchtelingen, brengt een dergelijke oplossing niet dichterbij.
Structurele verbetering nodig
Nederland helpt Griekenland waar mogelijk. Tegelijkertijd dringt Nederland er samen met de EU bij Athene op aan om te komen tot structurele verbeteringen. De omstandigheden in de opvangkampen zijn onvoldoende, de asielprocedures gaan te langzaam en er moet meer worden gedaan aan terugkeer. Om die inspanningen te ondersteunen is door de EU sinds maart 2016 2,4 miljard euro uitgetrokken
Telegraaf 11.03.2020 Nederland is niet bereid om extra migrantenkinderen van de Griekse eilanden op te nemen. Daar puilen vluchtelingenkampen uit, maar volgens staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie) is het geen ’structurele oplossing’ om kinderen naar Nederland te laten komen.
„We zijn bereid van alles te doen, maar we nemen niet ad hoc kinderen over.”
Linkse partijen in de Tweede Kamer dringen daar op aan. Volgens de staatssecretaris draagt Nederland al genoeg bij aan de situatie in Griekenland. „We leveren experts, juridische bijstand en dekens. Bovendien hebben we de afgelopen jaren al ons eerlijke deel geleverd door 1750 mensen over te nemen.” Broekers-Knol (Justitie) zegt dat het bovendien niet per definitie om vluchtelingen gaat. „Het zijn migranten.”
De VVD-bewindsvrouw erkent wel dat er een groot probleem is op de Griekse eilanden. „Het grijpt ook mij aan. Ik ben bezorgd over de situatie op de eilanden, ik heb daar ook aandacht voor gevraagd.”
Structurele oplossing
Toch wil het kabinet alleen kinderen overnemen als alle EU-lidstaten dat doen en als het onderdeel is van een structurele oplossing. „Want het kan niet zo zijn dat steeds dezelfde club zorgt voor een ad hoc oplossing.” Dat lijkt erg onwaarschijnlijk, al zijn een paar landen wél bereid een aandeel te leveren.
Het antwoord van de bewindsvrouw zorgde voor gemor bij sommige partijen. PvdA, SP, GroenLinks en ChristenUnie balen van het standpunt. „De situatie explodeert daar”, zegt CU-Kamerlid Voordewind.
„Eilandbewoners waren eerst nog sympathiek tegenover die groep, maar dat verandert ook.” GroenLinks-Kamerlid Van Ojik is bezorgd. „Het gaat om 40.000 mensen op de Griekse eilanden, inclusief veel alleenreizende kinderen. Iemand moet wat doen.”
Recent zijn er twee vrachtwagens met 71 generatoren, 4300 kussens, 6 tenten en 1900 nooddekens aan Griekenland geleverd. Die hulpgoederen komen bovenop de 30.000 dekens die afgelopen herfst al door Nederland aan de Griekse eilanden zijn verstrekt.
Experts
Ook levert Nederland extra experts. Sinds de migratiecrisis van 2015-2016 zijn tientallen medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, de Koninklijke Marechaussee en de Dienst Terugkeer en Vertrek in Griekenland actief. Op verzoek van Frontex komen daar nu nog 4 extra experts bij, die aan de slag gaan met grenscontroles tussen Griekenland en Turkije.
Verder komen er twee Nederlandse ‘eilandcoördinatoren’, die vanaf 1 mei via de EU uitgezonden worden naar de Griekse eilanden. Zij brengen alle partijen lokaal bij elkaar en zorgen dat knelpunten in procedures en opvang worden besproken en opgelost. Ook zijn zij de schakel naar de Europese Commissie en de lidstaten. Via ontwikkelingssamenwerking wordt 200.000 euro bijgedragen aan projecten om vluchtelingen psychisch te ondersteunen.
NU 11.03.2020 Steeds meer gemeenten steunen de oproep van hulporganisaties om vijfhonderd minderjarige vluchtelingen over te nemen van Griekenland. De teller staat inmiddels op zestien, meldt VluchtelingenWerk Nederland woensdag.
De hulporganisatie probeert samen met Stichting Vluchteling en Defence for Children zoveel mogelijk gemeenten achter zich te krijgen. Hiermee willen de organisaties het kabinet laten zien dat er draagvlak is voor de opvang van de jonge vluchtelingen.
Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel en Migratie) meldt woensdag dat Nederland Griekenland extra hulp gaat bieden en zich zal blijven inzetten voor een structurele oplossing. Er wordt ook gezegd dat het opnemen van alleenstaande minderjarige vluchtelingen “een dergelijke oplossing niet dichterbij brengt”.
Griekenland vroeg de EU-lidstaten in oktober 2.500 alleenstaande minderjarigen over te nemen, maar het bleef vervolgens lange tijd stil. Volgens Martijn van der Linden van VluchtelingenWerk Nederland is dat veranderd nu Turkije vluchtelingen de grens naar Europa laat oversteken.
Meerdere landen hebben recentelijk laten weten Griekenland te willen helpen. Het gaat om onder meer Duitsland. “Daar gaven gemeenten aan dat ze wilden dat Duitsland gehoor gaf aan de hulpvraag”, aldus de woordvoerder. “De regering heeft twee dagen geleden besloten ja te zeggen.”
Oproep gesteund door Amsterdam en Utrecht
De drie hulporganisaties hopen in Nederland op hetzelfde resultaat als in Duitsland en hebben daarom vrijdag alle Nederlandse gemeenten benaderd. Zestien gemeenten, waaronder Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Groningen en Nijmegen, zeggen de oproep te steunen. In tientallen andere gemeenteraden wordt het onderwerp nog besproken.
Gemeenten die de oproep steunen, krijgen in de praktijk niet direct een aantal kinderen op de stoep. Van der Linden benadrukt dat het kabinet uiteindelijk de knoop moet doorhakken. Daarnaast wordt de opvang van vluchtelingenkinderen landelijk geregeld. Ook zijn er nog geen concrete afspraken over welke landen de kinderen gaan opvangen en wat de verdeling wordt.
Zo leven vluchtelingen in een kamp op het Griekse Lesbos
Vijfduizend vluchtelingenkinderen alleen in Griekenland
Op Lesbos leven meer dan twintigduizend vluchtelingen, terwijl er op het eiland maar plek is voor drieduizend. In de Griekse vluchtelingenkampen zitten volgens de hulporganisaties meer dan vijfduizend minderjarigen die geen ouder of andere voogd bij zich hebben.
Doordat vluchtelingen vanuit Turkije weer massaal Europa proberen te bereiken, vrezen de hulporganisaties dat de leefomstandigheden van de kinderen verslechteren. “De modder stroomt al over je tenen”, vertelt Van der Linden over Lesbos. “En de ratten lopen overal doorheen.”
Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen besloot vorige week al haar activiteiten op het eiland te staken, omdat de situatie niet veilig was voor hulpverleners. Na twee dagen werden de werkzaamheden weer hervat.
NU 10.03.2020 De EU komt de afspraken uit de Turkijedeal niet na, zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavusoglu dinsdag na overleg in Brussel over de migratiecrisis aan de Turks-Griekse grens. Ankara wil graag dat de afspraken worden aangescherpt om het probleem op te kunnen lossen.
Volgens Ankara betaalt de EU te weinig mee aan de opvang van vluchtelingen. Çavusoglu zegt dat de EU slechts de helft van de beloofde 6 miljard euro, bedoeld voor de opvang, het voeden en de scholing van 3,6 miljoen vluchtelingen in Turkije, heeft overgemaakt. Het land wil steun voor de strijd die Turkije voert in de Syrische provincie Idlib.
Verder neemt Ankara het de EU kwalijk dat de afspraken over versoepeling van visumverplichtingen voor Turkse burgers niet worden nagekomen. Brussel beloofde Turkije de afschaffing van EU-visumplicht voor Turkse burgers. Ook zouden gesprekken over een EU-lidmaatschap worden hervat.
In de in 2016 gemaakte Turkijedeal zou Ankara – in ruil voor onder meer financiële steun – migranten tegenhouden. Vier jaar wist de EU hiermee tijd te kopen, maar tot een oplossing kwam het niet. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan besloot eind februari de grenzen open te gooien.
Het hoofd van de Europese Commissie Ursula von der Leyen zei maandag dat Erdogan eerst moet ophouden met het aanmoedigen van migranten om de oversteek naar Griekenland te maken. Pas daarna valt er volgens haar over hulp te praten. “De gebeurtenissen aan de Turks-Griekse grens duiden op een politiek drukmiddel vanuit Turkije”, aldus Von der Leyen.
Erdogan liet dinsdag weten daar niet aan te denken. “Ons voorstel is dat Griekenland de grenzen opent. De migranten blijven daar niet, maar steken over naar andere Europese landen.”
De Turkse president riep verder op tot een “rechtvaardige, humane verdeling” van de last.
Volgende week dinsdag organiseert Erdogan een kleine migratietop in Istanboel om met de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron verder te praten over de kwestie. Ook de Britse premier Boris Johnson is welkom. Het is onduidelijk of de genoemde leiders naar Istanboel afreizen.
NOS 10.03.2020 In een eerste reactie na het overleg in Brussel over de migratiecrisis aan de Turks-Griekse grens heeft Ankara laten weten dat de afspraken uit de Turkije-deal (2016) moeten worden aangescherpt. Minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu zei vanochtend dat de EU de beloofde versoepeling van visumverplichtingen voor Turkse burgers moet nakomen en dat ook de afspraken over de douane-unie moeten worden aangepast.
Cavosoglu vergezelde president Erdogan gisteravond bij een bespreking in Brussel met EU-president Michel en Commissievoorzitter Von der Leyen. Die twee gaven Erdogan te verstaan dat Turkije de grens weer moet sluiten voor migranten. Turkije zette zo’n twee weken geleden de deur naar Europa open voor migranten, in weerwil van de afspraak dat de migranten tegengehouden zouden worden.
Ankara vindt dat de EU zijn afspraken niet nakomt en te weinig meebetaalt aan de opvang van de vluchtelingen. Het land wil bovendien steun voor de strijd die het Turkse leger voert in de Syrische provincie Idlib. Na afloop van het overleg bleef Erdogan weg bij de geplande gezamenlijke persconferentie en vertrok hij zwijgend naar huis.
Minitop in Istanbul
Vanmiddag werd bekend dat de president tijdens de terugreis tegen journalisten heeft gezegd dat hij een minitop organiseert met bondskanselier Merkel en de Frans president Macron. Ook de Britse premier Johnson is welkom, zei Erdogan. De top staat gepland voor komende dinsdag in Istanbul. Waarom Erdogan deze strategie kiest en of Merkel en Macron al hebben toegezegd te komen, is onbekend.
Cavusoglu sprak vanochtend over “een nieuwe fase” in de dialoog tussen Brussel en Ankara. “Verdere stappen zijn nodig om onze betrekkingen op een realistische wijze voort te zetten”, voegde hij er zonder verdere uitleg aan toe.
Turkije huisvest 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. De EU sprak in 2016 af dat er in ruil voor het tegenhouden van migranten duizenden vluchtelingen uit Turkse opvangkampen naar Europa gehaald zouden worden. Brussel komt die toezegging niet na, onder meer vanwege de verdeeldheid onder de lidstaten over de opvang. Ook de beloofde intensivering van gesprekken over een EU-lidmaatschap voor Turkije is uitgebleven. De spanningen in de relatie met Brussel zijn daarentegen steeds verder opgelopen.
Griekenland houdt de grens dicht
Nadat Turkije zijn grens naar Griekenland had opengezet, verzamelden zich tienduizenden migranten voor de Griekse grenshekken, maar Athene weigert hen binnen te laten. Mensen bivakkeren er al dagenlang in de kou, de omstandigheden zijn uitgesproken slecht.
In het zuiden, langs de grens met Syrië, hebben zich aan de Syrische kant nog eens honderdduizenden vluchtelingen verzameld, die op drift zijn geraakt door het recente offensief van het Syrische regeringsleger en Russische bommenwerpers. Turkije laat hen niet binnen en heeft zich in de strijd gemengd in de hoop de vluchtelingenstroom te kunnen keren.
Telegraaf 10.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zal komende dinsdag een top organiseren in Istanbul met de leiders van Frankrijk, Duitsland en mogelijk Groot-Brittannië om verder te praten over de migrantencrisis. Turkije heeft recentelijk zijn grenzen opengezet om migranten een vrije doortocht naar Europa te bieden, maar Griekenland en Bulgarije houden ze tegen.
Sprekend tot verslaggevers in zijn vliegtuig, dat terugkeerde uit Brussel, zei Erdogan dat hij niet overweegt de grenzen met Europa te sluiten en dat Griekenland zijn eigen poorten moet openen.
Het gesprek in Brussel tussen Erdogan en leiders van de Europese Unie over de crisis leverde maandagavond weinig op. Beide partijen gaan de komende dagen en weken samen in kaart brengen wat er van de afspraken in de vluchtelingendeal uit 2016 is uitgevoerd en wat er nog moet gebeuren.
De EU en Ankara spraken in maart 2016 af dat Turkije zijn grenzen beter bewaakt en er illegalen vandaan houdt. Turkije neemt volgens de afspraken ook in Griekenland afgewezen vluchtelingen terug als ze vanuit Turkije dat land zijn binnengekomen. Europa heeft toen extra financiële hulp toegezegd en onder meer zicht geboden op visumvrij reizen voor Turken die naar de EU willen.
NU 09.03.2020 De onenigheid tussen Turkije en de Europese Unie over de migrantenstroom moet de komende dagen worden opgelost. Dat zeggen de voorzitters van de Europese Raad en de Europese Commissie maandagavond na een bezoek van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Erdogan was in Brussel omdat hij steun wil van de EU en de NAVO bij de strijd in Syrië en de opvang van vluchtelingen. Erdogan heeft al meermaals laten weten dat Turkije de grote hoeveelheid vluchtelingen uit Syrië niet aankan en dat hij hulp van de Europese Unie nodig heeft.
De komende dagen gaan de Europese Unie en Turkije de meningsverschillen over de migratiestroom die zijn vastgelegd in de Turkije-deal uitpraten.
Het hoofd van de Europese Commissie Ursula von der Leyden zei voor de ontmoeting dat Erdogan eerst moet ophouden om migranten aan te moedigen om de oversteek naar Griekenland te maken. Pas dan is er te praten over hulp van de Europese Unie. “De gebeurtenissen aan de Turks-Griekse grens duiden op een politiek drukmiddel vanuit Turkije. Pas als die druk weg is, kunnen we verder praten.”
Turkije herbergt momenteel zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen en door de huidige onrust in de Syrische regio Idlib zouden er nog eens honderdduizenden bij kunnen komen.
Ruim een week geleden opende Erdogan daarom de grens met Griekenland. Tienduizenden migranten verlieten daarop Turkije, maar kwamen Griekenland niet binnen en zitten sindsdien vast in een stukje niemandsland. Beide landen willen de migranten niet (opnieuw) toelaten en vuren over en weer traangas af.
NOS 09.03.2020 Turkije moet stoppen met het doorlaten van vluchtelingen. Dat is de boodschap die de Turkse premier Erdogan vandaag in Brussel te horen kreeg. Hij moet zich houden aan de afspraken die in 2016 zijn gemaakt bij de zogenoemde Turkije-deal.
Volgens de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen gaan de Europese Unie en Turkije nu inventariseren wat er goed is gegaan met de Turkije-deal, maar ook wat er niet goed is gegaan.
Goed startpunt
“We hebben de Turkse president eraan herinnerd dat hij ook verplichtingen heeft”, zei de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel na het gesprek over het standpunt van de EU. De evaluatie zal de komende dagen door ambtenaren worden besproken, daarna worden conclusies getrokken.
Commissievoorzitter Von der Leyen noemde het gesprek “een goed startpunt in het proces”. De Turkse president verliet Brussel meteen na het gesprek zonder persconferentie.
Eerder op de dag zei Erdogan dat de NAVO-bondgenoten solidair moeten zijn met zijn land. “Niemand heeft de luxe om afzijdig te blijven”, aldus de Turkse president.
Von der Leyen is het daar wel mee eens, maar ze wil dat Turkije geen oneigenlijke drukmiddelen gebruikt en de vluchtelingen en migranten bij de grens met Griekenland weghaalt.
Geweld is onacceptabel
“We kunnen alleen een oplossing vinden als de druk op de grens wordt verminderd”, zei Von der Leyen. “De grenzen moeten worden gerespecteerd.”
Op de vraag of de Europese Unie niet ook het geweld van Griekenland tegen de vluchtelingen moest veroordelen, zei Von der Leyen elke vorm van disproportioneel geweld onacceptabel te vinden.
AD 09.03.2020 Het gesprek tussen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en leiders van de Europese Unie over de crisis bij de Turks-Griekse grens heeft vanavond geen concrete resultaten opgeleverd. Beide partijen gaan de komende dagen en weken samen in kaart brengen wat er van de afspraken in de vluchtelingendeal uit 2016 is uitgevoerd en wat er nog moet gebeuren.
Erdogan verliet het gebouw van de Europese Raad na een gesprek van zo’n twee uur met Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen en EU-president Charles Michel. Het was een eerste stap om de dialoog op termijn te verbeteren, zei Michel. “De goede richting denk ik.”
Volgens Von der Leyen is het “goed dat de communicatielijnen open zijn. We hebben duidelijk meningsverschillen, maar het was een goed gesprek. We moeten ons nu richten op de weg vooruit.”
In de deal uit 2016 beloofde Turkije migranten en vluchtelingen tegen te houden. In ruil stelde de EU 6 miljard euro beschikbaar voor de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Erdogan zette de grens bij Griekenland tien dagen geleden open, tot ongenoegen van Europa. De Griekse grens blijft afgesloten. Aan de Turkse kant bivakkeren duizenden mensen.
Stoltenberg
Turkse president Recep Tayyip Erdogan vindt het belangrijk dat NAVO-bondgenoten zich solidair tonen met Ankara. Geen enkel Europees land heeft de luxe om onverschillig te zijn voor de gevechten en de humanitaire situatie in Syrië, zo verklaarde hij na een onderhoud met NAVO-topman Jens Stoltenberg in de Turkse ambassade in Brussel. Erdogan zei erop te vertrouwen dat het goed zal komen.
Volgens Stoltenberg zal de NAVO de “belangrijke bondgenoot” Turkije blijven steunen met onder meer defensieve raketsystemen. De militaire alliantie verkent wat nog meer kan worden gedaan om Turkije te beschermen, zei Stoltenberg, terwijl hij Syrië en Rusland verantwoordelijk hield voor “onnoemelijk menselijk leed”.
Raadsvoorzitter Michel
Hij sprak zijn zorgen uit over de “serieuze situatie” aan de Turks-Griekse grens. Het probleem van de duizenden mensen die daar verblijven vereist een gemeenschappelijke oplossing, aldus Stoltenberg. Hij verwelkomde dan ook dat Erdogan vanavond om de tafel zou zitten met Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen en EU-president Charles Michel.
Voorafgaand aan dat gesprek zei Michel dat “we verschillende opinies hebben over verschillende onderwerpen”. Hij wil in een “open dialoog” met Erdogan kijken of de problemen kunnen worden opgelost. Voor de EU is het belangrijk dat de deal met Turkije uit 2016 in stand blijft en de situatie in Syrië stabieler wordt, aldus Michel, die vorige week al uren met Erdogan sprak in Ankara.
Von der Leyen zei eerder op de dag dat Turkije vluchtelingen en migranten moet weghalen bij de grens met Griekenland. “Een oplossing vinden vereist dat de druk op de grens wordt verminderd”, aldus de Commissievoorzitter. Ze ziet het gesprek met Erdogan als de “herstart van een dialoog”.
AD 09.03.2020 Turkije moet vluchtelingen en migranten weghalen bij de grens met Griekenland. Dat zei Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen vandaag. Zij spreekt later op de dag in Brussel samen met EU-president Charles Michel de Turkse president Recep Tayyip Erdogan om te praten over de gespannen situatie bij de grens, waar de Griekse politie duizenden mensen tegenhoudt.
,,Een oplossing vinden vereist dat de druk op de grens wordt verminderd”, aldus Von der Leyen. Zij ziet het gesprek met Erdogan als de “herstart van een dialoog”, die uiteindelijk moet leiden tot een “routekaart” naar een betere relatie met Turkije. ,,We moeten er alles aan doen om de situatie te kalmeren.”
De afspraken tussen de EU en Turkije uit 2016 over vluchtelingen moet “breder” worden bekeken, zei ze. Volgens haar is Europa veel beter voorbereid op een migratiecrisis dan vijf jaar geleden, maar nog niet genoeg. De Europese Commissie komt daarom kort na Pasen met een voorstel voor een nieuw asiel- en migratiebeleid, kondigde de Duitse aan.
Asiel
Het individuele recht om asiel te vragen moet worden gerespecteerd, zei Von der Leyen over de Griekse aankondiging asielaanvragen een maand op te schorten. Zij is daarover in gesprek met de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis en reist donderdag naar Griekenland, ook om te praten over de noodzaak kinderen van de Griekse eilanden naar het vasteland te brengen.
Inmiddels hebben vijf EU-landen toegezegd onbegeleide minderjarigen die verblijven op de Griekse eilanden over te nemen, aldus Von der Leyen. Het gaat om Frankrijk, Portugal, Duitsland, Luxemburg en Finland. Zij is ervan overtuigd dat meer lidstaten zullen helpen de druk op de eilanden te verlagen.
De commissievoorzitter ging ook in op berichten over geweld door Griekse veiligheidstroepen tegen mensen die de grens willen oversteken. Daarnaar moet een onderzoek worden ingesteld, zei ze. ,,Buitensporig gebruik van geweld is onaanvaardbaar.”
NU 09.03.2020 Een coalitie van vijf EU-landen is bereid om kinderen uit vluchtelingenkampen aan de Griekse grens op te nemen, aldus voorzitter van de Europese Commissie Ursula Von Der Leyen.
Zo’n 35.000 migranten en vluchtelingen hebben zich aan de Griekse grens verzameld, nadat Turkije ruim een week geleden aankondigde de “poorten naar Europa” te openen vanwege spanningen met de EU over de voorwaarden van de ‘Turkijedeal’ en het conflict in Syrië.
De EU overweegt nu tussen de duizend en vijftienhonderd alleen reizende kinderen uit de geïmproviseerde kampen te halen, waar de omstandigheden met de dag slechter worden.
Maandag zei Duitsland al het grootste deel van dit aantal op zich te willen nemen. EU-voorzitter Von der Leyen bevestigde later in een persconferentie dat vier andere landen hebben aangeboden hiermee te helpen. Het gaat om Frankrijk, Portugal, Luxemburg en Finland.
Griekse kustwacht schiet in het water naast migrantenboot uit Turkije
Erdogan is maandagavond in Brussel voor overleg
Kampbewoners aan de grens hebben te maken met voedseltekorten en een gebrek aan onderdak. Hulpverleners kunnen de kampen moeilijk bereiken. Daarbij treedt de Griekse grenswacht hard op tegen migranten en vluchtelingen bij de grens.
Maandagavond vliegt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan naar Brussel om de situatie te bespreken met Von Der Leyen en het hoofd van de Europese Raad Charles Michel. Turkije weigert nog langer vluchtelingen tegen te houden om naar Europa door te trekken.
Erdogan eist dat de EU ook een deel van de vluchtelingen opneemt, zoals afgesproken in de Turkijedeal uit 2015. Ook wil het land meer financiële steun. Momenteel huisvest Turkije zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen, maar zegt dit niet langer te kunnen dragen.
De Turkijedeal in het kort
Turkije vangt migranten en vluchtelingen op en voorkomt dat ze naar Europa trekken.
De EU beloofde 6 miljard euro voor opvang en maakt dit rechtstreeks over naar ngo’s.
Voor elke migrant die Turkije opneemt, neemt EU er een terug (met een maximum van 72.000).
Brussel beloofde afschaffing van EU-visumplicht voor Turkse burgers en hervatten gesprekken EU-lidmaatschap.
Telegraaf 08.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan roept Griekenland op de grenzen open te zetten voor vluchtelingen. Erdogan heeft ruim een week geleden de grens tussen zijn land en de Europese Unie (EU) opengesteld voor vluchtelingen. Griekenland houdt die vooralsnog tegen.
„Hé Griekenland. Ik doe een appel op jullie. Open de poorten en bevrijd je van deze last”, zei de Turkse president zondag tijdens een toespraak in Istanbul die op televisie te zien was. „Laat ze naar andere Europese landen gaan”, voegde hij toe.
Erdogan bevestigt tijdens de toespraak dat hij maandag naar Brussel gaat om met de EU te praten. De Duitse krant Die Welt meldde dat zaterdag al op basis van bronnen in hoge diplomatieke kringen in de Belgische hoofdstad. Doel van het bezoek is een oplossing voor de migrantencrisis aan de Turks-Griekse grens en een fundamentele verandering van de relatie tussen de EU en Turkije, aldus de krant.
NU 07.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan gaat maandag naar Brussel om over de vluchtelingen en andere migranten bij de Turks-Griekse grens te praten, zo meldt de Duitse krant Die Welt zaterdag. Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, zou hem hebben uitgenodigd.
De EU heeft het overleg nog niet bevestigd. Volgens Die Welt, die zich baseert op politieke bronnen, staat de bewindslieden een druk programma te wachten. Op de agenda staan onder meer nieuwe vluchtelingenhulp voor Turkije, effectievere grenscontroles en financiële steun voor wederopbouw in Syrië.
Erdogan heeft al meermaals laten weten dat Turkije de grote hoeveelheid vluchtelingen uit Syrië niet aankan en dat hij hulp van de Europese Unie nodig heeft.
Turkije herbergt momenteel zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen en door de huidige onrust in de Syrische regio Idlib zouden er nog eens honderdduizenden bij kunnen komen.
Ruim een week geleden opende Erdogan daarom de grens met Griekenland. Tienduizenden migranten verlieten daarop Turkije, maar kwamen Griekenland niet binnen en zitten sindsdien vast in een stukje niemandsland. Beide landen willen de migranten niet (opnieuw) toelaten en vuren over en weer traangas af.
Migranten klimmen op hekken bij Turks-Griekse grens
Ook algemene Turks-Europese samenwerking op agenda
Naast de vluchtelingenkwestie wordt maandag ook de algemene samenwerking tussen de EU en Turkije besproken, zoals modernisering van de douane-unie tussen Ankara en Brussel en mogelijke visumversoepeling voor Turkse burgers die naar de Europese Unie reizen.
Omgekeerd hebben toeristen uit verschillende Europese landen sinds deze maand geen visum meer nodig om Turkije binnen te komen.
NOS 07.03.2020 De Turkse president Erdogan komt maandag naar Brussel. Volgens de Duitse krant die Welt heeft Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, hem uitgenodigd om over de migratiecrisis aan de Turks-Griekse grens en de spanningen tussen Turkije en de EU te praten.
Die Welt baseert zich op diplomatieke bronnen. De EU bevestigt het bezoek niet. Het kantoor van de Turkse president zegt alleen dat Erdogan maandag in Brussel is. Over het doel van het bezoek en de afspraken die hij heeft, is niets bekendgemaakt.
Griekse militairen in het grensgebied met Turkije in het noordoosten van GriekenlandReuters
De toch al moeizame relatie tussen Turkije en de EU kwam vorige week verder onder druk te staan door het besluit van Turkije om migranten die naar Europa willen niet meer tegen te houden. Erdogan wil Europa zo dwingen om meer migranten van Turkije over te nemen en om meer financiële steun te geven. Door de escalatie van de strijd in Idlib dreigen nog eens honderdduizenden Syriërs naar Turkije uit te wijken. Het land biedt al aan bijna vier miljoen vluchtelingen onderdak.
Duizenden migranten reisden de afgelopen dagen van Istanbul naar de grens met Griekenland in het noordwesten van Turkije. Griekenland laat ze niet toe. De migranten bivakkeren sindsdien onder zeer slechte omstandigheden in niemandsland.
Vanmorgen probeerden migranten opnieuw de grens met Griekenland over te steken. De Griekse politie hield ze met traangas, rookbommen en een waterkanon tegen. Turkse grenswachten lieten traangasgranaten op Griekse bodem neerkomen.
Deze migranten wisten donderdag voet aan land te zetten op LesbosAFP
De Europese ministers van Buitenlandse Zaken waren gisteren bijeen in Kroatië. Ze wijzen het gebruik van migranten voor politieke doeleinden “ten sterkste” af. “De situatie aan de buitengrens van de EU is onaanvaardbaar”, zeiden de EU-ministers en ze verklaarden zich solidair met Griekenland.
Het EU-agentschap voor grensbewaking Frontex stuurt nog eens 100 grensbewakers naar Griekenland, boven op de 509 Frontex-grensbewakers die er al zijn. Ook stelt de EU meer boten, vliegtuigen en apparatuur beschikbaar om migranten te onderscheppen die naar Griekse eilanden voor de Turkse kust proberen over te steken.
Turkije zegt dat het zelf deze migranten ook weer tegenhoudt, omdat de oversteek te gevaarlijk is. “Ze brengen zichzelf in levensgevaar”, zegt de Turkse kustwacht. De Turken verwijten de Griekse kustwacht migrantenbootjes terug te duwen naar Turkse wateren en zelfs tot zinken te brengen.
Detentiekampen
Griekenland zegt van plan te zijn om twee tijdelijke detentiekampen te bouwen voor de vluchtelingen die deze week vanuit Turkije zijn gekomen. Zij zullen worden teruggestuurd naar het land van herkomst.
De detentiekampen komen in de noordelijke regio Serres en vlak bij Athene. In totaal bieden zij plek voor duizend mensen.
Telegraaf 07.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan komt maandag op uitnodiging van EU-president Charles Michel naar Brussel. Dat meldt de Duitse krant Die Welt op basis van bronnen in hoge diplomatieke kringen in de Belgische hoofdstad. Doel van het bezoek is een oplossing voor de migrantencrisis aan de Turks-Griekse grens en een fundamentele verandering van de relatie tussen de EU en Turkije, aldus de krant.
Erdogan heeft ruim een week geleden de grens tussen zijn land en de EU opengesteld voor vluchtelingen. Griekenland houdt die vooralsnog tegen. Wel zei de Turkse president vrijdag de kustwacht te hebben opgedragen te verhinderen dat vluchtelingen of andere migranten met vaartuigen naar Griekse eilanden gaan. De risico’s voor illegale migranten om de Egeïsche Zee over te steken zouden te groot zijn. Zijn beleid blijft echter dat de tocht van vluchtelingen die over land richting de Europese Unie gaan niet wordt gehinderd.
Erdogan heeft vrijdag in een gesprek met de Duitse bondskanselier Merkel gezegd dat de bestaande overeenkomst van zijn land met de Europese Unie over de vluchtelingenproblematiek niet meer functioneert en moet worden herzien.
Telegraaf 07.03.2020 Griekenland is van plan twee nieuwe, tijdelijke opvangkampen te bouwen. Die dienen ter opvang van vluchtelingen die naar het land zijn gekomen sinds Turkije per 1 maart de grenzen heeft opengezet. Dat heeft de Griekse minister van Migratie zaterdag gezegd.
„We willen twee afgesloten centra bouwen in de noordelijke regio Serres en in een gebied vlak bij Athene met in totaal 1000 plekken”, zei minister Notis Mitarachi op televisiezender Skai TV. Ze dienen ter verlichting van de Griekse eilanden, waar de afgelopen week ongeveer 1700 vluchtelingen zijn aangekomen. „We moeten de lokale gemeenschappen steunen. We kunnen niet al die mensen op de eilanden laten”, aldus Mitarachi.
In het grensgebied tussen beide landen ontstonden chaotische toestanden door het Turkse besluit om geen migranten meer tegen te houden die naar Europa willen. De Griekse politie probeert de vluchtelingen tegen te houden en gebruikt daarbij onder meer traangas. Ook zaterdag is het weer tot botsingen gekomen tussen de ordediensten en migranten die de grens willen oversteken.
Bronnen rond de Griekse regering zeiden eerder deze week dat in enkele dagen tijd al zo’n 35.000 mensen zijn tegengehouden die illegaal de grens wilden oversteken.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan komt maandag op uitnodiging van EU-president Charles Michel naar Brussel. Dat meldde de Duitse krant Die Welt zaterdag op basis van bronnen in hoge diplomatieke kringen in de Belgische hoofdstad. Doel van het bezoek is een oplossing voor de migrantencrisis aan de Turks-Griekse grens en een fundamentele verandering van de relatie tussen de EU en Turkije, aldus de krant.
NU 06.03.2020 Sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ruim een week geleden de ‘poorten naar Europa’ opende, zitten tienduizenden migranten vast in het stukje niemandsland op de Grieks-Turkse grens. Beide landen willen de migranten niet (opnieuw) toelaten en vuren over en weer traangas af. Hoe de Europese buitengrenzen vier jaar na de migratiecrisis weer in het middelpunt van de belangstelling staan.
“Ik begrijp dat Turkije voor een zeer grote uitdaging staat in Idlib, maar het is onaanvaardbaar dat hij – president Erdogan – zijn zorgen laat blijken over de rug van vluchtelingen in plaats van in een gesprek met ons, de EU”, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel maandag.
Erdogan stelt op zijn beurt dat Turkije de grote aantallen vluchtelingen niet meer aankan, de EU haar beloftes niet nakomt én eist onder meer extra geld van de EU. Brussel wil zich echter niet “laten chanteren” en heeft versterking naar de Griekse grenzen gestuurd. Als tegenreactie vertrokken er duizend zwaarbewapende Turkse agenten naar de regio. Door de uitspraken en acties over en weer staat de relatie tussen de EU en Turkije opnieuw onder druk.
In Brussel denken ze al voorzichtig terug aan de migratiecrisis van 2015. Iedereen kent de beelden: vluchtelingen die in overvolle bootjes de overtocht naar Griekenland wagen om vervolgens West-Europa te bereiken.”Wir schaffen das (het lukt ons wel)”, zei Merkel in de zomer van dat jaar.
Een paar maanden later sloot Brussel een deal met Turkije. In ruil voor financiële steun zou Ankara migranten tegenhouden. Vier jaar wist de EU hiermee tijd te kopen, maar tot een structurele oplossing kwam het niet. De opvangkampen op de Griekse eilanden zitten nog altijd overvol, wat tot steeds grotere onrust leidt.
Erdogan deed daar eind februari nog een schepje bovenop door lijnrecht tegen deze Turkijedeal in te gaan: de grenzen gingen open. Hij vindt dat Ankara de verantwoordelijkheid voor de 3,6 miljoen vluchtelingen die zich in Turkije bevinden – zo’n 4 procent van de eigen bevolking – niet alleen kan dragen.
Migranten verblijven bij de Grieks-Turkse grens. (Foto: Pro Shots)
De Turkijedeal in het kort;
Turkije vangt migranten en vluchtelingen op en voorkomt dat ze naar Europa trekken.
De EU beloofde 6 miljard euro voor opvang en maakt dit rechtstreeks over naar ngo’s.
Voor elke migrant die Turkije opneemt, neemt EU er een terug (met een maximum van 72.000).
Brussel beloofde afschaffing van EU-visumplicht voor Turkse burgers en hervatten gesprekken EU-lidmaatschap.
Erdogan doet beroep op Brussel voor geld, diplomatieke steun en NAVO-steun
Erdogans besluit om de deur naar Europa open te zetten viel niet geheel toevallig nadat in het Noord-Syrische Idlib Turkse militairen werden gedood in de strijd tegen het door Rusland gesteunde Syrische regeringsleger. Erdogans troepen moeten voorkomen dat nog meer Syriërs naar Turkije vluchten. Ankara heeft al vele malen gevraagd om steun van de NAVO in het gewapende conflict.
Ook vindt Erdogan de 6 miljard aan financiële steun voor opvang niet voldoende en wil hij dat Brussel het geld niet langer overmaakt naar hulporganisaties, maar rechtstreeks naar de bankrekening van de Turkse regering.
De consequentie? Een dag na het besluit van Erdogan stonden er tientallen bussen klaar om migranten naar de Griekse grens te brengen. Volgens de Griekse autoriteiten zijn inmiddels ruim 34.000 mensen tegengehouden.
De Griekse politie zet traangas in bij de grens met Turkije. (Foto: Reuters)
Brussel: ‘We laten ons niet chanteren’ (maar heeft Erdogan een punt?)
De EU schildert de actie en eisen van Erdogan af als de reinste chantage.
Maar heeft Erdogan ergens niet ook een punt? “Vluchtelingen naar de grens brengen is een cynische zet. Maar hiermee toont Turkije de wereld dat de EU ook z’n verplichtingen niet nakomt. Vluchtelingen worden op zee teruggestuurd, we zien het gebruik van traangas… Als Europa zo reageert, hoe kan het anderen dan de les lezen?”, zegt de Duitse sociaal wetenschapper en architect van de Turkije-deal Gerald Knaus tegen Nieuwsuur.
De afgelopen vier jaar heeft de EU netjes voldaan aan de financiële steun, maar van het zogenoemde één voor één-principe is weinig terecht gekomen. Turkije vangt enorm veel migranten op en heeft zich wel aan zijn kant van de deal gehouden.
“We moeten de vluchtelingen in Turkije steunen en we moeten Griekenland helpen het probleem op te lossen. Meer geld betalen aan Turkije voor de opvang van vluchtelingen is niet toegeven aan chantage, maar moreel en politiek het goede om te doen”, aldus Knaus.
Griekse kustwacht schiet in het water naast migrantenboot uit Turkije
Migranten die hoopvol naar Griekse grens zijn vertrokken komen bedrogen uit
Ondertussen houdt Griekenland de grenzen potdicht. Als een migrant al voet op Griekse bodem krijgt, treedt de grenswacht hard op. Er wordt traangas afgevuurd en migranten vertellen dat het leger en de politie ook het gebruik van geweren niet schuwen. Maandag nog verdronk een Syrisch jongetje nadat zijn bootje kapseisde, net voor Griekse kust.
Migranten die hoopvol naar de grens zijn vertrokken, komen bedrogen uit. Ze kunnen Griekenland niet in én ook Turkije houdt ze tegen als ze een poging doen om te keren.
Een delegatie van de EU bracht deze week een bezoek aan de Griekse eilanden. “Dit is niet alleen een Griekse grens, maar ook een Europese grens. Ik betuig mijn medeleven aan de migranten die met valse beloften in deze uitzichtloze situatie zijn gelokt. We zijn hier vandaag om duidelijk te tonen dat Europa solidair is en Griekenland steunt”, zei voorzitter van de Europese Commissie (EC) Ursula von der Leyen.
De pogingen van Erdogan om diplomatieke steun van Brussel te krijgen lijken vooralsnog mislukt. Brussel toont zich vooral solidair met Griekenland en zegde woensdag 700 miljoen euro toe om de crisis op de eilanden op te lossen. Het machtsspel tussen Turkije en de EU, waarvan de migranten – zacht uitgedrukt – de dupe zijn, lijkt daarmee nog niet afgelopen.
Naar verwachting komt de EC in april met een voorstel voor een nieuw migratiebeleid. Werden wir das immer noch schaffen? (Zal het ons ooit nog lukken?).
Migranten arriveren na een boottocht vanuit Turkije op het Griekse eiland Lesbos. (Foto: Reuters)
AD 06.03.2020 Turkije heeft de afgelopen jaren 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opgenomen. De prijs is hoog: niet alleen voor de Turkse bevolking, maar ook voor de regering. President Erdogan probeert uit alle macht te redden wat er te redden valt.
Hij moet even heel erg nadenken. Het is ook best een moeilijke vraag, in deze omstandigheden.
Hm. Als hij ‘ja’ zegt, dan is de volgende vraag: waarom wil je dan weg? Als hij ‘nee’ zegt, en ze komen er achter dat hij ‘nee’ heeft gezegd, dan moet hij misschien wel terug naar Syrië.
Oorlog
,,Het gaat net hier”, zegt Mohamed (20) dan maar voorzichtig. En dan vertelt hij hoe hij zeven jaar geleden met zijn vader en moeder vanuit de Syrische stad Aleppo naar Turkije vluchtte. Ze kwamen terecht in Konya. In het begin waren ze blij. Er was geen oorlog meer, ze konden een huis huren en er was zelfs werk voor zijn vader en later ook voor Mohamed zelf.
Maar toch staat hij nu hier, opnieuw met zijn vader en moeder en tientallen anderen, in de berm van de Vatan Boulevard, middenin het uitgestrekte Istanboel. Iemand had van iemand anders gehoord dat er misschien morgen vanaf deze plek een bus naar de grens met Griekenland gaat. De Turken vinden het prima dat hij vertrekt, en Mohamed ook: ,,We willen een beter leven.”
Hoe anders was het in 2011 en de paar jaar erna. Toen de oorlog in Syrië in volle hevigheid woedde, spreidde president Recep Tayyip Erdogan zijn armen en zei: ,,Kom maar hier, jullie zijn onze gasten.” Was het zijn goede hart dat hier sprak? Misschien, maar het was zeker ook politieke berekening. ,,Noem het maar gerust cynisme”, zegt Ercüment Akdeniz, journalist voor de onafhankelijke linkse krant Evrensel. ,,Hij dacht dat het Syrische regime snel zou vallen.
Al die vluchtelingen zouden hem dan zeker steunen als hij een hem goedgezinde regering aan de macht zou helpen. En toen de oorlog maar bleef duren, wilde hij de Syriërs gebruiken als voorwendsel om zich te mengen in de strijd. Turkije zat niet alleen al heel lang te azen op stukken grond aan de grens, maar ook op een manier om de Koerden daar aan te pakken.”
Als we achterom kijken, zien we al snel waar het is misgegaan. Er kwamen veel meer mensen dan verwacht; de oorlog woedt nog steeds; de Turkse economie hapert; de populariteit van Erdogan daalt met de maand. En intussen zijn er bijna 4 miljoen mensen in de samenleving geïnjecteerd, zoals Özgür Aktütün het zegt. Zij werkt voor Göcmen Dayanisma Dernegi, een organisatie die migranten helpt hun weg te vinden in Turkije.
,,We hadden ons beter moeten voorbereiden”, zegt ze. ,,De druk op samenleving is te groot geworden.” Recente cijfers spreken boekdelen: 3,7 miljoen vluchtelingen uit Syrië, bijna de helft daarvan kinderen; een heel klein deel zit in kampen, de rest is verdeeld over de steden. ,,Het zijn met name de kleinere steden die de druk niet aankunnen.
Er is geen werk, geen geld, te weinig huisvesting… En daar zijn al die Syriërs die baantjes en huizen inpikken en allerlei voordeeltjes krijgen van de regering. Althans, dat denken de mensen. Het is niet zo. Maar het verklaart wel de stemming die hier nu heerst.”
De vluchtelingen krijgen de schuld van de hoge huren. Dat is natuurlijk niet eerlijk, aldus -Özgür Aktütün, hulpverlener.
Mohamed uit Konya bijvoorbeeld begon te werken als fietsenmaker voor een salaris van 35 lira per week (iets meer dan 5 euro). Nu hij iets meer ervaring heeft, verdient hij 180 lira (26 euro). Niet omdat dit het gangbare loon is, maar gewoon, omdat je een jonge vluchteling makkelijk kunt uitbuiten.
En liever een goedkope vluchteling dan een dure Turk. Huisbazen weten ook dat Syrische gezinnen staan te springen om huisvesting en schroeven de huren flink op. Dit tot woede van de lokale Turken, omdat dus ook voor hen de prijzen stijgen. ,,De vluchtelingen krijgen hiervan de schuld”, zegt Aktütün. ,,Maar dat is natuurlijk niet eerlijk.”
Hoe gastvrij de meeste Turken ook zijn geweest, in zo’n klimaat zijn conflicten, angst en onverdraagzaamheid onvermijdelijk. Mensen tolereren elkaars manier van spreken niet eens meer. Turken praten als een kabbelend riviertje, Arabisch klinkt soms als een storm op zee. Een akelig gevoel is dan al snel geboren: ,,Waarom schreeuwen die mensen altijd zo?”
Acties als #Syriërswegwezen en #IkwilgeenSyriërsinmijnland zijn geen uitzondering. Ook zijn Syrische winkels belaagd door boze burgers, nadat een gerucht de ronde deed over een aanranding door vluchtelingen. Tel daarbij op de hoge werkloosheid, onder jongeren zelfs bijna 30 procent, en je hebt een druk vanuit de bevolking waar zelfs een autocratische leider als Erdogan zich ongemakkelijk bij gaat voelen.
Toen er vorige week ook nog eens 33 Turkse soldaten sneuvelden in Idlib, waar de Turken vechten tegen troepen van het Syrische regime en Rusland, moest er iets gebeuren. Dus zei de president tegen alle vluchtelingen: ga maar naar Europa. Erdogan wil steun van de Navo en meer geld van de EU, maar die zegt dat de afgesproken 6 miljard uit de Turkije-deal al is overgemaakt. Nietes, zegt Erdogan. Welles, zegt de EU. Ik wil 20 miljard, eist Erdogan. Je krijgt 1 miljard, klinkt het uit Brussel.
Het spel wordt hard gespeeld. Op YouTube zijn nu beelden te zien van Turkse agenten die met een pistool in de hand vluchtelingen dwingen om naar de grens te gaan. De Grieken hebben niet alleen extra EU-geld gekregen voor het bewaken van hun grenzen, ‘de buitengrenzen van Europa’, maar zijn door Ursula von der Leyen (de baas van de Europese Commissie) gepromoveerd tot ‘schild’ tegen de vluchtelingen.
Dit is allemaal precies zoals Erdogan het wil, zegt journalist Akdeniz. ,,Zo kan hij de aandacht afleiden van het debacle in Syrië. Een nederlaag in Idlib betekent dat er weer een miljoen mensen staan te dringen om naar hier te komen. Velen daarvan hebben een radicale islamitische agenda. Wat dat betreft was het een goede zet van de president: iedereen kijkt nu naar wat er aan de grens met Griekenland gebeurt.”
Het maakt Mohamed allemaal niet uit. Hij staat op het punt zijn telefoon te verkopen om de taxi naar de grens te betalen. De chauffeur, die erg behulpzaam kijkt maar duidelijk uit is op een flinke winst, doet er nog een schepje bovenop: ,,Ik ken iemand die jullie honderd procent zeker de grens over kan brengen.” Mohamed kijkt ons vragend aan. We kunnen hem alleen maar vertellen dat er vandaag weer mensen zijn doodgeschoten. Door de Grieken, zeggen de Turken. Door de Turken, zeggen de Grieken.
Telegraaf 06.03.2020 De spanning in het grensgebied tussen Griekenland en Turkije blijft om te snijden. Griekse veiligheidstroepen gebruikten een waterkanon om mensen terug te drijven die zich hadden verzameld bij de grens. Daarna werd traangas afgevuurd op de Griekse grenswachten.
In het grensgebied ontstonden chaotische toestanden door het Turkse besluit om geen migranten meer tegen te houden die naar Europa willen. Bronnen rond de Griekse regering zeiden donderdag dat in enkele dagen tijd al zo’n 35.000 mensen zijn tegengehouden die illegaal de grens wilden oversteken.
De kwestie heeft de relatie tussen de landen op scherp gezet. Turkije heeft de Grieken onder meer beschuldigd van het doodschieten van migranten. Athene noemt dat nepnieuws en zegt dat de Turkse autoriteiten proberen om migranten te helpen die de grens willen oversteken. Beide kanten hebben traangas gebruikt.
De Turkse autoriteiten zeggen dat alleen traangas wordt afgevuurd als de Grieken dat ook doen. „Waarom zou Turkije traangas afvuren op de Griekse kant van de grens?”, zei minister Süleyman Soylu (Binnenlandse Zaken) eerder. „Griekenland beschiet ons, onze politiestations bij de grens, met traangas. Daar reageren wij op.”
MSN 06.03.2020 De Turkse president Erdogan heeft de kustwacht opgedragen te verhinderen dat vluchtelingen of andere migranten met vaartuigen naar Griekse eilanden varen. De overtocht van illegale migranten door de Egeïsche Zee is wegens de risico’s niet toegestaan, aldus de opdracht aan de kustwacht.
Het is volgens waarnemers geen wijziging in het beleid van Erdogan dat hij vluchtelingen toestaat naar de grens met Griekenland of Bulgarije te gaan om te proberen die over te steken. Maar de overtocht over de wateren tussen Turkije en Griekse eilanden is volgens Erdogan levensgevaarlijk en daarom ontoelaatbaar.
Zijn beleid blijft dat de tocht van vluchtelingen die over land richting de Europese Unie gaan niet wordt tegengehouden. Erdogan heeft vrijdag in een gesprek met de Duitse bondskanselier Merkel gezegd dat de bestaande overeenkomst van zijn land met de EU over de vluchtelingenproblematiek niet meer functioneert en herzien moet worden.
NOS 06.03.2020 De regering is niet van plan om minderjarige vluchtelingen uit Griekse kampen naar Nederland te halen. Dat heeft premier Rutte vandaag gezegd, in reactie op uitspraken van gemeenten die een aantal van deze kinderen willen opnemen.
Rutte zei vanmiddag dat Nederland zijn steentje bijdraagt aan initiatieven om de situatie in de kampen op de Griekse eilanden te verbeteren. Hij wijst erop dat de Europese Commissie bekijkt of er nog meer gedaan kan worden om de vluchtelingen in Griekenland te helpen. Daar blijft het bij, zegt Rutte, er worden geen mensen hierheen gehaald.
Noodkreet van hulporganisaties
Drie hulporganisaties vroegen gemeenten deze week om plek te bieden aan 500 kinderen die zonder familieleden in de Griekse kampen bivakkeren. Zeven gemeenten waaronder Leiden, Amsterdam, Zwolle en Utrecht gaven al te kennen dat ze vluchtelingenkinderen willen opvangen. De organisaties hoopten dat de gemeenten als breekijzer zouden dienen om de regering tot actie te dwingen.
De situatie in de kampen wordt elke dag nijpender nu Turkije migranten ook niet langer tegenhoudt. Een deel van hen reist per boot naar Lesbos, Chios en Samos.
NU 06.03.2020 Turkije heeft donderdag als vergelding 21 militairen van de Syrische regering omgebracht, meldt het Turkse ministerie van Defensie. Eerder op de dag kwamen twee Turkse militairen om het leven bij een Syrische aanval. Vrijdag, net na middernacht, werd een wapenstilstand van kracht.
Bij de vergeldingsactie zouden ook stukken artillerie en raketlanceerinrichtingen zijn vernietigd.
Donderdag opende de Syrische regering het vuur op Turkse militairen in de Syrische regio Idlib. Daarbij kwamen twee militairen om het leven en raakten drie andere militairen gewond.
De vergeldingsactie van Turkije vond plaats in aanloop naar een staakt-het-vuren. Vrijdag om 0.01 uur (lokale tijd) werd een wapenstilstand tussen de Russische president Vladimir Poetin en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan van kracht. Zij kwamen de wapenstilstand donderdag overeen in Moskou, waar de twee ambtsgenoten elkaar spraken over de situatie in het gebied.
Idlib is nog het enige grote gebied in Syrië dat in handen is van rebellen. Een deel van deze rebellen wordt gesteund door Turkije, terwijl Rusland het leger van de Syrische president Bashar Al Assad steunt.
Spanningen bij Turks-Griekse grens door vluchtelingenstroom
De afgelopen weken zijn tientallen Turkse militairen omgekomen. Ook is er een nieuwe vluchtelingenstroom op gang gekomen die richting de grens met Turkije trekt.
Op dit moment heeft Turkije al zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen opgevangen. Het land eist vanwege de situatie in Idlib meer financiële hulp van de Europese Unie. Erdogan wil de EU daarom onder druk zetten door de vluchtelingen niet langer te verhinderen door te trekken naar de EU-landen.
Dit heeft tot extra spanning langs de grens tussen Turkije en Griekenland geleid, waar de Griekse grenswacht de vluchtelingen tegenhoudt. Daarbij wordt veel geweld gebruikt.
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken veroordeelden vrijdag het Turkse besluit om de vluchtelingendeal met de EU uit 2016 te negeren. Dit, en elke vergelijkbare vorm van politieke druk, zal worden afgewezen, aldus de bewindslieden.
“De situatie aan de buitengrens van de EU is niet acceptabel”, luidde de verklaring van de ministers. “Migranten moeten niet worden aangemoedigd om te proberen illegaal over te steken over land of zee.”
Vluchtelingen vast in niemandsland
Een groeiende groep vluchtelingen zit nu vast in niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Donderdag stuurde Turkije vierduizend zwaarbewapende agenten naar de grens, om ervoor te zorgen dat de vluchtelingen niet meer terug naar Turkije gaan.
NOS 05.03.2020 De gemeente Leiden gaat verweesde vluchtelingenkinderen van de Griekse eilanden opvangen. Hoeveel kinderen de gemeente wil overnemen is nog niet besloten, maar gedacht wordt aan 25 jongeren.
Leiden komt daarmee tegemoet aan een oproep van de Stichting Vluchteling, Vluchtelingenwerk en Defence for Children. Die organisaties willen dat Nederland ongeveer 500 minderjarige asielzoekers die in de Griekse kampen zitten, overneemt. Door de gemeenten te mobiliseren, hopen de organisaties dat de regering zich uiteindelijk aansluit bij de landen die al kinderen uit Griekenland overnemen.
Volgens burgemeester Lenferink van Leiden kan zijn gemeente de opvang van deze kinderen best aan. “We zien dat dit nu hard nodig is. Het gaat om kinderen, waarvan de ouders zijn overleden of vermist zijn en deze kinderen zitten op Lesbos in hele slechte omstandigheden. Leiden is van oudsher een stad van vluchtelingen, ik heb er alle vertrouwen in dat wij deze kinderen op een goede manier kunnen opvangen.”
Ook in andere Nederlandse gemeenten wordt gesproken over de opvang van migrantenkinderen. Zo wil de gemeente Utrecht wel kinderen opnemen, als de regering hiertoe besluit. Utrecht roept staatssecretaris Broekers-Knol dan ook op “haar belofte om Griekenland te steunen” na te komen.
Een meerderheid van de gemeenteraad van Amsterdam wil ook dat die stad vluchtelingenkinderen op gaat vangen. De GroenLinks-fracties in Nijmegen en Groningen staat ook achter de oproep.
Overvolle kampen
In oktober vroeg Griekenland de EU om 2500 kinderen over te nemen uit de overvolle kampen. Nederland gaf destijds geen gehoor aan die oproep. Alleen Frankrijk en Portugal zeiden toen 50 kinderen op te willen vangen. Luxemburg zegde vandaag toe 5 kinderen op te nemen.
Met name op de eilanden Lesbos, Chios en Samos verblijven veel migranten, onder wie ook kinderen. De VN-kinderrechtenorganisatie Unicef denkt dat in totaal 5424 kinderen zonder begeleiding in Griekenland zijn. Daarvan zitten er 1582 in kampen of daarbuiten op de Griekse eilanden.
Sinds mei vorig jaar neemt het aantal alleen reizende minderjarige kinderen dat in Griekenland hulp zoekt toe. Vooral in december was er een duidelijke piek te zien. Het gaat vooral om jongens tussen de 14 en 18 jaar. Zo’n 9 procent van de kinderen is jonger dan 14 jaar. De meeste minderjarigen komen uit Afghanistan, waar al jaren een gewapende strijd gaande is.
Kinderen vooruit sturen
Volgens Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling sturen ouders hun kinderen vaak vooruit, omdat alleen zij nog kans op een asielvergunning hebben. De kinderen komen vervolgens terecht op de Griekse eilanden waar nauwelijks voorzieningen zijn. Vaak gaat het om illegale kampen buiten de opvangcentra.
Staatssecretaris Broekers-Knol was vandaag in Brussel om te praten over nieuwe steun aan Griekenland. Niet bekend is of zij daar ook afspraken heeft gemaakt over de kinderen.
Telegraaf 05.03.2020 Een meerderheid in de Amsterdamse gemeenteraad wil dat de hoofdstad meewerkt aan de opvang van vijfhonderd kinderen uit vluchtelingenkampen op het Griekse eiland Lesbos.
De fracties van collegepartijen GroenLinks, D66 en PvdA geven hiermee samen met DENK, BIJ1 en ChristenUnie gehoor aan een oproep hiertoe van vluchtelingenorganisaties.
De partijen zeggen in een gezamenlijke verklaring dat het „vijf over twaalf” is. Ze willen dat de grote groep alleenstaande kinderen weg worden gehaald. „Deze kinderen kunnen worden misbruikt, verhandeld of ze verdwijnen volledig uit zicht”, schrijven ze.
„Dus daar waar Europese leiders treuzelen en de humanitaire ramp als politiek spel gebruiken, dient Amsterdam op te staan. Een stap naar voren te zetten. Barmhartigheid en internationale solidariteit te tonen”, staat in de verklaring. „Wij willen dat Amsterdam verantwoordelijkheid neemt en samen met andere Nederlandse en Europese steden deze kwetsbare kinderen zo snel mogelijk een veilige opvang biedt.”
NOS 05.03.2020 Hulporganisaties roepen Nederlandse gemeenten op om ten minste 500 kinderen op te vangen uit de overvolle kampen in Griekenland. Belangenorganisaties luiden de noodklok, nu zo’n 13.000 migranten zich bij de Turks-Griekse grens hebben verzameld.
“Toon leiderschap en barmhartigheid”, schrijven Stichting Vluchteling, Vluchtelingenwerk Nederland en Defence for Children in de oproep. Kinderen die alleen op de vlucht zijn wordt in de Griekse kampen volgens de hulporganisaties de toegang ontzegd tot water, eten, onderwijs, medische zorg en een dak boven hun hoofd.
Ze hopen dat vier gemeenten “een kopgroep” vormen en honderden kinderen zonder ouders en familie onderdak bieden. Het voorstel is volgens de initiatiefnemers ingediend bij Amsterdam, Groningen, Utrecht en Nijmegen.
‘Pionnen op schaakbord’
Duizenden migranten proberen de Europese Unie te bereiken, nu Turkije de grenzen heeft opengezet. “Zij worden in de machtsstrijd tussen president Erdogan en de EU als pionnen op een schaakbord naar de grens doorgelaten”, zeggen de hulporganisaties.
Sommige mensen steken met rubberboten over van Turkije naar de eilanden Lesbos, Chios en Samos, die vlak voor de Turkse kust liggen. De leefomstandigheden in de overvolle opvangkampen op deze eilanden zijn abominabel, zeggen mensenrechtenorganisaties. Eilandbewoners zijn niet blij met de komst van de nieuwe groep migranten.
Grieken op Lesbos duwen boot met migranten terug water op
“De bewoners van de Griekse eilanden die overvolle kampen huisvesten, zijn zo lang en stelselmatig in de steek gelaten door Europa dat ook onder hen machteloze woede wortel schiet”, schrijven de hulporganisaties.
Drukmiddel van Erdogan
De Turkse premier Erdogan wil met het openzetten van de grens de Europese Unie dwingen meer geld te geven om vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in de provincie Idlib.
Erdogan overlegt vandaag in Moskou met de Russische president Poetin over het opgelopen geweld in het noordwesten van Syrië.
NOS 05.03.2020 Vijf overvolle kampen op de Griekse eilanden, onvrede over de vluchtelingendeal en een Turkse president die probeert de druk op de EU te vergroten door duizenden migranten naar de Griekse grens te sturen. De situatie in Griekenland nadert weer een kookpunt, amper vijf jaar na het felbevochten akkoord.
Dat president Erdogan de Turkse grenzen met Griekenland even heeft opengezet merkt het land direct. Begin deze week kwamen honderden migranten aan op de Griekse eilanden, en bij de grensovergang in het noordoosten zitten een paar duizend mensen vast in niemandsland.
Vooral in en rond het overvolle kamp Moria op Lesbos wordt de situatie nijpender. Eigenlijk was er plek voor enkele duizenden mensen, maar dat zijn er nu al zo’n 20.000, die soms ver buiten het kamp bivakkeren. De Griekse regering en EU hadden beloofd dat de migranten naar het vasteland zouden worden gebracht en over Europa verdeeld zouden worden, of na weigering teruggestuurd zouden worden naar Turkije. Maar dat gebeurt amper en de asielprocedures zijn uiterst traag.
De bevolking van het kleine plaatsje Moria is het zat en blokkeerde met hulp van boze inwoners uit andere dorpen de toegangswegen.
Dat het kamp bij Moria inmiddels veel groter is dan gepland, is goed te zien vanuit de lucht:
NOS, ANP
“Er zijn daar zo veel mensen dat de situatie rond het kamp onhoudbaar is geworden”, vertelt correspondent Conny Keessen die deze week Lesbos bezocht. “De bewoners van Moria zijn moe, ze willen rust en ze willen dat het weggaat.”
Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling verwachtte al dat het een keer mis zou gaan. “Overal waar je rond Moria rondloopt, hangen grote groepen mensen rond die in grote nood verkeren. Omdat er in de kampen zo veel ontbreekt, gaan mensen op zoek naar spullen eromheen. Ze hakken olijfbomen om zodat ze vuur kunnen stoken en ze halen was bij mensen van de lijn af omdat ze het koud hebben.”
‘In een hoek gedreven’
Correspondent Keessen, die de laatste dagen veel mensen sprak, benadrukt dat er lang niet overal een anti-migranten-stemming heerst. “Het is niet zo dat de hele bevolking van het eiland tegen vluchtelingen is, maar ze worden in een hoek gedreven; zowel de vluchtelingen als de lokale bevolking.”
Bevolking op Lesbos: ‘Een hek in zee gaat niet helpen’
Veel mensen zijn fel gekant tegen de bouw van nieuwe kampen, uit angst voor nóg meer mensen. Op het eiland Samos wordt nu zo’n nieuw centrum gebouwd, weet Keessen. “Het moeten gesloten kampen worden waar vluchtelingen overdag uit mogen, behalve mensen die een overtreding hebben begaan of die uitgeprocedeerd zijn.”
De plannen zijn in een vergevorderd stadium en er zijn al containerwoningen neergezet. “Het was eerst het idee om een soort registratie- en ontvangstcentrum te bouwen en het oude kamp te sluiten. Maar nu heeft de regering gezegd dat er op alle eilanden veel grotere gesloten kampen komen en dat pikken de bewoners niet. Bovendien hebben de bewoners er geen vertrouwen in dat de oude kampen zullen sluiten”, zegt Keessen.
Doet de EU voldoende?
De EU stuurt extra grenswachten naar Griekenland en twaalf kilometer hek en rivier de Evros moeten de rest doen. Maar is dat voldoende om migranten en vluchtelingen vanuit Turkije tegen te houden? Keessen: “De mensen trekken nu zuidelijker om de natuurlijke grens van de rivier over te steken. Dat worden er ook steeds meer, want daar heeft Erdogan bussen vol mensen uit Istanbul heen gestuurd.”
De opvangkampen op alle Griekse eilanden zijn sterk overbevolkt, blijkt uit cijfers van de Griekse regering:
NOS
Oplossingen voor deze crisis, zijn net als een nieuw akkoord niet eenvoudig. Tineke Ceelen vindt het te makkelijk om Erdogan als enige schuldige in deze crisis aan te wijzen. “We moeten ook erkennen dat hij miljoenen vluchtelingen uit Syrië opvangt en als we niet oppassen worden dat er nog veel meer. Als Erdogan die grens voor een groot deel dichthoudt, wie kan hem dan de maat nemen?”
Ceelen vindt dat de Europese Unie moet beginnen met het nakomen van de afspraken die in 2016 met Turkije zijn gemaakt. “We moeten beginnen om de meest kwetsbare mensen over te brengen naar het Europese vaste land, zorgen dat er doorstroming komt in de kampen.”
Erg hoopvol over de toekomst is Ceelen niet. “Hoe kan ik hoopvol zijn als je ziet dat de Griekse kustwacht schiet op bootjes waarop kinderen zitten? Het is een schande dat dit gebeurt in een jaar waarin wij 75 jaar vrijheid vieren. We zouden ons diep moeten schamen.”
NU 05.03.2020 Rusland en Turkije zijn akkoord gegaan met een wapenstilstand in de Syrische provincie Idlib. Ook komt er een veilige zone in het gebied, melden de landen donderdag.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is in Moskou om met zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin over Idlib te praten. Ze hebben afgesproken dat om middernacht een staakt-het-vuren ingaat.
Ook gaan de landen vanaf 15 maart gezamenlijke patrouilles uitvoeren bij een nog in te richten veilige zone. Hoe groot de zone wordt, is nog niet bekend. Dat wordt in de komende zeven dagen bepaald.
Idlib is nog het enige grote gebied dat in handen is van rebellen. Een deel van deze rebellen wordt gesteund door Turkije, terwijl Rusland achter het leger van de Syrische president Bashar Al Assad staat.
De situatie in Idlib is eind vorig jaar geëscaleerd. In de afgelopen weken zijn de spanningen tussen Rusland en Turkije verder opgelopen. Door het opgelaaide geweld zijn tientallen Turkse militairen omgekomen.
Ook is de grootste vluchtelingenstroom sinds het begin van de burgeroorlog op gang gekomen. De vluchtelingen kunnen vanwege het geweld maar één kant op: richting de grens met Turkije. Erdogan houdt de grens gesloten, omdat Turkije al 3,6 miljoen Syriërs opvangt. Dat zijn er volgens de Turkse autoriteiten al veel te veel.
NOS 05.03.2020 Rusland en Turkije hebben een staakt-het-vuren afgesproken voor de Syrische provincie Idlib. De wapenstilstand moet om middernacht lokale tijd ingaan. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin bekendgemaakt na overleg met zijn Turkse collega Recep Tayyip Erdogan in Moskou.
De twee bereikten een akkoord na zes uur van overleg. Na afloop zei Poetin dat hij hoopt dat de overeenkomst een einde maakt aan de humanitaire crisis in de Syrische provincie.
Laatste bolwerk opstandelingen
Idlib is het laatste grote bolwerk van de rebellen. Het Syrische leger vecht er met steun van Moskou tegen de Syrische opstandelingen, die door Ankara worden gesteund. Daardoor dreigen de Russische en Turkse legers direct met elkaar in conflict te komen.
Door het geweld is een grote vluchtelingenstroom ontstaan, vooral richting Turkije. Poetin en Erdogan zijn het ook eens geworden over een veiligheidszone in Idlib, waar Rusland en Turkije samen gaan patrouilleren.
Telegraaf 05.03.2020 Rusland en Turkije zijn een staakt-het-vuren overeengekomen voor de Syrische provincie Idlib. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin bekendgemaakt na overleg in Moskou met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
De wapenstilstand gaat rond middernacht in, zo werd donderdag duidelijk. De twee presidenten spraken elkaar zes uur.
In de provincie vecht het Syrische leger met steun van Rusland tegen Syrische rebellen die weer door Ankara worden gesteund. Turkije stuurt steeds meer militairen naar het gebied in het noordwesten van Syrië. De afgelopen weken zijn tientallen Turkse militairen in Idlib gesneuveld.
In Idlib hebben de rebellen hun laatste grote bolwerk. Het leger van de Syrische machthebber Bashar-al-Assad is enige tijd geleden tot grote woede van Turkije een offensief begonnen om ze daar weg te krijgen. Ankara wil in het gebied een veilige zone inrichten.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov maakte bekend dat Rusland en Turkije het ook over de zone eens zijn geworden. De landen gaan er gezamenlijke patrouilles uitvoeren. Over beide zaken hadden de landen eerder ook al afspraken gemaakt.
Twee Turkse militairen kwamen donderdag nog om het leven gekomen door een aanval van Syrische troepen, zegt het Turkse ministerie van Defensie. Het incident zou slechts enkele uren voor het staakt-het-vuren zijn gebeurd.
De gevechten brachten de afgelopen maanden een nieuwe vluchtelingenstroom op gang. Erdogan dreigde talloze migranten de grens over te sturen, Europa in.
AD 05.03.2020 Rusland en Turkije zijn het eens geworden over een staakt-het-vuren in de Syrische provincie Idlib. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin bekendgemaakt na overleg in Moskou met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
De twee presidenten spraken elkaar zes uur lang. De wapenstilstand gaat volgens Erdogan in om middernacht maar Turkije behoudt zich het recht voor om elke aanval van de Syrische regering te wreken. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov maakte bekend dat Rusland en Turkije het ook over de zone eens zijn geworden. De landen gaan er gezamenlijke patrouilles uitvoeren. Over beide zaken hadden de landen eerder ook al afspraken gemaakt.
Enkele uren voor het ingaan van het staakt-het-vuren kwamen twee Turkse militairen om het leven door een aanval van Syrische troepen in de noordwestelijke provincie, zei het Turkse ministerie van Defensie. Drie andere militairen raakten gewond. Volgens het ministerie namen Turkse troepen “onmiddellijk” wraak op doelen van het Syrische regime.
In de noordwestelijke provincie Idlib vecht het Syrische leger met steun van Rusland tegen Syrische rebellen die weer door Ankara worden gesteund. Turkije stuurt steeds meer militairen naar het gebied. De afgelopen weken sneuvelden er tientallen Turkse militairen.
In Idlib hebben de rebellen hun laatste grote bolwerk. Het leger van de Syrische machthebber Bashar-al-Assad is enige tijd geleden tot grote woede van Turkije een offensief begonnen om ze daar weg te krijgen. Ankara wil in het gebied een veilige zone inrichten.
Vluchtelingenstroom
Door het oplaaien van het geweld in Idlib is een grote vluchtelingenstroom op gang gekomen, vooral richting buurland Turkije. Dat gooide afgelopen weekend de grenzen open waardoor tienduizenden migranten naar Griekenland trokken maar strandden in het niemandsland tussen de grenzen van de twee landen. De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis riep de noodtoestand uit bij de grenzen.
NOS 05.03.2020 De Russische president Poetin heeft bij het begin van de ontmoeting met zijn Turkse ambtgenoot Erdogan zijn medeleven betuigd voor de dood van Turkse militairen in Idlib. Hij zei dat de situatie in de Syrische provincie zo gespannen is dat directe onderhandelingen tussen beide leiders noodzakelijk zijn. Erdogan sprak de hoop uit dat de ontmoeting de spanningen in Idlib doet afnemen.
Rusland steunt het Syrische leger, dat de opstandelingen in het laatst overgebleven rebellengebied probeert te verslaan. Turkije steunt rebellengroepen en heeft er duizenden militairen naartoe gestuurd. De Turken willen zo voorkomen dat de honderdduizenden vluchtelingen in Idlib nog verder in het gedrang komen en alleen nog naar Turkije kunnen uitwijken.
Vorige week kwamen bij een luchtaanval 33 Turkse militairen om, mogelijk mede door Russisch vuur. Geen van beide partijen heeft er belang bij dat de situatie verder uit de hand loopt en de tot voor kort goede onderlinge relatie verder op de proef te stellen.
‘De vliegtuigen vallen huizen aan, die storten in boven op families’
Na het bombardement op de Turkse militairen van vorige week kondigde de Turkse regering aan dat de miljoenen migranten in Turkije niet langer tegengehouden worden als ze naar de EU willen. Turkije heeft zich daartoe in een verdrag met de EU uit 2016 wel verplicht.
Erdogan zei gisteren dat hij steun van de EU wil bij het vinden van een politieke oplossing voor Idlib. “De migranten blijven komen totdat Syrië een nieuwe grondwet heeft en er vrije verkiezingen kunnen worden gehouden”, zei hij. “Als Europa het probleem wil oplossen, moet het de politieke en humanitaire inzet van Turkije in Syrië steunen.”
Duizenden migranten bevinden zich al een week in het niemandsland aan de Turks-Griekse grens in het noordwesten van Turkije. Griekenland laat hen niet toe en Turkije heeft vandaag oproerpolitie naar de grens gestuurd om te voorkomen dat ze naar Turkije terugkeren.
MSN 05.03.2020 De Russische president Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Erdogan zijn in Moskou begonnen aan overleg over de strijd in de provincie Idlib in het noordwesten van Syrië. Beiden hebben gezegd te hopen op een bestand of een beperking van de steeds bloediger wordende vijandelijkheden.
Poetin sprak aan het begin van het gesprek zijn medeleven uit aan de nabestaanden van de tientallen Turkse militairen die in Idlib zijn gesneuveld. Erdogan zei er zeker van te zijn dat er een oplossing kan worden gevonden.
Rusland heeft in de Syrische burgeroorlog die in 2011 losbarstte, de zijde van president Bashar al-Assad gekozen. Diens regime is door Russisch militair ingrijpen op de been gehouden. Erdogan is anti-Assad. Hij steunt in Idlib het laatste bolwerk van jihadisten en rebellen en stuurt er steeds meer militairen naartoe. Zo hoopt hij een stroom vluchtelingen uit Idlib te voorkomen. Assad probeert met Russische steun Idlib te heroveren.
Ankara en Moskou hebben bijna 2 jaar terug al een soort bestand afgesproken voor deze regio, maar die is door de partijen niet nageleefd.
AD 05.03.2020 De Russische president Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Erdogan zijn in Moskou begonnen aan overleg over de strijd in de provincie Idlib in het noordwesten van Syrië. Intussen stuurt Turkije politiemensen naar de grens met Griekenland om te voorkomen dat dat land Syrische migranten terugjaagt naar het Turkse grondgebied.
Poetin sprak aan het begin van het gesprek zijn medeleven uit aan de nabestaanden van de tientallen Turkse militairen die in Idlib zijn gesneuveld. Zowel Poetin als Erdogan hebben gezegd te hopen op een bestand of een beperking van de steeds bloediger wordende vijandelijkheden.
Rusland heeft in de Syrische burgeroorlog die in 2011 losbarstte de zijde van president Bashar al-Assad gekozen. Diens regime is door Russisch militair ingrijpen op de been gehouden. Erdogan is anti-Assad. Hij steunt in Idlib het laatste bolwerk van jihadisten en rebellen en stuurt er steeds meer militairen naartoe. Zo hoopt hij een stroom vluchtelingen uit Idlib te voorkomen. Assad probeert met Russische steun Idlib te heroveren.
Intussen trekken er steeds meer vluchtelingen en migranten naar de Turks-Griekse grens, in de hoop Europa in te kunnen gaan. Want nadat donderdag 33 van Turkse soldaten waren gesneuveld in Idlib, had president Erdogan er genoeg van. Hij zag al die honderdduizenden nieuwe vluchtelingen samendrommen voor de grens van zijn land. Nog meer? Hij vangt er al bijna vier miljoen op. Dus, zei hij, ik zet de deur naar Europa open. De zogenoemde Turkije-deal met de EU, die tegen betaling vluchtelingen in Turkije moest houden, is van de baan.
Vandaag stuurt hij duizend extra politiemensen naar de grens om te voorkomen dat Griekenland migranten terugjaagt naar het Turkse grondgebied. De Turkse minister van Binnenlandse Zaken, Suleyman Soylu, zei tijdens een bezoek aan de grensstreek dat Griekenland de migranten ‘niet mag terugduwen’.
Traangas
De extra politieagenten moeten voorkomen dat de Grieken de migranten met onder meer traangas van de grenshekken terug Turkije in jaagt. Gisteren meldden de Griekse autoriteiten dat de Turkse politie er ook met traangas stond te schieten. Volgens Suleyman Soylu zijn er sinds woensdag 164 migranten gewond geraakt langs de vaak afgerasterde Griekse grens. De Turkse bewindsman zei dat de extra politiemensen naar de grensrivier de Evros worden gestuurd.
Griekenland heeft melding gemaakt van 35.000 pogingen langs de Turkse grens het EU-land binnen te dringen sinds afgelopen zaterdag. Meer dan 230 illegalen zijn in het grensgebied in Griekenland aangehouden, meldde de Griekse krant Kathimerini.
NOS 05.03.2020 De presidenten van Rusland en Turkije hadden altijd al een ingewikkelde relatie. Poetin en Erdogan zijn niet bepaald vrienden, maar hebben wel veel gezamenlijke belangen.
De oorlog in Syrië zet die relatie nu extra onder spanning. Helemaal doordat onlangs 33 Turkse militairen omkwamen in de Syrische provincie Idlib – mede door vuur van Russische troepen, die het Syrische regeringsleger steunen. De situatie in Idlib lijkt elk moment verder te kunnen escaleren.
En dus ontmoeten Erdogan en Poetin elkaar vandaag in Moskou om te praten. Wat staat er allemaal op het spel, en wat kunnen we verwachten van hun gesprek?
Tegenstrijdige belangen
De situatie in Idlib laat zien dat Poetin en Erdogan heel tegenstrijdige belangen hebben in Syrië. Het Syrische leger van Assad wil Idlib volledig in handen krijgen. Erdogan wil Assad juist weghouden uit het gebied, zodat er niet nog meer vluchtelingen naar Turkije komen. Hij steunt daarom de rebellen in Idlib, die tegen Assad vechten.
Ondertussen steunt Rusland Assad. Voornamelijk om een belangrijke speler te blijven in de regio en op het wereldtoneel. Maar Rusland wordt door beide partijen onder druk gezet. Wat nu?
Uitweg
Volgens correspondent Geert Groot Koerkamp is het voornaamste doel van vandaag alles op alles zetten om te voorkomen dat de situatie in Idlib verder uit de hand loopt. Daar heeft Rusland helemaal geen zin in, zegt hij. “Als er een gewapende aanval zou plaatsvinden vanuit Rusland, dan zou dat een conflict met een NAVO-land betekenen. Rusland wil niet alle NAVO-landen tegen zich hebben.”
“Ook Turkije wil absoluut geen escalatie”, zegt geopolitiek analist Isa Yusibov. “Turkije schoot in 2015 een Russisch gevechtsvliegtuig neer en kreeg toen enorme sancties opgelegd vanuit Rusland, onder meer op de export van groente en fruit en het toerisme. Dat was een enorme klap.” Volgens Yusibov is de economische afhankelijkheid zo groot, dat Turkije dat niet nogmaals wil riskeren.
“Daar komt bij”, vertelt Groot Koerkamp, “dat er op dit moment miljardenprojecten opgezet zijn tussen Rusland en Turkije. Zoals een gaspijpleiding van Rusland naar Turkije en een kerncentrale die Rusland gaat bouwen in Turkije.”
Volgens zowel Groot Koerkamp als Yusibov komt het erop neer dat beide presidenten de provincie Idlib het niet waard vinden om er hun bondgenootschap voor op het spel te zetten.
‘De vliegtuigen vallen huizen aan, die storten in bovenop families’
“De presidenten ontmoeten elkaar niet zonder een concreet resultaat, dus daar gaat wel iets uitkomen vandaag”, zegt Groot Koerkamp. De verwachting is dat Poetin en Erdogan nieuwe afspraken gaan maken.
“De oudere afspraken over de verdeling van de provincie – dus wie waar de macht heeft – stellen niets meer voor. Die scheidingslijn bestaat niet meer. De meest reële oplossing is daarom het maken nieuwe afspraken om van daaruit de status quo te handhaven”, aldus Groot Koerkamp. Dat resulteert dan in een bevriezing van de huidige situatie – een staakt-het-vuren.
Maar is dat houdbaar, een bevroren situatie waarin eigenlijk niets verandert? “Misschien niet op de lange termijn”, zegt Yusibov. “Maar Rusland heeft wel veel ervaring met bevroren conflicten en laat ze liever doorsudderen dan actie te ondernemen”.
“Wat de uitkomst vandaag ook wordt, voor de mensen in Idlib verandert er niets”, aldus Isa Yusibov, geopolitiek analist.
Als Rusland uiteindelijk toch een kant moet kiezen, dan zal Poetin volgens Yusibov eerder Assad laten vallen dan Erdogan. “Rusland heeft Assad niet per se nodig. Ja, Syrië is een belangrijke bondgenoot, en Rusland wil zijn militaire bases in Syrië graag behouden. Maar wie er aan de macht is in Idlib, maakt Poetin niet zoveel uit. Dan zal Poetin eerder Erdogan willen pleasen.”
Dat ziet Groot Koerkamp ook. “De Russen hebben een luchtmachtsbasis gekregen in Syrië. Ook wilden ze Islamitische Staat bestrijden, omdat veel IS-strijders uit Rusland en de Kaukasus kwamen. Verder wilden ze Russische wapens testen en gevechtservaring opdoen in Syrië. Dat hebben ze allemaal bereikt. Maar Poetin heeft er verder niet zoveel belang bij dat Assad Idlib helemaal onder controle krijgt.”
Maar zover is het nog niet. Eerst een bevriezing van de situatie dus. “Wat de uitkomst vandaag ook wordt, voor de mensen in Idlib verandert er niets”, verwacht Yusibov. “In Idlib zitten mensen die absoluut niet onder het regime van Assad willen vallen, dus uit zichzelf zullen ze niet naar andere plekken van Syrië gaan. Ook kunnen ze niet naar Turkije, want Erdogan houdt ze tegen. En Rusland is al helemaal niet bezig met het lot van de mensen in Idlib.”
NU 05.03.2020 De Turkse minister van Binnenlandse Zaken Süleyman Soylu heeft donderdag duizend zwaarbewapende agenten van een speciale politie-eenheid naar de Griekse grens gestuurd. Zij moeten ervoor zorgen dat migranten en vluchtelingen die daar vastzitten niet terugreizen naar Turks grondgebied.
Bij de grensovergang tussen het Griekse Kastanies en het Turkse Edirne hebben zich naar schatting duizenden mensen verzameld in niemandsland sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een week geleden de grenzen naar Europa opende voor migranten.
Griekenland zegt dat het sindsdien ruim 34.000 mensen heeft tegengehouden bij de grens. Het land weigert de migranten toe te laten omdat de opvangkampen op de Egeïsche landen al overvol zitten en treedt hard op. Migranten worden door het leger en politie tegengehouden met traangas en rubberkogels.
Volgens de Turkse minister zijn hierdoor al 164 mensen gewond geraakt. Ook heeft Ankara de Griekse troepen beschuldigd van het doden van een migrant, iets dat Athene op haar beurt ontkent. Minister Soylu zei woensdag dat Turkije een zaak tegen Griekenland aan het voorbereiden is bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Persbureau Reuters sprak deze week met migranten in een ziekenhuis in Edirne. “We gooiden stenen naar de autoriteiten omdat ze de grens niet openden. Daarna vuurden ze traangas op ons af. Omdat dit niet effectief was, gebruikten ze ook hun geweren”, vertelt een van hen.
Medische staf en een gewonde migrant in een ziekenhuis in het Turkse Edirne. (Foto: Reuters)
Brussel: ‘Situatie aan de EU-buitengrens is onacceptabel’
De verantwoordelijke EU-ministers kwamen woensdag bijeen in Brussel om te praten over de situatie aan de Griekse grens. In een verklaring hebben ze Turkije opgeroepen om te stoppen met het sturen van migranten.
Woensdag zegde de EU al 700 miljoen euro toe om de crisis bij de grens op te lossen. Het geld is bedoeld voor noodopvang en infrastructuur. “Deze grens is niet alleen een Griekse grens, maar ook een Europese”, zei voorzitter van de Europese Commissie (EC) Ursula von der Leyen. Ook gaan verschillende EU-lidstaten een bijdrage leveren aan de versterking van Frontex, de Europese grensbewakingsoperatie.
EU beschuldigt Turkije van chantage
De EU beschuldigt Erdogan ervan dat hij doelbewust de grenzen heeft geopend in een poging om Brussel onder druk te zetten om meer geld te eisen voor de opvang van vluchtelingen. Turkije huisvest ongeveer 3,6 miljoen migranten, zo’n vier procent van de bevolking, waarvan het merendeel uit Syrië komt.
Ook zou Ankara druk op Brussel willen uitoefenen voor steun in de gewapende strijd in het Syrische Idlib. Turkije vecht daar tegen het door Rusland gesteunde regeringsleger van de Syrische president Bashar Al Assad. De troepen van Al Assad zijn bezig met een opmars in de provincie, waardoor een miljoen Syriërs gevlucht zijn naar de Turkse grens. Erdogan wil deze vluchtelingen en anderen huisvesten in een speciale veilige zone in Noord-Syrië.
Erdogan en zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin zijn donderdag bijeen om te praten over de situatie in Idlib.
Griekse kustwacht schiet in het water naast migrantenboot uit Turkije
Telegraaf 05.03.2020 De Turkse regering stuurt 1000 speciale agenten naar de grens met Griekenland die de vluchtelingen moeten verhinderen terug naar Turkije te gaan. De maatregel komt nadat Turkije de vluchtelingendeal met de EU de facto had opgezegd en duizenden vluchtelingen doorliet.
ANKARA
Sindsdien zitten duizenden vluchtelingen vast in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Athene houdt met steun van de EU de grens potdicht en verhindert met succes – door onder meer de inzet van traangas – dat de vluchtelingen de grens bestormen. Veel vluchtelingen – die al een aantal dagen in het niemandsland hebben overnacht – willen nu terug naar Turkije maar nu zijn het de Turken die aan hun kant de grens dichtgooien.
Turkije verwijt Griekenland dat het de vluchtelingen met geweld verhindert de grens over te steken. Volgens Ankara hebben de Grieken zelfs vluchtelingen doodgeschoten en verwond, iets wat door Athene heftig wordt ontkend.
Verwond
„Ze hebben 164 mensen verwond. Nu proberen 4900 mensen terug Turkije in te duwen”, aldus de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Suleyman Soylu. „We zetten nu 1000 speciale politie-agenten in om te verhinderen dat ze daar in slagen”.
Woensdag besprak Erdogan met vertegenwoordigers van de EU de situatie in het Syrische Idlib en de vluchtelingenstroom richting de Griekse grens. Erdogan eist dat de EU veel meer bijdraagt aan de opvang van Syrische vluchtelingen en het land ook steunt in de pogingen het Syrische conflict met militaire middelen te beslechten. Die eis wordt gesteund door de Amerikanen.
Syrische Witte Helmen bergen een lichaam na een aanval van de Syrische luchtmacht op de stad Maaret Misrin in de provincie Idlib. Volgens het Britse Observatory for Human Rights zijn vannacht bij Russische bombardementen op de stad 15 burgers omgekomen, inclusief een kind.
Telegraaf 05.03.2020 Europa moet een groot deel van de rekening voor onder meer de vluchtingen in de Syrische regio Idlib betalen. Dat zei de speciale Amerikaanse afgezant voor Syrië, James Jeffrey, donderdag in de Turkse hoofdstad Istanboel.
Jeffrey maakt deel uit van een hoge Amerikaanse delegatie die de afgelopen dagen het gebied rond de Turkse grens met Syrië heeft bezocht. Samen met de Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Kelly Knight Craft, en de ambassadeur in Turkije, David Satterfield, bezochten ze onder meer een vluchtelingenkamp en een grensovergang met Syrië. De drie Amerikanen waren vol over de Turkse gastvrijheid voor de Syrische vluchtelingen en de Turkse humanitaire hulp voor de op de vlucht geslagen Syriërs in Idlib.
Vandaag bespreekt de Turkse president Erdogan de situatie in Idlib met zijn Russische collega Poetin in Moskou. Syrië is met hulp van Rusland begonnen met een laatste militair offensief, bedoeld om Idlib in te nemen. Daarbij worden meer dan een miljoen op de vlucht geslagen Syriërs richting de Turkse grens gedreven die echter potdicht zit.
De Amerikaanse speciale gezant voor Syrië, James Jeffrey, bezoekt het Boynuyogun vluchtelingenkamp bij de Turkse stad Hatay. Ⓒ REUTERS
Rusland verwijt Turkije dat het al maanden weigert de islamitische strijdgroepen aan te pakken die in Idlib de lakens uitdelen en gebruiken dat als rechtvaardiging voor het offensief tegen Idlib. De Turken houden de grens echter gesloten omdat ze al meer dan drie miljoen gevluchte Syriërs hebben opgevangen en weigeren nog meer vluchtelingen op te nemen.
De druk op Europa op meer vluchtelingen op te nemen is sterk gegroeid vooral sinds Erdogan de vluchtelingendeal met Europa de facto verscheurde waarna duizenden migranten nu met geweld proberen de Griekse grens te passeren op weg naar Noord-Europa.
Offensief
De verwachting is dat Poetin en Erdogan vandaag opnieuw een deal zullen maken over Idlib die lijkt op de eerdere deal uit 2016. De Russen zullen mogelijk hun offensief staken. In ruil daarvoor zullen de Turken de weer verantwoordelijkheid nemen voor de gevluchte Syriërs in dat gebied.
Moskou heeft veel te verliezen als het niet tot een oplossing weet te komen met Istanboel. De Russen hebben een grote gaspijpleiding naar Turkije gelegd, mogen er een atoomcentrale bouwen en exporteren veel landbouwproducten naar Turkije. Daarnaast heeft Poetin de Turken al een beetje weten los te weken uit de NAVO met de leverantie van het S-400 luchtafweersysteem. Dit tot schrik van de Amerikanen die zich fel maar tot op heden met weinig succes verzetten tegen de Turkse aankoop van het S-400 systeem.
Sancties
Duitsland overweegt bij monde van de Duitse minister van Defensie Annegret Kramp-Karrenbauer, extra economische sancties in te stellen tegen Rusland als dat land blijft doorgaan met het bombarderen van burgerdoelen in Idlib. Duitsland is een grote handelspartner van Rusland. Een groot deel van de Russische export van gas gaat naar Duitsland.
Telegraaf 05.03.2020 De Turkse president Erdogan praat met zijn Russische ambtgenoot Poetin over een bestand in Idlib, in het noordwesten van Syrië. Erdogan is donderdag in Moskou voor het onderhoud, terwijl de strijd in de provincie Idlib tussen Turkse militairen en door Rusland gesteunde Syrische troepen verder uit de hand dreigt te lopen.
Het Turkse leger is op grote schaal in actie gekomen tegen de strijdkrachten van de Syrische president Assad en diens bondgenoten, inclusief Rusland. Ze dreigen de regio onder de voet te lopen. Ankara heeft in 2018 al afspraken met Moskou gemaakt over een deels “gedemilitariseerd” Idlib, een soort bufferzone waar niet meer gevochten zou worden. Maar die afspraken worden door de strijdende partijen niet goed nageleefd.
Idlib is een bolwerk van tegenstanders van Assad, voornamelijk jihadisten. Erdogan vreest dat die samen met honderdduizenden burgers naar Turkije vluchten als de troepen van Assad verder oprukken.
Enkele honderden migranten zijn maandag slaags geraakt met de Griekse politie toen ze wilden demonstreren tegen de leefomstandigheden in het beruchte kamp Moria.Beeld Joris Van Gennip
VK 04.03.2020 De EU-landen mogen niet langer dralen over een Europees asiel- en migratiebeleid. De huidige chaos en humanitaire misère aan de Grieks-Turkse grens maken volgens de Europese Commissie duidelijk dat de EU haar geloofwaardigheid verliest.
Enkele honderden migranten zijn maandag slaags geraakt met de Griekse politie toen ze wilden demonstreren tegen de leefomstandigheden in het beruchte kamp Moria.Beeld Joris Van Gennip
Europees Commissaris Schinas (Migratie) deed woensdag een emotionele oproep aan de EU-landen, die al vier jaar ruziën over een gezamenlijk migratiebeleid. ‘Er is geen betere kans om door te pakken dan nu. Het is misschien onze laatste kans. Europa kan niet twee keer falen.’
Duizenden migranten zitten vast tussen Griekenland en Turkije nadat Ankara afgelopen dagen ‘de grenzen naar Europa openzette’. De Turkse president Erdogan deed dat om de EU te dwingen hem te helpen in zijn strijd in Syrië. Griekenland houdt sindsdien zijn grens met Turkije dicht wat Athene op scherpe kritiek komt te staan van vluchtelingenorganisaties maar woensdag brede steun kreeg van de Europese ministers voor asiel en Binnenlandse Zaken.
De EU zegde Athene financiële hulp toe voor de opvang van migranten die er toch in slagen Griekenland te bereiken, voor medische teams en betere opvangcentra. Ook zijn de lidstaten bereid met materieel (schepen, vliegtuigen, helikopters) en personeel (douaniers, asielexperts) Griekenland te helpen de grenzen beter te bewaken. Al met al kan Athene op deze manier rekenen op 700 miljoen euro van de EU. Afgelopen jaren kreeg het al 2,3 miljard euro uit Brussel voor het registreren en huisvesten van migranten.
Een gezamenlijk migratie- en asielpact
Commissaris Johansson (Binnenlandse Zaken) erkende dat onduidelijk is of Griekenland die 2,3 miljard euro goed heeft besteed. ‘Het Griekse asielsysteem is nog steeds te traag, de voortgang is niet wat verwacht mocht worden. Maar dit is niet het moment om na te gaan of Griekenland zijn huiswerk goed heeft gedaan.’ De nieuwe Griekse regering heeft in elk geval beterschap beloofd.
Naast noodhulp is het volgens de Commissie hoog tijd voor een gezamenlijk migratie- en asielpact. Het plan van de vorige Commissie uit 2016 – mede gebaseerd op de verdeling van migranten over de lidstaten – heeft de EU-landen tot op het bot verdeeld.
Johansson en Schinas hebben afgelopen weken vrijwel alle hoofdsteden bezocht en zien een kans om de impasse te doorbreken. De twee Commissarissen willen in april hun voorstel op tafel leggen dat uitgaat van een betere bewaking van de Europese buitengrenzen en een strikt terugkeerbeleid voor migranten die geen verblijfsvergunning krijgen. Daarnaast komt er een ‘bindend solidariteitsmechanisme’ maar dat zal volgens betrokkenen geen verplichte spreiding van migranten zijn. De Commissie wil lidstaten de kans geven hun asielquota af te kopen met andere vormen van hulp.
De Europese ministers van asielzaken kibbelden woensdag lange tijd over een verklaring over het handelen van Erdogan. Griekenland en Cyprus eisten een ‘harde veroordeling’ maar dat werd door Duitse druk afgezwakt tot ‘verwerpt sterk’. Turkije huisvest miljoenen vluchtelingen, mede met 6 miljard euro van de EU.
NOS 04.03.2020 De Europese Unie zal met alle mogelijke middelen proberen om migranten buiten Griekenland te houden. Dat hebben de EU-ministers van Buitenlandse Zaken vanavond in Brussel besloten. “De EU roept Turkije op om te stoppen met het sturen van vluchtelingen naar de grens”, zo staat in een verklaring. “Deze situatie is onacceptabel.”
Volgens staatssecretaris Broekers-Knol, die ook aanwezig was, is het een sterk signaal van de 27 EU-landen aan Turkije, om de bestaande afspraken (de zogenoemde Turkije-deal) te respecteren. “Griekenland beschermt de buitengrenzen, dus dit is een verantwoordelijkheid van ons allemaal.”
Nieuw migratiepact
In de verklaring staat verder dat het illegaal oversteken van de grens vanuit Turkije niet wordt getolereerd. Volgens Eurocommissaris Schinas is “de grens van Griekenland Europa’s grens. De grens van Bulgarije is Europa’s grens. En ook de grens van Cyprus is Europa’s grens.”
Broekers-Knol denkt dat Turkije zich de komende tijd aan de afspraken gaat houden en geen mensen meer naar de grens met Griekenland stuurt. Volgens haar is dit een eerste stap. De komende maanden moeten de ministers en de Europese Commissie het eens worden over een nieuw migratiepact. Daarover is het vanavond niet gegaan.
Volgende week komen de ministers opnieuw bij elkaar om de situatie te bespreken.
Telegraaf 04.03.2020 EU-landen moeten 160 extra asielexperts naar Griekenland sturen. Dat staat in een zespuntenplan dat de EU-commissarissen verantwoordelijk voor asiel en migratie, de Griekse vicevoorzitter Margaritis Schinas en de Zweedse Ylva Johansson, woensdag presenteerden.
Het asielsysteem in Griekenland is vrijwel vastgelopen, de doorlooptijden zijn er enorm lang. Het Europese asielagenschap EASO heeft een hulpverzoek naar de overige lidstaten verstuurd.
Het plan wordt later op de dag voorgelegd aan de EU-minister van Binnenlandse Zaken en Justitie. Namens Nederland is staatssecretaris Ankie Broekers-Knol daarbij.
De meeste andere punten uit het plan kwamen woensdag al naar buiten. Zo krijgt Athene 350 miljoen euro voor de opvang van asielzoekers en versterking van de grens. Nog eens 350 miljoen komt later beschikbaar. Het EU-grensagentschap Frontex stuurt honderd extra grenswachten bovenop de huidige 530 en stelt zes kustwachtschepen, een vliegtuig, twee helikopters en drie voertuigen met warmtebeeldcamera’s beschikbaar.
Lidstaten wordt ook gevraagd medische hulp, tenten en dekens te leveren. Verder gaat Frontex aan de slag met een nieuw programma voor snelle terugkeer van mensen die geen recht hebben op verblijf in Griekenland naar hun land van herkomst.
Aan de Turkse kant van de grens verblijven zo’n 20.000 mensen, aldus Schinas. Die heeft de Turkse regering volgens hem gestuurd „als instrument” om druk op Europa uit te oefenen. „In deze uitzonderlijke omstandigheden is het onze eerste prioriteit om orde bij onze buitengrens veilig te stellen”, zei hij. De commissaris riep de hele EU op achter Griekenland te staan. Hij is ervan overtuigd dat de ministers dat zullen doen.
Telegraaf 04.03.2020 De Europese landen moeten het Turkse beleid in Syrië steunen als ze hun problemen met migratie willen oplossen. Dit beklemtoonde de Turkse president Erdogan. De EU moet volgens hem zijn pogingen om politieke en humanitaire problemen op te lossen in Syrië steunen en niet alleen maar de grens dichtgooien.
„Alle Europese landen sluiten hun grenzen voor vluchtelingen vandaag de dag, ze proberen ze weg te duwen door de vluchtelingen te slaan, door hun boten tot zinken te brengen en zelfs door op ze te schieten” aldus Erdogan. Hij zei dit terwijl er aan de Turks-Griekse grens opnieuw schermutselingen zijn tussen groepen migranten en Griekse grenswachten.
Erdogan heeft Brussel gedreigd voor vluchtelingen „de poort naar Europa open te zetten.” Turkije heeft al 3,6 miljoen mensen uit Syrië onderdak geboden en vreest dat dit aantal zal stijgen. Wanneer het Syrische regime van president Assad met Russische steun ook het noordwesten van Syrië herovert, zou daar een nieuwe stroom vluchtelingen naar Turkije op gang kunnen komen. Erdogan probeert dat te verhinderen en heeft zijn strijdkrachten naar Noordwest-Syrië gestuurd om de troepen van Assad en diens Russische bondgenoten tegen te houden.
Telegraaf 04.03.2020 Turken schieten volgens Athene met traangas op Griekse grensbewakers tijdens schermutselingen met mensen die illegaal Griekenland proberen binnen te komen. De krant Kathimerini meldde beelden te hebben van de chaos aan de grens waarop te zien is dat ook aan Turkse kant traangas wordt afgevuurd. De Griekse grensbewaking zet traangas in om de illegalen op afstand te houden.
De Griekse regering beschuldigt het buurland Turkije ervan nepnieuws over migranten te verspreiden. Athene weerspreekt Turkse beschuldigingen dat er onder migranten doden en gewonden vallen door toedoen van de Griekse grensbewakers vallen.
Het geweld bij de bestorming van deze Europese buitengrens is onderwerp van gesprek tijdens Europese spoedberaad van ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie woensdag in Brussel.
AD 04.03.2020 Aan de rand van Europa, op de grens tussen Turkije en Griekenland, wachten tienduizenden mensen tot de deur op een kier gaat. Dat gaat waarschijnlijk niet gebeuren. Langzaam daagt het besef dat er met hen gesold wordt.
Mehdiye vraagt of ze het Turkse volkslied mag zingen. Natuurlijk mag ze dat. Ze is ook zo weer klaar, want ze kent maar een paar zinnen. Applaus is welkom, gebaart ze. Ze weet niet precies hoe oud ze is (een jaar of 5, denken wij), maar ze wil heel graag vertellen dat ze uit Afghanistan komt. En ze is, zo telt ze op haar vingers, al één, twee, drie, vier dagen hier in Doyran.
Haar familie zit een eindje verderop, tussen tientallen andere families, hier aan de oever van de Meric. Het water stroomt hard en ziet er koud uit. Aan de overkant ligt Europa. Het is maar een meter of 40 ver, maar deze mensen kunnen er alleen maar naar kijken. Sommigen zien heel in de verte Londen liggen, Duitsland, of zelfs New York. Maar wie heel goed kijkt, ziet alleen maar prikkeldraad, en af en toe een Griekse grenswacht die snel weer tussen de bomen schiet.
Iedereen die hier aan de grens is beland, zit er niet zomaar. Of het nu in Doyran is, Pazarkule of Edirne, dit is de plek waar de deur open zou gaan. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan had het zelf gezegd. Vorige week donderdag sneuvelden er 33 van zijn soldaten in Idlib, een Syrische provincie meer dan 1000 kilometer naar het oosten.
De Turken vechten daar samen met rebellen tegen de troepen van president Bashar al-Assad, die de Russen aan zijn zijde weet. En president Erdogan had er genoeg van. Waarom moest hij dit allemaal in zijn eentje doen? Waar was de Navo?
En hij zag al die honderdduizenden nieuwe vluchtelingen samendrommen voor de grens van zijn land. Nog meer? Hij vangt er al bijna vier miljoen op. Dus, zei hij, tegen al die mensen, en ook tegen de rest van de wereld, ik zet de deur naar Europa open. De zogenoemde Turkije-deal met de EU, die tegen betaling vluchtelingen in Turkije moest houden, is van de baan. ,,De EU komt haar afspraken niet na, dus waarom wij dan wel?”
En ze gingen. Ze namen de taxi, de bus, de trein, klommen achter op een brommertje. Ze kwamen uit Istanboel, maar ook uit Izmir, Konya, Maras of Nigde, en al die andere Turkse steden waar ze al maanden of zelfs jaren bivakkeerden. Velen betaalden grof geld, hun láátste geld, anderen zouden naar verluidt gratis door de Turken zijn vervoerd.
Met hoeveel ze inmiddels zijn, is niet helemaal duidelijk. Volgens de Turkse autoriteiten drommen er nu meer dan honderdduizend mensen aan de grens, de Grieken maken een fors lagere schatting. De Turken zeggen dat er nog miljoenen meer aankomen, met als gevolg dat Europa langzaamaan hetzelfde gevoel krijgt als in 2015. De meeste Europese landen (of eigenlijk alle Europese landen) zitten daar niet op te wachten.
Merdan Mohamed (43) heeft dat haarfijn in de gaten. ,,Ik verwacht niks van Europa”, zegt hij. ,,Maar ik hoop dat ze mij ook snappen.” Hij vluchtte met zijn gezin 2,5 jaar geleden uit het zuiden van Idlib naar Turkije, ergens in centraal-Anatolië, en verdiende daar de kost met allerlei dagelijkse klusjes.
Het was soms net genoeg om zijn gezin te onderhouden, maar soms ook niet. Toen hij vorige week president Erdogan hoorde, pakte hij alles en iedereen bij elkaar en vertrok naar die verre grens in het westen. ,,Ik wil dat mijn kinderen vrij zijn en naar school kunnen gaan. Ik wil dat hij (hij wijst naar zijn ene zoon) elektricien kan worden als hij wil, en hij (zijn andere zoon) een professor.”
Maar nu zit hij hier, al een paar dagen. Ze zijn met negentien mensen, zijn eigen gezin en die van twee neven. Ze hebben hun toevlucht gezocht tussen de bomen, in de hoop dat de wind er wat minder hard waait, maar dat is helaas niet het geval. Ze zitten op de grond, op meegebrachte dekens en hebben zeildoek gespannen om nog een beetje beschutting en privacy te hebben.
De kleintjes hebben net wat snoep gekregen van hulpverleners, een vrouw eet koude bonen in tomatensaus uit een blikje, en een jonge moeder heeft een pak luiers gekregen. Ze zijn helaas niet de goede maat, maar dat moet dan maar. ’s Nachts is het koud, zegt Merdan, dus ze proberen overdag te slapen.
Als het donker wordt, kruipen ze met z’n allen rond een vuurtje, net als alle andere gezinnen hier, en ze hopen dat de allerkleinsten dan toch indutten. Maar niet de afgelopen nacht. ,,Toen regende het. Ze hebben uren liggen huilen.”
Natuurlijk heeft Merdan overwogen om de oversteek te maken, de rivier is hier niet al te diep. En hij weet dat anderen het ook al geprobeerd hebben bij de reguliere grensovergangen. Maar bij iedereen is het kwartje inmiddels gevallen: de Grieken peinzen er niet over om ook maar één vluchteling binnen te laten. Sterker nog: je schrikt ervan als je hoort hoe ze zijn behandeld door de grenswachten aan de overkant. ,,We moesten alles inleveren”, zegt een vrouw uit Afghanistan die een illegale poging waagde. ,,Geld, papieren, zelfs onze schoenveters, en toen werden we Turkije weer ingeschopt.”
Er zijn meer van dit soort verhalen. Ze zijn niet te controleren, omdat er geen journalisten meer worden toegelaten in de buurt van de officiële grensposten. Maandag is er een tiental verslaggevers opgepakt, omdat ze zich ‘op verboden terrein’ hadden begeven. Wel is duidelijk dat er deze week een jongetje is verdronken in de Middellandse Zee. Hij was met zijn familie op weg naar een Grieks eiland, toen hun bootje kapseisde. Ook is er om vage redenen een Syrische man neergeschoten. Door de Grieken, zeggen de Turken. Door de Turken, zeggen de Grieken.
Ook zijn er verhalen van mensen die woedend zijn. Op de Turken, omdat ze lekker zijn gemaakt met een heel bittere pil. ,,Ze brachten ons tot de grens”, zegt een Syrische man verontwaardigd. ,,En toen zeiden ze: zoek het verder zelf maar uit.” Op de Grieken, omdat die met alle middelen de poort dichthouden. Op Europa, want ‘waarom zien ze daar niet dat we geen kant meer op kunnen?’
De mensen die zich dit laatste afvragen, klinken overigens meer wanhopig dan boos. Een grote Oeigoerse familie, ze zijn met twintig, bivakkeert ook al een paar dagen in Doyran. Zij komen uit Afghanistan, zoals de meesten hier. ,,Wij zijn al negen jaar in Turkije”, zegt een van de mannen, die zijn naam niet wil zeggen. ,,We kunnen niet terug naar Afghanistan, want daar ben ik gemarteld.” Hij laat zijn littekens zien. ,,We willen niet terug naar Samsun (een Turkse stad aan de Zwarte Zee), want daar zijn we al een paar keer belaagd door mensen die ons niet willen. En nu mogen we ook niet naar Europa. Ik weet het niet meer.”
En ja, het kan zelfs nog erger. Als je echt helemaal verloren bent, dan zit je op de stoep naast een bushalte, ergens in de buitenwijken van Edirne. Je vertelt je hele verhaal in een paar minuten, want als het over oorlog en bommen gaat, dan ben je het liefst heel snel klaar. Enes Haiz (38) komt uit Idlib, dat zegt genoeg.
Hij zit hier met drie families, onder wie vijf kleine kinderen en drie zwangere vrouwen. Ze zagen Islamitische Staat komen, de Amerikanen, het Syrische leger en de Russen. ,,Onze stad ziet eruit als de maan.” Zijn twee broers en zijn vader zijn dood, zegt hij, en zijn moeder verloor beide benen. Een jaar, twee maanden en 24 dagen geleden kwam hij naar Turkije. En nu zit hij hier, bij deze bushalte, in de volle wind, naast de ruïne van een badhuis. Als hij van ons hoort dat er bij de grenspost van Pazarkule niemand meer doorheen komt, zegt hij: ,,Ik ga er ook niet meer heen.”
Plots stopt er een brommertje met twee Turkse jongemannen. Of ze een lift willen naar Pazarkule. Kost maar 600 lira per persoon. En ja, gegarandeerd dat ze de grens over kunnen, de twee weten een geheim weggetje. Enes vertrouwt het niet. Hij overlegt met zijn neef. ,,Dit zijn jagers”, zegt die. ,,Niet doen. Ze zetten ons ergens af, pakken het geld en gaan er dan vandoor.” Enes schudt zijn hoofd naar de jongens. ,,Nee , we doen het niet.”
Maar wat dan? ,,Misschien komt er iets uit het overleg met de Europese Unie. Dat is al eerder gebeurd, toch? Dat ze dan toch weer wat mensen toelaten?”
Maar als ook dat niet gebeurt? ,,We wachten hier nog een paar dagen.”
Maar hier is niks. Wat doen jullie daarna? ,,Dan gaan we naar Istanboel.”
NOS 04.03.2020 Ze hebben gezichten die getekend zijn door de oorlog, maar zijn vriendelijk en ontspannen. In ruil voor ons paspoort geven ze een pasje dat kennelijk genoeg is om Idlib in te mogen. Tenminste, het stukje van de Syrische provincie dat door deze geharde rebellen wordt gecontroleerd.
Twee jongens van de Syrische hulporganisatie Violet wachten ons op bij de grenspost. Zij hebben beloofd ons een paar uur rond te leiden door “de grootste humanitaire ramp in negen jaar Syrische oorlog”, zoals de Verenigde Naties de situatie in Noord-Idlib nu noemt. Ze kennen de weg en de gevaren, zodat ze ons hopelijk op tijd kunnen waarschuwen.
‘De vliegtuigen vallen huizen aan, die storten in bovenop families’
Het gebied is vooral heel erg vol met mensen, blijkt tijdens de rit richting een van de vele opvangkampen. De wegen zijn kapot, overal is verkeer, op de stoepen zijn markten ingericht, werkplaatsen in de open lucht. Er is stank en herrie, en op ieder stukje open grond zijn tenten neergezet waarin nu mensen wonen.
Zodra we wat hoger op een heuvel zijn, zien we in alle richtingen het blauw en wit van tentzeilen op de heuvels. Waar de stadjes en dorpjes overgaan in kampen, is nauwelijks nog te zien.
En er komen iedere dag nieuwe gezinnen bij. “De vliegtuigen vallen huizen aan, en die huizen storten in op de families”, legt een oudere heer uit voor zijn tent in een kamp bij het stadje Kah. Het is een geraamte van aan elkaar gelaste buizen met op de kale vloer een paar tapijten over elkaar heen voor de warmte.
Een miljoen vluchtelingen wonen hier op een stukje land dat steeds kleiner wordt; het regeringsleger van president Assad is met hulp van Rusland bezig aan een opmars richting het noorden van Idlib. “Ze richten hun bommen op wijken waar burgers wonen”, zegt de oude man verontwaardigd. “Het regime en zijn bondgenoten vallen zelfs ziekenhuizen aan.”
Dat blijkt inderdaad de voornaamste bron van stress in een kliniek die we binnenlopen. Dokter Mohammed Abrash is er aan het werk, hij pendelt heen en weer tussen verschillende ziekenhuizen in Noord-Idlib. “Sinds het offensief van het regime begon hebben ze 67 ziekenhuizen vernietigd.” Onder artsen die aan het werk zijn is altijd de angst dat er een bombardement komt, zegt Abrash.
‘Met bommen vegen ze de dorpen leeg’
Hij leidt ons rond door verschillende ziekenzalen waar gewonden liggen, een jongen die herstelt van een operatie aan zijn buik; “een granaatscherf”, zegt de dokter droog. En bij een andere man tilt hij het deken op. “Hij is geraakt aan zijn been, we hebben er een pin in gezet.”
Abrash noemt de bombardementen op ziekenhuizen de voornaamste oorlogsstrategie van het regime. “Ze raken klinieken, markten, huizen, zodat mensen niet anders kunnen dan wegtrekken. Zo vegen ze de dorpen en steden leeg, en kan het regime die plekken innemen. Het is nu overduidelijk hun strategie in Idlib.”
Dokter Mohammed Abrash NOS
De laatste dagen komen er minder bommen uit de lucht. Het is de reden dat we nu relatief veilig even het gebied in kunnen.
Syrische troepen krijgen rake klappen van het Turkse leger. Sinds het weekend werden drie Syrische gevechtsvliegtuigen door Turkse F-16’s uit de lucht gehaald. Ook zijn de Turken met drones en artillerie een groot offensief begonnen tegen Syrische grondtroepen.
Turkije besloot daartoe nadat vorige week tientallen Turkse militairen die in het gebied gelegerd zijn omkwamen bij een bombardement. De Turken willen de Syrisch-Russische opmars stoppen, om te voorkomen dat die uiteindelijk de miljoen vluchtelingen in het noorden van Idlib de Turkse grens over jaagt. Want dat is de enige plek waar al die mensen nog heen kunnen, als het Syrische leger de hele provincie verovert.
“Ik zweer je, we hadden hier een feestje toen we hoorden dat Turkije in Syrië zou ingrijpen”, zegt een van de mannen in het kamp bij Kah. Onder de vluchtelingen heerst er sinds de Turkse actie de opluchting. “Als Turkije het niet doet, doet niemand het”, valt zijn vriend in de rede. De mensen hier voelen zich alleen gelaten, zegt hij. “We willen dat de rebellen worden bewapend en dat Europa en Amerika iets doen om ons te beschermen tegen de criminelen Assad en Poetin.”
Strijdgroepen
Nog voor we zijn uitgepraat en alles rustig in beeld kunnen brengen, meldt een van de jongens van Violet dat het niet veilig is om te blijven. Hoewel we hier zijn met toestemming van de rebellen, zegt dat niet veel. Verschillende strijdgroepen strijden ook onderling om de controle in Idlib, sommige zijn ook in het kamp actief.
De terugrit naar de grenspost is frustrerend. Langs de weg liggen honderden verhalen die verteld moeten worden, maar we komen er niet bij. Ieder moment kunnen de bombardementen weer heviger worden, toestemming krijgen om deze plek te bezoeken is een traag proces, en de onvoorspelbaarheid van de oorlog maakt het lastig om hier te werken.
Als we net onze pas hebben ingeleverd bij de grenspost van de rebellen en de Turkse kant van de grens weer over zijn, komt er een berichtje binnen van dokter Mohammed Abrash. Hij bedankt voor onze komst en eindigt met een wens: “Ik hoop dat mijn boodschap uw mensen zal bereiken.”
NOS 04.03.2020 Duitsland stuurt extra mensen naar Griekenland ter ondersteuning van Frontex, de Europese grensbewakingsorganisatie. Het stelt twintig politiemensen en een helikopter ter beschikking. Ook Nederland zal volgens staatssecretaris Broekers-Knol bijdragen aan de versterking van Frontex, gedacht wordt aan manschappen en een marineschip.
Zij is in Brussel voor een spoedvergadering met de ministers van de Europese Unie over de Griekse vluchtelingencrisis. “Wij praten voortdurend over de buitengrens van de Europese Unie en dat het belangrijk is om die te bewaken. Op het moment is Griekenland de buitengrens van de EU en die moet bewaakt worden.”
Griekenland had gevraagd om versterking van Frontex, nu het aantal vluchtelingen vanuit Turkije sterk is toegenomen. Volgens het land is er behoefte aan 160 extra asielexperts, honderd extra grenswachten en verder medische hulp, tenten, dekens en twee helikopters.
Vorige week besloot de Turkse regering om migranten die naar de EU willen niet meer tegen te houden. President Erdogan zei zaterdag dat 18.000 migranten het land hebben verlaten. Griekenland meldt dat het 24.000 vluchtelingen tegenhoudt aan de grens met Turkije.
Turkije stimuleert vertrek
Turkije moet volgens afspraak met de EU migranten terugnemen die Europa proberen te bereiken en andere migranten tegenhouden, in ruil voor financiële steun van de EU. Maar volgens Erdogan houdt de EU zich niet aan de gemaakte afspraken, daarom heeft het land de grens geopend en het nieuws verspreid dat mensen kunnen vertrekken.
Volgens de Griekse regering hebben Turken met traangas op Griekse grensbewakers geschoten tijdens schermutselingen met mensen die illegaal Griekenland proberen binnen te komen. Gisteren zegde de EU Griekenland al 700 miljoen euro toe om de problemen bij de grens het hoofd te bieden. 350 miljoen euro is direct beschikbaar voor noodopvang en infrastructuur.
AD 04.03.2020 Nederland gaat naar verwachting een ,,forse bijdrage” leveren aan de versterking van de Griekse grensbewaking. ,,Er wordt gesproken over een schip en manschappen en dergelijke”, zei staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) in Brussel voor aanvang van overleg met EU-collega’s. ,,Maar het is nog niet definitief, ik ben voorzichtig. Nederland doet alles wat mogelijk is.”
Om Griekenland bij te staan is behoefte aan 160 extra asielexperts, honderd extra grenswachten, zes kustwachtschepen, een vliegtuig, twee helikopters en voertuigen, medische hulp, tenten en dekens. ,,We hebben natuurlijk allang inzet op de Griekse eilanden”, zei de bewindsvrouw. ,,En we leveren al zes marechaussees en twee voertuigen aan de Bulgaarse grens.”
In een verklaring die de EU-ministers naar verwachting zullen aannemen staat dat de EU en haar lidstaten ,,alle noodzakelijke maatregelen” zullen nemen om te voorkomen dat mensen illegaal de grens oversteken. ,,Ik denk dat we alles moeten doen wat juridisch mogelijk is”, zei Broekers-Knol. ,,Griekenland is op dit moment de buitengrens van de Europese Unie waar mensen naartoe willen, en die moet bewaakt worden.”
Griekenland heeft aangekondigd nieuwe asielaanvragen een maand niet in behandeling te nemen. De staatssecretaris verwacht van de Europese Commissie te ,,vernemen of stopzetten van de asielprocedure een mogelijkheid is om eventuele problemen te beteugelen”.
NOS 04.03.2020 Bij vijandelijkheden tussen Turkse en Syrische troepen in Idlib zijn opnieuw doden gevallen. Turkije zegt dat het twee militairen verloor en dat zes van zijn militairen gewond zijn geraakt bij een aanval van het Syrische leger. Waar en wanneer die aanval was, is niet bekendgemaakt.
Volgens Syrische rebellen wordt er vooral hard gevochten bij de stad Saraqeb, die in handen van het regeringsleger is. Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten zegt dat daar negen Syrische militairen zijn omgekomen door een Turkse drone-aanval.
Het leger van de Syrische president Assad krijgt steun van de Russische luchtmacht en Russische milities. De Turkse president Erdogan reist binnenkort naar Moskou om met president Poetin tot een akkoord over een staakt-het-vuren te komen. “We denken dat we overeenstemming kunnen bereiken over de oorzaak van de crisis, de gevolgen daarvan en maatregelen om hem de baas te worden”, zei de woordvoerder van Poetin.
Hij zei ook dat Turkije verantwoordelijk is voor het mislukken van een in 2018 gesloten bestand; Turkije zou er niet in geslaagd zijn om Syrische rebellen in Idlib te weerhouden van acties tegen Syrische en Russische doelen. Turkije zou ook andere afspraken niet zijn nagekomen.
Griekse agenten houden migranten tegen bij de grensplaats Kastanies EPA
Turkije maakte vorige week bekend dat het migranten die naar de EU willen niet langer tegenhoudt. De aanleiding was de dood van 33 Turkse militairen. Duizenden migranten uit onder andere Syrië, Afghanistan en Iran die in Turkije vastzaten, trokken naar de grens met Griekenland, dat de grens dichthoudt.
Volgens Griekenland zitten er nu 15.000 mensen vast in het niemandsland aan de grens in het noordoosten van het land. Vanmorgen probeerden ze Griekenland opnieuw binnen te komen. De Griekse politie hield ze tegen, onder meer door traangas in te zetten.
EU achter Griekenland
EU-president Michel bespreekt de situatie vandaag met de Turkse president Erdogan. Erdogan zei vooraf dat hij steun van de EU wil voor een politieke oplossing in Idlib.
“Alleen zo kan de migratiecrisis worden overwonnen”, zei hij. “De migranten blijven komen totdat Syrië een nieuwe grondwet heeft en vrije verkiezingen kunnen worden gehouden. Als Europa het probleem wil oplossen, moet ze de politieke en humanitaire inzet van Turkije in Syrië steunen.”
Michel en voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen bezochten gisteren het grensgebied met de Griekse premier Mitsotakis. Mitsotakis zei dat Erdogan tienduizenden vluchtelingen en migranten heeft aangemoedigd om Griekenland illegaal binnen te gaan. Von der Leyen zei vandaag volledig achter Griekenland te staan. “Zij die Griekenland binnen proberen te komen, zijn met valse beloften in deze hopeloze situatie gelokt.”
NOS 03.03.2020 Hij kwam als geroepen in 2016: de politieke deal met Turkije, die (mede) een eind maakte aan de vluchtelingencrisis, waaronder de Europese Unie toen al maanden gebukt ging.
Elke dag bereikten duizenden mensen in bootjes de Griekse kust, tot wanhoop van de autoriteiten en de bevolking daar. Turkije zou die mensen terugnemen, en andere migranten tegenhouden, in ruil voor financiële steun uit de EU.
Met zijn beslissing om de Turkse grens met Griekenland te openen, gaat president Erdogan nu lijnrecht in tegen de deal. “Europa heeft zich niet aan zijn belofte gehouden,” vindt hij, en dus kan ook hij de afspraken schenden. Heeft de Turkse president gelijk? En wat is er nog over van de ambitieuze Turkijedeal?
Financiële steun
Het onderdeel van de deal dat het vaakst wordt benoemd is het geld. “Dat deel heeft de EU best goed nageleefd”, zegt EU-correspondent Bert van Slooten. Turkije zou 6 miljard krijgen, specifiek bedoeld om de vluchtelingenopvang in het land te verbeteren. Dat geld, waarvan inmiddels ruim de helft is overgemaakt, wordt onder meer gebruikt om het onderwijs te bekostigen van kinderen in vluchtelingenkampen.
Het bedrag is een peulenschil, vergeleken met de echte kosten van de vluchtelingenopvang in Turkije, klaagt de Turkse regering. Die zegt er inmiddels meer dan 30 miljard aan te hebben uitgegeven. In Turkije verblijven op dit moment 3,6 miljoen Syriërs, naast honderdduizenden migranten uit andere landen.
Een voor één
Dan een tweede belangrijke afspraak uit de Turkijedeal: het één-voor-één principe. Voor elke migrant die Turkije zou opnemen, zou de EU een andere migrant hervestigen in een Europees land. “De Europese Commissie dacht destijds dat de EU-landen daar wel voor zouden openstaan”, zegt van Slooten.
Die inschatting bleek verkeerd. Na vier jaar heeft de EU zo’n 25 duizend Syriërs uit Turkije toegelaten: iets meer dan een half procent van het totale aantal Syriërs in Turkije, en veel minder dan de 70.000 waarvan in 2016 sprake was.
“De oorzaak daarvan ligt deels bij de EU-lidstaten”, zegt Van Slooten. “Vooral Oost-Europese landen weigerden mensen op te nemen.” Er was ook een praktisch probleem: de traagheid van het Griekse asielsysteem. Het aantal aanvragen is sinds 2016 sterk afgenomen, maar op de eilanden moeten migranten nog steeds 2 jaar wachten tot hun (verplichte) asielaanvraag is behandeld. Pas daarna kan Griekenland hen terugsturen naar Turkije.
Naast deze twee afspraken, over de opvang van vluchtelingen, deed de EU in de Turkijedeal ook andere toezeggingen. Zo zouden Turkse paspoorthouders vanaf 2016 makkelijker naar de EU kunnen reizen en zouden de gesprekken over Turkse toetreding tot de EU worden hervat. Erdogan neemt het de Europese Unie kwalijk dat ook van die beloftes nog niets is gekomen, terwijl Europese leiders Turkije daarvan de schuld geven.
Wat nu?
Rest de vraag: luidt de beslissing van Erdogan het einde in van de Turkijedeal? “Niet perse”, zegt EU-correspondent Bert van Slooten. “Die deal bestaat uit verschillende elementen, waarvan sommigen nog wel standhouden. Zo geeft de EU nog tot september geld, zodat kinderen in Turkse vluchtelingenkampen naar school kunnen gaan.”
Wel was al langer duidelijk dat Europese Commissievoorzitter Von der Leyen het met haar asielbeleid over een andere boeg wil gooien, zegt Van Slooten. Naar verwachting komt ze in april met een ander plan.
Korte termijn
Op korte termijn willen Europese leiders nu vooral vermijden dat al te veel migranten de EU binnenkomen, zegt Van Slooten. “En plat gezegd: dat soort problemen kun je eigenlijk alleen maar oplossen met geld”.
Von der Leyen zegde vandaag al 700 miljoen toe aan Griekenland, waarvan 350 miljoen euro meteen beschikbaar is. Aan Turkije vroeg haar collega Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, om de deal uit 2016 na te leven.
MSN 03.03.2020 Als Turkije Europa om meer geld vraagt om vluchtelingen op te vangen, zal Nederland daar niet bij voorbaat nee op zeggen. Dat zei staatssecretaris Ankie Broekers-Knol dinsdag in een ingelast debat over de nieuwe vluchtelingenstroom richting de Griekse grens.
Maar, voegde de bewindsvrouw er snel aan toe, Turkije moet zich dan ook wel aan zijn verplichtingen houden. “Het kan niet een éénzijdig traject zijn.”
De Kamer toonde zich bezorgd over de grote groepen mensen die sinds vorige week van Turkije naar Griekenland trekken. Turkije sprak vier jaar geleden met de Europese Unie af mensen niet langer de grens te laten passeren richting Europa, maar de Turkse president Erdogan kwam hier vorige week op terug.
Spoedberaad
Diverse Kamerleden zeiden dat Turkije in feite het akkoord heeft opgezegd. Sommigen namen het woord “chantage” in de mond, maar Broekers-Knol wilde hier niet in meegaan. “We kunnen heel hard roepen ‘chantage’, of dat ze zich niet aan de deal houden, maar dat lost het probleem niet op”, aldus de staatssecretaris.
In Brussel is woensdag 04.03.2020 spoedberaad over de situatie aan de Turks-Griekse grens.
Telegraaf 03.03.2020 De Turkijedeal ’staat zichtbaar onder druk’, maar noodscenario’s voor als migranten massaal naar Europa doorstoten zijn ’niet aan de orde’. Dat zegt staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie) in debat met de Tweede Kamer.
Volgens de VVD-bewindsvrouw staat het kabinet zelfs open voor een gesprek over aanvullende financiële middelen als dat nodig is. „Turkije moet zich wel aan de verplichtingen houden, het is geen een eenzijdige situatie.” Dat wil ze ook duidelijk maken. „Dan zeg ik ’luister vrienden, van dit soort praktijken zijn wij niet gediend. We betalen drie miljard euro maar dan moet je je wel normaal gedragen’. Ook Turkije heeft daar baat bij.”
De staatssecretaris ziet ook dat Turkije de druk opvoert. „Ze geven een signaal af dat niet goed is, maar we moeten zorgen dat we zo goed mogelijk met elkaar in gesprek zijn.” Boos worden heeft volgens haar geen zin. „We kunnen roepen chantage, maar dat lost het pobleem niet op.”
Griekenland helpen bij grenzen
Broekers-Knol wil niet alleen met Turkije in gesprek blijven, ze wil ook Griekenland helpen om de buitengrens van de EU te beschermen. Volgens haar staan er 13.000 migranten voor de landsgrenzen, maar is tot op heden niet bekend dat migranten massaal via Griekenland de EU binnendringen.
Maandag zei premier Rutte al dat het ’niet acceptabel’ is dat Turkije Syrische migranten doorlaat naar Griekenland. „Het is tegen de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt”, zei de premier daarover. Dat leidt volgens hem tot ellende. „Het brengt mensen in een onmogelijke positie. Er zitten kinderen in de ijzige kou in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Je mag mensen nooit op deze manier inzet maken van een politieke strijd.”
Met de Turkijedeal van vier jaar geleden sprak de EU met Ankara af dat Turkije Syriërs niet zou doorlaten naar Europa. De EU zou in ruil een deel van de migranten opnemen en Turkije financieel steunen. Maar Turkije kwam vorige week op de afspraken terug en zegt inmiddels 75.000 migranten de grens te hebben overgezet. Het land dat al 3,6 miljoen Syriërs opvangt, vindt dat het te weinig steun krijgt uit Europa.
NOS 03.03.2020 De Europese Unie helpt Griekenland om de problemen bij de Turks-Griekse grens het hoofd te bieden. Daar proberen duizenden migranten de grens over te steken nu Turkije de grensovergang heeft opengezet. De EU trekt 700 miljoen euro uit, heeft de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, bekendgemaakt. 350 miljoen euro is direct beschikbaar.
Het geld is bedoeld om de directe problemen aan te pakken, voor noodopvang van de nieuwe vluchtelingen en migranten en de benodigde infrastructuur. “De Griekse problemen zijn Europese problemen”, zei Von der Leyen. “Deze grens is niet alleen een Griekse grens, maar ook een Europese.”
Von der Leyen bracht een bezoek aan het grensgebied met EU-voorzitter Charles Michel, de voorzitter van het Europees Parlement, David Sassoli, en de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis.
Ze bedankte ook de Griekse douane en de kustwacht en betoonde haar medeleven aan de migranten die met valse beloften naar de grens zijn gelokt.
Turkije-deal
Michel heeft Turkije opgeroepen de Turkije-deal na te leven, de overeenkomst die in 2016 werd gesloten over het stoppen van de migrantenstroom naar Europa in ruil voor miljarden euro’s steun. Sinds het sluiten van de vluchtelingendeal krijgt Turkije per jaar 1,5 miljard euro uit Brussel voor opvang van de migranten. In Turkije zitten zo’n 3,5 miljoen vluchtelingen uit Syrië.
Turkije opent grenzen met Europa voor migranten
Het EU-grensagentschap Frontex stuurt op verzoek van Griekenland honderd extra grenswachten boven op de 530 die er nu al zijn. Ook worden een kustwachtschip, drie kustpatrouilleschepen en twee helikopters naar het gebied gestuurd.
Migranten zijn niet alleen naar de landgrens getrokken maar steken ook weer met rubberboten over van Turkije naar de Griekse eilanden Lesbos, Chios en Samos. Daar zijn volgens de Griekse autoriteiten ruim 500 mensen aangekomen. Boze eilandbewoners probeerden de afgelopen dagen boten te verhinderen aan te leggen. De opvangkampen op de eilanden zijn overvol. Gisteren werden op Lesbos hulpverleners belaagd, naar eigen zeggen door een groep rechtsextremisten.
Druk van Erdogan
De migrantenstroom lijkt zorgvuldig geregisseerd. Bussen, minibusjes en auto’s brengen migranten van Istanbul naar de grens. De meeste zijn Afghanen, maar er zijn ook mensen uit Iran, Irak, Bangladesh, Syrië, Pakistan en Marokko. Om hen af te schrikken houden het Griekse leger en de marine schietoefeningen in het grensgebied.
De Turkse premier Erdogan wil met het openzetten van de grens de Europese Unie dwingen meer geld te geven om vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in de provincie Idlib. Dat gebied is in handen van rebellen, die met steun van Turkse militairen in gevecht zijn met het regeringsleger van de Syrische president Assad. Die wordt gesteund door de Russen. In het gebied tussen Idlib en de Turkse grens zouden een miljoen vluchtelingen klem zitten.
Donderdag vliegt Erdogan naar Moskou voor een gesprek met president Poetin. Hij hoopt een staakt-het-vuren te bereiken.
AD 03.03.2020 De Europese Unie vergrendelt zijn buitengrens met Turkije voor de toestroom van vluchtelingen. Griekenland krijgt extra geld en meer manschappen voor de bewaking van de grens.
Het Europees Grens- en kustwachtagentschap stuurt extra versterkingen. Het gaat om zeven schepen, twee helikopters, een vliegtuig, voertuigen en 100 extra grenswachten. Griekenland ontvangt ook 700 miljoen euro aan financiële hulp, alsmede medische apparatuur. .
De Griekse zorgen zijn onze zorgen. Dit is niet alleen een Griekse grens, het is ook een Europese grens, aldus Ursula Von der Leyen, Voorzitter Europese Commissie.
Menens
De twee belangrijkste bestuurders van de EU, president Charles Michel en Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen, grepen een bezoek aan de Griekse oostgrens vandaag aan om te laten zien dat het de EU menens is. ,,De Griekse zorgen zijn onze zorgen’’, zei Von der Leyen nabij de grensovergang Kastanies. ,,Dit is niet alleen een Griekse grens, het is ook een Europese grens.”
In het bijzijn van hun gastheer, premier Kyriakos Mitsotakis, gaven Michel en Von der Leyen daarmee een duidelijk signaal af aan alle vluchtelingen die zich aan de Turkse kant hebben verzameld om Griekenland binnen te komen. Zij staan daar tegenover Griekse soldaten en agenten die hen de toegang beletten. Er braken daarbij opnieuw gevechten uit.
Ook voor president Recep Tayyip Erdogan, die afgelopen vrijdag besloot vluchtelingen in Turkije op weg naar Europa geen strobreed meer in de weg te leggen, hadden de EU-bestuurders een ferme boodschap. ,,De handhaving van de orde aan de Griekse buitengrens heeft onze grootste prioriteit’’, aldus Von der Leyen. ,,Griekenland is een Europees schild.’’
Dit is niet langer een vluchtelingenprobleem. Turkije misbruikt wanhopige mensen voor zijn eigen geopolitieke agenda, aldus Kyriakos Mitsotakis, Premier van Griekenland.
Premier Mitsotakis veroordeelde het Turkse besluit om de in 2016 met de EU gemaakte afspraken over de opvang van vluchtelingen in Turkije – in ruil voor vele miljarden – te schenden. President Erdogan zet zijn grens met Griekenland open omdat hij zich in de steek gelaten voelt door de EU. Hij zou te weinig steun krijgen voor zijn militaire inmenging in Idlib en de opvang van de vluchtelingenstroom uit deze Syrische provincie die grenst aan Turkije.
,,Dit is niet langer een vluchtelingenprobleem. Turkije misbruikt wanhopige mensen voor zijn eigen geopolitieke agenda’’, aldus Mitsotakis. Vanuit Wenen kreeg hij bijval van de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz. ,,Voor Erdogan zijn vluchtelingen pionnen op een schaakbord, wapens om druk uit te oefenen op de Europese Unie’’, aldus Kurz, die de eigen grensbewaking heeft opgeschaald.
NU 03.03.2020 Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen heeft dinsdag besloten al haar activiteiten op het Griekse eiland Lesbos te staken, omdat de situatie niet veilig is voor hulpverleners, vertelt een woordvoerder aan NU.nl.
Het gaat om alle werkzaamheden van de organisatie op het eiland. Artsen zonder Grenzen heeft onder andere een kliniek nabij het vluchtelingenkamp Moria. Hier wordt medische en psychosociale hulp geboden.
Wanneer de hulporganisatie de werkzaamheden hervat, is niet bekend. “Er wordt per dag bekeken of het weer veilig genoeg is voor onze medewerkers”, aldus een woordvoerder. Het personeel van Artsen zonder Grenzen kreeg nog niet te maken met ernstige geweldsincidenten, maar wel met intimidatie. In tegenstelling tot andere Nederlandse hulpverleners, zoals die van Stichting Bootvluchteling, zo meldt de organisatie.
Een aantal medewerkers van die organisatie werd op een geheime locatie ondergebracht, nadat ze waren belaagd door eilandbewoners. Momenteel is een deel van hen nog ondergedoken. “We evalueren de veiligheidssituatie op dit moment en bekijken of we in de loop van de week weer aan het werk kunnen”, aldus een woordvoerder.
‘Situatie op Lesbos alleen maar verslechterd’
Caroline Willemen van Artsen zonder Grenzen is vier weken geleden zelf voor het laatst op Lesbos geweest, maar staat in nauw contact met de hulpverleners die er momenteel zijn. Volgens haar is de situatie op Lesbos in de afgelopen dagen “alleen maar verslechterd”. Willemsen: “Op Lesbos wonen zo’n 80.000 mensen, die populatie kan de grote stroom aan vluchtelingen niet alleen aan.”
Volgens Willemen hebben vluchtelingen die aankomen geen toegang tot het vluchtelingenkamp Moria, omdat eilandbewoners de wegen hebben geblokkeerd. “Ook kunnen vluchtelingen het kamp niet uit. Zij hebben geen toegang tot voorzieningen.”
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan besloot twee weken geleden de grens met Europa te openen. Sindsdien hebben duizenden vluchtelingen geprobeerd Europa te bereiken. Veel Griekse eilanden hebben sinds de opening van de grenzen te maken met een flink toenemende stroom aan vluchtelingen.
Inwoners Lesbos blokkeren migranten en belagen journalist
EU helpt Griekenland met 700 miljoen euro
Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, heeft dinsdag bekendgemaakt dat de Europese Unie 700 miljoen euro uittrekt om Griekenland te helpen. Met het geld wil de EU de situatie aan de Grieks-Turkse grens veiliger maken.
Een aantal bewoners van het eiland is boos over het plan van de Griekse regering om nieuwe kampen voor asielzoekers te bouwen. Zo hebben eilandbewoners een boot met vluchtelingen weggeduwd, waardoor deze niet kon aanmeren.
De Griekse minister-president Kyriakos Mitsotakis zei dinsdag dat de vluchtelingencrisis in het grensgebied met Turkije een “asymmetrisch dreiging” is voor de grenzen van de Europese Unie. Mitsotakis zei te hopen dat de crisis als een waarschuwing geldt, zodat de Europese Unie haar verantwoordelijkheid neemt.
NOS 03.03.2020 Nederlandse hulpverleners van Stichting Bootvluchteling zijn ondergedoken nadat ze op Lesbos waren aangevallen. “Tijdens een evacuatie van collega’s in het kamp zijn we in een soort fuik gereden. We werden aangevallen met stalen buizen en onze auto’s werden belaagd” vertelt een hulpverlener in het NOS Radio 1 Journaal. De hulpverlener wil om veiligheidsredenen anoniem blijven.
“Het is op dit moment niet veilig als hulpverlener op Lesbos, Er is een groep rechtsextremisten die het heft in eigen handen heeft genomen. Ze zetten wegblokkades op en gebruiken veel gerichter dan voorheen geweld, zowel tegen vluchtelingen als tegen hulpverleners en journalisten. De situatie is heel onvoorspelbaar, zegt de hulpverlener. De politie zou de situatie niet aankunnen. “Op dit moment heeft zo’n groep redelijk vrij spel. De politie heeft niet genoeg mankracht om in te grijpen”.
Gemoederen verhit
De sfeer op Lesbos is gespannen door de vluchtelingencrisis. In en rond het opvangkamp Moria wonen zo’n 20.000 mensen, zeven keer meer dan waar het kamp op is berekend. En voor het zesde jaar op rij komen er bootvluchtelingen bij.
Afgelopen weekend probeerden bewoners te verhinderen dat migrantenboten aan land kwamen. Ook raakten de afgelopen weken tientallen mensen gewond bij verschillende confrontaties tussen bewoners en de politie.
Het probleem dreigt nog groter te worden nu Turkije heeft besloten om migranten die de oversteek willen maken niet langer tegen te houden. “Dat dreigement heeft de gemoederen verhit”, zegt EU-correspondent Sander van Hoorn vanaf Lesbos. “In wezen hoor je niet anders dan wat je de jaren ervoor hoorde: de migranten horen er niet te zijn, De Griekse regering en EU hadden beloofd dat ze naar het vasteland zouden worden gebracht en over Europa verdeeld zouden worden. Maar ze zitten er nog.”
Migranten komen aan op Lesbos epa
De hulpverlener heeft begrip voor de woede van de eilandbewoners. “Voor de lokale bevolking hier is het al heel lang heel zwaar en is de situatie al heel lang volstrekt onhoudbaar. Het is het zesde jaar op rij dat Europa niet handelt en geen verantwoordelijkheid neemt om hierin te hulp te schieten.”
Ze benadrukt dat de agressie komt van een kleine groep, die de hulpverleners ziet als verlengstuk van migranten die zij niet aan land willen hebben. “De eilandbewoners hebben juist enorme compassie en solidariteit getoond.”
Volgens Van Hoorn, die op Lesbos is, is het opvangkamp voor de tweede dag op rij goed bereikbaar en zijn directe spanningen en blokkades vandaag niet aan de orde. Maar, zegt hij: “Dit is een situatie waar niemand op zit te wachten, De toeristen blijven weg, dat is een grotere bron van inkomsten dan de vluchtelingenpopulatie.”
Dronebeeld van kamp Moriaepa
Vandaag reist een zware Europese delegatie naar de grens tussen Griekenland en Turkije, zodat de ambtenaren “uit de eerste hand” informatie krijgen over de situatie aan de grens. “Ze zullen hun solidariteit betuigen en rondkijken”, verwacht Van Hoorn.
“Ze zullen zeggen tegen Griekenland ‘je hebt het volste recht je grens te bewaken.’ Maar de Grieken willen dat de migranten herverdeeld worden over Europa”, zegt van Hoorn. “Dat gaan ze vandaag alleen niet horen.”
Laatste beetje hulp
De hulpverleners van Stichting Bootvluchteling hopen het werk op Lesbos snel weer te kunnen hervatten. “Geen van de organisaties hier kan nu het werk voortzetten. Dat is vreselijk om te beseffen. Kamp Moria is een plek waar alle mensenrechten worden geschonden. Nu valt ook het laatste beetje hulp daar weg. Er is geen medische zorg aanwezig, er is te weinig eten, alleenreizende minderjarigen worden niet begeleid. Daarmee wordt het nog onhoudbaarder.”
De omstandigheden in kamp Moria zijn erbarmelijk EPA
Telegraaf 03.03.2020 De Griekse politie heeft honderden migranten verdreven van een terrein in de haven van Mytilini, de hoofdstad van het Griekse eiland Lesbos. Verslaggevers ter plekke meldden dat de migranten zich in de haven hadden verzameld omdat er geruchten rondgingen dat ze met een boot naar de haven van Piraeus op het Griekse vasteland zouden worden gebracht.
Het is onduidelijk waar de verdreven migranten naartoe zijn gegaan. De meesten zouden uit Afghanistan en landen in Afrika komen.
Het officiële opvangcentrum Moria op Lesbos is overvol. Veel migranten die daar niet terechtkunnen, zitten in kampementen in de buurt daarvan. Volgens de Griekse autoriteiten zijn er op Lesbos ongeveer 20.000 migranten.
Op de eilanden Lesbos en Chios is het al dagenlang onrustig vanwege plannen om nieuwe, gesloten opvangkampen voor asielzoekers te bouwen. Meerdere hulporganisaties hebben besloten de hulp aan migranten op Lesbos voorlopig op te schorten omdat ze waren bedreigd en aangevallen door vermoedelijk woedende eilandbewoners. Zo werd een groep hulpverleners bij een opgezette wegblokkade staande gehouden en bedreigd door mensen met wapentuig, zoals kettingen. Volgens Griekse media waren er ook rechts-radicalen betrokken bij de agressie richting hulpverleners.
Brussel schaart zich achter Grieken
De Europese Unie schiet Griekenland intussen te hulp om de situatie bij de grens met Turkije onder controle te krijgen. Het EU-grensagentschap Frontex stuurt 100 extra grenswachten bovenop de huidige 530 en stelt zes extra schepen beschikbaar. Daarnaast krijgt Athene 700 miljoen euro, waarvan de helft direct.
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei dat op een persconferentie bij de grens. Zij had daarvoor met de voorzitters van de Europese Raad en het Europees Parlement, Charles Michel en David Sassoli, over de grensrivier Evros gevlogen om de situatie te inspecteren. Ook de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis en Andrej Plenkovic, de premier van tijdelijk EU-voorzitter Kroatië, waren daarbij.
„We zijn gekomen met een duidelijke boodschap van steun en solidariteit”, aldus Von der Leyen. „Dit is ook een Europese grens. Ik dank Griekenland dat het het schild van Europa is.”
De Griekse premier zei dat de dreigementen van de Turkse president Erdogan om honderdduizenden mensen naar Europa te sturen niet succesvol waren en ook niet zullen zijn. „Griekenland laat zich niet chanteren.”
„We steunen de Griekse inspanningen volledig”, sprak Charles Michel. „Bescherming van de grenzen met respect voor internationaal recht, mensenrechten en waardigheid is essentieel.” Hij verwees naar ingelast overleg deze week van de EU-ministers van Binnen- en Buitenlandse Zaken. „We zullen de komende weken laten zien dat we onze grenzen kunnen beschermen.”
MSN 03.03.2020 Turkije wil 130.000 migranten vanuit Syrië naar Griekenland sturen. Dat stelt het ministerie van Defensie in Rusland, aldus het Russische persbureau Interfax.
Volgens Moskou is slechts een derde van dat aantal vluchtelingen Syriër. De resterende migranten komen volgens Moskou onder meer uit Afghanistan, Irak en Afrikaanse landen.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Sindsdien zijn volgens Ankara duizenden migranten vanuit Turkije naar de grens met Griekenland gegaan, waar ze door de Griekse veiligheidsdiensten worden tegengehouden.
NOS 03.03.2020 Turkije heeft voor de derde keer binnen een week een Syrische straaljager neergeschoten in Idlib. Zondag haalde Turkije ook al twee gevechtsvliegtuigen uit de lucht. Syrië zegt een Turkse drone te hebben neergeschoten.
Het gaat volgens Turkije om een L-39 gevechtsvliegtuig van het Tsjechische bedrijf Aero. Syrische staatsmedia hebben het neerhalen bevestigd.
De spanningen tussen Syrië en Turkije over de provincie Idlib lopen hoog op, vooral sinds donderdag, toen 33 Turkse militairen omkwamen bij een luchtaanval. Idlib is het laatste rebellenbolwerk in Syrië. Syrië probeert de provincie samen met zijn bondgenoot Rusland in handen te krijgen. Turkije wil dat voorkomen en heeft daarom duizenden militairen in de provincie van het buurland.
Vluchtelingenstroom
Donderdag praat de Turkse president Erdogan in Moskou met de Russische president Poetin over het conflict. Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Lavrov, is Turkije schuldig aan de escalatie.
Voor de militaire operaties zijn in Idlib bijna een miljoen mensen op de vlucht geslagen. Volgens de Verenigde Naties kan dit de grootste humanitaire crisis worden in de hele Syrische burgeroorlog.
Erdogan heeft vanwege het escalerende conflict en de dreigende komst van nog eens honderdduizenden Syrische vluchtelingen naar Turkije de grenzen opengezet met Griekenland en Bulgarije. Hij heeft dat ook gedaan om meer NAVO-steun af te dwingen en meer geld voor de opvang van vluchtelingen.
Duizenden vluchtelingen proberen nu Griekenland binnen te komen. De Europese Commissie kondigde vandaag aan Griekenland te hulp te schieten met 700 miljoen euro.
Telegraaf 03.03.2020 Turkije zegt weer een Syrisch gevechtsvliegtuig te hebben neergehaald boven Syrië. Het gaat volgens het Turkse ministerie van Defensie om een toestel van het type L-39.
Het zou de derde keer in drie dagen zijn dat Turkije een Syrisch gevechtsvliegtuig uit de lucht heeft geschoten. Het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat zich baseert op lokale bronnen, meldt dat een Turkse F-16 dinsdag het Syrische toestel neerhaalde boven Idlib.
Het Syrische toestel zou na de aanval zijn neergestort in een gebied dat in handen is van het Syrische regeringsleger. Over het lot van de bemanning is nog niets bekend, zegt het observatorium.
Turkije steunt rebellen en heeft observatieposten in Idlib, waar het Syrische regeringsleger bezig is met een offensief. Ook het Turkse leger is betrokken geraakt bij de strijd. Bij een luchtaanval kwamen vorige week donderdag zeker 34 Turkse militairen om het leven.
Het observatorium zegt dat sinds vrijdag zeker 93 militairen van het regime zijn omgekomen bij Turkse aanvallen. Ook zouden strijders van de Libanese Hezbollah-beweging en andere pro-Iraanse strijders zijn gesneuveld. Iran en Rusland zijn belangrijke bondgenoten van het Syrische regime van Bashar al-Assad.
De Syrische burgeroorlog begon in 2011. Het conflict heeft aan honderdduizenden mensen het leven gekost en miljoenen Syriërs zijn op de vlucht geslagen. Er bevinden zich alleen in Turkije al zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen.
Het leger van Assad heeft inmiddels het grootste deel van Syrië weer in handen. Idlib wordt gezien als het laatste grote bolwerk van de jihadisten en groepjes rebellen die tegen het regime vechten.
MSN 03.03.2020 Turkije heeft dinsdag boven de provincie Idlib een gevechtsvliegtuig van de Syrische strijdkrachten neergeschoten. De regeringen van beide landen melden dat, schrijft Al Jazeera. Het is het derde vliegtuig dat de Turken sinds afgelopen zondag hebben neergehaald.
Over het lot van de bemanning van het neergeschoten toestel is officieel nog niets bekend. Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechtern (SOHR), een in Londen gevestigde ngo, meldt echter op basis van „betrouwbare bronnen” dat rebellen in Idlib het lichaam van een piloot gevonden hebben. De neergehaalde straaljager is een L-39, een Tsjechisch model uit de jaren zeventig. Het vliegtuig zou volgens het SOHR zijn uitgeschakeld door een F-16 van de Turken.
Zondag schoot Turkije boven Idlib ook al twee Syrische straaljagers neer. De vier piloten zouden zich volgens de Syriërs in veiligheid hebben gebracht met hun schietstoel. Het SOHR schrijft dinsdag echter dat het lot van de bemanningsleden nog onbekend is.
De Syrische regering probeert Idlib met Russische steun te heroveren op rebellen, die worden bijgestaan door duizenden Turkse militairen. Sinds vorige week bijna dertig Turkse militairen omkwamen bij een bombardement, is de strijd in het gebied verhevigd. Daardoor is het risico op een directe confrontatie tussen Turkse en Russische militairen groter geworden, geven beide landen volgens persbureau Reuters toe. De Turkse president Erdogan bespreekt de crisis donderdag in Moskou met zijn Russische collega Poetin.
MSN 03.03.2020 Turkije zegt weer een Syrisch gevechtsvliegtuig te hebben neergehaald boven Syrië. Het gaat volgens het Turkse ministerie van Defensie om een toestel van het type L-39.
Het zou de derde keer in drie dagen zijn dat Turkije een Syrisch gevechtsvliegtuig uit de lucht schiet. Het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat zich baseert op lokale bronnen, meldt dat een Turks gevechtsvliegtuig dinsdag het Syrische toestel neerhaalde boven Idlib.
Turkije steunt rebellen en heeft observatieposten in Idlib, waar het Syrische regeringsleger bezig is met een offensief. Ook het Turkse leger is betrokken geraakt bij de strijd. Bij een luchtaanval kwamen vorige week zeker 34 Turkse militairen om het leven. Turkije heeft doelen bestookt van het Syrische regime, dat wordt gesteund door Rusland.
AD 03.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan beschuldigt Griekenland van het doden van twee vluchtelingen bij de grens met Turkije. Soldaten zouden de vluchtelingen die naar de Europese Unie wilden, hebben gedood. Een derde migrant zou zijn verwond.
De afgelopen dagen zijn meer dan 10.000 vluchtelingen vanuit Turkije naar de grenzen met de Europese Unie gegaan nadat Turkije had besloten ze niet meer tegen te houden.
1 miljard euro
Erdogan zei op een persconferentie maandag dat hij 1 miljard euro extra van de EU om vluchtelingen op te vangen heeft geweigerd. ,,Wie houden ze voor de gek? We willen dit geld niet.”
Woordvoerder Stelios Petsas van de Griekse regering zei maandag dat Griekse soldaten niet hebben geschoten op migranten. ,,Al het andere wat daarover wordt gezegd is niets meer dan het opzettelijk verspreiden van nepnieuws.”
NU 03.03.2020 Rusland en Turkije hebben zich schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties deze week. De Russische luchtmacht zou ten zuiden van Idlib burgerdoelen hebben gebombardeerd. Het Turkse leger zou mogelijk schuldig zijn aan plunderingen.
De VN baseert deze conclusie op onder meer getuigenverklaringen, videobeelden, en onderschepte communicatie.
Hieruit zou blijken dat Russische vliegtuigen betrokken waren bij minstens twee incidenten die niet op “specifiek militair doel” waren gericht. Hiermee zou Moskou zich schuldig hebben gemaakt aan “de oorlogsmisdaad van het uitvoeren van redeloze aanvallen op burgergebieden”.
Bij de twee beschreven incidenten werden een marktplein en een terrein voor vluchtelingen getroffen. Op het marktplein kwamen tientallen mensen om het leven, waaronder ook kinderen. Daarna werd het plein nog een tweede keer gebombardeerd, toen er inmiddels reddingswerkers aanwezig waren.
Bij de aanval op het terrein voor vluchtelingen kwamen twintig mensen, waaronder wederom ook kinderen, om het leven.
De plunderingen zouden zijn gepleegd tijdens de Turkse operatie in het noordoosten van Syrië. Leden van het Vrije Syrische Leger zouden onder direct bevel van Turkse officieren hebben gestaan. Als dit zo is, draagt Turkije verantwoordelijk voor de incidenten.
Miljoenen Syriërs op de vlucht geslagen door negen jaar geweld
Door de vele gevechten in Syrië in de afgelopen negen jaar zijn miljoenen mensen op de vlucht geslagen. Turkije besloot onlangs voor de al ruim 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
MSN 03.03.2020 Rusland heeft zich schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties deze week. De Russische luchtmacht zou ten zuiden van Idlib burgerdoelen hebben gebombardeerd.
De VN baseert deze conclusie op onder meer getuigenverklaringen, videobeelden, en onderschepte communicatie.
Hieruit zou blijken dat Russische vliegtuigen betrokken waren bij minstens twee incidenten die niet op “specifiek militair doel” waren gericht. Hiermee zou Moskou zich schuldig hebben gemaakt aan “de oorlogsmisdaad van het uitvoeren van redeloze aanvallen op burgergebieden”.
Bij de twee beschreven incidenten werden een marktplein en een terrein voor vluchtelingen getroffen. Op het marktplein kwamen tientallen mensen om het leven, waaronder ook kinderen. Daarna werd het plein nog een tweede keer gebombardeerd, toen er inmiddels reddingswerkers aanwezig waren.
Bij de aanval op het terrein voor vluchtelingen kwamen twintig mensen, waaronder wederom ook kinderen, om het leven.
Miljoenen Syriërs op de vlucht geslagen door negen jaar geweld
Door de vele gevechten in Syrië in de afgelopen negen jaar zijn miljoenen mensen op de vlucht geslagen. Turkije besloot onlangs voor de al ruim 3.6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
Telegraaf 03.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft maandagavond tijdens een telefoongesprek met de Duitse bondskanselier Angela Merkel aangegeven dat de lasten van de vluchtelingencrisis eerlijker verdeeld moeten worden. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu op basis van de Turkse autoriteiten.
Volgens Erdogan moeten alle landen „hun internationale verplichtingen nakomen door verantwoordelijkheden eerlijk te verdelen”, schrijft Anadolu zonder te specificeren wat die verantwoordelijkheden zijn.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Sindsdien zijn duizenden migranten vanuit Turkije naar de grens met Griekenland gegaan, waar ze door de Griekse veiligheidsdiensten worden tegengehouden.
AD 03.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft gisteravond tijdens een telefoongesprek met de Duitse bondskanselier Angela Merkel aangegeven dat de lasten van de vluchtelingencrisis eerlijker verdeeld moeten worden. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu op basis van de Turkse autoriteiten.
Volgens Erdogan moeten alle landen ‘hun internationale verplichtingen nakomen door verantwoordelijkheden eerlijk te verdelen’, schrijft Anadolu zonder te specificeren wat die verantwoordelijkheden zijn.
Erdogan ergert zich aan het gebrek aan steun vanuit Europa nu de Syrische burgeroorlog weer honderdduizenden vluchtelingen richting de Syrisch-Turkse grens drijft. Turkije vangt al 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op.
In 2016 werd afgesproken dat Turkije migranten die de oversteek naar de Griekse eilanden wilden maken, zo veel mogelijk zou tegenhouden. In ruil daarvoor zou de EU in vier jaar tijd 6 miljard euro aan Turkije betalen, bedoeld voor de opvang van vluchtelingen in Turkije zelf. Het moest een eind maken aan de eindeloze vloot rubberbootjes die van de Turkse kust naar de Griekse eilanden overstak.
De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Sindsdien zijn duizenden migranten vanuit Turkije naar de grens met Griekenland gegaan, waar ze door de Griekse veiligheidsdiensten worden tegengehouden. Dat levert chaotische situaties op. Daarbij zouden al enkele doden zijn gevallen.
MSN 02.03.2020 De EU-ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie houden woensdag in Brussel een spoedvergadering over de situatie aan de EU-grenzen met Turkije. Duizenden vluchtelingen en migranten proberen Griekenland en ook Bulgarije te bereiken sinds de Turkse autoriteiten vorige week meldden geen mensen meer te zullen tegenhouden die naar de EU willen.
Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens bij Griekenland, waar traangas is afgevuurd op de vluchtelingen en migranten. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens bij Griekenland, waar traangas is afgevuurd op de vluchtelingen en migranten. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Op de bijeenkomst zal volgens diplomaten worden besproken hoe Griekenland en Bulgarije kunnen worden gesteund bij de bewaking van hun grenzen met Turkije, die tegelijk buitengrenzen van de EU zijn.
De EU is intussen volgens EU-president Charles Michel achter de schermen druk bezig Ankara ervan te overtuigen zich aan de afspraken uit 2016 te houden. Beide partijen spraken toen af dat Turkije mensen tegenhoudt aan de grens in ruil voor financiële steun van Europa voor de opvang van Syrische vluchtelingen.
MSN 02.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan beschuldigt Griekenland van het doden van twee vluchtelingen bij de grens met Turkije. Soldaten zouden de vluchtelingen die naar de Europese Unie wilden, hebben gedood. Een derde migrant zou zijn verwond.
De afgelopen dagen zijn meer dan 10.000 vluchtelingen vanuit Turkije naar de grenzen met de Europese Unie gegaan nadat Turkije had besloten ze niet meer tegen te houden. Erdogan zei op een persconferentie maandag dat hij 1 miljard euro extra van de EU om vluchtelingen op te vangen heeft geweigerd. “Wie houden ze voor de gek? We willen dit geld niet.”
NOS 02.03.2020 Dat Turkije migranten doorlaat richting Griekenland is niet acceptabel en in strijd met gemaakte afspraken, zegt premier Rutte. Vorige week besloot de Turkse regering Syrische migranten die naar de EU willen niet meer tegen te houden.
Sindsdien hebben duizenden migranten de oversteek gewaagd. Een deel van hen is vast komen te zitten in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland, waar de grens dicht zit. “Er zitten ook kinderen in de ijzige kou in dat niemandsland”, zet Rutte. “Je mag mensen nooit op deze manier inzet maken van een politieke strijd.”
Rutte over Turkije: ‘Je mag mensen nooit inzet maken van politieke strijd’
Erdogan besloot de grens te openen voor migranten om de EU en de NAVO onder druk te zetten. Van de EU wil hij meer geld om de miljoenen vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in Idlib.
Eensgezind
Premier Rutte vindt dat president Erdogan zich moet houden aan de afspraak die hij in 2016 met de EU heeft gemaakt. “Wat ze nu doen is in strijd met die deal. Turkije moet de grens weer sluiten.”
Rutte is in overleg met de Griekse premier Mitsotakis en voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie om een oplossing te vinden, zegt hij. “Het is heel belangrijk dat Europa hier eensgezind is en dat we de Turken laten weten dat dit een niet te accepteren schending is van de afspraken.”
De voorzitters van de Europese Commissie en het Europees Parlement gaan zich morgen persoonlijk op de hoogte stellen van de situatie bij de grens. Von der Leyen en Sassoli sluiten aan bij het bezoek dat de voorzitter van de Europese Raad, Michel, en de Griekse premier gisteren aankondigden.
NOS 02.03.2020 De Turkse president Erdogan vliegt donderdag naar Moskou om met president Poetin te praten over de oplopende spanningen in de Syrische provincie Idlib. Erdogan hoopt een staakt-het-vuren te bereiken.
Idlib is het laatste gebied in Syrië dat nog in handen is van rebellen die strijden tegen de Syrische president Assad. Zijn regeringsleger is met militaire steun van Rusland een offensief begonnen om de provincie te heroveren. Turkije steunt de rebellen en heeft de afgelopen weken duizenden militairen naar Idlib gestuurd om de opmars van het Syrische leger te stoppen.
Vluchtelingen klem
Bij bombardementen op Idlib zijn tientallen Turkse militairen om het leven gekomen. Vorige week sneuvelden er 33 bij een luchtaanval, het grootste aantal Turkse doden op één dag. Gisteren haalde Turkije twee Syrische gevechtsvliegtuigen neer. Ook werd een Syrisch militair vliegveld in de buurt van Aleppo vanuit de lucht bestookt.
Door de gevechten zitten honderdduizenden vluchtelingen klem tussen de oprukkende Syriërs en de Turkse grens. Turkije verwijt de EU niets te doen aan de crisis in Idlib en wil meer geld om de vluchtelingen op te vangen. Afgelopen donderdag begon Turkije daarom met het doorlaten van vluchtelingen richting de Griekse grens. Volgens de Verenigde Naties hebben zich daar de afgelopen dagen zeker 13.000 migranten verzameld.
Oorlogsmisdaden
Onderzoekers van de Verenigde Naties concluderen dat zowel Rusland als Turkije zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt persbureau Reuters.
In een rapport over de periode juli 2019 tot februari 2020 wordt melding gemaakt van Russische luchtaanvallen op een markt en een opvangkamp, waarbij tientallen burgers omkwamen. Daarnaast hebben door Turkije gesteunde milities volgens de VN burgers gedood en plunderingen gepleegd bij aanvallen op Koerdische gebieden. Als die militieleden onder Turks bevel stonden, zijn Turkse bevelhebbers mogelijk aansprakelijk voor oorlogsmisdaden.
Telegraaf 02.03.2020 Het is ’niet acceptabel’ dat Turkije Syrische migranten doorlaat naar Griekenland. Dat zegt premier Mark Rutte. „Het is tegen de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt.”
Het is nu zaak dat de EU eengsgezind blijft en aan Ankara laat weten dat de Turkse houding onacceptabel is en dat de grens naar Griekenland weer dicht moet. „Het brengt mensen in een onmogelijke positie. Er zitten kinderen in de ijzige kou in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Je mag mensen nooit op deze manier inzet maken van een politieke strijd.”
Turkijedeal
Met de Turkijedeal van vier jaar geleden sprak de EU met Ankara af dat Turkije Syriërs niet zou doorlaten naar Europa. De EU zou in ruil een deel van de migranten opnemen en Turkije financieel steunen. Maar Turkije kwam vorige week op de afspraken terug en zegt inmiddels 75.000 migranten de grens te hebben overgezet. Het land dat al 3,6 miljoen Syriërs opvangt vindt dat het te weinig steun krijgt uit Europa.
Volgens Rutte lopen er gesprekken over meer financiële steun vanuit de EU voor Turkije. De EU heeft immers begrip voor de zware last die de miljoenen vluchtelingen betekenen voor de Turkse samenleving, maar onderhandelen horen ’natuurlijk niet met het mes op de keel’. Rutte is voortdurend “druk aan het bellen met collega’s”, zoals als de Griekse premier en de voorzitter van de Europese Commissie.
Op de achtergrond speelt ook nog de Turkse rol bij de oorlog in Syrië, waarvoor Ankara solidariteit eist van de NAVO-partners.
Migranten
Zeker twee migranten zijn om het leven gekomen bij pogingen vanuit Turkije Europa te bereiken. Het gaat voor zover bekend om de eerste doden sinds Turkije vorige week duidelijk maakte geen vluchtelingen meer te zullen tegenhouden op die route.
De Griekse autoriteiten zeggen dat sinds zondagochtend zo’n duizend migranten zijn aangekomen op de Griekse eilanden. Meer dan 10.000 asielzoekers zouden al hebben geprobeerd de landsgrens tussen Turkije en Griekenland over te steken. Dat leidde tot chaotische toestanden.
Nadat Turkije vorige week aankondigde mensen niet langer tegen te houden bij de grens, trokken duizenden naar de grens met Griekenland. Daar stuitten ze op Griekse politie en veiligheidstroepen, die onder meer traangas inzetten om hen aan de Turkse kant te houden.
Turkse bronnen zeggen dat een Syriër is omgekomen aan verwondingen die hij opliep aan de grens. Er zou ook een kind zijn overleden toen een boot kapseisde bij het Griekse eiland Lesbos. Dat vaartuig is volgens de Griekse kustwacht geëscorteerd door een Turks schip. Tientallen andere opvarenden konden wel worden gered.
’Jullie dragen deel van de last’
Erdogan zegt dat hem van meerdere kanten is gevraagd „de poorten te sluiten”, maar dat is volgens hem niet aan de orde.
„Ik vertelde ze dat het gedaan is. Achter de rug. De poorten staan nu open”, zei de Turkse leider, wiens land al zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt. „Nu moeten jullie een deel van de last dragen.”
Ook de voorzitters van de Europese Commissie en het Europees Parlement gaan zich dinsdag persoonlijk op de hoogte stellen van de situatie bij de grens tussen Turkije en Griekenland. Ursula von der Leyen en David Sassoli sluiten aan bij het bezoek dat de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, en de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis zondag aankondigden.
Grenzen verdedigen
Mitsotakis ziet de komst van het drietal als “een belangrijke steunverklaring op een moment dat Griekenland de EU-grenzen succesvol verdedigt”.
Michel beschouwt het bezoek als “steun voor de Griekse inspanningen om de Europese grenzen te beschermen”. De EU is volgens hem volop bezig Ankara ervan te overtuigen zich aan de afspraken uit 2016 te houden. Beide partijen spraken toen af dat Turkije mensen tegenhoudt aan de grens in ruil voor financiële steun van Europa voor de opvang van Syrische vluchtelingen.
Volg de tweets van onze verslaggever Daniel van Dam. Hij is in de grensstreek tussen Turkije en Griekenland.
Trouw 02.03.2020 De Turkse president Erdogan voorspelt dat enorme aantallen migranten en vluchtelingen naar de grens met de EU zullen trekken. “Dat aantal zal spoedig in de miljoenen lopen”, zei de Turkse leider in een toespraak op televisie.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens, waar traangas is afgevuurd op migranten.
De Griekse autoriteiten zeggen dat sinds zondagochtend zo’n duizend migranten zijn aangekomen op de Griekse eilanden. Ook verzamelden zich in het weekend zo’n 13.000 migranten bij de landsgrens tussen Turkije en Griekenland. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Erdogan heeft gezegd dat hem van meerdere kanten is gevraagd “de poorten te sluiten”, maar dat is volgens hem niet aan de orde. “Ik vertelde ze dat het gedaan is. Achter de rug. De poorten staan nu open”, zei de president. “Nu moeten jullie een deel van de last dragen.”
Het Rode Kruis bevestigt dat afgelopen weekend sprake was van “een sterke toename van het aantal migranten in de grensgebieden”, waar noodhulpteams van de Turkse Rode Halve Maan actief zijn. Topman Francesco Rocca van het Internationale Rode Kruis zegt dat wanhopige mensen niet gebruikt mogen worden als middel om druk uit te oefenen op overheden.
Inmiddels is ook melding gemaakt van nieuwe sterfgevallen bij pogingen vanuit Turkije Europa te bereiken. Zo zou een kind zijn overleden toen een boot kapseisde bij het Griekse eiland Lesbos. Dat vaartuig is volgens de Griekse kustwacht geëscorteerd door een Turks schip. Tientallen andere opvarenden konden wel worden gered.
Turkse bronnen zeggen dat ook een Syriër is omgekomen aan verwondingen die hij opliep bij de Griekse grens.
MSN 02.03.2020 De Turkse president Erdogan voorspelt dat enorme aantallen migranten en vluchtelingen naar de grens met de EU zullen trekken. “Dat aantal zal spoedig in de miljoenen lopen”, zei de Turkse leider in een toespraak op televisie.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens, waar traangas is afgevuurd op migranten.
De Griekse autoriteiten zeggen dat sinds zondagochtend zo’n duizend migranten zijn aangekomen op de Griekse eilanden. Ook verzamelden zich in het weekend zo’n 13.000 migranten bij de landsgrens tussen Turkije en Griekenland. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Poorten open
Erdogan heeft gezegd dat hem van meerdere kanten is gevraagd “de poorten te sluiten”, maar dat is volgens hem niet aan de orde. “Ik vertelde ze dat het gedaan is. Achter de rug. De poorten staan nu open”, zei de president. “Nu moeten jullie een deel van de last dragen.”
Het Rode Kruis bevestigt dat afgelopen weekend sprake was van “een sterke toename van het aantal migranten in de grensgebieden”, waar noodhulpteams van de Turkse Rode Halve Maan actief zijn. Topman Francesco Rocca van het Internationale Rode Kruis zegt dat wanhopige mensen niet gebruikt mogen worden als middel om druk uit te oefenen op overheden.
Nieuwe sterfgevallen
Inmiddels is ook melding gemaakt van nieuwe sterfgevallen bij pogingen vanuit Turkije Europa te bereiken. Zo zou een kind zijn overleden toen een boot kapseisde bij het Griekse eiland Lesbos. Dat vaartuig is volgens de Griekse kustwacht geëscorteerd door een Turks schip. Tientallen andere opvarenden konden wel worden gered.
Turkse bronnen zeggen dat ook een Syriër is omgekomen aan verwondingen die hij opliep bij de Griekse grens. Griekenland spreekt dat tegen.
NOS 01.03.2020 Turkije heeft boven de Syrische provincie Idlib twee Syrische gevechtsvliegtuigen neergehaald. Ook is een Syrisch militair vliegveld in de buurt van Aleppo gebombardeerd. Dat gebeurde nadat Syrië had gedreigd dat elk vreemd vliegtuig boven het noordwesten van het land zou worden neergeschoten.
Het Syrische staatspersbureau heeft bevestigd dat twee gevechtsvliegtuigen zijn neergehaald. De piloten zouden zichzelf in veiligheid hebben gebracht.
Volgens de Turkse minister van Defensie Akar heeft het Syrische leger in de afgelopen vier dagen 8 helikopters, 103 tanks, 72 stukken artillerie en een drone verloren. Ook zouden meer dan 2000 Syrische militairen zijn gedood. Het vanuit Groot-Brittannië opererende Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten komt op een aanzienlijk kleiner aantal. Het zegt dat in die periode aan Syrische kant 74 militairen en militieleden zijn omgekomen. Turkije zegt verder dat het in februari in Idlib 55 militairen heeft verloren.
Escalatie na bombardement
Het Turkse leger heeft zijn activiteiten in Syrië opgevoerd, na het bombardement donderdag op Turkse militairen in Idlib. Bij een aanval van Syrische of Russische vliegtuigen kwamen zeker 33 Turkse militairen om en raakten er tientallen gewond.
In Idlib bevinden zich duizenden Turkse militairen die de opmars van het Syrische leger moeten stoppen. Syrië probeert de provincie op rebellen te heroveren. Turkije wil dat voorkomen, omdat er dan nog meer Syrische ontheemden naar Turkije zullen vluchten.
Door de escalatie dreigt een confrontatie tussen Turkije en Rusland, dat de Syrische president Assad steunt. Ankara en Moskou proberen de spanningen over Idlib te verminderen, maar de onderhandelingen verlopen moeizaam. Mogelijk ontmoeten de presidenten Erdogan en Poetin elkaar donderdag in Moskou.
Telegraaf 01.03.2020 Turkije heeft twee straaljagers van het Syrische leger uit de lucht geschoten boven de Syrische regio Idlib. Dat meldde het Turkse ministerie van Defensie. Syrië ontkende dat aanvankelijk maar bevestigde het verlies van twee vliegtuigen later.
Volgens Turkije gaat het om twee straaljagers van het type Su-24. Of er slachtoffers zijn gevallen is onbekend. Volgens het Syrische leger werden de twee toestellen neergeschoten door Turkse straaljagers.
Een militair vliegveld in de Syrische provincie Aleppo is onbruikbaar geraakt door een aanval van de Turkse luchtmacht. Dat meldde het Turkse persbureau Anadolu.
Het Syrische regeringsleger probeert de provincie Idlib te veroveren. Dat is het laatst overgebleven gebied dat in handen is van door Turkije gesteunde rebellen. Het Turkse leger heeft de afgelopen weken meerdere Syrische regeringsdoelen in Idlib getroffen. In februari zijn in totaal 55 Turkse soldaten gedood bij aanvallen van de Syrische regering.
NU 01.03.2020 Bij vergeldingsacties van Turkije tegen het Syrische regeringsleger zijn volgens de Turkse minister van Defensie, Hulusi Akar, in twee dagen “meer dan honderd tanks van de vijand vernietigd”. Ook zouden 2.212 Syrische militairen van het regime van president Bashar Al Assad zijn ‘geneutraliseerd’, twee oorlogsvliegtuigen zijn neergehaald en zes luchtafweersystemen zijn vernietigd door de Turkse operatie Spring Shield.
Een Britse onderzoeksinstantie, de Syrian Observatory of Human Rights, weerspreekt de door Turkije genoemde getallen en houdt het op 74 doden aan de kant van Al Assad.
Bij luchtaanvallen van het Syrische regime zouden vrijdag 34 Turkse militairen om het leven zijn gekomen. Sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan begin februari het bevel gaf om de Syrische rebellen in de regio Idlib te ondersteunen, stierven er al 55 Turken in het gebied. Erdogan had meermaals gewaarschuwd voor vergeldingsacties als er nog meer Turkse militairen gewond zouden raken.
Volgens de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlüt Çavusoglu, doet Turkije er alles aan om een confrontatie met Rusland, dat Al Assad steunt, te voorkomen. Gesprekken tussen beide partijen voor een wapenstilstand zouden gaande zijn. “Echter moet wel de afslachting van het Syrische volk door Bashar Al Assad stoppen”, vertelt Akar aan persbureau Reuters.
Honderden vluchtelingen arriveren bij grens Europa
Door gevechten tussen beide partijen sloegen ruim één miljoen mensen op de vlucht. Turkije besloot voor de al ruim 3.6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
MSN 01.03.2020 Bij vergeldingsacties van Turkije tegen het Syrische regeringsleger zijn volgens de Turkse minister van Defensie, Hulusi Akar, in twee dagen “meer dan honderd tanks van de vijand vernietigd”. Ook zouden 2.212 Syrische militairen van het regime van president Bashar Al Assad zijn ‘geneutraliseerd’, twee oorlogsvliegtuigen zijn neergehaald en zes luchtafweersystemen zijn vernietigd door de Turkse operatie Spring Shield.
Een Britse onderzoeksinstantie, de Syrian Observatory of Human Rights, weerspreekt de door Turkije genoemde getallen en houdt het op 74 doden aan de kant van Al Assad.
Bij luchtaanvallen van het Syrische regime zouden vrijdag 34 Turkse militairen om het leven zijn gekomen. Sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan begin februari het bevel gaf om de Syrische rebellen in de regio Idlib te ondersteunen, stierven er al 55 Turken in het gebied. Erdogan had meermaals gewaarschuwd voor vergeldingsacties als er nog meer Turkse militairen gewond zouden raken.
Volgens de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlüt Çavusoglu, doet Turkije er alles aan om een confrontatie met Rusland, dat Al Assad steunt, te voorkomen. Gesprekken tussen beide partijen voor een wapenstilstand zouden gaande zijn. “Echter moet wel de afslachting van het Syrische volk door Bashar Al Assad stoppen”, vertelt Akar aan persbureau Reuters.
Honderden vluchtelingen arriveren bij grens Europa
Door gevechten tussen beide partijen sloegen ruim één miljoen mensen op de vlucht. Turkije besloot voor de al ruim 3.6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
MSN 01.03.2020 De Griekse grenspolitie heeft zondag voor de tweede dag op rij mensen gearresteerd die vanuit Turkije illegaal de grens wilden oversteken. De politie gebruikte traangas tegen een groep van 500 immigranten die met stenen gooiden bij pogingen de grens over te komen.
Hoeveel aanhoudingen precies zijn gedaan is onbekend. Zaterdag zijn ook al 66 mensen aangehouden.
Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie zouden zeker 13.000 migranten klaarstaan langs de Turks-Griekse grens in een poging om verder Europa in te komen. Turkije meldde eerder dat het tienduizenden immigranten had doorgelaten richting Europa en dat 18.000 mensen de grens daadwerkelijk zijn overgestoken, maar dat aantal wordt door alle andere partijen ontkend.
Telegraaf 01.03.2020 De Turkse regering heeft zondag laten weten dat ze al meer dan 75.000 migranten vanuit Syrië heeft doorgelaten naar de Europese Unie. De duizenden zouden vanuit Istanbul ruim 200 kilometer westelijker via de stad Edirne naar Griekenland of Bulgarije gaan.
Die twee landen hebben de grensbewaking verscherpt. Bij de Grieks-Turkse grenspost van Kastanies en Pazarkule hebben zich volgens de Griekse autoriteiten zeker 3000 migranten verzameld aan de Turkse kant.
Bulgarije merkt niets van de migrantenstroom waar in Ankara over gesproken wordt. Volgens de Bulgaarse minister van Defensie is aan de grens alles rustig en is zondag helemaal niemand illegaal de afgerasterde grens overgekomen.
Dat gebeurde in Griekenland wel. In de nacht van zaterdag op zondag zijn er volgens de Griekse onderminister van Defensie 9600 pogingen verijdeld om illegaal Griekenland vanuit Turkije binnen te komen.
Zaterdag zijn in het noordoosten van Griekenland zeventig mensen aangehouden die illegaal de grens waren overgestoken, waarschijnlijk door de rivier de Evros over te steken. Ondanks het slechte weer zijn 220 migranten er zondag in geslaagd met boten op het Griekse eiland Lesbos te landen. Op andere eilanden kwamen in totaal circa driehonderd migranten aan land.
De Europese grensbewaking Frontex heeft Griekenland extra hulp toegezegd, zowel in personeel als in technische hulpmiddelen volgens een Frontex-woordvoerster. Premier Rutte heeft zondag zijn Griekse collega Mitsotakis steun toegezegd. Mitsotakis belegt zondagavond een spoedzitting met de Griekse nationale veiligheidsraad. De Griekse defensieminister zei dat Turkije de migrantenstroom organiseert.
Telegraaf 29.02.2020 Zeker 13.000 migranten staan langs de Turks-Griekse grens in een poging om verder Europa in te komen. Dat heeft de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zaterdag verklaard.
De asielzoekers begonnen massaal naar de grens te gaan nadat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan aankondigde dat hij vluchtelingen die naar Europa wilden niet langer zou tegenhouden. Dat zou hij eigenlijk wel moeten doen, volgens de deal die hij met de EU sloot en de miljarden die hij daarvoor opstrijkt. Erdogan wil echter de druk op Europa opvoeren vanwege de escalerende situatie in Syrië, waar ook Turkse militairen zijn omgekomen. Erdogan telde eerder al 18.000 migranten die de grens zijn overgestoken.
„Duizenden migranten, onder wie gezinnen met jonge kinderen zullen een koude nacht beleven langs de grens tussen Turkije en Griekenland”, meldde de IOM. Het agentschap van de VN geeft hulp aan de migranten langs de 212 kilometer lange grens.
NOS 29.02.2020 Bij de Turks-Griekse grens hebben zich volgens de VN-migratieorganisatie IOM zeker 13.000 migranten verzameld. “We maken ons zorgen over deze kwetsbare mensen die worden blootgesteld aan kou en wind”, zegt de IOM-topman in Turkije, Lado Gvilava.
Gisterochtend zei de Turkse president Erdogan al dat 18.000 migranten het land hadden verlaten, maar Griekenland en Bulgarije houden hun kant van de grens dicht. Beide landen noemden ook veel lagere aantallen migranten. Vanochtend sprak de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Süleyman Soylu op Twitter van meer dan 76.000 mensen.
“Het verschil tussen de cijfers die Turkije noemt en de aantallen die Griekenland en de VN bij de grens hebben geteld, toont eens te meer aan dat het de Turkse regering meer gaat om een pr-stunt dan om de realiteit”, zegt correspondent Lucas Waagmeester. “De Turken willen dat het beeld ontstaat dat er veel mensen de grens oversteken, het is een desinformatiecampagne om Europa schrik aan te jagen.”
Met taxi’s en bussen vanuit Istanbul
IOM-medewerkers hebben de bewegingen van migranten richting de grens gevolgd. “In de loop van de dag nam hun aantal toe doordat ze met auto’s, taxi’s en bussen uit Istanbul aankwamen”, zei Gvilava.
Bij de twee officiële grensovergangen bij Edirne en Ipsala en bij enkele officieuze overgangen telden ze in totaal meer dan 13.000 mensen. Bij de drukste grensovergang verzamelden zich volgens het IOM meer dan 3000 migranten. De organisatie meldt ook dat na zonsondergang nog altijd bussen uit Istanbul zijn vertrokken.
Volgens IOM-topman Gvilava zijn de meeste migranten mannen. “Maar we zien ook veel families met jonge kinderen. We leveren voedselpakketten en andere spullen, maar het wordt steeds kouder en het waait hard.”
Ook per boot zijn weer mensen van Turkije naar de Griekse eilanden Lesbos, Samos en Chios gegaan. De Turkse kustwacht controleert de grens niet meer. Het zou gaan om enkele honderden migranten.
Premier Rutte sprak op Twitter zijn zorg uit en zei dat hij zijn Griekse collega heeft laten weten dat hij hem steunt vanwege de situatie aan de grens. “Afspraken uit de EU-Turkije Verklaring dienen volledig te worden nageleefd.”
Lucas Waagmeester aan Turks-Griekse grens: ‘Weer helemaal sfeer van 2015’
Erdogan besloot donderdag om migranten die naar de EU willen niet tegen te houden om de EU en de NAVO onder druk te zetten. Van de EU wil hij meer geld om de miljoenen vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in Idlib. Donderdag kwamen bij een bombardement in dat gebied 33 Turkse militairen om.
Volgens de Verenigde Naties dreigen een miljoen mensen uit Syrië de grens met Turkije over te steken. Waagmeester: “Europa, de VS en de NAVO doen niets om een nieuwe humanitaire ramp te voorkomen en Turkije zit op de blaren, de druk op de grens is groot. Dat heeft het wel deels aan zichzelf te wijten, omdat de Turken het Westen tegen zich in het harnas hebben gejaagd de afgelopen jaren.”
Waagmeester: “Het wapen dat Erdogan in handen heeft, is de grens naar Europa openzetten. Dan komen al die vluchtelingen en migranten naar Europa.” Turkije vangt er zo’n vier miljoen op. “Maar de grens met Griekenland is dicht, het leger is aanwezig, er komt bijna niemand doorheen.”
“De cijfers zijn een leugen tegen Europa, maar ook tegen de migranten. Die krijgen valse hoop en stranden bij het hek. Dit gaat over de rug van duizenden migranten, onder wie veel kinderen.”
Telegraaf 29.02.2020 De Griekse grenspolitie heeft zaterdag zeker 66 mensen gearresteerd die vanuit Turkije illegaal de grens waren overgestoken. Volgens een regeringswoordvoerder maakten de mensen deel uit van een grote groep vluchtelingen die massaal de EU binnen probeerde te komen. Het ging om een georganiseerde poging de grens over te steken, aldus Athene.
„Meer dan 4000 illegale grensoverschrijdingen zijn afgewend”, stelde de zegsman op de staatstelevisie ERT na een crisisvergadering onder leiding van premier Kyriakos Mitsotakis. „We hebben standgehouden en hebben onze grenzen, die ook EU-grenzen zijn, beschermd.”
Athene heeft niet alleen extra mensen naar de grenzen met Turkije op het land gestuurd, ook patrouilleren er extra schepen bij de Griekse eilanden in het oosten van de Egeïsche Zee. Meer dan vijftig schepen van de kustwacht en de marine zijn er ingezet, aldus de regeringswoordvoerder.
NU 29.02.2020 Volgens de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zijn inmiddels achttienduizend vluchtelingen de Turkse grens met de rest van Europa overgestoken. Vrijdag maakte Erdogan bekend de grenzen niet langer gesloten te houden, waardoor Syrische vluchtelingen ongehinderd naar Europa kunnen komen.
Op beelden van persbureau Reuters is te zien dat honderden migranten de grens met Griekenland proberen over te steken. De Griekse politie probeert ze tegen te houden, waardoor een deel van de migranten in ‘niemandsland’ strandt. Ook wordt er traangas ingezet.
De Griekse overheid heeft na het Turkse besluit de grens voor een deel gesloten en extra politie ingezet. Het land zegt meer dan vierduizend vluchtelingen te hebben tegengehouden. Griekenland heeft een grens van ongeveer 300 kilometer met Turkije.
Ook Hongarije heeft de grensbewaking opgevoerd, zo maakte het zaterdag bekend. Volgens dat land heeft Erdogan de Hongaarse premier Viktor Orbán hoogstpersoonlijk opgebeld om hem te waarschuwen voor de vluchtelingenstroom.
Syrische vluchtelingen bestormen hekken bij grens met Europa
Turkije zet EU onder druk
Het Turkse besluit lijkt bedoeld om de EU onder druk te zetten om niet afzijdig te blijven in het conflict in de Syrische provincie Idlib. Donderdag werd daar een bombardement uitgevoerd, waarbij 33 doden vielen.
Turkse televisiestations zenden livebeelden uit van vluchtelingen die per boot de verschillende Griekse eilanden nabij het Turkse vasteland proberen te bereiken. Ook stonden vrijdag in Istanboel bussen klaar om vluchtelingen naar de grensplaats Edirne te rijden.
Erdogan verwacht dat zondag tussen de 25.000 en 30.000 mensen de Turkse grens zijn overgestoken.
NOS 29.02.2020 De Turkse president Erdogan zegt dat 18.000 migranten Turkije hebben verlaten, nadat zijn regering donderdagavond had besloten om migranten die naar de EU willen niet meer tegen te houden. Het is onduidelijk of dit aantal klopt.
Duidelijk is wel dat in het niemandsland tussen Turkije en Noord-Griekenland honderden migranten vastzitten. Griekenland en Bulgarije laten geen migranten toe.
De Griekse politie houdt het aantal migranten bij de grensovergang tussen Kastanies (Griekenland) en Edirne (Turkije) op 1200. Ze proberen door de hekken heen te breken en bekogelen de politie met stenen. De politie bestookt de migranten met traangas en schokgranaten.
‘EU onder druk zetten’
De Turkse regering wist dat de migranten in niemandsland zouden stranden, zei correspondent Lucas Waagmeester in het NOS Radio 1 Journaal. “Toch stuurde ze deze mensen die kant op. Het lijkt dus vooral een pr-stunt van Turkije om Europa onder druk te zetten.”
Het besluit om migranten te laten gaan, volgde op het bombardement donderdag op Turkse militairen in de Syrische provincie Idlib, waarbij 33 doden vielen. Turkije wil dat de NAVO Turkije steunt in het conflict in Idlib en dat de EU extra geld geeft om de 3,5 miljoen vluchtelingen uit Syrië op te vangen.
De regering in Ankara krijgt jaarlijks 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van bijna vier miljoen migranten. Behalve Syriërs zijn dat ook Afghanen, Iraniërs en Marokkanen. In ruil voor het geld houdt Turkije migranten tegen die naar de EU willen doorreizen.
Steeds meer migranten bivakkeren in het grensgebied, sommigen met heel jonge kinderen.
Griekse journalisten hebben migranten gesproken die in de nacht van donderdag op vrijdag de grensrivier de Evros zijn overgestoken, maar het lijkt niet om grote aantallen te gaan. De regering meldt dat 66 mensen de oversteek hebben gemaakt, 4000 mensen zouden zijn tegengehouden. “De 66 zitten vast, zij hebben niets met Idlib te maken”, zegt een regeringswoordvoerder.
Belangrijker is wat er in de Egeïsche Zee gebeurt. Veruit de meeste migranten in Turkije proberen Griekenland te bereiken door met bootjes naar eilanden als Lesbos en Chios over te steken. Daarom is de Griekse kustwacht in verhoogde staat van paraatheid gebracht en zijn er meer patrouilles in de Egeïsche Zee.
Het is onduidelijk of Turkije ook bootmigranten niet meer tegenhoudt. Gisteren wisten 143 migranten naar Griekse eilanden te varen. Dat is niet ongewoon voor deze tijd van het jaar.
Athene vreest het ergste
“Athene is ongerust, maar vooral ook boos en vooral op Turkije”, zei correspondent Conny Keessen in Griekenland. “Premier Mitsotakis heeft gezegd dat Griekenland geen migranten de grens over zal laten gaan. Hij zei: ‘We hebben geen verantwoordelijkheid voor de tragische gebeurtenissen in Syrië en we gaan niet het slachtoffer worden van de beslissingen van anderen.’ Daarmee bedoelt hij Turkije.”
Griekenland wil dat Turkije zich houdt aan de afspraken die in 2016 met de EU zijn gemaakt. Een van die afspraken is dat Turkije vluchtelingen en migranten op zee tegenhoudt. “Die afspraken moeten volgende maand worden verlengd, maar de onderhandelingen verlopen moeizaam”, zei Keessen. “Griekenland vreest het ergste als Turkije migranten op zee gaat doorlaten.”
Openlijke oorlog tussen Turkije en Syrië
De Turkse ambassadeur bij de Verenigde Naties zei vannacht dat bij het bombardement op Turkse militairen in Idlib niet 33, maar 34 militairen zijn omgekomen. Tientallen anderen raakten gewond. Wie verantwoordelijk is voor de aanval, is niet duidelijk. “We hebben niet kunnen vaststellen uit welk land het vliegtuig kwam. Radarbeelden laten zien dat er op dat moment een Syrisch-Russische formatie vloog.”
Door het bombardement dreigen de spanningen tussen Turkije en Syrië over de situatie in Idlib op een openlijke oorlog uit te lopen. Het Turkse leger heeft als vergelding Syrische posities onder vuur genomen. Daarbij zijn volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten gisteren en vandaag zeker 48 Syrische militairen of bondgenoten omgekomen. Syrische en Russische vliegtuigen hebben bombardementsvluchten uitgevoerd boven Saraqeb, een stad waar de laatste dagen hard gestreden wordt.
VN-secretaris-generaal Guterres riep vannacht op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. Dertien van de vijftien landen van de VN-Veiligheidsraad steunden die oproep, alleen China en Rusland niet. De Russische ambassadeur bij de VN zei dat Idlib in handen is van “terroristen” die de burgerbevolking terroriseren. “Het Syrische leger heeft het volste recht om te reageren en het terrorisme uit te roeien.”
Telegraaf 29.02.2020 In een dag tijd zijn zeker 18.000 migranten de grens tussen Turkije en Europa overgestoken. Dat maakte de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zaterdag bekend.
Een dag eerder hadden Turkse functionarissen aangegeven vluchtelingen die naar Europa willen niet langer tegen te zullen houden. De president bevestigde de koerswijziging en zei dat hij de grenzen naar Europa openlaat.
„Wat deden we gisteren? We hebben de deuren opengezet. We zullen ze niet sluiten…Waarom? Omdat de Europese Unie haar beloften moet nakomen”, verklaarde Erdogan zaterdagochtend. Hij vindt dat de EU Ankara te weinig helpt de lasten van de vluchtelingenstroom te dragen. De president zei te verwachten dat tot en met zondag tussen de 25.000 en 30.000 vluchtelingen Europa zijn binnengetrokken.
Versterking naar Griekse grenzen
Griekenland zei in 24 uur tijd 4000 mensen te hebben tegengehouden die het land binnen wilden komen. Athene stuurt versterkingen naar de grenzen op het land en gaat ook de zeegrenzen beter bewaken. „De regering zal doen wat nodig is om de grenzen te beschermen”, maakte een regeringswoordvoerder bekend.
Aan de grens met Turkije zette de Griekse politie zaterdagochtend traangas in om vluchtelingen ervan te weerhouden het land binnen te komen. Agenten werden met stenen bekogeld.
AD 29.02.2020 In één dag tijd zijn zeker 18.000 migranten de grens tussen Turkije en Europa overgestoken. Dat maakte de Turkse president Recep Tayyip Erdogan vandaag bekend. Griekenland zegt dat al zeker 66 migranten zijn gearresteerd en zo’n 4.000 werden tegengehouden.
Turkse functionarissen gaven gisteren aan vluchtelingen die naar Europa willen niet langer te zullen tegenhouden. Dit als antwoord op de verslechterde situatie bij de Syrische stad Idlib. Het Syrische regime, gesteund door Rusland, voerde daar donderdag luchtaanvallen uit. Daarbij kwamen 33 Turkse militairen om het leven. Turkije zou zich bij een verslechtering van de situatie niet meer gebonden voelen aan de afspraken met de EU uit 2016.
President Erdogan bevestigde de koerswijziging vandaag en zegt dat hij de grenzen naar Europa openlaat. Hij zei te verwachten dat tot en met zondag tussen de 25.000 en 30.000 vluchtelingen Europa kunnen zijn binnengetrokken.
,,Wat deden we gisteren? We hebben de deuren opengezet. We zullen ze niet sluiten…Waarom? Omdat de Europese Unie haar beloften moet nakomen”, verklaarde Erdogan vanmorgen. Hij vindt dat de EU Ankara te weinig helpt de lasten van de vluchtelingenstroom te dragen. De president zei te verwachten dat tot en met zondag tussen de 25.000 en 30.000 vluchtelingen Europa zijn binnengetrokken.
Volgens een correspondent van de New York Times vervoert Turkije migranten gratis met bussen naar de grens met Griekenland. “Griekenland laat hen niet binnen. Duizenden zitten daardoor vast in niemandsland. Tot nu toe is het één grote mediastunt’’, schrijft Patrick Kingsley op Twitter.
Griekenland zegt de afgelopen 24 uur zo’n 4.000 migranten te hebben belet het land binnen te komen. De vluchtelingen bevinden zich in het niemandsland tussen de Turkse en Griekse grens. De Griekse autoriteiten zeggen vastbesloten te zijn om de landsgrenzen te beschermen. ,,De regering zal er alles aan doen’’, verklaarde regeringswoordvoerder Stelios Petsas. ,,Dit heeft niets met Idlib te maken”, zei hij.
De Griekse grenspolitie arresteerde volgens hem al zeker 66 mensen die vanuit Turkije illegaal de grens waren overgestoken. Volgens Petsas maakten ze deel uit van een grote groep vluchtelingen die massaal de EU binnen probeerde te komen. Het ging om een georganiseerde poging de grens over te steken, aldus de zegsman.
,,Meer dan 4000 illegale grensoverschrijdingen zijn afgewend”, stelde Petsas op de staatstelevisie ERT na een crisisvergadering onder leiding van premier Kyriakos Mitsotakis. ,,We hebben standgehouden en hebben onze grenzen, die ook EU-grenzen zijn, beschermd.”
Traangas
Athene heeft niet alleen extra mensen naar de grenzen met Turkije op het land gestuurd, ook patrouilleren er extra schepen bij de Griekse eilanden in het oosten van de Egeïsche Zee. Meer dan vijftig schepen van de kustwacht en de marine zijn er ingezet, aldus de regeringswoordvoerder.
De Griekse politie vuurde traangas af om de migranten terug te dringen die de grens probeerden over te steken vanuit Turkije. Sommigen gooiden stenen naar de politie, constateerden verslaggevers van persbureau AFP. De botsingen bij de Turkse grensovergang bij Pazarkule (Kastanies aan Griekse kant) braken uit nadat Turkije gisteren had aangekondigd dat het niet langer zou verhinderen dat migranten naar Europa trekken. Duizenden migranten brachten de nacht door aan de grens en verzamelden zich rond vuurkorven.
Bulgarije en Hongarije
Behalve Griekenland verscherpten ook Bulgarije de controles bij de grens met Turkije. Hongarije gaat de controles aan de zuidgrens van het land eveneens opvoeren. Dat besloot premier Viktor Orbán na een telefonisch onderhoud met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, meldt de persdienst van de Hongaarse regering.
Na het telefoontje riep Orbán, die bekendstaat om zijn anti-migratiehouding, het veiligheidskabinet bijeen. “Hongarije moet de bescherming van zijn grenzen versterken en speciale aandacht besteden aan ontwikkelingen op de Balkan-migratieroute”, besloten de aanwezige ministers.
Telegraaf 29.02.2020 De Turkse strijdkrachten hebben een fabriek voor chemische wapens in het noordwesten van Syrië vernietigd. De productiefaciliteit lag 13 kilometer ten zuiden van Aleppo en werkte voor het regime van president Bashir al-Assad, maakte een hooggeplaatste Turkse functionaris zaterdag bekend.
De actie in de nacht van vrijdag op zaterdag is een vergelding voor de dood van meer dan dertig Turkse militairen door een Russische luchtaanval. Naast de wapenfabriek werd een groot aantal andere doelen van het regime in Damascus vernietigd, aldus Ankara.
Turkse beschietingen en luchtaanvallen hebben volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten in 24 uur zeker 48 pro-Assad-strijders het leven gekost. De Syrische en Russische strijdkrachten gaan ondertussen door met hun aanvallen op de strategische stad Saraqeb in het oosten van de regio Idlib, aldus het observatorium.
AD 29.02.2020 Turkije zegt in het noordoosten van Syrië een ‘installatie voor chemische wapens’ te hebben vernietigd van het Syrische regime. Dit als vergelding voor de luchtaanvallen waarbij donderdag ruim 30 Turkse soldaten omkwamen. Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten spreekt de vernietiging tegen.
De vernietigde installatie bevond zich volgens Turkije 13 kilometer ten zuiden van Aleppo. Turkse strijdkrachten vernietigden ook andere doelen van het regime in Damascus, verklaarde een hoge Turkse vertegenwoordiger tegenover journalisten op voorwaarde van anonimiteit. de topambtenaar gaf geen verdere details.
Volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten verwoestte Ankara het militaire vliegveld van Kweires ten oosten van Aleppo. Daar zijn geen chemische wapens opgeslagen, verklaarde de ngo tegenover persbureau AFP.
Het regime van de Syrische president Assad is herhaaldelijk beschuldigd van het gebruik van chemische wapens sinds het begin van het conflict in 2011. Het ontkent dit en beweert zijn chemisch arsenaal te hebben verwijderd, wat veel waarnemers betwijfelen.
Turkse beschietingen en luchtaanvallen kostten de afgelopen 24 uur aan zeker 48 pro-Assad-strijders het leven. De Syrische en Russische strijdkrachten gaan ondertussen door met hun aanvallen op de strategische stad Saraqeb in het oosten van de regio Idlib, aldus het Observatorium.
Luchtaanvallen
Bij de luchtaanvallen van donderdag in de omgeving van Idlib kwamen minstens 33 Turkse militairen om. Turkije vroeg de NAVO om hulp. Dit op basis van een artikel in het NAVO-verdrag dat kan worden ingeroepen als een lidstaat vindt dat zijn veiligheid wordt bedreigd. De NAVO veroordeelde de agressie op de Turkse militairen.
De bondgenoten brachten hun condoleances over aan Turkije en spraken hun solidariteit met Ankara uit, verklaarde secretaris-generaal Jens Stoltenberg. ,,Deze gevaarlijke situatie moet direct worden gedeëscaleerd”, sprak hij.
Turkije verklaarde Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet langer tegen te houden als de situatie in Idlib verder verslechtert. Turkije zou zich in dat geval niet meer gebonden voelen aan de afspraken met de EU uit 2016.
Volgens de Turkse veiligheidsanalist Metin Gürcan werden de luchtaanvallen van donderdag uitgevoerd door Russische en Syrische straaljagers en waren ze onderdeel van “een gecoördineerde actie”. Gürcan baseert zich op lokale bronnen.
Het dodental is volgens hem ook hoger dan wat Ankara meldde. “Volgens onbevestigde informatie verkregen door Al-Monitor, ligt het werkelijke dodental ergens tussen de 50 en 55,” schreef hij.
Al-Monitor is een in 2012 gelanceerde nieuwssite door de Arabisch-Amerikaanse ondernemer Jamal Daniel. Al-Monitor biedt naar eigen zeggen ‘ongeëvenaarde berichtgeving en analyses’ door prominente journalisten en experts uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
AD 29.02.2020 President Erdogan heeft de deur naar Europa open gezet voor vluchtelingen. Maar is dit echt wat de Turken willen? Het lijkt erop dat ze wanhopig op zoek zijn naar steun voor hun strijd in Syrië.
De taal is hard, maar dat zijn we wel gewend van de Turkse president. ,,We houden de poort voor de vluchtelingen niet meer dicht”, zei hij in een speech in Istanbul. ,,De Europese Unie moet zich aan haar beloftes houden.”
Actie is er ook. Duizenden vluchtelingen staan aan de grens met Griekenland, waar ze worden opgewacht door patrouilles met traangas en schokgranaten. De Bulgaren, ook beducht voor een nieuwe vluchtelingenstroom, hebben 1.000 extra soldaten naar hun grens met Turkije gestuurd.
Volgens Ibrahim Kalin, een van Erdogans belangrijkste adviseurs, is het heel simpel: zijn land herbergt 3,5 miljoen vluchtelingen, niet alleen uit Syrië, maar ook uit Irak, Afghanistan, Pakistan en tal van Afrikaanse landen. ,,We doen ons best met de middelen die we hebben”, zei hij tegen de BBC. ,,Maar er zijn grenzen aan wat we kunnen doen.” En gepikeerd over de reacties uit Europa: ,,De EU doet net of dit het probleem van Turkije is.”.
Wat zijn precies de beloftes waar Erdogan het over heeft? Hij doelt waarschijnlijk op de financiële afwikkeling van de zogenaamde Turkije-deal uit maart 2016. De EU wist niet goed wat ze aan moest met de vele vluchtelingen die vanuit Syrië voornamelijk via Turkije haar kant op kwamen.
In de overeenkomst met Turkije werd onder meer afgesproken dat Turkije meer migranten opvangt en haar grenzen beter bewaakt. In ruil daarvoor kreeg het land extra geld van de EU en zijn er afspraken gemaakt over afschaffing van de visumplicht voor Turken die naar de EU reizen.
Het gaat om een pakket van 6 miljard euro. Volgens de Europese Commissie is daarvan inmiddels 2,7 miljard uitbetaald en 4,3 miljard vastgelegd in concrete afspraken. Commissaris Oliver Várhelyi (Nabuurschap en Uitbreiding) zei onlangs dat dit bevestigt dat de EU haar beloftes nakomt.
En zijn collega Janez Lenarcic (Crisismanagement): ,,Het ondersteunen van vluchtelingen is een prioriteit voor de EU. Meer dan 1,7 miljoen kwetsbare vluchtelingen kunnen nu voorzien in hun basisbehoeften, zoals huur en medicijnen, en meer dan een half miljoen kinderen kunnen naar school.”
Het is waarschijnlijker dat Turkije uit is op een ander soort hulp, en dat het de zwakke plek van de EU gebruikt om dit voor elkaar te krijgen. Zijn land is verzeild geraakt in een gevaarlijk conflict met de Syrische president Bashar al-Assad en diens Russische bondgenoot Vladimir Poetin. In het noordwesten van Syrië, waar Turkije steun biedt aan rebellen, zijn al 55 Turkse soldaten omgekomen. Donderdag stierven er bij luchtaanvallen in Idlib 33 soldaten, het grootste Turkse verlies sinds het land zich in 2016 mengde in de oorlog.
Erdogan wil uit alle macht voorkomen dat zijn land de Syrische burgeroorlog wordt ingezogen en wil nu dat de EU, of beter nog de NAVO, hem komt helpen. Die staan daar echter niet om te springen.
Turkije is dan wel een prominent lid van de NAVO, met het op één na grootste leger (na de Amerikanen), maar dat wil niet zeggen dat het bondgenootschap trek heeft in dit schier uitzichtloze conflict. Al helemaal niet omdat het dan recht tegenover de Russen komt te staan. Gisteren, na crisisoverleg op aandringen van Turkije, besloot de NAVO geen hulp te bieden.
Daarbij komt dat Turkije dankzij het Syrisch-Russische offensief in Idlib alweer een nieuwe massa vluchtelingen klaar ziet staan. Nog eens een miljoen vluchtelingen erbij kan het land simpelweg niet aan.
Glimmende Mercedes-busjes
De Turkse president weet maar al te goed hoe hij Europa pijn kan doen. De afgelopen dagen haalde hij alles uit de kast om de angst voor een nieuwe vluchtelingenstroom nieuw leven in te blazen.
Het gaat dit keer echter niet om een ongecontroleerde toevloed van mensen in grote paniek, maar om een georkestreerde actie, zoals verschillende media melden.
Volgens de New York Times heeft de overheid tickets gekocht voor duizenden vluchtelingen, die vervolgens vanuit Istanbul in ‘glimmende Mercedes Benz-busjes’ naar de grens zijn vervoerd. Douaniers en grenswachten zouden opdracht hebben gekregen om ze door te laten.
Ook vanuit andere steden zouden duizenden vluchtelingen op weg zijn. Deze taferelen werden nauwgezet vastgelegd door Turkse staatsmedia. We zien mensen die te voet, door de bossen, op weg zijn naar de grens met Bulgarije, of in een gammel bootje de oversteek wagen naar een Grieks eiland.
Deze mensen worden niet gedwongen, maar zijn allang blij dat ze niet meer vastzitten in Turkije. Het zijn beelden die in Europa herinneringen oproepen aan de crisis van 2015.
‘Ondraaglijk lijden’
De reactie van de EU beperkt zich vooralsnog tot een oproep van Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken, om de strijd in Syrië te staken. Hij is bang dat het anders uitmondt in een ‘openlijke internationale militaire confrontatie’. ,,Het zorgt ook voor ondraaglijk menselijk lijden”, twitterde hij. ,,Levens van burgers komen in gevaar.”
NOS 28.02.2020 Turkije zegt Syrische vluchtelingen groen licht te geven om naar Griekenland en Bulgarije te gaan. Volgens Turkse staatsmedia zijn groepen migranten op weg naar de buitengrens van de Europese Unie. Daarmee lijkt president Erdogan, in ieder geval tijdelijk, een jarenlang dreigement waar te maken.
Turkije wil NAVO-steun in Noord-Syrië, of extra hulp van de EU om vluchtelingen op te vangen. Het land herbergt nu zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. De regering in Ankara krijgt jaarlijks 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van deze groep. Deze afspraak met de EU loopt officieel dit jaar af.
“Dit is een signaal naar Europa: luister, wij hebben dit wapen nog altijd in handen”, zegt correspondent Lucas Waagmeester. “Erdogan heeft vaak gedreigd de grenzen naar de EU te openen, maar het is nieuw dat ze dit nu hardop zeggen en het vervolgens ook doen.”
Groepen vluchtelingen hebben vanuit Istanbul de bus gepakt naar het drielandenpunt van Turkije, Griekenland en Bulgarije. Daar proberen ze de grens over te steken, zonder dat Turkse grenswachters ingrijpen. “Maar dan stuiten ze nog altijd op de Bulgaarse en Griekse grenswachten, dus het is niet zo dat ze zomaar de EU binnen kunnen.”
‘De legerpolitie en iedereen zei dat de grenzen open zijn’
Aanleiding voor het openen van de grenzen is een voor de Turken dramatisch verlopen bombardement in Noord-Syrië. Ruim dertig Turkse militairen kwamen gisteren om het leven in de provincie Idlib. Dat is het hoogste aantal sinds de Turken meevechten in de Syrische burgeroorlog.
In Idlib strijden rebellengroepen met Turkse steun tegen het regeringsleger, dat weer luchtsteun krijgt van Rusland. Ankara zegt dat het fatale bombardement werd uitgevoerd door het Syrische leger. 29 NAVO-ambassadeurs komen met spoed bijeen, nadat NAVO-bondgenoot Turkije alarm sloeg over de situatie in de belegerde stad Idlib en de omliggende provincie.
Sinds november zijn hier bijna een miljoen mensen, vooral vrouwen en kinderen, op de vlucht geslagen en honderden burgers omgekomen. Tien- tot honderdduizenden vluchtelingen zitten in tentenkampen aan de grens tussen Turkije en Syrië.
Syrische vluchtelingen samengepakt bij Turkse grens
Ankara benadrukt dat het al deze ontheemden niet zelf aankan en dat het humanitair gezien noodzakelijk is in te grijpen.
“Turkije zegt: in Idlib bombarderen Rusland en Syrië ziekenhuizen, scholen en woonwijken. Wij zijn de enige die er iets tegen doen en de rest van de wereld, de NAVO, de EU en de VS, doet helemaal niets”, vat Lucas Waagmeester het Turkse standpunt samen.
Syrië en Rusland beschuldigen Turkije juist van het helpen van jihadistische terroristen. Gezien de machtsverhoudingen lijkt de kans klein dat de rebellen het zullen winnen, ondanks de Turkse steun. “Want de Russen hebben een gigantische overmacht in de lucht”, legt Waagmeester uit.
De kans lijkt klein dat de NAVO militaire hulp in Noord-Syrië gaat bieden. Dat zou immers kunnen leiden tot een directe confrontatie met het Russische leger. De hoop is vooral gevestigd op de lopende onderhandelingen tussen Erdogan en Poetin. Vandaag zeiden de twee leiders in een telefoongesprek dat ze “ernstig bezorgd zijn” over de situatie in Idlib.
“Het kan best zijn dat de Turken denken: de EU kan vast meer bieden als we de druk opvoeren”, aldus Bert van Slooten, correspondent Europese Unie
De kans dat Brussel snel met nieuwe toezeggingen komt rondom het vluchtelingenprobleem in Turkije is eveneens klein. De EU wil de zogeheten Turkije-deal dit jaar verlengen, maar volgens EU-correspondent Bert van Slooten verlopen de gesprekken stroef. “De verhoudingen zijn de laatste tijd niet zo goed.”
Het dreigement om de grenzen te openen past volgens hem in het diplomatieke schaakspel. “Turkije gebruikt dit voortdurend als drukmiddel. Het kan best zijn dat ze denken: de EU kan vast meer bieden en als we de druk opvoeren, dan komt Brussel wel over de brug.”
“Erdogan lost het lekker op”
Over een maand komt de Europese Commissie met een nieuw vluchtelingenplan. Voorlopig hebben EU-landen weinig zin om nieuwe ontheemden op te nemen. Maar D66-Europarlementariër Sophie in ’t Veld zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat het hoog tijd wordt dat de EU op dit vlak minder afhankelijk wordt van Erdogan.
“De Turken hebben de afgelopen vier jaar miljoenen vluchtelingen opgevangen, ook namens de EU. En de EU heeft die tijd niet gebruikt voor langetermijnoplossingen, maar juist de ogen dichtgedaan en gedacht: Erdogan lost het lekker voor ons op.”
MSN 28.02.2020 In Den Haag groeit de ongerustheid over het Turkse voornemen de grenzen open te gooien voor een grote stroom Syrische migranten. De VVD vraagt om noodscenario’s uit Europa, nu het er op lijkt dat de miljardendeal met Turkije om migranten tegen te houden niets waard is.
„Turkije moet de deal nakomen”, meent VVD-Kamerlid Bente Becker. Ze wijst erop dat Ankara miljarden euro’s aan steun ontving om mensen op te vangen. „We laten ons niet chanteren door Erdogan”, zegt ze over de Turkse president.
Geert Wilders constateert dat Erdogan ’de grenzen open zet’. „Syriërs kunnen ongehinderd van Turkije naar Europa. En zullen weer massaal komen”, waarschuwt de PVV-voorman.
Aan de andere kant van het politieke spectrum pleit GroenLinks juist voor meer aandacht voor de Syriërs die naar onderdak zoeken in Europa. „Terwijl Turkije, dat in Syrië niets te zoeken heeft, nu nota bene de NAVO om hulp vraagt, bekommert niemand zich om de vluchtelingen”, vindt Kamerlid Bram van Ojik. „Wanneer laat de EU weer eens wat solidariteit zien?”
Volgens de Europese Commissie heeft Turkije nog niet officieel aangegeven dat de migrantendeal van tafel is. Het dagelijks bestuur van de EU wil ook zelf kunnen vaststellen of er al massaal Syriërs de grens oversteken vanuit Turkije naar Europa.
Het Nederlandse kabinet kijkt de kat nog even uit de boom. Zo wordt bijvoorbeeld de ontmoeting van de NAVO-ambassadeurs afgewacht die op verzoek van Turkije plaatsheeft.
Telegraaf 28.02.2020 In Den Haag groeit de ongerustheid over het Turkse voornemen de grenzen open te gooien voor een grote stroom Syrische migranten. De VVD vraagt om noodscenario’s uit Europa, nu het er op lijkt dat de miljardendeal met Turkije om migranten tegen te houden niets waard is.
„Turkije moet de deal nakomen”, meent VVD-Kamerlid Bente Becker. Ze wijst erop dat Ankara miljarden euro’s aan steun ontving om mensen op te vangen. „We laten ons niet chanteren door Erdogan”, zegt ze over de Turkse president.
Geert Wilders noemt Erdogan ’totaal onbetrouwbaar’ en vindt premier Rutte daarom ’een sukkel omdat hij hem vertrouwde’. „Europa zal weer overspoeld worden met gelukszoekers. Dus grenzen dicht nu!”, aldus de PVV-voorman.
Aan de andere kant van het politieke spectrum pleit GroenLinks juist voor meer aandacht voor de Syriërs die naar onderdak zoeken in Europa. „Terwijl Turkije, dat in Syrië niets te zoeken heeft, nu nota bene de NAVO om hulp vraagt, bekommert niemand zich om de vluchtelingen”, vindt Kamerlid Bram van Ojik. „Wanneer laat de EU weer eens wat solidariteit zien?”
Volgens de Europese Commissie heeft Turkije nog niet officieel aangegeven dat de migrantendeal van tafel is. Het dagelijks bestuur van de EU wil ook zelf kunnen vaststellen of er al massaal Syriërs de grens oversteken vanuit Turkije naar Europa. Het Nederlandse kabinet sluit zich aan bij de lijn van de EU.
Telegraaf 28.02.2020 De Europese Unie verwacht van Turkije dat het de afspraken uit 2016 over het controleren van vluchtelingenstromen blijft nakomen. Uit Ankara is geen officieel bericht gekomen dat het beleid wordt gewijzigd of de deal wordt opgezegd. Een woordvoerder van de Europese Commissie zei dat nadat een Turkse functionaris had gezegd dat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen trekken niet meer zal tegenhouden.
„De deal staat nog, wat ons betreft”, aldus de commissiewoordvoerder. Het dagelijks EU-bestuur gaat kijken wat er waar is van berichten dat migranten richting Europa zouden trekken. „We gaan niet speculeren over een grote instroom van mensen.” Griekenland en Bulgarije hebben hun grenscontroles aangescherpt.
In het akkoord spraken Turkije en de EU af dat Ankara zijn grenzen controleert om migranten tegen te houden. Beide partijen spraken af dat alle migranten die aankomen in Griekenland mogen worden teruggestuurd. Voor elke teruggenomen migrant zou Europa een Syrische vluchteling naar de EU laten overkomen.
De EU blijft zich inzetten voor de opvang van vluchtelingen in Turkije. Voor de opvang van de ruim 3,5 miljoen Syriërs in Turkije heeft de EU de afgelopen jaren 6 miljard euro vrijgemaakt.
NU 28.02.2020 De Griekse overheid heeft de grenscontroles aangescherpt na het Turkse besluit om vluchtelingen ongehinderd naar Europa te laten gaan, zo melden overheidsbronnen vrijdag aan de Griekse krant Kathimerini.
De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis heeft vrijdag telefonisch met de Duitse bondskanselier Angela Merkel over de kwestie. “Griekenland heeft het aantal grenspatrouilles op land en ter zee maximaal opgevoerd”, aldus een bron.
Het land heeft de grens met Turkije bij de plaats Kastanies inmiddels gesloten, zo meldt de Griekse zender ERT. Tevens is de Griekse politie ingezet om te assisteren bij de grens.
In de nacht van donderdag op vrijdag besloot Turkije vluchtelingen door te laten, waarop honderden mensen richting de grensposten met Griekenland en Bulgarije vertrokken. Onder hen zijn niet alleen Syriërs, maar ook Irakezen, Iraniërs en Afghanen.
Bulgarije heeft zo’n 1.000 troepen en materieel gereed om te helpen met de grensbewaking, zo meldt Reuters. Het land heeft een grens van ongeveer 300 kilometer met Turkije.
Vluchtelingen als drukmiddel
Het Turkse besluit lijkt bedoeld om de EU onder druk te zetten om niet afzijdig te blijven in het conflict in de Syrische provincie Idlib.
Turkse televisiestations zenden livebeelden uit van vluchtelingen die per boot de verschillende Griekse eilanden nabij het Turkse vasteland proberen te bereiken. Ook stonden vanmorgen in Istanboel bussen klaar om vluchtelingen naar de grensplaats Edirne te rijden.
De Syrische vluchtelingen in Idlib zelf zitten nog vast bij de grens met Turkije. Zij worden vooralsnog niet doorgelaten.
MSN 28.02.2020Griekenland verscherpt de controles bij de Turkse grens. Dat gebeurt omdat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen, niet meer tegenhoudt. Een bron bij de politie zei dat de grenspatrouilles op land en zee zijn verdubbeld en dat er een algemene oproep tot verhoogde paraatheid is gedaan. “Alles is onder controle, er is geen reden tot bezorgdheid”, zei deze bron.
Een regeringsbron zei dat Griekenland in contact staat met de Europese Unie en de NAVO na de recente escalatie in het Syrische Idlib.
Driehonderd migranten
Turkse media meldden dat momenteel ongeveer driehonderd migranten in noordwestelijke richting naar de Turks-Griekse grens lopen.
Griekenland was de belangrijkste toegangspoort voor honderdduizenden vluchtelingen die tijdens een massale uittocht in 2015 en 2016 uit Turkije stroomden. Daar kwam een eind aan toen de EU met Turkije een deal sloot.
Telegraaf 28.02.2020 Er dreigt een grote vluchtelingenstroom richting Europa te komen, vanuit Turkije. Correspondent Ralph Dekkers legt uit waarom het land nu opeens van de vluchtelingen af wil.
Telegraaf 28.02.2020 De Russische president Vladimir Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan hebben vrijdag telefonisch overlegd over de situatie in de Syrische regio Idlib. Donderdag kwamen 33 Turkse militairen om het leven bij een Russische luchtaanval.
De leiders hebben afgesproken dat er binnenkort een topontmoeting plaatsvindt over de situatie. Afgevaardigden van beide landen gaan vrijdagmiddag weer met elkaar in gesprek over het de-escaleren van de situatie.
De coördinatie tussen beide landen was niet goed, volgens Rusland had Turkije niet laten weten dat er Turkse militairen op de locatie waren, Turkije zegt dat dit wel was gemeld. Rusland zegt dat ze dachten alleen rebellen onder vuur te nemen. Als reactie op de bombardementen hebben de Turken Syrische doelen bestookt. Daarbij zijn zeker zestien Syrische soldaten gedood.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zegt dat beide landen van plan zijn hun acties in Syrië te blijven coördineren.
Telegraaf 28.02.2020 Turkije heeft vrijdag internationaal een oproep gedaan om een vliegverbod in te stellen boven de Syrische regio Idlib. Dat verzoek volgt op een bombardement van Syrië of Rusland waarbij donderdag 33 Turkse militairen omkwamen.
„Om burgers in het gebied te beschermen moet de internationale gemeenschap een vliegverbod instellen”, aldus een woordvoerder van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Rusland heeft aangekondigd twee marineschepen met kruisraketten aan boord naar Syrië te sturen in reactie op de escalatie van het conflict donderdag.
Telegraaf 28.02.2020 Op verzoek van Turkije komen vrijdag de NAVO-ambassadeurs van de 29 lidstaten bijeen in het hoofdkwartier in Brussel. Ankara heeft daarom gevraagd na de aanval in Syrië waarbij meer dan dertig Turkse militairen omkwamen.
Turkije doet een beroep op artikel 4 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een lidstaat om overleg kan vragen als naar zijn mening de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van zijn land wordt bedreigd. NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft daarop de Noord-Atlantische Raad van de militaire alliantie bijeengeroepen. Hij geeft na het beraad om 11.45 uur een persconferentie.
Stoltenberg sprak eerder al over de situatie in Idlib met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlut Cavusoglu. De NAVO-voorman riep het Syrische regime “en zijn bondgenoot Rusland” op hun offensief in Idlib te staken.
Het is de zesde keer in de geschiedenis van het bondgenootschap dat artikel 4 wordt ingeroepen. Turkije deed dat twee keer in 2012, onder meer nadat een gevechtsvliegtuig door Syrische troepen was neergehaald. De NAVO besloot toen Patriot-afweerraketten naar Turkije te sturen. Ook in 2015 riep Ankara de NAVO bijeen, na een serie terroristische aanslagen in Turkije.
Artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een aanval op één lidstaat een aanval op alle is, is één keer geactiveerd. De VS riepen die clausule voor collectieve veiligheid in na de terreuraanslagen op onder meer het World Trade Center in New York in 2001.
MSN 28.02.2020 Op verzoek van Turkije komen vrijdag de NAVO-ambassadeurs van de 29 lidstaten bijeen in het hoofdkwartier in Brussel. Ankara heeft daarom gevraagd na de aanval in Syrië waarbij meer dan dertig Turkse militairen omkwamen.
Turkije doet een beroep op artikel 4 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een lidstaat om overleg kan vragen als naar zijn mening de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van zijn land wordt bedreigd. NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft daarop de Noord-Atlantische Raad van de militaire alliantie bijeengeroepen. Hij geeft na het beraad om 11.45 uur een persconferentie.
Stoltenberg sprak eerder al over de situatie in Idlib met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlut Cavusoglu. De NAVO-voorman riep het Syrische regime “en zijn bondgenoot Rusland” op hun offensief in Idlib te staken.
Artikel 4
Het is de zesde keer in de geschiedenis van het bondgenootschap dat artikel 4 wordt ingeroepen. Turkije deed dat twee keer in 2012, onder meer nadat een gevechtsvliegtuig door Syrische troepen was neergehaald. De NAVO besloot toen Patriot-afweerraketten naar Turkije te sturen. Ook in 2015 riep Ankara de NAVO bijeen, na een serie terroristische aanslagen in Turkije.
Artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een aanval op één lidstaat een aanval op alle is, is één keer geactiveerd. De VS riepen die clausule voor collectieve veiligheid in na de terreuraanslagen op onder meer het World Trade Center in New York in 2001.
Telegraaf 28.02.2020 De Turkse militairen die donderdag zijn omgekomen door een Russisch of Syrisch bombardement in de Syrische provincie Idlib hadden niet in het gebombardeerde gebied moeten zijn. Dat zegt het Russische ministerie van Defensie vrijdag volgens staatspersbureau RIA.
De Turkse regering had Rusland niet op de hoogte gesteld van de aanwezigheid van de militairen. Volgens het ministerie heeft het Russische leger geen aanvallen uitgevoerd op plekken waar Turkse militairen waren.
Turkije ontkent wat Rusland zegt. De minister van Defensie zegt dat Rusland wel degelijk op de hoogte was van de locatie van de Turkse soldaten. De Russische aanvallen gingen volgens de minister door, ondanks een waarschuwing nadat de eerste bom was ingeslagen. Rusland zegt juist het tegenovergestelde.
Bij de Russische aanval kwamen donderdag 33 Turkse militairen om het leven. In reactie daarop bestookte Turkije het Syrische leger met artilleriebeschietingen.
NOS 28.02.2020 Ambassadeurs van 29 NAVO-bondgenoten zijn op verzoek van Turkije bijeengeweest om te praten over de situatie in Syrië, heeft secretaris-generaal van de NAVO Stoltenberg laten weten. De ambassadeurs zijn van de Noord-Atlantische Raad, het politieke bestuursorgaan van de verdragsorganisatie.
De NAVO-bondgenoten kwamen bijeen onder artikel 4, waarmee een lidstaat andere bondgenoten bij elkaar kan roepen als de veiligheid van het land in het geding is. Turkije sloeg alarm nadat gisteren 33 Turkse militairen in de Syrische provincie Idlib om het leven waren gekomen.
“We roepen Rusland en het Syrische regime op de willekeurige luchtaanvallen te stoppen”, zei Stoltenberg na de bijeenkomst. “We roepen die landen op het internationaal recht te respecteren en volledig bij te dragen aan pogingen van de VN om een vreedzame oplossing voor het conflict in Syrië te vinden.”
Vluchtelingen niet tegengehouden
Een hoge Turkse functionaris zei gisteren tegen persbureau Reuters dat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet langer zal tegenhouden.
Het Turkse staatspersbureau laat vandaag dronebeelden zien van enkele honderden mensen die worden doorgelaten. Vanuit Istanbul zouden mensen in bussen naar de grens met Griekenland worden gebracht. Griekenland heeft daarop de bewaking van de lands- en zeegrenzen met Turkije versterkt. Ook Bulgarije verscherpt de grenscontrole.
De beelden van migranten worden ook via sociale media verspreid. Correspondent Lucas Waagmeester: “Twitter in Turkije is op dit moment geblokkeerd, voor wie twijfelde voor welk publiek deze beelden bedoeld zijn.”
Turkije opent grenzen met Europa voor migranten
Turkije en de Europese Unie sloten in maart 2016 een vluchtelingendeal. Daarin werd afgesproken dat Turkije migranten opvangt en de grenzen beter bewaakt, en in ruil daarvoor financiële steun van de EU ontvangt. Voor de opvang van ruim 3,5 miljoen vluchtelingen betaalt de EU 1,5 miljard euro per jaar. Turkije heeft sindsdien meerdere malen gedreigd de grenzen te openen en migranten door te laten.
Het doorlaten van vluchtelingen is nog niet door officiële Turkse bronnen bevestigd en een woordvoerder van de VN-vluchtelingenorganisatie zegt geen informatie te hebben ontvangen over de verplaatsing van vluchtelingen naar de grens.
Communicatiedirecteur van president Erdogan, Fahrettin Altun, zei op Twitter wel dat Turkije al vier miljoen Syrische vluchtelingen heeft opgenomen en er niet nog eens een miljoen kan onderbrengen.
Turkije heeft wereldmachten verder opgeroepen een no-flyzone in te stellen in Syrië om de honderdduizenden ontheemden in het land te beschermen.
Russische oorlogsschepen
Rusland stuurt intussen twee oorlogsschepen richting de Syrische kust. Ankara zei dat luchtaanvallen van de Syrische regering de doden aan Turkse kant hebben veroorzaakt, maar volgens Rusland is Turkije zélf schuldig.
De Russische minister van Defensie Shoigu stelt dat Turkse troepen geraakt zijn door Syrisch artillerievuur dat bedoeld was voor rebellen in het gebied. Ankara heeft volgens hem Moskou niet op de hoogte gesteld van hun aanwezigheid daar. Turkije stelt dat de Syrische aanval doorging nadat een waarschuwing was gegeven.
Telegraaf 28.02.2020 Turkije houdt Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet meer tegen. Dat heeft de Turkse regering bekendgemaakt. Het land verwacht een grote nieuwe stroom aan vluchtelingen uit Syrië, vanwege de gevechten in de regio Idlib.
Ongeveer een miljoen mensen zijn al op de vlucht voor het geweld. De meeste mensen zijn richting de Turkse grens getrokken. In Turkije zijn al veel Syrische vluchtelingen aanwezig, waardoor Ankara zegt dat het de vluchtelingenstroom niet meer aankan. In totaal herbergt het land ruim vier miljoen op de vlucht geslagen Syriërs.
De Turken hebben de grens opengegooid na het verlies van 33 militairen bij de aanval in Noord-West Syrië.
De politie, kustwacht en grensbewaking hebben het bevel gekregen de grenzen niet langer gesloten te houden, meldt persbureau Reuters.
De maatregel zet druk op de vluchtelingendeal die Turkije en de EU in 2016 sloten, waarin Ankara toezegde vluchtelingen tegen te houden. Beide partijen spraken toen af dat alle migranten die aankomen in Griekenland mogen worden teruggestuurd. Voor elke teruggenomen migrant zou Europa een Syrische vluchteling naar de EU laten overkomen. Voor de opvang van de ruim 3,5 miljoen vluchtelingen in Turkije betaalt de EU in ruil 1,5 miljard euro per jaar.
Een van de geestelijke vaders van dat akkoord, de Oostenrijker Gerald Knaus van de denktank Europees Stabiliteit Initiatief, zei vrijdag dat een internationale conferentie over vluchtelingen uit Idlib en een vervolg op de EU-Turkijedeal „dringend nodig” is.
De Turkse president Erdogan heeft al vaker gedreigd „de poorten naar Europa” open te zetten, onder meer nadat de EU afgelopen najaar kritiek had op de Turkse inval in Syrië.
Griekse grens
Griekenland verscherpt de controles bij de Turkse grens nu Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen, niet meer tegenhoudt. Een bron bij de politie zei dat de grenspatrouilles op land en zee zijn verdubbeld en dat er een algemene oproep tot verhoogde paraatheid is gedaan. „Alles is onder controle, er is geen reden tot bezorgdheid”, zei deze bron.
Een regeringsbron zei dat Griekenland in contact staat met de Europese Unie en de NAVO na de recente escalatie in het Syrische Idlib.
Turkse media meldden dat momenteel ongeveer driehonderd migranten in noordwestelijke richting naar de Turks-Griekse grens lopen.
Griekenland was de belangrijkste toegangspoort voor honderdduizenden vluchtelingen die tijdens een massale uittocht in 2015 en 2016 uit Turkije stroomden. Daar kwam een eind aan toen de EU met Turkije een deal sloot.
Grens Bulgarije
Ook Bulgarije heeft aangekondigd om de controles aan de grens met Turkije flink aan te scherpen. „Wij hebben informatie dat er een grote groep onderweg is naar de grenzen”, aldus de Bulgaarse premier Boyko Borissov. „We hebben de controles opgevoerd tot het maximale niveau.”
Bulgarije overweegt duizend militairen naar de grens met Turkije te sturen vanwege de verwachte migrantenstroom. Vrijdag kwamen al twee groepen van ongeveer dertig vluchtelingen aan bij die grens. Zij werden tegengehouden door de grenspolitie. De regering in Sofia heeft laten weten geen migranten toe te laten, ook met oog op het nieuwe coronavirus.
NU 28.02.2020 Turkije heeft vrijdagochtend (Nederlandse tijd) het bevel gegeven om de grenzen niet langer gesloten te houden. Daardoor kunnen Syrische vluchtelingen ongehinderd naar Europa komen. Persbureau Reuters meldt op basis van Turkse media dat mogelijk al honderden vluchtelingen op weg zijn naar de grens van Turkije met Griekenland en Bulgarije.
Onder hen zouden ook Iraniërs en Irakezen zijn. Online zijn ook beelden verschenen, maar deze zijn niet geverifieerd.
Het bevel, dat aan de politie, kustwacht en grensbewakers is gegeven, volgt op een luchtaanval in Idlib. Daarbij zijn in de nacht van donderdag op vrijdag 33 Turkse soldaten om het leven gekomen.
Europa sloot in 2016 een deal met Turkije. Afgesproken werd dat het land de grenzen beter zou bewaken en de vluchtelingen zou opvangen die Europa zouden proberen te bereiken. Sindsdien heeft president Recep Tayyip Erdogan meerdere keren gedreigd de grenzen te openen.
De laatste keer dat hij dit deed, dateert van oktober vorig jaar, toen Europa kritiek had op het Turkse offensief tegen de Koerden in Syrië. Het is dus ook niet bekend of het dreigement dit keer wordt waargemaakt.
MSN 28.02.2020 Turkije houdt Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet meer tegen. Dat heeft de Turkse regering bekendgemaakt. Het land verwacht een grote nieuwe stroom aan vluchtelingen uit Syrië, vanwege de gevechten in de regio Idlib.
Ongeveer een miljoen mensen zijn al op de vlucht voor het geweld. De meeste mensen zijn richting de Turkse grens getrokken. In Turkije zijn al veel Syrische vluchtelingen aanwezig, waardoor Ankara zegt dat het de vluchtelingenstroom niet meer aankan.
Telegraaf 28.02.2020 Zeker 33 Turkse militairen zijn omgekomen door een luchtaanval in de Syrische provincie Idlib. Dat zegt de gouverneur van de zuidelijke Turkse provincie Hatay, die grenst aan Syrië.
De aanval zou volgens Ankara zijn uitgevoerd door het Syrische regeringsleger of Rusland, dat militaire steun geeft aan het Syrische regime van Bashar al-Assad. Turkije reageerde vrijdag met artilleriebombardementen op stellingen van het Syrische regeringsleger, meldden overheidsfunctionarissen aan staatspersbureau Anadolu.
Bronnen zeggen dat de Turkse president Erdogan en zijn staf crisisberaad hebben gehouden vanwege de aanval. NAVO-topman Jens Stoltenberg veroordeelde vrijdag de aanval en belde met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu over de situatie in Idlib.
Het in Groot-Brittannië gevestigde Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat zich baseert op lokale bronnen, meldde eerder dat zeker 34 Turkse militairen zijn gedood in Idlib. Daar hebben opstandelingen die tegen Assad vechten na een burgeroorlog van negen jaar hun laatste bolwerk.
Enorme vluchtelingenstroom richting Turkije
Het leger van Assad rukt de laatste weken steeds verder op in Idlib. Dat offensief heeft geleid tot een enorme vluchtelingenstroom richting Turkije, dat al 3,5 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt. Zo’n 950.000 mensen zouden op de vlucht zijn voor het geweld.
De situatie escaleerde de afgelopen tijd steeds verder. Het Turkse leger bemant observatieposten in Idlib en is herhaaldelijk onder vuur genomen. Dat leidde tot vergeldingsacties tegen Syrische regeringstroepen.
President Erdogan maakte eerder op donderdag nog melding van drie gesneuvelde militairen. Hij heeft Syrië eerder gesommeerd troepen voor het eind van de maand terug te trekken en waarschuwde dat zijn land anders zal ingrijpen.
Rusland beschuldigt Turkije juist van het steun van „illegale gewapende groepen.”
NU 28.02.2020 Luchtaanvallen van het Syrische regeringsleger in de Syrische provincie Idlib hebben in de nacht van donderdag op vrijdag ten minste 33 Turkse militairen het leven gekost, meldt de gouverneur van de Turkse grensprovincie Hatay. Nog niet eerder kwamen op één dag zo veel Turkse soldaten om het leven in het gebied.
In het land woedt al negen jaar lang een burgeroorlog tussen rebellen en het Syrische regeringsleger van president Bashar Al Assad, dat met steun van Rusland en Iran momenteel probeert het laatste rebellenbolwerk te veroveren.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan stuurde sinds begin februari ruim vijfduizend militairen naar Idlib, om de Syrische rebellen te ondersteunen.
Turkije is al jarenlang bondgenoot van de rebellen in Syrië en heeft veel baat bij de aanwezigheid van de groepering in het land. Als de rebellen worden verdreven, is de oppositie uitgeschakeld en heeft de Syrische regering vrij spel. Turkije kan dan amper meer invloed uitoefenen op de koers in het buurland, terwijl het zelf 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen heeft opgevangen.
‘Syrisch regeringsleger moet zich dit weekend terugtrekken’
Bij gevechten zijn in totaal 54 Turkse militairen om het leven gekomen. Erdogan waarschuwde al meermaals dat “bij de volgende gewonde Turkse soldaat vergeldingsacties volgen”. Ook moet het Syrische regeringsleger zich dit weekend terugtrekken achter een bestandslijn die in samenwerking met Rusland en Iran in 2017 is gecreëerd. Gebeurt dat niet, dan treedt Turkije zelf op.
Na de luchtaanval trok het Turkse kabinet zich terug in een spoedzitting om zich te beraden op verdere acties. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, riep nadrukkelijk op tot de-escalatie in het gebied, terwijl de Verenigde Staten het geweld tegen Turkse soldaten veroordeelden.
Door het strijdgeweld zijn honderdduizenden Syriërs hun huis kwijtgeraakt. Zij zitten vast tussen het oprukkende Syrische leger en de rebellen, nabij de Turkse grens. Die is echter gesloten, omdat Erdogan niet meer Syrische vluchtelingen wil toelaten.
NOS 27.02.2020 Bij een bombardement van de Syrische luchtmacht in de provincie Idlib zijn 33 Turkse militairen omgekomen. Dat heeft de gouverneur van de Turkse grensprovincie Hatay gezegd. Volgens hem raakten 36 militairen gewond.
Niet bevestigde berichten spreken van een Russisch bombardement. Doden en gewonden zouden naar een ziekenhuis in de Turkse grensplaats Reyhanli zijn gebracht.
Het is het grootste aantal Turkse doden in Idlib op een dag. De situatie in Idlib was al uiterst gespannen. Dit weekend loopt het ultimatum af dat president Erdogan het Syrische leger heeft gesteld. Dat moet zich terugtrekken achter een bestandslijn die hij in 2017 met Rusland en Iran overeenkwam. Zo niet, dan zal Erdogan de door de Syriërs omsingelde Turkse observatiepunten in het gebied “hoe dan ook bevrijden”.
Turkije heeft de afgelopen weken duizenden militairen naar Idlib gestuurd om de opmars van het Syrische leger te stuiten. Door die opmars zitten honderdduizenden vluchtelingen klem tussen de oprukkende Syriërs en de Turkse grens. Turkije wil hen niet toelaten, omdat het al miljoenen Syrische vluchtelingen op zijn grondgebied heeft.
“Dit lijkt een ongekende escalatie in Idlib”, zegt correspondent Melvyn Ingleby. “Turkse media hebben het al over mogelijke wraakacties van het Turkse leger. Ze willen daarmee uitstralen dat er een hard antwoord komt op deze aanval.”
Een Turkse functionaris zei vanavond tegen persbureau Reuters dat Turkije Syrische vluchtelingen niet langer wil tegenhouden bij de grens. Officiële bevestiging daarvan is er niet. De berichten moeten volgens Ingleby gezien worden als een manier om de druk op Europa op te voeren.
“Als Turkije in Idlib in directe confrontatie komt met het Assad-regime, dan heeft Turkije steun nodig van de NAVO. Die steun is er nog niet concreet gekomen. Ankara wil een signaal afgeven: Turkije kan de situatie niet alleen aan en rekent op steun van Europa en de NAVO.”
Spoedzitting
Rusland en Iran zijn bondgenoten van de Syrische president Assad en vechten mee met het Syrische leger. Rusland beschuldigde Turkije vandaag van het negeren van afspraken over Syrië. Het Russische ministerie van Defensie verwijt Ankara daar “illegale gewapende groepen” te steunen met drones en artilleriebeschietingen.
Het Turkse kabinet is vanavond in spoedzitting bijeengekomen. Ook de Turkse oppositie heeft een spoedvergadering belegd.
Steun
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat het Turkije steunt. “We staan naast onze NAVO-bondgenoot Turkije en blijven roepen om een onmiddellijk einde van dit walgelijke offensief van het regime van Assad, Rusland en de door Iran gesteunde strijdkrachten”, zei een woordvoerder.
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres liet weten dat hij zich grote zorgen maakt over de escalatie. Hij herhaalde zijn oproep aan de partijen om tot een staakt-het-vuren te komen.
Oorlogsmisdaden
Eerder vandaag beschuldigde de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Maas Syrië en Rusland van oorlogsmisdaden. Volgens de Duitser doen de landen bij het offensief in Idlib veel te weinig om de burgerbevolking te sparen. “In plaats daarvan bombarderen ze burgerdoelen als ziekenhuizen en scholen”, zei Maas in de VN-Veiligheidsraad. “Maatregelen tegen terrorisme zijn geen vrijbrief voor het schenden van het humanitair recht.”
In Idlib zijn volgens VN-cijfers in de afgelopen maanden een miljoen mensen op de vlucht geslagen voor het geweld.
Elsevier 27.02.2020 Bijna een miljoen vluchtelingen verblijven in Syrië bij de Turkse grens. Gevlucht voor de strijd om het laatste rebellenbolwerk van het land: Idlib. Rond die stad vecht het Syrische leger met Russische steun tegen de laatste opstandige rebellen die hulp krijgen van het Turkse leger.
Waar gaat de strijd om?
Idlib is het laatste rebellenbolwerk in Syrië dat nog niet door de Syrische president Bashar al-Assad is ingenomen. De stad speelde een hoofdrol tijdens het begin van de opstand tegen de president, en kwam in 2011 kortstondig in handen van opstandelingen tot het Syrische leger de stad een jaar later weer innam.
Kaart
Bekijk hier een actuele kaart met gevechten en bomaanslagen in Syrie
In 2015 werd Idlib ingenomen door rebellengroepering Jabhat Al-Nusra dat toen nog deel uitmaakte van Al-Qa’ida. Later splitste Al-Nusra zich af en fuseerde met andere jihadisten tot Hayat Tahrir al-Sham.
Vijf jaar later is de stad opnieuw het toneel van een veroveringspoging door Assad. Begin februari kreeg het regeringsleger voor het eerst sinds 2012 weer de controle over de belangrijke snelweg M5, die loopt van de hoofdstad Damascus naar Aleppo. Daardoor werd Idlib afgesneden van omliggend rebellengebied en verdween voor burgers een belangrijke vluchtroute.
Syrische rebellen meldden donderdag dat zij weer een dorp bij de snelweg hebben ingenomen, maar tegelijk ontkende Rusland dat. De herovering van de snelweg is een symbool van Assads wederopstanding. De Syrische president heeft een groot deel van Syrië weer onder controle.
Rusland steunt Assad militair bij zijn herovering van gebied op rebellen. Turkije viel vorig jaar Noordoost-Syrië binnen om te voorkomen dat de Koerden, die veelal in dat gebied wonen, een eigen staat stichten. Dat is voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ook het motief om de rebellen in Idlib te steunen.
De Turkse president heeft duizenden manschappen naar de regio gestuurd om het Syrisch-Russische offensief te stoppen. Tot nu toe zijn daarbij negentien Turkse soldaten omgekomen.
Hoe groot is de vluchtelingenstroom uit Idlib?
Als laatste stad in handen van de rebellen is Idlib gegroeid van een provinciestad naar een bolwerk met zo’n drie miljoen inwoners. Bijna een miljoen op de vlucht geslagen Syriërs verblijven vlak bij de gesloten Turkse grens. Daar leven zij in erbarmelijke omstandigheden door het winterse weer. Volgens TheNew York Times vriezen er kinderen dood.
Eerder waarschuwden hulporganisaties voor een humanitaire ramp erger dan de hongersnood in Jemen en spraken van mogelijk ‘apocalyptische situaties’. Turkije, dat al 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt, zegt dat het geen nieuwe vluchtelingen aan kan.
Hoe reageert de Europese Unie?
Met een brandbrief riepen veertien EU-landen woensdag op tot een staakt-het-vuren. Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, ondertekende de brief, die is gepubliceerd in dagblad Trouw.
Blok schreef: ‘Als gevolg van niet aflatende luchtaanvallen en het droppen van vatenbommen zijn in een paar weken tijd bijna een miljoen Syriërs weer op de vlucht geslagen. Hulpinstanties zijn overweldigd. Honderdduizenden mensen – veelal kinderen – zoeken wanhopig toevlucht in geïmproviseerde kampen en staan bloot aan vrieskou, honger en epidemieën.’
De brief lijkt weinig effect te hebben. Woensdag zei de Turkse president Erdogan dat hij zijn geduld verliest met het Syrische regime en zijn Russische bondgenoot. Volgens Erdogan wil Rusland de ernst van de humanitaire crisis in Idlib niet inzien. Hij waarschuwt dat hij na eind februari alles zal doen om de Turkse observatieposten in Noordoost Syrië weer in handen te krijgen.
Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
AD 10.02.2020
Waar draait het om?
Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt.
Telegraaf 12.02.2020
De vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land?
Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië,Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag 10.02.2020 beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Telegraaf 11.02.2020
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
AD 17.02.2020
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Telegraaf 11.02.2020
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
AD 01.04.2020
AD 01.04.2020
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholenkinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij dan ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Telegraaf 22.02.2020
Telegraaf 22.02.2020
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
AD 14.02.2020
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
Telegraaf 14.02.2020
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Telegraaf 19.02.2020
Wet
De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Verhoordagen
Maandag 10.02.2020, woensdag 12.02.2020 en donderdag 13.02.2020 waren de eerste verhoordagen.
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag 13.02.2020 duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Telegraaf 30.05.2020
Edgar Mulder PVV trekt zich terug uit de ondervragingscommissie
PVV-Kamerlid Edgar Mulder stapt uit de parlementaire ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt. Hij wil geen verantwoordelijkheid nemen voor het rapport, dat volgende maand verschijnt.
De commissie heeft begin dit jaar negentien mensen ondervraagd. De commissie onder leiding van CDA’er Rog wilde erachter komen of Nederlandse moskeeën beïnvloed worden door “onvrije landen” en of de overheid moet ingrijpen.
Dreigementen
De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof. De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Vanaf maandag 17.02.2020 staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
AD 18.02.2020
Vandaag 17.02.2020 gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis.
Telegraaf 18.02.2020
Oud-burgemeester Krikke van Den Haag werd ook verhoord.
Woensdag 19.02.2020 staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Het is dus de vraag of het deze week vanaf 17.02.2020 beter gaat. Donderdag 20.02.2020 komt de moskeeketen Diyanet van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politiekeinvloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
De commissie, die uit negen Kamerleden bestaat, heeft de ondervraging grofweg opgesplitst in twee onderdelen. De commissie heeft tijdens een persconferentie op donderdag 6 februari 2020 bekend gemaakt wie zij heeft opgeroepen voor verhoor en wanneer. Dit is het verhoorschema. Updates kunt u regelmatig vinden op de commissiepagina van deze site.
De Laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Telegraaf 20.02.2020
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Telegraaf 20.02.2020
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
AD 20.02.2020
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
AD 21.02.2020
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Telegraaf 20.02.2020
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
NOS 29.05.2020 PVV-Kamerlid Edgar Mulder stapt uit de parlementaire ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt. Hij wil geen verantwoordelijkheid nemen voor het rapport, dat volgende maand verschijnt.
De commissie heeft begin dit jaar negentien mensen ondervraagd. De commissie onder leiding van CDA’er Rog wil erachter komen of Nederlandse moskeeën beïnvloed worden door “onvrije landen” en of de overheid moet ingrijpen.
Het is de bedoeling dat de commissie eind volgende maand met haar eindrapport komt, maar volgens Mulder wordt het zo slecht dat hij geen andere optie ziet dan uit de commissie te stappen.
Teken van zwakte
“Terwijl heel Nederland tijdens de verhoren heeft kunnen zien dat moskeeën rechtstreeks aangestuurd worden uit islamitische landen weigert de commissie hierover een oordeel te geven”, zegt Mulder.
Volgens hem is het een teken van zwakte dat de commissie “geen conclusies wil verbinden aan de schokkende openbare verhoren, maar uiteindelijk slechts komt met een rapport dat bestaat uit gespreksverslagen”.
“Wat bijvoorbeeld niet in het rapport komt, is dat in Utrecht bij kleine kinderen ieder weekend 14 uur lang de islam erin wordt geramd op basis van schoolmateriaal uit Saudi-Arabië en dat wij daar niet de conclusie aan verbinden dat dat in Nederland moet worden verboden”, zegt het PVV-Kamerlid. Volgens Mulder zijn binnen de commissie veel discussies gevoerd en kan zijn opstappen voor de overige leden geen verrassing zijn.
PVV’er Mulder: rapport van ondervragingscommissie te slecht
Reactie Rog
Voorzitter Rog zegt het in een reactie te betreuren dat de commissie het onderzoek niet gezamenlijk kan afronden. “De commissie heeft de opdracht van de Kamer gekregen onderzoek te doen naar beïnvloeding uit onvrije landen en de bevindingen van dit onderzoek aan te bieden. Aan deze opdracht heeft de voltallige commissie zich gecommitteerd.”
Rog benadrukt dat Mulder zich ruim een jaar lang heeft ingezet voor de commissie en zegt verder dat het politieke debat hierover wordt gevoerd na de overhandiging van het eindverslag aan de Kamer.
Telegraaf 29.05.2020 Uit grote onvrede over het resultaat stapt de PVV uit de ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen in kaart moet brengen.
Volgens PVV-Kamerlid Edgar Mulder dreigt het een flop te worden. „Het rapport dat eind juni gepresenteerd wordt is zo slecht dat ik er geen verantwoordelijkheid voor wil en kan dragen”, zegt hij. „Dit is geen makkelijke stap maar ik zie helaas geen andere optie.”
De verhoren kregen veel aandacht toen het verhoor van bestuursvoorzitter Salam van de Utrechtse alFitrah moskee uitliep op een ruzie met de Tweede Kamerleden die hem bevroegen. De getuige wenste niet onderbroken te worden en beschuldigde de Tweede Kamer ervan mee te doen met het demoniseren van moslims.
De PVV laat in een persverklaring weten dat heel Nederland heeft kunnen zien dat moskeeën rechtstreeks worden aangstuurd vanuit islamitische landen. „De commissie weigert hierover een oordeel te geven. Het is een teken van zwakte dat de commissie geen conclusies wil verbinden aan de schokkende openbare verhoren.”
Den HaagFM 06.04.2020 Het verslag van de parlementaire ondervragingscommissie naar ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen laat nog even op zich wachten. De commissie zou het eindverslageigenlijk eind april 2020aan de Kamer aanbieden.
Door de coronamaatregelen kunnen er geen vergaderingen plaatsvinden om zo het verslag af te ronden. Ook wacht de commissie nog op documenten van een aantal organisaties en stichtingen.
De Kamercommissie doet onderzoek naar ongewenste geldstromen vanuit het buitenland naar Nederlandse moskeeën. Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
De commissie wil het verslag uiterlijk voor het zomerreces aan de Kamer aanbieden.
NU 24.03.2020 Het gerechtshof in Den Haag heeft dinsdag bepaald dat de alFitrah-moskee en stichtingen daaromheen financiële documenten moeten verstrekken aan de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. Deze doet onderzoek naar de financiering van verschillende moskeeën in Nederland.
De beslissing in hoger beroep is gelijk aan die van de rechtbank in januari van dit jaar, met het verschil dat er alleen documenten verstrekt hoeven te worden over personen of gelden uit zogenoemde onvrije landen.
De parlementaire ondervragingscommissie doet onderzoek naar mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Het bestuur van de alFitrah-moskee in Utrecht weigerde financiële stukken vrij te geven en zei niet aan de vorderingen te kunnen voldoen, omdat zij veel documenten niet meer hebben nadat hun administratie in 2016 in beslag werd genomen.
3,5 jaar geleden viel de FIOD binnen in het pand van de moskee, omdat de belastingdienst vermoedde dat de organisatie geld witwaste en terrorisme financierde.
Het gerechtshof is van oordeel dat dit geen reden is om niet aan het onderzoek mee te werken. “Wanneer de stichtingen bepaalde documenten niet meer hebben, kunnen zij dat concreet aan de commissie laten weten en zo veel mogelijk informatie geven zonder documenten”, aldus het hof Den Haag.
NOS 24.03.2020 De AlFitrah-moskee in Utrecht moet meewerken aan het onderzoek van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse financiering. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald. Het hoger beroep was aangespannen door de moskee-stichting.
AlFitrah moet nu alsnog overzichten geven van bankrekeningen, donaties en mensen die kwamen preken of lesgeven uit landen als Koeweit en Saudi-Arabië. De stichting krijgt hier twee weken de tijd voor. Volgt de stichting de uitspraak niet op, dan bedraagt de dwangsom duizend euro per week, per gelieerde stichting, voor elk informatieonderdeel dat niet wordt gegeven.
De rechter geeft alFitrah op een punt gelijk. De onderzoeksvraag van de parlementaire commissie, “ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen” is te ruim. De stichtingen hoeven geen informatie te verstrekken over personen of financiële transacties die alleen afkomstig zijn uit vrije landen, zoals Nederland.
Poppenkast
Imam Salam van de alFitrah-moskee is tegen het Kameronderzoek maar verscheen wel bij zijn verhoor door de commissie. Dat liep uit op een ruzieachtige situatie die weinig informatie opleverde. Salam noemde het verhoor een schijnvertoning en een poppenkast.
AD 10.03.2020 De mini-enquête in Tweede Kamer over buitenlandse geldstromen naar Nederlandse moskeeën heeft aangetoond dat het tijd is imams hier op te leiden die passen bij onze rechtsstaat, stelt Yasemin Cegerek (PvdA), wethouder in Heerde.
Met de migratiegolf in de jaren 60 en 70 hebben zich in Nederland veel moslims gevestigd. Op kousenvoeten kwam de islam het land binnen. Mensen hielden gebedsdiensten in provisorische ruimten, in achterafzaaltjes of een verlaten kantoor.
Later werden dat imposante gebedshuizen. En in veel gevallen was daar niks mis mee. Maar soms ook wel. Want uiterst orthodoxe stromingen binnen de islam zagen kans om invloed te kopen.
Door dure gebedshuizen in Nederland te financieren met als doel radicale imams uit bijvoorbeeld de Golfstaten te laten prediken. De mini-enquête van de Tweede Kamer over de ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën laat zien hoe dat soms gaat.
Terecht waarschuwt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch voor een nieuwe generatie salafisten
Zo vestigde behalve de gematigde islam ook de radicale islam zich. Via internet, bijeenkomsten in huiskamers en in de omgeving van moskeeën worden jongeren geronseld.
Terecht waarschuwen de Arnhemse burgemeester Marcouch en de AIVD voor een nieuwe generatie salafisten die de regels van de Nederlandse rechtsstaat verwerpt. Er is nog een probleem: de lange arm van Ankara. Hoogleraar Erik-Jan Zürcher constateert dat via Diyanet de Turkse staat controle houdt op wat er gebeurt in Turkse moskeeën.
Hier gaat het niet om salafisme, maar om een buitenlandse mogendheid die migranten en hun nakomelingen – die Turkije ten onrechte nog beschouwt als onderdanen – politiek probeert te sturen en te beïnvloeden. Diyanet is in 1924 door Atatürk opgericht om islam te moderniseren. Nu lijkt er een omgekeerde beweging gaande.
De opkomst van de radicale islam en de lange arm van Ankara zijn twee verschillende problemen. Maar hebben dezelfde oplossing: imams uit het buitenland weren. De Franse president Macron kondigde onlangs aan dat hij deze imams niet meer in zijn land aan het werk wil zien.
Dat verdient navolging. Er moet ons alles aan gelegen zijn om hier voorgangers op te leiden die de leer van de islam nastreven die past bij een democratische rechtsstaat. Geen radicale variant.
Veel mensen denken dat moslims alleen maar radicaliseren, maar de tegengestelde ontwikkeling, liberalisering, is óók gaande en even belangrijk. Moslimfeminisme, ontkerkelijking, gemengde huwelijken, bekering en de positie van de LHBTI-gemeenschap; het speelt er ook allemaal. Als je hiermee te maken hebt, dan lijkt het me een eenzame worsteling. En juist die ontwikkeling moeten we steunen.
Dat kan door duidelijke en transparante regels voor de financiering van moskeeën. Door te komen met een verbod op salafistische organisaties, die regels van de democratische rechtsstaat verwerpen en waar wordt aangezet tot geweld en martelaarschap.
En door de Fransen te volgen: zelf imams opleiden en buitenlandse imams weren. Met die maatregelen steunen we gematigde krachten en bestrijden we radicalisering.
Yasemin Cegerek (PvdA) is wethouder in Heerde.
Vanaf Yahya Bouyafa’s mail- en Facebook-account werd steun betuigd aan terreurorganisatie Hamas.
Telegraaf 03.03.2020 De voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën in Nederland (RMMN) treedt terug na berichtgeving in De Telegraaf. Zowel vanaf het e-mailadres van voorzitter Yahia Bouyafa als vanaf zijn Facebook-account bleken antisemitische berichten te zijn verstuurd met een steunbetuiging aan terreurgroep Hamas.
Joodse organisaties waren woedend en eisten opheldering van de voorzitter van de RMMN. De vicevoorzitter van die organisatie hield twee weken geleden in de Tweede Kamer juist een gloedvol betoog tégen extremisme bij moslims.
Die week dook ook een e-mailbericht op uit 2014, waarin voorzitter Bouyafa stelt dat Hitler een Jood was en Hamas een legitieme verzetsgroep die steeds sterker wordt. Ook schreef hij dat alle Joden zullen worden verdreven uit Israël. De RMMN stelde aanvankelijk dat de e-mail ’niet authentiek was’, maar toen dook een Facebook-bericht op uit 2015 waarin Bouyafa ook stelde dat Hitler een Jood was.
Antisemitische complottheorie
Joodse organisaties noemden dat een kwaadaardige, antisemitische complottheorie. „Die drukt de gedachte uit dat Joden de Holocaust zelf hebben veroorzaakt om de oprichting van Israël te bewerkstelligen”, stelde Aron Vrieler van het CIDI. „Puur antisemitisme, en bovendien een regelrechte aanval op onze herinnering aan de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog.”
Vicevoorzitter Saïd Bouharrou is twee weken geleden een onderzoek begonnen naar de herkomst van de antisemitische berichten. Dat heeft voor zover bekend nog geen resultaten opgeleverd.
Alle vertrouwen in de uitkomst
Yahia Bouyafa reageerde twee weken lang niet op een verzoek tot toelichting. Maandag liet hij weten dat de berichten niet van hem zijn en dat hij ze verafschuwt. „Maar omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter zodat het onderzoek in alle rust en transparantie kan worden uitgevoerd. Ik heb alle vertrouwen in de uitkomst daarvan.”
“Omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter”
Vicevoorzitter Bouharrou zei dat hij gruwde van de teksten. „Bizar, dit staat mijlenver van alles wat wij doen. De Raad neemt hier afstand van en ik distantieer me van elke komma. De Joodse gemeenschap dragen wij een warm hart toe. Ik wil niets weten van dit soort flauwekul.”
Bouyafa gold jaren als invloedrijk bestuurder in islamitisch Nederland, maar hij treedt zelden in de schijnwerpers. Hij bestuurde allerlei landelijke moslimclubs, waaronder de Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION). Die club geldt als zusterorganisatie van de fundamentalistische Moslim Broederschap. Bouyafa ontkende dat hij betrokken was bij de broederschap.
NU 21.02.2020 Worden Nederlandse moskeeën door buitenlandse financiers onder druk gezet om orthodoxe boodschappen te verspreiden en radicale predikers uit te nodigen? Op die vraag hoopte de parlementaire ondervragingscommissie de afgelopen twee weken antwoord op te krijgen. Is dat gelukt?
Waarom onderzoekt de Kamer mogelijke ongewenste beïnvloeding van moskeeën?
De commissie wil inzicht krijgen in de mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Aanleiding voor de ondervraging zijn berichten van NRC en Nieuwsuur waaruit bleek dat het ministerie van Buitenlandse Zaken over een lijst beschikt van moskeeën die geld hebben aangevraagd bij buitenlandse geldschieters. De lijst is geheim gehouden, terwijl de Kamer al jarenlang om inzicht vraagt.
Parlementaire ondervraging, wat is dat?
De parlementaire ondervraging is een iets lichtere versie van de parlementaire enquête. Het wordt ook wel de flits enquête genoemd. Dat betekent dat de voorbereiding minder intensief is, en het onderzoek van kortere duur. Wel zijn getuigen verplicht te verschijnen en worden zij onder ede verhoord.
Wat zijn we nu te weten gekomen?
De commissie sprak onder meer met AIVD-baas Dick Schoof, de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen en vertegenwoordigers van de Haagse as-Soennah-moskee en de Utrechtse stichting alFitrah.
Inlichtingenchef Schoof waarschuwde voor een nieuwe generatie salafisten, orthodoxe moslims, die hun visie op de islam in moskeeën en islamitische instellingen doordrukken. Vicevoorzitter van Raad van Marokkaanse Moskeeën Said Bouharrou beaamde dat. Volgens hem gaat het om ongeveer twintig moskeeën waar de strenge leer de overhand heeft gekregen. Volgens Bouharrou dringt een kleine groep moslims de orthodoxe interpretatie op bij andere moskeegangers.
Hajer Harzi, oud-penningmeester van de Geleense Al Houda-moskee vertelde de commissie hoe radicale moslims de moskee overnamen. Na het verhoor ontving zij naar eigen zeggen bedreigingen.
Er zijn duidelijk zorgen over de invloed van de salafistische leer op sommige moskeeën. Volgens Schoof mag de invloed van de orthodoxe stroming niet onderschat worden: ze spreken goed Nederlands, kennen hun weg op sociale media en willen een parallelle samenleving optuigen waar de salafistische leer naast de Nederlandse rechtstaat komt te staan. Hoe groot deze nieuwe generatie is, is volgens Schoof niet te zeggen.
Waarom is er zoveel te doen rond salafisme?
Is de commissie erachter gekomen of er sprake is van ongewenste beïnvloeding?
Ondanks alle aanwijzingen dat het salafisme voet aan de grond krijgt in Nederland, is niet bewezen dat Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije invloed zouden inkopen om moskeeën tot een orthodoxe koers te dwingen.
Aanwijzingen zijn er wel, maar die kunnen niet hard gemaakt worden. Moskeeën as-Soennah en alFitrah erkennen geld te hebben ontvangen uit de Golf, maar bestrijden met klem dat de geldschieters zich bemoeien met de koers van de moskee.
Wettelijk gezien is financiering vanuit het buitenland ook niet verboden en de politiek wil zelf ook niet aan een verbod. Een exclusief verbod op buitenlandse financiering van moskeeën kan niet, omdat dit in strijd is met de vrijheid van godsdienst.
Bovendien zou het verbod voor alle religieuze instellingen moeten gelden, en dat willen de christelijke partijen niet. In het regeerakkoord is afgesproken om geldstromen vanuit onvrije landen zoveel mogelijk te beperken. Drie jaar later onderzoekt het kabinet nog steeds of dat juridisch wel haalbaar is.
Tot nieuwe inzichten lijkt de commissie niet gekomen te zijn. De commissie heeft geen stukken bij het ministerie van Buitenlandse Zaken opgevraagd.
Wel zijn er stukken opgevraagd bij de moskeeën, maar ook daar kwam geen hard bewijs uit naar voren. De stukken van alFitrah ontbraken, omdat de stichting die niet wil vrijgeven. De commissie heeft geprobeerd de documenten via de rechter te krijgen, maar het hoger beroep diende pas op vrijdag, een dag na het laatste verhoor.
De commissie komt naar verwachting eind april met een eindverslag.
NOS 21.02.2020 Het kabinet wil geldstromen uit “onvrije landen” naar moskeeën, religieuze en maatschappelijke organisaties verbieden. Ook wil het kabinet dat deze organisaties verplicht worden grote donaties van buiten de Europese Unie openbaar te maken.
In een brief aan de Tweede Kamer omschrijft het kabinet wat wordt bedoeld met onvrije landen: “Het betreft landen waar normen gelden die haaks staan op de kernwaarden van onze democratische rechtsstaat. Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen, en niet, of slechts in beperkte mate, voldoen aan de normen van rechtsstatelijkheid.”
Omdat de twee maatregelen juridisch erg ingewikkeld zijn, wordt eerst advies gevraagd aan de Raad van State. Het verbod op geldstromen mag niet in strijd zijn met “grondwettelijke en Europees-rechtelijke vrijheden”. Voor de verplichte transparantie van donaties is al een wetsvoorstel in de maak.
Parlementair onderzoek
Gisteren was de laatste verhoordag van het parlementaire onderzoek naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Het ging daarbij vooral over geldstromen van miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië naar Nederlandse salafistische en ultra-orthodoxe moskeeën.
Directeur van de AIVD Schoof zei in zijn verhoor dat financiering vanuit de Golfstaten op zichzelf geen probleem hoeft te zijn, maar wel als daarmee salafistische ‘aanjagers’ worden gesteund. De politieke stroming van het salafisme wil zich volgens de AIVD bemoeien met de politiek in Nederland.
Verschillende organisaties, zoals het Contactorgaan Moslims en Overheid en de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, hebben tegen de commissie gezegd een convenant te willen sluiten over openheid over donaties. Maar volgens die instanties willen nog niet genoeg organisaties meewerken.
Telegraaf 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Het feit dat Koolmees tweeënhalf jaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
MSN 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Grote moeite
Het feit dat Koolmees twee-en-een-halfjaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de inspectie Jeugdzorg op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
NOS 20.02.2020 De laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
Telegraaf 20.02.2020 Tegen beïnvloeding van Turkse Nederlanders vanuit Ankara is niet meer te doen. Volgens hoogleraar Erik-Jan Zürcher heeft de Turkse gemeenschap ook behoefte aan bemoeienis uit het moederland.
„Beïnvloeding vanuit Turkije in Europa is er zeker”, zei de hoogleraar Turkse talen en culturen op de laatste dag van de parlementaire verhoren over ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Donderdag stond de beïnvloeding vanuit Turkije centraal. Zürcher schetste een beeld van sterke wisselwerking tussen de Turkse regering en de gemeenschappen binnen Nederland en andere Europese landen.
De hoogleraar stipt aan dat de Turkse bemoeienis in Europa een behoefte vervult. „De Turken in Europa voelen de ’successen’ die Erdogan heeft geboekt ook echt als iets waardoor zij zelf steviger in hun schoenen staan.”
Erik-Jan Zurcher, hoogleraar Turkse talen en culturen aan de universiteit van Leiden, tijdens de de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie over moskeeën en islamitische organisaties. Ⓒ ANP
Aan die Turkse beïnvloeding valt volgens Zürcher weinig te doen. Volgens hem zijn de instrumenten die nodig zijn om in te grijpen er al. „Anders dan goed monitoren wat er gebeurt en bestaande wetgeving handhaven, is er niet veel meer wat je kan doen.”
Diyanet-moskeeën
De commissie wilde in het tweede verhoor van Murat Türkmen, secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland, weten of via de zogeheten Diyanet-moskeeën ook politieke invloed op Turkse Nederlanders wordt uitgeoefend. Die stipte in zijn openingsstatement al aan dat zijn organisatie alleen een religieus doel heeft.
Maar de commissie confronteerde hem met allerlei incidenten die op heel andere doelen wezen. Zo was er een imam die een jihadpreek gaf in Hoorn. Een gratis busreis naar Almelo om te protesteren tegen de onthulling van een monument voor de Armeense genocide, waarvoor geïnteresseerden zich bij Diyanet konden aanmelden. Of de voormalige ISN-voorzitter Yusuf Acar die een lijst van Gülenisten in Nederland doorspeelde aan Ankara.
Ottomaanse marsmuziek
Volgens Türkmen waren het ’incidenten’. Hij zei vaak dat hij niet veel van de zaken af wist, omdat het voor zijn benoeming in het ISN-bestuur gebeurd was. Dat er bij het protest in Almelo Ottomaanse marsmuziek werd gespeeld, dat had volgens Türkmen ’misschien niet mogen gebeuren’. Dat een Gülenist die op de doorgespeelde lijst stond aan de commissie had verklaard dat hij vreesde voor zijn familie in Turkije, vond Türkmen ’wel vervelend’.
De verhoren van Zürcher en Türkmen waren de laatste in een reeks van de afgelopen twee weken. De commissie, onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog gaat nu aan de slag met alle informatie. In de loop van april hoopt hij de bevindingen te kunnen presenteren. Maar het kan zijn dat de commissie besluit extra verhoren af te nemen.
Imam Suhayb Salam
Rog reageerde nog kort op de vraag of zijn commissie onderzoek doet naar meineed door imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee. Hij schoffeerde woensdag de Kamer tijdens een onheilspellend verhoor en weigerde, ook al stond hij onder ede, op sommige vragen antwoord te geven.
„We gaan de schriftelijke informatie naast de verklaringen onder ede leggen”, zei Rog over het mogelijke meineed. „Dat gaan we heel zorgvuldig wegen.”
NOS 20.02.2020 De 148 Turkse moskeeën van Islamitische Stichting Nederland (ISN) bedrijven geen politiek en geven geen politieke boodschappen door namens de regering-Erdogan, zegt secretaris Türkmen. Hij werd verhoord op de laatste verhoordag van de Tweede Kamer-commissie die onderzoek doet naar beïnvloeding van moskeeën.
Aan Türkmen had de commissie geen vragen over salafisme of geldstromen uit Qatar of Koeweit, maar over nationalistische invloed van de Turkse regering via de stichting ISN, ook bekend als Hollanda Diyanet Vakfi.
Alle imams zijn in Turkije opgeleid en worden betaald door de Turkse overheid. Ook moeten zij verantwoording afleggen aan de Turkse attaché in Rotterdam en komen zij regelmatig bij elkaar om over preken te praten. Maar politieke instructies krijgen zij niet, denkt Türkmen. “Het gaat bijvoorbeeld over orgaandonatie, roken en alcohol, trouwstoeten die zich moeten gedragen of andere maatschappelijke ontwikkelingen.”
Na de coup
Türkmen verzekerde de commissie dat de acties van oud-bestuurder Acar fout waren en niet meer voorkomen. Acar verzamelde vlak na de couppoging in Turkije namen van Nederlandse Gülen-aanhangers en gaf die door aan de Turkse regering.
“Dat is spionage”, zei Türkmen. “We leven hier in Nederland, dat had nooit mogen gebeuren.” Acar was zowel diplomaat als bestuurder van de moskee-organisatie. Dat kan nu niet meer, zei Türkmen tegen de Kamercommissie. Volgens hem is ISN een Nederlandse organisatie, die alleen maar gebruikmaakt van de diensten van het Turkse ministerie van godsdienstzaken.
De commissie van de Tweede Kamer zei regelmatig dat er al een uitgebreid vooronderzoek was geweest. Of de commissie ook de conclusie trekt dat er van nationalistische of politieke beïnvloeding geen sprake is moet in het eindrapport blijken.
AD 20.02.2020 De Turkse gemeenschap in Nederland staat dagelijks bloot aan propaganda waarin het Westen de vijand is. Die boodschap had de hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher vanmorgen in zijn verhoor in de mini-enquête naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
De boodschap is: je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is, Erik-Jan Zürcher , Universiteit Leiden.
,,De boodschap is: je leeft in een vijandig land. Je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is,’’ vatte Zürcher het samen. Zo’n 70 procent van de Turkse gemeenschap in Nederland is daar volgens hem vatbaar voor.
Volgens hem gaat de beïnvloeding niet via de Turkse moskeeën in Nederland, hoewel het overgrote deel is aangesloten bij de Turkse overheidsorganisatie Diyanet, dat imams en de vrijdagpreken aanlevert. Daarmee zijn in feite Turkse ambtenaren hier actief, beaamde Zürcher.
Diyanet valt rechtstreeks onder president Erdogan en voegt zich naar de wensen van de Turkse regering. Maar, stelde Zürcher, de organisatie verspreidt niet stelselmatig een anti-Europese of anti-Nederlandse boodschap. Diyanet focust op religieuze boodschappen en die zijn doorgaans gematigd van toon. ,,Radicalisering is geen issue bij Diyanet.’’
Propaganda
De antiwesterse propaganda verspreidt Turkije via sociale media en tv en kranten, die bijna allemaal het standpunt van de regering-Erdogan uitdragen. Sinds 2010 bestaat daarnaast het ‘Presidium voor Turken in het Buitenland en Verwante Gemeenschappen’, dat vooral via uitwisselingsprogramma’s en beurzen de band met de Turkse diaspora van 6,5 miljoen mensen te versterken.
Dat een groot deel van de Turkse Nederlanders open staat voor Ankara’s propaganda, komt omdat zij met Erdogan het gevoel hebben dat moslims niet welkom zijn in het Westen. ‘Dat maakt het probleem niet kleiner maar groter,’ schrijft Zürcher in een notitie ten behoeve van zijn verhoor.
Verbieden
Zürcher staat afwijzend tegen het verbieden van Diyanetin Nederland, waardoor de Turkse imams zouden moeten vertrekken. ,,Het probleem is: waar vervang je de mensen dan door?’’ Hij denkt dat er geen draagvlak is in de Turks-Nederlandse gemeenschap voor Nederlandse imams, nog los van het feit dat een Nederlandse imamopleiding nog steeds niet goed van de grond is gekomen.
Hij acht het effectiever wanneer Nederland in Europees verband de beïnvloeding van eigen onderdanen aan de kaak stelt.
‘Lange arm’
Het doorspelen van namen van Nederlandse sympathisanten van Fethullah Gülen, de grootste tegenstander van de Turkse president, aan Turkije had nooit mogen gebeuren. Dat zei Murat Türkmen, secretaris van de Turkse overheidsinstantie Diyanet, vanmiddag in een ander verhoor. Die organisatie, waar ook veel Nederlandse moskeeën aan zijn verbonden, wordt regelmatig ‘de lange arm van Turkije’ genoemd.
Het Turkse staatspersbureau Anadolu publiceerde in 2016 een lijst met Nederlandse organisaties die de omstreden prediker Gülen zouden steunen. De Turkse regering beschuldigt Gülen ervan achter de mislukte staatsgreep van 2016 te zitten. Sindsdien vervolgt president Erdogan de Gülenisten, aanhangers van de predikant. Türkmen benadrukt dat de schuldige oud-voorzitter deze lijst verspreidde op persoonlijke titel, niet uit naam van de stichting.
Diyanet wordt vaak verweten een verlengstuk van de regering in Ankara te zijn, die invloed uitoefent op Turkse Nederlanders. Türkmen werd hierover gehoord in een onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën.
Of een Turkse imam in Nederland wat hem betreft loyaal zou moet zijn aan Nederland of Turkije, wilde Türkmen niet zeggen. Wel zegt hij dat ‘het gewoon niet kan’ als de Turkse overheid aan een imam vraagt om namen door te geven.
De verhoren van de Tweede Kamer zijn vandaag afgesloten. De onderzoekscommissie verwacht eind april de resultaten aan de Kamervoorzitter aan te bieden.
Telegraaf 20.02.2020 De secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland (Hollanda Diyanet Vakfi), de koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën, wordt donderdag door de Tweede Kamer gehoord. Hiermee worden de twee weken durende verhoren over buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën afgesloten.
Eind 2016 kwam deze stichting in het nieuws omdat de voorzitter ervan werd beschuldigd informatie te hebben doorgespeeld aan Turkije. Hij zou namen van zogenoemde Gülenisten hebben doorgespeeld aan Ankara. De Turkse regering ziet aanhangers van de Turkse geleerde Fethullah Gülen als terroristen.
Ook hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher neemt op de laatste dag plaats bij de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer.
Eerder deze week werden een voormalige bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee uit Den Haag en de bestuursvoorzitter van de Utrechtse alFitrah-moskee al gehoord.
Eind april 2020 publiceert de onderzoekscommissie de uitkomst van het onderzoek.
RTL 20.02.2020 Heeft imam Suhayb Salam gisteren gelogen terwijl hij onder ede stond? De Kamercommissie die hem ondervroeg over ongewenste financiering van moskeeën, onderzoekt of er sprake is geweest van meineed. Als dat zo is, is dat een enorm pittig misdrijf, zegt hoogleraar Henny Sackers.
De verhoren voor de parlementaire onderzoekscommissie gebeuren allemaal onder ede: alle mensen die gehoord worden, moeten voorafgaand aan het verhoor verklaren dat ze de waarheid spreken.
Niet de waarheid
Over één zaak kan alvast vastgesteld worden dat imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee in ieder geval niet de waarheid sprak. Hij zei onder ede tegen de commissie dat hij de financiële stukken van de moskee, die de fiscale opsporingsdienst FIOD eerder in beslag had genomen, niet heeft teruggekregen.
Maar in een eerder stuk van de rechtbank (van 17 januari), zit een bijlage waarin de stichting aangeeft de stukken in januari 2017 terug te hebben gekregen.
Salam zei onder ede dat hij de stukken van de moskee niet heeft teruggekregen.
Voor het onderzoek naar meineed vergelijkt de Kamercommissie informatie uit het vooronderzoek met wat Salam heeft gezegd heeft op het verhoor.
Hoogleraar: ‘Pittig misdrijf’
Als daaruit blijkt dat de imam inderdaad meineed heeft gepleegd, is dat volgens hoogleraar sanctierecht Henny Sackers een ‘schoffering van de rechtsstaat’. Daarom zijn de sancties niet mals. “Als je meineed hebt gepleegd kun je een maximale gevangenisstraf van zes jaar krijgen en een geldboete van maximaal 20.000 euro. Afhankelijk van de ernst van de valse verklaringen.”
Heb je als getuige of deskundige gelogen tijdens een strafzaak en heeft dit gevolgen gehad voor de verdachte? Dan kan volgens de hoogleraar die celstraf zelfs oplopen tot negen jaar en een maximale geldboete van ongeveer 76.000 euro.
Sackers: “Het komt ook voor dat je in bepaalde situaties je beroep niet meer mag uitvoeren en je hebt bovendien een zwaar strafblad.”
NOS 19.02.2020 In de verhoorzaal in de Tweede Kamer is onenigheid ontstaan tussen de parlementaire onderzoekscommissie en bestuurder en imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht. Het verhoor is inmiddels afgerond. “Schijnvertoning. Poppenkast”, waren de laatste woorden van Salam.
De commissie wilde weten hoe Salam de financiën van de moskee en de koranscholen heeft geregeld. In een vragensessie hierover gaf de commissie aan dat een bepaald antwoord van Salam voldoende was. De commissie stelde een volgende vraag, maar Salam bleef doorpraten.
Salam stelde enkele malen dat hij gaat over hoe hij antwoord wil geven, en niet de commissie. Die heeft veel vragen en wil een bepaalde snelheid en volgorde van onderwerpen aanhouden. Commissievoorzitter Rog greep in: “Wij bepalen hier de orde. Als het zo gaat, moet ik dit verhoor afbreken en dat wil ik niet.”
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Regelmatig herhaalde zich de situatie dat de commissie een vraag stelde en Salam daar doorheen bleef praten. Hij zei: “U gaat hier niet de hogere over mij spelen.” Voorzitter Rog schakelde op een gegeven moment de microfoon van Salam uit. Die reageerde boos en zei dat de commissie hem de mond wilde snoeren. Uiteindelijk ging het verhoor toch verder.
Salam wilde geen antwoord geven op de vraag of er in zijn moskee islamitische huwelijken worden gesloten zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk. Salam antwoordde dat het aan een vader is om zijn dochter weg te geven. Commissievoorzitter Rog vindt dit geen antwoord op de vraag en beraadt zich op volgende stappen.
De commissie stelde hem ook vragen over het vieren van kinderverjaardagen, of Salam zegt dat gelovigen niet naar ‘ongelovige’ psychologen mogen, en andere vermeende uitspraken en theologische voorschriften. Daar gaf hij ook geen rechtstreeks antwoord op maar zegt dat de stichting zelf zorgt voor gelovigen die in nood zijn.
De bestuursvoorzitter van alFitrah heeft volgens zijn islamitische principes bezwaar tegen de commissie en het onderzoek. De Kamer spande eerder een rechtszaak aan tegen de stichting alFitrah omdat deze geen informatie wilde geven. Het hoger beroep dient op 21 februari.
Imam Suhayb Salam: wie wordt hier nu ongewenst beïnvloed
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
Telegraaf 19.02.2020 Het verhoor van de geestelijke en bestuursvoorzitter Salam van de Utrechtse alFitrah moskee is woensdagmiddag uitgelopen op een ruzie met de Tweede Kamerleden die hem bevroegen. De getuige wenste niet onderbroken te worden en beschuldigde de Tweede Kamer ervan mee te doen met het demoniseren van moslims.
Het begin van het verhoor had voorspellende waarde, toen commissievoorzitter Rog aankondigde dat Salam ‘ervoor had gekozen niet te gaan staan bij het afleggen van de eed.’
Het wekte de indruk dat de getuige weinig respect had voor zijn aanstaande ondervragers. Dat bleek inderdaad het geval. Het gesprek verliep in grimmige sfeer, omdat Salam de vragen van de gekozen volksvertegenwoordigers niet, onvolledig of onduidelijk beantwoordde.
De commissie doet onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland en mag onder ede getuigen horen om de waarheid boven tafel te krijgen. Maar dat ging lastig bij dit verhoor, omdat Salam antwoorden gaf die niet pasten bij de vragen die gesteld werden. Andere antwoorden wilde hij echter niet geven.
„Of ik geef antwoord, of we gaan naar de rechter”, dreigde Salam. Hij trof de commissie al eerder in de rechtszaal, want zijn moskee weigert interne documenten over mogelijke geldstromen te verstrekken aan de commissie. De rechter gaf de commissie gelijk.
Gesprek ontspoort
Voorzitter Rog probeerde de orde te herstellen, maar ook daarna ontspoorde het gesprek nog regelmatig na onduidelijke of wisselende antwoorden. Op de vraag of hij kinderen aanleert om geen Sinterklaas te vieren, zoals het Verweij Jonker instituut constateerde, kwam bijvoorbeeld het antwoord dat Noord-Nederland geen carnaval viert.
Waarom had hij al vijf jaar geen jaarverslag bij de Kamer van Koophandel ingeleverd? Jaarverslagen kunnen ook mondeling, zei de bestuursvoorzitter.
En hoe zit het met de financiële geldstromen in zijn moskee? „Dat weet de penningmeester.”
Wie bepaalt de inhoud van de Koranlessen die de moskee 14 uur per week aan kinderen geeft? „Dat bepaalt de islam”, zei Salam.
„Alle mensen zijn welkom bij ons” sprak hij vervolgens spottend tegen Kamerlid Stoffer van de streng-christelijke SGP. „Als u geïnteresseerd bent, bent u welkom.”
Op de publieke tribune zat een groepje mannelijke fans van de geestelijke, waarvan eentje net als Salam zelf in een gewaad en met een mutsje op. Zij konden zijn grappen en het gesar wel waarderen.
Des te groter waren hun vernietigende blikken richting een meisje elders op de tribune dat het waagde zachtjes te klappen toen voorzitter Rog de orde probeerde te herstellen. Ook viel op dat Kamerlid Kuzu (Denk), die ook in de commissie zit, af en toe glimlachend de confrontatie tussen zijn collega’s en de moskeebestuurder gadesloeg. Onderzoekster Pels had eerder woensdag verklaard dat bezoekers van de alFitrah moskee aangespoord zijn om op Denk te stemmen.
Nadat Salam ook nog had gezegd dat vicevoorzitter Bouharrou van de Marokkaanse moskeeën eerder deze week bij de commissie had gelogen en tien keer meineed had gepleegd, noemde hij het werk van de commissie ’een beetje schofterig’, ‘een schijnvertoning’ en diens leden zouden ‘meerdere leugens’ hebben verteld.
„Als moslims laten we ons niet demoniseren. Het is een hetze waar u ook aan bijdraagt.”
De commissie zegt zich te beraden over wat ze doet met het feit dat Salam op bepaalde vragen geen antwoorden wilde geven. Ook leek de commissie te suggereren dat ze over informatie beschikt, waaruit zou blijken Salam zelf niet de waarheid heeft verteld.
AD 19.02.2020 Bestuursvoorzitter en Imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee heeft mogelijk gelogen terwijl hij onder ede stond. De ondervragingscommissie beraadt zich na bestudering van zijn antwoorden op stappen tegen Salam, die vandaag hard botste met de commissie tijdens zijn verhoor.
De parlementaire ondervragingscommissie onderwierp Salam vandaag urenlang aan een verhoor en denkt dat hij tijdens antwoorden op verschillende vragen mogelijk niet de waarheid heeft gesproken. ,,We bestuderen zorgvuldig de antwoorden die de heer Salam onder ede heeft gegeven.” Dat laat de commissie weten in een statement.
Een woordvoerder van de Kamercommissie legt uit dat niet alleen uitvoerig gekeken wordt naar antwoorden die Salam vandaag gaf bij de ondervragingscommissie. Ook uitlatingen die hij eerder al bij de rechter onder ede deed liggen onder een vergrootglas. ,,We beoordelen alle antwoorden en beslissen daarna over mogelijke vervolgstappen.”
Invloed
Tijdens het verhoor door de commissie vandaag werd duidelijk dat de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen niet heeft kunnen vaststellen dat buitenlandse financiers invloed uitoefenen op de gang van zaken binnen alFitrah. Dat verklaarde hij persoonlijk voor de commissie, die namens de Tweede Kamer ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen onderzoekt.
Van Zanen vertelde de commissie dat al kort na zijn aantreden in 2014 hem verontrustende berichten bereikten over de moskee. Het contact tussen de gemeente en alFitrah staat op een laag pitje sinds het kritische onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. Volgens Van Zanen houdt imam Suhayb Salam de boot af. Verder zei Van Zanen dat hij de stellige indruk heeft dat Salam ook buiten Utrecht actief is.
Tumultueus
Het verhoor van Salam ontaardde eerder vanmiddag in een tumultueuze sessie, waarin de beschuldigingen over de tafel vlogen.
Aan het einde leek commissievoorzitter en CDA-Kamerlid Michel Rog te zinspelen op meineed gepleegd door Salam, omdat deze verklaarde geen stukken te bezitten over financiën van zijn moskeeorganisatie. ,,U beschikt wel degelijk over de stukken. U ontkent nu dat u daarover beschikt”, zei Rog. Salam ontkende ook dat zijn stichting een bankrekening heeft, wat volgens Rog wel het geval is.
Meteen na afloop van het verhoor, met de microfoon nog aan, deed Salam het geheel af als ‘een poppenkast’. Eerder sprak hij van een schijnvertoning, waarbij hij niet de kans kreeg leugens te weerleggen.
Flitsenquête
We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn, aldus Suhayb Salam.
Salam was opgeroepen als getuige in de flitsenquête naar buitenlandse geldstromen richting islamitische instellingen. Later vandaag verschijnt de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen.
Salam betichtte D66-Kamerlid Rutger Schonis van ‘schofterig gedrag’ toen hij hem niet liet uitpraten. Rog dreigde het verhoor te schorsen toen Salam erop stond dat hij kon uitpraten: ,,Of u laat mij uitpraten of ik ga naar de rechter.” En: ,,We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn.”
Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet
De stemming werd al voor aanvang gezet, toen Salam weigerde te staan bij het afleggen van de eed. Vervolgens las hij een verklaring voor waarin hij stelde dat grondrechten van moslims ‘stelsel- en planmatig worden ondermijnd.’ Een aantal politici heeft ‘heropvoeding nodig’, zei hij. Later in het verhoor stelde hij dat de overheid ‘onderdrukkend’ bezig is. ,,Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet.”
Salam zei circa 1,5 miljoen euro uit Koeweit te hebben ontvangen, onder andere voor de aankoop van een pand in Utrecht. Volgens hem zijn ‘bemoeials’ van de AIVD de afgelopen jaren tot zes keer toe in Koeweit geweest met vragen over mogelijke donaties aan de Al Fitrahmoskee van Salam in Utrecht.
Alarmerend beeld
Eerder op de dag schetste onderzoeker Trees Pels van het Verweij-Jonker Instituut een alarmerend beeld van de organisatie van Salam, waar kinderen tijdens buitenschoolse lessen aangeleerd zou worden zich van de samenleving af te keren. Volgens Salam is dat ver verwijderd van de waarheid. Zijn organisatie doceert op jaarbasis honderden kinderen. ,,Er is zelfs een jaar geweest dat we de duizend haalden.”
Hij zei ‘100 procent’ transparant te zijn over de financiële gang van zaken bij Al Fitrah. Jaarverslagen worden volgens hem mondeling afgehandeld en niet schriftelijk vastgelegd. Hij beschuldigde een eerdere getuige, Saïd Bouharrou, van meineed. De vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse moskeeën verklaarde maandag dat mensen van Al-Fitrah hebben geprobeerd in Nijmegen voet aan de grond te krijgen.
Islamitisch huwelijk
Salam weigerde ja of nee te zeggen op de vraag of hij islamitische huwelijken heeft afgesloten. ,,We begeleiden de mensen in hoe zij volgens de islam behoren te leven. Als ze ons vragen: doen jullie aan huwelijken, dan is ons antwoord heel simpel: als deze meid een vader heeft, dan kan hij haar zelf huwen.”
Voorzitter Rog wees hem op zijn medewerkingsplicht. ,,U heeft de commissie meerdere keren geen antwoord gegeven op de vraag of het voorgekomen is dat u of anderen binnen Al Fitrah islamitische huwelijken hebben gesloten.” Hij ontkende dat zo’n huwelijk strafbaar is, hoewel commissielid Chris Stoffer hem artikel 449 uit het wetboek van Strafrecht voorhield.
Ook op de vraag of hij moslims doceert niet mee te doen aan Nederlandse feestdagen en hen aanraadt niet-gelovigen niet aan te kijken, kwam geen simpel ja of nee. Zijn omstandige antwoorden klonken wel als een bevestiging, al benadrukte hij dat het de kinderen vrij staat zelf te beslissen.
In de verhoren van de ondervragingscommissie van de Tweede Kamer staat vandaag de Utrechtse alFitrah-moskee centraal. We volgden de verhoren in dit liveblog, dat inmiddels is afgesloten.
MSN 19.02.2020 “Schijnvertoning. Poppenkast.” Deze woorden klonken in de verhoorzaal van de Tweede Kamer uit de mond van de omstreden Utrechtse imam Suhayb Salam. De imam stond voor een speciale commissie die onderzoek doet naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën.
Al voordat het verhoor begon, had imam Salam al ruzie met de parlementaire onderzoekscommissie. “Ik weiger te staan bij het afleggen bij de eed”, sprak de imam van de Utrechtse alFitrah-moskee. Die moskee ligt onder een vergrootglas, onder andere omdat de kinderen bang gemaakt zouden worden voor Nederlandse tradities.
1,5 miljoen uit Koeweit
Vooraf wilde Salam geen inzicht geven in de boekhouding van zijn ultra-orthodoxe moskee. Onder ede gaf de imam toe: zijn moskee kreeg 1,5 miljoen uit Koeweit. “Zonder voorwaarden.”
Over de rest van de financiën van zijn moskee kon hij weinig zeggen. “Ik heb geen inzicht in onze jaarverslagen. Ik ben niet echt een financieel expert. Dat heeft onze penningmeester”. Zijn verweer was dat de Fiod de stukken in beslag heeft genomen. Eerder deze week zei de oud-voorzitter van de As-Soennah moskee in Den Haag dat zij 2,5 miljoen kregen uit Koeweit. Ook zonder voorwaarden.
‘We laten ons door niemand domineren’
De commissie onder leiding van CDA’er Michel Rog had veel vragen aan de imam. Regelmatig kwam het tot een flinke clash. Zo vond de imam dat hij ging over hoe hij antwoord wilde geven, en niet de commissie. “Ik bepaal wanneer u geantwoord hebt en niet u”, zei Salam met ferme toon.
“Ik wil niet dat mijn antwoorden afgehakt worden. We zitten hier niet in een rechtbank.” Bij een van de clashes moest per ongeluk een glas water van de imam het ontgelden. Volgens de imam heeft de moskeestichting een breed scala aan activiteiten. “We hebben een hele brede inzet. Het programma wordt bepaald door de islam.”
Hij vond verder dat de overheid ‘onderdrukkend bezig is.’ “Moslims bepalen mede de normen en waarden. Of u dat nu bevalt of niet.”
Verjaardag vieren?
De ondervragingscommissie wilde ook weten of de imam de kinderen doceerde dat zij geen verjaardagen, kerst, of Sinterklaas mogen vieren. “Wat ik doceer, is dat wij moslims zijn en dat wij vrijheden hebben. En wij laten ons door niemand domineren”, antwoordde de imam.
Op de vraag of de vrouw een man de hand kan schudden zei hij: “Als de vrouw ervoor kiest de man geen hand te schudden dan is dat gewaarborgd in de wet. Dat is vrijheid van godsdienst.”
‘Vader huwt de vrouw’
De ondervragingscommissie wilde verder weten of de imam ook islamitische huwelijken buiten de Nederlandse wet om sluit. “Wij begeleiden mensen. Degene die de vrouw huwt, is haar vader.”
De commissie concludeerde: er kwam geen antwoord op de vraag. Dat gold voor meerdere vragen die aan de imam werden gesteld. Die eindigde het tumultueuze verhoor met de woorden: “Schijnvertoning. Poppenkast.”
Verhoren over ongewenste financiering moskeeën
Een speciale commissie van de Tweede Kamer doet onderzoek naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeorganisaties.
En of dat leidt tot radicale beïnvloeding.
Uit de verhoren wordt vooral duidelijk dat er achter moskeemuren dingen gebeuren die misschien onwenselijk zijn,maar daarmee zijn ze nog niet onwettig.
De commissie onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog ondervraagt daarvoor allerlei betrokkenen onder ede.
Vandaag was dat onder meer de Utrechtse imam Suhayb Salam.
Telegraaf 19.02.2020 De islamitische hogeschool IUASR in Rotterdam neemt vlak voor een door het kabinet gestelde deadline afstand van een deel van de omstreden uitspraken van haar eigen rector, Ahmet Akgündüz. De vraag is nu of minister Van Engelshoven (Onderwijs) hiermee genoegen neemt.
Rector Akgündüz ligt bij de D66-bewindsvrouw onder een vergrootglas sinds hij discriminerende en opruiende uitspraken heeft gedaan. Hij zei op de Turkse televisie dat tegenstanders van de Turkse president Erdogan volgens de Koran afgeslacht mogen worden. Ook sprak hij zijn walging uit over een ’Europese islam’ die ruimte biedt voor homo’s en vrouwelijke imams.
Van het kabinet kreeg de islamitische hogeschool de opdracht om via een advertentie in een landelijke krant afstand te nemen van de uitspraken. Dat lijkt de school woensdag te hebben gedaan in het Nederlands Dagblad, een krant met een relatief kleine oplage en een betaalmuur.
„De IUASR neemt afstand van voornoemde uitlatingen van Prof. Dr. A. Akgündüz voor zover die zijn opgevat als rechtvaardiging voor het oproepen tot geweld”, luidt de verklaring.
’Juristen kijken ernaar’
Het ministerie van Onderwijs laat weten dat juristen de advertentie momenteel bestuderen en wegen. Als het door minister Van Engelshoven te licht wordt bevonden dan dreigt de hogeschool haar accreditatie te verliezen. De studenten hebben dan geen recht meer op studiefinanciering en kunnen geen bachelor meer halen. „Er wordt nu gekeken of ze voldaan hebben aan het verzoek. En hoe dit juridisch zit”, aldus een woordvoerder van de D66-bewindsvrouw.
VVD-Kamerlid Dennis Wiersma zit op het vinkentouw. Hij vraagt zich af waarom de school zo lang wacht met het afstandnemen van de de uitspraken van Akgündüz. „En waarom sturen ze hem niet de laan uit?”
De procedure die nodig is om de school de duimschroeven aan te draaien en de accreditatie te omtnemen vindt hij sowieso te lang. Een Kamermeerderheid is dat met hem eens. Minister Van Engelshoven moet met een plan komen om dat te verkorten.
Trees Pels, emeritus hoogleraar en senior onderzoeken bij het Verweij-Jonker instituut, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 19.02.2020 De Tweede Kamer kreeg woensdagochtend een duister beeld over de invloed op kinderen van orthodoxe Koranlessen in de Utrechtse alFitrah moskee.
Onderzoekster Trees Pels van het Verwey-Jonker Instituut vertelde aan de parlementaire ondervragingscommissie dat er intimidatie plaatsheeft en fundamentalisme hoogtij viert. De lessen zouden ’riskant’ zijn en ’afstand tot de samenleving bevorderen’.
„De boodschap is zeer fundamentalistisch en dogmatisch”, vertelde Pels, die twee onderzoeken deed naar de pedagogische kwaliteiten van wat er aan Koranlessen wordt aangeboden in de moskee.
Kinderen krijgen al op jonge leeftijd les. Dit gebeurt buiten het zicht van de onderwijsinspectie, want die houdt op dit soort ’onderwijs’ geen toezicht.
Streng-islamitische norm
Volgens Pels gaat het om veertien uur per week. Daar leert men niet alleen maar de Koran te lezen, maar doet men aan religieuze en morele vorming naar streng-islamitische norm. Kinderen kunnen er al op zeer jonge leeftijd mee in aanraking komen.
„Kinderen krijgen te horen dat Allah hen zal straffen als ze zich niet aan de norm houden”, aldus Pels. Ze noemde als voorbeeld dat meisjes wordt aangeleerd om niet alleen uit te gaan of op schoolreisje mee te gaan. Daar moest dan een chaperonne mee. „Ze kregen op hun kop en werden geïntimideerd als dat wel was gebeurd.”
Sinterklaas
De moskeelessen ondermijnen wat men op Nederlandse scholen leert, verklaarde Pels. „Kinderen kunnen ontmoedigd raken om mee te doen met regulier basisonderwijs.” De onderzoekster noemde als voorbeeld deelname aan vieringen, zoals Sinterklaas. „Kinderen worden angstig gemaakt om mee te doen.”
Weliswaar zou gezegd worden dat kinderen een eigen keuze moeten maken, maar Pels signaleerde dat druk van de moskee en ouders zwaar kan wegen voor kinderen. Ze waarschuwde dat de Koranlessen het kritisch denkvermogen van kinderen ondermijnen.
De aantrekkingskracht van de moskee komt volgens haar bijvoorbeeld voort uit het feit dat moslims zich in de moskee veilig zouden voelen om zichzelf te zijn. Tot een paar jaar geleden werd stemmen bij verkiezingen ontmoedigd, hoorde de commissie. Tegenwoordig is men daar wat gematigder over, maar wel met een duidelijk stemadvies. „Denk”, zei Pels.
Later woensdag spreekt de commissie die onderzoek doet naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland, met alFitrah-bestuursvoorzitter en geestelijk leider Salam en de Utrechtse burgemeester Van Zanen.
Den HaagFM 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee. Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit. Het zou gaan om miljoenen euro’s.
Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
OmroepWest 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee.
Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
Bemiddelaar
Deze buitenlandse subsidies waren het onderwerp van de parlementaire ondervraging. Taheri vertelde een bemiddelaar in Koeweit te hebben die voor de Haagse moskee in het land op zoek ging naar fondsen en donaties.
Hierbij ging het om bedragen tot 2,5 miljoen euro. Bij vragen moest Taheri toegeven dat hij niet wist waar het geld precies vandaan kwam. Hij kon niet garanderen dat er geen sprake is geweest van inmenging door deze buitenlandse financiers.
De berichten waren voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah-moskee kreeg tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Daar ging een streep doorheen.
Pauline Krikke
Ook voormalig burgemeester Pauline Krikke moest verschijnen voor de commissie. Zij verklaarde dat gemeenten en andere overheden meer mogelijkheden moeten krijgen om de financiering van kerken en moskeeën te controleren. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een ‘giftige boodschap’ vanuit het buitenland geschonken zijn.
Verder wilde de voormalig burgemeester niet veel kwijt. Zo wilde ze geen antwoorden geven op vragen over hoe de informatie over de financiering van de as-Soennah moskee tot haar kwam. ‘Ik weet niet zeker of ik dit mag delen, dus daar wil ik niets over zeggen’, verklaarde ze.
Onder ede
De onderzoekscommissie startte vorige week met de openbare verhoren onder ede. De tweede week begon maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland. Verschijnen voor de onderzoekscommissie is verplicht.
Abdelhamid Taheri, voormalig bestuursvoorzitter van de moskee As-Soennah, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 17.02.2020 De omstreden moskee As-Soennah in Den Haag kreeg in 2014 en 2015 in totaal bijna 2,5 miljoen euro uit Koeweit zonder dat er speciale voorwaarden zijn gesteld. Dat zegt Abdelhamid Taheri, tot september vorig jaar bestuursvoorzitter van het gebedshuis.
Het geld was aangevraagd voor speciale projecten, zoals het drukken van de koran, aldus Taheri tegen de Tweede Kamer. Een commissie van de Kamer onderzoekt of moskeeën worden beïnvloed door buitenlands geld. De vrees bestaat dat streng islamitische landen met hun geld hier de radicalisering van jongeren aanjagen.
„We zijn onafhankelijk”, benadrukte Taheri. Volgens hem zijn er geen eisen aan de donaties verbonden. „Daar maak ik me geen zorgen om. Absoluut niet. Op geen enkele manier.” Er zou dan ook geen link zijn met extremistische organisaties.
Volgens hem komen de schenkingen uit islamitische inzamelingen, en gaat het om aalmoezen. De aanvragen zouden zijn geregeld via een contactpersoon in Koeweit, een sjeik die ook in As-Soennah predikte.
Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke, die te maken had met As-Soennah, zei in haar verhoor dat er te weinig bevoegdheden voor gemeenten zijn. Ze vindt dat er een landelijk expertisecentrum moet komen. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een „giftige boodschap” vanuit het buitenland geschonken zijn. „Als dit geregeld is, is dat een hele forse stap.”
AD 17.02.2020 Vragen naar de achtergrond van de partijen die tonnen beschikbaar stelden aan de As-Soennah moskee? Dat deed het bestuur niet, totdat Nieuwsuur over dubieuze donors berichtte, stelde ex-voorzitter Taheri vandaag. Daar is de Tweede Kamer, die hem onder ede hoorde, nog niet klaar mee.
Taheri was tot een half jaar geleden de aanvoerder van de salafistische moskee aan de Haagse Fruitweg, die door leden van de Hofstadgroep bezocht werd in de jaren voordat een lid hiervan Theo van Gogh vermoordde. In de jaren daarna baarde imam Fawaz Jineid opzien met zijn preken vol boodschappen die recht ingingen tegen wat goed gebruik is in Nederland.
De imam werd in 2012 aan de kant gezet, waarna het leek of de moskee liberaler werd. Tot bleek dat in online religieuze lessen meisjesbesnijdenis werd gepromoot.
Opmerkelijk
Toen hierover ophef ontstond, haalde As-Soennah het filmpje offline. Vandaag tijdens de parlementaire mini-enquête naar buitenlandse beïnvloeding vertelde Taheri dat er intern iets was misgegaan, toevallig juist net deze ene keer waar ophef over ontstond. ,,Wij hebben een religieuze commissie die alle docenten van de juiste informatie en stencils voorziet. Maar die was net deze ene keer niet geweest.” Een opmerkelijk relaas, het filmpje stond toen namelijk al twee jaar online.
Dit naar de Nederlandse samenleving toe tolerantie prediken, maar binnen de eigen kring iets heel anders verkondigen werd vorige week door AIVD-baas Dick Schoof ‘façadepolitiek’ gedoopt. Taheri wierp verre van zich dat As-Soennah zich van zulke praktijken zou bedienen. ,,Dat kan je als imam niet maken, daar prikken jongeren doorheen.”
Dubieuze stichtingen
Dat kan zijn, maar na de woorden van Schoof prikt de onderzoekscommissie van de Kamer ook door dubbele boodschappen uit de moskee heen. En die kwamen er, juist toen het verhoor van Taheri richting de kern ging: financiering van dubieuze stichtingen uit golfstaten, die contact zouden hebben met terreurorganisaties.
In 2014 en 2015 werd door zo’n club uit Koeweit een bedrag van 2,5 miljoen overgemaakt naar As-Soennah. Niet ineens, maar in meerdere stortingen, maar in vier. Of Taheri dat niet gek vond? Waar hij eerst zei dat niet hij, maar de penningmeester verstand van financiën had, antwoordde hij nu dat ‘er soms wel eens nabetalingen komen, omdat een collecte langer voortduurt’. Maar, riposteerde Kamerlid Aukje de Vries: ‘Deze stortingen werden allen op dezelfde dag overgemaakt’. Toen bleef Taheri het antwoord schuldig.
De moskee was volgens Taheri aanvankelijk niet geïnteresseerd in de herkomst van dit grote bedrag, bestemd voor de aankoop van een gebouw aan de Radarstraat waar de As -Soennah Holding BV ‘maatschappelijke activiteiten’ zou gaan ontplooien. Pas na berichtgeving hierover in opnieuw Nieuwsuur, werd dit onderzocht.
De naam van de stichting? Taheri zou het niet weten, zegt hij als hem de naam wordt voorgehouden. ‘Ik ken alleen de Arabische naam’. Het geld bestaat uit aalmoezen, iedereen in de islamitische staten is gehouden 2 procent van zijn inkomsten aan deze ‘za’kaat’ te besteden. Speciale commissies selecteren als bestemming doelen in landen die qua islam nog ‘ontwikkelingslanden’ zijn, zoals Nederland.
Aalmoezen
Van dit geld maakte As-Soennah gebruik voor de aanschaf van het pand. Van de herkomst van het geld zei Taheri niets te weten, wel wist hij weer precies dat er een speciale vastgoedtruc werd uitgehaald bij de aanschaf van het pand aan de Radarstraat. Dat verdubbelde hierdoor op slag in waarde.
De verkoper verkocht het pand op papier voor één miljoen aan een tussenpersoon, die het pand dezelfde dag voor 1,9 miljoen aan As-Soennah doorverkocht. Hoe die winst (betaald met de ‘aalmoezen’ uit Koeweit) is verdeeld, wil de parlementaire onderzoekscommissie graag weten.
Stampij
Gek genoeg ontbraken alle notulen en bestuursverslagen van As-Soennah uit de jaren dat deze giften binnenkwamen, althans toen deze door de Kamer met een gerechtelijke vordering werden opgevraagd. Werd er in die jaren dan niets genotuleerd, was de vraag aan Taheri. ‘O zeker wel. Maar niet alles’.
Die stukken zijn ondanks een gerechtelijk bevel niet aan de Tweede Kamer gegeven. Taheri’s advocaat maakte hierover stampij, daarna werden de antwoorden weer vaag. Zo vaag, dat het niet uitgesloten is dat binnenkort ook de penningmeester van de moskee nog onder ede uitleg mag komen geven.
Na Taheri werd ex-burgemeester Krikke gehoord. Zij bleek niets te weten over de geldstromen en de gemeente was ook niet bij machte er iets aan te doen.
AD 17.02.2020 De Haagse As Soennah moskee staat vandaag centraal bij de parlementaire verhoren over de financiering van moskeeën door buitenlandse mogendheden. Behalve de oud-voorzitter zal ook ex-burgemeester Krikke onder ede worden ondervraagd.
Daarbij draait het met name om de bedragen die de moskee volgens inlichtingendienst AIVD ontving van de Revival of Islamic Heritage Society (RIHS). Dat is een liefdadigheidsinstelling uit Koeweit die door de Verenigde Staten in verband wordt gebracht met het financieren van terroristen.
RIHS gaf in Nederland geld voor het verspreiden van de islam en de bouw van moskeeën, maar zou daarnaast ook Jahbat Al Nusra hebben gefinancierd. Dat is een van de strijdende partijen in Syrië en Irak. De militie geldt als de lokale tak van Al Qaeda, het terreurnetwerk dat achter de aanslagen van 11 september 2001 in de VS zat.
De financiering van de As Soennah door RIHS is daarmee brisant want de circa 60 jongeren uit Den Haag die geronseld werden voor de jihad en ten strijde trokken in het Midden-Oosten, sloten zich na hun uitreis bijna allemaal aan bij Al Nusra.
Het parlementaire onderzoek dat nu loopt, een ‘light-versie’ van een parlementaire enquête, richt zich op de vraag of met de buitenlandse oliedollars ook invloed in de Nederlandse moskeeën is gekocht. Sinds een aantal jaren maakt het salafisme, een van de meest orthodoxe stromingen binnen de islam, een grote opmars door in Nederland. De aanhangers zijn zó fanatiek, dat ze liberalere moslims de les lezen dat zij niet gelovig genoeg zouden zijn. Hierdoor raakte deze groep in de verdrukking en kon het salafisme nog verder groeien.
De omstreden imam Fawaz Jneid riep vanaf het spreekgestoelte van het gebedshuis aan de Fruitweg openlijk op om ten strijde te trekken in Syrië. De moskee nam afscheid van hem, waarna Jneid zijn toevlucht zocht tot onder meer een boekwinkel. Hierop nam burgemeester Krikke een onorthodoxe maatregel: ze legde de imam een gebiedsverbod op voor zowel de Schilderswijk als Transvaal. Jneid vocht dit aan bij de rechter, maar die gaf Krikke gelijk.
De in oktober opgestapte burgemeester brak in haar benadering van de As Soennah pontificaal met het beleid van haar voorganger Jozias van Aartsen. Die zocht de samenwerking op met de moskee, onder meer om in de wijk de rust te bewaren tijdens oud en nieuw. Dat was zó succesvol, dat de gemeente ook na de dagenlange rellen vanwege de dood van Mitch Henriquez in 2015 haar toevlucht tot de moskee zocht, om de geest weer in de fles te krijgen.
Hierop verschenen vrijwilligers van de As Soennah getooid in gele hesjes in de straten. Op slag keerde de rust terug. Daar was iedereen blij mee, maar het riep tegelijk de vraag op wie nu echt de baas was in de Schilderswijk: het bevoegd gezag of de moskee. Na de onthullingen over de verdachte geldstromen van Nieuwsuur verbrak de gemeente de samenwerking met de buurtvaders.
Verslaggever Jan-Willem Navis is bij de zitting aanwezig en twittert live mee.
NOS 17.02.2020 Er moet een landelijk expertisecentrum komen dat de buitenlandse financiering onderzoekt van organisaties die “giftige boodschappen” verspreiden. Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke deed die oproep tegenover de Tweede Kamercommissie die zich buigt over de buitenlandse beïnvloeding van moskeeën.
Krikke doelt niet alleen op moskeeën, maar ook op christelijke en niet-religieuze organisaties. Die kunnen ook ongewenste boodschappen verspreiden, benadrukte ze. “Bijvoorbeeld het ontkennen van de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, het ontkennen van homoseksualiteit of het belemmeren van de keuzevrijheid bij abortus.”
Het landelijke expertisecentrum moet signalen verzamelen en organisaties onderzoeken. Daarbij moeten er geen verschillen zijn tussen gemeenten, zoals nu wel het geval is. Ze deed de oproep twee jaar geleden ook al, na het nieuws dat de Haagse As-Soennah-moskee een omstreden Koeweitse investeerder had.
Besnijdenis
Krikke was uitgenodigd door de commissie omdat zij als burgemeester van Den Haag te maken had met deze As-Soennah-moskee. Ze heeft uiteindelijk de subsidiekraan van de stichting helemaal dichtgedraaid.
Ook heeft ze de bestuurders aangesproken op een video op de website waarin vrouwenbesnijdenis werd aangeprezen. “Vrouwenbesnijdenis is zo’n ernstige verminking van een vrouwenlichaam, daar kun je niet zo lichtvaardig over zijn”, zei Krikke.
Abdelhamid Taheri, tot voor kort bestuursvoorzitter van As-Soennah, vertelde de commissie dat hij de besnijdenisvideo er vervolgens “direct heeft afgehaald”. Daarop vroeg de commissie hoelang de video dan online heeft gestaan. “Ik denk een of twee jaar”, antwoordde Taheri.
“De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof”, aldus Abdelhamid Taheri, oud-bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee.
De commissie vroeg ook naar een filmpje waarin wordt gezegd dat vrouwen niet zonder begeleiding van een man op straat mogen. Volgens Taheri moet de commissie kijken naar de context. “Er is een onderscheid tussen de theologische uitleg en de maatschappelijke uitleg”, zei hij.
Mensen moeten het niet zo letterlijk nemen, was de boodschap van Taheri. “De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof.” Hij vindt dat mannen de keus moeten hebben vrouwen wel of geen hand te geven.
As-Soennah kreeg miljoenen uit Koeweit, maar veel kon Taheri daar niet over zeggen. Hij verwees regelmatig naar de penningmeester. Taheri ontkent dat de geldschieters invloed op de religieuze koers van de moskee hebben gekocht.
Mogelijk geld terugstorten
Krikke zei dat burgemeesters bij signalen van ultraorthodoxe invloeden geen enkele mogelijkheid hebben om de buitenlandse financiering te onderzoeken. Het expertisecentrum waarvoor zij pleit, zou die mogelijkheden wel moeten hebben. De verantwoordelijke minister kan daarna besluiten dat het geld moet worden teruggestort.
Eerder vandaag zei de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland dat de bevindingen van inlichtingendienst AIVD kloppen, dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims steeds meer invloed krijgt. Vicevoorzitter Saïd Bouharrou vindt ondersteuning van de overheid belangrijk, maar zei dat vooral moslims zelf weerbaarder moeten worden.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
OmroepWest 17.02.2020 Met grote tegenzin verschijnt de Haagse as-Soennah moskee maandag voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland en heeft voormalig moskeevoorzitter Abdelhamid Taheri opgeroepen voor een openbaar verhoor onder ede. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt maandag verhoord. De relatie tussen Den Haag en de as-Soennah moskee is al jaren stroef.
Een deel van de Nederlandse politiek heeft het op moslims gemunt. Dat is de stellige overtuiging van het bestuur van de as-Soennah moskee. De parlementaire mini-enquête naar ‘ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen’ zou daar een voorbeeld van zijn. De commissie wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland komen die leiden tot deze ongewenste beïnvloeding.
‘Deze parlementaire ondervraging onderzoekt enkel en alleen de financiële geldstromen van moskeeën. Het is de zoveelste poging om de islam en moslims in de verdachtenbank te duwen’, is de reactie van het moskeebestuur nadat Taheri door de onderzoekscommissie is opgeroepen voor verhoor. Maar iedereen die wordt opgeroepen, is verplicht om te komen en dus zal Taheri er ook aan moeten geloven.
Bekijk hier het verhoor terug van Adelhamid Taheri:
Het Haagse stadsbestuur worstelt al jaren met de moskee. Zo ligt voormalig burgemeester Wim Deetman geregeld in de clinch met de omstreden imam Fawaz Jined, de toenmalige voorganger van de as-Soennah. In 2004 wenst de imam Theo van Gogh een ongeneselijke ziekte toe. Een paar maanden later wordt Van Gogh vermoord. Ook kreeg Fawaz boetes voor het sluiten van sharia-huwelijken en zou hij voorstander zijn van vrouwenbesnijdenis. In 2012 wordt hij na een ruzie uit het moskeebestuur van de as-Soennah gezet.
Na het vertrek van imam Fawaz ontspant de relatie tussen de gemeente en de as-Soennah zich. Volgens burgemeester Jozias van Aartsen, de opvolger van Deetman, bestrijdt het nieuwe moskeebestuur in tegenstelling tot Fawaz, terrorisme wel. Van Aartsen zet vrijwilligers van de as-Soennah zelfs in als troef tegen de overlast tijdens de jaarwisseling. In de Schilderswijk en Transvaal gaan groepen moskeevrijwilligers de straat op om de rust in de wijken te houden.
Salafistische ordetroepen
Partijen als de VVD, het CDA en de PVV in de Haagse gemeenteraad en later ook een meerderheid van de Tweede Kamer veroordelen de inzet van deze vrijwilligers. De PVV spreekt van ‘salafistische ordetroepen’ die de gemeente tijdens de jaarwisseling de straat op stuurt. De partijen en een Kamermeerderheid willen dat de samenwerking verbroken wordt.
Maar dat weigert Van Aartsen keer op keer. Hij blijft vasthouden aan de vrijwilligers omdat ze geen preken houden of mensen bekeren, maar slechts de politie helpen. ‘Dat zouden meer mensen moeten doen’, zegt hij in januari 2016.
Gedachtepolitie
Bovendien verdedigt hij het salafisme. Uit AIVD-rapporten blijkt volgens hem dat salafisme een orthodoxe beleving van het geloof is en ‘nul komma nul te maken heeft met terrorisme’. Ook wil hij geen gedachtepolitie zijn. ‘In de Oudejaarsnacht zijn honderden mensen actief. Ik kan niet aan iedereen vragen wat hij of zij denkt. Dat valt onder de vrijheid van godsdienst en meningsuiting’, reageert hij. De as-Soennah-vrijwilligers blijven daarom met oud en nieuw de straat op gaan.
Pauline Krikke die in 2017 Van Aartsen opvolgt, volgt deze lijn in eerste instantie. Maar in mei 2018 worden de banden tussen de gemeente en de moskee alsnog definitief verbroken.
Dubieuze golfstaten
Aanleiding zijn berichten van NRC Handelsblad en het tv-programma Nieuwsuur waarin wordt gesteld dat onder meer de as-Soennah moskee geld kreeg van dubieuze golfstaten. In 2011 zou de moskee om geld gevraagd hebben in Saoedi-Arabië en in 2017 zou geld zijn ontvangen vanuit Koeweit. Voormalig bestuursvoorzitter Taheri heeft dit altijd ontkend.
Maar de berichten zijn voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah moskee krijgt tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Maar daar gaat voortaan een streep door. Ook stopt de jaarlijkse inzet van vrijwilligers van de as-Soennah moskee tijdens de jaarwisseling.
Parlementaire ondervraging
Bovendien leiden de berichten tot een parlementaire ondervraging die vorige week is gestart met de openbare verhoren. De tweede week begint maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, de vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland en daarna volgen voormalig voorzitter van de as-Soennah moskee Abdelhamid Taheri om 13.00 uur en Pauline Krikke om 15.30 uur.
NOS 17.02.2020 De Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland onderschrijft de bevindingen van inlichtingendienst AIVD dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims voor problemen zorgt in moskeeën. De andere gelovigen worden door hen onder druk gezet om mee te doen met de ‘strenge’ koers.
“Er wordt tegen hen gezegd ‘je bent geen goede moslim'”, zegt vicevoorzitter Saïd Bouharrou. Ook worden de mensen die niet willen meedoen beschuldigd van het zaaien van verdeeldheid onder moslims. Hij ondervond dit zelf na zijn medewerking aan een onderzoek van tv-programma Nieuwsuur.
Bouharrou werd vanmorgen verhoord door de parlementaire onderzoekscommissie die onderzoek doet naar beïnvloeding door onvrije landen van moskeeën en andere islamitische organisaties.
Ongewenst
Hij zei dat de invloeden uit de golfstaten aangepakt moeten worden. De alFitrah-moskee probeert bijvoorbeeld bij andere moskeeën te infiltreren, vertelde Bouharou. “We moeten iets doen om die invloeden kleiner te maken.” Hij vindt het “per definitie” ongewenst als mensen uit het buitenland in Nederlandse moskeebesturen zitten.
Bouharrou is geschrokken van de bedreigingen aan het adres van Hajer Harzi, die voor de Tweede Kamercommissie beschreef hoe dreigend het eraan toeging in de Al Houda-moskee in Geleen. Hij vindt de getuigenis van Harzi dapper: “Zulke helden hebben we meer nodig in het land.”
Bouharrou legde een verklaring af, waarin hij afstand nam van de buitenlandse invloeden:
Marokkaanse moskeeën: een minderheid veroorzaakt problemen
Volgens Bouharrou zijn er vijftien tot twintig moskeeën die ultra-orthodox zijn en waar de problemen spelen. De stille meerderheid laat niet van zich horen, zei hij. Toch denkt hij dat de moslimgemeenschap door sterker op te treden, zelf het probleem kan oplossen.
“De oplossing zit erin dat zij het openbare debat aangaan.” Dat betekent ook op sociale media tegen orthodoxe of extremistische predikers ingaan. De rol van de overheid is beperkt denkt Bouharrou, omdat je al snel op het terrein van de vrijheid van godsdienst komt.
Maar bepaalde verplichtingen tot openbaarheid en transparantie, en het ondersteunen van de “weerbaarheid” van moslims kan helpen, verwacht hij.
Spanning
Vandaag is de vierde dag dat de Tweede Kamercommissie mensen onder ede verhoort. De spanning voor de commissie loopt op. Deze week komen vertegenwoordigers van moskeeën langs die liever niets prijsgeven, zoals de As-Soenah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht.
Achter de schermen heeft de commissie ook veel informatie over bankgegevens en netwerken opgevraagd. In april moet het eindrapport klaar zijn.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
Telegraaf 17.02.2020 Vrijwel alle naar schatting 500 moskeeën in Nederland krijgen geld uit het buitenland: uit Europa, Marokko of de Golfstaten. Dat is niet per definitie ongewenst, zei Saïd Bouharrou van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland in de Tweede Kamer.
Hij getuigde daar in het grote onderzoek van de Kamer naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën door uiterst orthodoxe landen. Het parlement vreest radicalisering van jongere moslims. Moskeeën als alFitrah in Utrecht en As-Soennah (Den Haag) kwamen al in opspraak.
Volgens Bouharrou kan het bij geldstromen om inzamelingen voor het goede doel gaan. Daar kan een stichting van profiteren die onvoldoende geld heeft om een moskee te bouwen.
Maar buitenlandse financiering is wel ongewenst als er voorwaarden aan een gift worden verbonden. Als bijvoorbeeld een organisatie uit de golfstaat Koeweit een bepaalde ultra-orthodoxe prediker eist, die “verwerpelijk” dingen zegt over vrouwen of joden. Of als een gulle gever invloed wil hebben op lesmateriaal voor islamonderwijs. “Niet altijd wordt goed gekeken naar wat er in staat. De bewustwording moet groter worden”, aldus Bouharrou.
Salafistische aanjagers
De bestuurder van de Marokkaanse moskeekoepel onderschreef de woorden van AIVD-baas Dick Schoof dat er een groeiende groep ’salafistische aanjagers’ is die andere gelovigen onder druk zet en met financiële en ideologische steun uit de Golstaten. Hij benadrukte dat het om een beperkte groep gaat, waarvan de moslimgemeenschap zelf ’het grootste slachtoffer’ is.
Bouharrou nam stellig afstand van de bedreigingen die de Geleense moskeebestuurder Hajer Harzi ten deel vielen na haar getuigenis voor de ondervragingscommissie van de Kamer. Hij prees haar stellingname. „Zulke helden hebben we meer nodig.” Bouarrou pleitte voor meer transparantie bij de financiering van moskeeën. En verbod op geldstromen uit het buitenland ziet hij niet zitten. „Een paardenmiddel.”
NOS 16.02.2020 Vanaf vandaag staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
Vandaag gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis. Oud-burgemeester Krikke van Den Haag wordt ook verhoord.
Woensdag staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Zorgen
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Dreigementen
Terug naar afgelopen week. De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof.
De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Bestuurders Laaouej en Harzi van gebedshuis Al Wasatia werden in Geleen hun moskee uitgewerkt door jongere, orthodoxe geloofsgenoten. Die lieten imams met terroristische contacten preken. Na hun verhoor door de Tweede Kamer werden zij bedreigd.
Harzi vertelde er over in Op1. De commissie vindt de bedreigingen onacceptabel !!
Dat het moeilijk wordt om achter de oorzaak van toenemend salafisme in Nederland te komen bleek donderdag. De Blauwe Moskee en de Al-Fourqaan moskee zijn betaald met miljoenen euro’s uit Qatar en Koeweit. Hebben die landen daardoor invloed, wil de commissie weten.
Nee, zei de tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom van de Blauwe Moskee in Amsterdam. De geldschieters stellen volgens hem geen eisen. Dat er extremistische sprekers in de moskee komen heeft te maken met “open staan” voor alle meningen, zei hij.
Van der Blom vindt het niet verdacht dat de betalingen soms via vier tussenpersonen in Nederland terecht kwamen. “Zo willen zij dat regelen.”
Nasr El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven en van de stichting Al Waqf was betrokken bij diverse omstreden salafistische projecten. Hoe dat zit wilde El Damanhoury niet kwijt. Hij had vooral kritiek op de Tweede Kamer-commissie.
Eerdere verhoordagen
Maandag, woensdag en donderdag waren de eerste twee verhoordagen.
Het is dus de vraag of het deze week beter gaat. Donderdag komt de moskeeketen van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politieke invloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
BB 16.02.2020 ‘Salafistische organisaties infiltreren moskeeën en nemen ze over. Het is vijf voor twaalf’, zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch. Donderdag was hij gastheer van een kennisbijeenkomst in zijn stad over het tegengaan van radicalisering en extremisme. Marcouch weet zelf hoe het is om te radicaliseren en waarschuwt voor verminderde aandacht. ‘Rust is schijn en verslapping levensgevaarlijk.’
‘Iedereen doordrongen van ernst’
‘De bijeenkomst was geslaagd’, aldus Marcouch. ‘Gelukkig zijn zowel minister Grapperhaus, de NCTV en burgemeesters als de andere deelnemers doordrongen van de ernst. Er is een duidelijke behoefte aan kennis en daarom krijgt dit een vervolg.’
Marcouch wijst erop dat radicalisering van jongeren een gevaar blijft dat voortdurend op de loer ligt, hoewel het dreigingsniveau is gedaald van 4 naar 3 en er minder uitreizigers zijn. ‘Salafistische organisaties zijn sluw en sterk gedreven voor hun gewelddadige machtsideologie onze jongeren te mobiliseren, met kinderen en al.
Investeren in vitale aanpak
In hun antidemocratische, antiwesterse ideologie, die streeft naar een superieure natie met aanhangers van het salafisme, de sharia en één leider (Khalif), wordt geweld niet geschuwd. ‘We hebben onze handen vol aan jonge mensen, soms hele jonge kinderen, die geïnfecteerd zijn met dit gedachtegoed en worden geronseld als IS-strijder in het Midden-Oosten of voor aanslagen bij ons.’
Marcouch waarschuwt dat zij straks terugkeren of vanuit de gevangenis in onze steden en dorpen komen. ‘Daar moeten we de samenleving voor beschermen, dus moeten wij als bestuurders blijven investeren in de vitaliteit van onze aanpak.
Dat betekent: het salafisme kennen, het gevaar beseffen, overal bovenop zitten, korte lijnen, een goede informatiepositie, opsporen en bestraffen en dit uiteraard voor zijn met heel veel aandacht voor opvoeding en vooruitzicht op een waardevolle plek in onze samenleving.’
Jonge kinderen weerbaar maken
Ook minister Grapperhaus liet tijdens de bijeenkomst weten het belangrijk te vinden dat de aandacht niet verslapt. Marcouch memoreert dat het kabinet Rutte-1 de aanpak van radicalisering in 2010 beëindigde en later alles halsoverkop weer moest worden opgetuigd toen de salafisten door Den Haag marcheerden. ‘Te laat. Honderden jongeren waren al uitgereisd. Veel gemeenten hadden geen idee van het fenomeen. Dat moet ons niet weer overkomen.’
Volgens Marcouch dient de preventieve aanpak onderdeel te zijn van het reguliere jeugdbeleid. ‘Wij dienen jonge kinderen weerbaar te maken tegen de dagelijkse salafistische indoctrinatie via de ouders. We moeten hen corrigeren en ervan doordringen dat zij niet van doen hebben met een edele religieuze islamrichting, maar met een vijandige gewelddadige machtsideologie.’
Lokroep jihadisme
In zijn toespraak van afgelopen donderdag zei Marcouch dat tijdig de helpende hand bieden hem zelf indertijd ‘als worstelende jongeman die zijn identiteit zocht’ ook terug op het juiste pad heeft gebracht. ‘Ik dreef af, radicaliseerde in mijn opvattingen. Wie mij kende, kon de eerste tekenen zien. Wij allen kunnen dit, mits wij ons verdiepen, het gevaar zien en aandacht hebben.
Ik raakte als jongeman zo begaan met verdrukte moslims in oorlogsgebieden, dat ik dacht: ‘ik moet niet alleen weten en voelen, maar ook doén: een daad stellen, actie ondernemen, reisplannen maken’. Ik kwam hieruit dankzij mijn omgeving. Mijn nieuwe studievrienden brachten mij ertoe een kritische geest te ontwikkelen die nadenkt over mijn geloof, mijn omgeving en mijzelf.’
Aan de telefoon noemt Marcouch dat ‘de lokroep van het jihadisme’. ‘Je krijgt dat binnen via predikanten, in mijn tijd nog via cassettebandjes: de dood boven het leven verheerlijken, hunkeren naar een snelle dood in de strijd, martelaarschap, de heilstaat, één leider, superioriteit, andersgelovigen en -denkenden afwijzen en als minderwaardig afschilderen.’
Neem als bestuurder stelling tegen salafisme
Het salafisme een ‘sterk gewelddadig machtsbeluste ideologie’, benadrukt Marcouch. ‘Deze politieke ideologie gebruikt de orthodoxe religie als masker. Mensen schieten te vaak in de ‘scheiding kerk-en-staat reflex’, maar je moet als bestuurder wel degelijk stelling nemen tegen het antidemocratische salafisme, want het ondermijnt de samenleving.’
De ideologie stelt dat joden en christenen jouw vijanden zijn en dat Nederland niet jouw samenleving is. ‘Dat is de islamitische staat. We hebben met ISIS gezien hoe dat is. Dit is geen theorie. Dit is geen boekenkastwijsheid. Jongens en meisjes worden geronseld en de dood ingelokt. Het is ernstig en gevaarlijk. Laat je geen rad voor ogen draaien door salafisten met sussende praatjes over geweldloze terugkeer naar een zuivere religie.’
‘Dat doen wij. Het is heel belangrijk om dogma’s en theologische concepten die salafisten misbruiken theologisch te weerleggen. Dat heeft mij toen als radicaliserende jongeling geholpen. Je hebt dan gereedschap, gaat vragen stellen. Je leert autonoom te denken en verantwoordelijkheid te nemen voor je daden. De islamitische gemeenschap is daarbij cruciaal.’
Redelijke imams opleiden
Maar de Arnhemse burgemeester ziet deze gemeenschap worstelen met de radicale salafistische organisaties. ‘Hun predikanten uit Saoedi-Arabië hebben gemakkelijk toegang tot Nederland, terwijl evenwichtige imams uit Marokko moeilijk een visum krijgen.
Er is een schrijnend tekort aan goede imams. Moskeeën zitten met gaten en salafistische imams springen daarin. Als gemeente werken wij goed samen door de gemeenschap te steunen en hen ervan te weerhouden om salafistische imams aan te stellen en activiteiten te ontplooien die radicalisering aanmoedigen.
De rijksoverheid moet deze gemeenschap ook bijstaan, zodat ze weerbaarder worden. Er is krapte op de arbeidsmarkt. Een goede gezaghebbende imamopleiding is er nog niet in Europa. Redelijke imams opleiden helpt tegen de opkomst van salafisten in moskeeën. Daar moeten we nu mee beginnen, want het is vijf voor twaalf.’
OmroepWest 14.02.2020 Het onderzoek van een Tweede Kamercommissie naar buitenlandse financiering van sommige moskeeën moet het salafisme niet in een hoek drijven. Dat vindt onder anderen Abdel Bouzzit van de Leidse Imam Malik Moskee. Hij vindt dat kwade invloeden van buiten bestreden moeten worden. Maar de manier waarop de Kamercommissie nu te werk gaat vindt hij een gemiste kans.
Samen met een aantal gematigde moslims neemt Bouzzit, ook bestuurder van de regionale moskeekoepel, het op voor hun meer orthodoxe geloofsgenoten. Bouzzit zegt het een kwalijke zaak te vinden dat het onderzoek zich vooral richt op de moslims en de islam.
‘Het onderzoek is wat mij betreft op een verkeerde manier gestart’, zegt Bouzzit. ‘Als er beïnvloeding van buitenaf is, dan is dat kwalijk. Maar het is even kwalijk als dat gebeurt bij andere geloofsstromingen of bij politieke organisaties. Daar zien we ook beïnvloeding.’
Definitie salafisme
Daarmee ontkent hij niet dat er binnen het orthodox salafisme, waar het in het onderzoek veel over gaat, anti-democratisch gedachtegoed leeft. ‘Daar gaat het wat mij betreft mis, maar dat gedachtegoed kun je ook vinden bij andere moslims.’
Bouzzit pleit er dan ook vooral voor te kijken naar het gedrag van mensen en organisaties. En hij vindt dat een term als ‘salafisme’ eerst goed gedefinieerd moet worden. ‘Dan weten we in ieder geval waar we het over hebben als we in gesprek gaan met elkaar.’
Geen buitenlandse invloed in Leidse en Haagse regio
Volgens Bouzzit is er in de Leidse regio en Den Haag geen reden voor bezorgdheid over buitenlandse financiering van moskeeën. ‘Ik heb heel veel contacten, maar ik merk op geen enkele manier dat hier invloed is gekocht door het buitenland.’
Dat komt volgens Bouzzit omdat de koepelorganisatie de laatste jaren stevig heeft ingezet op het professionaliseren en weerbaar maken moskeeën en hun imams. ‘In onze regio hebben we bestuursleden aan het roer die weten wat de gevaren zijn en die weten hoe je die buiten de deur houdt. Dat zien we helaas niet in heel Nederland, maar hier werken we er keihard aan.’
Maandag moet de Haagse As-Soennah moskee voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer komen, om te praten over financiering van moskeeën in Nederland. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt dan verhoord daarover.
NOS 14.02.2020 Een moskeebestuurslid dat in de Tweede Kamer is gehoord, wordt naar eigen zeggen hevig bedreigd. “Dit gun je niemand”, zei Hajer Harzi in talkshow Op1, waar duidelijk werd dat ze ook aangifte heeft gedaan.
Harzi getuigde voor de Kamercommissie over de groeiende invloed van extremistisch gedachtegoed in moskee Al Houda in Geleen. Vlak daarna kreeg haar dochter bedreigende video’s toegestuurd.
“Een kogel is zo besteld”, riepen de jongens in het filmpje, vertelde Harzi in de talkshow:
‘Ze stuurden naar mijn kind: een kogel is zo besteld’
In de toegestuurde video werd het bestuurslid naar eigen zeggen ook uitgemaakt voor ongelovige, jood en allerlei “vreselijke dingen. Mijn dochter is boos en zegt het niet meer aan te kunnen. Ik heb haar ervan moeten overtuigen dat het tegen mij is gericht en niet tegen haar.”
Ook op sociale media is Harzi uitgescholden vanwege haar getuigenis. Ze wordt onder meer uitgemaakt voor leugenaar. Ondanks alle kritiek en beledigingen blijft Harzi achter haar getuigenis staan.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Abdallah Laaouej, voorzitter van gebedshuis Al Wasatia, en penningmeester Hajer Harzi, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.02.2020 De bedreiging van getuigen uit Geleen die voor de ondervragingscommissie vertelden over dubieuze financiering van moskeeën is ’onacceptabel’. Dat zegt voorzitter Michel Rog van de commissie.
De bedreigingen waren vooral gericht tegen Hajer Harzi, die een dag eerder tegenover de commissie had verteld hoe een ’gewoon moskeetje’, Al Houda in Geleen, was overgenomen door salafisten. Die werkten de oude imam eruit omdat die niet streng genoeg in de leer was, trokken miljoenen aan uit de Golf en programmeerden predikers die de moskeegangers stimuleerden zich af te keren van de Nederlandse samenleving.
Harzi vertelde hoe ze erover vruchteloos aan de bel had getrokken bij de gemeente en hoe ze later haar vrees zag bevestigd toen twee moskeebestuurders werden gearresteerd voor witwassen, lidmaatschap van een criminele organisatie en ronselen voor de jihad.
En waarvoor integratiedeskundige en voormalig PvdA-Kamerlid Kelik Yücel als getuige na Harzi al had gewaarschuwd, gebeurde nog geen dag later: er kwamen doodsbedreigingen binnen die rechtstreeks verwezen naar de stichting achter de nieuwe, gematigde moskee die Harzi had opgericht. De bedreigingsvideo, waarin de boodschap werd verkondigd door gemaskerde mannen, zou zelfs zijn gericht aan haar dochtertje, zo berichtte De Limburger.
„Als dit klopt, wil ik namens de hele commissie aangeven dat we dit zorgelijk vinden”, reageerde Rog na een dag van verhoren. „En dat het niet acceptabel is dat iemand die onder ede getuigt voor de Tweede Kamer slachtoffer wordt van bedreigingen of intimidatie.”
Harzi toonde zich tijdens het verhoor strijdbaar, en lijkt ook nu niet van haar stuk gebracht. Donderdagavond doet ze haar relaas nog eens in tv-programma Op1.
Ook de voormalig directeur van de omstreden stichting Waqf, Nasr el Damanhoury, moest donderdag komen opdraven. Zijn stichting kwam negatief in het nieuws nadat hij voor een stichting gevestigd in Duitsland 1,7 miljoen euro uit Qatar had geregeld om een Rotterdams ROC-gebouw op te kopen.
Na ophef kwam de voorziene koranschool er niet, maar volgens de beleggingsadviseur was dat nooit de bedoeling. „Het was gewoon een investeringsobject”, zo zei El Damanhoury in een stekelig verhoor.
Onmacht
Het toonde de onmacht bij de opdracht waartoe de Tweede Kamer zich met de parlementaire ondervragingen heeft gesteld: uitzoeken wat er tegen ongewenste buitenlandse beïnvloeding kan worden gedaan. De voorlopige conclusie luidt: bar weinig.
Om te beginnen is buitenlandse financiering van religieuze instellingen niet verboden. Opsporingsdiensten kunnen dus ook niet handhaven, stelde Maarten Rijssenbeek van het Financieel Expertisecentrum (FEC), gehoord als deskundige.
Het samenwerkingsverband van de opsporingsdiensten en financiële toezichthouders doet een proef op dit onderwerp, ziet de miljoenen vanuit de Golfstaten op rekeningen van stichtingen of imams voorbij komen, een spoor dat geregeld doodloopt als bedragen contant worden opgenomen.
Maar informatie doorgeven aan gemeenten mag het FEC niet. „Bovendien hebben we problemen met het in kaart brengen van stichtingen, vooral als ze geen goede-doelenstatus hebben. Ze hebben amper administratieplicht. Toezicht en transparantie ontbreken.”
Is die openheid er wel, dan is er nog amper gereedschap om op te treden. Bekeerling en fondsenwerver Jacob van der Blom maakt er tijdens het verhoor geen geheim van dat hij voor de financiering voor de Blauwe Moskee in Amsterdam 2,6 miljoen euro uit Koeweit regelde en 3 ton uit Qatar.
Dat het geld vanaf het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken via nogal wat tussenstations bij Europe Trust Nederland dat de moskee aankocht, vindt Blom niet gek. Dat een jaar na de financiering vanuit Koeweit een topambtenaar van dat religie-ministerie voorzitter werd van die Europe Trust, vond hij evenmin opmerkelijk. De bank noch de gemeente stelde volgens Blom ooit een vraag over de financiering
NOS 13.02.2020 De parlementaire onderzoekscommissie van de Tweede Kamer die ongewenste beïnvloeding van moskeeën en islamitische organisaties onderzoekt heeft een lastige derde dag achter de rug. De verhoren van vandaag over de geldstromen en wat de geldschieters ervoor terug willen, liepen stroef en leverden weinig nieuwe informatie op.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom bestrijdt dat er sprake is van religieuze bemoeienis door Qatar en Koeweit met Nederlandse moskeeën. “Je hoeft maar één keer te laten zien dat je met het geld hebt gedaan wat is beloofd en daarna ben je helemaal klaar”, zei hij.
Van der Blom haalde in Qatar en Koeweit miljoenen euro’s binnen voor de financiering van drie islamitische instellingen in Nederland: de Blauwe Moskee in Amsterdam, Stichting Sociaal Cultureel Centrum Nederland in Den Haag en de moskee De Middenweg in Rotterdam.
Als er in de Blauwe Moskee omstreden predikers worden uitgenodigd, zoals Umair Bantvawala en Haitham al-Haddad, dan is dat volgens Van der Blom uit vrije keus. “Bantvawala was uitgenodigd door de jongerenorganisatie. Die zijn daar vrij in, anders ben je ook weer zo betuttelend bezig.”
Foutje
Tijdens het verhoor maakte Kamerlid Van den Berge een foutje. In plaats van tesquia, wat aanbevelingsbrief betekent, zei hij taqqiya. Dat betekent in grote lijnen dat een moslim de waarheid mag verhullen als de islam in gevaar komt.
Van der Blom reageerde daar boos op. Na het verhoor zei hij dat de commissie wat hem betreft de scheiding tussen kerk en staat met voeten treedt. “Ik ben bang dat de schade die de commissie op deze manier aanricht een grotere impact zal hebben op radicalisering dan je met miljoenen uit het buitenland kunt doen.”
Een andere getuige van vandaag, de voormalig directeur van Stichting Waqf El Damanhoury, stak zijn ongenoegen ook niet onder stoelen of banken. Hij vindt het onterecht dat alleen islamitische organisaties worden onderzocht.
Damanhoury werd als Egyptenaar door de Saudische oprichters van Waqf naar Nederland gehaald. Hij haalde voor verschillende projecten geld op of adviseerde daar over. Ook over de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven. Dat mede-oprichter imam Bakri dubieuze contacten had met extremisten en terroristen wist hij niet. “Ik heb goede herinneringen aan de samenwerking.”
Getuigen bekritiseerd en bedreigd
Twee getuigen die gisteren aan het woord kwamen, voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen, hebben dreigementen ontvangen na hun verhoor door de Tweede Kamer.
Dagblad De Limburger meldt dat de dochter van Harzi een video kreeg waarin drie vermomde jongens zeggen: ‘Op een dag een molotovcocktail door die kankerkerk van jullie’.” Laaouej en Harzi richtten een eigen gebedshuis op nadat zij en de imam door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gepest.
Dagblad Trouw liet vanmorgen twee bestuurders van moslimorganisaties aan het woord die erg kritisch waren over een andere belangrijke getuige van gisteren. Die sprak over de invloed van jonge, orthodoxe moslims op de gang van zaken in moskeeën en hun contacten met buitenlandse geldschieters.
Volgens hen is vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) niet goed op de hoogte. “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
NOS 13.02.2020 Burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem is bezorgd over de invloed van het salafisme. Dat zei hij op een congres over radicalisering in Arnhem. Het oud-Tweede Kamerlid voor de PvdA ziet de invloed van de fundamentalistische stroming groeien in Nederland. Hij wil dat de islamitische gemeenschap weerbaar wordt gemaakt om salafisten buiten de deur te houden.
“Mijn oproep is vooral: laten we alert en waakzaam zijn”, lichtte Marcouch toe in het radioprogramma Nieuws en Co. “Radicalisering is gevaarlijk en hardnekkig. En het heeft langjarige investeringen nodig om te voorkomen dat onze samenleving wordt ontwricht en ondermijnd. En ook om te voorkomen dat salafistische organisaties nog meer kinderen en jongeren infecteren met dit gedachtegoed.”
Op de bijeenkomst in Arnhem zei Marcouch dat hij een verdubbeling ziet van het aantal salafistische moskeeën in Nederland. “Dat heeft er vooral mee te maken dat de islamitische gemeenschap kampt met schrijnende tekorten aan goede imams. En wat je ziet is dat salafistische organisaties vaak imams aandragen, waardoor ze via de imam de moskee in hun macht krijgen.”
“Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt”, aldus Burgemeester Marcouch van Arnhem over het salafisme.
Het is niet voor het eerst dat Marcouch zich hard uitspreekt tegen het salafisme. Na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC over salafistisch lesmateriaal op islamitische basisscholen sprak hij van “het voorportaal van de gewelddadige jihad”. Ook als Kamerlid, wat hij tot 2017 was, noemde Marcouch de geloofsstroming een “kweekvijver voor het jihadisme” en “een gewelddadige ideologie”.
De burgemeester staat niet alleen. AIVD-directeur Schoof getuigde begin deze week voor een Tweede Kamercommissie die onderzoek doet naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Hij waarschuwde daar voor de nieuwe generatie “salafistische aanjagers” die op een professionele manier en met steun uit Golfstaten druk uitoefent op moskeeën, scholen en gematigde gelovigen.
“Ze kunnen dus het preekgestoelte betreden en zo ook hun gedachtegoed in moskeeën krijgen”, waarschuwt Marcouch. “Het is heel belangrijk om naast de islamitische gemeenschap te gaan staan, om ze weerbaar te maken. We moeten ze mobiliseren om zich uit te spreken tegen dit salafisme en om te voorkomen dat de moskee wordt overgenomen.”
Scheiding kerk en staat
Daarom pleit de burgemeester voor een nieuwe aanpak. “We zeggen te vaak als overheden: er is hier een scheiding van kerk en staat, dus zoek het zelf maar uit. Maar het gaat hier niet zozeer erover dat je je bemoeit met de inhoud van religie. Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt als middel om een heilstaat en superioriteit vorm te geven.”
“We zien waar het toe leidt. We hebben op dit moment honderden jongeren in beeld die we gevaarlijk vinden. We hebben gezinnen in onze samenleving die een zoon of dochter verloren zijn aan dat gedachtegoed. Sommigen zijn gesneuveld, anderen proberen terug te keren en weer anderen zitten in de gevangenis en komen daarna ook weer onze samenleving in.”
Daarom wil Marcouch dat er meer kennis wordt uitgewisseld over het salafisme en dat er een scherpe definitie wordt opgesteld. “We weten veel meer sinds de moord op Theo van Gogh, maar we zijn er nog lang niet. Er is nog heel veel discussie over de definitie van het salafisme en intussen worden onze wijken geïnfecteerd met dit gedachtegoed.”
AD 13.02.2020 De invloed van salafisme groeit. Zelfs op kinderdagverblijven is deze fundamentalistische stroming binnen de islam al merkbaar. Dat zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch.
Marcouch maakt zich grote zorgen over de groeiende invloed van salafisme, dat zei hij donderdag tijdens een congres over radicalisering in Arnhem ,,Via moskeeën, scholen en zelfs al op kinderdagverblijven is sprake van een groeiende invloed op onze kinderen.’’
De Arnhemse burgervader wees er op dat het aantal salafistische moskeeën in Nederland de afgelopen vier jaar is verdubbeld. Marcouch: ,,Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media. Het gedachtegoed drukt de goedwillende moslims, moskeebesturen en imams weg.’’
Salafisme?
Het salafisme is een ultraorthodoxe-stroming binnen de islam uit Saoedi-Arabië. Salafisten streven naar een tijdperk zoals die bestond tijdens het leven van de profeet Mohammed. Waarin de wetten van de Koran letterlijk worden toegepast.
Marcouch staat bekend om zijn stevige kritiek op het salafisme en staat daarin zeker niet alleen. Zo liet Dick Schoof, directeur van de AIVD, afgelopen week weten signalen te krijgen dat op speciale weekendscholen en kinderdagverblijven kinderen worden geïndoctrineerd met salafistisch gedachtegoed.
Daar zouden ze onder meer te horen krijgen dat homoseksualiteit met de dood bestraft moet worden. Volgens Marcouch is het van levensbelang dat jongerenwerkers, gematigde imams en docenten tijdig de signalen opvangen en aan de bel trekken.
,,Radicalisering ontstaat snel, maar zeker niet in één nacht. Wie zich erin verdiept heeft, kan het zien aankomen. Wie op de hoogte is van de signalen, en met interesse en aandacht kijkt, ziet: andere vrienden, verandering in kleding en taalgebruik, inhuizige sessies in plaats van hangen op straat, en plotseling conservatieve opvattingen over mannen en vrouwen, over andersgelovigen en andersdenkenden.’’
Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media, aldus Ahmed Marcouch, Burgemeester van Arnhem.
Grapperhaus: ,,In Arnhem is door vroegtijdig ingrijpen erger voorkomen. Laat dat een les voor de rest van het land zijn: het feit dat al lang geen aanslag is gepleegd, betekent niet dat geen dreiging meer bestaat. Ondergronds blijft het altijd nog borrelen, de dreiging is niet verdwenen.’’
Volgens Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek van de Universiteit Utrecht, kan salafisme in het onderwijs het best worden bestreden door de dialoog aan te gaan.
,,Het is heel makkelijk om meteen alle luiken dicht te trekken. Maar juist door open te staan voor de ander, bereik je meer. Iemand die zegt dat homoseksualiteit strafbaar is, moet je wijzen op de de Nederlandse normen en waarden en grondwet. Dat kan zorgen voor conflict, maar dat is beter dan iedereen zomaar z’n gang te laten gaan.’’
AD 13.02.2020 De overheid mist slagkracht bij het toezicht op stichtingen die betrokken kunnen zijn bij terreurfinanciering, zo zei een financieel expert in de ‘flitsenquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Financieel expert Maarten Rijssenbeek stelt dat er ‘nu vaak weinig financiële informatie beschikbaar is ten aanzien van maatschappelijke en religieuze organisaties’. Het gaat vaak om stichtingen die niet verplicht zijn een jaarrekening met de inkomsten en uitgaven te openbaren.
Rijssenbeek werkte bij het Financieel Expertise Centrum (FEC), waarin justitie, politie en toezichthouders met elkaar samenwerken, onder meer op het gebied van terreurbestrijding.
Tegenover de parlementaire commissie – die onderzoek doet naar de gevolgen van buitenlandse geldstromen uit met name de Golfregio en Turkije naar islamitische instellingen – zei hij dat het FEC soms bevoegdheden mist om in actie te komen.
Zo gebeurt het dat een buitenlandse financiering als risicovol wordt gezien, en er niet of nauwelijks juridische middelen zijn om deze tegen te houden. ,,Je loopt al snel tegen grondwettelijke vrijheden aan’’, zoals de vrijheid van godsdienst en van meningsuiting.
Het FEC signaleert dat soms grote bedragen vanuit het Midden-Oosten naar stichtingen in Nederland of predikers gaan. ,,Soms om vastgoed mee te kopen om er een moskee in te vestigen. Maar soms worden er grote bedragen opgenomen en raken we het spoor kwijt.’’
Rijssenbeek was de derde en laatste getuige die donderdag onder ede werd gehoord. Eerder op de dag verschenen Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee, en Nasr el Damanhoury, tot ruim een jaar geleden directeur van de orthodox-islamitische stichting Al Waqf uit Eindhoven. Beiden waren betrokken bij fondsenwerving in Golfstaten.
Grimmig
Hun verhoren verliepen in soms grimmige sfeer. El Damanhoury antwoordde vaak alleen met een afgemeten ‘ja’ of ‘nee’. Hij zei uitstekend te hebben samengewerkt met een andere bestuurder van Al Waqf en niets te weten van diens vermeende connectie met terreurgroepen.
Het gebouw moest per se naar niet-moslims, aldus Nasr el Damanhoury, ex-directeur Al Waqf.
Hij keek teleurgesteld terug op de mislukte vastgoedtransactie met geld uit Qatar in Rotterdam, waar hij in 2016 mee bezig was geweest. De gemeente stak daar destijds een stokje voor, uit angst dat er een fundamentalistisch islamitisch centrum zou komen. Die angst was ongegrond, aldus El Damanhoury, want er zou helemaal geen religieus centrum komen. ,,Dat hebben de media ervan gemaakt.’’
Hij was het slachtoffer geworden van de gemeente Rotterdam en de Nederlandse overheid, die Qatar onder druk zetten om af te zien van de transactie. Zo maakten ze ‘misbruik van mijn transparantie’, aldus El Damanhoury. ,,Het gebouw moest per se naar niet-moslims.’’
Hij kon zich niet meer herinneren of hij in 2016 een aanbevelingsbrief had geschreven waarmee een omstreden moskeebestuurder uit Geleen donaties uit de Golfregio wilde werven.
AD 13.02.2020 In een grimmig verhoor kreeg Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee en oprichter van de Rotterdamse moskee De Middenweg, vanochtend het vuur na aan de schenen gelegd in de flits-enquête naar beïnvloeding van islamitische instellingen door buitenlandse geldstromen.
De parlementaire commissie die het onderzoek uitvoert naar ongewenste beïnvloeding vanuit de Golfregio bevroeg Van der Blom uitvoerig over contacten met controversiële Arabische voormannen en eventuele banden met de Moslimbroederschap.
Kamerlid Niels van den Berge (GroenLinks) vroeg naar contacten met de Britse shariageleerde Haitam al-Haddad, die heeft verkondigd dat afvallige moslims de doodstraf verdienen en overspel met steniging moet bestraft. Al-Haddad is onder meer in de Blauwe Moskee uitgenodigd.
Op de vraag hoe dat te rijmen valt met Van der Bloms wens een ‘tolerante islam’ te verspreiden, zei hij dat hij ruimte wil bieden aan allerlei verschillende meningen. Zolang er geen antidemocratisch gedachtegoed wordt uitgedragen en geestelijken bereid zijn mediavragen te beantwoorden, is iedereen welkom, aldus Van der Blom.
Moslimbroederschap
Op de vraag of hij banden heeft met de Moslimbroederschap – een internationale organisatie die volgens een aantal kenners islamisering van de samenleving nastreeft – zei hij dat dat ‘afhangt van de definitie van Moslimbroederschap’. ,,Ik ken alleen de Moslimbroederschap als Egyptische partij. Daarbuiten heb ik geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn.’’
Afgelopen maandag stelde een andere getuige, terreurdeskundige Ronald Sandee, dat Van der Blom banden heeft met de broederschap. Van der Blom was nauw betrokken bij het werven van gelden in Qatar en Koeweit voor de bouw van de Blauwe Moskee en De Middenweg. Hij is tevens voorzitter van de stichting Ontdek Islam, die in 2013 100.000 korans weggaf. Van der Blom vertelde de commissie dat dat werd gefinancierd dankzij een gift van een stichting uit Egypte.
Hij ontkende ooit te maken te hebben gehad met ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Van der Blom was eerder adjunct-directeur van de Rotterdamse Essalammoskee, de grootste van Nederland, die is neergezet met miljoenen uit de Verenigde Arabische Emiraten.
Ik heb geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn, aldus Jacob van der Blom.
Trouw 12.02.2020 De eerste twee dagen van de verhoren over buitenlandse financiering van moskeeën in de Tweede Kamer zitten erop. In de islamitische gemeenschap klinkt kritiek.
“Ik heb mijn popcorn al bijna op”, grapt Halil Karaaslan, oud-voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO). Hij volgde woensdag de tweede verhoordag van de Tweede Kamercommissie die de buitenlandse financiering van moskeeën onderzoekt. Hij bedoelt ermee te zeggen: ik heb met kromme tenen gekeken.
Ook Abdelhamid Bouzzit, bestuurder van de regionale moskeekoepel Stichting Islamitische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH), is uiterst kritisch. Zowel de insteek van de commissie als het optreden van woordvoerders namens de islamitische gemeenschap baren hen zorgen.
Transparantie
Maandag en woensdag ondervroeg de commissie een zestal hoge ambtenaren, moskeebestuurders, en ondernemers met terrorisme- en radicaliseringsbureau’s. Inhoudelijk leverde dat weinig nieuwe inzichten op. Er kwamen vooral mensen aan het woord die al eens rapporten hebben geschreven of eerder in de media zijn verschenen. “Zonde”, zegt Bouzzit. “Nu er een commissie is die de onderste steen boven moet halen, hoop je dat ze een goed beeld krijgen van wat de moslimgemeenschap allemaal doet om dat transparant te maken en kwade invloeden buiten te houden. En dan krijg je dit.”
Van enkele personen die zijn uitgenodigd trekken Karaaslan en Bouzzit de deskundigheid in twijfel. “Waar zijn de academici die al jaren onderzoek doen naar de islam in Nederland?”, vraagt Bouzzit zich af. Ze betwijfelen daarnaast de geschiktheid van degenen die namens de gemeenschap spreken. Steen des aanstoots was het optreden van CMO-voorzitter Driss El Boujoufi. Bouzzit: “Zijn verhaal rammelde aan alle kanten.”
Gebrekkig Nederlands
El Boujoufi vertelde over het convenant buitenlandse financiering, dat de overheid en moskeeorganisaties twee jaar geleden wilden opstellen. Hierin moesten bindende afspraken met moskeeën komen te staan. Volgens El Boujoufi stond het CMO daar pal achter, en lag een enkele andere moskeeorganisatie dwars.
Dat is echter onjuist: het CMO stapte zelf uit het overleg, samen met andere moskeeorganisaties, omdat ze vonden dat de afspraken voor alle religieuze gemeenschappen zouden moeten gelden, en niet alleen voor de islamitische gemeenschap. Eén moskeeorganisatie zag wel iets in het convenant. “Het is kwalijk en pijnlijk om te zien dat hij kennelijk niet goed op de hoogte is”, zegt Karaaslan.
“Maar ook helpt het een verkeerd beeld de wereld in, alsof er een meerderheid zou zijn geweest voor zo’n convenant. Dat klopt niet.”
Ook El Boujoufi’s gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal is een probleem, zeggen de twee. Bouzzit: “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
De onprofessionaliteit bij het CMO wijt Bouzzit vooral aan een gebrek aan contact met de achterban. “Daardoor is er niemand die hen terugfluit of terechtwijst.” Voor Karaaslan, die er korte tijd voorzitter was, speelde dit gegeven mee bij zijn besluit om zich binnen een jaar terug te trekken. “Het CMO functioneert gewoon niet. En vandaag was wel weer een bevestiging dat ze in ieder geval niet mijn stem vertegenwoordigen.”
Lees ook:
Afspraak over buitenlandse financiering moet gelden voor moskee én kerk, vinden moslims
Het klopt niet dat afspraken over financiering van gebedshuizen alleen gaan over moskeeën, vinden vier moslimorganisaties. Dus praten ze niet langer over een convenant dat buitenlandse financiering inzichtelijk moet maken.
Is de buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën per se ongewenst?
De overheid worstelt al jaren met buitenlandse financiering van islamitische organisaties in Nederland. Wat maakt het vraagstuk zo lastig?
NOS 12.02.2020 Gematigde moslims hebben in verschillende moskeeën in Nederland last van overheersing door orthodoxe geloofsgenoten en hun buitenlandse geldschieters. Dat blijkt uit verschillende verhoren door de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) vertelt dat een nieuwe generatie gelovigen en Nederlandse bekeerlingen de besturen van een aantal moskeeën heeft overgenomen en vergaande veranderingen doorvoert.
Zij hebben contacten gelegd in Saudi-Arabië, Qatar, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten om geld in te zamelen. Soms komen vertegenwoordigers van deze buitenlandse geldschieters in het moskeebestuur. El Boujoufi: “Die hebben helemaal niets met de Nederlandse samenleving, dus dan denk ik: waarom?”
Veel weerstand
El Boujoufi wilde een convenant sluiten met alle moskeeën om buitenlandse financiering te weren of openbaar te maken. Maar hij kwam veel weerstand tegen. Bedreigingen wil hij het niet noemen, hij spreekt van meningsverschillen.
De ouderen willen het houden zoals het is, legt El Boujoufi uit. Die zijn naar Nederland gekomen om te werken en begonnen bijvoorbeeld met eigen spaargeld in een oud schoolgebouw een moskee om te kunnen bidden. De jonge generatie die hier is geboren wil grotere, nieuwe moskeeën en heeft geen bezwaar tegen geld en invloed van salafistische geldschieters.
De vicevoorzitter van het CMO vindt dat er iets moet worden gedaan tegen de inmenging van buitenlandse geldschieters. Door de overheid, maar ook door de moslims zelf. “De oude generatie zegt: ‘Er is rook, we moeten de ramen openzetten, dan weten we waar de rook vandaan komt’,” zegt El Boujoufi. “De jonge generatie zegt: ‘Er is helemaal geen rook.'”
Jongens en meisjes leren op sommige islamscholen om zich tegen de samenleving te keren, zegt hij. “Ik maak me zorgen over de jeugd. Ik ben ook vader en grootvader. Ik wil niet dat er een negatief beeld van moslims ontstaat.”
Weggepest
Voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen hebben deze ervaring ook. Zij richtten het gebedshuis op nadat zij door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gewerkt.
Dit nieuwe bestuur van de Al Houda-moskee ging contacten aan met onduidelijke geldschieters. De imam werd weggepest en vervangen door buitenlandse imams uit onder meer Egypte. Toen er een terroristische imam met banden met al-Qaida kwam preken, trok Harzi aan de bel bij de burgemeester.
“Maar die deed helemaal niets”, zegt ze. Pas na een jaar vond er een gesprek plaats, maar omdat het moskeebestuur helemaal geen openheid gaf, wilde de burgemeester niet verder praten.
‘Blanke meesters’
Harzi werd geregeld bedreigd. “Ik heb me teruggetrokken omdat ik dacht: het wordt gevaarlijk.” Ook voor dit verhoor werd zij aangesproken door een gelovige. “Hij zei: ga je bij je blanke meesters getuigen?”
Laaouej: “Er is echt vijandigheid. Na vandaag krijgen we weer van alles over ons heen. Maar wij hebben de waarheid gesproken en wij zijn daar trots op. Dan zou je eigenlijk steun moeten krijgen.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen twee weken in beslag. In de eerste week worden onder anderen deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
AD 12.02.2020 Een poging van moskeeorganisaties om afspraken te maken over regels voor het aanvaarden van buitenlands geld, is afgeketst op onderlinge onenigheid. Dit vertelde een voorman van de belangrijkste koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën woensdag in de flits-enquête naar buitenlandse beïnvloeding.
In zijn verhoor in het parlementaire onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding uit onvrije landen sprak Driss el Boujoufi over een vergevorderde poging om een convenant te sluiten met de overheid over regels en voorwaarden aan buitenlandse financiering van islamitische instellingen.
El Boujoufi is vicevoorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), de koepelorganisatie waar het overgrote deel van de moskeeën in Nederland bij is aangesloten.
Vanwege de aanhoudende berichten over ongewenste inmenging uit het buitenland, nam het CMO met de Raad van Marokkaanse Moskeeën het initiatief voor een convenant over de condities rond het aanvaarden van buitenlands geld. Hierover is 2,5 jaar lang onderhandeld binnen het CMO, aldus El Boujoufi. Het ministerie van Sociale Zaken haalde een extern bureau erbij om het te begeleiden.
Dwars
Volgens El Boujoufi lagen vorig jaar echter ‘twee of drie’ islamitische bestuurders dwars, met steun van een hoogleraar. Ze menen dat een convenant impliceert dat ze iets te verbergen hebben, aldus El Boujoufi. Ook vinden ze het principieel onjuist dat buitenlandse financiering alleen voor moslims aan voorwaarden zou zijn verbonden. Eventuele beperkingen zouden volgens hen moeten gelden voor álle religies en daarvoor moet de regering dan maar een wet maken.
El Boujoufi wilde niet zeggen welke moskeebesturen het verzet leidden, maar zei wel dat de vorige voorzitter van het CMO tegenstander was. Begin 2019 trad Halil Karaaslan af als voorzitter, na nog geen jaar in functie te zijn geweest. El Boujoufi zei geen voorstander te zijn van een compleet verbod op buitenlandse financiering. ,,Wel van een verbod op financiering die de eenheid in de samenleving belemmert.’’
Volgens hem telt Nederland op een totaal van 500 moskeeën ‘niet meer dan’ 10 tot 12 salafistische gebedshuizen, die een fundamentalistische islam aanhangen. Tot frustratie van de onderzoekscommissie weigerde hij namen te noemen.
Salafistisch
Hij onderschreef wel de waarschuwingen die de topman van de AIVD, Dick Schoof, maandag uitte over een toenemende invloed van ‘salafistische aanjagers’. ,,Als we stil blijven, neemt het alleen maar toe,’’ aldus El Boujoufi.
Daarbij zei hij – naar het voorbeeld van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb – dat iedere belijdende moslim salafist is, hijzelf incluis. Het probleem zit hem met name bij de ‘politieke salafisten’, die het isolement opzoeken.
Hij vertelde drie jaar geleden zelf geld te hebben opgehaald in Marokko, voor een conferentie van het CMO in Nederland met andere religieuze stromingen. Daarbij had hij overlegd met de Nederlandse ambassadeur in Rabat en in Nederland met de ministeries van Sociale Zaken, Justitie en Buitenlandse Zaken. ,,Alleen op voorwaarde van transparantie wilden we het geld aanvaarden. En de andere kant stelde geen voorwaarden. Anders had ik het niet geaccepteerd.’’
Weerspreken
Bestuurders van moskeeorganisaties die betrokken waren bij de gesprekken over een convenant, weerspreken de lezing van Driss el Boujoufi. Halil Karaaslan, tot begin vorig jaar voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), stelt dat de koepelorganisatie helemaal geen voorstander was van het maken van afspraken rondom buitenlandse geldstromen. ,,Tijdens mijn voorzitterschap was de meerderheid van het CMO tegen een convenant. Dat gold ook voor drie andere moskeeorganisaties waarmee we hierover spraken.’’
Volgens Karaaslan was sprake van een generatiekloof. ,,Oudere moskeebestuurders zeiden: laten we nou maar doen wat de overheid wil. Ik vond het principieel onjuist om alleen voor moslims beperkingen af te kondigen. Er lag ook helemaal geen convenant. Het ging steeds om de vraag óf dat er moest komen.’’
Abdel Bouzzit, woordvoerder namens een aantal Haagse moskeeën, valt Karaaslan bij. ,,Alleen de Raad van Marokkaanse Moskeeën was voorstander van een convenant. Alle anderen waren tegen.
AD 12.02.2020 Turks-Nederlandse jongeren worden in hun denken en doen beïnvloed door een uit Turkije geëxporteerde ‘giftige mix’ van nationalisme en religie. Dit stelde integratiedeskundige en oud-PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vanmiddag tijdens de flitsenquête naar ongewenste beïnvloeding vanuit onvrije landen.
In een notitie die ze schreef met het oog op haar verhoor, waarschuwt Yücel dat Turks-Nederlandse jongeren kwetsbaar zijn voor ‘religieus fanatisme’. Dit ‘Turks salafisme’ heeft nauwe banden met het nationalisme van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, aldus Yücel. Ze wijst erop dat één op de tien jihadgangers uit Nederland Turkse roots heeft.
De Turkse invloed in Nederland neemt volgens haar toe. ,,Er is een te grote groep die zich helemaal identificeert met de Turkse identiteit.” Dat komt doordat de Turkse regering via bijvoorbeeld Diyanet (het ministerie van Religieuze Zaken) in Nederland moskeeën bezit, maar ook omdat Turkse Nederlanders zich niet welkom voelen in Nederland. Ze spreekt van discriminatie en uitsluiting. ,,Als Nederland doen we het niet goed.”
Gebrek aan maatregelen
Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u, aldus Leerlingen van Turks-Nederlandse afkomst tegen docenten, aldus Yücel.
Yücel klaagt over het gebrek aan maatregelen in Nederland nadat in 2014 Turkse Nederlanders een brief op hun deurmat vonden die hen maande op de AKP van Erdogan te stemmen. ,,Die mensen voelen zich in de kou staan.”
Ze werd ook bevraagd over de angst in de Nederlands-Turkse gemeenschap om kritisch te zijn op de Turkse regering en refereerde aan de vele bedreigingen die Turks-Nederlandse politici krijgen wanneer ze kritische vragen stellen over ‘de lange arm van Ankara’. Yücel is voorstander van een verbod op buitenlandse financiering uit onvrije landen.
Pikant is dat ze in haar notitie schrijft dat de huidige fractievoorzitter van Denk, Tunahun Kuzu, toen hij nog in de PvdA-fractie zat met Yücel – haar voortdurend probeerde te dwarsbomen. Kuzu is lid van de onderzoekscommissie die haar verhoorde, maar was zelf niet betrokken bij haar ondervraging. Daarin werd niet gerept van haar kritiek op Kuzu.
Invloed Koranscholen
Yücel uit zich negatief over de invloed van Koranscholen, die in het weekend leerlingen onderwijzen en hen ‘soms behoorlijk hardhandig’ inprenten dat vragen stellen zeer onbetamelijk is. Ze krijgen ‘ontspoorde opvattingen’ mee. Ter illustratie somt ze citaten van leerlingen op: ,,Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u.” En: ,,De doden van Charlie Hebdo zijn verdiend meester, zij hebben Mohammed besmeurd.”
Terreurdeskundige Ronald Sandee wordt door een speciale commissie van de Tweede Kamer verhoordover de beïnvloeding uit onvrije landen van Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties. Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP
NRC 10.02.2020 Eerste dag parlementaire ondervraging Deskundigen waarschuwden maandag voor een speciale commissie voor buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën.
Onder twaalf fel schijnende lampen en tegenover vier scherp kijkende Kamerleden verklaarden maandag de eerste deskundigen in de parlementaire ondervraging over beïnvloeding uit onvrije landen op – voornamelijk – moskeeën en islamitische organisaties.
De baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Dick Schoof, terreurdeskundige Ronald Sandee en ambtenaar Mark Roscam Abbing waarschuwden alle drie dat de invloed van salafisten op Nederlandse moskeeën toeneemt. Zij krijgen steun uit met name de Golfstaten.
De commissie, bestaande uit Tweede Kamerleden, onderzoekt die buitenlandse beïnvloeding na publicaties van Nieuwsuur en NRC. Daaruit bleek dat zeker dertig Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in ‘onvrije landen’ als Saoedi-Arabië en Koeweit. De komende twee weken worden in totaal achttien deskundigen en getuigen, zoals moskeebestuurders, gehoord.
Volgens inlichtingenchef Schoof kunnen salafistische „aanjagers”, mensen binnen de islamitische gemeenschappen die verdere invloed van hun beweging promoten, een steeds dominantere positie verwerven dóór de buitenlandse steun die ze ontvangen.
Het gaat om een kleine groep die een „disproportionele rol” heeft in moskeeën. „Ze duwen concurrerend aanbod weg. Op sociale media beheersen ze de markt, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben door die buitenlandse steun.”
Die dominantere positie verwerven salafisten ook omdat ze steeds „professioneler” zouden opereren. „Het zijn mensen die de Nederlandse samenleving goed kennen, de taal spreken, de wetten kennen, weten hoe ze onlinemassamedia moeten gebruiken”, aldus Schoof.
Facadepolitiek
Jongeren die online zoeken naar informatie over de islam komen daardoor vaak terecht bij salafistische organisaties en aanjagers, zei Mark Roscam Abbing. Hij leidt een ambtelijke taskforce die gemeenten adviseert bij de aanpak van ‘problematisch anti-democratisch gedrag’ en ‘ongewenste beïnvloeding’. Die ‘aanjagers’ zoeken volgens de deskundigen vaak de randen van de wet op, zonder eroverheen te gaan. Schoof: „Ze kennen de bandbreedte van de Nederlandse rechtsstaat.”
Zo lijken die organisaties naar buiten toe vaak modern en vreedzaam, maar prediken ze binnenskamers antidemocratische en soms gewelddadige ideeën, aldus Schoof. Hij noemt dat „facadepolitiek”: „Men zegt het een, maar het doet het ander.
De publieke kant ziet er prima uit, op de statuten van zo’n stichting is niks aan te merken. Maar in de beslotenheid van de eigen kring wordt dan bijvoorbeeld gepredikt dat het oké is om homo’s te vermoorden. Of dat je bij een strafbaar feit geen aangifte bij de politie moet doen, maar het binnen de eigen islamitische kring moet oplossen.”
Die beïnvloeding met „antidemocratisch gedachtegoed” vindt volgens Schoof al plaats bij buitenschoolse schoollessen en de opvang van peuters en kleuters. „Ze krijgen daar gedachtegoed te horen dat intrinsiek strijdig is met waar de democratische rechtsstaat voor staat, bijvoorbeeld over homoseksuelen. Daarin zit vaak een impliciete afwijzing van die rechtsstaat”, aldus Schoof.
Een organisatie die zich sluipenderwijs met antidemocratische ideeën vestigt in Nederlandse moskeeën is bijvoorbeeld het Moslimbroederschap, waarschuwde terreurdeskundige Ronald Sandee, die jarenlang voor de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werkte.
Volgens hem staan onder meer de Blauwe Moskee in Amsterdam en Centrum de Middenweg in Rotterdam onder invloed van die organisatie, die een shariastaat wil vestigen en waarvan leden geheimzinnigheid beloven. Zo zou de bouw van die moskeeën deels gefinancierd zijn vanuit aan het Moslimbroederschap gelieerde stichtingen. Ook spreken er volgens Sandee regelmatig predikers uit die hoek.
Ondermijning rechtsstaat
Het risico van de toenemende invloed van salafisten, aldus Schoof: het ontstaan van een parallelle samenleving „die de Nederlandse rechtsstaat ondermijnt”. „Ze jagen antidemocratisch gedachtegoed aan, dat de democratische rechtsstaat ondermijnt en bedreigt.
Als zo’n parallelle structuur ontstaat, is het risico dat de democratische rechtsstaat op termijn conform die parallelle samenleving moet worden gestructureerd.” Daarmee komen burgerlijke en democratische vrijheden onder druk te staan, waarschuwde Schoof.
Maar de aanpak van buitenlandse beïnvloeding kan lastig zijn, temperde ambtenaar Roscam Abbing de verwachtingen. „Een verbod op financiering uit onvrije landen kan tot gevolg hebben dat geld vaker via Europese landen naar Nederland komt.”
En omdat ‘problematisch gedrag’ vaak niet strafbaar is – het prediken van antidemocratische ideeën is in een liberale rechtsstaat niet verboden – is informatie over geldstromen vaak moeilijk te delen binnen de overheid.
Roscam Abbing pleitte er daarom voor dat de overheid ook inzet op het versterken van „weerbaarheid” van kwetsbare groepen binnen Nederlandse moskeeën tegen radicalere stromingen. Ook zou het aanbod aan islamitische organisaties „pluriformer” moeten zijn, om bijvoorbeeld te voorkomen dat islamitische ouders hun kind enkel bij een salafistische organisatie geloofsonderwijs kunnen bieden. „Je moet voorkomen dat mensen alleen naar moskeeën kunnen waar zorgelijk gedrag plaatsvindt.”
Woensdag hoort de commissie deskundigen over de „gevolgen voor de gemeenschap” van ongewenste buitenlandse beïnvloeding.
AD 10.02.2020 De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Roscam Abbing werd maandag als derde en laatste gehoord, op de eerste dag van de openbare verhoren in de enquête naar buitenlandse financiering. Hij is voorzitter van een taskforce die zich bezighoudt met ongewenste buitenlandse financiering.
Verschillende ministeries werken samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten. Die taskforce speelde een voorname rol bij de omgang met het islamitische Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam. Onderwijsminister Arie Slob wilde de bekostiging van de school staken, maar is door de rechter teruggefloten.
Podium
Achteraf gezien is er misschien te weinig aan de buitenwacht uitgelegd waarom overheidsoptreden in dit geval gerechtvaardigd was, aldus Roscam Abbing. In bedekte termen riep hij de politiek op zich minder te focussen op repressie en het onderdrukken van ongewenste geluiden, en meer op het weerbaar maken van de welwillende meerderheid van de moslimgemeenschap.
Eerder schreef Roscam Abbing dat nogal wat politieke partijen nadenken over een verbod op buitenlandse financiering en trachten te voorkomen dat ‘aanjagers’ van salafistische geluiden een podium krijgen.
Hij waarschuwde dat ‘bovenmatig repressief handelen’ averechts kan uitpakken en ongewenste buitenlandse beïnvloeding juist in de hand werkt. In zijn verhoor bepleitte Roscam Abbing ‘het versterken van de weerbaarheid’. ,,Mensen met rare ideeën houd je altijd. Als je mensen zover kan krijgen dat ze zich niet laten overtuigen, zouden we echt aan de winnende hand zijn.”
Hij bepleitte ook een speciale wet voor de taskforce, om het nemen van maatregelen een betere basis te geven. Dat zou er ook toe kunnen leiden financieel gevoelige informatie die nu niet met de taskforce mag worden gedeeld, daar wel op tafel belandt.
NOS 10.02.2020 De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“Op dit moment zien we een tweede generatie ontstaan”, zegt Schoof. “Ze schrijven en spreken goed Nederlands. Ze kennen het rechtssysteem. Op sociale media domineren ze de markt, om het zo te noemen. Ze streven naar een parallelle samenleving waar de regels van de Nederlandse rechtsstaat niet gelden.”
Deze jonge Nederlandse salafisten krijgen financiële en andere steun uit Golfstaten. Zij proberen met professionele methoden invloed te krijgen in moskeeën, op scholen en zetten gematigde gelovigen onder druk, blijkt uit AIVD-onderzoek.
Kinderopvang
Ook in het onderwijs en de kinderopvang krijgen salafisten steeds meer voet aan de grond, zegt Schoof. “Heel jonge kinderen tussen 0 en 4 jaar krijgen daar al dat gedachtegoed te horen.”
De organisaties maken gebruik van façadepolitiek, zoals Schoof het noemt. Naar buiten gematigd en extremisme afkeuren, maar vervolgens in eigen kring prediken dat je homo’s mag vermoorden.
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Schoof wilde als AIVD-directeur niet zeggen hoe de wetgeving veranderd zou moeten worden. Wel denkt hij dat het dwingen van organisaties tot openheid over wat zij doen een stuk zou helpen. “Maar wetten verzinnen voor de geldstromen is heel ingewikkeld. Die lopen via tussenpersonen, dus je kunt alles verhullen wat je wilt.”
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Telegraaf 10.02.2020 De baas van de geheime dienst AIVD Dick Schoof ziet een nieuwe generatie ’salafistische aanjagers’ aan invloed winnen die op sociale media ’de markt overheersen’. Zij prenten al bij hele jonge kinderen de boodschap in dat de Nederlandse rechtstaat niet deugt.
Dat zei de AIVD-baas als eerste deskundige die werd gehoord door de parlementaire ondervragingscommissie over buitenlandse financiering van moskeeën. De Kamer wil weten waar dat tot radicalisering leidt. Het gaat daarbij niet alleen om moskeeën, maar ook om koranscholen.
Vaak lijkt vanaf de buitenkant alles in orde, zei Schoof, die in dit verband spreekt van facadepolitiek. „Ze kennen de grenzen van de Nederlandse rechtstaat goed, dus naar buiten toe zullen ze nooit over die grens heen gaan. In de beslotenheid van een preek wordt expliciet gezegd dat je homo’s mag vermoorden.”
De gevolgen van die invloed zijn zorgelijk, zegt Schoof. Gewone moslims worden onder druk gezet en beperkt in hun vrije geloofsbeleving. Bovendien kan er een ’parallelle samenleving’ ontstaan die de Nederlandse samenleving met al haar vrijheden ondermijnt.
De financiering vanuit de Golfregio loopt via stichtingen en tussenpersonen en is vaak lastig te achterhalen, zei de AIVD-directeur. Bovendien blijkt uit de praktijk dat het lastig is er iets tegen te doen, zeker strafrechtelijk. Het mislukte optreden van onderwijsminister Slob en de gemeente Amsterdam tegen het Cornelius Haga Lyceum onderstreept dat. Toch blijkt de waarschuwing van de AIVD over antidemocratische elementen in de school staan, zei Schoof.
Moslimbroeders
Terreurdeskundige Ronald Sandee sprak over de invloed van de Moslimbroederschap. Landen als Koewet, Qatar en Turkije kopen met miljoenen invloed bij moskeeën als de Blauwe Moskee in Amsterdam en de Essalam Moskee in Rotterdam. „Wie betaalt, bepaalt.” De financiering loopt vaak via trustfondsen als de Europe Trust Nederland (uit Qatar). Soms komt het volgens Sandee ook op ’pallets met bankbiljetten in privévliegtuigen’, waarna het via tussenpersonen met duffelbags naar moskeeën in Nederland en Duitsland wordt gebracht.
Of de bank over dergelijke hoeveelheden contanten geen vragen stelt, zo wilde de ondervragingscommissie weten. Sandee: „De bank wel, maar een notaris misschien niet.”
Waar Saudi-Arabië en de Emiraten zich minder zijn gaan inlaten met de Moslimbroeders, zijn Qatar en Turkije juist actiever geworden, zegt Sandee.
De Kamercommissie gaat de komende weken negentien personen ondervragen. Dick Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst is de eerste die wordt gehoord. Daarna volgen onder anderen terreurdeskundigen, integratiedeskundigen en moslimorganisaties. Volgende week staan de omstreden moskeeën As-Soennah (Den Haag) en alFitrah (Utrecht) in de schijnwerpers. De laatste verhoren zijn donderdag 20 februari.
Het onderzoek wordt gedaan door een zogenoemde parlementaire ondervragingscommissie. Het is een kortere variant van een parlementaire enquête. Maar ook bij deze mini-enquête staan ondervraagden onder ede en zijn ze verplicht mee te werken.
AD 10.02.2020 Met een nieuwe generatie ‘salafistische aanjagers’, gefinancierd vanuit de Golfregio, wint deze (zeer) orthodoxe stroming binnen de islam aan invloed. Dit zei AIVD-topman Dick Schoof maandag in het eerste openbare verhoor van de van de parlementaire ‘mini-enquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van vooral islamitische instellingen.
,,We zien een soort tweede generatie ontstaan die goed de Nederlandse wetgeving kent, goed Nederlands spreekt en gemakkelijk de weg vindt, waardoor hun invloed groeiende is,’’ zei Schoof, die om operationele redenen geen namen wilde noemen.
Door de financiële steun uit het buitenland duwen de salafisten concurrerend aanbod weg, aldus Schoof. ,,In markttermen gesproken overheersen ze bijna de markt op internet en social media, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben dankzij de financiering.’’
De groep is relatief klein, maar sterk georganiseerd en daardoor ‘disproportioneel aanwezig’. ,,We maken ons meer zorgen over salafistische aanjagers dan enige tijd geleden.’’
Façadepolitiek
Men zegt het één en doet het ander, aldus Dick Schoof, AIVD.
De problematische gevallen onder de aanjagers stimuleren ‘antidemocratisch gedachtegoed’, via gesprekken, onderwijs en bijvoorbeeld kinderopvang. Zo zijn er moskeeën waar kinderen tussen de 0 en 4 jaar ‘op hele eenvoudige manieren gedachtegoed te horen krijgen dat intrinsiek strijdig is met de rechtsstaat’.
In de openbaarheid is daar dan doorgaans niets van te merken. Schoof sprak over ‘façadepolitiek’. ,,Men zegt het één en doet het ander.’’ Als voorbeeld noemde hij een preek waarin expliciet wordt gezegd dat je homoseksuelen kan vermoorden. ,,Dat zal men aan de buitenkant nooit zeggen, sterker nog men zal er afstand van nemen.’’
Doel is het creëren van een ‘parallelle samenleving’. Op langere termijn is dat een dreiging die een halt moet worden toegeroepen, aldus Schoof.
Haga Lyceum
Schoof kreeg ook vragen over het Amsterdamse Cornelius Haga Lyceum, waarvoor de inlichtingendienst vorig jaar waarschuwde vanwege vermeende salafistische invloeden. Volgens de rechter zijn daar onvoldoende ernstige indicaties voor. Schoof houdt vol dat de AIVD terecht aan de bel trok. Maar vervolgens was het voor de gemeente Amsterdam en andere overheidsinstanties lastig om de juiste maatregelen te kunnen treffen, aldus de AIVD-chef.
Met de mini-enquête wil een meerderheid van de Tweede Kamer deze week en volgende week de gevolgen blootleggen van – met name Arabische – geldstromen naar moskeeën. Hiervoor worden in totaal 19 mensen gehoord.
Later maandag wordt nog terreurdeskundige Ronald Sandee gehoord, naast Mark Roscam Abbing, voorzitter van de Taskforce Problematisch gedrag en ongewenste buitenlandse financiering. In de Taskforce werken verschillende ministeries samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten.
AD 10.02.2020 De Rotterdamse moskee De Middenweg en de Amsterdamse Blauwe Moskee zijn in de greep van Moslimbroeders. Die boodschap had terreurdeskundige en onderzoeker Ronald Sandee maandag tijdens zijn verhoor in de mini-enquête van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Hoewel beiden dat zelf steevast ontkennen, noemde Sandee bestuursvoorzitter Jacob van der Blom en imam Yassin Elforkani van de Blauwe Moskee als Moslimbroeders. Van der Blom is ook oprichter van De Middenweg.
Hard bewijs heeft Sandee niet, maar: ,,Als het loopt als een eend, kwaakt als een eend, dan kan het een eend zijn.’’ Van der Blom en Elforkani ‘volgen de ideologie’ van de Moslimbroeders.
De moskee in Nieuw-West, neergezet met geld uit Koeweit en Qatar, speelde een grote rol in het verhoor. Sandee, oud-medewerker van de militaire inlichtingendienst, vertelde ook uitvoerig over de internationale Moslimbroederschap. Volgens hem streeft die organisatie een ‘shariastaat’ na, waarin de islam leidend is.
Sluiers
Moslimbroeders zijn in het algemeen hoogopgeleid, welsprekend en ‘anti-integratief’, aldus Sandee. Ze stimuleren volgens hem vrouwen om sluiers te dragen en hameren op ‘islamofobe’ tendensen in de samenleving.
Sandee noemde de Blauwe Moskee als pregnant voorbeeld van beïnvloeding vanuit de Golfregio. Toen Koeweit rond 2006 instapte als financier, trad bij het bedrijf dat het vastgoed in eigendom heeft een hoge Koeweitse functionaris aan die volgens Sandee ook nu nog de koers van de moskee mede bepaalt.
Sandee zei ook verhalen te hebben gehoord over jonge bekeerlingen in de Blauwe Moskee die ‘behoorlijk intimiderend’ hun opvattingen opdringen. ,,Maar dat is alleen hear say.’’
Middenweg
In de Blauwe Moskee, maar ook bij De Middenweg (eveneens vanuit de Golfregio gefinancierd en met dezelfde eigenaar als de Blauwe Moskee) zie je volgens Sandee aan de sprekers en trainingen de invloed van de Moslimbroeders. In dat verband noemde hij ook de Essalammoskee in Rotterdam, de grootste van Nederland.
Ten aanzien van de geldstromen uit de Golf is Nederland ‘een beetje te naïef, misschien goedgelovig’. ,,Ik heb het gevoel dat landen als Turkije en Qatar een hele bewuste strategie volgen om moslimgemeenschappen in het buitenland te beïnvloeden. Maar we zitten vast aan die vrijheid van religie.’’
Hij bepleitte maatregelen om buitenlandse financiering aan banden te leggen. Hij noemde de islamwet uit Oostenrijk als voorbeeld, die een verbod op buitenlandse financiering bevat. Ook opperde hij een Europees verbod. ,,Dat zou een mogelijkheid zijn om in 1 klap van ongewenste beïnvloeding af te komen.’’
Vastgoed
De parlementaire commissie stelde de nodige vragen over Jacob van der Blom, ex-directeur bij de Essalammoskee die volgens Sandee op goede verkeert met Qatar Charity, een voorname donateur van islamitische instellingen in Europa. Van der Blom is al jaren bestuurder van Europe Trust Nederland, de eigenaar van de Middenweg en Blauwe Moskee. Volgens Sandee is dat de Nederlandse vastgoedtak van de Moslimbroeders, die dient als filiaal van het in Birmingham moederbedrijf gevestigde Europe Trust. ,,Ik heb het gevoel dat als Europe Trust in Birmingham het vastgoed opeist, dat ook gebeurt.’’
De laatste tijd signaleert Sandee een kruisbestuiving tussen Moslimbroeders en salafisten. ,,Een soort nedersalafisme of nederbroederschap.’’
Sandee werd ook bevraagd over een uitvoerig artikel dat hij vorig jaar schreef voor een Amerikaanse onderzoekssite, waarin hij de vloer aanveegde met het Amsterdamse deradicaliseringsbeleid, dat volgens hem aan de leiband loopt van dubieuze figuren. Signalen over radicaliserende mensen zijn onder het tapijt geveegd, aldus Sandee.
AD 10.02.2020 Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt. Maar of de commissie veel boven water zal krijgen, valt te bezien. Zes vragen over de kwestie.
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Hoe groot is het probleem?
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholen kinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13 salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Den HaagFM 07.02.2020 Oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
OmroepWest 06.02.2020 De Haagse oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari 2020. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
NOS 06.02.2020 Maandag begint de parlementaire commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën, islamitische scholen en andere organisaties gaat onderzoeken. “We willen weten hoe we deze beïnvloeding kunnen doorbreken”, zegt voorzitter Michel Rog (CDA).
In zes dagen tijd, tussen 10 en 20 februari, worden vertegenwoordigers van moskee-organisaties, onderzoekers en terreurdeskundigen gehoord. Het eerste verhoor is met directeur Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Moskeeën
In de tweede week worden de besturen van de As-Soennah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht verhoord. As-Soennah heeft vooraf informatie aangeleverd die de commissie had opgevraagd.
AlFitrah maakte daar bezwaar tegen en wil de commissie geen documenten sturen. De Tweede Kamer begon daar een rechtszaak over en kreeg gelijk. Op 21 februari 2020 dient het hoger beroep van de moskee-stichting.
“Maar”, zegt commissievoorzitter Rog, “dit ontslaat het bestuur van alFitrah niet van medewerking aan het verhoor.” Dat staat gepland voor woensdag 19 februari 2020.
Het bestuur van de Utrechtse alFitrah-moskee vindt dat de commissie buiten zijn bevoegdheden treedt met het opvragen van alle stukken. “De zaak ligt bij het gerechtshof en we willen dat eerst voorleggen aan een hogere rechter”, zegt de advocaat van het bestuur in het radioprogramma Nieuws en Co.
Miljoenen euro’s
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen.
Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië. Van dat geld worden onder meer ultraorthodoxe imams ingehuurd.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken bleek jarenlang in het geheim lijstjes bij te houden over deze geldstromen, gebaseerd op vrijwillig verstrekte informatie van de ambassades van Koeweit en Saudi-Arabië. De Tweede Kamer kreeg deze informatie niet, en besloot daarom tot dit parlementaire onderzoek.
Brandbrief
Vier islamitische organisaties maakten deze week bezwaar tegen de opzet van het onderzoek. In een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib stelden zij dat de onderzoekscommissie ook moet kijken naar buitenlandse geldstromen voor christelijke politieke partijen, kerken en synagoges.
“De brief is een laatste poging om te wijzen op wat er volgens ons fout is aan het onderzoek”, zei Abdelhamid Bouzzit, moskeebestuurder van het Islamitisch Centrum Imam Malik in Leiden.
Maar de onderzoekscommissie houdt zich aan het oorspronkelijke plan:
Onderzoek Tweede Kamer buitenlandse financiering moskeeën van start
Onder ede
De verhoren vinden onder ede plaats. De eed wordt afgenomen met de zin “Zo waarlijk helpe mij God Almachtig” en de belofte “Dat verklaar en beloof ik”. Moslims die de eed moeten afleggen mogen van de commissie zelf een zin bedenken, bijvoorbeeld: “Zo waarlijk helpe mij Allah Almachtig.”
De commissieleden zijn voorzitter Michel Rog (CDA), ondervoorzitter Ronald van Raak (SP), Gert-Jan Segers (ChristenUnie), Mark Harbers (VVD), Edgar Mulder (PVV), Rutger Schonis (D66), Niels van den Berge (GroenLinks), Chris Stoffer (SGP) en Tunahan Kuzu (Denk).
Telegraaf 06.02.2020 De Tweede Kamer begint volgende week gemankeerd aan de ondervragingen over ongewenste geldstromen naar moskeeën vanuit onvrije landen als Saoedi-Arabië, Koeweit en Qatar. Moskeeschool AlFitrah weigert namelijk nog altijd om gevorderde documenten aan de Kamer te overhandigen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is niet eens om medewerking gevraagd.
Vanaf volgende week worden onder meer bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht onder ede ondervraagd door de Tweede Kamer, evenals de Islamitische Stichting Nederland, de Nederlandse tak van het Turkse moskeenetwerk Diyanet. Doel van de verhoren is uiteindelijk om maatregelen te kunnen nemen om de ongewenste beïnvloeding vanuit het buitenland te kunnen stoppen.
De Kamer debatteert er al jaren vrijwel vruchteloos over. Wetgeving om geldstromen naar moskeeën uit ’onvrije landen’ aan banden te leggen, laat nog op zich wachten. De openbare verhoren, onder ede, moeten leiden tot ’effectieve maatregelen om deze invloed te doorbreken’.
Moskeeschool zet hakken in zand
AlFitrah weigerde de door de ondervragingscommissie gevorderde documenten te overhandigen. En hoewel de rechter de commissie in het gelijk stelde, komt de moskeeschool nog altijd niet over de brug. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari, een dag na het laatste verhoor van de ondervragingscommissie.
„Ook zonder de stukken heeft de commissie voldoende informatie om de verhoren te kunnen beginnen”, zegt commissievoorzitter Michel Rog (CDA). De ondervragingscommissie vorderde ook documenten van banken en van de ministeries van Financiën, Justitie en Veiligheid, en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Waarom Buitenlandse Zaken niet om informatie is gevraagd, wilde Rog niet zeggen.
Openbare lijst geldstromen
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) heeft de roep van de Kamer om openbaarmaking van de lijsten met moskeeën die financiering krijgen uit Golfstaten altijd willen tegenhouden. Juist door diplomatieke vertrouwelijkheid, gaf een land als Saudi-Arabië informatie over de moskeeën, zo redeneerde de bewindsman.
Behalve moskeebestuurders en burgemeesters verhoort de Kamer ook AIVD-baas Dick Schoof en terreurdeskundige Ronald Sandee.
AD 06.02.2020 Bestuurders en ex-bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd door de Tweede Kamer. Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari.
Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Ook onder anderen ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt gehoord.
Een speciale commissie van de Tweede Kamer onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Verhoren
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
In 2016 deed de FIOD een inval bij de Al-Fitrah-moskee ANP
NOS 17.01.2020 De alFitrah-moskee uit Utrecht moet een onderzoekscommissie van de Tweede Kamer inzage geven in de financiën. Dat heeft de voorzieningenrechter in een kort geding besloten. De documenten moeten de parlementaire ondervragingscommissie helpen bij het onderzoek naar financiering van salafistische moskeeën.
De rechtbank beveelt alFitrah en aanverwante stichtingen om de administratie en financiële gegevens aan de commissie over te dragen. Als zij blijven weigeren, kan er een dwangsom volgen.
De alFitrah-moskee is een van de islamitische organisaties die door de commissie worden onderzocht. Het onderzoek werd ingesteld na de onthulling van Nieuwsuur en NRC dat verschillende islamitische organisaties miljoenen euro’s uit de Golfregio hebben ontvangen. Er bestaan vermoedens dat daarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt.
Verdwenen documenten
De stichting alFitrah en de Kamercommissie stonden tegenover elkaar voor de rechter omdat de stichting weigert opening van zaken te geven. Imam Suhayb Salam zei gisteren in de rechtszaal dat hij de stukken niet meer heeft, omdat die in beslag zijn genomen door de FIOD en het Openbaar Ministerie bij een inval in 2016. De advocaat van de Kamercommissie stelde daarop dat de moskee die stukken inmiddels terug heeft.
AlFitrah wordt nu gedwongen medewerking te verlenen in de zoektocht naar de ‘verdwenen’ documenten. De rechtbank vindt dat de stichting een betere onderbouwing van de verdwijning moet geven. Ook moet zowel de Kamercommissie als alFitrah nagaan of er bij de FIOD documenten voorhanden zijn.
Vrijheid van godsdienst
Het moskeebestuur stelde in de zitting dat het onderzoek in strijd is met de vrijheid van godsdienst, maar daar gaat de rechter niet in mee. Het verstrekken van gegevens brengt de belijdenis van een godsdienst niet in het geding, oordeelt de rechtbank.
Volgens CDA-Kamerlid Michel Rog, die de ondervragingscommissie voorzit, zijn de opgevraagde documenten noodzakelijk om het onderzoek voort te zetten. Zodra de gegevens beschikbaar zijn, hoopt de commissie verder te kunnen met de voorbereiding voor de openbare verhoren. Die moeten volgende maand plaatsvinden.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam.
NOS 16.01.2020 De islamitische Stichting alFitrah heeft wel degelijk de documenten in bezit die door de Tweede Kamer worden opgeëist. Dat zei advocaat Van Uden van de parlementaire ondervragingscommissie vanochtend bij een zitting bij de rechtbank in Den Haag.
De Tweede Kamer wil de stukken hebben voor het onderzoek van een Kamercommissie naar de financiering van salafistische moskeeën. Omdat de Utrechtse stichting weigert stukken over te dragen, is de commissie naar de rechter gestapt.
De Utrechtse imam Suhayb Salam zegt de stukken niet meer te hebben, omdat die 3,5 jaar geleden in beslag zijn genomen door de FIOD en het OM. Dat gebeurde bij een inval in zijn islamitisch centrum in de Utrechtse wijk Overvecht. Maar volgens de advocaat van de Kamercommissie heeft hij die stukken inmiddels weer terug. Bovendien wil de commissie ook de stukken van daarna.
De Kamer vermoedt onder meer dat de stichting geld uit het buitenland heeft gekregen, waarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en de integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt. Onder de stichting vallen een moskee en andere organisaties waarvan Salam de leiding heeft.
Verhoren
Op 10 februari beginnen in de Tweede Kamer de verhoren waarmee het parlement meer zicht probeert te krijgen op “ongewenste beïnvloeding van maatschappelijke en religieuze organisaties in Nederland, zoals moskeeën, uit onvrije landen”.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam. Toch eist de commissie wel dat hij alle stukken aanlevert over een periode van 10 jaar.
Geen parlementaire enquête
Volgens de advocaat van Salam, Boumanjal. gaat de commissie zijn boekje te buiten. Hij wees er vandaag op dat de ondervragingscommissie niet de status heeft van een parlementaire enquête.
De commissie zou geen nieuw onderzoek mogen doen, maar enkel mogen putten uit al bestaande onderzoeken, zoals die van de FIOD en wetenschappelijke studies. Advocaat van Uden van de Tweede Kamercommissie wierp tegen dat de verzoeken om informatie te krijgen van alFitrah wel degelijk passen bij een parlementaire ondervraging.
Imam Salam zei tijdens de zitting dat er geen stukken van na de inval van 2016 meer zijn. Allereerst omdat er geen notulen meer worden gemaakt. En ook omdat alFitrah en stichtingen die daaraan zijn verbonden nauwelijks nog actief zijn. De advocaat zei wel dat er in het verleden geld is geaccepteerd uit Koeweit. Dat ging volgens hem om “liefdadigheidsgeld”.
Er kwam geen geld uit Turkije en Saudi-Arabië, benadrukte hij.
Onveilige landen
Tijdens de zitting was er veel discussie over een lijst met “onveilige landen” en “deels onveilige landen”. De Kamercommissie wil weten of er geldstromen uit die landen gaan naar islamitische organisaties.
Advocaat Boumanjal vindt het slordig dat er geen duidelijke definitie is van die deels onveilige landen. “Want welke landen vallen daaronder?”, zo vroeg hij zich hardop af. “Is Polen ook een onvrij land omdat rechters daar hun werk niet vrijelijk kunnen doen?”.
Niet duidelijk werd tijdens de zitting of andere islamitische organisaties gevraagde documenten wel hebben gegeven aan de Kamercommissie. In het belang van het onderzoek wilde de advocaat van de commissie niet laten weten wie er verder wordt onderzocht. De rechter doet vrijdag uitspraak.
AD 14.01.2020 De Haagse VVD roept de gemeente op om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de As-Soennah moskee van haar plek te krijgen. Het gebedshuis staat op grond die de gemeente in erfpacht heeft uitgegeven.
Als de gemeente het voor elkaar krijgt om de moskee die erfpacht te ontnemen, kan het gebedshuis de grond niet meer gebruiken en moet het verhuizen.
Aanleiding voor de oproep van de VVD is de kritiek van het moskeebestuur op het parlementaire onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting Nederlandse gebedshuizen. Met oliedollars uit bijvoorbeeld Qatar en Saoedi-Arabië wordt zo het salafisme verspreid, een orthodoxe stroming binnen de islam die wordt aangehangen door veel jihadisten. De As-Soennah werd hier vaak mee in verband gebracht, ze staat bekend als een van de meest omstreden moskeeën van het land.
Verhoren
In februari moeten de verhoren gaan plaatsvinden in de Tweede Kamer. Verschijnen is verplicht voor getuigen die worden opgeroepen. Zij staan ook onder ede. Een uitnodiging voor dit gesprek wekte felle toorn van het As-Soennah-bestuur, blijkt uit een vorige week verspreid persbericht. De islamitische kerkleiders onderzoeken of ze onder het verhoor kunnen uitkomen.
Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning, aldus De Graaf.
,,Deze organisatie laat nu voor de zoveelste keer zien lak te hebben aan onze rechtsstaat”, zegt VVD-fractievoorzitter Frans de Graaf. ,,Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning.”
Voorbeelden die de VVD opsomt van die houding, zijn het promoten van meisjesbesnijdenis en gastsprekers die de oorlog in Syrië en Irak verheerlijkten. ,,En zo heeft As-Soennah een veel langer trackrecord opgebouwd”, vindt de voorman van de liberalen in de gemeenteraad. Hij noemt de driedelige documentaire De Lokroep, waarin As-Soennah veelvuldig voorkomt, ‘ontluisterend’.
Anbi-status
De moskee genoot tot 2018 een officiële anbi-status van de Belastingdienst. Daarmee kan belastingvrij geschonken worden door donateurs, de fiscus erkent hiermee organisaties van algemeen nut. Maar toen na een wetswijziging verplicht werd gesteld dat anbi’s op hun website moesten publiceren hoeveel inkomsten en uitgaven er jaarlijks zijn, bleef As-Soennah in gebreke. In 2018 is de belastingvrijstelling stopgezet.
Mogelijk kan via de gemeente wel openheid worden afgedwongen over de geldstromen, oppert de VVD in vragen aan het stadsbestuur. Dit omdat de gemeente eigenaar is van de grond, die verhuurt ze, via erfpacht, aan de stichting achter de moskee. Vorig jaar besloot de gemeenteraad dat Den Haag actieve grondpolitiek mag inzetten om ongewenste ontwikkelingen te stoppen.
Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen, aldus De Graaf.
,,Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen”, legt De Graaf uit, ,,daarom vragen we om uit te zoeken welke mogelijkheden er juridisch zijn.”
De grond onder de moskee afpakken door de erfpacht op te zeggen, is voor de overheid een kwestie van lange adem. Erfpacht kent ingewikkelde algemene voorwaarden. Bij het opzeggen van de pacht moet de gemeente altijd de gebouweigenaar uitkopen.
Het bedrijventerrein rond de Fruitweg waar de moskee staat, is volgens Haagse misdaadbestrijders een knooppunt van criminele activiteiten. Dat staat in het Ondermijningsbeeld dat vorige maand verscheen.
AD 09.01.2020 Het bestuur van de extreem orthodoxe as-Soennah moskee overweegt niet te verschijnen bij een parlementaire ondervraging over financiering vanuit oliestaten. Dit omdat ze het onderzoek naar deze dubieuze financieringen vanuit landen als Qatar en Saoedi-Arabië ‘een vuile campagne’ tegen de islamitische gemeenschap vinden.
Uit onderzoek van NRC en Nieuwsuur in 2018 blijkt dat de moskee gefinancierd wordt door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Toen bleek dat ook tientallen andere islamitische organisaties miljoenen subsidie ontvingen uit Saoedi-Arabië en Koeweit, besloot het kabinet over te gaan op een parlementaire ondervraging. Deze verhoren beginnen in februari.
In ruil voor de oliedollars zou in Nederland de salafistische leer gepredikt, die ook wordt aangehangen door de meeste van de honderden polderjihadi’s die voor IS en Al-Qaeda vechten. De as-Soennah moskee ontkende na het verschijnen van het onderzoek direct dat dit bij hen gebeurd was. Er zou wel geld zijn binnengekomen maar geen bemoeienis zijn geduld vanuit het Midden-Oosten.
De moskee twijfelt om gehoor te geven aan de oproep mee te werken aan de ondervraging. ‘De hele opzet is doordrenkt met vooringenomenheid en is een aanfluiting voor de Tweede Kamer. Geert Wilders heeft in het verleden honderdduizenden dollars van neoconservatieve organisaties in Amerika gekregen om zijn anti-moslimboodschap te zaaien.
Wat de politiek nu oogst is een samenleving waar moslimhaat eerder de norm is dan uitzondering.’ schrijft de religieuze instelling in een verklaring op Facebook. Verschijnen voor de parlementaire commissie is echter verplicht. Wie niet kom, riskeert te worden gegijzeld door justitie.
Den HaagFM 09.01.2020 Het bestuur van de as-Soennah moskee is opgeroepen voor verhoor onder ede door de parlementaire commissie die de financiering van moskeeën in Nederland onderzoekt. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee weet nog niet of het op komt dagen.
De parlementaire ondervraging werd ingesteld na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC dat tientallen islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in Saoedi-Arabië of Koeweit en miljoenen euro’s zouden hebben ontvangen uit deze landen. Nieuwsuur en NRC ontdekten dat de as-Soennah moskee gefinancierd werd door een Koeweitse organisatie wiens predikers de jihad goedpraten.
Het moskeebestuur liet toentertijd weten weleens geld te hebben gekregen vanuit het buitenland. “Maar er is op geen enkele wijze invloed uitgeoefend. Sterker nog, er is expliciet met de weldoeners afgesproken dat Stichting as-Soennah op geen enkele wijze bemoeienis duldt.” Het begin van de verhoren staat gepland voor februari.
OmroepWest 18.12.2019 ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan’, aldus een 32-jarige medewerker van de as-Soennah moskee in Den Haag. Hij heeft zich woensdag voor het eerst moeten verantwoorden voor de rechter. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem van opruiing en het aanzetten tot geweld. De verdachte zou in een video op de website van de moskee vrouwenbesnijdenis hebben aanbevolen.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar.
Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. In de bewuste video zou de verdachte (een oud-docent van de moskee) hebben gezegd dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’
De zaak komt aan het rollen als Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom naar aanleiding van de video als eerste aangifte doet tegen de moskee. Musa: ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden.
Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’ Velen volgden haar voorbeeld, want volgens de officier van justitie liggen er nu 138 aangiften tegen de verdachte.
‘Vervolging onder druk van de media’
De moskee heeft de bewuste video inmiddels verwijderd. Advocaat Yasar Özdemir staat de verdachte woensdag bij. Tijdens de zitting spreekt hij het vermoeden uit dat het Openbaar Ministerie onder meer onder druk van de media tot vervolging is overgegaan. De verdachte: ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan.’
Eerder zei de oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
De advocaat van verdachte krijgt het woord. Hij heeft het vermoeden dat het OM onder meer door druk in de media heeft besloten tot vervolging #vrouwenbesnijdenis
Daar is advocaat Carene van Vliet het niet mee eens. ‘De moskee heeft nooit expliciet afstand gedaan. Van ontkenning is geen sprake.’ Van Vliet staat de eerste aangeefster Musa bij. ‘Ons doel is dat mensen weten dat je dit niet mag zeggen. We willen voorkomen dat er ook maar een vader is die naar aanleiding van die video tegen zijn dochter zegt: dit moeten we doen. De gezondheid van de burgers is in het geding.’
De Haagse zaak is woensdag nog niet inhoudelijk behandeld. Tijdens de regiezitting konden de partijen hun onderzoekswensen aangeven. Zowel het OM als de verdediging, ‘voor ons is het helder’, had deze niet. Dat betekent dat het onderzoek nu is afgerond en de zaak binnenkort inhoudelijk wordt behandeld.
RTL 14.12.2019 Er zijn de afgelopen maanden tussen de 75 en 125 aangiften gedaan tegen de As-Soennah-moskee in Den Haag, meldt het Openbaar Ministerie. De moskee kwam onder vuur te liggen omdat die in 2015 een video op hun website deelde waarin vrouwenbesnijdenis werd aanbevolen.
De 32-jarige medewerker van de moskee die in de video te zien is, moet woensdag voor de rechter verschijnen. In de video uit 2015 zei de man: “Besnijdenis is verplicht voor de mannen en aanbevolen voor de vrouwen.” De video is inmiddels verwijderd. De prediker wordt vervolgd voor opruiing en het aanzetten van geweld tot vrouwen.
Genitale verminking
De aangifteactie is in gang gezet door vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom. Die deed de eerste aangifte en riep iedereen op om hetzelfde te doen. “We zijn heel blij dat is besloten de man te vervolgen”, zegt oprichter Shirin Musa. “Het liefste zou ik het hele moskeebestuur woensdag zien zitten bij de rechter. Dat is verantwoordelijk voor wat ze online zetten.”
Op vrouwenbesnijdenis staat in Nederland maximaal 12 jaar cel. Musa noemt de aanbevelingen van de prediker geen besnijdenis, maar genitale verminking. “De ingreep beperkt je hele functioneren in de samenleving. Ik merk aan de meisjes aan wie ik les geef hoeveel last ze ervan hebben”, zegt ze.
Niet op grond van geloof
“Het is heel belangrijk dat hiertegen wordt opgetreden. Het is een gevaar voor de Nederlandse samenleving. Dit is niet op grond van geloof, dit is gewoon het aanbevelen van verminking”, zegt Musa. Haar organisatie roept iedereen nog steeds op aangifte te doen.
OmroepWest 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee in Den Haag wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
Musa: ‘Want het is geen snee die je ervan krijgt. Nee je wordt echt verminkt. Je kan dan moeilijk plassen, moeilijk menstrueren, je kunt niet goed zitten. Seks gaat moeizaam. Het is echt een verminking voor het leven, zowel geestelijk als lichamelijk.’
As-Soennah moskee: ‘De docent deelde niet zijn eigen mening’
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’ De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Bedoeling moskee ‘klip en klaar’
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
Sticker scare bear Femmes for Freedom
Özdemir ziet de zitting met vertrouwen tegemoet. Hij denkt namelijk dat de rechter tot een andere oordeel komt dan het Openbaar Ministerie. ‘Het is in deze zaak heel belangrijk de uitingen van mijn cliënt te zien in de context waarin ze zijn gedaan.’
Aangeefster Musa is woensdag ook aanwezig. ‘We hebben speciaal stickers van een scare bear laten maken die we gaan uitdelen. Ik hoop dat de man wordt veroordeeld. Zodat het duidelijk is dat je in naam van religie of de vrijheid van meningsuiting of wat dan ook, geweld tegen vrouwen niet mag prediken.’
Den HaagFM 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. “De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.” De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. “Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.” Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. “Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.”
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
De Rechtbank in Den Haag bepaalde maandag 11.11.2019 dat de Nederlandse staat zich moet inspannen om 56 kinderen uit kampen in Syrië terug te halen.
Het Kabinet gaat echter in hoger beroep tegen de uitspraak die Nederland verplicht zich maximaal in te spannen om de 56 IS-kinderen van Nederlandse IS-reizigersterug te halen. Dat schrijven minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) dinsdag 12.11.2019 in een brief aan de Tweede Kamer.
De rechtbank in Den Haag bepaalde maandag11.11.2019 dat de Nederlandse staat een inspanningsverplichting heeft binnen veertien dagen de kinderen van vrouwen die naar IS-gebied in Syrië of Irak zijn gereisd, terug te halen. Ook als er beroep zou worden ingesteld. Deze verplichting geldt niet voor de vrouwen zelf. Het kort geding was aangespannen door 23 vrouwen die naar Syrië of Irak waren afgereisd, die samen 56 kinderen hebben.
Terughalen andere IS-vrouwen uit Syrië niet uitgesloten
Het terughalen van Nederlandse IS’ers uit kampen in Noord-Syrië wordt zeker geen gewoonte. Dat was de boodschap van de ministers Grapperhaus (Jusititie en Veiligheid) en Kaag (Buitenlandse Zaken) in de Tweede Kamer. Maar ze sluiten niet uit dat het nog een keer gebeurt. “We bekijken het van geval tot geval”, zei Grapperhaus. Ook moet de veiligheidssituatie in de regio het toestaan.
Nederland haalde vorige maand Ilham B. uit Gouda en drie kinderen naar Nederland. Tot dan toe zei het kabinet steeds dat het ophalen van IS-vrouwen en kinderen uit Syrische kampen te gevaarlijk was. Maar nu bestond de vrees dat B.’s strafzaak zou vervallen als zij niet voor een Nederlandse rechter werd gebracht. En zij mag haar straf niet ontlopen, zei Grapperhaus vanmiddag in een debat over de teruggehaalde IS-vrouw.
De minister wees erop dat het bij de vrouw uit Gouda om een specifiek geval ging. De strafrechter had sinds begin 2019 al een paar keer aangegeven dat zij echt hiernaartoe moest komen om nog berecht te kunnen worden. En vorige maand was het even iets minder gevaarlijk in het gebied waar ze in een door Koerden bewaakt kamp zat. Daar is gebruik van gemaakt, zei Grapperhaus.
Veiligheidssituatie is fragiel
Hij voegde daaraan toe dat het nog eens kan voorkomen dat een Nederlandse strafrechter verzoekt om een Syrië-ganger naar Nederland te halen. Dan zal opnieuw bekeken worden of er geen andere oplossing is, of het gebied veilig genoeg is en of de internationale betrekkingen het toelaten. En dan kan er ook een andere afweging worden gemaakt, benadrukte hij. Want de veiligheidssituatie in Syrië is “fragiel en fluïde”.
Een meerderheid van de Kamer steunt het besluit om B. naar Nederland te halen en heeft er begrip voor dat hierover pas achteraf informatie is gegeven. Onder meer de regeringspartijen VVD en CDA willen dat Syriëgangers bij voorkeur worden berecht in de Syrische regio.
Maar als het echt niet anders kan, dan kunnen ze met deze oplossing leven. Ze willen wel dat de Syriëgangers onder langdurig toezicht komen te staan en dat de Tweede Kamer regelmatig op de hoogte wordt gebracht over de stand van zaken.
Met name de PVV, Forum voor Democratie, de fractie-Van Haga en JA21 vinden het niet kunnen dat Nederland “willens en wetens terroristen naar Nederland haalt”. Zij gaan ervan uit dat hiermee een precedent is geschapen en dat er nu veel meer IS-gangers naar Nederland zullen worden gehaald.
Kamerlid Markuszower zei vanmorgen dat “we allemaal weten dat mevrouw Kaag heel graag terroristen om zich heen heeft”. Dat leidde tot een harde botsing met een groot deel van de Kamer. Ook Kamerlid Eerdmans van JA21 vond de uitspraak te ver gaan.
Met terugkeer IS’er laait debat weer op: ‘Stel je voor dat we zo zouden zijn omgegaan met SS’ers’
Met de verrassende repatriëring van IS-ganger Ilham B. en drie jonge kinderen uit een Koerdisch kamp, laait het politieke debat op. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) krijgt de volle laag, want de Syriëgangers zijn ook een heet hangijzer aan het Binnenhof.
Ze ‘verlangde’ ooit ‘naar het kalifaat’, maar wilde na jaren in een Koerdisch kamp nu vooral terug naar Nederland. Met een zeer geheime operatie van de Nederlandse overheid slaagde dat dit weekend: Ilham B. en haar twee kinderen (2 en 5 jaar) werden samen met een 12-jarig kind van andere ouders overgedragen aan de Nederlandse autoriteiten.
Tot ieders verbazing, erkende haar advocaat Tamara Buruma. ,,Ik had alle hoop zo langzamerhand verloren.’’
Raqqa
Ilham vertoefde in Gouda in fanatieke kringen, jaren terug. Rond 2013 besloot ze naar het IS-kalifaat te gaan, trouwde met een Vlaamse jihadist en streek neer in Aleppo en later in IS-hoofdstad Raqqa. Daar bleef ze – ondanks kritiek en bombardementen -de extremist die ze was: ,,Dat er een raket op je huis valt, is levenservaring.’’
Later kwam ze in handen van Koerdische strijders, toen het IS-gebied werd overlopen. En de laatste jaren sleet ze dus in een kamp, waarbij het verlangen naar terugkeer naar haar geboorteland groeide.
Ophalen
Door haar terugkeer ontvouwt zich ook weer een wat weggeëbde politieke discussie. In politiek Den Haag staan partijen, ook binnen de coalitie, lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om het ‘ophalen’ van voormalig IS-strijders en sympathisanten.
Grapperhaus liep over een dun koord: D66 is juist voor terugkeer en berechting, terwijl VVD en oppositiepartijen als PVV niets willen weten voor welke repatriëring dan ook.
VVD-Tweede Kamerlid Ulysse Ellian spreekt van een ‘onbegrijpelijke actie’. ,, Mijn bloed kookt. De rechtsstaat afwijzen, democratie afwijzen, mensenrechten op grote schaal schenden, en dan wel lekker terug naar Nederland? Stel je voor dat we ooit zo zouden zijn omgegaan met SS’ers. Ongelooflijk.’’
Grapperhaus stelt voorop dat B. bij terugkeer op Nederlands grondgebied wordt aangehouden. Er loopt immers al een strafzaak tegen haar
Ook PVV-leider Geert Wilders stelt het kabinet een pittig debat in het vooruitzicht. ,,Het is onacceptabel en onaanvaardbaar dat we de vijand, islamitische IS’ers, hierheen halen. Die terreurvrouwen hebben hun recht verspeeld ooit nog voet op Nederlandse bodem te zetten.’’
Straffeloosheid voorkomen
Toch is de redenering van Grapperhaus een andere, blijkt uit zijn toelichting. Hij stelt voorop dat B. bij terugkeer op Nederlands grondgebied wordt aangehouden. Er loopt immers al een strafzaak tegen haar. De Raad voor de Kinderbescherming zal zich over de kinderen ontfermen.
Grapperhaus wil juist dat B. haar strafzaak niet ontloopt: ,,Teneinde straffeloosheid te voorkomen.’’ Ofwel: als we haar niet hadden opgehaald, was ze misschien in vrijheid op een dag het kamp uitgewandeld.
Dat is precies wat D66 prijst: ,,Goed voor de veiligheid van Nederland: deze IS-vrouwen hierheen halen, berechten en voorkomen dat ze van de radar verdwijnen.’’
Bovendien werd de overheid de afgelopen jaren meermaals door rechters aangespoord om meer te doen om IS-gangers terug naar Nederland te halen. Allereerst de kinderen die niet voor de reis hadden gekozen.
Zo werd het 12-jarige meisje dat nu terugkeert jaren geleden door haar moeder meegenomen naar Syrië, tegen de wil van de vader in. Die vader spande in Nederland een rechtszaak aan die de repatriëring in gang zette.
Maar door verschillende rechterlijke uitspraken moest de overheid ook meer doen om de vrouwen en mannen tegen wie hier in Nederland rechtszaken lopen ‘op te halen’. Zij moesten, vond het gerechtshof bijvoorbeeld, de kans krijgen om hun proces bij te wonen.
Veilig genoeg
Grapperhaus reageerde in algemene zin steeds afwijzend. De kabinetslijn was: het is te gevaarlijk die gebieden in te gaan om mensen op te halen. Pas als Koerden of Turken hen in rustig gebied overdragen, zou er actie worden ondernomen. Kennelijk was het oordeel nu dat het (veilig genoeg) kon.
Zeldzaam is het wel: in 2019 werden twee weeskinderen gerepatrieerd, vaker ontsnapten Nederlandse vrouwen uit kampen in Syrië; het afgelopen jaar zeker tien. Slechts enkelen melden zich bij een Nederlands consulaat in Turkije en werden gearresteerd. Anderen vluchtten naar een deel van Syrië waar jihadisten de baas zijn.
Ook B. vroeg sinds 2018 omwille van haar rechtszaak om terugkeer. Een rechter honoreerde dat, maar omdat Nederland geen actie ondernam, dreigde haar zaak naar de prullenbak te worden verwezen, zegt haar advocaat Buruma. ,,Ze moest worden teruggehaald, maar actie bleef uit. Dan kan het moment komen waarop wordt gezegd: kennelijk wil Nederland haar niet vervolgen en komt de zaak te vervallen.’’
B. is bovendien niet de laatste. Er zitten, volgens cijfers van inlichtingendienst AIVD, nog zo’n 45 Nederlandse mannen en vrouwen en 75 kinderen in kampen en gevangenissen.
‘Goudse IS-vrouw Ilham B. en drie kinderen opgehaald uit Syrië’
Het is niet ondenkbaar dat er straks meer Nederlandse IS-vrouwen en -kinderen vanuit Syrische detentiekampen terug worden gehaald. Het kabinet deed dat gisteren voor het eerst, om te voorkomen dat het strafproces tegen een vrouwelijke Syriëganger zou vervallen.
“Het wordt voor het kabinet nu een stuk lastiger vol te houden dat terughalen uit Syrië echt niet kan, omdat het daar te onveilig is”, zegt Bibi van Ginkel van denktank The GloCal Connection. De terrorisme- en internationaal recht-specialist acht het waarschijnlijk dat er meer IS-vrouwen zullen volgen. “Ook in andere rechtszaken tegen Nederlandse IS-vrouwen zal de rechter zeggen: dit is een vergelijkbare situatie.”
‘Nederland moet ze ophalen’
In minstens tien van dit soort strafzaken hebben verdachten een beroep gedaan op dezelfde procedure die gisteren geleid heeft tot het ophalen van Ilham B. met haar gezin. André Seebregts vertegenwoordigt met zijn advocatenkantoor tien Nederlandse vrouwen met zeker 25 kinderen in Syrische kampen.
“Als wij gelijk krijgen met die procedures, dan vervallen die strafzaken. Dan kunnen de verdachten gaan en staan waar ze maar willen en dat wil Nederland niet. Dus om dat te voorkomen, moet Nederland ze ophalen”, zegt Seebregts. De kans dat dit ook gebeurt, is volgens de advocaat groter nu het kabinet terreurverdachte B. met haar gezin heeft laten ophalen. Vandaag kwam het gezin aan in Nederland.
Grondwettelijk recht
De procedure waar het hier over gaat, is in feite een beroep op het grondwettelijke recht voor verdachten om bij hun proces aanwezig te mogen zijn. Dat heeft dus ook B. uit Gouda gedaan. Tegen haar loopt sinds 2016 een rechtszaak. Er zou een streep worden gezet door haar vervolging als de Staat geen concrete stappen zou zetten om haar terug te halen, oordeelde de rechtbank van Rotterdam in februari.
De rechter vond het onredelijk de vervolging voort te zetten als Nederland geen moeite zou doen om haar terug te halen. Bij een streep door het strafproces zou terreurverdachte B. nooit meer berecht kunnen worden voor haar daden. “Ik denk dat het OM hier echt zorgen over heeft gehad”, zegt Van Ginkel. Want ook bij de rechtszaken tegen tientallen andere IS-vrouwen zou dit kunnen gebeuren, zoals advocaat Seebregts al aangaf.
Kabinet: uitzonderlijke gelegenheid
Het demissionaire kabinet is altijd tegenstander geweest van het ophalen van vrouwelijke Syriëgangers en hun kinderen. Het hoofdargument: het zou er te onveilig zijn voor Nederlandse ambtenaren. Maar nu deed zich “een uitzonderlijke gelegenheid voor om de verdachte en haar twee kinderen over te brengen naar Nederland”, legt justitieminister Grapperhaus uit in een Kamerbrief. Verdere details geeft het kabinet niet.
Buruma zegt tegen de NOS dat ze nog geen contact met B. heeft gehad. “Maar dit is natuurlijk iets waar we ons al ruim drie jaar heel actief voor in hebben gezet”, zegt ze. “Om haar in Nederland een strafzaak te kunnen laten hebben en laten bijwonen. En dat dat nu eindelijk toch plaatsvindt, terwijl we eigenlijk de hoop al hadden opgegeven, is heel goed nieuws. Het is toch wel een verrassing, omdat Nederland dit natuurlijk eigenlijk al veel eerder had kunnen doen en zich daar telkens zo tegen verzette.”
Syriëgezant De Bont: ‘We zijn hier om de wet uit te voeren’
De discussie over het terughalen van Syriëgangers en hun kinderen is al jaren een heet hangijzer in Nederland. Meer conservatieve partijen als VVD en PVV zijn faliekant tegen. De gezinnen zouden het recht om terug te keren hebben verspeeld en vanwege radicalisering een gevaar vormen voor de samenleving.
Ook de Jezidi-gemeenschap in Nederland spreekt zich uit tegen de komst van IS-vrouwen. “De IS-vrouwen waren erger dan de strijders”, zei een slachtoffer tegen de NOS. Ze hoopte dat de IS aanhangers in Syrië en Irak worden berecht en nooit meer vrijkomen.
Meer progressieve partijen zoals D66 en GroenLinks vinden juist dat berechting in Nederland veiliger is. Ze verwijzen daarbij onder meer naar een uitgelekte memo van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Daarin stond dat het beter is om in Nederland toezicht te houden op IS-kinderen, omdat de kans anders groot is dat ze radicaliseren en vervolgens terugkeren.
Kinderen
En mensenrechtenorganisaties hameren er al jaren op dat de kinderen niets verkeerd hebben gedaan en het recht hebben om naar Nederland te komen. Ook de kinderombudsvrouw roept al jaren op om de kinderen uit het voormalige IS-kalifaat terug te halen.
Momenteel zitten er zo’n 75 kinderen met een of twee Nederlandse ouders vast in gevangeniskampen in Syrië. De AIVD schrijft dat er ook 45 volwassenen vastzitten, maar onduidelijk is hoe veel vrouwen dat zijn. De leefomstandigheden in de kampen zijn volgens mensenrechtenorganisaties erbarmelijk.
De Nederlandse Syriëganger Ilham B, uit Gouda is door Nederland uit het noorden van Syrië opgehaald. Dat meldt de NOS, op basis van haar advocaat. Ook zijn haar twee kinderen meegenomen, samen met een derde kind waarvan nog niet bekend is wie de ouders zijn.
Ze verbleven in een Koerdisch gevangenenkamp. De Nederlandse Syriëgezant Emiel de Bont en ten minste één Nederlandse vertegenwoordiger van het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn in Qamishli, bij de Turkse grens. De Nederlanders worden nu overgebracht naar de Iraakse stad Erbil, waar een Nederlands consulaat is.
Op een persconferentie nam De Bont het woord. ‘Wij zijn hier met een duidelijk mandaat, om een kleine groep Nederlanders op te halen’, zei hij. Hij verwees naar uitspraken in rechtszaken die het ophalen van de Nederlanders mogelijk maakt.
‘Onacceptabel en onaanvaardbaar’
De Syrische Koerden hadden de overdracht van ‘IS-burgers aan de Nederlandse autoriteiten’ vrijdag aangekondigd. Dat leidde tot bezorgde reacties in de Tweede Kamer. ‘Als dit waar is hebben Kaag en Grapperhaus een groot politiek probleem’, twitterde PVV-leider Geert Wilders. ‘Het is onacceptabel en onaanvaardbaar dat we de islamitische vijand van ISIS hierheen halen.’ CDA-Kamerlid Anne Kuik wil ‘zo snel mogelijk opheldering’.
Tijdens de Syrische burgeroorlog trokken ook buitenlanders naar Syrië om zich aan te sluiten bij Islamitische Staat. De Koerden hebben veel van die Syriëgangers gevangengenomen toen het ‘kalifaat’ van IS instortte. De Koerdische autoriteiten hebben buitenlandse overheden opgeroepen om hun burgers te repatriëren, maar veel landen voelen daar weinig voor. De ministeries van Justitie en Buitenlandse Zaken willen zaterdag geen commentaar geven op de zaak.
‘Dit had veel eerder gemoeten’
De advocate van Ilham B., Tamara Buruma, zegt tegen de NOS blij te zijn dat Nederland ‘eindelijk verantwoordelijkheid neemt’, nu haar cliënte uit Syrië is gehaald. ‘Het is zeer betreurenswaardig dat iemand die zich al zo vroeg heeft gemeld bij de Nederlandse autoriteiten, hier zo lang op moest wachten. Dit had veel eerder gemoeten, maar ik ben toch blij dat het nu is gebeurd’, zegt Buruma.
Ze zegt al drie jaar bezig te zijn om Ilham B. in Nederland te krijgen. De Goudse B. wordt sinds maart 2016 in Nederland vervolgd omdat ze naar het kalifaat reisde en zich aansloot bij terreurorganisatie IS. Ze kan niet bij verstrek worden veroordeeld, omdat ze bij de zitting aanwezig wil zijn.
Politieke vragen in Gouda
Het CDA in Gouda heeft zaterdag meteen schriftelijke vragen gesteld aan het college van burgemeester en wethouders (B&W). De partij wil weten of het gemeentebestuur ook vindt ‘dat er geen automatisme kan zijn om personen, die bewust hebben gekozen voor het kalifaat, terug te laten keren in de Goudse samenleving’. Ook wil het CDA onder meer weten of er veiligheidsrisico’s zijn en hoe het college daar mee om zal gaan.
‘Als CDA Gouda willen we dat we in Gouda veilig kunnen leven met Gouwenaars die zich inzetten voor onze stad’, zegt de fractie. ‘Als je bewust weggaat en aansluit bij een gruwelijk regime dat zich keert tegen alle vrijheden die we kennen in onze samenleving dan past dat niet meer.’
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft contact met de Turkse autoriteiten over een 25-jarige Nederlandse Syriëganger. Zij meldde zich recent met haar zoontje bij het Nederlandse consulaat in Istanbul.
Hoewel het ministerie geen mededelingen over de identiteit van de vrouw doet, gaat het volgens ingewijden om Angela B.
AD 05.01.2021
B. vertrok in 2014 vanuit Soesterberg naar het ‘IS-kalifaat’ in Syrië. Ze trouwde er met een Portugese jihadist en kreeg in het kalifaat twee kinderen; een dochter en zoon. Haar dochter is inmiddels overleden, net als haar eerste man. Daarna zou ze zijn hertrouwd met een andere Portugese jihadist, schrijft het AD. Ze bleef tot de val van IS in 2019 in het kalifaat.
Juist de meest radicale Nederlandse jihadvrouwen wisten te ontsnappen uit gevangenenkamp Al Hol in Syrië. Nu vindt de eerste haar weg naar ons land. Het is de vraag of we hier raad weten met de meest gehaaide bruiden van terreurorganisatie IS, waaronder Angela B., die zich momenteel opmaakt om hierheen te komen.
Zo vrezen experts dat er op de nieuwe, kleine terreurafdeling voor vrouwelijke gevangenen in Zwolle onvoldoende mogelijkheid is om de extremistische vrouwen te scheiden van degenen die wél van hun meest radicale denkbeelden af lijken te zijn. Volgens het ministerie van Justitie en Veiligheid is die ruimte er wel. Bronnen melden dat het er op lijkt dat de meest geharde vrouwen onlangs uit gevangenenkamp Al Hol wisten te ontsnappen, om vervolgens neer te strijken in de stad Idlib, vlakbij de Turkse grens. Daar zou een groep van zo’n vijftien Nederlandse vrouwen verblijven.
Ook Angela B. bleef IS trouw, maar meldde zich deze week toch bij een consulaat in Turkije na een verblijf in het Syrische Idlib. Daar zitten ook andere Nederlandse vrouwen die het – veelal met geld uit ons land – lukte om weg te komen uit de kampen. Samir A., in Nederland al jaren geleden veroordeeld voor terrorisme, zamelde het geld in en sluisde het door om smokkelaars van te betalen. Eén van de vrouwen die daar verblijft, plaatste op haar Facebookaccount een filmpje van Syrië, dat zwart kleurt als de vlaggen van IS. ‘Oh God, geef ons de dagen terug’, staat erbij.
De Nederlandse vrouw heeft zich deze week gemeld bij het Nederlandse consulaat in de Turkse stad Istanbul. Het gaat om ‘jihadbruid’ Angela B.
Dat bevestigen ingewijden aan ANP na berichtgeving van diverse media. Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil alleen zeggen dat zich een 25-jarige, Nederlandse vrouw met een zoontje bij het consulaat heeft gemeld.
In Turkse detentie
De vrouw zit momenteel in Turkse detentie. Waarschijnlijk zullen de Turkse autoriteiten haar uitzetten, wat zou betekenen dat ze onder begeleiding van de marechaussee terug naar Nederland komt.
Het kabinet zegt al jaren geen Syriëgangers op te halen uit het strijdgebied, omdat het daar te gevaarlijk is. Maar nu B. zich heeft gemeld bij een Nederlandse diplomatieke post, verandert dat de zaak.
Kamp Al-Hol
Een jaar geleden filmde een ploeg van Sky News in het kamp. Uit de reportage valt op te maken dat het radicale gedachtengoed van IS daar nog voortleeft:
Het is niet de eerste keer dat een vrouwelijke Syriëganger terug naar Nederland komt. Vorig jaar december kwam een 28-jarige vrouw uit Gouda terug. Zij werd bij aankomst direct aangehouden, haar kind van 4 werd overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Ontsnapt uit Al Hol
B. kwam na de val van IS terecht in het overvolle gevangenkamp Al Hol. In de zomer ontsnapteze met een groep Nederlandse IS-vrouwen uit dat kamp, mogelijk met hulp van mensensmokkelaars. Journalist Sinan Can sprak haar vorig jaar in Al Hol voor zijn documentairereeks De Lokroep. In dat gesprek zei B. te begrijpen dat mensen in Nederland niet staan te wachten op haar terugkeer. “Maar waarom moet de jeugd van mijn zoon worden afgenomen, terwijl het leven mijn dochter al is afgenomen?”, zei ze.
Als B. door Turkije wordt uitgezet, vliegt ze onder begeleiding van de marechaussee terug naar Nederland. Daarna wordt ze direct opgepakt, vergelijkbaar met de vrouwen die begin deze maand werden aangehouden op Schiphol en de 28-jarige vrouw uit Gouda die bijna een jaar geleden terugkeerde. Haar kind van 4 werd toen overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Het standpunt van het kabinet is nog altijd dat IS-strijders in de regio berecht moeten worden. Vooral VVD en CDA blijven tegen terugkeer. Wat de kinderen betreft moet het kabinet dat beleid aanpassen, vind de rechter in Den Haag. De meeste kinderen zijn nog onder de twaalf jaar oud en hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit.
08.02.2020
Uitspraak rechter in Nederland
Ze leven in een acute noodsituatie, onder erbarmelijke omstandigheden. Nederland moet binnen twee weken er daarom alles aan doen om 56 IS-kinderen terug te halen, zo oordeelde de rechter maandag 11.11.2019 in een kort geding.
Telegraaf 30.12.2019
Hoe nu verder?
Telegraaf 10.07.2020
AD 26.06.2020
Telegraaf 22.06.2020
Oproep VN terugkeer Syriëganger
De Verenigde Naties doen een dringend beroep op landen hun landgenoten op te halen die vastzitten in kampen in het door Koerden gecontroleerde noordoosten van Syrië. Het gaat vooral om kinderen en vrouwen van gesneuvelde of gevangen strijders van de radicaalislamitische IS. Onder hen zijn ook Nederlanders.
De zogenoemde Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens van de VN, Michelle Bachelet, wijst op de benarde situatie in de overvolle kampen. Ook vreest ze voor extra problemen door het coronavirus.
De oproep komt een dag na berichten dat Frankrijk opnieuw een groep IS-kinderen uit Syrië heeft opgehaald. Vorig jaar namen de Fransen ook twee Nederlandse IS-weeskinderen mee.
De Franse regering heeft inmiddels meerdere kinderen van radicaal-islamitische IS-strijders opgehaald uit het noordoosten van Syrië en naar Frankrijk gebracht, laat het ministerie van Buitenlandse Zaken weten in een verklaring. De kinderen zaten in een kamp in Noordoost-Syrië.
Volgens het Franse Centrum voor Analyse van Terrorisme (CAT) zijn niet alle kinderen wees, maar hebben moeders toestemming gegeven om de kinderen naar Frankrijk te brengen.
Het gaat om kinderen van Franse IS-strijders die zijn gedood of in de gevangenis zitten. Dat zegt een Frans analysecentrum voor terrorisme (CAT) te hebben vernomen.
Een deel van de IS-kinderen is wees. Bij de anderen zouden de moeders toestemming hebben gegeven voor de repatriëring, die zondagochtend zou zijn geweest. De kinderen zaten vast in kampen van de Koerden. De regering in Parijs noemde de teruggebrachte kinderen erg jong en kwetsbaar. De moeders zouden niet naar Frankrijk mogen.
Frankrijk repatrieert al langer IS-kinderen uit de kampen in het noordoosten van Syrië. Vorig jaar werden ook Nederlandse kinderen door de Franse overheid teruggehaald.
Het Nederlandse kabinet is niet van plan de kinderen terug te halen. Wel liet minister Grapperhaus van Justitie vorige week weten dat hij kijkt naar het repatriëren van “individuele gevallen”, zoals Syriëganger Ilham B. Naar verluidt zitten er deze keer geen Nederlandse kinderen bij.
AD 19.06.2020
Meer tijd
De rechter heeft het kabinet een half jaar langer de tijd gegeven om een Syriëganger naar Nederland terug te halen en hier te berechten. Volgens de NOS gaat het om de Goudse Ilham B. die zich aansloot bij terreurgroep Islamitische Staat (IS).
De vrouw wordt nu vastgehouden in een kamp in Noord-Syrië. De rechter bepaalde in februari dat de zaak stopgezet werd als de vrouw niet voor 2 juni in Nederland zou zijn.
AD 30.12.2019
AD 15.11.2019
Hoe groot is de kans dat de kinderen over twee weken in Nederland zijn?
Niet heel groot. Met name omdat er nog tal van zaken opgelost moeten worden voordat de kinderen daadwerkelijk teruggehaald kunnen worden. Zo is het kort geding aangespannen door 23 IS-vrouwen. Zij willen ook gerepatrieerd worden. Dat maakt de zaak aanzienlijk complexer. Nederland hoeft de vrouwen namelijk niet terug te halen, zo oordeelde de voorzieningenrechter. “Zij zijn welbewust naar Syrië of Irak gegaan om zich aan te sluiten bij IS, een terroristische organisatie”.
AD 11.01.2020
AD 06.12.2019
Het vonnis van de rechter:
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
Volgens de advocaten van de vrouwen willen de Koerdische milities de kinderen alleen niet scheiden van hun moeders. Als dat klopt, moet Nederland ook pogen de vrouwen terug te halen, aldus de rechter. Dat druist in tegen het kabinetsbeleid. Het kabinet wil dat Nederlandse IS’ers in de regio zelf berecht worden. Daardoor lijkt de zaak enkel in een stroomversnelling te kunnen komen als de Koerdische milities óf het kabinet op korte termijn radicaal wijzigt van standpunt.
Hoe verloopt het terughalen in de praktijk?
De kinderen moeten, eventueel met hun moeders, worden opgehaald uit overvolle detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Volgens de Nederlandse Staat is dat onveilig gebied, waar Nederland geen zeggenschap heeft. Om die reden wil Nederland enkel IS’ers repatriëren als ze zich hebben gemeld bij een Nederlandse ambassade of consulaat.
De Amerikanen hebben aangeboden te helpen met de repatriëring van Nederlanders in de Syrische kampen. Een hulpverzoek neerleggen bij de VS zou onder de “inspanningsverplichting” kunnen vallen die door de rechter aan de Staat is opgelegd. Hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukt dat die term juridisch alleen niet heel streng is. “Er is geen resultaatverplichting. Daarom is er bijvoorbeeld ook geen dwangsom opgelegd.”
Telegraaf 26.11.2019
Verder benadrukt de rechter dat Nederland geen “substantiële veiligheidsrisico’s” hoeft te nemen bij het terughalen. De inspanningsverplichting is op die manier breed te interpreteren en het is volgens Schilder moeilijk te controleren of Nederland zich voldoende heeft ingespannen de kinderen terug te halen. “De rechter zal zich daar niet snel aan willen branden, omdat hij niet op de stoel van de politiek wil zitten.”
AD 23.11.2019
AD 23.11.2019
Is de uitspraak definitief?
Nee. De Staat kan net als in soortgelijke zaken in België en Duitsland nog in hoger beroep. De uitspraak verdeelt de politiek. Als het aan de VVD ligt wordt er hoe dan ook doorgeprocedeerd en het CDA noemt de uitspraak “risicovol”, terwijl hun coalitiepartners D66 en ChristenUnie juist tevreden reageren. Premier Rutte liet enkel weten de uitspraak “te bestuderen”.
AD 22.11.2019
‘Volstrekt unieke zaak’
“Volstrekt uniek”, zegt hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Volgens hem zal het verloop van de zaak belangrijk zijn voor soortgelijke zaken in de toekomst. “Mensen vroegen me vooraf ook wat ik verwachtte van de uitspraak. Ik had werkelijk geen idee. Er is geen precedent.”
Nederland haalde eerder al wel twee weeskinderen van IS’ers terug uit het noordoosten van Syrië. Maar dat was met hulp van Frankrijk en daarbij waren verder geen volwassenen IS’ers bij betrokken. In Duitsland en België oordeelden rechters eerder ook al dat IS-kinderen opgehaald moeten worden, inclusief moeders. In beide landen is de Staat in hoger beroep gegaan.
Als er hoger beroep wordt aangetekend, is de kans sowieso klein dat de kinderen op korte termijn worden teruggehaald. “En als ze dan doorgaan tot de Hoge Raad ben je zo jaren verder”, zegt hoogleraar Schilder. Over het terughalen van IS’ers is veel discussie onder experts.
Turkije stuurt de IS-strijders terug
Turkije begon maandag 11.11.2019 met het terugsturen van opgepakte strijders van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Zo luidt althans het dreigement van de Turkse minister van Binnenlandse Zaken.
Wat betekent deze aankondiging voor Nederland?
Vijf vragen;
Komen polderjihadisten nu massaal terug?
Nee. Ten eerste is het nog afwachten of Turkije de daad bij het woord voert. Ten tweede leek de minister met name te doelen op IS-strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië, tijdens de militaire operatie daar. Onbekend is of daar Nederlanders bij zitten.
Er zitten wel Nederlandse Syriëgangers in een Turkse cel, maar dat is slechts een handvol. Loes F. uit Geleen en Souad D. uit Franeker zijn twee jihadvrouwen die al langer in de cel zitten en terug willen. Ook Xaviera Rose-Claire S. uit Apeldoorn zit vast in Turkije. Ruim een week geleden meldden zich nog twee Nederlandse vrouwen bij de Nederlandse ambassade in Ankara, in de hoop terug te keren. In totaal gaat het om naar schatting een zevental Nederlandse jihadisten, onder wie ook twee of drie mannen.
Er zijn al eerder nederjihadisten overgevlogen uit Turkije naar Nederland. Reda N. en Oussama A. kwamen met een gewoon lijnvliegtuig, maar onder begeleiding van de marechaussee. Na aankomst op Schiphol werden ze aangehouden en afgevoerd naar de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught.
En wat als hun paspoort is afgepakt?
Een van de twee dames die zich een week geleden meldden op de Nederlandse ambassade, heeft alleen nog maar de Marokkaanse nationaliteit. Dat betekent echter niet dat ze niet teruggestuurd kan worden naar Nederland. Wel dat ze, als ze is berecht en haar straf heeft uitgezeten, het land uit wordt gezet.
Wat voor straffen krijgen ze hier?
De straffen voor vrouwen komen neer op zo’n anderhalf tot twee jaar cel. Voor mannen, van wie de kans veel groter is dat ze hebben gevochten of zich schuldig hebben gemaakt aan gruwelen, is een jaar of zes de norm. Vorig jaar kreeg de Utrechtse strijder Oussama A. 7,5 jaar omdat hij had gesold met het lijk van een IS-slachtoffer. Zijn vriend Reda N. kwam er vanaf met 4,5 jaar omdat bij hem hard bewijs ontbreekt dat hij gruweldaden heeft begaan.
En hoeveel IS’ers zitten er nog aan te komen?
Voor Nederland is de flinke groep IS- vrouwen in de Koerdische kampen in Noord-Syrië van groter belang dan die nu al in een Turkse cel zitten. Het gaat om zo’n vijftien mannen en veertig vrouwen plus tegen de honderd kinderen met een Nederlandse link. Het kabinet staat onder steeds grotere druk om hen terug te halen naar Nederland. Maandag 18.11.2019 doet de kortgedingrechter daarover uitspraak.
AD 20.03.2021 Het gerechtshof oordeelde dat ons land niet verplicht is Nederlandse kinderen uit Syrië te halen. De Hoge Raad bevestigde dit. Er wordt niet gedacht aan de belangen van de kinderen, stelt Mirjam Blaak.
De Belgische regering besloot begin deze maand dat ze de kinderen van IS-strijders tot 12 jaar gaan terughalen naar België. Dat is goed nieuws.
Tientallen Nederlandse kinderen zitten ook vast in de Syrische kampen. De Nederlandse overheid weigert echter om deze kinderen op te halen. De rechtbank oordeelde dat Nederland zich hiervoor moet inspannen, maar het hof oordeelde vervolgens dat de Nederlandse overheid deze verplichting niet heeft. De uitspraak van het hof werd door de Hoge Raad bevestigd. Defence for Children vindt dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met de rechten en belangen van deze kinderen. Wij vinden dat onze overheid wel degelijk de plicht heeft om deze kinderen te beschermen nu hun ouders dit niet kunnen.
Voor de heel jonge kinderen geldt vaak dat hun ouders hen niet kunnen beschermen
In twee recente zaken stelde het VN-Kinderrechtencomité vast dat landen de verplichting hebben om de mensenrechten van minderjarige onderdanen in de Syrische kampen te beschermen, ondanks het feit dat deze kampen onder controle staan van een niet-statelijke gewapende groep. Wij vinden dat de Nederlandse overheid deze verplichting niet nakomt. In het VN-Kinderrechtenverdrag staat dat de overheid de taak heeft om kinderen te beschermen als hun ouders dat niet kunnen of willen.
Voor de vaak nog heel jonge kinderen in de kampen geldt dat hun ouders hen niet kunnen beschermen. De overheid heeft, naast de juridische verplichting, ook de morele plicht er alles aan te doen om deze kinderen in veiligheid te brengen. Dat geldt óók als kinderen door hun ouders in een onveilige situatie zijn gebracht.
Als ouders op Nederlandse bodem hun kinderen in een onveilige situatie brengen, aarzelen we toch ook niet om in te grijpen en de kinderen te beschermen? Het terughalen van de kinderen is mogelijk. Andere landen gingen ons al voor. Bovendien zijn we voorbereid op de terugkomst van de kinderen.
De Raad voor de Kinderbescherming heeft terugkeerplannen opgesteld waarin staat waar de kinderen gaan wonen en welke zorg en behandeling worden ingezet. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de overheid de afgelopen jaren achterover heeft geleund en niets heeft gedaan. Deze kinderen hebben geen tijd meer om te wachten.
Het leven en de ontwikkeling van de kinderen staan op het spel. We doen dan ook een noodoproep aan de formerende partijen: neem dit onderwerp mee in het formatieakkoord en haal deze kinderen op!
Mirjam Blaak is directeur van Defence for Children.
AD 26.02.2021 Na jaren juridisch getouwtrek hebben de hoogste rechters in Engeland bepaald dat de Londense ‘IS-bruid’ Shamima Begum niet naar het land mag terugkeren om haar zaak te bepleiten. De nu 21-jarige vertrok zes jaar geleden naar het ‘kalifaat’ van Islamitische Staat langs de rivier de Eufraat. In 2019 nam de regering haar de Britse nationaliteit af.
Na de ineenstorting van het schrikbewind van IS in Syrië en Irak verbleef Begum in gevangeniskampen waar ze heeft geprobeerd het afnemen van haar Britse nationaliteit en het verbod terug te keren aan te vechten. De opperrechters lijken daar nu eindelijk een punt achter te hebben gezet. Volgens Britse media zijn ze niet alleen bezorgd over de bedoelingen van Begum, maar vrezen ze ook dat een heleboel jihadisten ook zouden terugkomen, als Begums poging was geslaagd.
Begum trouwde kort na aankomst in de Syrische stad Raqqa met de Arnhemse IS-strijder Yago Riedijk. Ze heeft daarom ook met de gedachte gespeeld naar Nederland te gaan. Begum kreeg drie kinderen die allemaal zijn overleden. Voor zover bekend zitten beiden opgesloten in het noordoosten van Syrië, dat door Koerden wordt beheerst.
De Britse regering ontnam haar het staatsburgerschap in 2019, nadat een journalist haar in een Koerdisch gevangenenkamp vond. De regering zei dat ze wel recht had op de Bengaalse nationaliteit, omdat haar ouders uit Bangladesh komen. Als dat niet het geval was geweest, had de regering haar niet de Britse nationaliteit kunnen ontnemen omdat iemand niet zonder nationaliteit mag komen te zitten, volgens de Britse wet.
Begum en haar advocaten hebben de Bengaalse optie aangevochten. En de voormalige jihadiste wilde toestemming om naar Engeland terug te keren om de nationaliteit terug te krijgen. Haar advocaten zeggen dat ze de zaak niet goed hebben kunnen voorbereiden, omdat ze haar amper hebben kunnen spreken. Zij mag geen telefoons gebruiken zolang ze vastzit in het kamp. De vrouw wordt door de Britse inlichtingendienst MI5 nog steeds gezien als bedreiging voor de Britse samenleving, vanwege haar eerdere toewijding aan IS.
Riedijk
De Nederlandse jihadist Yago Riedijk (26) verklaarde in maart 2019 dat hij Syrië niet verlaat zonder zijn vrouw. Het IS-stel vertrok enkele weken geleden uit de restanten van het kalifaat en gaf zich over aan Koerdische strijders. Begum, die als 15-jarig schoolmeisje uit Groot-Brittannië vertrok, zit nu vast in een speciale afdeling voor IS-vrouwen in een vluchtelingenkamp in Noord-Syrië. Riedijk zit in een Koerdische gevangenis in hetzelfde gebied. Hij is in Nederland al bij verstek tot zes jaar cel veroordeeld, omdat hij zich had aangesloten bij een terroristische organisatie.
,,Ik wil terug naar Nederland. Dat is mijn droom, dat ik gewoon mijn kind kan opvoeden in Nederland. Maar mijn vrouw en kind achterlaten in Syrië, dat wil ik niet’’, zei de Arnhemmer destijds in een interview met deze krant. Dat vond plaats in een kantoor van de Koerdische autoriteiten, waar hij vanuit de gevangenis naartoe was gebracht.
NU 07.01.2021 De Nederlandse Angela B., die in 2014 naar Syrië vertrok, is dinsdag aangehouden op Schiphol. De 25-jarige vrouw uit Soest heeft vermoedelijk deelgenomen aan de gewapende strijd in Syrië, zo meldt het Openbaar Ministerie (OM) donderdag.
Justitie verdenkt B. van deelname aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van terroristische misdrijven.
Volgens het OM verbleef B. sinds de zomer van 2014 in het strijdgebied van Islamitische Staat (IS). In Syrië trouwde ze met een Portugese IS-strijder en met hem kreeg ze twee kinderen. Haar man en een van de kinderen zijn omgekomen, aldus het OM.
Na de val van het kalifaat van IS in 2019 kwam B. in het vluchtelingenkamp Al Hol in het noordoosten van Syrië terecht. Haar driejarige dochter overleed in dat kamp. Dat kwam doordat het meisje tijdens de vlucht uit het strijdgebied door een granaatscherf was getroffen.
Samen met haar driejarige zoontje meldde B. zich eind vorig jaar bij de Nederlandse ambassade in Istanboel. Dinsdag vlogen ze onder begeleiding van de marechaussee terug naar Nederland.
B. zit momenteel vast. De kinderbescherming heeft zich ontfermd over haar kind.
Het kabinet zegt al jaren geen Syriëgangers op te halen, omdat het in het strijdgebied te gevaarlijk is. Dat B. zich bij een Nederlandse diplomatieke post meldde, veranderde de zaak.
NOS 07.01.2021 Syriëganger Angela B. is terug in Nederland. Bij aankomst op Schiphol is de 25-jarige B. aangehouden en vandaag is haar hechtenis met twee weken verlengd, meldt het Openbaar Ministerie.
B. vertrok in 2014 vanuit Soesterberg naar het strijdgebied in Syrië om zich aan te sluiten bij de terroristische organisatie Islamitische Staat. Ze trouwde er met een strijder en kreeg een dochter en een zoon. De dochter is inmiddels omgekomen, net als haar man.
Na de val van IS kwam B. terecht in een gevangenenkamp, waaruit ze afgelopen zomer met een groep Nederlandse IS-vrouwen ontsnapte, waarna ze in Turkije terechtkwam. Onlangs meldde ze zich met haar 3-jarige zoon bij het Nederlandse consulaat in Istanbul.
Kinderbescherming
Dinsdag is B. onder begeleiding van de marechaussee naar Nederland gevlogen, waar ze is aangehouden op verdenking van deelname aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van terroristische misdrijven. Haar zoontje is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
De Soesterbergse is onder meer bekend van de documentairereeks De lokroep, waarin journalist Sinan Can vorig jaar met haar sprak. Ze ontkende daarin deelname aan de IS-strijd. Wel zei ze het te begrijpen als Nederlanders niet zitten te wachten op haar terugkeer.
Telegraaf 07.01.2021 Een 25-jarige vrouw uit Soest is op Schiphol aangehouden op verdenking van deelname aan een terroristische organisatie en voorbereiden van terroristische misdrijven. Het Openbaar Ministerie vermoedt dat zij heeft deelgenomen aan de gewapende strijd in Syrië. De rechter-commissaris in Rotterdam heeft de vrouw donderdag voor twee weken in bewaring gesteld.
De vrouw zou vanaf augustus 2014 in het strijdgebied van Islamitische Staat zijn geweest. Na aankomst in Syrië trouwde ze met een IS-strijder en kreeg met hem twee kinderen. Haar man en een van de kinderen zouden zijn omgekomen, aldus het OM.
De vrouw meldde zich eind vorig jaar met haar 3-jarige zoontje bij het Nederlandse consulaat-generaal in Istanbul. Zij is dinsdag onder begeleiding van de Koninklijke Marechaussee naar Nederland gevlogen en vervolgens aangehouden. Haar kind is door de Raad voor de Kinderbescherming ondergebracht op een veilige plek.
AD 05.01.2021 Een grote groep Nederlandse IS-vrouwen ontsnapte de afgelopen maanden uit Syrische detentiekampen. Sommigen keren terug naar Nederland, andere blijven in jihad-gebied. Voor het eerst vertelt een van hen: ,,Waarom zou ik terugkomen? Dan ga ik de gevangenis is.”
Hoe je ontsnapt uit een kamp waar duizenden (ex)leden van een van ‘s werelds meest beruchte terreurgroepen worden vastgehouden? Vrij klassiek: ,,We moesten met drie vrouwen en zes kinderen in een kleine opslagruimte van een auto kruipen. Heel ongemakkelijk, maar we deden alles om het kamp uit te komen.” De Koerdische bewakers merkten haar en de anderen niet op. Of waren betaald om ze niet op te merken.
En zo glipte een Nederlandse bekeerlinge detentiecentrum Al Hol uit. De twintiger vertelt nu haar verhaal, op voorwaarde van anonimiteit, nadat deze krant contact wist te leggen. Haar naam is bij de redactie bekend en staat op de sanctielijst terrorisme.
Ze is een van ongeveer vijftien Nederlandse IS-vrouwen die de afgelopen maanden zijn ontsnapt uit detentiekampen in noordoost-Syrië. Daar worden al jarenlang duizenden Europese ‘jihadbruiden’ en hun kinderen vastgehouden door de Koerden, die de macht hebben in het gebied.
De vrouwen werden naar de kampen gebracht nadat het kalifaat van IS instortte. Europese landen willen de vrouwen niet helpen bij terugkeer, ze maakten immers jarenlang onderdeel uit van een terroristische groepering. Honderden vrouwen nemen daarom het heft in eigen handen en gaan er zelf vandoor.
De Nederlandse is jaren geleden naar Syrië vertrokken ‘omdat ze zich afgewezen voelde door de Nederlandse samenleving’. ,,Toen ik me bekeerde en besloot mijn lichaam te bedekken, kreeg ik vaak rotopmerkingen. Soms werd op me gespuugd. Terwijl ik gewoon een student was die wou afstuderen en gaan werken. Ik denk dat die afkeer mij er toe aanzette te vertrekken.”
In Syrië woont ze eerst in Homs, later in Raqqa, de hoofdstad van het kalifaat. Ze krijgt er in 2017 een dochter, haar man komt om in de strijd. Als Raqqa valt, trekt ze met haar nieuwe man mee naar Baghuz, de stad die als laatste stukje kalifaat overblijft. ,,Daar vlogen de kogels je letterlijk om de oren.” Als IS ook die stad prijs moet geven, wordt ze afgevoerd naar een detentiekamp. Daar laat ze zich scheiden van haar tweede man.
Over haar tijd in het kalifaat zegt ze: ,,Wij vrouwen kregen niet veel mee van het geweld.” Het is het verhaal dat vrijwel alle IS-vrouwen vertellen: wij waren huisvrouwen, zorgen voor de kinderen en het eten, de gruwelijkheden van IS gingen aan ons voorbij.
Over haar tijd in het detentiekamp vertelt ze meer: ,,De omstandigheden waren erbarmelijk. Er was tekort aan water in de zomer en aan gas voor de kachels in de winter. Kinderen waren ondervoed, er was geen medische zorg. We leefden continu in angst, er was geschreeuw, er werd geschoten.”
Na een aantal maanden begint ze aan haar ontsnapping. Daarvoor is dan al een levendige ‘handel’ in het kamp. ,,De nummers van smokkelaars gingen rond.” Vrouwen leggen via (verboden) telefoons contact met IS-sympathisanten of familie. ,,Ik ben online gaan bedelen om geld, via Instagram, Facebook, Telegram en kreeg contact met iemand in Idlib (een plaats in het noordwesten van Syrië, red). Hij kon me helpen. Omdat hij kon onderhandelen met de smokkelaar, werd het goedkoper. Ik heb ongeveer 10.500 dollar (8600 euro) moeten betalen.”
De smokkelaar zegt haar met haar dochter ‘s ochtends vroeg naar de markt in het kamp te komen. In de bergingsruimte van de auto wordt ze uit Al Hol gesmokkeld, naar de plaats Al-Hassaka, een kilometer of 40 verderop. ,,Daar werden we in een verborgen ruimte in een vrachtwagen gestopt.
Na een paar uur moesten we midden in de nacht overstappen op een bootje, en kwamen we aan in Manbij. Vanuit daar zijn we met een motor naar Jarablus gereden waar we van huis naar huis zijn gebracht. Ik denk dat ik wel twintig huizen in vijf dagen heb gezien. Uiteindelijk zijn we een rivier overgestoken en in een auto naar Idlib gereden.”
De regio Idlib is het laatste gebied in Syrië dat nog niet is terugveroverd door het regeringsleger van president Assad. De regio is in handen van een lappendeken van oppositiegroepen, waarvan het jihadistische Hayat Tahrir al-Sham (HTS) de grootste is.
Die groep geldt als het Syrische verlengstuk van al-Qaeda. Maar het gebied is in de loop der jaren ook een toevluchtsoord geworden voor duizenden voormalige IS’ers. De regio is omsingeld door Syrische troepen, die het gebied onder meer vanuit de lucht bestoken. Het is wachten op de grote aanval waarmee Assad het laatste gebied wil terugveroveren.
De Nederlandse vrouw is inmiddels de tweede vrouw van de man die haar heeft geholpen uit Al Hol te komen, hij komt uit het gebied. ,,Ik woonde eerst bij hem en zijn eerste vrouw in, nu in een huurhuis even verderop. Mijn man is om de dag bij mij. Het gebied hier valt onder HTS, maar de bombardementen zijn nog ver weg gelukkig.”
Nederlandse vrouwen
Ze is niet de enige Nederlander daar. Volgens inlichtingendienst AIVD zijn er ‘nog dertig volwassen Nederlanders bij jihadistische groeperingen in noordwest-Syrië’. Onder meer deze krant schreef eerder dit jaar al over een groep van zo’n tien tot vijftien Nederlandse vrouwen die uit Al Hol naar Idlib ontsnapten. ,,De Nederlandse vrouwen hier kennen elkaar allemaal, maar we bemoeien ons niet met elkaar.”
Zeker één van hen reisde verder: de beruchte jihadiste Angela B. uit Soesterberg, naar Turkije. Ze meldde zich vorige maand bij het Nederlandse consulaat in Istanboel. Van daaruit zal ze onder begeleiding van de marechaussee naar Nederland worden gevlogen en hier worden vastgezet en berecht.
,,Doe een smeekbede voor een geliefde zuster die terugkeert naar Nederland. Laat Allah haar pad makkelijk maken”, schreef de Nederlandse vrouw over Angela B. op social media. Uit haar berichten blijkt ook dat ze nog steeds een radicaal gedachtegoed aanhangt.
Zo vraagt ze Allah om kracht voor de mannen en vrouwen die nog gevangen zitten, citeert ze islamitische theologen die populair zijn onder salafisten en deelt ze een cartoon waarin een persoon op het graf van het magazine Charlie urineert. Ook post ze een filmpje waarin Syrië zwart kleurt als de vlaggen van IS. ,,Oh God, geef ons de dagen terug”, staat erbij.
De vrouw wil niet terug naar Nederland. ,,Dan kom ik in de gevangenis en wordt mijn dochter van me afgepakt. Ik probeer hier mijn eigen leven te leiden en niet betrokken te raken bij andere mensen of groepen. Dat is na al die jaren een van de beste beslissingen die ik heb gemaakt, denk ik.”
‘Sommige vrouwen worden als cash-cow gebruikt’
Het ontsnappingsverhaal van de Nederlandse vrouw klinkt aannemelijk, stelt de Russisch-Amerikaanse onderzoekster Vera Mironova. Zij is verbonden aan de Harvard Universiteit in de VS en deed onderzoek naar de ontsnappingen. Ze heeft veel contact gehad met IS-vrouwen in de kampen en hun smokkelaars.
,,Niemand weet precies hoeveel vrouwen zijn ontsnapt. Het gaat nog steeds door in ieder geval. Mannen in Idlib helpen vaak bij die ontsnappingen omdat ze een vrouw of tweede vrouw zoeken. Dat doen ze soms voor hun genot, maar ook omdat een Westerse vrouw een cash-cow kan zijn.
In Idlib is veel armoede en deze vrouwen betalen veel geld voor hun ontsnapping. Je ziet ook dat mannen van heel andere strijdgroepen toch een IS-vrouw nemen. Het draait allemaal om geld.”
Mironova gelooft weinig van ‘het redelijk normale leven’ dat de Nederlandse vrouw zegt te hebben. ,,Dat is bullshit. De vrouwen en kinderen in Idlib blijven vooral binnen omdat ze niet willen opvallen. Ze hebben een wankel bestaan: vandaag hebben ze nog bescherming, maar niemand weet hoe dat morgen is.”
Telegraaf 02.07.2020 De Nederlandse staat hoeft een gewonde Nederlands-Marokkaanse vrouw niet terug te halen uit een Syrisch vluchtelingenkamp. De rechtbank in Den Haag volgt met die uitspraak een eerdere uitspraak van het gerechtshof, dat de Staat niet verplicht is vrouwen en kinderen terug te halen die naar het gebied van Islamitische Staat zijn afgereisd.
De Hoge Raad bekrachtigde dat deze week nog. Omdat de vrouwen uit eigen beweging naar het strijdgebied zijn vertrokken mocht het gerechtshof volgens de Raad oordelen dat de Nederlandse staat „ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen.”
De vrouw spande een kort geding aan omdat haar situatie in haar ogen om een uitzondering vraagt. Ze liep ernstige brandwonden op toen een gasfles ontplofte en een tent in brand vloog. Ze zegt dat ze onvoldoende medische zorg krijgt in het kamp en dat de hygiëne daar onvoldoende is voor iemand met dergelijke brandwonden.
De rechter vindt niet dat er sprake is van een ernstige medische en humanitaire noodsituatie, zoals de vrouw stelde. Ze is vrijwillig naar het strijdgebied afgereisd en heeft daarmee het risico aanvaard dat ze in een situatie terecht kon komen waarin ze medische zorg nodig zou hebben.
Dat die zorg niet aan de Nederlandse normen voldoet, is volgens de rechter geen doorslaggevend argument. Bij de eerdere uitspraken van het hof en de Hoge Raad waren de erbarmelijke omstandigheden in de kampen al meegewogen.
AD 02.07.2020 De Nederlandse staat hoeft een gewonde Nederlands-Marokkaanse vrouw, de 52-jarige Naima el O., niet terug te halen uit een Syrisch vluchtelingenkamp. De rechtbank in Den Haag volgt met die uitspraak een eerdere uitspraak van het gerechtshof, dat de Staat niet verplicht is vrouwen en kinderen terug te halen die naar het gebied van Islamitische Staat zijn afgereisd.
De Hoge Raad bekrachtigde dat deze week nog. Omdat de vrouwen uit eigen beweging naar het strijdgebied zijn vertrokken mocht het gerechtshof volgens de Raad oordelen dat de Nederlandse staat ,,ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen”.
El O. spande een kort geding aan omdat haar situatie in haar ogen om een uitzondering vraagt. Ze liep in mei zware brandwonden op toen een gasfles ontplofte en haar tent in brand vloog. Ze zegt dat ze onvoldoende medische zorg krijgt in het kamp en dat de hygiëne daar onvoldoende is voor iemand met dergelijke brandwonden. Volgens haar advocate zijn de wonden van de vrouw gaan ontsteken.
Twee kleine kinderen
De rechter vindt niet dat er sprake is van een ernstige medische en humanitaire noodsituatie, zoals de vrouw stelde. Ze is vrijwillig naar het strijdgebied afgereisd en heeft daarmee het risico aanvaard dat ze in een situatie terecht kon komen waarin ze medische zorg nodig zou hebben.
Dat die zorg niet aan de Nederlandse normen voldoet, is volgens de rechter geen doorslaggevend argument. Bij de eerdere uitspraken van het hof en de Hoge Raad waren de erbarmelijke omstandigheden in de kampen al meegewogen.
El O. reisde zes jaar geleden naar Syrië en nam haar twee kinderen mee. Haar toen 15-jarige zoon overleed in Syrië. Sinds 2017 zit El O. samen met haar dochter Meryem en twee kleinkinderen in het detentiekamp.
MSN 02.07.2020 De Nederlandse staat hoeft een gewonde Nederlands-Marokkaanse vrouw niet terug te halen uit een Syrisch vluchtelingenkamp. De rechtbank in Den Haag volgt met die uitspraak een eerdere uitspraak van het gerechtshof, dat de Staat niet verplicht is vrouwen en kinderen terug te halen die naar het gebied van Islamitische Staat zijn afgereisd.
De Hoge Raad bekrachtigde dat deze week nog. Omdat de vrouwen uit eigen beweging naar het strijdgebied zijn vertrokken mocht het gerechtshof volgens de Raad oordelen dat de Nederlandse staat „ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen.”
De vrouw spande een kort geding aan omdat haar situatie in haar ogen om een uitzondering vraagt. Ze liep ernstige brandwonden op toen een gasfles ontplofte en een tent in brand vloog. Ze zegt dat ze onvoldoende medische zorg krijgt in het kamp en dat de hygiëne daar onvoldoende is voor iemand met dergelijke brandwonden.
De rechter vindt niet dat er sprake is van een ernstige medische en humanitaire noodsituatie, zoals de vrouw stelde. Ze is vrijwillig naar het strijdgebied afgereisd en heeft daarmee het risico aanvaard dat ze in een situatie terecht kon komen waarin ze medische zorg nodig zou hebben.
Dat die zorg niet aan de Nederlandse normen voldoet, is volgens de rechter geen doorslaggevend argument. Bij de eerdere uitspraken van het hof en de Hoge Raad waren de erbarmelijke omstandigheden in de kampen al meegewogen.
AD 30.06.2020 Het kabinet erkent dat ‘zeker een tiental’ IS-gangers is ontsnapt uit een Syrisch detentiekamp. Het gaat voor een deel om de 23 Nederlandse Syriëgangers die eisen dat de Nederlandse staat hen helpt bij hun terugkeer.
Minister Grapperhaus liet zich nog niet eerder uit over de ontsnappingen, maar erkent de ontsnappingen nu. ,,Ik kan er geen zeker getal op plakken hoeveel dat er zijn, maar het is zeker een tiental vrouwen.”
Verder stelde hij: ,,Ontsnappen is altijd een risico geweest. Dat heb ik altijd al gezegd. We doen er alles aan om dit te voorkomen en er zijn Europese arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen hen. Ze staan gesignaleerd.”
De Nederlandse vrouwen ontsnapten met hun kinderen uit het detentiekamp Al Hol en vluchtten naar het laatste stukje Syrië dat nog onder controle staat van (jihadistische) oppositiegroepen: de regio Idlib. De vrouwen en kinderen verblijven er nu samen in een huis, in de nabijheid van de Turkse grens.
Zij willen eigenlijk terug naar Nederland, maar het kabinet wil hen alleen repatriëren als ze zich melden bij een Nederlands consulaat. Veel liever ziet Grapperhaus de vrouwen berecht in de regio.
Zaak
De vrouwen spanden daarop eind vorig jaar een kort geding aan tegen de Nederlandse staat. Eerst oordeelde de rechtbank dat Nederland wel een verplichting had zich in te spannen de 56 kinderen van de vrouwen terug te halen en daarmee eventueel ook de moeders zelf. In november zette het gerechtshof in hoger beroep echter een streep door die uitspraak. Volgens het hof is het niet aan de rechter om een beslissing te nemen, maar aan de politiek. De Hoge Raad bevestigde dit vonnis deze week nog eens.
Als ik de minister zou zijn, zou ik buikpijn hebben, aldus Sjoerd Sjoerdsma (D66).
Toch vindt D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma dat Grapperhaus een risico neemt. Door de vrouwen niet hierheen te halen voor berechting, lopen ze nu weg, waardoor ze tot het plegen van aanslagen zouden kunnen overgaan, is zijn redenering.
,,Als ik de minister zou zijn, zou ik buikpijn hebben. Syriëgangers en IS’ers die berecht zouden moeten worden, zijn ontsnapt en ontlopen hun straf. De minister haalt zijn schouders op, terwijl zij vrij rondlopen in Syrië. Terwijl ze onder de radar terug kunnen keren naar Nederland’’, aldus Sjoerdsma.
Grapperhaus houdt echter voet bij stuk. Alle seinen staan op groen voor berechting hier, stelt de minister. De AIVD probeert zicht te houden op de vrouwen en hun kinderen en het Openbaar Ministerie verzamelt bewijzen als het hier ooit tot een rechtszaak zou komen.
,,Wij, maar ook andere landen doen er alles aan om hen in het vizier te houden, maar het is een gevaarlijk, onoverzichtelijk gebied. Het is niet doenlijk te voorkomen dat deze mensen ontsnappen uit die kampen, die immers niet door ons worden geleid.”
Volgens VVD en CDA is de ‘ongerustheid’ van D66 naïef. ,,Als het aan D66 had gelegen hadden we deze gevaarlijke mensen al lang naar hier gehaald. Ik wil juist dat we voorkomen dat ze hierheen komen om ooit weer aanslagen te kunnen plegen”, zei Dilan Yeşilgöz.
NU 26.06.2020 De Nederlandse Staat hoeft zich niet in te spannen om naar Syrië of Irak uitgereisde vrouwen en hun kinderen te repatriëren, zo oordeelt de Hoge Raad vrijdag. Hiermee is de cassatie van de groep vrouwen afgewezen.
De 23 vrouwen zijn enkele jaren geleden uitgereisd naar Syrië en/of Irak. Sommigen van hen hadden op dat moment al kinderen, een ander deel van de in totaal 56 kinderen waar de zaak om draait is daar geboren. Ze verblijven nu onder erbarmelijke omstandigheden in Koerdische opvangkampen.
Het gerechtshof oordeelde eerder dat Nederland niet gedwongen kan worden om de vrouwen en kinderen te repatriëren, omdat het gaat om een politieke kwestie. Dit wordt nu onderstreept door de Hoge Raad.
Het huidige beleid is dat de Nederlandse uitreizigers niet actief worden opgehaald, omdat het nog altijd gaat om onveilig gebied. Het kabinet wil ambtenaren niet in gevaar brengen en zegt ook dat de nationale veiligheid in gevaar zou kunnen komen als de vrouwen terugkeren.
“Gelet op deze belangen van de Staat en op de omstandigheid dat de vrouwen uit eigen beweging zijn uitgereisd naar het jihadistisch strijdgebied, mocht het gerechtshof oordelen dat de Nederlandse Staat – ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen – hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen”, aldus de Hoge Raad.
Advocaten beraden zich op verdere stappen
De advocaten van de vrouwen laten in een reactie weten zich te beraden op verdere stappen. Mogelijk stappen ze naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens of starten ze nieuwe civiele procedures op.
“We zijn altijd helder geweest”, zei minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus eerder. “Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie.”
NOS 26.06.2020 De Nederlandse overheid is niet verplicht om Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen terug te halen uit Noord-Syrië. Dat heeft de Hoge Raad bepaald.
Vorig jaar spande een aantal vrouwen een kort geding aan tegen de Nederlandse Staat omdat zij en hun kinderen in erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden in opvangkampen voor IS-vrouwen in Noord-Syrië verblijven. Zij willen dat Nederland hen terug haalt.
Door de rechtbank werden zij in het gelijk gesteld, maar in hoger beroep bepaalde het gerechtshof in Den Haag dat de vrouwen niet teruggehaald hoeven te worden. “De rechter mag niet op de stoel van de politiek gaan zitten”, oordeelde het hof. De Hoge Raad onderschrijft deze uitspraak.
Mensenrechtenverdragen zijn niet rechtstreeks van toepassing op de situatie van de vrouwen omdat zij zich buiten Nederlands grondgebied bevinden, zei de voorzitter van de Hoge Raad bij het voorlezen van de uitspraak.
Daarnaast kan het repatriëren van de vrouwen en hun kinderen de nationale veiligheid in Nederland en andere Schengenlanden in gevaar brengen en zijn er veiligheidsrisico’s voor de Nederlandse ambtenaren die hen moeten ophalen uit Noord-Syrië. Ook weegt mee dat de vrouwen uit eigen beweging naar het jihadistische strijdgebied zijn gereisd.
Teleurgesteld
De advocaten van de vrouwen reageren teleurgesteld op de uitspraak “maar putten voor onze cliënten hoop uit de opening die de Hoge Raad laat om in individuele gevallen toch een bevel tot repatriëring te krijgen”.
“Wij hopen bovendien dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens binnenkort zal beslissen dat de bescherming die het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens verleent tegen detentie en marteling zich uitstrekt tot onze cliënten. Daarover is momenteel een Franse zaak aanhangig.”
Minister Grapperhaus laat in reactie weten niet per se blij te zijn met de uitspraak. “Want dat is niet het juiste woord, het is namelijk een heel lastige en akelige situatie.”
Telegraaf 26.06.2020 Nederland hoeft 23 Nederlandse IS-vrouwen en hun 56 kinderen niet terug te halen uit opvangkampen in Noord-Syrië en hoeft zich daar evenmin voor in te spannen. Dat heeft de Hoge Raad vrijdagmorgen besloten.
De rechtbank in Den Haag besloot in november dat Nederland alles in het werk moest stellen om in ieder geval de kinderen terug te halen, die met hun moeders onder erbarmelijke omstandigheden in twee opvangkampen zitten.
In hoger beroep vernietigde het hof die uitspraak. Volgens het hof was die beslissing aan de politiek en moet de rechter niet op de stoel van de overheid gaan zitten.
De advocaten van de vrouwen tekenden tegen die beslissing cassatie aan bij de Hoge Raad.
Band met Nederland
De vrouwen hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit, of beroepen zich op een ander soort band, en vinden daarom dat Nederland verplicht is om hen te repatriëren. Door dat niet te doen zou de overheid hun mensenrechten schenden.
Daar is de Hoge Raad het niet mee eens. De vrouwen en kinderen kunnen zich tegen de Nederlandse staat niet beroepen op mensenrechtenverdragen omdat ze zich buiten Nederlands grondgebied bevinden. Er is ook geen sprake van zodanig uitzonderlijke omstandigheden dat daar toch verantwoordelijkheid van Nederland uit voortvloeit. De situatie in de kampen is weliswaar slecht, maar niet uitzonderlijk, oordeelt de hoogste rechter.
Niet onrechtmatig gehandeld
De Hoge Raad vindt evenmin dat Nederland onrechtmatig handelt door de vrouwen en kinderen niet te willen terughalen. De vrouwen vinden dat de staat een zwaardere verantwoordelijkheid heeft tegenover hen als staatsburgers en daarom verplicht is om schending van hun mensenrechten tegen te gaan.
De Staat beroept zich onder meer op de nationale veiligheid en op die van de Schengenlanden. Die zou in gevaar kunnen komen als de vrouwen terugkeren. Ook wees de Staat op de veiligheidsrisico’s voor degenen die de vrouwen zouden moeten ophalen en op de gevolgen voor de internationale betrekkingen.
Terughoudendheid
De HR vindt, net zoals het hof dat eerder stelde, dat de rechter terughoudend moet zijn met het vellen van oordelen over door de staat gemaakte afwegingen. Daarnaast hebben de vrouwen er zelf voor gekozen om naar jihadistisch strijdgebied te gaan. Het besluit van de Staat om de vrouwen en kinderen niet terug te halen en zich daar evenmin voor in te spannen, is daarom niet onrechtmatig, aldus de Hoge Raad.
Reactie advocaat Seebregts
Advocaat André Seebregts reageerde teleurgesteld op de beslissing, maar constateert ook dat de Hoge Raad „de deur op een kier zet voor individuele gevallen.” De Hoge Raad kon alleen een oordeel vellen over de beslissing om niet alle vrouwen en kinderen te repatriëren. In een advies aan de Hoge Raad schreef de advocaat-generaal al eerder dat de Staat eigenlijk per geval zou moeten beoordelen of repatriëring mogelijk en nodig is. Vooral waar het gaat om de kinderen. De vrouwen kozen er nu voor om in de procedure niet de individuele gevallen centraal te stellen.
Seebregts zegt de uitspraak eerst goed te willen bestuderen, maar sluit nieuwe kort gedingen en een gang naar het Europees hof voor de rechten van de mens niet uit
RTL 26.06.2020 De Nederlandse staat hoeft de IS-vrouwen en hun kinderen niet terug te halen naar Nederland. Dat heeft de Hoge Raad vandaag besloten. De zaak was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen. Zij zijn enkele jaren geleden naar IS-gebied in Syrië of Irak vertrokken.
Een aantal kinderen is meegereisd, een aantal is daar geboren. Nu zitten zij in opvangkampen in Noord-Syrië, onder erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden. Een aantal zou al zijn ontsnapt. De vrouwen hebben de Nederlandse nationaliteit.
Beleidsvrijheid
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten.
Volgens het hof heeft de overheid ‘beleidsvrijheid’ en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen. De advocaten van de vrouwen gingen hiertegen in cassatie en stapten naar de Hoge Raad.
De advocaat-generaal adviseerde de Hoge Raad toen om de vrouwen en kinderen niet terug te halen. Volgens de advocaat-generaal zijn de mogelijkheden van de Staat om de situatie van de IS-uitreizigers te beïnvloeden onvoldoende.
AD 25.06.2020 Vrijdagmorgen doet de Hoge Raad uitspraak in de procedure waarin 23 Nederlandse Syriëgangers eisen dat de Nederlandse staat helpt bij hun terugkeer. Een deel van de vrouwen heeft de uitspraak niet afgewacht en is uit een Syrisch detentiekamp ontsnapt.
Waar een groot deel van de wereld de afgelopen maanden in coronalockdown zat, stonden de ontwikkelingen in het Syrische strijdgebied niet stil. Een groep van zo’n vijftien Nederlandse vrouwen ontsnapte met hun kinderen uit het detentiekamp Al Hol en vluchtte naar het laatste stukje Syrië dat nog onder controle staat van (jihadistische) oppositiegroepen: de regio Idlib, zo bevestigen bronnen aan deze site. De vrouwen en kinderen verblijven er nu samen in een huis, in de nabijheid van de Turkse grens.
Onder meer vanwege de ontsnappingen van verschillende groepen Europese Syriëgangers hebben de Koerdische bewakers van de kampen de afgelopen weken alle vrouwen opnieuw geregistreerd. Volgens achtergebleven Nederlandse vrouwen gebruikten de bewakers tasers om de orde te handhaven.
Kort geding
Er zijn de afgelopen zeven jaar zo’n 300 Nederlanders naar het strijdgebied in Syrië en irak gereisd. De meesten sloten zich aan bij jihadistische, terroristische groeperingen als IS en Jabhat al-Nusra. Sommige vrouwen vluchtten zelf uit het kalifaat, anderen bleven tot aan de val van IS bij de groep en werden daarna gevangen genomen in Al Hol of Al Roj.
Een groep van 23 vrouwen in de kampen spande eind vorig jaar een kort geding aan tegen de Nederlandse staat: zij willen terug naar Nederland en vinden dat de staat daar een rol in moet spelen.
In eerste instantie oordeelde de rechtbank dat Nederland wel een verplichting had zich in te spannen de 56 kinderen van de vrouwen terug te halen en daarmee eventueel ook de moeders zelf. In november zette het gerechtshof in hoger beroep een streep door die uitspraak. Volgens het hof is het niet aan de rechter om een beslissing te nemen, maar aan de politiek.
Die politiek staat op het standpunt dat de vrouwen zich zelf moeten melden bij een Nederlands consulaat in Turkije of Irak. Pas dan kan Nederland hen helpen terug te keren. Direct na terugkeer worden ze dan opgesloten en berecht omdat ze zich hebben aangesloten bij een terroristische groepering
De advocaten van de vrouwen gingen in cassatie tegen de uitspraak, vrijdag oordeelt de Hoge Raad daarin. De raad kan de uitspraak van het gerechtshof overeind laten of terugverwijzen naar een ander gerechtshof.
Smokkelaars
Tot in maart zaten er, volgens inlichtingendienst AIVD, zo’n 35 Nederlandse vrouwen (vaak met hun kinderen) vast in de kampen. Inmiddels is een deel van die vrouwen ontsnapt. Daar zitten ook vrouwen tussen die meedoen aan het kort geding, stelt Andre Seebregts, een van hun advocaten. Verder wil hij niets over die zaak kwijt.
Sommige vrouwen kondigden na de uitspraak in november al aan andere oplossingen te gaan zoeken om naar Nederland te komen. Ook waren sommigen bang dat hun kinderen, naarmate ze ouder worden, van hen gescheiden zouden worden door de Koerdische bewakers.
De vrouwen hebben waarschijnlijk smokkelaars gebruikt om uit het kamp te komen. De kosten daarvan liggen, volgens onderzoekers die toegang hadden tot besloten Telegram-groepen van Europese vrouwen in Al Hol, tussen de 4500 en 7500 dollar per persoon.
Hoe de vrouwen aan dat geld zijn gekomen is nog onduidelijk. Wel hebben er de afgelopen maanden al meerdere familieleden van Syriëgangers voor de rechter moeten komen omdat ze de afgelopen jaren geld hebben overgemaakt naar hun broers of dochters in het strijdgebied. Ook in jihadistische kringen in Amsterdam zou de afgelopen jaren geld zijn ingezameld.
Mogelijk willen de vrouwen nu via Idlib de Turkse grens oversteken en daar een Nederlands consulaat bereiken. Anderen zouden in de regio willen blijven.
NOS 19.06.2020 Een groep van Nederlandse IS-vrouwen die vastzat in een Koerdisch gevangenkamp is naar de Noord-Syrische stad Idlib gevlucht. Dat schrijft De Telegraaf. Advocaat André Seebregts bevestigt de vlucht van de zogenoemde ‘jihadbruiden’ aan de NOS.
Volgens Seebregts zijn de vrouwen gevlucht vanwege een combinatie van factoren. “Ze zijn wanhopig vanwege de slechte humanitaire situatie. Er is angst over het lot van hun kinderen, zo sluiten de Koerden de oudere jongens op. En er is veel onzekerheid over hun toekomst.”
De vrouwen zitten nu in een gemeenschappelijke woning in de Syrische provincie Idlib. Volgens de krant gaat het om een groep van vijftien vrouwen van (overleden) IS-strijders. Er zijn ook kinderen bij. Bij de uittocht zijn mogelijk mensensmokkelaars betrokken geweest. Over de identiteit van de vrouwen wil de advocaat niets kwijt.
Slechte levensomstandigheden
Over de ‘jihadbruiden’ is in Nederland veel discussie. Tientallen vrouwen reisden sinds 2014 af naar het kalifaat in Syrië en Irak. Een aantal van hen keerde via Turkije terug naar Nederland, maar veel anderen belandden in twee Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië. De meeste vrouwen zitten vast in kamp al-Hol.
De levensomstandigheden in die kampen zijn slecht. Zo zijn er tekorten aan voedsel en medicijnen. Nederland wil de Syriëgangers niet actief terughalen, maar wil terugkeerders wel vervolgen. Gisteren maakte minister Grapperhaus bekend te onderzoeken of een IS-vrouw, Ilham B., toch kan worden teruggehaald voor vervolging. B. maakt geen deel uit van de vrouwen die zijn gevlucht naar Idlib.
Kinderen
Ook is er veel te doen om de kinderen van IS-strijders, van wie sommigen zijn geboren in voormalig IS-gebied. Met name over oudere kinderen bestaat de vrees dat zij hebben meegevochten met de terreurgroep.
De Hoge Raad moet nog uitspraak doen in een zaak over het terughalen van 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen. Eind vorig jaar bepaalde een rechtbank dat de Nederlandse staat zich moet inspannen om hen te repatriëren, maar ministers Grapperhaus en Blok gingen hiertegen in beroep. Een gerechtshof draaide de uitspraak later terug, waarop de zaak bij de Hoge Raad terechtkwam.
NU 19.06.2020 Een groep Nederlandse IS-vrouwen en een aantal kinderen zijn uit een Koerdisch kamp gevlucht, bevestigt advocaat André Seebregts aan NU.nl na berichtgeving van De Telegraaf.Zij zitten volgens de krant nu in de Noord-Syrische stad Idlib.
Volgens Seebregts zijn ze vertrokken uit een Koerdisch kamp vanwege de leefomstandigheden daar, die steeds slechter worden. Er is onder meer een gebrek eten, water en medicijnen. Daarnaast is er geweld van bewakers van het kamp en medekampbewoners.
Maar de vrouwen zouden vooral bang zijn om hun kinderen kwijt te raken. Wanneer zij een bepaalde leeftijd bereiken, halen Koerdische bewakers ze uit de kampen en sluiten ze hen op in een gevangenis, zegt Seebregts.
De advocaat wil niets kwijt over de identiteit van de vrouwen, hoeveel het er zijn of uit welk kamp ze gevlucht zijn. Ook is onduidelijk hoeveel kinderen zijn meegereisd. Volgens De Telegraaf gaat het om vijftien IS-vrouwen.
In de Syrische kampen al Hol en al Roj bevinden zich tientallen Nederlandse bruiden van (overleden) IS-strijders en hun kinderen. Bij de val van de Islamtische Staat wisten sommige Syriëgangers te ontsnappen naar Nederland, maar velen kwamen vast te zitten in kampen.
IS-vrouwen zijn politiek omstreden
Seebregts is een van de advocaten die een kort geding tegen de Staat heeft aangespannen over de situatie. Namens 23 Syriëgangers en 56 kinderen pleitte hij dat de Nederlandse Staat een zorgplicht heeft en hen moet repatriëren.
Het kabinet vindt echter dat de Syriëgangers een gevaar voor de nationale veiligheid vormen en wil hen het liefst in de regio zelf laten berechten. Het kabinet heeft altijd ingezet op vervolging in de regio. In een enkel geval is hier een uitzondering op gemaakt, omdat de rechtszaak anders dreigt te mislukken. De Syriëganger die teruggehaald wordt is vermoedelijk Ilham B. Zij zou niet bij de groep gevluchte vrouwen horen volgens De Telegraaf.
Over het lot van de kinderen is nog veel onduidelijk. De rechtbank in Den Haag oordeelde dat Nederland al het mogelijke moet doen om de 56 kinderen terug te halen, maar hiertegen is de Staat in hoger beroep gegaan. De zaak ligt nu bij de Raad van State. Uiterlijk eind volgende maand wordt een oordeel verwacht.
OmroepWest 18.06.2020 De rechter heeft het kabinet een half jaar langer de tijd gegeven om een Syriëganger naar Nederland te halen en hier te berechten. Volgens de NOS gaat het om de Goudse Ilham B. die zich aansloot bij terreurgroep Islamitische Staat (IS).
De vrouw wordt nu vastgehouden in een kamp in Noord-Syrië. De rechter bepaalde in februari dat de zaak stopgezet werd als de vrouw niet voor 2 juni in Nederland zou zijn.
Minister Grapperhaus schrijft donderdag aan de Tweede Kamer dat de rechter heeft besloten de uitspraak van februari te herzien. Hij krijgt nog maximaal zes maanden voor deze zaak, maar hij moet dan volgens de rechtbank wel ‘concrete daden’ laten zien.
Het kabinet wil Syriëgangers die van terroristische misdrijven worden verdacht, toch naar Nederland halen om ze te berechten. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) overlegt met een aantal Europese landen over samenwerking om uitreizigers op te halen.
Berechten in de regio
Het ophalen van Syriëgangers is een gevoelig onderwerp in de Tweede Kamer. Het kabinet zegt dat het te gevaarlijk is om ze op te halen. Een Kamermeerderheid wil niet dat uitreizigers die zich hebben aangesloten bij IS worden teruggehaald. Het kabinet zet in op berechting in de regio.
NU 18.06.2020 Het kabinet krijgt extra tijd voor de repatriatie van een Syriëganger die vastzit in een kamp in Syrië. Aanvankelijk moest dat medio mei al gebeuren van de rechtbank Rotterdam. Mede doordat justitieminister Ferd Grapperhaus heeft laten weten dat “vervolging in Nederland de voorkeur geniet”, krijgt de Nederlandse Staat zes maanden extra voor de operatie.
De zaak die de rechtbank Rotterdam behandelt, draait vermoedelijk om Ilham B. Zij vertrok in maart 2016 om zich aan te sluiten bij de terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) en wordt verdacht van het plegen van een terroristisch misdrijf.
Als zij niet wordt teruggehaald voor het proces, moet de rechtbank Rotterdam de vervolging stopzetten. De Staat kan niet nogmaals een zaak starten voor hetzelfde feit. Als de zaak uiteindelijk wordt stopgezet, kan dat van invloed zijn op de vervolging van tientallen andere IS-sympathisanten.
Het kabinet heeft altijd ingezet op vervolging in de regio. Repatriëring zou vanwege de onveilige situatie in Syrië niet haalbaar zijn. Bovendien zouden de Syriëgangers een gevaar voor de nationale veiligheid vormen.
In een Kamerbrief lijkt het kabinet in deze zaak van standpunt te zijn veranderd. Minister Grapperhaus schrijft dat de voorkeur in dit geval uitgaat naar berechting in Nederland.
‘Gebied waarin Syriëganger zich bevindt, is te onveilig voor repatriëring’
Het blijft nog wel de vraag hoe de Syriëganger naar Nederland komt. De repatriëring van B. blijft moeilijk, schrijft Grapperhaus. “De veiligheidssituatie is sinds september vorig jaar niet wezenlijk verbeterd. IS blijft actief en pleegt geregeld aanslagen.”
Mede daardoor acht het kabinet het onverantwoord om een team naar Syrië te sturen om de IS-sympathisant terug te halen. De optie om haar alsnog in de regio te berechten, wordt daarom nog opengehouden.
Telegraaf 24.04.2020 Nederland moet IS-vrouwen en hun kinderen niet terughalen naar Nederland. Dat adviseert de advocaat-generaal de Hoge Raad. De uitspraak van het hof zou in stand moeten blijven, zo staat in het advies. Het staat de Hoge Raad vrij om dit advies al dan niet te volgen. De uitspraak wordt voor de zomer verwacht.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten. Volgens het hof heeft de overheid „beleidsvrijheid” en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen. De advocaten van de vrouwen gingen hiertegen in cassatie.
De zaak was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen. Zij zijn enkele jaren geleden naar IS-gebied in Syrië of Irak vertrokken. Een aantal kinderen is meegereisd, een aantal is daar geboren. Nu zitten zij in opvangkampen in Noord-Syrië, onder erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden.
Volgens de AG zijn de mogelijkheden van de Staat om de situatie van de IS-uitreizigers te beïnvloeden onvoldoende. “Het hof heeft daarom terecht geoordeeld dat de mensenrechtenverdragen niet rechtstreeks van toepassing zijn.”
De AG tekent bij zijn advies wel aan dat de Staat per geval hoort te beoordelen of repatriëring een mogelijkheid is, vooral in het geval van de kinderen pleit volgens hem veel. “Eiseressen hebben er echter voor gekozen om in dit geding niet de individuele gevallen van hen en hun kinderen centraal te stellen. Ook is de inzet van hun vorderingen uitsluitend dat de vrouwen en de kinderen tezamen worden gerepatrieerd – en niet de kinderen alleen.”
Hierdoor staat in de zaak bij de Hoge Raad alleen de rechtmatigheid van het door de Staat gevoerde repatriëringsbeleid ter beoordeling, en niet het beleid voor individuele gevallen.
AD 24.04.2020 Nederland moet IS-vrouwen en hun kinderen niet terughalen naar Nederland. Dat adviseert de advocaat-generaal de Hoge Raad. De uitspraak van het hof zou in stand moeten blijven, zo staat in het advies. Het staat de Hoge Raad vrij om dit advies al dan niet te volgen. De uitspraak wordt voor de zomer verwacht.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten. Volgens het hof heeft de overheid ‘beleidsvrijheid’ en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen. De advocaten van de vrouwen gingen hiertegen in cassatie.
De zaak was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen. Zij zijn enkele jaren geleden naar IS-gebied in Syrië of Irak vertrokken. Een aantal kinderen is meegereisd, een aantal is daar geboren. Nu zitten zij in opvangkampen in Noord-Syrië, onder erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden.
Volgens de advocaat-generaal zijn de mogelijkheden van de Staat om de situatie van de IS-uitreizigers te beïnvloeden onvoldoende. ,,Het hof heeft daarom terecht geoordeeld dat de mensenrechtenverdragen niet rechtstreeks van toepassing zijn.”
Per geval
De advocaat-generaal tekent bij zijn advies wel aan dat de Staat per geval hoort te beoordelen of repatriëring een mogelijkheid is, vooral in het geval van de kinderen. Ook moeten vrouwen en kinderen uitsluitend samen worden gerepatrieerd – en niet de kinderen alleen.
AD 02.04.2020 Kaoutar S. uit Gouda zat in Syrië jarenlang bij jihadistische groeperingen, trouwde er drie keer met verschillende jihadisten en verspreidde via sociale media propaganda voor het kalifaat. Dat stelde het Openbaar Ministerie donderdagochtend in een eerste pro-formazitting tegen de inmiddels teruggekeerde Syriëgangster.
Volgens Justitie trouwde S. in Syrië eerst met een Nederlandse jihadist. ,,Hij was in eerste instantie aangesloten bij een aan Al-Qaida verwante groepering’’, stelde officier van justitie Bert Haneveld vanmorgen in de rechtbank Rotterdam.
Later sloten de twee zich bij IS aan. S. kreeg in 2015 een kind samen met de Nederlandse man. In die periode zou de Goudse ook via social media ‘kalifaat-propaganda’ hebben verspreid: ze liet onder meer via twitter foto’s zien over hoe geweldig het leven in IS-gebied was, met het doel andere vrouwen erheen te krijgen.
Twee keer hertrouwd en gescheiden
Nadat de Nederlander omkwam bij een verkeersongeluk, hertrouwde S. twee keer. Haar tweede man sneuvelde in de strijd, van haar derde man liet ze zich uiteindelijk via een IS-rechtbank scheiden. ,,Volgens de vrouw ging ze alleen voor het geloof naar Syrië, maar vastgesteld kan worden dat ze geradicaliseerd was’’, aldus het OM.
Ambassade in Ankara
Na de val van het kalifaat belandde S. samen met duizenden andere IS-vrouwen in Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië. Samen met een andere Nederlandse, Fatima H. uit Tilburg, wist ze te ontsnappen uit kamp Al-Hol, met behulp van smokkelaars bereikten ze Turkije.
Daar meldden ze zich eind vorig jaar met hun kinderen bij de Nederlandse ambassade in Ankara. In december zetten de Turken haar op het vliegtuig naar Nederland, op Schiphol werd ze direct aangehouden en vastgezet op de terrorisme-afdeling van de gevangenis in Vught. Fatima H. werd al eerder op het vliegtuig gezet en kwam in februari al voor het eerst voor de rechter.
De afgelopen drie jaar zijn er zo’n tien Nederlandse vrouwen teruggekeerd uit Syrië, vaak met hun kinderen. Ze krijgen hier gevangenisstraffen van twee tot drie jaar, deels voorwaardelijk. In de Koerdische kampen zitten momenteel nog zo’n 35 Nederlandse vrouwen en hun kinderen vast.
Het onderzoek van het Openbaar Ministerie naar de zes jaar dat S. zich in Syrië bevond is nog niet klaar. Advocate Mirjam Levy wil dat verder onderzocht wordt of het twitteraccount waarvan jihadpropaganda is verspreid wel echt van Kaoutar S. was.
Vanwege de coronaepidemie waren alleen de rechters, de officier van justitie en enkele medewerkers van de rechtbank in de rechtszaal. De verdachte, de advocaat en de pers volgden de zaak via verschillende beeldverbindingen. De volgende zitting staat gepland voor 24 juni 2020.
AD 27.02.2020 Op het eerste oog is ze een meisje zoals zovelen. Maar Fatima H. (24) maakte in haar jonge leven al veel meer mee dan de meeste andere mensen in een heel leven. Vandaag kwam ze voor het eerst voor de rechter. Volgens justitie is ze een onvervalste jihadbruid, Fatima’s advocaat houdt het erop dat het haar allemaal is overkomen.
De handen van Fatima H. liggen gevouwen in de schoot van haar lange, crèmekleurige rok. Daarboven draagt ze een witte blouse en een witte hoofddoek. Vanonder dat gewaad kijkt ze met bescheiden oogopslag de wereld in, haar uitstraling is zachtaardig.
Volgens justitie zit hier een vrouw die een actieve rol vervulde in de strijd van Islamitische Staat in Syrië. Die het martelaarschap verheerlijkte, een foto rondstuurde met een kalasjnikov en andere mensen aanspoorde om ook naar het kalifaat te komen. Haar verhaal – dat ze alleen met kinderen werkte – wordt niet geloofd.
Fatima, nu 24 jaar oud, zegt dat ze in 2013 afreisde omdat een van oorsprong Vlaamse vriendin die al in Syrië zat constant aan haar hoofd zeurde. Fatima was 17, volgens haar raadsvrouw een naïef Tilburgs meisje. Het is het jaar dat ze haar opleiding aan het ROC afrondde. Direct na aankomst in Syrië zou ze min of meer zijn gedwongen te trouwen met een inmiddels overleden Belgische strijder, met wie ze twee kinderen kreeg. Ze kreeg klappen als ze huilde om de familie die ze achterliet in Brabant. Ze raakte gewond door rondvliegende scherven.
Smokkelaars
Fatima kwam na de val van het kalifaat in een Koerdisch kamp terecht, en wist daar met de hulp van smokkelaars uit te ontsnappen. Daarna belandde ze in Turkije. Eind vorig jaar volgde uitzetting naar Nederland. Sindsdien zit de Tilburgse in de gevangenis in Vught. Vandaag verscheen ze voor het eerst in het openbaar.
Fatima beseft dat ze heel wat uit te leggen heeft, zegt haar advocate Tamara Buruma. En dat wil ze ook. Justitie wil graag meer weten over een chatgesprek dat ze voerde met een meisje in Nederland. Daarin vertelt ze over gewelddadigheden in het gebied waar ze is. Een Facebookaccount dat haar toebehoorde stond vol met IS-propaganda. Eerder moesten twee van haar familieleden voor de rechter komen omdat ze Fatima financieel ondersteund hadden. Haar moeder stuurde 910 euro, van haar nicht kreeg ze 2275 euro.
Fatima bepleit haar onschuld. Ze stelt dat ze in de zes jaar dat ze in het strijdgebied verbleef niet altijd controle had over haar telefoon en sociale media. Haar echtgenoot, de eerder genoemde vriendin en een andere Belgische zouden haar soms hebben afgenomen. Haar advocaat diende vandaag het verzoek in de twee vrouwen te laten getuigen. Dat verzoek werd toegewezen.
Trauma
Haar toekomst oogt uiterst troebel. Ze is getraumatiseerd door de periode in het kalifaat, stelt haar advocate. In de gevangenis heeft ze het zwaar. Haar twee kinderen wonen bij haar zus. Complicerende factor is dat de staat haar Nederlandse paspoort heeft afgepakt. Na een eventuele vrijlating dreigt uitzetting naar Marokko, het land waar haar ouders vandaan komen en waarvan ze ook een paspoort heeft.
Het liefste wil ze weer even bij haar ouders in Tilburg wonen. Haar kinderen weer zien, tot rust komen. De rechter begrijpt het, zegt hij, maar kan er niet in meegaan. Daarvoor zijn de feiten waarvan ze wordt verdacht te ernstig. Ze blijft vastzitten, in elk geval tot een volgende pro-formazitting in mei.
Ook Xaviera S. uit Apeldoorn, die in 2014 afreisde en bijna tegelijk met Fatima Turkije werd uitgezet, blijft voorlopig achter slot en grendel, om dezelfde reden. Ook haar zaak werd vandaag behandeld, maar zelf was ze niet aanwezig. Bijzonder in haar geval is dat ze zeven maanden zwanger is. Ze verblijft in het gevangenisziekenhuis in Scheveningen. De rechter vindt dat ze die gevangenis voor de bevalling tijdelijk mag verlaten.
AD 27.02.2020 Twee Nederlandse vrouwen die jarenlang in IS-gebied verbleven, komen voorlopig niet vrij. Dat bepaalde de rechter in Rotterdam vandaag. Fatima H. uit Tilburg en Xaviera S. uit Apeldoorn werden eind vorig jaar opgepakt nadat ze door Turkije werden uitgezet.
In het geval van Xaviera komt er waarschijnlijk wel snel een schorsing van de hechtenis. Zij is zeven maanden zwanger en de rechter acht het niet wenselijk om de bevalling binnen de gevangenismuren te laten plaatsvinden.
Hun advocaten betoogden dat er te weinig grond is om hen vast te houden. Ze zouden niets te maken gehad hebben met de oorlog in Syrië en met de wandaden van IS in de jaren dat ze daar verbleven. Fatima ging in 2013 naar Syrië, Xaviera – die niet bij de zitting aanwezig was – in 2014.
De officier van justitie ziet dat anders. Uit chatberichten en foto’s zou blijken dat de vrouwen weet hadden van de strijd, en ook dat ze die strijd steunden. Van beide vrouwen zijn berichten aangetroffen waarin het martelaarschap verheerlijkt wordt, stelt de officier.
Zowel Fatima als Xaviera zouden volgens hun advocaten met heel andere verwachtingen zijn afgereisd. Xaviera was net getrouwd en wilde met haar man ‘een goed islamitisch leven kunnen leiden’. Fatima, destijds 17 jaar oud, werd bestookt met berichten van een vriendin, en liet zich overhalen, min of meer om maar van het gezeur af te zijn, zo verklaarde haar advocaat.
Kinderen
Fatima (24) heeft twee jonge kinderen die nu bij haar zus wonen. Ze zegt getraumatiseerd te zijn door haar periode in IS-gebied en wil graag weer bij haar ouders in Tilburg wonen. De zeven maanden zwangere Xaviera (26) verblijft nu in het gevangenisziekenhuis in Scheveningen.
De rechter oordeelt dat de verdenkingen tegen de vrouwen te serieus zijn om hen voorlopig vrij te laten. Wel wordt een schorsing in het geval van Xaviera dus in overweging genomen, vanwege haar zwangerschap. Daarover wordt beslist zodra de reclassering hierover een advies heeft uitgebracht. Ook zegt de rechter dat het moment dat zij het proces thuis mag afwachten dichter bij komt, omdat ze voor de feiten waar ze van verdacht wordt ook al anderhalf jaar vastzat in Turkije.
De komende maanden vindt in beide zaken verder onderzoek plaats, in mei vinden nieuwe zittingen plaats. Overigens: beide zaken lopen dan wel gelijk op, maar staan verder los van elkaar.
Telegraaf 19.02.2020 Als de Nederlandse Staat niet snel werk maakt van het terughalen van een Nederlandse uitreizigster, zal de rechtszaak tegen haar worden beëindigd. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam besloten.
Het gaat om één van de tien vrouwen die het Openbaar Ministerie wil vervolgen wegens het uitreizen naar Syrië, en waarvan de rechtbank eerder al oordeelde dat de Staat zich moet inspannen om de vrouwen en hun kinderen hierheen te krijgen en te berechten.
De vrouw, die in een Koerdisch kamp in Noord-Syrië zit, heeft zelf een verzoek ingediend de rechtszaak tegen haar te beëindigen. De rechtbank stelt dat de afgelopen twee jaar nergens uit is gebleken dat de Staat zich heeft ingezet om haar hierheen te krijgen voor haar berechting. Daarmee is het volgens de rechtbank „onredelijk dat de vervolging van de betrokkene nog langer” doorgaat.
Het OM heeft de rechter nog om enige tijd gevraagd, en daarin wordt het tegemoetgekomen. De rechtbank geeft de Staat nog ruim drie maanden de tijd om te laten zien dat stappen zijn gezet. Op 2 juni gaat de zaak verder.
Advocaat Tamara Buruma, die de uitreizigster verdedigt, is tevreden met de beslissing van de rechtbank, zo laat ze weten: „Mijn cliënte wil het liefste terug naar Nederland om hier te worden berecht en haar verhaal te kunnen doen voor de rechter.” Maar als de Staat haar niet wil terughalen, dan wil de uitreizigster „nu liever de zekerheid dat deze rechtszaak eindigt”, aldus de raadsvrouw.
De zaak ligt in politiek Den Haag uiterst gevoelig. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) lichtte de Tweede Kamer woensdag in over de deadline die de rechtbank stelt, maar schrijft alleen dat het kabinet de uitspraak „en de mogelijke gevolgen ervan bestudeert.”
Onder meer VVD en CDA zijn fel tegen het terughalen van de vrouwen. De rechtbank in Den Haag bepaalde eind vorig jaar dat de Staat er alles aan moet doen kinderen van vrouwen die zich bij Islamitische Staat aansloten, terug te halen. Maar ook dát vinden veel partijen problematisch. Ze zijn bang dat daarmee de deur op een kier komt te staan voor de ouders.
OmroepWest 19.02.2020 Als de Nederlandse Staat niet snel werk maakt van het terughalen van een Syriëganger die zich aansloot bij IS, zal de rechtszaak tegen haar worden beëindigd. Dat heeft de rechtbank van Rotterdam besloten. Volgens de NOS gaat het om Ilham B. uit Gouda.
B., die in een Koerdisch kamp in Noord-Syrië zit, wordt sinds maart 2016 in Nederland vervolgd, omdat ze afreisde naar het kalifaat en zich aansloot bij terreurbeweging IS. Ze is een van de tien vrouwen die het Openbaar Ministerie (OM) wil vervolgen vanwege het uitreizen naar Syrië. De rechtbank oordeelde eerder al dat de Staat zich moet inspannen om hen en hun kinderen hierheen te krijgen en te berechten.
De rechtbank stelt dat de afgelopen twee jaar nergens uit is gebleken dat de Staat zich heeft ingezet om haar hierheen te krijgen voor haar berechting. Daarmee is het volgens de rechtbank ‘onredelijk dat de vervolging van de betrokkene nog langer’ doorgaat. De rechter geeft de staat nog ruim drie maanden om te laten zien dat er stappen zijn gezet. B. diende zelf een verzoek in om de rechtszaak tegen haar te beëindigen.
Politiek gevoelig
De zaak ligt in politiek Den Haag uiterst gevoelig. Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid lichtte de Tweede Kamer woensdag in over de deadline die de rechtbank stelt, maar schrijft alleen dat het kabinet de uitspraak ‘en de mogelijke gevolgen ervan bestudeert’.
Onder meer VVD en CDA zijn fel tegen het terughalen van de vrouwen. De rechtbank in Den Haag bepaalde eind vorig jaar dat de Staat er alles aan moet doen kinderen van vrouwen die zich bij IS aansloten, terug te halen. Maar ook dat vinden veel partijen problematisch. Ze zijn bang dat daarmee de deur op een kier komt te staan voor de ouders.
NU 19.02.2020 De vervolging van een Syriëganger wordt stopgezet als de Nederlandse staat de IS-sympathisant niet snel terughaalt naar Nederland, meldt minister van Justitie Ferd Grapperhaus woensdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Volgens de rechtbank in Rotterdam heeft Nederland de afgelopen twee jaar amper tot geen concrete stappen genomen om de betrokkene naar Nederland te halen. De Staat krijgt drie extra maanden om de Syriëganger alsnog binnen eigen grenzen te krijgen, “anders is het onder huidige omstandigheden onredelijk dat de vervolging in Nederland doorgang vindt”, zo citeert Grapperhaus de rechter.
Het zou gaan om Ilham B., die in maart 2016 vertrok om zich aan te sluiten bij terreurorganisatie Islamitische Staat (IS). Zij wordt officieel verdacht van het plegen van een terroristisch misdrijf.
Als de vrouw niet veroordeeld wordt, kan zij zonder vervolging terugkeren naar Nederland en kan de Staat niet nogmaals een zaak tegen haar starten voor hetzelfde feit.
Repatriëring Syriëgangers ligt zeer gevoelig
Binnen de Nederlandse politiek ligt het terughalen van Syriëgangers zeer gevoelig, omdat het een groot risico zou zijn voor de nationale veiligheid. De rechtbank heeft dat argument waargenomen, maar ziet geen reden de eis aan te passen.
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) probeerde vorig jaar landen in de regio over te halen om Syriëgangers daar te berechten, maar kreeg onder meer van zijn Irakese ambtgenoot Mohamed Ali Alhakim nul op het rekest.
Uitspraak kan gevolgen hebben voor tientallen andere Syriëgangers
Mocht de rechtbank definitief oordelen dat het proces tegen B. wordt stopgezet, kan dat gevolgen hebben voor de vervolging van tientallen andere IS-sympathisanten die vanuit Nederland zijn vertrokken naar Syrië. Hun advocaten kunnen dan ook vragen om stopzetten van vervolging. Het Openbaar Ministerie maakte zich daarom in oktober al hard voor de repatriëring van 29 Nederlandse Syriëgangers.
Volgens Grapperhaus bestudeert het kabinet de uitspraak van de rechtbank, en wordt de Tweede Kamer op een later moment geïnformeerd.
NOS 19.02.2020 De rechtbank in Rotterdam geeft de Staat nog drie maanden de tijd om concrete stappen te nemen in het terughalen van een Syriëganger die in vluchtelingenkamp Ain-Issa in Noordoost-Syrië zit. Anders is het proces tegen haar voorbij. De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor tientallen andere vrouwen die ook in Syrië verblijven.
Het gaat om Ilham B. uit Gouda die sinds maart 2016 in Nederland wordt vervolgd omdat ze naar het kalifaat reisde en zich aansloot bij terreurorganisatie IS. Haar advocaat had gevraagd om het stopzetten van de zaak, omdat B. al jaren “onder de bedreiging van strafvervolging leeft” en “inmiddels meer behoefte heeft aan duidelijkheid”. Tegen haar is een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd.
Nederland deed te weinig
De rechtbank eist al twee jaar dat het Openbaar Ministerie er alles aan zou doen om ervoor te zorgen dat de vrouw naar Nederland zou worden gehaald, door haar via de Koerdische Autonome Regio naar het Nederlandse consulaat-generaal in Erbil te brengen, zodat ze uiteindelijk het proces tegen haar kan bijwonen.
Maar nu ziet de rechtbank dat de afgelopen twee jaar niet gebleken is dat Nederland moeite gedaan heeft om de vrouw terug naar Nederland te krijgen. Volgens de rechter is het daarom onredelijk dat de vervolging nog langer voortduurt. Het OM vroeg zes maanden tijd, maar de rechter geeft justitie drie maanden. Nederland heeft altijd het standpunt gehad dat het jihadstrijders niet terughaalt uit het buitenland.
Mogelijk grote gevolgen
De uitspraak van de rechter kan grote gevolgen hebben. Als de staat de Syriëganger niet binnen drie maanden ophaalt, zou ze zonder kans op vervolging terug kunnen naar Nederland. Omdat de zaak tegen haar dan stopt, kan ze niet meer vervolgd worden voor hetzelfde feit.
Volgens advocaat André Seebregts, die de zaken van vijf vrouwen in een soortgelijke zaak aanhangig heeft gemaakt, moet de staat nu echt iets gaan doen. “Het springende punt is dat de vrouwen niet worden gehaald, en zonder de vrouwen is er geen rechtszaak. Ook voor hen geldt dat er dossiers zijn en dat er helemaal niets gebeurt. Ze worden hier niet naartoe gehaald.”
Seebregts zegt dat er twee opties zijn. “Of de overheid gaat zich nu echt serieus inspannen om de vrouwen op te halen waardoor de vrouwen een rechtszaak krijgen. Of ze doen het niet, en dan wordt de zaak beëindigd.”
Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zegt dat het kabinet de uitspraak bestudeert. “Op een later moment zullen we de Tweede Kamer informeren over de uitkomsten.”
AD 19.02.2020 De vervolging van Syriëgangster Ilham B. uit Gouda moet worden stopgezet als het ministerie van Justitie niet kan aantonen dat het zich inspant om de vrouw terug te halen naar Nederland.
Dat stelt de rechtbank Rotterdam vanmiddag. Daarmee zouden B. en tientallen andere Nederlandse jihadisten mogelijk hun straf ontlopen als ze ooit terugkomen naar Nederland, aangezien ze niet twee keer voor hetzelfde feit kunnen worden vervolgd.
Ilham B. wordt sinds 2016 in Nederland vervolgd omdat ze uitreisde naar Syrië en zich daar aansloot bij terreurorganisatie Islamitische Staat (IS). In dat jaar werd ook een internationaal arrestatiebevel tegen haar uitgevaardigd. Inmiddels zit de Goudse met haar kinderen al ruim twee jaar vast in een Koerdisch detentiekamp in Noord-Syrië.
De rechtbank heeft twee jaar geleden een ‘bevel tot gevangenneming’ uitgevaardigd en om uitlevering gevraagd. Ook B. wil naar Nederland om aanwezig te kunnen zijn bij haar eigen proces.
Het ministerie van Justitie staat al jaren op het standpunt dat het de 35 Nederlandse IS-vrouwen (en hun 90 kinderen) die gevangen zitten in de kampen, niet terug wil halen. Ze kunnen een gevaar voor de Nederlandse veiligheid vormen.
Grote consequenties
De advocaat van Ilham B. vroeg daarom om stopzetten van de vervolging van de vrouw: de zaak sleept al jaren voort en het ziet er niet naar uit dat B. binnenkort naar Nederland kan komen.
Dat verzoek kan grote consequenties hebben: als een zaak gesloten is, kan een verdachte niet nogmaals voor hetzelfde feit worden vervolgd. Daardoor zouden B. en nog zo’n 30 andere IS’ers voor wie de rechtbank om repatriëring heeft gevraagd in Nederland vrijuit kunnen gaan. Als ze ooit alsnog een keer terugkomen.
De rechtbank in Rotterdam oordeelt vandaag dat blijkt ‘dat de minister niet uitdrukkelijk op het standpunt staat dat de vrouw in Nederland voor de rechter komt’. ,,Nu de minister hecht aan enerzijds de nationale veiligheid en aan anderzijds de berechting voor een rechter en dus niet noodzakelijkerwijs de Nederlandse rechter en verder gelet op de lange duur van de vervolging en het ontbreken van concrete stappen om verzoekster naar Nederland over te brengen, is de rechtbank onder de huidige omstandigheden van oordeel dat het onredelijk is dat de vervolging in Nederland thans nog langer doorgang vindt.”
De rechtbank stopt die vervolging echter niet direct. De officier van justitie heeft nog drie maanden de tijd om ‘duidelijkheid te krijgen over de voortgang in de zaak.’
RTL 19.02.2020 Nederland moet concrete stappen nemen om een vrouwelijke jihadstrijder op te halen, anders wordt de rechtszaak beëindigd. Dat oordeelt de rechtbank Rotterdam in een tussenvonnis. Tot op heden heeft het kabinet altijd geweigerd om jihadstrijders op te halen. Ministers Grapperhaus en Blok laten weten de uitspraak nu te gaan bestuderen.
Regeringspartij D66 wil actie van het kabinet. “We moeten alles doen om te voorkomen dat verschrikkelijke misdadigers van IS vrijuit gaan, dat kan het kabinet niet laten gebeuren”, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. “Het kabinet moet hier goed naar kijken en de nodige actie ondernemen.”
Al twee jaar verzoek tot ophalen
Al twee jaar vraagt de rechtbank om het ophalen van de vrouw. Zolang de vrouw niet wordt teruggehaald, ziet de rechtbank geen reden om de rechtszaak nog langer door te zetten, zo staat in het tussenvonnis.
De rechtbank heeft geoordeeld dat sinds het begin van de rechtszaak, twee jaar geleden, er geen concrete stappen zijn gezet om de vrouw naar Nederland te brengen. Daarom oordeelt de rechtbank dat het onredelijk is om nog langer verder te gaan met de berechting. Wel geeft de rechtbank het Openbaar Ministerie nog drie maanden de tijd om duidelijkheid te krijgen.
Als de vrouw uiteindelijk niet verder wordt vervolgd, kan het ervoor zorgen dat áls ze zelfstandig naar Nederland terugkeert, op vrije voeten blijft.
Kabinet tegen terughalen
De Nederlandse regering wil jihadstrijders niet terughalen uit het buitenland. Alleen als ze zich zelf melden bij een Nederlandse ambassade of consulaat, worden ze naar Nederland vervoerd en berecht.
“Tot nu toe heeft het kabinet elke keer geweigerd om jihadisten op te halen. Er is overleg geweest met autoriteiten in het gebied, maar tot concrete acties heeft het nooit geleid. Nu de rechtbank zegt de vervolging te stoppen, zit het kabinet met een lastige kwestie”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
“Het feit dat het kabinet het nodig vindt om de Kamer over dit tussenvonnis te informeren, geeft ook wel aan dat het een dilemma is. Heel zwart-wit kun je zeggen: of je laat de uitreizigster daar en accepteert dat de vervolging niet doorgaat, of je gaat toch stappen ondernemen.”
Bij regeringspartijen ligt de kwestie heel gevoelig. “Regeringspartijen verschillen van mening. VVD en CDA zijn keihard: niet halen, terwijl D66 het kabinet al een aantal keren heeft verzocht om vrouwen en kinderen op te halen.”
Beelden uit kamp Al-Hol: ‘Islamitische Staat blijft bestaan’
Het zou een tijdelijk kamp moeten worden, maar nu wonen 74.000 mensen in Al-Hol in het noordoosten van Syrië. In het kamp worden vrouwen en kinderen uit het gevallen kalifaat opgevangen.
NOS 07.02.2020 Minister Blok wil bekijken of het “perspectief biedt” om IS-strijders te berechten door de Koerdische autoriteiten in het noorden van Syrië. Hij zegt dat in reactie op een aankondiging van de Koerden, gisteren. Blok gaat daarover eerst praten met andere landen in West-Europa.
In Koerdische detentiecentra in Noord-Syrië zitten ruim 2000 buitenlanders die worden verdacht van lidmaatschap van IS. Er zijn ook Nederlanders bij. De Koerden zijn teleurgesteld dat westerse landen Syriëgangers niet repatriëren en dat er geen internationaal tribunaal is. Daarom kwamen ze gisteren met het plan om in maart zelf tot berechting over te gaan middels een nieuw speciaal tribunaal.
Eerlijke berechting
Blok benadrukte na de ministerraad dat het de voorkeur van het kabinet blijft om de betrokkenen voor een internationaal tribunaal te brengen. Een tweede mogelijkheid is berechting in Irak, als daar tenminste een eerlijke rechtsgang kan worden gegarandeerd en de doodstraf niet wordt toegepast.
Van beide opties is tot nu toe niets terechtgekomen. Ook bij een door de Koerden georganiseerde procedure in Syrië zijn volgens Blok vraagtekens te zetten: “Wordt dat een eerlijke berechting? Het is een gebied dat niet als land wordt erkend. Ik ken geen wetgeving en geen rechterlijke macht in dat gebied.”
Tweede Kamer
Maar hij wil wel bij de Koerden navragen hoe zo’n tribunaal er dan in de praktijk moet uitzien. En ook daarbij zal hij juridische waarborgen eisen. Ook bij de coalitiepartijen in de Tweede Kamer gaan stemmen op om deze optie serieus te bekijken.
Het kabinet blijft erbij dat het in principe geen IS-verdachten naar Nederland haalt.
Telegraaf 07.02.2020 Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) is bereid te praten met de Koerden in het noordoosten van Syrië over de berechting van Nederlandse jihadisten die daar vastzitten. Dat zei hij vrijdag na aandringen van de grootste regeringspartijen. Tot dusver hield het kabinet vol dat dat onmogelijk is omdat de Koerden geen autonoom land besturen en Nederland geen officiële betrekkingen met hen onderhoudt.
De Koerden, die een aantal gevangenenkampen in het noordoosten van Syrië beheren, wilden jihadisten uit onder andere Europa oorspronkelijk terugsturen naar hun landen van herkomst. Donderdag verschenen berichten dat ze buitenlandse strijders van Islamitische Staat toch zouden willen berechten.
Als dat klopt, is het „zeer de moeite waard om het gesprek aan te gaan”, zegt Blok. „Dan moeten we dat zeker doen.” Hij ziet nog wel obstakels, omdat de Koerden volgens hem niet beschikken over de noodzakelijke wetgeving en rechterlijke macht. Bovendien wil Blok zeker weten dat IS-gangers daar niet de doodstraf kunnen krijgen, want daar wil Nederland niet aan meewerken. De Koerden hebben volgens Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma al duidelijk gemaakt dat zij die straf niet zullen opleggen.
Nederland zal hoe dan ook weer optrekken met de Europese landen die al langer samen zoeken naar een manier om Syrië-gangers te berechten, aldus Blok. Hij gaat met hen overleggen hoe ze verdergaan. Bij de ommezwaai van de Koerden waren „kennelijk al Finse overheidsvertegenwoordigers betrokken”, begreep de minister.
Of berechting door de Koerden nu de beste kansen biedt op het voor de rechter brengen van Syrië-gangers, durft Blok nog niet te zeggen. Een internationaal tribunaal in Irak of Syrië heeft nog altijd de voorkeur van Nederland, onderstreept hij. En als dat te hoog gegrepen blijkt, komt eerst de Iraakse rechter nog in aanmerking als die zich bijvoorbeeld van de doodstraf onthoudt.
AD 07.02.2020 De koerden in het Noord-Oosten van Syrië willen in maart beginnen met het berechten van buitenlandse IS-strijders, onder wie ook Nederlanders. Ze zijn het getreuzel van Europese landen bij het terughalen van de jihadisten beu. Minister Blok van Buitenlandse Zaken stelde vrijdagmiddag daar met de Koerden over te willen gaan praten.
In Koerdische gevangenissen en detentiekampen zitten duizenden internationale jihadisten van zo’n vijftig verschillende nationaliteiten vast. Zij hebben zich de afgelopen twee jaar overgegeven of zijn gevangen genomen tijdens de ondergang van het IS-kalifaat. Onder hen ook 15 mannen, 35 vrouwen en 90 kinderen uit Nederland.
,,We hebben besloten om deze mensen vanaf maart te gaan berechten”, meldde Abdulkarim Omar, voorzitter van het comité voor buitenlandse betrekkingen van de Syrische Koerden gisteravond. ,,Geen enkel land wilde hun eigen IS-leden terug om hen thuis te berechten. Daarna bleek dat het ook niet zou lukken om een internationaal tribunaal op te zetten. Maar deze mensen moeten wel berecht worden, dus we gaan een eigen, speciale rechtbank opzetten om hen te berechten en verwachten daarbij de hulp van andere landen.”
Geen doodstraf
De Koerden hebben een zekere vorm van autonomie in Noordoost Syrië, ze hanteren ook hun eigen rechtssysteem. Daarin hebben ze de afgelopen jaren al honderden lokale IS-strijders berecht. De straffen variëren van 1 tot 20 jaar cel. De Koerden hebben geen doodstraf, die straf wordt in buurland Irak wel geregeld opgelegd aan IS’ers.
Volgens Britse media staan er zaken tegen dertig Britten gepland. Omar reageerde gisteren niet op de vraag van deze krant of er in maart ook al Nederlanders voor moeten komen. Onduidelijk is ook nog of de Koerden alleen doelen op berechting van de mannen of dat ook de vrouwen in de rechtbank moeten verschijnen.
Een groot deel van de Nederlandse Syriëgangers heeft aangegeven terug te willen naar Nederland om hier berecht te worden. Ook vrezen de vrouwen voor de gezondheid van hun kinderen omdat de omstandigheden in de overvolle kampen slecht zijn. Tegen de meeste Nederlandse jihadisten in Koerdische detentie lopen hier ook al strafzaken. Enkele van hen, zoals Yago R. uit Arnhem, zijn in Nederland al bij verstek tot zes jaar cel veroordeeld. In een interview met deze krant vorig jaar zei hij niet geweten te hebben van de misdaden die IS pleegde.
Nederland wil de Syriëgangers niet ophalen omdat ze er zelf voor hebben gekozen daarheen te gaan. Afgelopen najaar spanden 23 vrouwen een kort geding aan tegen de Nederlandse staat omdat die te weinig zou doen om hen en hun kinderen terug te halen. Dat verzoek werd in hoger beroep afgewezen. Volgens het Gerechtshof is de beslissing aan de politiek en niet aan de rechter. De zaak loopt inmiddels bij de Hoge Raad.
Zorgen: ‘deze processen duren 15 minuten’
Advocaat André Seebregts, die een groot deel van de vrouwen bijstaat, heeft zorgen over de Koerdische plannen. ,,Ik ben afgelopen zomer zelf bij de rechtbank daar geweest en daar kan nu geen proces worden gevoerd naar onze maatstaven. Er is geen sprake van het horen van getuigen of bijstand van een advocaat. In 15 minuten is een zaak klaar en berecht.”
NOS 06.02.2020 Gevangen IS-strijders worden vanaf volgende maand berecht door de Koerdische autoriteiten in Noord-Syrië. Dat meldt de spreekbuis van het Koerdische bestuur in het gebied, het Rojava Information Center.
De Koerdische autoriteiten zijn het beu om westerse landen steeds te moeten vragen hun Syriëgangers op te halen. “Geen enkele staat heeft ze gerepatrieerd en er is ook geen internationaal tribunaal opgezet”, staat in de verklaring. “Daarom hebben we besloten om buitenlandse IS’ers vanaf maart zelf te berechten.”
Zo’n 140 Nederlanders
Ruim 2000 buitenlanders die worden verdacht van deelname aan terreurgroep Islamitische Staat zitten vast in Koerdische detentiecentra in Noord-Syrië. Inclusief vijftig volwassen Nederlanders en negentig kinderen met ouders uit Nederland. Duizenden andere buitenlandse vrouwen en kinderen zitten eveneens vast in de kampen.
De Koerden zijn van plan een speciaal tribunaal op te richten. The Telegraph schrijft dat in ieder geval tien Britse verdachten in maart aan de beurt zijn voor hun rechtszaak. Het is onduidelijk of er ook berechtingen van Nederlanders gepland staan.
Het wel of niet terughalen van IS-verdachten, hun partners of kinderen is al jaren een heet hangijzer in de landen van herkomst. Eind november oordeelde het gerechtshof in Den Haag dat Nederland IS-vrouwen en kinderen niet terug hoeft te halen uit kampen in Noord-Syrië. Daarmee werd een eerder oordeel van de rechter teruggedraaid.
NU 06.02.2020 De Koerdische autoriteiten in Noord-Syrië zijn van plan om Europese IS-strijders vanaf maart te berechten, meldt het Rojava Information Center, de spreekbuis van de Koerdische autoriteiten in de regio donderdag in een verklaring.
De Koerden willen dat de IS’ers ook worden berecht als overheden van de Europese landen waar ze vandaan komen niet meewerken. Ze menen dat de landen zelf te weinig doen om hun Syriëgangers op te halen.
Zo zouden pas tien procent van de kinderen van IS-strijders die in Syrië vastzaten aan hun thuisland zijn uitgeleverd. De Koerden klagen dat geen enkele staat hun Syriëgangers gerepatrieerd heeft en dat er geen internationaal tribunaal is opgezet.
Ze zijn nu van plan om de Syriëgangers vanaf maart via hun eigen rechtssysteem te berechten. De Koerden zeggen een speciaal tribunaal op te richten voor de berechting. Tot nu toe hebben ze alleen Syrische en Iraakse IS’ers berecht.
Op dit moment worden duizenden mensen die worden verdacht van deelname aan terreurgroep Islamitische Staat door de Koerden in detentiekampen vastgehouden. Ook veel vrouwen en kinderen zitten in die kampen. Onder hen zijn vijftig volwassen en negentig kinderen uit Nederland.
In november oordeelde het gerechtshof in Den Haag dat Nederland de Nederlandse IS-vrouwen en kinderen niet hoeft terug te halen uit Noord-Syrië. Eerder oordeelde de rechter dat dit wel moest gebeuren. Die beslissing werd dus teruggedraaid.
NU 10.01.2020 De Hoge Raad heeft vrijdag bekendgemaakt de cassatie in de zaak over het terughalen van Nederlandse vrouwen en hun kinderen uit Syrië versneld te behandelen.
“Dit gebeurt op verzoek van hun advocaat, in verband met de spoedeisendheid van de vordering”, zo laat de Hoge Raad weten.
De rechtbank oordeelde eerder dat de Nederlandse Staat zich moet inspannen om de 56 kinderen en hun negentien moeders terug te halen, maar dat vonnis werd in het hoger beroep vernietigd. De advocaat van de vrouwen is in cassatie gegaan.
Aan de Hoge Raad is vanwege de nijpende situatie van de vrouwen en kinderen verzocht om de zaak voor het einde van januari te behandelen, maar dit gaat niet lukken. “De Hoge Raad is cassatierechter en heeft mede tot taak het bewaken van de rechtseenheid en de ontwikkeling van het recht. Hij heeft daardoor – anders dan een rechtbank of een gerechtshof in kort geding – minder mogelijkheden om met de spoedeisendheid van een zaak rekening te houden.”
Wel heeft de Hoge Raad kans gezien de normale termijnen wat in te korten. Zo wordt de termijn voor de schriftelijke uitwisseling van stukken bijvoorbeeld op zes weken in plaats van drie maanden gesteld.
NOS 10.01.2020 De Hoge Raad verwacht voor de zomer een uitspraak te doen over het terughalen van IS-vrouwen en hun kinderen. Op verzoek van hun advocaten is de procedure enigszins versneld, maar de uitspraak is maanden later dan waar de advocaten op hadden gehoopt.
De zaak draait om 23 IS-vrouwen en 56 kinderen. Begin november bepaalde de rechtbank dat Nederland zich moet inspannen om de kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noorden van Syrië.
De ministers Blok en Grapperhaus gingen hiertegen in beroep, waarna het gerechtshof later in november de uitspraak terugdraaide. Volgens het hof is het aan de politiek en niet aan de rechter om te beslissen of de vrouwen en kinderen worden teruggehaald.
Voor einde winter
Hierop gingen de advocaten van de vrouwen en kinderen in cassatie. Ook verzochten ze de Hoge Raad om de zaak met spoed te behandelen, waarbij ze hoopten op een uitspraak in januari, of in elk geval voor het einde van de winter.
De Hoge Raad maakte vandaag bekend dat de zaak slechts beperkt versneld kan worden. Omdat de Hoge Raad de rechtseenheid en de ontwikkeling van het recht moet bewaken, zijn er minder mogelijkheden voor een versnelde behandeling dan bij een rechtbank of gerechtshof, staat in een verklaring.
Wel worden de termijnen verkort waarbinnen processtukken moeten worden uitgewisseld en de partijen op elkaar moeten reageren. Op basis daarvan verwacht de Hoge Raad een uitspraak voor de zomer.
Teleurgesteld
Advocaat Robert van Galen, die de vrouwen en kinderen bijstaat, reageert teleurgesteld. “Die mensen kunnen doodgaan, gemarteld worden door Assad. Dat zijn onschuldige kinderen. Je zou hopen dat de Hoge Raad het spoedeisende daarvan inziet.”
De raadsman is het er ook niet mee eens dat de staat tien weken de tijd krijgt om te reageren op de bezwaren van de advocaten. “Terwijl wij in het hoger beroep bij het hof binnen vier dagen moesten reageren. Als wij dat in vier dagen kunnen doen, waarom zou het dan bij de staat tien weken moeten duren?”
Telegraaf 10.01.2020 De Hoge Raad gaat haast maken met de cassatie-procedure over de mogelijke terugkeer van Nederlandse IS-vrouwen die verblijven in detentiekampen in Noord-Syrië. De verwachting is dat er voor de zomer een uitspraak is.
De advocaten van de 23 vrouwen en hun 56 kinderen die de zaak hadden aangespannen, hebben de Hoge Raad tot spoed gemaand. Volgens hen traineert de Nederlandse staat de procedure.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten. Volgens het hof heeft de overheid „beleidsvrijheid” en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen.
Advocaat Elpiniki Kolokatsi bepleitte namens de vrouwen dat er snel duidelijkheid moet komen. „Iedere winter sterven er kinderen door de verschrikkelijke omstandigheden in de kampen.” Daarbovenop is de situatie volgens haar nu heikel omdat de Syrische president Bashar al-Assad heeft aangegeven de vrouwen mogelijk zelf te willen berechten. „Dat zou betekenen dat ze de doodstraf kunnen krijgen.”
AD 10.01.2020 De Hoge Raad zal de de zaak van 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen, die nu in Syrische detentiekampen zitten, versneld behandelen, zo meldt ze vanochtend. De Raad verwacht nu voor de zomer uitspraak te doen. De advocaten van de vrouwen vinden dat toch ‘teleurstellend langzaam’. ,,Worden de kinderen nu opgeofferd?’’
De vrouwen eisten eind vorig jaar in een kortgeding dat de Nederlandse overheid hen en hun kinderen terug zou halen uit Syrië, waar ze vast zitten in door Koerden bewaakte detentiekampen. De rechtbank oordeelde in eerste instantie dat de Staat haar best moest doen om de kinderen zo snel mogelijk naar Nederland te repatriëren, ook als dat zou inhouden dat de moeders mee zouden komen.
De Staat ging tegen die beslissing in beroep waarop het Gerechtshof eind november oordeelde dat de beslissing over het wel of niet terughalen van de gedetineerde Syriëgangers en hun kinderen niet aan de rechter maar aan de politiek is. De vrouwen gingen op hun beurt tegen die beslissing in cassatie bij de Hoge Raad. De advocaten van de vrouwen vroegen de Raad die zaak versneld te behandelen omdat de omstandigheden in de kampen slecht zijn en ze vrezen voor de gezondheid van de kinderen.
Spoedeisend
Een procedure bij de Hoge Raad duurt doorgaans lang. In een persbericht stelt de Raad nu het spoedeisende karakter van de zaak in te zien. ,,Maar er kan niet volledig aan het verzoek van de advocaten worden tegemoetgekomen.’’ Voor de uitwisseling van stukken staat normaal een termijn van drie maanden, die word nu verkort tot zes weken. Daarna krijgen alle partijen nog twee weken voor een reactie. Daarna doet de Raad uitspraak. ,,De verwachting is dat die uitspraak nog voor de zomer komt.’’
Teleurstellend
De advocaten van de vrouwen hadden eigenlijk al in januari een uitspraak van de Hoge Raad gewild. ,,De wintermaanden kunnen bedreigend zijn voor de gezondheid van de kinderen. Ook is er een kans dat het Assad-regime de kampen de komende periode over gaat nemen’’, stelt advocaat Robert van Galen die de cassatie-zaak begeleidt.
,,We vinden deze uitspraak teleurstellend. Het staat ook in schril contrast met de snelheid die is gehanteerd bij het kortgeding en het hoger beroep. We hebben de Hoge Raad al op 29 november om spoed gevraagd, het besluit komt nu pas.’’
Van Galen stelt dat het vooral de Staat is die de procedure rekt. ,,Waarom moet het zo lang duren? Alle argumenten zijn al bekend. Premier Rutte heeft al eens gezegd dat wat hem betreft Syriëgangers het beste daar kunnen sneuvelen, maar worden nu ook de kinderen opgeofferd?’’
De Hoge Raad kijkt niet opnieuw inhoudelijk naar de zaak, maar beoordeelt het verloop van de rechtsgang. Ze kan het vonnis van het Gerechtshof in stand laten of de zaak terugverwijzen naar een (ander) Gerechtshof. In dat laatste geval zullen de advocaten ook daar weer om een spoedbehandeling vragen.
Telegraaf 03.01.2020 De Hoge Raad bespreekt volgende week of er haast moet worden gemaakt met de cassatie-procedure over de mogelijke terugkeer van Nederlandse IS-vrouwen die verblijven in detentiekampen in Noord-Syrië. De advocaten van de 23 vrouwen en hun 56 kinderen die de zaak hadden aangespannen, hebben de Hoge Raad tot spoed gemaand. Volgens hen traineert de Nederlandse staat de procedure.
Het is niet duidelijk hoe snel er een uitspraak van de Hoge Raad komt als er daadwerkelijk spoed achter zit. Als er geen haast is, komt het oordeel waarschijnlijk niet voor de zomer.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten.
NU 31.12.2019 De Nederlandse Staat wil niet meewerken aan een snelle afwikkeling van de cassatie die gaat over het al dan niet terughalen van 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen uit Syrische detentiekampen. Dat laat de advocaat van de vrouwen, Robert van Galen, aan NU.nl weten.
In november besloot het gerechtshof in Den Haag dat de overheid zich niet hoeft in te spannen om de groep vrouwen en kinderen naar Nederland te halen. De rechtbank oordeelde juist dat dit in het geval van de kinderen wel geprobeerd moest worden.
De uitspraak in hoger beroep gebeurde op verzoek van de Staat juist wel na een spoedprocedure. Waarom de overheid hier nu niet aan wil meewerken, wordt volgens Van Galen niet goed onderbouwd. “Ik heb het zelf in ieder geval niet begrepen”, aldus de advocaat die de verdediging voert in de cassatieprocedure.
Een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt in een reactie dat de “Staat de procedure zorgvuldig behandeld” en verder niet inhoudelijk wil reageren zolang de zaak onder de rechter is.
Advocaat verbaasd over reactie Hoge Raad
Wat Van Galen nog meer verbaast, is dat de Hoge Raad liet weten geen spoedprocedure te kunnen toepassen en niet in januari of voor het einde van de winter uitspraak te kunnen doen, omdat de Staat daar niet aan meewerkt. “De Hoge Raad gebruikt hierbij een heel zwakke redenering die een serieuze jurist onwaardig is.”
De wet staat gewoon toe dat de procedure wordt ingekort. “En dat weet de Hoge Raad ook wel, dus dat doet vermoeden dat de Hoge Raad de ware reden om geen spoedprocedure te willen volgen niet wil opgeven”, vervolgt hij.
“Wellicht ontbreekt de moed om snel uitspraak te doen in deze zaak. We hebben maandag nogmaals verzocht om deze procedure versneld af te wikkelen.” Gebeurt dit niet, dan wordt er mogelijk pas in juli vlak voor de zomer uitspraak gedaan.
De Hoge Raad laat weten dat er nog geen formele beslissing is genomen en tot die tijd niet inhoudelijk te willen reageren. Die beslissing wordt in de loop van januari verwacht.
Noodzaak is volgens verdediging groot
De noodzaak voor een snelle procedure is volgens Van Galen groot omdat de toestanden in de detentiekampen “verschrikkelijk” zijn. De situatie voor de vrouwen en kinderen zou daarnaast gevaarlijk worden als de Syrische president Bashar Al Assad de controle krijgt over de kampen. Die ligt nu nog in handen van de Koerden.
Zo heeft Al Assad onlangs laten weten dat de IS-strijders in de kampen door lokale rechtbanken moeten worden berecht “met alle risico’s van dien voor foltering tijdens detentie”, aldus advocaat André Seebregts, die de vrouwen eerder bijstond, in een reactie.
In hoger beroep haalde Seebregts rapporten van de Verenigde Naties (VN) waarin werd beschreven dat Al Assad kinderen heeft laten martelen en zelfs vermoorden.
Kabinet wil uitreizigers niet ophalen vanwege gevaar
Volgens het huidige kabinetsbeleid worden Nederlandse uitreizigers niet actief opgehaald uit Syrië. Het kabinet wil Nederlandse ambtenaren niet in gevaar brengen door ze naar een onveilig gebied te sturen.
Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zei na de uitspraak van het hof altijd helder te zijn geweest. “Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie”, aldus Grapperhaus. “Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
AD 29.12.2019 Syriëgangster Kaoutar S. (28) uit Gouda en haar zoontje (4) werden gisteravond door Turkije op het vliegtuig naar Nederland gezet. De vrolijke ‘spring in ’t veld’ vertrok al naar Syrië voordat IS er het kalifaat uitriep.
Het tijdschrift Vrij Nederland maakte vier jaar geleden een reconstructie van moslima’s die vielen voor de strijders van IS. De 21-jarige S. beschreven zij als een vrolijke, grappige en lange jongedame die geen onbekende was van de Goudse politie. Ze spraken haar voor het eerst bij een picknick van moslima’s uit de wijk Oosterwei. Daar rende ze rond in een lange jurk. Ondanks haar traditionele kleding deed S. gewoon fanatiek mee met een potje voetbal, tekenden de verslaggevers Jaco Alberts en Harry Lensink op.
NU 29.12.2019 Een vrouwelijke Syriëganger (28) is zaterdag aangehouden op Schiphol nadat ze met haar vierjarige kind was teruggekeerd uit Turkije. Dat meldt het Openbaar Ministerie (OM).
Volgens het Landelijk Parket is de vrouw afkomstig uit Gouda en vertrok ze in december 2013 naar Syrië. Op 30 oktober van dit jaar zou de vrouw zich met haar kind hebben gemeld bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Haar kind is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
28-jarige vrouwelijke Syriëganger vanavond na terugkeer op Schiphol aangehouden. Meegereisd kind (4) overgedragen aan raad voor de kinderbescherming. Vrouw vertrok in december 2013 naar Syrië. Op 30 oktober 2019 meldde zij zich bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Avatar
Auteur
landelijk parket
Het Turkse persbureau Anadolu meldde zaterdagavond al eerder dat er twee mensen met de Nederlandse nationaliteit het land zouden zijn uitgezet omdat ze banden zouden hebben met een terroristische organisatie. Dit schreef Anadolu op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken.
In november werden ook al twee vrouwelijke Syriëgangers door Turkije teruggestuurd naar Nederland. Bij een van de vrouwen hoorden ook twee jonge kinderen die zijn opgevangen door de Kinderbescherming. De vrouwen zitten voorlopig nog vast.
Behalve de Nederlandse vrouwen heeft Turkije ook Duitsers, een Amerikaan en een Brit teruggestuurd.
OmroepWest 29.12.2019 Een 28-jarige vrouwelijke Syriëganger uit Gouda is zaterdag door Turkije het land uitgezet en op Schiphol aangehouden. Haar meegereisde kind van vier is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming, meldt het Openbaar Ministerie.
De vrouw uit Gouda was in december 2013 naar Syrië vertrokken. Eind oktober meldde ze zich bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Eerder zaterdag meldden de Turkse autoriteiten dat er twee Nederlandse terroristen het land waren uitgezet. Vorige maand is Turkije begonnen met de repatriëring van gevangengenomen militanten van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Volgens president Recep Tayyip Erdogan zitten er 1201 strijders van IS in Turkse gevangenissen.
Telegraaf 29.12.2019 De twee Nederlanders die door de Turkse regering op het vliegtuig zijn gezet zijn een 28-jarige vrouw en een vierjarig kind. Dat heeft het OM bevestigd. De twee zijn inmiddels terug in Nederland, de vrouw is zaterdagavond direct op Schiphol aangehouden.
Het kind is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming. De vrouw, afkomstig uit Gouda, vertrok in december 2013 naar Syrië. Op 30 oktober 2019 meldde zij zich bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Vorige maand is Turkije begonnen met de repatriëring van gevangengenomen militanten van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Volgens president Recep Tayyip Erdogan zitten er 1201 strijders van IS in Turkse gevangenissen. De afgelopen weken zijn onder meer Franse en Duitse strijders het land uitgezet.
Premier Mark Rutte zei vorige maand opheldering te vragen aan Turkije. Het was toen niet duidelijk om hoeveel Nederlandse uitreizigers het daar gaat.
In november stuurde Turkije al twee IS-vrouwen terug naar Nederland. Xaviera en Fatima werden bij aankomst meteen gevangen gezet. Van H., die hoogzwanger is, is haar paspoort afgepakt. Volgens Belgische media is ze getrouwd geweest met de beruchte Vlaamse jihadist Ali El Morabit. Hij zou ook de vader zijn van haar twee kinderen.
S. werd in Turkije berecht voor lidmaatschap van IS maar na een korte straf vrijgelaten. Vanuit het kalifaat was ze actief op sociale media. Ze bedreigde columnist Ebru Umar met de dood, stuurde foto’s van kalasjnikovs en bejubelde terroristische aanslagen en onthoofdingen. Xaviera trouwde met Dadi M., een Algerijn uit Eindhoven. Dadi bestelde zijn vrouw bij een huwelijksbureau in het kalifaat. Nederland heeft hem tot ongewenst vreemdeling verklaard en Xaviera mag waarschijnlijk Algerije niet in, dus de kans dat het paar elkaar nog in de armen sluit, lijkt klein.
MSN 28.12.2019 Twee Nederlandse vermeende terroristen zijn door de Turkse regering op het vliegtuig naar Nederland gezet. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu zaterdag op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is niet bekend of het om IS-strijders gaat.
Het Openbaar Ministerie in Nederland en het ministerie van Buitenlandse Zaken kunnen het bericht nog niet bevestigen.
Sinds half november heeft Turkije al meer dan honderd buitenlandse terroristen teruggestuurd naar hun eigen land. Het gaat om strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
NOS 28.12.2019 Turkije heeft twee vermeende Nederlandse terroristen op het vliegtuig gezet naar Nederland. Dat schrijft het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken op Twitter.
Mogelijk gaat het om Syriëgangers, meldt het Turkse persbureau Anadolu. Turkije schrijft enkel dat het twee “terroristen” betreft, zonder te noemen bij welke groepering de twee zich hadden aangesloten.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken en het Openbaar Ministerie komen later vanavond met een reactie.
In november stuurde Turkije ook al twee Syriëgangers terug naar Nederland. Toen ging het om twee IS-vrouwen. Een van de vrouwen had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De ander was in januari 2018 aangehouden in Turkije.
Sinds 11 november heeft Turkije al 110 buitenlandse Syriëgangers naar hun land van herkomst teruggestuurd, meldt Anadolu.
Telegraaf 28.12.2019 Twee Nederlandse vermeende terroristen zijn door de Turkse regering op het vliegtuig naar Nederland gezet. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu zaterdag op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is niet bekend of het om IS-strijders gaat.
Het Openbaar Ministerie in Nederland kan het bericht nog niet bevestigen.
Sinds half november heeft Turkije al meer dan honderd buitenlandse terroristen teruggestuurd naar hun eigen land. Het gaat om strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
Premier Mark Rutte zei vorige maand opheldering te vragen aan Turkije. Het was toen niet duidelijk om hoeveel Nederlandse uitreizigers het daar gaat.
In november stuurde Turkije ook al twee IS-vrouwen terug naar Nederland. Xaviera en Fatima werden bij aankomst meteen gevangen gezet. Van H., die hoogzwanger is, is haar paspoort afgepakt. Volgens Belgische media is ze getrouwd geweest met de beruchte Vlaamse jihadist Ali El Morabit. Hij zou ook de vader zijn van haar twee kinderen.
S. werd in Turkije berecht voor lidmaatschap van IS maar na een korte straf vrijgelaten. Vanuit het kalifaat was ze actief op sociale media. Ze bedreigde columnist Ebru Umar met de dood, stuurde foto’s van kalasjnikovs en bejubelde terroristische aanslagen en onthoofdingen. Xaviera trouwde met Dadi M., een Algerijn uit Eindhoven. Dadi bestelde zijn vrouw bij een huwelijksbureau in het kalifaat. Nederland heeft hem tot ongewenst vreemdeling verklaard en Xaviera mag waarschijnlijk Algerije niet in, dus de kans dat het paar elkaar nog in de armen sluit, lijkt klein.
AD 28.12.2019 Twee Nederlandse vermeende terroristen zijn door de Turkse regering op het vliegtuig naar Nederland gezet. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu zaterdag op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is niet duidelijk of het om IS-strijders gaat.
Het Openbaar Ministerie in Nederland en het ministerie van Buitenlandse Zaken kunnen het bericht nog niet bevestigen.
Sinds half november heeft Turkije al meer dan honderd buitenlandse terroristen teruggestuurd naar hun eigen land. Het gaat om strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
NU 27.12.2019 2019 was het jaar waarin Joost Lagendijk, oud-Europarlementariër en voormalig voorzitter van de Turkije delegatie van het Europees Parlement, na een kleine drie jaar ballingschap weer terug mocht naar zijn woonplaats Istanboel. Dit is zijn verhaal.
Als Lagendijk in september 2016 op het vliegveld in Istanboel apart wordt genomen, denkt hij er niet veel van. Mogelijk gaat het net zoals eerder bij zijn vertrek naar Nederland om “een uurtje intimidatie”. Dat blijkt niet het geval. Lagendijk moet de volgende ochtend op het eerste vliegtuig zitten, terug naar Amsterdam.
De Nederlander, die na zijn huwelijk in 2006 met de Turkse journaliste Nevin Sungur liefkozend de nationale schoonzoon wordt genoemd, is na tien jaar niet meer welkom in ‘zijn’ Turkije.
De officiële reden voor zijn verbanning krijgt de 62-jarige Lagendijk nooit de horen. Wel heeft hij zo zijn vermoedens. Lagendijk werkte voor de krant Zaman en de Suleyman Shah Universiteit in Istanbul, die volgens Ankara aan de Gülen-beweging gelieerd zijn. Deze groep wordt door de Turkse regering verantwoordelijk gehouden de mislukte staatsgreep in juli 2016. Zowel de krant als de universiteit gaat datzelfde jaar nog op slot.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans, het Europees Parlement; allemaal zijn ze de afgelopen jaren in de weer geweest om Lagendijk weer terug te krijgen naar Turkije. Makkelijk is dat niet, zeker niet wanneer Nederland en Turkije in maart 2017 in een diplomatie rel verwikkeld raken.
Wie is Joost Lagendijk?
Joost Lagendijk was van 1998 tot 2009 lid van het Europees Parlement
Vanaf 2009 woonde en werkte hij in Turkije als columnist en universitair docent
Op dit moment is hij politiek analist en correspondent voor BNR Nieuwsradio in Turkije
‘Er zijn een hoop mensen in Turkije die het slechter hebben’
De oud-GroenLinks-politicus is afgesneden van zijn leven in Istanboel, van zijn Turkse vrouw en hun woning. “Ik zei als grap vaak dat ik een banneling in eigen land was. Ik heb gelukkig mijn vrouw uiteindelijk nog regelmatig kunnen zien en dankzij vrienden heb ik steeds een vaste plek in Nederland gehad. Maar er was een moment, tussen een verhuizing in, waarop ik erg ontheemd was. Ik was iemand met een paar koffers, wat boeken en verder niets.”
Lagendijk kan zich in Nederland misschien nog wel meer dan vanuit Turkije richten op zijn werk voor de Nederlandse media. Met de ruzie tussen beide landen en het referendum over het presidentiële systeem in Turkije is er genoeg om over te praten.
Ook wordt het, naarmate het politieke klimaat in Turkije verder verhardt, makkelijker om zijn eigen situatie te relativeren.
“Het is heel vervelend wat mij is overkomen, maar als je dan hoort hoe vrienden en bekenden in Turkije in de gevangenis zitten, hoe ze hun baan kwijt zijn geraakt of hoe ze met hun hele hebben en houwen het land hebben moeten verlaten, dan weet je dat er een hoop mensen zijn die het nog slechter hebben”, zegt Lagendijk.
Het politieke klimaat is in Turkije de afgelopen drie jaar verhard. (Foto: Reuters)
Niet altijd voldoende belangstelling voor het andere geluid
De situatie in Turkije onder Erdogan betekent dat de berichtgeving in Nederland, zeker sinds de mislukte staatsgreep in 2016, buitengewoon negatief is, merkt ook Lagendijk. Dat maakt zijn optredens in de media als Turkijekenner er niet makkelijker op.
“Ik heb altijd geprobeerd niet in het Turkije-bashen mee te gaan. Ik ben kritisch geweest waar nodig, maar ik heb tevens geprobeerd uit te leggen waarom de dingen gebeuren en om aandacht vragen voor het feit dat er in Turkije ook een hoop mensen zijn die het niet met Erdogan eens zijn. Dat is lastig, omdat er soms geen belangstelling voor is, maar ook omdat is er niet altijd voldoende kennis over het land is.”
Hij kan de ontwikkelingen in Turkije vanuit Nederland prima volgen, maar mist op den duur wel de korte gesprekken in de winkels, op de markt, tijdens wandelingen en van de straat. “Die flarden die je oppikt en die ervaringen die je opdoet zijn zo belangrijk. Ik kon op het einde de zaken nog becommentariëren, maar het gevoel erbij ontbrak. Dat was enorm jammer”, herinnert Lagendijk zich.
Lagendijk merkt dat er in Nederland niet altijd voldoende kennis over Turkije is. (Foto: Guus Schoonewille)
Erdogan wil Lagendijk niet meer zien
Na het herstel van de betrekkingen en het uitwisselen van ambassadeurs lijkt er schot in zijn zaak te komen. Saban Disli, de nieuwe Turkse ambassadeur in Nederland, is een oude bekende van Lagendijk uit zijn tijd als voorzitter van van de Turkije delegatie in het Europees parlement. Disli drukt hem op het hart de kwestie te zullen oplossen.
In het najaar van 2018 wordt het op het hoogste politieke niveau aangekaart, maar tegen ieders verwachting geeft president Erdogan premier Rutte te kennen dat Lagendijk er niet meer in komt. “Toen hebben mijn vrouw en ik besloten het hoofdstuk van een terugkeer maar te sluiten. We waren toen al twee jaar bezig en op een gegeven moment moet je iets anders gaan doen.”
Lagendijk en zijn vrouw huren een huis op het Griekse eiland Kos in de verwachting dat de situatie nog wel een aantal jaar zal voortduren. Zo kan hij dicht bij Turkije wonen en kan zijn vrouw relatief eenvoudig tussen Kos en het nabij gelegen Bodrum heen en weer pendelen.
President Erdogan wilde hem niet meer in Turkije terugzien, zo weet Lagendijk. (Foto: Getty Images)
Opnieuw aangehouden
Op 23 april van dit jaar, nota bene de verjaardag van zijn vrouw en het Feest van de Nationale Onafhankelijkheid en Dag van het Kind in Turkije, krijgt Lagendijk plots een belletje van Disli dat de zaak opgelost is. In mei keert hij voor het eerst in bijna drie jaar weer terug naar Turkije, een terugkeer die als een even grote verrassing als zijn gedwongen vertrek komt.
Iedereen is ingelicht, Disli heeft zijn vluchtgegevens en bij aankomst staat consul Bart van Bolhuis op hem te wachten. Toch wordt hij bij aankomst opnieuw aangehouden door de politie.
“Ik herkende de agent nog van 2,5 jaar eerder. Ik dacht bij mezelf: ‘het zal toch niet?’ Gelukkig mocht ik na controle door naar de douane. Het was een spannend maar uiteindelijk ook emotioneel moment om weer terug te keren.” De reden dat hij het land weer in mag krijgt hij net zo min te horen als de reden dat hij destijds moest vertrekken.
‘Normale leven van de mensen gaat door’
Er is in zijn afwezigheid een hoop gebeurd in Turkije. Het land is omgeschakeld naar een nieuwe regeringsvorm met nog meer macht voor Erdogan, maakte een economische crisis door en was in de eerste helft van 2019 in de ban van de lokale verkiezingen, waarbij de oppositie voor het eerst in 25 jaar de macht in de hoofdstad Ankara en het economische machtscentrum Istanboel veroverde.
“Wat ik bovenal gemerkt heb, en dat klinkt als een open deur, is dat het voor de meeste mensen hun normale leven gewoon doorgaat. De gesprekken gaan vooral over de alledaagse dingen, zoals de prijzen van producten in de winkels of op de markt.”
Lagendijk ziet tevens dat veel Turken het moeilijk hebben te midden van de economische neergang, niet in de laatste plaats in zijn eigen vriendenkring van journalisten en mediaprofessionals. Velen van hen zijn hun baan kwijtgeraakt.
“Wel is het zo dat de verkiezing van Ekrem Imamoglu als burgemeester van Istanboel heeft een boost gegeven heeft aan iedereen die op licht aan het einde van de tunnel zat te wachten.”
De verkiezing van Imamoglu in Istanboel heeft mensen hoop gegeven, ziet Lagendijk. (Foto: EPA)
‘Te besmet voor werk in Turkije’
Lagendijk weet dat hij in Turkije niet meer aan de bak komt. Daarvoor is hij naar eigen zeggen “te besmet” vanwege zijn werk voor Zaman en de Suleyman Shah Universiteit. “Er is geen instelling die me nog iets gaat aanbieden”, zegt hij.
Hij legt zich daarom allereerst toe op het leven als bijna gepensioneerde, maar ook op activiteiten voor de Nederlandse media, zoals BNR en De Groene. “Zonder concessies te doen maar wel in de verwachting dat dit media zijn die in Turkije redelijk onder de radar blijven, wat anno nu wel zo prettig is.”
Lagendijk voelt zich inmiddels, een half jaar na terugkeer “ondanks alle problemen”, toch weer thuis in Turkije. “Volgens mij loop ik op dit moment geen risico meer, maar het blijft Turkije: je weet het nooit helemaal zeker.”
Istanboel en Turkije voelen voor Lagendijk als thuis. (Foto: NU.nl)
NU 27.12.2019 Meer dan 235.000 inwoners van de Syrische provincie Idlib zijn tussen 12 en 25 december ontheemd geraakt door het oplaaiende geweld in de regio, melden de Verenigde Naties vrijdag. De organisatie zegt dat veel vluchtelingen dringend behoefte hebben aan humanitaire hulp. De vraag naar hulp wordt versterkt door de winter.
De noordwestelijke provincie Idlib is het laatste belangrijke Syrische gebied dat nog in handen van rebellen is. Troepen van de Syrische president Bashar Al Assad zijn op 16 december gestart met nieuwe aanvallen op deze rebellen.
Als gevolg van het geweld in het zuiden van Idlib is een grote vluchtelingenstroom op gang gekomen. Eerder deze week werd al duidelijk dat tienduizenden inwoners waren gevlucht. Nu blijkt dat in de afgelopen twee weken meer dan 235.000 personen ontheemd zijn geraakt.
De stad Ma’arrat al-Nu’man en het aangrenzende platteland zijn zo goed als verlaten, blijkt uit informatie van de VN. Steeds meer inwoners van Saraqab, een stad die bijna 40 kilometer noordelijker ligt, en mensen uit omgeving slaan op de vlucht. Zij zijn bang dat het geweld zich naar uitbreidt naar hun woonplaats.
De meeste mensen vluchten naar de steden Idlib en Ariha. Daar worden ze opgevangen in onder meer moskeeën, evenementenhallen, garages en scholen. Er zijn ook veel Syriërs onderweg naar vluchtelingenkampen in het noordwesten van de provincie.
Syriërs uit Ma’arrat al-Nu’man met hun bezettingen in het noorden van Idlib. (Foto: Reuters)
Ontheemden al eerder op de vlucht geweest
Volgens de VN moeten de groepen direct humanitaire hulp ontvangen in de vorm van voedsel en onderdak. Ook is er dringend behoefte aan psychosociale ondersteuning. De organisatie maakt zich vanwege de wintermaanden extra zorgen over kwetsbare groepen als vrouwen, kinderen, ouderen en personen met beperkingen.
De meeste ontheemden zijn volgen de VN al eerder een keer ontheemd geraakt. Tienduizenden families in het zuidoosten van Idlib die naar het noorden willen reizen, zouden te bang voor de reis zijn. Zo vrezen ze dat ze onderweg worden getroffen door luchtaanvallen.
De situatie in het noordwesten van Syrië is al lange tijd instabiel. Tussen eind april en eind augustus zijn in dit deel van het land naar schatting 400.000 ontheemd geraakt, aldus de VN. De burgeroorlog in Syrië woedt inmiddels al zo’n 8,5 jaar.
NOS 27.12.2019 Door de jongste gevechten in de Syrische provincie Idlib zijn nog eens 235.000 mensen op de vlucht geslagen. Ze hebben dringend voedsel, onderdak en medische hulp nodig, vooral nu het winter wordt, zegt het VN-bureau voor humanitaire hulp OCHA.
Het Syrische leger en zijn bondgenoten hebben de bombardementen vanaf 16 december opgevoerd. Aan het front ten zuiden van Idlib-stad zijn de gevechten op 19 december hervat. Het Syrische leger probeert met Russische en Iraanse hulp de opstandige milities te verdrijven.
Inwoners van Maarat al-Numan op de vlucht op 24 decemberReuters
De burgerbevolking is in het gebied ten zuiden van Idlib-stad nu bijna overal vertrokken. Ook ten oosten van de stad slaan mensen op de vlucht, omdat ze bang zijn dat de strijd naar hun woongebied overslaat. De vluchtelingen trekken naar het noorden en vinden onderdak in moskeeën, bedrijfspanden, scholen en vluchtelingenkampen.
‘We werden in de nacht geraakt door raketten’
Het noordwestelijk gelegen Idlib is het laatste gebied Syrië dat in handen is van rebellen. Het Syrische leger probeert de provincie sinds april met hulp van Rusland te heroveren.
In de eerste maanden sloegen naar schatting al 400.000 mensen op de vlucht. Een deel van de vluchtelingen zoekt een veilig heenkomen in Turkije. Het Turkse staatspersbureau meldde zondag dat in een paar dagen tijd 25.000 vluchtelingen de grens waren overgestoken.
President Trump riep Syrië, Iran en Rusland gisteren op te voorkomen dat de strijd om Idlib een bloedbad wordt.
NOS 26.12.2019 De blokkade van de online encyclopedie Wikipedia in Turkije is in strijd met de vrijheid van meningsuiting. Dat heeft de hoogste Turkse rechtsinstantie bepaald.
Volgens staatspersbureau Anadolu oordeelden de rechters van het Constitutioneel Hof met tien tegen zes in het voordeel van Wikipedia. Het is niet duidelijk of de regering de site nu weer toegankelijk maakt.
De blokkade van Wikipedia begon in april 2017, nadat de encyclopedie had geweigerd om teksten te verwijderen waarin Turkije wordt gelinkt aan terreurorganisaties, waaronder Islamitische Staat. Volgens Turkije was er sprake van een lastercampagne.
De Turkse media-waakhond blokkeerde de website met een beroep op een wet waarmee websites kunnen worden verboden die obsceen zijn of een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Wikipedia weigerde de teksten weg te halen, omdat er dan sprake zou zijn van censuur.
Wat moet je zonder Wiki?
Blokkades van websites zijn niet uniek in Turkije. Onder president Erdogan gingen sinds 2015 tientallen nieuwssites op zwart. Ook hadden de Turken de afgelopen jaren geregeld geen toegang tot socialemediaplatforms zoals YouTube, Facebook en Twitter.
AD 26.12.2019 De blokkade van de online-encyclopedie Wikipedia in Turkije is een schending van de vrijheid van meningsuiting. Dat heeft het Turkse constitutionele hof vandaag bepaald. De uitspraak maakt de weg vrij voor het opheffen van de blokkade.
De blokkade werd in april 2017 ingesteld. Volgens de Turkse autoriteiten waren er bijdragen op de site waarin Turkije werd beschuldigd van banden met terroristische organisaties en weigerden de beheerders die aan te passen.
NOS 26.12.2019 De Amerikaanse president Trump heeft Iran, Rusland en Syrië gewaarschuwd om te stoppen met hun militair ingrijpen in de Syrische provincie Idlib. “Rusland, Syrië en Iran zijn duizenden onschuldige mensen in Idlib aan het vermoorden, of stevenen daarop af”, schrijft hij op Twitter. “Doe het niet!” Volgens hem stelt Turkije alles in het werk om dit “bloedbad” te voorkomen.
In juni adresseerde Trump de drie landen ook al, hij sprak toen van een “slachtpartij”. Enkele maanden later trok hij de Amerikaanse troepen terug uit Noord-Syrië.
Donald J. Trump @realDonaldTrump
Russia, Syria, and Iran are killing, or on their way to killing, thousands of innocent civilians in Idlib Province. Don’t do it! Turkey is working hard to stop this carnage.
Russische hulp
Idlib is als laatste rebellenbolwerk in Syrië niet in handen van president Assad. In de provincie is het al langere tijd onrustig, maar recent laaide het geweld weer hevig op. Met zijn tweet verwijst Trump naar een reeks bombardementen van afgelopen weken. Toen hervatte Assad met hulp van Rusland zijn poging om het bolwerk te veroveren op de rebellen.
‘We werden in de nacht geraakt door raketten’
In Idlib woonden zo’n 3 miljoen mensen. Veel van hen zijn door het aanhoudende geweld gevlucht. Zij proberen de grens naar Turkije over te steken. De afgelopen weken zouden zeker 200.000 burgers zijn vertrokken.
De Verenigde Naties waarschuwde eerder voor een humanitaire ramp langs de grens met buurland Turkije. In Turkije zitten nu zo’n 3,7 miljoen Syrische vluchtelingen. De Turkse president Erdogan waarschuwde vorige week dat het land niet meer vluchtelingen kan opvangen.
Telegraaf 26.12.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft donderdag Rusland, Syrië en Iran opgeroepen te stoppen met het geweld in de Syrische provincie Idlib. Daar zijn tienduizenden mensen hun huis ontvlucht vanwege de intensieve bombardementen door het Syrische regime en zijn bondgenoten.
„Rusland, Syrië en Iran vermoorden zo duizenden burgers”, twitterde Trump donderdag. „Doe het niet!” Idlib is het laatste grote oppositiebolwerk dat niet in handen is van de Syrische president Bashar al-Assad. Sinds het begin van de hevige bombardementen op 16 december zijn zeker tachtig burgers omgekomen in de noordwestelijke provincie. Volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten zijn ook meer dan 40.000 mensen ontheemd geraakt.
Turkije riep dinsdag al op de aanvallen „onmiddellijk te beëindigen.” Trump prees die inspanningen van de regering in Ankara. „Turkije werkt hard om dit bloedbad te stoppen.”
Trump trok in oktober de Amerikaanse troepen terug uit het gebied. Sindsdien is het geweld opgelaaid.
MSN 26.12.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft donderdag Rusland, Syrië en Iran opgeroepen te stoppen met het geweld in de Syrische provincie Idlib. Daar zijn tienduizenden mensen hun huis ontvlucht vanwege de intensieve bombardementen door het Syrische regime en zijn bondgenoten.
“Rusland, Syrië en Iran vermoorden zo duizenden burgers”, twitterde Trump donderdag. “Doe het niet!” Idlib is het laatste grote oppositiebolwerk dat niet in handen is van de Syrische president Bashar al-Assad.
Sinds het begin van de hevige bombardementen op 16 december zijn zeker tachtig burgers omgekomen in de noordwestelijke provincie. Volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten zijn ook meer dan 40.000 mensen ontheemd geraakt.
Turkije riep dinsdag al op de aanvallen “onmiddellijk te beëindigen”. Trump prees die inspanningen van de regering in Ankara. “Turkije werkt hard om dit bloedbad te stoppen”.
Trump trok in oktober de Amerikaanse troepen terug uit het gebied. Sindsdien is het geweld opgelaaid.
NOS 19.12.2019 Turkije vindt het “onacceptabel” dat Nederland verblijfsvergunningen heeft gegeven aan Turkse asielzoekers, omdat hun dossiers mogelijk in handen zijn gevallen van de Turkse autoriteiten.
De asielaanvragen kwamen waarschijnlijk van aanhangers van Fethullah Gülen, die door Turkije verantwoordelijk wordt gehouden voor de mislukte coup in 2016.
Arrestatie vertrouwenspersoon
Recent werd een Turkse vertrouwenspersoon die voor Nederland werkte aan de asielzaken gearresteerd in Turkije . De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) besloot vervolgens in het “zeer beperkte aantal” zaken de asielverzoeken in te willigen, “om de veiligheid van de aanvragers te waarborgen”.
Hoewel Turkije in een persbericht op de site van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken in het midden laat of het de dossiers in handen heeft, zijn de aanvragers volgens het land wel Gülen-aanhangers.
VN-verdrag
Daarmee gaat Nederland in tegen een VN-verdrag uit 1951 over de status van vluchtelingen, aldus Turkije. “Want daarin staat dat individuen die worden verdacht van terreurmisdrijven geen vluchtelingstatus kunnen krijgen.”
Turkije beschouwt de Gülen-beweging als een terreurorganisatie. Verder benadrukt Ankara niet te stoppen met het vervolgen van Gülen-leden die volgens het land betrokken waren bij de mislukte staatsgreep.
AD 17.12.2019 De Turkse politie heeft vandaag 243 mensen opgepakt die betrokken zouden zijn geweest bij de mislukte couppoging in 2016. Dat meldt het Turkse staatspersbureau Anadolu. De arrestanten zouden aan de kant staan van de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan verantwoordelijk wordt gehouden voor de mislukte staatsgreep.
De arrestanten zouden onder meer gebruik hebben gemaakt van ByLock, een berichtendienst die volgens de Turkse regering werd gebruikt tijdens de mislukte staatsgreep. Berichten die via de applicatie worden verstuurd zijn gecodeerd.
Sinds de couppoging in 2016 zijn tienduizenden mensen vastgezet. De 78-jarige Gülen zelf woont al jaren in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Turkije heeft de VS om zijn uitlevering gevraagd.
Anadolu bericht geregeld over huiszoekingen en arrestaties. Afgelopen vrijdag werden nog minstens 150 mensen gearresteerd wegens betrokkenheid bij de staatsgreep.
NU 17.12.2019 Zo’n 371.000 Syrische vluchtelingen zijn vanuit Turkije teruggekeerd naar hun thuisland, meldt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dinsdag. De groep keerde huiswaarts na de Turkse inval in het grensgebied met Syrië.
Turkije huisvest nog altijd meer dan drie miljoen vluchtelingen uit het buurland. Erdogan is dinsdag in Zwitserland bij de start van het allereerste Global Refugee Forum.
Erdogan begon in oktober een offensief in het noordoosten van Syrië, met het doel een “bufferzone tegen terrorisme” te creëren zodat een miljoen in Turkije gevestigde vluchtelingen kunnen terugkeren naar Syrië. Het offensief stopte ruim een week later. Op dat moment waren al zo’n vijfhonderd doden gevallen.
De strijd werd gestaakt na een overleg met de Verenigde Staten. Met de Amerikanen was onder meer afgesproken dat Erdogan zijn beoogde “veilige zone” mag creëren en dat de Koerdische militie YPG, die Turkije als een verlengstuk van de PKK beschouwt, het grensgebied verlaat.
Erdogan: Meer vluchtelingen keren snel huiswaarts
Nu de eerste Syriërs zijn teruggekeerd, kunnen volgens Erdogan huizen en scholen worden gebouwd in de zone. Hij zegt dat binnen een “zeer korte tijd” honderdduizenden andere Syrische vluchtelingen zullen volgen. De terugkeer van de groep naar Syrië is op vrijwillige basis, aldus Erdogan.
Hij meldt ook dat de teruggekeerde Syriërs vrijwillig naar huis zijn gegaan. Of dit in alle gevallen klopt, wordt in twijfel getrokken. Mensenrechtenorganisaties Human Rights Watch en Amnesty International meldden eerder dit jaar dat tientallen vluchtelingen gedwongen terugkeerden naar Syrië.
Koerdische demonstranten in Genève. (Foto: Reuters)
Turkije bekritiseert beleid Europese Unie
Volgens Erdogan heeft Turkije in de afgelopen negen jaren 40 miljard dollar (35,8 miljard euro) uitgegeven aan de opvang van vluchtelingen Dat is flink meer dan wat de Europese Unie heeft uitgegeven: 6 miljard dollar (5,4 miljard euro). Turkije vindt dat Europese landen meer moeten doen om de lasten te verdelen.
Koerdische demonstranten hebben zich dinsdag verzameld voor het gebouw van de Verenigde Naties in Genève, waar de driedaagse bijeenkomst wordt gehouden. Zij voeren daar actie tegen Erdogan en zijn beleid jegens Koerden.
NOS 15.11.2019 Vertrouwelijke, persoonlijke informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over een aantal Turkse asielzoekers is mogelijk in handen gevallen van de Turkse autoriteiten, meldt de IND. De dienst heeft de asielzoekers daarom een verblijfsvergunning gegeven.
Turkije heeft de asieldossiers mogelijk in beslag genomen na de arrestatie van een Turkse vertrouwenspersoon die werkt voor Nederland en andere EU-landen, schrijft de dienst op zijn website. Hoeveel gedupeerden er zijn, zegt de IND niet, behalve dat het om een “zeer beperkt aantal zaken” gaat.
De asielaanvragen komen mogelijk van aanhangers van Fethullah Gülen, die door Turkije verantwoordelijk wordt gehouden voor de mislukte coup in 2016. Omdat zij daar worden vervolgd, maken zij in de EU kans op asiel.
RTL Nieuws sprak met een Gülenaanhanger die van de IND een brief heeft gehad dat zijn gegevens bij de Turkse overheid zijn beland. De vertrouwenspersoon is volgens de nieuwszender een advocaat die voor de Nederlandse ambassade verhalen van Turkse vluchtelingen checkte.
Telegraaf 15.12.2019 Gevoelige informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over een aantal Turkse asielzoekers is mogelijk in handen gevallen van de Turkse autoriteiten. De IND heeft de asielzoekers daarom een verblijfsvergunning toegekend.
Turkije zou de dossiers kunnen hebben bemachtigd door de arrestatie van „een Turkse vertrouwenspersoon” die voor Nederland en andere EU-landen werkte, meldt de IND.
Volgens RTL Nieuws gaat het om advocaat Yilmaz S. Hij zou de vreemdelingendienst hebben geholpen om na te gaan of een asielzoeker in Turkije gevaar loopt, bijvoorbeeld als tegenstander van president Recep Tayyip Erdogan, en in aanmerking komt voor asiel.
Duitse en Turkse media melden dat S. al in september is opgepakt in Turkije. Hij zou ervan worden verdacht dat hij PKK’ers en aanhangers van de Gülenbeweging aan asiel hielp in onder meer Duitsland en Nederland.
Zorgen om gezin
Gedupeerden zeggen ongerust te zijn. „Na de coup is een heksenjacht geopend op Gülenaanhangers in Turkije. Mijn naam is waarschijnlijk door mijn zakelijk partner bij de regering terechtgekomen. De situatie verslechterde snel, en toen ben ik zonder mijn gezin gevlucht. Ik leef nu al meer dan drie jaar zonder hen”, verklaart een van hen tegen RTL Nieuws.
„Ik maak me grote zorgen om de veiligheid van mijn gezin en mijn familie die is achtergebleven. En ik vrees voor mijn veiligheid hier. Want Erdogan heeft fanatieke aanhang, ook in Nederland.”
Nieuw hoofdpijndossier Broekers-Knol?
D66 wil dat staatssecretaris Ankie Broekers-Knol naar de Tweede Kamer komt met tekst en uitleg. Moet de IND informatie die zij in zulke gevallen deelt voortaan niet beveiligen of anonimiseren, vraagt de regeringspartij zich af.
Kamerlid Jan Paternotte wil ook weten hoeveel mensen precies zijn gedupeerd. De IND benadrukt dat het om „een zeer beperkt aantal zaken” gaat.
AD 15.12.2019 Gevoelige informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over een aantal Turkse asielzoekers is mogelijk in handen gevallen van de Turkse autoriteiten. De IND heeft de asielzoekers daarom een verblijfsvergunning toegekend.
Turkije zou de dossiers kunnen hebben bemachtigd door de arrestatie van ‘een Turkse vertrouwenspersoon’ die voor Nederland en andere EU-landen werkte, meldt de IND. Volgens RTL Nieuws gaat het om advocaat Yilmaz S. Hij zou de vreemdelingendienst hebben geholpen om na te gaan of een asielzoeker in Turkije gevaar loopt, bijvoorbeeld als tegenstander van president Recep Tayyip Erdogan, en in aanmerking komt voor asiel.
Duitse en Turkse media melden dat S. al in september is opgepakt. Hij zou ervan worden verdacht dat hij PKK’ers en aanhangers van de Gülenbeweging aan asiel hielp in onder meer Duitsland en Nederland.
D66 wil dat staatssecretaris Ankie Broekers-Knol naar de Tweede Kamer komt om tekst en uitleg te geven. De regeringspartij vraagt zich af of de IND informatie die zij in zulke gevallen deelt voortaan niet moet beveiligen of anonimiseren. D66-Kamerlid Jan Paternotte wil ook weten hoeveel mensen precies zijn gedupeerd. De IND benadrukt dat het om ‘een zeer beperkt aantal zaken’ gaat.
MSN 14.12.2019 Onder Turkse vluchtelingen in Nederland heerst grote angst dat hun gegevens bij de Turkse regering in Ankara zijn terechtgekomen. De immigratiedienst IND verzekerde hen dat hun gegevens veilig zouden zijn. Nu een Turkse advocaat is opgepakt die door Nederland werd ingehuurd, liggen tientallen gevoelige dossiers op het bureau van de Turkse overheid.
Eén van de vluchtelingen die zeker weet dat zijn dossier bij de Turkse overheid ligt, is Metin (niet zijn echte naam). Hij vluchtte in 2016 na de mislukte coup het land uit. Want als aanhanger van Fethullah Gülen, die verantwoordelijk werd gehouden voor de coup, was hij zijn leven daarna niet meer zeker: de Turkse regering begon een klopjacht op Gülens aanhangers.
Gezin achtergebleven
Metin: “Na de coup is een heksenjacht geopend op Gülenaanhangers in Turkije. Mijn naam is waarschijnlijk door mijn zakelijk partner bij de regering terechtgekomen. De situatie verslechterde snel, en toen ben ik zonder mijn gezin gevlucht. Ik leef nu al meer dan drie jaar zonder hen.”
Nadat hij was vertrokken, heeft de regering in het bijzijn van zijn gezin een huiszoeking gedaan. Alles werd overhoop gehaald. “Dat was heel intimiderend.” Metin zat ondertussen al in Nederland. Hij is niet de enige. Sinds de mislukte couppoging stijgt het aantal Turkse aanvragen voor asiel enorm.
Fanatieke aanhang
Metin: “Ik maak me grote zorgen om de veiligheid van mijn gezin en mijn familie die is achtergebleven. En ik vrees voor mijn veiligheid hier. Want Erdogan heeft fanatieke aanhang, ook in Nederland. Ik maak me zorgen dat één van hen mij iets zal aandoen.”
Metin ziet met lede ogen aan hoe aanhangers van Gülen worden behandeld in Turkije. “Ze worden in gevangenissen gestopt en gemarteld. Mensen worden zonder beschuldiging vastgehouden. Sommigen zitten al drie jaar zonder aanklacht vast. Totaal onschuldig.”
Waarom worden Gülenaanhangers vervolgd in Turkije?
Fethullah Gülen is een invloedrijke Turkse geestelijke met aanhangers over de hele wereld. Hij predikt via eigen scholen, bedrijven en media een eigen uitleg van de islam. Critici zeggen dat zijn beweging af wil van het secularisme of dat die van Turkije een islamitische staat wil maken.
Sinds 1999 verblijft Gülen in ballingschap in de Verenigde Staten. De Turkse overheid van president Erdogan verdenkt hem ervan het brein te zijn achter de mislukte coup in 2016. Ze zien de Gülenbeweging daarom als een terroristische organisatie. Zelf blijft Gülen herhalen dat hij daar niet bij betrokken was.
Uit verschillende internationale rapporten over de situatie in Turkije blijkt dat veel aanhangers van de Gülenbeweging in Turkije worden opgepakt of ontslagen.
In Nederland vroeg Metin een verblijfsvergunning aan via de IND. Om zijn verhaal te checken, huurde de Nederlandse ambassade een advocaat in, Yilmaz S. Het is een normale procedure dat de ambassades in Turkije hiervoor advocaten inhuren. Maar Yilmaz S werd opgepakt, en met hem werden alle vertrouwelijke dossiers van de Turkse vluchtelingen in beslag genomen.
Gevoelige informatie uit Nederland
Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens: “Yilmaz S. werkte voor onder meer de Duitse en de Nederlandse ambassade. En hij had toegang tot gevoelige dossiers, belastend voor de betrokkenen in Nederland en hun familieleden hier in Turkije.
Maar Yilmaz S. werd door de Turken gevolgd, en uiteindelijk opgepakt op verdenking van spionage. Problematisch, want daarmee hebben de Turkse autoriteiten toegang gekregen tot de gevoelige informatie uit Nederland. Met alle gevolgen van dien.”
Toen Metin hoorde dat in Turkije onderzoek naar hem zou worden gedaan, maakte hij al bezwaar. Maar volgens zijn advocaat zou zijn informatie veilig zijn. Nu blijkt dat zijn angst terecht was. Hij heeft een brief van de IND gekregen waarin staat dat zijn dossier in handen is van de Turkse overheid.
In de brief staat: “U moet er ernstig rekening mee houden dat uw gegevens bekend zijn geraakt bij de Turkse autoriteiten, vanwege de arrestatie van een advocaat die onder andere werkzaamheden verrichtte voor de Nederlandse ambassade in Turkije.”
Turkse asielaanvragen
In 2015 waren er 56 Turkse asielaanvragen. In 2016, het jaar van de mislukte coup, verviervoudigde het naar 235. In 2017 waren het er 481, en in 2018 vroeg een recordaantal van 1382 Turken asiel aan in Nederland. Dat is 5 procent van het totaal aantal aanvragen in Nederland. Daarmee staat Turkije in de top 5 van landen waaruit de meeste asielaanvragen komen. Dit jaar zijn tot nu toe 1159 verzoeken gedaan
Bron: IND
Uitleg van staatssecretaris
D66 wil uitleg over de kwestie van staatssecretaris Broekers-Knol (asiel). De partij wil weten hoeveel dossiers in handen zijn gekomen van de Turkse overheid en hoe de staatssecretaris ervoor gaat zorgen dat vluchtelingen als Metin veilig zijn. D66-Kamerlid Jan Paternotte: “Het zijn mensen die vluchten naar Nederland. Dan moet je heel voorzichtig omgaan met hun persoonsinformatie. En ervoor zorgen dat die zeker niet in handen komt van de regering waarvoor ze juist zijn gevlucht.”
Hij stelt voor anoniem informatie uit Turkije te gaan halen. “Je moet zorgen dat die persoonsgegevens daar niet zo makkelijk beschikbaar zijn voor de Turkse regering.”
Ondanks de angst waarin Metin nu leeft, heeft hij ook weer een beetje hoop. Hij is bezig zijn gezin, dat hij al meer dan drie jaar niet heeft gezien, naar Nederland te halen.
NOS 06.12.2019 Nederlandse IS-vrouwen in Syrië stappen naar de Hoge Raad om terugkeer naar Nederland af te dwingen. Het is nog niet duidelijk wanneer de cassatiezaak dient. Advocaat André Seebregts hoopt op een spoedprocedure; in dat geval zou de zaak al volgende maand kunnen worden behandeld.
De rechtbank bepaalde eerder al dat de Nederlandse overheid zich moet inspannen om IS-kinderen terug te halen, mogelijk met de moeders. Maar het gerechtshof haalde later een streep door dat vonnis; het vindt dat de rechter niet op de stoel van de politiek moet gaan zitten.
Marteling
Advocaat Seebregts vraagt zich af of de politiek dit besluit in redelijkheid heeft genomen. Volgens hem lopen kinderen en hun moeders het risico om gemarteld te worden door het leger van president Assad. “Zijn troepen zitten rond de kampen en kunnen daar zo naar binnen”, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. “Troepen van Assad hebben eerder kinderen gemarteld en gedood.”
Een rechter kan in dit geval ingrijpen en de moeders en kinderen terughalen naar Nederland, aldus Seebregts.
Winter
Verder wijst de advocaat erop dat kinderen van IS-moeders dreigen te sterven nu het winter is. Vorige winter zijn volgens hem ook veel kinderen omgekomen door de kou.
Telegraaf 06.12.2019 Nederlandse IS-vrouwen die verblijven in detentiekampen in Noord-Syrië hopen dat de Hoge Raad snel een besluit neemt over hun terugkeer naar Nederland. Hun advocaat André Seebregts stapt namens de 23 vrouwen en hun 56 kinderen naar de hoogste rechtbank, zo bevestigt de raadsman. De raad neemt normaliter ruim de tijd voor procedures, maar Seebregts denkt dat er al in januari een vonnis kan volgen.
„In uitzonderlijke gevallen kan het heel snel gaan. We spannen een kort geding aan omdat het buitengewoon dringend is.” Seebregts waarschuwt voor de komst van de troepen van de Syrische president Bashar al-Assad. „Kinderen dreigen gefolterd te worden en er is erg veel geweld van de zijde van andere vrouwen in het kamp. En de winter komt eraan; vorige winter zijn er veel kinderen gestorven.”
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. Voor de volwassenen bestaat die verplichting niet. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten.
AD 06.12.2019 Nederlandse IS vrouwen wenden zich tot de allerhoogste rechter om hun eigen terugkeer en die van hun kinderen naar ons land af te dwingen. In cassatie hopen hun advocaten aan te tonen dat de rechtbank het niet kan maken ze in detentiekampen in Syrië aan hun lot – en mogelijk martelingen – over te laten.
De advocaten denken dat de vrouwen kans maken door in cassatie te gaan en dringen aan op een snelle behandeling. Die vindt alleen bij uitzondering plaats, meestal duren procedures bij de Hoge Raad lang. Advocaat André Seebregts doet het woord: ,,Op zijn vroegst zou er dan in januari een uitspraak komen.”
Kinderen staan op het punt te sterven, de winter komt er weer aan, aldus Advocaat André Seebregts.
Het is de laatste stap in het proces dat namens 23 bruiden van IS en hun 56 kinderen is aangespannen. In eerste instantie oordeelde de rechter twee weken na de zitting in het kort geding dat de kinderen moeten worden teruggehaald, desnoods door ook hun moeders mee te nemen.
Hoewel de vrouwen hun recht op hulp van de staat hebben verspeeld, moeten hun foute beslissingen de rechten van de kinderen niet in de weg staan, aldus de rechter. Nederland moet aangeboden hulp accepteren, maar hoeft geen eigen mensen in gevaar te brengen om de vrouwen hierheen te krijgen.
Hoger beroep
Een tweede rechter zette in hoger beroep vrijwel meteen een streep door die uitspraak. De rechtbank kan niet op de stoel van de politiek gaan zitten, zo oordeelde hij, precies zoals de staat had betoogd.
Maar daar valt volgens Seebregts veel op af te dingen. Hij en de andere advocaten betwisten vooral of Nederland ‘in redelijkheid tot beleid is gekomen’. ,,Kinderen staan op het punt te sterven, de winter komt er weer aan. President Assad komt dichterbij, wat betekent dat de vrouwen en kinderen gemarteld dreigen te worden. Een rechter kan ingrijpen bij een uitzicht op foltering.”
Marteling
Dat kan ook als marteling al heeft plaatsgevonden. In de zaak van de Nederlands-Pakistaanse terreurverdachte Sabir K. vroeg Amerika om uitlevering, nadat K. was teruggekeerd naar Nederland na marteling in een Pakistaans gevangenencomplex. Hardnekkige aanwijzingen dat Amerikaanse autoriteiten een rol hadden gespeeld bij de overdracht aan de Pakistaanse inlichtingendienst, wetende dat hij zou worden gefolterd, zorgde dat de rechter een streep zette door uitlevering.
,,Het is niet zo dat de politiek carte blanche heeft. Maar door deze uitspraak in het hoger beroep komt het daar wel heel dichtbij in de buurt’’, zegt Seebregts. Het ministerie van Justitie en Veiligheid wil niet reageren op de ontwikkeling, ‘omdat de zaak dan opnieuw onder de rechter is’, laat een woordvoerder weten.
NU 27.11.2019 IS-strijders die momenteel vastzitten in de Koerdische gevangeniskampen in Syrië worden wat de Syrische president Bashar Al Assad betreft berecht in lokale rechtbanken die gespecialiseerd zijn in terrorismezaken. Dat zegt Al Assad woensdag tegenover het Franse weekblad Paris Match.
“Alle terroristen die zich bevinden in gebieden die onder controle staan van de Syrische staat zullen onderworpen worden aan de Syrische wet”, aldus de dictator.
Het is nog onduidelijk wat dat betekent voor het lot van de Europese IS-gangers in de Syrische kampen, onder wie 55 Nederlanders en 95 Nederlandse kinderen.
Onlangs won de Nederlandse staat het hoger beroep in de zaak die draaide om de verplichting om 19 Nederlandse vrouwen en 56 Nederlandse kinderen uit de Syrische kampen terug te halen.
Het gerechtshof in Den Haag stelde de Staat in het gelijk en vindt dat de Nederlandse staat niet gedwongen kan worden om de vrouwen en kinderen te repatriëren, omdat dat een politieke afweging is.
Kabinet wil banden met Al Assad niet aanhalen
Het huidige kabinetsbeleid houdt in dat Nederlandse uitreizigers niet actief worden opgehaald uit Syrië. Het kabinet vindt het gebied te gevaarlijk om Nederlandse diplomaten en militairen naartoe te sturen en ziet liever dat de Syriëgangers in Irak berecht worden.
Of dat ook zal gebeuren, valt te bezien. De Irakezen hebben in een eerder stadium aangegeven niets te voelen voor het verzoek. Intussen dreigen de Nederlanders die vastzitten in handen te komen van Al Assad.
Wat het CDA betreft is dat een reden om de diplomatieke banden met het regime van Al Assad te herstellen. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) zei in een interview met NU.nl echter dat een herstel van de relaties met Al Assad uitgesloten is, ook niet als Nederlandse IS’ers in handen van Al Assad vallen.
‘Koerden moeten controle Noord-Syrië overdragen aan Al Assad
Al Assad wordt in het vraaggesprek met Paris Match gevraagd naar de deal die hij heeft gesloten met de Koerdische strijdkrachten die tot voor kort met steun van de VS het noorden van Syrië controleerden.
De Koerden golden jarenlang als bondgenoten van de westerse coalitie in de strijd tegen IS. De duizenden IS’ers die zijn gevangengenomen, zijn vervolgens vastgezet in kampen die bewaakt worden door de Koerden. Naar schatting worden er meer dan tienduizend Syrische en Iraakse IS’ers en ongeveer tweeduizend buitenlandse IS’ers, onder wie ook Europeanen, vastgehouden in de Koerdische kampen.
Nadat de Amerikaanse president Donald Trump kort geleden de Amerikaanse troepen uit Syrië terugtrok en Turkije de aanval tegen de Koerden in Syrië inzette, wendden de Koerden zich tot Rusland en Al Assad voor bescherming die zij tot voor kort van de Amerikanen kregen. Wat Al Assad betreft komt de bescherming met een prijs: uiteindelijk zullen de Koerden de controle over het gebied in het noorden van Syrië moeten overdragen aan Al Assad, lichtte hij eerder toe.
In Syrië en Irak verblijven ongeveer 1400 IS-kinderen van wie minstens één ouder EU-burger is, zei EU-commissaris Julian King (Veiligheid) onlangs. Ⓒ ZUMAPRESS.com
Telegraaf 26.11.2019 EU-landen moeten kinderen met hun nationaliteit uit de kampen in Noordoost-Syrië terughalen. Een grote meerderheid van het Europees Parlement (495 tegen 58) riep woensdag de 28 lidstaten daartoe op.
De EU zou daarbij een coördinerende rol moeten spelen. De oproep is onderdeel van een niet-bindende resolutie ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van het VN-Verdrag voor de Rechten van het Kind.
Saskia Bricmont van de Europese Groenen hekelde het gebrek aan actie van de EU-landen. Volgens haar zitten enkele honderden Europese ’jihadistenkinderen’, van wie de meesten jonger dan 5 jaar, onder erbarmelijke omstandigheden in kampen in het noordoosten van Syrië. In sommige gevallen worden hulporganisaties die kinderen willen repatriëren door hun overheid tegengewerkt, stelt zij.
In Syrië en Irak verblijven ongeveer 1400 IS-kinderen van wie minstens één ouder EU-burger is, zei EU-commissaris Julian King (Veiligheid) onlangs. Hij verwelkomde het besluit van sommige lidstaten om kinderen terug te halen en wees erop dat de Europese Commissie behulpzaam kan zijn. De Nederlandse regering wil vanwege de risico’s geen kinderen van IS-strijders terughalen. Volgens de AIVD verblijven 90 kinderen met een Nederlandse link in Syrisch-Koerdische kampen of detentie.
NU 26.11.2019 Een rechtbank in Turkije heeft twee Nederlandse Syriëgangers vrijgesproken van lidmaatschap van terreurgroep IS, meldt de NOS. De rechter meent dat er te weinig bewijs is tegen Souad D. en Loes F. De twee vrouwen woonden jarenlang in het door IS zelfverklaarde kalifaat.
De advocaat van D., Yasar Özdemir, bevestigt de vrijspraak aan de NOS. Wel loopt er nog een hoger beroep.
Als de twee vrouwen ook in hoger beroep worden vrijgesproken kan dat eventuele vervolging in Nederland bemoeilijken, omdat verdachten die in het buitenland zijn vrijgesproken niet opnieuw mogen worden vervolgd voor hetzelfde vergrijp.
D. en F. zijn in Syrië getrouwd met een Nederlandse IS-strijder uit Amersfoort. Zelf zeggen ze dat hun man, Baraa Ahmad, niet meer is aangesloten bij IS.
In afwachting van hoger beroep mogen de twee vrouwen Turkije niet verlaten. De uitspraak hiervan wordt volgens hun advocaat binnen een paar maanden verwacht.
Naar verwachting worden D. en F. na het hoger beroep in Turkije teruggestuurd naar Nederland. Twee IS-vrouwen die onlangs door Turkije naar Nederland werden teruggestuurd, werden direct na aankomst op Schiphol aangehouden.
NOS 26.11.2019 Een rechtbank in Turkije heeft twee Nederlandse Syriëgangers, Souad D. en Loes F., vrijgesproken van lidmaatschap van terreurgroep IS. Volgens de rechter is er onvoldoende bewijs tegen de twee vrouwen, die jarenlang in het zelfverklaarde kalifaat van IS woonden. In afwachting van hoger beroep mogen ze Turkije niet uit.
Advocaat Yasar Özdemir, die D. bijstaat, bevestigt dat de vrouwen zijn vrijgesproken in Turkije en dat er nog een hoger beroep loopt. Hij verwacht binnen een paar maanden een uitspraak.
Mochten de twee vrouwen uit Franeker en Geleen ook in hoger beroep in Turkije worden vrijgesproken van lidmaatschap van een terreurbeweging, dan bemoeilijkt dat een eventuele vervolging in Nederland. Wettelijk mogen verdachten die in het buitenland zijn vrijgesproken niet opnieuw worden vervolgd voor hetzelfde vergrijp.
Baghouz
D. en F. zijn in Syrië getrouwd met een Nederlandse IS-strijder uit Amersfoort, Baraa Ahmad. Hoewel ze zeggen dat hun man afstand had genomen van de terreurgroep, leefden ze jarenlang in het hart van het ‘kalifaat’.
De eerste jaren woonden ze in Raqqa, destijds de hoofdstad van de terreurbeweging. Later verbleven ze in de oostelijke stad Baghouz, het laatste bolwerk van IS, waar kort voor de val van het kalifaat vooral de meest geharde strijders zich ophielden. Tijdens het slotoffensief om Baghouz sloegen F. en D. op de vlucht.
Turkije zette onlangs twee IS-vrouwen op het vliegtuig naar Schiphol, waar ze direct na aankomst zijn aangehouden. De verwachting is dat Souad D. en Loes F. na het hoger beroep in Turkije eveneens worden teruggestuurd naar Nederland.
NU 22.11.2019 De Nederlandse Staat hoeft zich toch niet in te spannen om 56 kinderen en hun negentien moeders vanuit Syrië naar Nederland te halen. Hiermee is het door de Staat aangespannen spoedappel door het gerechtshof in Den Haag vrijdag gegrond verklaard.
Nederland kan volgens het hof niet gedwongen worden om de vrouwen en kinderen te repatriëren, omdat het gaat om een politieke kwestie.
“Het kabinet heeft op het vlak van nationale veiligheid en buitenland een ruime mate van beleidsvrijheid”, laat een persrechter weten aan NU.nl. “Daar zitten grenzen aan, maar die zijn volgens het hof in deze zaak niet overschreden.”
Volgens het huidige kabinetsbeleid worden Nederlandse uitreizigers niet actief opgehaald uit Syrië. Het kabinet wil Nederlandse ambtenaren niet in gevaar brengen door ze naar een onveilig gebied te sturen.
De uitspraak van het hof is een teleurstelling voor de vrouwen en hun familieleden. Zij spanden het kort geding aan omdat zij onder erbarmelijke omstandigheden in detentiekampen in Syrië verblijven.
De rechtbank onderschreef dit eerder en vond dat de overheid zich moest inspannen om in ieder geval de kinderen terug te halen naar Nederland. Als de Koerden, die de leiding hebben over de kampen, de kinderen alleen samen met hun moeders zouden laten vertrekken, moest ook geprobeerd worden hen op te halen.
Met de uitspraak van het hof is die inspanningsverplichting tenietgedaan. Er is nog wel een mogelijkheid om tegen de uitspraak in cassatie te gaan.
Rutte wil uitspraak eerst bestuderen
Premier Markt Rutte liet in in eerste reactie weten de uitspraak eerst te willen bestuderen voordat hij daar inhoudelijk op ingaat. Wel noemt hij het “mooi als we gelijk krijgen”.
Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zegt de uitspraak van het hof als ondersteuning van het kabinetsbeleid te zien.
“We zijn altijd helder geweest. Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie”, aldus Grapperhaus. “Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
Het kabinet ziet het liefst dat de vrouwen in de regio berecht worden. Irak heeft al laten weten daar voorlopig nog niet aan te willen voldoen.
Overheid kan ook besluiten tot afnemen Nederlanderschap
Personen met de Nederlandse nationaliteit die zich melden bij een Nederlandse ambassade worden wel naar ons land teruggestuurd.
Bij personen met een dubbele nationaliteit kan het Nederlanderschap worden afgepakt. Dat gebeurde onlangs bij een vrouw die zich meldde bij de Nederlandse ambassade in Turkije. Zij beschikt ook over de Marokkaanse nationaliteit, maar werd ondanks een verzoek van Nederland aan Turkije om haar niet naar Nederland te sturen toch op een vliegtuig naar Schiphol gezet. Daar werd ze dinsdag aangehouden.
Vrijdag werd besloten om haar voor zeker veertien dagen langer vast te zetten. Ook voor een vrouw van 25 jaar uit Apeldoorn, die zich eveneens bij de ambassade in Turkije had gemeld, blijft vastzitten.
NOS 22.11.2019 De Nederlandse staat hoeft IS-vrouwen en hun kinderen in kampen in het noordoosten van Syrië niet terug te halen. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald in een spoedappel dat was ingesteld door de ministers Blok en Grapperhaus.
In een kort geding oordeelde de rechter tien dagen geleden dat de Staat zijn best moet doen om in elk geval de kinderen terug te halen. Het zou onrechtmatig zijn om dat niet te doen. Die uitspraak is nu dus teruggedraaid.
De zaak draait om 23 IS-vrouwen en 56 kinderen die verblijven in de kampen Al-Hol en Al-Roj in noordoost-Syrië. De landsadvocaat had bepleit dat de rechter afzijdig moet blijven in de kwestie, omdat het kabinet en het parlement de politieke afwegingen in deze specifieke situatie moeten maken.
Beladen zitting
“De rechter zegt eigenlijk hetzelfde als de landsadvocaat vanochtend zei: dit is politiek, dit is beleid dat door het kabinet wordt gemaakt en een rechter hoort daar niet over te oordelen”, zegt verslaggever Mattijs van de Wiel. De rechter kan volgens het hof alleen in uitzonderlijke gevallen bepalen dat de staat onrechtmatig handelt. Van zo’n uitzondering is hier dus geen sprake.
“Het was een beladen zitting”, vertelt Van de Wiel. “Met een zaal vol familieleden van vrouwen die zijn uitgereisd. Veel van die mensen zeggen: mijn dochter of nicht is helemaal geen terrorist. Deze mensen waren muisstil toen ze het aanhoorden, want zij willen hun kleinkinderen zien en hadden al hun hoop hierop gevestigd. Ze gingen weg zonder commentaar te geven.”
Een vader reageert zeer teleurgesteld en weet niet hoe deze uitspraak zal aankomen bij zijn dochter.
‘De kans bestaat dat ze nu over de hekken gaan klimmen’
Jezidi’s in ons land reageren juist tevreden op de uitspraak. De etnische en religieuze minderheidsgroep werd vooral in Irak hard getroffen door IS. Veel mannen werden vermoord. Vrouwen en meisjes van de jezidi’s werden verkracht en tot slaaf gemaakt door leden van IS.
Jezidi’s in ons land zijn blij met deze uitspraak
Minister Grapperhaus toonde zich in een eerste reactie tevreden. “Ik zie de uitspraak van het hof als ondersteuning van het kabinetsbeleid. We zijn altijd helder geweest. Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om al dan niet met hun minderjarige kinderen naar IS-gebied uit te reizen en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie. Het kabinet haalt hen niet actief terug uit dit gebied.”
Telegraaf 22.11.2019 De Nederlandse Staat hoeft zich niet in te spannen om de 56 kinderen van IS-vrouwen terug te halen. Ook voor de moeders zelf hoeft Nederland niet in actie te komen. Dat oordeelde de voorzieningenrechter in Den Haag vrijdag in hoger beroep. Daarmee gaat een streep door de uitspraak van vorige week. Toen beval de rechter Nederland nog om de kinderen te gaan halen.
Volgens de landsadvocaat moet de rechter zich niet bemoeien met buitenlands beleid – daar gaan het kabinet en de Tweede Kamer over, zeker waar het wespennesten betreft als Noord-Syrië. De rechter gaat in die argumentatie mee. Dat is een meevaller voor het kabinet.
De vrouwen vragen Nederland om hen te komen halen, maar dat ligt op het terrein van de betrokken ministeries, stelt de rechter. „De staat heeft hierin beleidsvrijheid. Dat betekent dat de rechter, zeker in kort geding, zeer terughoudend moet zijn.”
Vorige week oordeelde de rechter nog in kort geding dat Nederland zich wel degelijk moet inspannen om de kinderen terug te halen. De families van de IS-vrouwen staan nu weer met lege handen. Veel van hen waren boos en in tranen. Ze hadden al hun hoop gevestigd op deze uitspraak. Er zijn op korte termijn geen mogelijkheden meer bij een hogere rechter.
De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn jonger dan twaalf jaar, de meesten zelfs onder de zes jaar. De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd.
Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert ze actief terug te halen. Het regeringsbeleid is nog steeds dat Nederland geen Nederlanders terughaalt uit Syrië. Alleen wie erin slaagt om een diplomatieke post te bereiken, kan eventueel hulp krijgen.
„Voor de families is het misschien lastig te begrijpen waarom Nederland niets wil doen voor deze vrouwen en kinderen”, legde de landsadvocaat vrijdagochtend uit. „Maar de Staat moet een afweging maken tussen abstracte belangen als nationale veiligheid en internationale betrekkingen en concludeert dat Nederland op dit moment daar geen actie wil ondernemen.
Nederland zet niet zomaar alle andere belangen opzij als iemand zegt: het valt hier toch tegen, haal me maar terug. Dit is nou eenmaal de harde kant van buitenlands beleid.”
Volgens advocaat Tom de Boer (namens de vrouwen) heeft de Nederlandse staat zich de afgelopen maanden achter steeds weer nieuwe valse argumenten verscholen om maar niets te hoeven doen. Zelfs nadat de rechter vorige week bepaalde dat Nederland zijn best moet doen om de kinderen terug te halen.
Zijn collega André Seebregts benadrukte dat Nederland wel degelijk de belangen van de kinderen en de vrouwen in het oog moet houden. De situatie in de kampen verslechtert steeds verder. De winter staat voor de deur, net als de troepen van Assad die niet terugdeinzen voor moord en verkrachting van kinderen. Dan zijn er nog de ultra-radicale Russische en Tsjetsjeense IS-vrouwen die een islamitisch schrikbewind uitoefenen over het kamp.
Voor Nederland is het echter te gevaarlijk om een ophaalexpeditie te sturen naar het onoverzichtelijke gebied, stelde de landsadvocaat. Seebregts vond dat onzin. „De Denen hebben eergisteren nog een weeskind opgehaald.” Een onvergelijkbare actie, aldus de landsadvocaat. „Bij de Denen ging maar om één weeskind, niet om om 23 vrouwen en 56 kinderen.”
Premier Mark Rutte heeft aan het begin van zijn wekelijkse persconferentie laten weten dat hij de uitspraak nog goed moet bestuderen. „Het is op zich mooi als we gelijk krijgen.”
Reactie minister Grapperhaus
Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) wil de uitspraak bestuderen. „Maar ik kan zeggen dat ik de uitspraak als ondersteuning van het kabinetsbeleid zie. We zijn altijd helder geweest. Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie”, zegt de CDA-bewindsman. „Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
AD 22.11.2019 Nederland hoeft 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen niet op te halen uit detentiekampen in Noord-Syrië. Het Gerechtshof in Den Haag heeft zojuist een eerdere uitspraak van de rechtbank Den Haag vernietigd. Die rechtbank oordeelde twee weken geleden dat de Nederlandse staat de kinderen wel moest terughalen, ook als dat betekende dat hun moeders mee zouden komen.
De beslissing om de IS-gezinnen wel of niet op te halen is aan de politiek en niet aan de de rechter, zo oordeelde het Gerechtshof vanmiddag. ,,Het is duidelijk dat de vrouwen en kinderen onder erbarmelijke omstandigheden leven. Het gaat dus om fundamentele rechten van de kinderen: om het recht van leven en ontwikkeling.”
Het Hof is echter ook van mening dat de staat beleidsvrijheid heeft en de rechter daarom terughoudend moet zijn. ,,Het is aan de politiek, niet aan de rechter om over erbarmelijke omstandigheden te oordelen.” Daarom wees het Gerechtshof alle vorderingen van de vrouwen af.
Dat is een opvallende beslissing, omdat de rechtbank in Den Haag eerder deze maand in een kort geding besloot dat het Nederlandse kabinet een ‘inspanningsverplichting’ heeft om ervoor te zorgen dat 56 kinderen van Nederlandse IS’ers terug worden gehaald uit de detentiekampen in Noord-Syrië waar ze nu verblijven.
Het is niet de schuld van de kinderen dat ze daar beland zijn, aldus de rechter. Voor hun 23 moeders die in dezelfde kampen zitten, gold die verplichting niet. Als de moeders mee zouden moeten komen met hun kinderen, omdat de Koerden de kinderen niet alleen laten vertrekken, dan is dat maar zo, stelde de rechtbank.
Politiek
Door dat oordeel staat met de uitspraak van vandaag dus een dikke streep. Tot grote teleurstelling van de tientallen familieleden in de rechtszaal. Zij beseffen dat het nu weer volslagen onduidelijk is wanneer ze hun kleinkinderen, neefjes en nichtjes weer zullen zien. Als dat ooit al gebeurt.
Het lot van de IS-vrouwen ligt nu deels weer in de handen van de politiek. Het kabinet en Kamermeerderheid zijn daar niet van plan actie te ondernemen om de vrouwen en kinderen op te halen, zo is het standpunt.
Al zegt premier Rutte dat hij de uitspraak eerst nog wil bestuderen. Het huidige beleid is dat Nederland IS’ers pas actief helpt terug te keren naar Nederland als ze zichzelf melden op een ambassade of consulaat in Turkije of Irak.
Van daaruit worden zij teruggevlogen naar Schiphol en daar aangehouden, vastgezet en berecht. De kinderen gaan dan naar familie of een pleeggezin. Eerder deze maand doken er bij de Nederlandse ambassade in Ankara nog twee vrouwen op die waren ontsnapt uit een Syrisch detentiekamp. De kans dat meer vrouwen dat nu gaan proberen is groot.
‘Terughalen ook risico’
Dat het kabinet echt niet wil dat de Nederlandse jihadvrouwen en hun kinderen terugkomen werd vandaag in de Haagse rechtbank wederom duidelijk. ,,Ook terughalen van alleen de kinderen is ook een risico, dat kan tot wrok leiden bij de vrouwen en familie.” Familieleden en advocaten van de vrouwen vinden dat terughalen juist wel moet én kan. ,,Denemarken heeft 48 uur geleden nog kinderen opgehaald in Syrië.”
Maar, zo oordeelde de rechtbank, als de Koerdische bewakers van de kampen de kinderen alleen willen meegeven als de moeders meegaan, dan moet Nederland ook de moeders terugnemen. De rechtbank stelde echter ook dat de situatie ter plekke wel veilig genoeg moet zijn voor Nederlandse militairen of ambtenaren om de vrouwen en kinderen op te halen.
Het kabinet is tegen dat oordeel in beroep gegaan omdat het van oordeel blijft dat Nederland de vrouwen en kinderen alleen verder kan helpen als ze zichzelf melden bij een Nederlandse ambassade of consulaat in Turkije of Irak. De vrouwen kunnen daar uit zichzelf moeilijk komen: de kampen worden bewaakt en alleen met behulp van smokkelaars kunnen ze in Turkije of Irak komen.
‘Ze wisten waar ze heen gingen’
De landsadvocaat betoogde vanochtend dat de rechter eigenlijk helemaal niet over het wel of niet terughalen van de vrouwen en kinderen gaat: het is een politieke beslissing. ,,Het heeft onder meer gevolgen voor het buitenlands beleid van Nederland en daar gaat de politiek over.”
De Nederlandse Staat stelde aan het begin van het hoger beroep in Den Haag dat de vrouwen ‘precies wisten waar ze heen gingen’. ,,Want ook toen er nog geen kalifaat was (voor 2014), was er al een jihadistische strijd aan de gang. Ze hadden in Nederland een keuze hoe hun leven vorm te geven. Ze hebben die keus gemaakt”, aldus de landsadvocaat.
,,De vrouwen hebben zichzelf in gevaarlijke omstandigheden gebracht en vragen pas nu ze in kampen zitten om repatriëring van zichzelf en hun kinderen.” Daar komt bij, meldt de advocaat, dat in Syrië 5,6 miljoen kinderen onder slechte omstandigheden leven, nog meer mensen hebben humanitaire hulp nodig.
De Staat vindt ook dat er van de vrouwen net zoveel dreiging uitgaat als van de mannen. ,,Inlichtingendienst AIVD wijst er op dat deze vrouwen lang in strijdgebied zijn geweest, gemiddeld drie jaar. Ook na terugkomst blijft de vraag of ze afscheid nemen van jihadistisch gedachtegoed.
Ze zijn een bedreiging voor de nationale veiligheid.” Er is dan ook geen enkel West-Europees land dat beleid heeft om de vrouwen actief terug te halen. Er zijn enkele weeskinderen teruggehaald, vanwege humanitaire redenen, stelt de advocaat.
De Staat ziet de kinderen als slachtoffer van de keuzes van hun ouders. Het alleen terughalen van de kinderen is ook een risico, stelt de landsadvocaat. ,,,Dan kan wrok ontstaan bij vrouwen die achterblijven of familieleden hier.” Familieleden zien dat duidelijk anders, zij lachen om de opmerking van de advocaat.
De landsadvocaat: ,,We kunnen begrijpen dat familieleden nu denken: omdat de Staat iets niet doet, gaan mijn kinderen en kleinkinderen straks dood. Dat is moeilijk, zeker omdat daar het abstracte belang van de staat tegenover staat. Maar repatriëring is een politieke beslissing.” De rechter gaat daar dus, volgens de landsadvocaat, niet om.
Vrees voor martelingen
Advocaat Seebregts, die de vrouwen bijstaat, wijst erop dat Denemarken eerder deze week nog twee weeskinderen heeft opgehaald in het gebied. ,,Dus wat Nederland te gevaarlijk vindt, hebben de Denen 48 uur geleden nog gedaan.” Ook vrezen de advocaten dat het Syrische leger de controle over de kampen gaat overnemen.
,,De Syrische inlichtingendiensten zullen zeker met die vrouwen willen praten. En we weten wat dat kan inhouden.” De advocaat doelt daarmee op de slechte reputatie die het Syrische regime heeft wat betreft mensenrechten.
De inlichtingendiensten zijn vaak beschuldigd van (seksuele) mishandeling en marteling. Ook van kinderen. ,,Er zijn hier vandaag veel ouders en andere familieleden, ze hebben ook foto’s doorgestuurd van de kinderen in de kampen. Die hopen ze snel weer te kunnen zien.”
Seebregts vraagt de rechtbank ook nog extra te kijken naar de zaak van de Amsterdamse Chadia B. Zij heeft geen kinderen, maar wel zware psychische klachten als psychoses. Ze is zwaargewond geraakt en mist nu een voet.
Door haar psychische problemen moeten andere vrouwen haar verzorgen. ,,Ze ligt in een tent in haar eigen uitwerpselen, kinderen gooien stenen naar haar. Haar situatie is, zo mogelijk, nog schrijnender dan die van de anderen.”
Rutte over uitspraak IS-vrouwen: ik vind het natuurlijk niet vervelend om gelijk te krijgen, maar ik zeg altijd dat we de uitspraak eerst willen bestuderen. Dat zeg ik ook als we verliezen, dus dat zeg ik nu ook. #isvrouwen
RTL 22.11.2019 De Nederlandse staat hoeft er niet alles aan te doen om IS-vrouwen en hun kinderen terug te halen uit kampen in Syrië. Dat besluit is aan de politiek en niet aan de rechter, heeft het gerechtshof vanmiddag besloten.
Het oordeel van de rechtbank wordt daarmee vernietigd. Die had eerder bepaald dat de overheid zich moet inspannen voor IS-kinderen, maar stelde de overheid niet verplicht om IS-vrouwen terug te halen.
Tijdens zijn wekelijkse persmoment reageerde premier Mark Rutte vanmiddag tevreden op de uitspraak. Hij wilde er verder niet te diep op ingaan. “Wij werken aan de mogelijkheid tot berechting in de regio. Dat is onze stip aan de horizon. Berechting in de regio is buitengewoon complex, maar niet onmogelijk.”
“Het Kabinet zal het gemotiveerd arrest inhoudelijk bestuderen. Maar ik kan in eerste reactie zeggen dat ik de uitspraak van het Hof als ondersteuning van het kabinetsbeleid zie. We zijn altijd helder geweest.”
Hij vervolgt: “Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie. Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
Het kort geding was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen, die vastzitten in twee kampen in het noorden van Syrië. Ze zitten daar onder schrijnende omstandigheden. Volgens hun advocaat is er hier absoluut geen sprake van een politiek belang, wat door de Staat wel betoogd wordt. “Het gaat om hun individuele belangen, zij lopen schade op door het handelen van de Staat.”
Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer zegt vrijdag in een reactie dat ze het kabinet meerdere malen heeft opgeroepen om zich tot het uiterste in te spannen om de Nederlandse kinderen in Syrische kampen terug te halen naar Nederland. “De vaak jonge kinderen zitten daar onder erbarmelijke omstandigheden, en de situatie lijkt te verslechteren.”
Vader IS-kinderen hoopt op terugkeer dochter en zoon uit Syrisch kamp
Jeremy kan niet wachten tot zijn dochter en zoon eindelijk weer thuis zijn. Hun moeder en zijn ex nam ze jaren geleden mee naar Syrië.
De rechter oordeelde begin vorige week in een kort geding dat de Staat er alles aan moet doen om op korte termijn de kinderen naar Nederland te halen. Voor de terugkeer van de IS-vrouwen zelf hoeft de Staat zich niet in te zetten, oordeelde de rechter.
Maar als de Koerden die de kampen bewaken de kinderen niet zonder moeders willen laten vertrekken, moet de overheid wel kijken of ze zowel moeders als kinderen kan terughalen. Dat moest ook per direct gebeuren. Als er binnen twee weken niets zou zijn gedaan, zou een dwangsom volgen.
De VS hebben herhaaldelijk aangeboden om Syriëgangers op te halen en terug te brengen naar Nederland. Het beleid van het kabinet tot nu toe was om betrokkenen niet-actief terug te halen, maar de rechter bepaalde dat dit beleid niet kan gelden voor de kinderen.
Buitenlandse Zaken laat weten dat er contact is geweest met de Amerikanen en met Europese landen maar wat er precies is besproken, zegt het ministerie niet. Ook de landsadvocaat zei vandaag dat er ‘stappen zijn gezet’, maar dat er verder niets over gezegd kan worden.
NRC 22.11.2019 De Nederlandse staat hoeft de kinderen van IS-vrouwen die in kampen in Noord-Syrië zitten, niet terug te halen. Deze uitspraak in hoger beroep is een meevaller voor het kabinet.
De staat hoeft zich niet in te spannen om 56 kinderen en 23 vrouwen terug te halen uit twee kampen uit Noord-Syrië. Dat heeft het Haagse gerechtshof vrijdagmiddag bepaald. De uitspraak kwam ongeveer anderhalf uur na de zitting, met een korte motivering. Het hof vindt dat het aan de staat is om te bepalen of de vrouwen en kinderen moeten terugkeren. Over twee weken wordt een uitgebreide toelichting gepubliceerd.
De beslissing kwam na het hoger beroep dat de staat had ingesteld inzake de mogelijke terugkeer van de kinderen en vrouwen uit Noord-Syrië. De staat was in hoger beroep gegaan tegen het vonnis in het kort geding van bijna twee weken geleden.
De voorzieningenrechter had bepaald dat de staat zich moest inspannen om de kinderen van 23 vrouwelijke uitreizigers naar Islamitische Staat terug te halen. Dit onder meer vanwege de „erbarmelijke omstandigheden” in de kampen Al-Hol en Al-Roj.
Eventueel zouden ook de vrouwen moeten terugkomen, als de Koerden niet zouden toestaan dat moeders van de kinderen werden gescheiden. Het hof bepaalde vrijdag dat het aan de staat is om te oordelen over die omstandigheden en de gevolgen daarvan voor de vrouwen en kinderen.
De uitspraak van vrijdagmiddag gaat in tegen de uitspraak van de voorzieningenrechter. Het is een grote meevaller voor het kabinet en regeringspartijen VVD en CDA. Die zijn tegen terugkeer van de moeders en kinderen.
Volgens het kabinet is het gebied te onveilig en onstabiel om tot repatriëring van de vrouwen en kinderen te kunnen overgaan. Zowel het kabinet als de regeringspartijen VVD en CDA zien in de terugkeer van met name de moeders een gevaar voor de nationale veiligheid.
„De kans is groot dat een aantal van hen niet afscheid heeft genomen van het jihadistisch gedachtengoed”, aldus de landsadvocaat vanmorgen voor het Hof. Hij wees erop dat de groep vrouwen om wie het gaat al lang in het strijdgebied zit, gemiddeld drie jaar.
Buitenlands beleid
Ook vond de advocaat namens de staat dat de rechter zich niet met het buitenlands beleid moet bemoeien. „Nederland is niet een van de actoren in het gebied”, aldus de landsadvocaat in zijn pleidooi. „Turkije, Syrië, Rusland, de Koerden en de VS zijn dat wel.”
Een rechterlijk besluit om de vrouwen en kinderen terug te halen, zou de staat dwingen met die landen te gaan onderhandelen, inclusief Syrië, waarmee Den Haag alle diplomatieke banden heeft doorbroken. Een rechter kan zoiets nooit van het kabinet eisen, dat ook nog eens gesteund wordt door een Kamermeerderheid, aldus de landsadvocaat.
De advocaten André Seebregts en Tom de Boer stelden daartegenover dat het de plicht van de staat is zijn onderdanen te beschermen tegen de zeer zware omstandigheden in de kampen, maar ook tegen marteling, verkrachting en moord.
De kans daarop is groot als de Syriërs hun invloed in het noorden van hun land uitbreiden en de kampen overnemen van de Koerden, aldus de advocaten van de moeders. Zij citeerden diverse rapporten van de VN en andere organisaties waarin beschreven staat hoe vrouwen en kinderen behandeld worden en overlijden in Syrische gevangenschap.
„De staat handelt onrechtmatig als ze niet al het mogelijke in het werk stelt om te voorkomen dat haar onderdanen dat lot treft”, betoogde advocaat De Boer.
Daarvoor wijkt ook het primaat van de staat in het buitenlands beleid, zei hij. Dat geldt eens te meer omdat de Koerden, de VS en het Rode Kruis Nederland hebben aangeboden om bij de repatriëring van de vrouwen en de kinderen te helpen. „Het recht dwingt de staat tot actie”, aldus De Boer.
Verder wees Seebregts erop dat nog deze week een vertegenwoordiger van de Deense regering in het gebied is geweest om een weeskind op te halen. „Dat geeft aan dat het gebied veiliger is dan de staat betoogt”, aldus Seebregts.
De argumenten over en weer waren verder grotendeels dezelfde als die van drie weken geleden. Net als de vorige keer was er de nodige belangstelling van de familie van de uitreizigers.
MSN 22.11.2019 De Staat hoeft Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen die in Noord-Syrische kampen zitten, toch niet terug te halen naar Nederland. Het hof in Den Haag haalt met deze uitspraak een streep door de uitspraak van de rechtbank begin vorige week.
Het kort geding was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen, die vastzitten in twee kampen in het noorden van Syrië. Ze zitten daar onder schrijnende omstandigheden. De Nederlandse staat was in beroep gegaan.
Een vrouw met kind in het al-Hol kamp in Noord-Syrië waar IS-families zijn opgesloten. Beeld AFP
Trouw 22.11.2019 De Staat hoeft Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen die in Noord-Syrische kampen zitten, toch niet terug te halen naar Nederland. Het hof in Den Haag haalt met deze uitspraak een streep door de uitspraak van de rechtbank begin vorige week.
Het kort geding was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen, die vastzitten in twee kampen in het noorden van Syrië, vlakbij de grens met Irak. De Nederlandse staat was in beroep gegaan.
De uitspraak is een toch nog onverwachte steun in de rug van de regering en coalitiepartijen VVD en CDA. Die willen nog altijd Nederlandse IS-strijders in de regio laten berechten, ondanks grote praktische problemen om dit te organiseren. Vooral D66 drong juist aan op berechting in Nederland, omdat deze mensen en hun kinderen anders altijd ‘onder de radar’ terug kunnen keren.
Tijdens de zitting betoogde de landsadvocaat namens de Nederlandse staat dat de rechter terughoudend moet zijn als het gaat om politieke afwegingen rond buitenlands beleid en internationale betrekkingen. Zeker bij een kort geding.
“Het beleid hangt in sterke mate af van politieke afwegingen in verband met de specifieke situatie en komt tot stand in samenspraak tussen regering en volksvertegenwoordiging. Het is niet aan de burgerlijke rechter om die afweging te maken”, aldus de landsadvocaat.
Volgens de advocaat van de vrouwen is er hier absoluut geen sprake van een politiek belang, wat door de Staat wel betoogd wordt. “Het gaat om hun individuele belangen, zij lopen schade op door het handelen van de Staat”, aldus André Seebregts.
Niet zonder hun moeders
De rechter oordeelde begin vorige week in een kort geding dat de Staat er alles aan moet doen om op korte termijn de kinderen naar Nederland te halen. Voor de terugkeer van de IS-vrouwen zelf hoeft de Staat zich niet in te zetten, oordeelde de rechter.
Maar als de Koerden die de kampen bewaken de kinderen niet zonder moeders willen laten vertrekken, moet de overheid wel kijken of ze zowel moeders als kinderen kan terughalen. Dat moest ook per direct gebeuren. Als er binnen twee weken niets zou zijn gedaan, zou een dwangsom volgen.
De Koerden gaven daarom de afgelopen week opnieuw aan dat Nederland welkom is om de kinderen en hun moeders terug te halen. Daarvoor is de situatie veilig genoeg, aldus een woordvoerder van de door Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) tegen de NOS.
Ook de VS hebben herhaaldelijk aangeboden om Syriëgangers op te halen en terug te brengen naar Nederland. Het beleid van het kabinet tot nu toe was om betrokkenen niet-actief terug te halen, maar de rechter bepaalde dat dit beleid niet kan gelden voor de kinderen.
Buitenlandse Zaken laat weten dat er contact is geweest met de Amerikanen en met Europese landen, maar wat er precies is besproken, zegt het ministerie niet. Ook de landsadvocaat zei vrijdag dat er “stappen zijn gezet”, maar dat er verder niets over gezegd kan worden.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd. De omstandigheden in de kampen zijn erbarmelijk.
Er is veel agressie en geweld, weinig voedsel en water, er heersen ziektes, mensen worden gemarteld en er zijn bombardementen. Ze willen terug naar Nederland, maar tot nu toe weigerde het kabinet ze actief terug te halen.
Lees ook:
Krista zit in een opvangkamp in Syrië: ‘Neem desnoods alleen mijn kinderen mee naar Nederland’
De Nederlandse Krista van T. bleef met haar echtgenoot tot het einde bij terreurbeweging Islamitische Staat. Nu is ze weduwe en zit ze in een overvol opvangkamp in Noord-Syrië, mét haar vier kinderen. ‘Waarom neemt Nederland hen niet terug?’
NOS 22.11.2019 Twee IS-vrouwen die dinsdag door Turkije teruggestuurd zijn naar Nederland blijven nog eens veertien dagen vastzitten. Ze worden verdacht van deelname aan een terroristische organisatie. De twee verbleven in het strijdgebied van Islamitische Staat in Syrië.
De vrouwen kwamen dinsdagavond samen met twee kinderen aan op Schiphol. Het gaat om de 24-jarige Fatimah H. uit Tilburg met haar kinderen van 3 en 4 en de 25-jarige Xaviera S. uit Apeldoorn. De kinderen zijn overgedragen aan een voogd van Jeugdbescherming.
De vrouw uit Tilburg meldde zich eind oktober bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Eind oktober werd haar Nederlandse nationaliteit ingetrokken. In januari 2018 werd de vrouw uit Apeldoorn in Turkije aangehouden. Turkije stuurt sinds enkele dagen buitenlandse IS’ers terug naar hun land van herkomst.
Na hun aankomst op Schiphol werden de vrouwen door de Koninklijke Marechaussee aangehouden en overgedragen aan de politie.
Telegraaf 22.11.2019 De twee vrouwen die dinsdag op Schiphol zijn aangehouden na terugkeer uit het strijdgebied van Islamitische Staat in Syrië, zijn voor veertien dagen in bewaring gesteld door de rechter-commissaris in Rotterdam. Dat heeft het Openbaar Ministerie bekendgemaakt. Het tweetal wordt verdacht van deelname aan een terroristische organisatie.
Het gaat om een vrouw van 24 uit Tilburg en een vrouw van 25 uit Apeldoorn, met twee kinderen van 3 en 4 jaar.
De 24-jarige vrouw heeft zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Op 30 oktober is haar Nederlandse nationaliteit ingetrokken. De andere vrouw is in januari 2018 aangehouden in Turkije. Turkije heeft beiden het land uitgezet en teruggestuurd naar Nederland.
De kinderen zijn overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Nederland heeft erop aangedrongen de vrouw die haar nationaliteit is ontnomen, niet terug te sturen. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) heeft hierover meerdere keren met de Turkse minister van Binnenlandse Zaken gesproken. Ook werd er een ambtelijke missie naar Turkije gestuurd.
Uitzetting
Na vervolging, berechting en een eventuele celstraf zal Nederland erop inzetten de vrouw uit te zetten naar Marokko, het land waarvan ze nog wél staatsburger is.
Een derde vrouw, die zich eind oktober samen met de 25-jarige vrouw meldde en die nog wel de Nederlandse nationaliteit heeft, krijgt momenteel consulaire bijstand. Verwacht wordt dat zij binnenkort naar Nederland wordt uitgezet, in afstemming met de Turkse autoriteiten.
NOS 21.11.2019 Ondanks de onrustige situatie in het noorden van Syrië is repatriëring van 23 Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen nog steeds mogelijk. Dat zegt een woordvoerder van de door Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) tegen de NOS.
Morgen dient het hoger beroep dat de Nederlandse Staat aanspande, nadat een rechter besliste dat Nederland IS-kinderen zo snel mogelijk terug moet halen uit het gebied. De landsadvocaat noemde het in die zaak “uit oogpunt van internationale betrekkingen en veiligheid ondenkbaar” dat Nederland vrouwen en kinderen op korte termijn zou kunnen terughalen.
Lastiger, maar mogelijk
Sinds Turkije enkele weken geleden een offensief startte tegen de SDF, is de situatie in Noord-Syrië veranderd. In het gebied zijn nu Russische en Syrische regeringstroepen aanwezig, terwijl de Amerikanen zich juist grotendeels terugtrokken. Op sommige plaatsen wordt nog gevochten.
Volgens SDF-woordvoerder Kino Gabriel betekent dat niet dat repatriëring niet meer mogelijk is. “We controleren dit gebied nog steeds. Het is nog steeds mogelijk, al zal het wat lastiger worden. Maar als er overeenstemming is, zorgen wij voor een oplossing.” Repatriëring zou volgens hem of over de weg richting Iraaks Koerdistan plaatsvinden, of met helikopters.
Nog niets van Nederland gehoord
De voorzieningenrechter in Den Haag bepaalde op 11 november dat de Nederlandse overheid er alles aan moet doen om Nederlandse kinderen uit IS-kampen in Noord-Syrië te halen. Abdelkarim Omar, woordvoerder van de door Koerden geleide Autonome Administratie in Noord-Oost Syrië, zegt tegen de NOS dat zij sindsdien nog niets van de Nederlandse overheid hebben gehoord.
‘We hebben besloten kinderen niet van hun moeders te scheiden’
In juni dit jaar werden twee Nederlandse weeskinderen al overgedragen aan de Nederlandse regering. “Als de Nederlandse overheid nog een keer wil onderhandelen, weten ze hoe we ze kunnen overdragen, want dat hebben we eerder gedaan,” zegt Omar. “Maar er is nog niet naar gevraagd, er is geen contact over.”
Moeders mee naar Nederland
Overigens blijven de Syrische Koerden erbij dat de moeders van de IS-kinderen mee moeten naar Nederland. “Wij hebben de vrouwen niet berecht, dus we kunnen de kinderen onmogelijk van hun moeders scheiden”, zegt woordvoerder Omar. “Onder welk internationaal recht kunnen we de kinderen van de moeders scheiden?”
De rechter in Den Haag hield al rekening met die mogelijkheid. Wanneer de Koerden niet bereid zijn om de kinderen alleen te laten gaan, moeten de vrouwen ook worden gerepatrieerd, stond in het vonnis. Volgens de rechter moet de Nederlandse staat nu dus niet alleen de kinderen, maar ook hun moeders terug naar Nederland halen.
AD 21.11.2019 Rond de terugkomst van jihadiste Xaviera S. heeft de politie een inval gedaan bij haar moeder in Apeldoorn, dat bevestigt een naast familielid van Xaviera. De mobiel en computer van Xaviera S. haar moeder is daarbij in beslag genomen voor onderzoek, vertelt de bron, wiens naam bekend is bij de redactie.
Het landelijk parket van het Openbaar Ministerie bevestigt dat de gegevensdragers dinsdagavond in beslag zijn genomen op een adres in Apeldoorn.
Xaviera S., die in 2013 naar Syrië vertrok als vrouw van een IS-soldaat, keerde onlangs vanuit Turkije terug naar Nederland. Omdat de jihadiste daar al een straf uitzat voor haar lidmaatschap van IS – en tweemaal voor hetzelfde feit bestraft worden niet kan – zoekt justitie nu naar nieuw bewijs van andere strafbare feiten die ze begaan heeft in het kalifaat.
Marion van San, criminoloog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, volgt het gezin op de voet. ,,Ik wist dat Xaviera terug zou keren. Ik had vorige week nog contact met haar moeder. Maar de laatste dagen reageerde ze nergens op. Dat zou dus kunnen komen doordat die mobiel in beslag is genomen.’’
Zwanger
Van San heeft ook veel vragen. ,,Er gaan berichten uit dat ze zwanger zou zijn. Dat zou voor mij nieuw zijn. Daar heb ik haar moeder niet over gehoord. Ik kan dat niet bevestigen of uitsluiten.’’ Ook het naaste familielid weet niet of Xaviera S. inderdaad zwanger is.
André Seebregts, de nieuwe advocaat van Xaviera, kan er ook geen antwoord op geven. Op dit moment is inhoudelijk reageren voor hem onmogelijk, vertelt hij. Ook de inval bij de familie kan hij niet bevestigen. ,,Mijn cliënt zit in volledige beperkingen dus ik kan daar niets over zeggen’’, luidt zijn korte reactie. Morgen wordt S. voorgeleid aan de rechter-commissaris.
NOS 20.11.2019 Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid noemt het “zeer teleurstellend” dat Turkije gisteren twee IS-vrouwen op het vliegtuig heeft gezet naar Nederland.
“En dan druk ik mij hoffelijk uit, omdat dat een minister betaamt”, zegt Grapperhaus in een reactie in de Tweede Kamer. Hij heeft de afgelopen dagen van alles geprobeerd om zijn Turkse collega op andere gedachten te brengen, maar dat heeft dus niet geholpen.
Marokkaanse
Turkije stuurde gisteren de 25-jarige Xaviera S. uit Apeldoorn en de 23-jarige Fatimah H. uit Tilburg met haar twee kinderen naar Nederland. Van Fatimah H. is de Nederlandse nationaliteit ingetrokken. Ze is nu alleen nog Marokkaanse.
Turkije heeft twee redenen genoemd waarom zij desondanks naar Nederland is gestuurd. Het land zegt onvoldoende uitleveringsafspraken te hebben met Marokko. En Turkije zegt dat zij ooit wel Nederlandse was, en dat Nederland er zelf voor heeft gekozen die nationaliteit af te pakken.
“Dit geeft allemaal aan dat het een heftige problematiek is”, zegt Grapperhaus. “De Turken zeggen dat zij te maken hebben met IS’ers uit veel landen met veel verschillende nationaliteiten.”
Vervolgen
Beide vrouwen zitten vast. Fatimah H. als ongewenst vreemdeling. Het Openbaar Ministerie gaat hen vervolgen. Als de Marokkaanse vrouw wordt veroordeeld zit ze in Nederland haar straf uit en wordt dan uitgezet naar Marokko, is het plan. Of die uitzetting naar Marokko ook gaat lukken is onduidelijk. Grapperhaus wil daar niet op vooruitlopen.
Hij is toch optimistisch over de toekomstige samenwerking met Turkije. Er zijn nog een paar IS’ers in Turkije waar Nederland de nationaliteit van heeft ingetrokken, maar de minister heeft geen aanwijzingen dat zij binnenkort ook op het vliegtuig worden gezet. Voor Nederlandse IS’ers geldt dat als Turkije hen niet wil vervolgen, ze dan worden geaccepteerd door Nederland.
NOS 20.11.2019 Dat IS-vrouwen vanuit Turkije terug naar Nederland konden komen, was voor de Nederlandse instanties geen verrassing. Ze treffen al een tijd lang voorbereidingen om zo’n terugkeer zo goed mogelijk te regelen. Gisteren gebeurde het; Turkije zette twee IS-vrouwen en twee kinderen op het vliegtuig naar Schiphol.
Als het telefoontje uit Ankara komt, weten alle betrokkenen wat er moet gebeuren. Terwijl de vrouwen en kinderen in het vliegtuig zitten, bepaalt de kinderrechter dat de kinderen worden toegewezen aan Jeugdbescherming. De ouder wordt op dat moment geschorst van het ouderlijk gezag.
Medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming staan op Schiphol te wachten om alles in goede banen te leiden. De moeder moet na aankomst meteen afscheid nemen van haar kinderen.
Gisteravond gebeurde dit bij de 23-jarige Fatimah H. uit Tilburg. Haar kinderen van 3 en 4 werden overgedragen aan een voogd van Jeugdbescherming, terwijl zij in hechtenis werd genomen. De voogd neemt vanaf dat moment alle beslissingen.
Berecht in Nederland
De afgelopen jaren meldden zich zo’n tien Syriëgangers bij een Nederlandse diplomatieke post in Turkije. In alle gevallen werden ze door Turkije aan Nederland overgedragen, om vervolgens in Nederland te worden berecht.
Met H. is vooraf afgesproken wat haar op Schiphol te wachten staat. Haar wordt geadviseerd om aan de kinderen te laten merken dat ze het goed vindt dat ze met de Kinderbescherming meegaan. Zo is een mogelijk trauma het minst hevig voor het kind, is de gedachte.
Vanaf Schiphol rijdt gespecialiseerd personeel met de kinderen naar een opvanggezin. Dit is de eerste, tijdelijke, opvang. In de eerste drie maanden worden de kinderen vaak onderzocht; onder anderen een radicaliseringsdeskundige en een psychiater gaan met ze in gesprek.
Er wordt van uitgegaan dat de kinderen getraumatiseerd zijn. De voogd van Jeugdbescherming heeft daarom veel contact met de kinderen en het opvanggezin.
Terwijl de kinderen worden opgevangen in het pleeggezin, gaat de moeder de Penitentiaire Inrichting Vught of gevangenis De Schie in Rotterdam. Daar zijn de enige zogenoemde Terroristenafdelingen van Nederland. Ze wordt daar vastgezet en extra beveiligd binnen een speciaal programma, om haar ideologisch te beperken.
Vrijdag wordt ze in Rotterdam voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam. Die bepaalt of hij het voorarrest met 14 dagen verlengt.
Fatima H. had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Ook de 25-jarige Xaviera S. zat op de vlucht. Zij is in in 2014 naar Syrië gereisd. Ook S. is vastgezet in een van de penitentiaire inrichtingen en wacht vervolging.
De straf die H. boven het hoofd hangt, is afhankelijk van de verdenking en het bewijsmateriaal. Het Openbaar Ministerie zegt er al zeker van te zijn dat ze na 2015, toen het kalifaat werd uitgeroepen, naar Syrië is gereisd. Ze wordt daarom verdacht van “deelname aan een terroristische organisatie”.
De straf die daar in Nederland op staat is zes jaar cel. Ook als de vrouwen zich erop beroepen dat ze alleen voor hun man en kinderen zorgden, kunnen ze bestraft worden. In eerdere zaken is dat al gebeurd.
Volgens het OM hoeft een verdachte geen oorlogsmisdaden te plegen om berecht te worden. De vrouw heeft het voortbestaan van IS met haar daden verlengd, is de argumentatie. Dat is voldoende om een straf opgelegd te krijgen.
De straf van zes jaar staat los van wat iemand verder gedaan heeft. Mocht iemand bijvoorbeeld iemand hebben vermoord, dan is er een levenslange celstraf mogelijk, maar zoiets is in Nederland nog niet voorgekomen.
Komen er nog meer IS-vrouwen naar Nederland?
Zeker is dat er nog groepen IS-vrouwen en -strijders in het buitenland zitten. Ze bevinden zich met name in Syrië, Turkije en Irak. Volgens de AIVD zijn er uit Nederland de afgelopen jaren in totaal ongeveer 300 mensen met “jihadistische intentie” afgereisd naar Syrië en Irak. Een derde van hen is vrouw.
Op dit moment zitten er 95 kinderen, 35 vrouwen en 15 mannen met de Nederlandse nationaliteit in Syrische kampen. Volgens de AIVD zijn er nog 20 volwassenen en 30 kinderen in Turkije. Slechts een aantal van hen zit vast en zou dus nog kunnen worden uitgezet.
Concrete plannen om deze mensen terug te laten keren zijn er nu niet. Wel bepaalde een rechter vorige week dat Nederland zich moet inspannen om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Politiek is over het onderwerp veel discussie; vrijdag dient daarom een door het kabinet aangespannen hoger beroep.
MSN 20.11.2019 Turkije heeft gisteravond twee IS-vrouwen en hun kinderen naar Nederland gestuurd. Eén van de twee, Fatima H. , heeft alleen de Marokkaanse nationaliteit, nadat recent haar Nederlandse nationaliteit werd afgenomen. Nederland zou er alles aan hebben gedaan om te voorkomen dat ze naar Nederland zou komen. Tevergeefs.
30 oktober melden zich twee IS-vrouwen met hun kinderen op de Nederlandse ambassade in Ankara. Ze zijn ontsnapt uit een opvangkamp in Noord-Syrië. Eén van hen is de 23-jarige Fatima H. Minister Grapperhaus van Justitie heeft toevallig die dag ook bekendgemaakt de nationaliteit van Fatima H. in te trekken vanwege haar betrokkenheid bij terroristische activiteiten als IS’er.
Nederland zit met Fatima H. in haar maag. Ze is geen Nederlands staatsburger meer en zal daarom ook niet door Nederland worden teruggenomen. Ze heeft alleen nog de Marokkaanse nationaliteit.
Vanaf eind oktober is er contact met Turkije. Beide landen, Turkije en Nederland, houden contact over eventuele terugkeer. Ondertussen begint Turkije langzaam duidelijk te maken aan andere landen dat het heel veel meer IS’ers zal terugsturen naar de landen waar ze oorspronkelijk vandaag komen.
In Nederland berecht
Het kabinet geeft aan dat een andere IS-vrouw, de 25-jarige Xaviera S., wel naar Nederland kan komen. “Dat is staand Nederlands beleid”, zegt Grapperhaus vandaag. “IS’ers die zich in Turkije melden bij de Nederlandse ambassade of consulaat, worden geholpen om terug naar Nederland te gaan.” In Nederland worden ze dan berecht voor hun terroristische activiteiten.
Maar het probleem voor Nederland zit bij Fatima H., die niet langer de Nederlandse nationaliteit heeft. “Daar heb ik met mijn Turkse collega uitgebreid contact over gehad”, zegt Grapperhaus. Hij belt twee keer met de Turkse minister van Binnenlandse Zaken. Het eerste telefonische gesprek vindt plaats op dinsdag 5 november. “Ik heb de Turken aangegeven dat die dame alleen Marokkaans is en dus naar Marokko moet worden uitgezet.”
NCTV naar Turkije
Om zijn punt kracht bij te zetten, stuurt hij donderdag 7 november een delegatie van de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid naar de Turkse hoofdstad Ankara voor overleg met de verantwoordelijke bewindspersoon. Om de druk op Turkije zoveel mogelijk op te voeren om de vrouw niet naar Nederland te sturen, zit bij het overleg volgens bronnen ook een ambtenaar van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.
De dag erna, op vrijdag 8 november, maakt de Turkse minister van Binnenlandse Zaken bekend dat Turkije alle IS’ers die in Syrië en Irak hebben gezeten en zich nu in Turkije bevinden, terugstuurt naar de Europese landen van herkomst. Dat gaat Turkije doen vanaf maandag 11 november.
Vreemdelingendetentie
Die dag belt Grapperhaus voor de tweede keer met de Turkse minister. Het leidt tot niets. Ingewijden benadrukken dat geen sprake is van een hoogoplopende ruzie of een diplomatieke crisis. Dat is bewust, de verhoudingen tussen beide landen zijn pas net weer een beetje hersteld, na een langdurige verslechtering. Een escalatie is niet in het belang van Nederland.
Al het overleg ten spijt zet Turkije beide vrouwen en hun kinderen dinsdagavond 19 november op het vliegtuig. Kort na 21.00 uur landen ze op Schiphol. De vrouwen worden aangehouden. De kinderen zijn ondergebracht bij de Raad voor de Kinderbescherming. Fatima H. komt in vreemdelingendetentie te zitten. Daarmee is ze officieel niet in Nederland. Ze is er wel, maar ze is er niet, zegt een ingewijde over de uitkomst van de politieke patstelling.
Eerst straf, dan naar Marokko
Fatima H. en Xaviera S. worden door het Openbaar Ministerie vervolgd voor terrorisme. Als ze worden veroordeeld zitten ze hier hun straf uit. De Marokkaanse vrouw wordt na haar eventuele gevangenisstraf uitgezet naar Marokko.
“Ze is hierheen gestuurd. Dat is natuurlijk teleurstellend”, zegt Grapperhaus. “Ze is in vreemdelingenbewaring gesteld en niet tot Nederland toegelaten. Ze zal in Nederland vervolgd worden. Het uitgangspunt is dat ze, als ze wordt berecht, hier haar straf uitzit en daarna aan Marokko wordt uitgeleverd.”
Telegraaf 20.11.2019 IS-vrouwen Fatima en Xaviera zijn in Nederland om te worden berecht voor terrorisme. Wie zijn deze dames uit Tilburg en Apeldoorn?
Fatima H. uit Tilburg is morgen jarig, maar veel reden tot feest is er niet. Ze moet naar de terroristenafdeling van de gevangenis, haar Nederlandse paspoort is afgepakt en zelfs haar moeder en nichtje staan terecht omdat ze haar geld hadden opgestuurd toen ze nog in Syrië zat.
Volgens Belgische media is ze getrouwd geweest met de beruchte Vlaamse jihadist Ali El Morabit. Hij radicaliseerde in de kweekvijver voor fanatisme Sharia4Belgium voor hij naar Syrië vertrok. Bij verstek werd hij veroordeeld tot vijf jaar celstraf. Hij zou ook de vader van haar twee kinderen (circa 2 en 3 jaar oud) zijn, die ook zijn teruggevlogen naar Nederland.
Fatima meldde zich op eind vorige maand bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Diezelfde dag werd haar de Nederlandse nationaliteit afgenomen en werd ze tot ongewenst vreemdeling verklaard. Minister Grapperhaus schrijft aan de Tweede Kamer dat het kabinet betreurt dat Turkije haar en de kinderen desondanks toch naar Nederland heeft gestuurd.
Haar Tilburgse moeder en haar nichtje moesten zich eerder deze maand in de Rotterdamse rechtbank verdedigen omdat ze 2900 euro naar Syrië hadden gestuurd via een ‘IS-bankier’. Fatima had hen daarom gevraagd met het bericht: ‘Mama, ik ben zwanger. Stuur alsjeblieft geld.’ Fatima H. zou moeten getuigen in de zaak tegen haar familieleden.
Wanneer ze op enig moment een in Nederland opgelegde straf heeft uitgezeten zal Fatima H. worden uitgezet naar Marokko.
Xaviera
De tweede dame die onder begeleiding van de marechaussee is teruggevlogen naar Nederland en de terroristenafdeling in Vught is Xaviera S. uit Apeldoorn. Deze Antilliaans-Nederlandse heeft haar paspoort nog wel. Ze is in Turkije berecht voor lidmaatschap van IS maar na een korte straf vrijgelaten.
Omdat ze in Turkije haar straf heeft uitgezeten voor lidmaatschap van een terroristische organisatie, kan het voor justitie in Nederland lastig worden om haar hier nog lang achter de tralies te houden.
Xaviera radicaliseerde een aantal jaar geleden binnen korte tijd. Het ene moment rookte ze nog een blowtje en zat ze aan de alcohol, het andere moment vertrok ze naar het kalifaat van IS.
Zij groeide op als een moeilijk meisje en werd zeer vroeg zwanger. Van haar studie op het Sprengeloo College kwam weinig terecht, van haar vijftiende tot haar achttiende zwierf ze met haar kind van onderkomen naar opvanghuis.
Toen ze zich tot de islam bekeerde, kwam ze even in rustiger vaarwater. Maar toen was ze plots verdwenen. Vanuit het kalifaat was ze actief op sociale media. Ze bedreigde columnist Ebru Umar met de dood, stuurde foto’s van kalasjnikovs en bejubelde terroristische aanslagen en onthoofdingen.
Ook schreef ze aan schrijfster Brenda Stoter Boscolo dat ze met haar AK-47 naar haar toe wilde komen en dat ze ’maar al te graag haar kop zou laten rollen’. ,,Ja, dit is een dreigement, lelijke nakomeling van apen en zwijnen.’’
De Apeldoornse is in Turkije wreed gescheiden van haar radicale echtgenoot. Die heet Dadi M., een Algerijn uit Eindhoven. Ook hij zat korte tijd in de cel voordat de Turken hem op straat zetten. Nederland heeft hem tot ongewenst vreemdeling verklaard en Xaviera mag waarschijnlijk Algerije niet in, dus de kans dat het paar elkaar nog in de armen sluit, lijkt klein.
Ook hun eerste ontmoeting moet weinig romantisch zijn verlopen. Dadi bestelde haar bij een huwelijksbureau in het kalifaat. Dat koppelde weduwen of net gearriveerde vrouwen aan een nieuwe echtgenoot. IS-strijders konden opgeven wat voor soort bruid ze verlangden, waarna ze een vrouw naar keuze konden afhalen. Dat werd Xaviera.
Xaviera lijkt in fanatisme weinig onder te doen voor haar man, maar die stond wel al langer op de radar. Al in 2002 was hij in beeld als ronselaar voor de taliban in Afghanistan. Hij reisde naar Iran in een poging dat land te bereiken maar dat mislukte.
MSN 20.11.2019 Turkije heeft twee IS-vrouwen teruggestuurd naar Nederland. De 25-jarige Xaviera S. uit Apeldoorn was een bekeerlinge die razendsnel radicaliseerde en zonder haar kind naar Syrië afreisde. De 23-jarige Fatima H. uit Tilburg kreeg in het kalifaat twee kinderen met een belangrijke IS-strijder uit België.
De Antilliaans-Nederlandse Xaviera S. reisde in 2013 af naar Syrië. Vlak voor haar vertrek schreef ze op Facebook hoe blij ze was dat ze naar het kalifaat ging.
“Ik wou een doel hebben in mijn leven, mij gelukkig voelen. Ik zag zusters lopen met een ghimaar (halflange hoofddoek, red.) en het eerste wat ik zei was: ‘Mashallah, zo hoor ik er ook bij te lopen, dit is hoe ik moet leven.”
Bekeerling
Xaviera had een moeilijke jeugd. Ze kreeg op haar zestiende een kind, volgde een zorgopleiding, maar werd meerdere keren van school gestuurd. In de zomer van 2012 belandde Xaviera met haar kindje op straat. Ze zwierf van opvang naar opvang. Het ging steeds slechter met haar. Op Facebook schrijft ze daarover: “Ik begon te blowen, te drinken en ging veel uit.” Daarna bekeerde ze met hulp van haar tante en vond zingeving in de islam.
Xaviera vertrok zonder haar kindje naar het kalifaat. Van daaruit was ze actief op sociale media. Ze verscheen meerdere keren met kalasjnikovs op straat. Daar zijn ook foto’s van. Volgens de verhalen trouwde ze daar met een Nederlandse IS-strijder die later nog twee of drie vrouwen erbij kreeg.
Fatima H.
Naast Xaviera werd ook Fatima H. maandag door Turkije teruggestuurd naar Nederland. Van haar is bekend dat ze kinderen heeft van 2 en 3 jaar. Die zijn in Syrië geboren en hebben vermoedelijk geen geldige geboortebewijzen. De moslima komt uit Tilburg. Wanneer Fatima naar IS-gebied is gegaan, is niet bekend.
De 23-jarige Fatima zou met een Belgische jihadist zijn getrouwd. Hij is waarschijnlijk ook de vader van haar kinderen. Hij had een hoge functie bij een drone-eenheid bij IS.
Fatima ontsnapte vorige maand uit het Syrische opvangkamp Al-Hol. Op 30 oktober meldde ze zich op de Nederlandse ambassade in Ankara en vroeg om hulp van de ambassade om terug te keren naar Nederland. Turkije zette Fatima H. uit naar Nederland, samen met haar twee kinderen.
Kritisch uitlaten
Journalist Brenda Stoter doet al jarenlang onderzoek naar IS-vrouwen die naar het kalifaat gingen. Ze reisde zelf veel door het Midden-Oosten en bezocht vele vluchtelingenkampen. Ze kent veel verhalen achter de Nederlandse IS-vrouwen.
“Deze vrouwen zijn niet naïef. Ze wisten heel goed waarom ze naar Syrië afreisden”, zegt Stoter. Xaviera bedreigde haar na kritische berichtgeving. Ze stuurde haar een foto van een kalasjnikov en schreef daarbij dat ze ‘haar hoofd maar al te graag (zou) willen laten rollen’.
Zingeving
Volgens Stoter zijn het vaak bekeerlingen, zoals Xaviera, die naar IS-gebied trokken. “Vaak hebben deze meiden een problematisch verleden en zijn ze een zoektocht gestart. Ze zoeken naar zingeving.”
“De meeste vrouwen winnen online informatie in over het kalifaat. Ze zoeken via platforms en Facebookpagina’s naar informatie. Daar wisselen ze ook verhalen uit. Vrouwen in het kalifaat delen op die online platforms ook hun verhalen. Dat het zo geweldig is. Via via worden vrouwen uitgenodigd om naar Syrië te komen”, zegt Stoter die zelf ook infiltreerde in online platforms.
De islam geeft de vrouwen een nieuwe toekomst en houvast, zegt Stoter. “De islam biedt duidelijke kaders en regels. Daar hebben deze vrouwen behoefte aan. En de islam biedt de mogelijkheid om opnieuw geboren te worden: je het oude leven achter je te laten en een nieuw leven te starten.”
Precieze cijfers zijn er niet, maar waarschijnlijk zijn er ruim 100 Nederlandse (jonge) vrouwen naar IS-gebied getrokken. Sommigen gingen alleen, anderen met hun man en kinderen. Ze kwamen vaak in Raqqa terecht; de hoofdstad van IS.
“Eind 2013 zag je dat veel vrouwen er alleen heen gingen om daar een man te zoeken. Ze gingen in Syrië het huishouden runnen of lesgeven aan kinderen. De vrouwen hielpen mee het systeem in stand te houden.”
Gruwelijkheden
Of ze deelnamen aan de gruwelijkheden? “Er zijn zeker vrouwen die zich daaraan schuldig hebben gemaakt, maar bewijs daarvoor is vaak lastig te vinden. Maar de vrouwen zijn niet met een naïeve reden daar naar toe gegaan. Ze wisten van de onthoofdingen, slavernij en verkrachtingen. Overwinningen van IS werden door de vrouwen gedeeld.”
Stoter sprak ook veel jezidi’s. In 2014 en 2015 is deze bevolkingsgroep door IS aangevallen, vermoord of als slaven verkocht. “Ik sprak veel jezidi’s die door IS-vrouwen zijn mishandeld, verkracht of als slaaf misbruikt. De jezidi’s noemden de IS-vrouwen barbaarser dan de IS-mannen.”
Weinig bijstand
De vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam. De in Tilburg geboren Fatima H. hoeft in Nederland op weinig bijstand te rekenen. De overheid heeft haar Nederlandse nationaliteit afgenomen omdat ze betrokken was bij een terreurorganisatie.
Ze heeft wel nog wel de Marokkaanse nationaliteit. Na vervolging en berechting wil het kabinet de vrouw uitzetten naar het land van haar tweede nationaliteit: Marokko.
Fatima is nu gedwongen gescheiden van haar twee kinderen. De Raad voor Kinderbescherming heeft zich ontfermd over haar twee kinderen die bij een gezinsvoogd gaan wonen.
In de cel
Xaviera S. heeft nog wel de Nederlandse nationaliteit. Zij wordt in het geval van een veroordeling niet het land uitgezet.
Trouw 20.11.2019 Nederland heeft steeds gezegd dat het te onveilig is om kinderen van IS-vrouwen op te halen uit de kampen in Syrië. Ter plekke lijken toch verschillende scenario’s mogelijk.
De rechter bepaalde onlangs dat Nederland zich in moet spannen om 56 Nederlandse kinderen van IS-vrouwen op te halen uit Noordoost-Syrië. Ook de moeders zal Nederland moeten opnemen als de Syrische Koerden de kinderen anders niet laten gaan. Veel te gevaarlijk, vindt Den Haag, dat tegen het vonnis in beroep is gegaan. Maar hoe groot zijn de risico’s eigenlijk? Een verkenning van mogelijke routes.
Over de weg van de kampen naar Irak
Ook al zijn de Turken in oktober Noordoost-Syrië binnengevallen, de kampen waar de kinderen en vrouwen zitten, zijn over de weg nog bereikbaar. Het strijdgebied is ver van de kampen: zeker anderhalf uur rijden van Al-Hol (het grootste en meest zuidelijk gelegen kamp) en bijna drie uur van Al-Roj (dat noordoostelijker ligt). Journalisten en hulpverleners uit allerlei landen begeven zich op alle routes naar de kampen, zonder militaire begeleiding.
Een bus met vrouwen en kinderen valt natuurlijk wel meer op. Maar vooralsnog zijn de grensovergangen met Irak nog steeds in handen van gewapende Koerden, weliswaar allemaal met verschillende petten op. De door de Turken gehate Koerdische SDF mag zich weliswaar niet meer binnen dertig kilometer van de Turkse grens bevinden, maar kamp Al-Hol ligt daarbuiten. De Koerden zullen geneigd zijn de Nederlanders te helpen bij het transport.
Zij zijn blij als die kampen eindelijk worden leeggehaald. Ze kosten veel geld en bewakers worden er aangevallen. Vervoer vanaf Al-Hol naar Irak zou dan als volgt gaan: het eerste stuk over een weg met checkpoints van de SDF, het laatste stuk langs checkpoints van dienstplichtige Koerden (een militie los van de SDF), samen met Asayish, de Koerdische politie.
Ophalen bij Al-Roj
Als de Nederlanders niet naar Al-Hol willen rijden, omdat er nog wat Arabische dorpen in de buurt zijn waar mogelijk IS-sympathisanten zitten, is er nog een optie: de Koerden vervoeren de vrouwen van Al-Hol naar Al-Roj en Nederland pikt iedereen daar op. Al-Roj ligt in Koerdisch ‘heartland’ en dicht bij een grensovergang naar Irak.
Het is gebied waar weer Amerikaanse patrouilles rijden. Bovendien lijkt het waarschijnlijk dat een ophaalmissie wordt begeleid door Nederlandse militairen. Die zijn sowieso in de buurt: er is nog steeds een Nederlandse trainingsmissie in Irak.
Maar hoe zit het dan met het regeringsleger van Assad dat zich steeds meer laat zien in dit deel van Syrië? Dat leger neemt inderdaad steeds meer plekken in, vooral aan de grens met Turkije en bij het strijdgebied. Maar ze zijn nog ver van deze route.
Op termijn zal de regeringsvlag mogelijk wel weer overal wapperen. En dat zou betekenen dat Nederland niet meer met de Koerden, maar met de Syrische president Assad moet dealen. Assad met wie Nederland alle diplomatieke banden heeft verbroken.
Door de lucht, met Chinook transportvliegtuigen
Al-Hol ligt maar zo’n vijftien kilometer van de Iraakse grens. Met Chinook-transporthelikopters is prima te landen naast het kamp. Het is groot open gebied, wat weinig mogelijkheden biedt voor grondvuur, zoals dat lang een dreiging was bij het vliegveld van Bagdad.
Mocht het door geld en onderdelentekorten geplaagde Nederlandse leger zelf geen Chinooks kunnen regelen, dan zijn er altijd nog de Amerikanen die daarbij hulp hebben aangeboden. Zij hebben al andere landen, zoals Kosovo, geholpen hun eigen mensen terug te halen.
Vraag het de Nederlandse ambtenaren
Dat het niet zo moeilijk is om de kampen te bereiken weet de Nederlandse staat overigens al lang. Zowel Al-Hol als Al-Roj is in het afgelopen jaar met regelmaat bezocht door leden van een Nederlandse inlichtingendienst die de vrouwen uitgebreid hebben verhoord. Interessant zou zijn om van die Nederlandse ambtenaren te horen welke route zij in Syrië hebben afgelegd en door wie ze daarbij zijn begeleid.
Lees ook:
Wie de macht heeft in Noord-Syrië? Niemand die het nog weet
MSN 19.11.2019Twee IS-vrouwen zijn vanuit Turkije teruggestuurd naar Nederland. Ze zijn vanavond geland. Een van de vrouwen heeft de Nederlandse nationaliteit, van de ander is de nationaliteit afgepakt. Ook de twee kinderen van de tweede vrouw zijn in Nederland aangekomen.
Een van de vrouwen had zich eind oktober bij de ambassade in Ankara gemeld met het verzoek om hulp om naar Nederland terug te keren. Haar Nederlandse paspoort is echter afgenomen en ze is hier ongewenst verklaard.
Toegang geweigerd
Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid schrijft aan de Tweede Kamer dat hij hier meerdere keren met de minister van Binnenlandse Zaken van Turkije over heeft gesproken. Het kabinet betreurt het dat de vrouw toch naar Nederland is gestuurd.
De 25-jarige vrouw is bij aankomst in Nederland de toegang geweigerd. Ze is vastgezet en zal worden vervolgd voor deelneming aan een terroristische organisatie. Daarna wil Nederland haar uitzetten naar Marokko, het land waar ze wel een paspoort van heeft. Haar kinderen van 3 en 4 jaar oud zijn overgedragen aan de Kinderbescherming.
Andere vrouw
Naast deze vrouw is ook een 23-jarige vrouw naar Nederland uitgezet die sinds januari 2018 in Turkije in vreemdelingendetentie zat. Zij heeft wel de Nederlandse nationaliteit. Ook zij is aangehouden op verdenking van deelneming aan een terroristische organisatie en zal hier worden vervolgd en berecht.
NU 19.11.2019 Twee vrouwen die zich in het strijdgebied van IS in Syrië bevonden en later vastzaten in Turkije, zijn het land uitgezet en dinsdagavond na aankomst op Schiphol aangehouden, meldt het Openbaar Ministerie (OM).
De vrouwen worden verdacht van deelname aan een terroristische organisatie. Het gaat om een vrouw van 23 jaar en een van 25 jaar met twee kinderen. De kinderen zijn drie en vier jaar oud.
De vrouwen zijn door Turkije op het vliegtuig naar Nederland gezet. De 25-jarige vrouw had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De andere vrouw zat sinds januari 2018 al vast in Turkije.
Hoewel het Nederlanderschap van een van de vrouwen was ingetrokken, is zij toch door de Turkse autoriteiten naar Nederland gestuurd. In een Kamerbrief zegt het kabinet het te betreuren dat Turkije haar alsnog heeft teruggestuurd. Het kabinet wil dat ze na vervolging, berechting en een eventuele detentieperiode wordt uitgezet naar Marokko.
Beide vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam. De kinderen zijn overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Turkije wil meeste IS-strijders voor einde jaar terugsturen
Turkije is vorige week begonnen met het terugsturen van gevangenen IS-strijders naar hun thuisland. Het is nog onduidelijk om hoeveel gevangen het precies gaat.
Toch zegt Ankara dinsdag te denken voor het einde van het jaar de meeste IS-strijders terug te hebben gestuurd naar hun thuisland. Daarbij gaat het ook om gevangenen wiens nationaliteit al is ingetrokken. “Ze hebben niet het recht om burgers hun nationaliteit te ontnemen”, aldus de Turkse minister van Binnenlandse zaken Süleyman Soylu.
Behalve de Nederlandse vrouwen heeft Turkije tot nu toe tien Duitsers, een Amerikaan en een Brit teruggestuurd.
NOS 19.11.2019 Turkije heeft twee IS-vrouwen teruggestuurd naar Nederland. Ze zijn na aankomst op Schiphol door de marechaussee aangehouden en overgedragen aan de politie. Ze worden verdacht van het deelnemen aan een terroristische organisatie. Een van de twee vrouwen is haar Nederlandse nationaliteit ontnomen.
Het gaat om een vrouw van 23 en een van 25 jaar met twee kinderen van 3 en 4 jaar. De 25-jarige vrouw had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De andere vrouw is in januari 2018 aangehouden in Turkije.
Het kabinet had aan Turkije laten weten dat de vrouw van wie het Nederlanderschap is ingetrokken tot ongewenste vreemdeling is verklaard en daarom niet naar Nederland zou moeten worden uitgezet, maar Turkije deed dat toch.
Deze vrouw is op Schiphol de toegang tot Nederland geweigerd en vervolgens aangehouden. Na vervolging en berechting wil het kabinet de vrouw uitzetten naar het land van haar tweede nationaliteit: Marokko. De kinderen van de vrouw zijn overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Beide vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam.
Telegraaf 19.11.2019 Turkije heeft twee IS-vrouwen naar Nederland teruggestuurd. Ze zijn dinsdagavond aangekomen op Schiphol en meteen aangehouden. Een van de vrouwen had ook twee kinderen bij zich.
Van die vrouw, Fatima H. uit Tilburg, is onlangs de Nederlandse nationaliteit afgenomen en ze is tot ongewenst vreemdeling verklaard. Minister Grapperhaus schrijft aan de Tweede Kamer dat het kabinet betreurt dat Turkije haar en de kinderen desondanks toch naar Nederland heeft gestuurd.
Bij aankomst op Schiphol is de vrouw meteen opgepakt door de Koninklijke Marechaussee. Ze wordt hier vervolgd, berecht en na een eventuele gevangenisstraf uitgezet naar Marokko, het land van haar andere nationaliteit. De kinderen, 3 en 4 jaar oud, zijn overgedragen aan de kinderbescherming.
Terroristische organisatie
Met dezelfde vlucht is ook nog een andere vrouw teruggekeerd naar Nederland. Zij heeft wel een Nederlands paspoort en is onder begeleiding van de marechaussee naar Nederland gekomen. Ook deze vrouw is aangehouden en wordt nu in Nederland vervolgd.
Het Openbaar Ministerie meldt in een bericht dat de vrouwen worden verdacht van deelneming aan een terroristische organisatie.
De vrouwelijke Syriëgangers waren met hun kinderen ontsnapt uit een gevangenkamp in Syrië. Nog voor de Turkse inval in Noord-Syrië, wisten de vrouwen met hun kinderen te ontsnappen uit het door Koerdische strijders gerunde gevangenenkamp Al Hol.
Grapperhaus meldde eind oktober al aan de Kamer dat de twee vrouwen zich hadden gemeld bij de Nederlandse ambassade in Turkije. Het was niet voor het eerst dat dat gebeurt. Nederland heeft afspraken met Turkije dat IS-vrouwen en hun kinderen in overleg teruggestuurd kunnen worden.
AD 19.11.2019 Twee door Turkije teruggestuurde vrouwelijke Syriëgangers zijn met hun kinderen in Nederland aangekomen. De vrouwen zijn op Schiphol direct aangehouden. Dat meldt het Openbaar Ministerie.
Het gaat om vrouwen van 23 en 25 jaar oud en twee kinderen van 3 en 4 jaar oud. De vrouwen worden verdacht van deelneming aan een terroristische organisatie. De Koninklijke Marechaussee hield de vrouwen aan en heeft hen overgedragen aan de politie. De kinderen zijn overgedragen aan de Kinderbescherming.
De 25-jarige vrouw heeft zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De andere vrouw is in januari 2018 aangehouden in Turkije. De vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam.
Terugsturen
Turkije is deze week begonnen met het terugsturen van opgepakte strijders van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Het gaat om IS-strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
Minister Suleyman Soylu meldde begin deze maand al dat Ankara de strijders wilde terugsturen, maar gaf toen geen termijn. De Turkse regering ergert zich aan de passiviteit van Europese landen bij het terughalen van Syriëgangers.
RTL 19.11.2019 Twee IS-vrouwen zijn vanuit Turkije teruggestuurd naar Nederland. Ze zijn vanavond geland. Een van de vrouwen heeft de Nederlandse nationaliteit, van de ander is de nationaliteit afgepakt. Ook de twee kinderen van de tweede vrouw zijn in Nederland aangekomen.
Een van de vrouwen had zich eind oktober bij de ambassade in Ankara gemeld met het verzoek om hulp om naar Nederland terug te keren. Haar Nederlandse paspoort is echter afgenomen en ze is hier ongewenst verklaard.
Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid schrijft aan de Tweede Kamer dat hij hier meerdere keren met de minister van Binnenlandse Zaken van Turkije over heeft gesproken. Het kabinet betreurt het dat de vrouw toch naar Nederland is gestuurd.
De 25-jarige vrouw is bij aankomst in Nederland de toegang geweigerd. Ze is vastgezet en zal worden vervolgd voor deelneming aan een terroristische organisatie. Daarna wil Nederland haar uitzetten naar Marokko, het land waar ze wel een paspoort van heeft. Haar kinderen van 3 en 4 jaar oud zijn overgedragen aan de Kinderbescherming.
Andere vrouw
Naast deze vrouw is ook een 23-jarige vrouw naar Nederland uitgezet die sinds januari 2018 in Turkije in vreemdelingendetentie zat. Zij heeft wel de Nederlandse nationaliteit. Ook zij is aangehouden op verdenking van deelneming aan een terroristische organisatie en zal hier worden vervolgd en berecht.
NU 14.11.2019 Het CDA-voorstel om de diplomatieke banden met de Syrische dictator Bashar Al Assad aan te halen maakt het Nederlands mensenrechtenbeleid in het buitenland “ongeloofwaardig” en zal als een beloning worden gezien door dictators en autocratische regimes die hun bevolking onderdrukken. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) donderdag tijdens een debat in de Tweede Kamer.
“Iedere potentaat en iedere mensenrechtenschender wil horen dat als je maar lang genoeg blijft zitten, de banden weer worden aangehaald. Dat signaal mogen we als Nederland nooit uitzenden”, aldus de bewindsman. “Al Assad verdient geen plek aan de onderhandelingstafel, maar een plek in de beklaagdenbank.”
Nederland heeft in 2012 samen met een groot aantal Europese landen de diplomatieke banden met het regime van Al Assad verbroken. Al Assad wordt verantwoordelijk gehouden voor honderdduizenden doden en miljoenen vluchtelingen als gevolg van de Syrische burgeroorlog die sinds 2011 gaande is.
Nederlandse IS’ers mogelijk in handen van Al Assad
Nadat de Amerikaanse president Donald Trump de troepen uit Syrië trok en Turkije overging tot een militaire inval in Noord-Syrië, zit Al Assad, met de steun van Rusland stevig in het zadel. Omdat er momenteel Nederlandse IS-strijders in gevangenenkampen vastzitten in Syrië, is de mogelijkheid aanwezig dat de Nederlandse uitreizigers in handen vallen van Al Assad.
CDA-Kamerlid Martijn van Helvert vindt dat Nederland op het laagste diplomatieke niveau de banden met Al Assad moet herstellen. Onder meer om te zorgen dat de Nederlandse IS’ers hun straf niet ontlopen.
Wat minister Blok betreft is het uitgesloten dat er met Al Assad onderhandeld zal worden. Met onder meer gifgasaanvallen tegen de eigen bevolking is het volgens Blok geen optie om zijn “gruwelijke misdrijven” te negeren.
Blok bestrijdt het beeld dat Al Assad stevig in het zadel zit. “Zijn positie is wankeler dan wordt aangenomen”, aldus de minister. Hij wijst op de internationale sancties tegen de Syrische leider die zijn bondgenoten Rusland en Iran duidelijk moeten maken dat zij “failliete boedel” steunen.
‘Waarom wel diplomatieke banden met China en Saoedi-Arabië?’
Van Helvert hield de minister voor dat Nederland wel tot op het hoogste diplomatieke niveau banden onderhoudt met China, dat zich met onder andere de onderdrukking van de Oeigoeren ook schuldig maakt aan mensenrechtenschendingen.
Hij kreeg bijval van SP’er Sadet Karabulut die wees op de vriendschappelijke relaties met Saoedi-Arabië dat een bloedige oorlog voert in Jemen waar het aantal dodelijke slachtoffers is opgelopen tot honderdduizend en waar de kroonprins Mohammad Bin Salman verantwoordelijk wordt gehouden voor de moord op de journalist Jamal Kashoggi.
AD 14.11.2019 Het kabinet neemt afstand van het voorstel van het CDA om met de Syrische dictator Bashar al-Assad te gaan praten. ,,Assad verdient geen plaats aan de onderhandelingstafel, maar een plaats in de beklaagdenbank”, stelde minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. ,,Bij voorkeur van het Internationaal Strafhof in Den Haag.”
Blok reageerde in het debat over de begroting van zijn departement op het pleidooi van CDA-Kamerlid Martijn van Helvert om de diplomatieke banden met het regime Assad aan te halen. Dat is volgens Van Helvert nodig omdat pogingen Assad te verdrijven niet zijn gelukt, maar het kabinet wel IS-strijders in de regio wil berechten. Daarvoor is volgens de CDA’er overleg nodig.
Dat wijst Blok af. ,,Als Nederland nu de leiding neemt in het praten Syrië, worden we totaal ongeloofwaardig als pleitbezorger voor mensenrechten.” De VVD-bewindsman wil een door Assad geleid Syrië ook niet accepteren. ,,De onderbouwing van de heer Van Helvert van ‘hij zit er nog dus we moeten ons erbij neerleggen’ is de droom van elke potentaat. Dat signaal mogen we nooit gaan uitzenden als Nederland.”
Daarbij is de positie van Assad volgens Blok ‘wankeler dan wordt gesuggereerd’. ,,Als je zoveel schade hebt aangericht in je eigen land, kun je niet meer op een geloofwaardige manier functioneren.” Hij stelde dat verschillende westerse landen ‘de duimschroeven hebben aangehaald’ door sancties in te stellen. ,,We ook laten aan de bondgenoten van Syrië, zoals Rusland, weten dat ze een failliete boedel steunen.”
Mensenrechten
Van Helvert wierp tegen dat het kabinet wel betrekkingen onderhoudt met China, een land waar ook sprake is van mensenrechtenschendingen. SP-Kamerlid Sadet Karabulut noemde ook Saoedi-Arabië als voorbeeld van een land waar de mensenrechten te wensen overlaten. Met vertegenwoordigers van beide regeringen sprak de Tweede Kamer donderdag nog.
AD 14.11.2019 De rechter heeft bepaald dat Nederland ‘zijn’ IS-kinderen moet ophalen uit gevangenkampen in Noord-Syrië. Maar kan dat eigenlijk nog wel nu het gebied vanwege de Amerikaanse terugtrekking en Turkse invasie een chaotisch en gevaarlijk gebied is geworden?
Want sinds begin oktober dit jaar – toen Turkije Noord-Syrië binnenviel nadat president Trump onverwacht Amerikaanse soldaten had teruggetrokken – is het relatief rustige Koerdische noorden van Syrië veranderd in een gevaarlijke en uiterst chaotische regio.
En dat zei de rechter die maandag in kort geding oordeelde dat Nederland de kinderen moet ophalen, er ook bij: ,,Er kan niet van de Staat worden verwacht dat ze grote veiligheidsrisico’s neemt.’’
In Noord-Syrië vechten namelijk nu de volgende partijen: het Turkse leger, pro-Turkse Syrische milities, SDF-Koerden, Amerikanen, het Syrische leger, pro-Assad-milities, het Russische leger en loslopende IS-slaapcellen die aanslagen plegen.
Het probleem voor een mogelijke Nederlandse ophaalmissie is dat het grootste gevangenkamp waar de IS-vrouwen en kinderen zich bevinden, het al-Hawl-kamp, middenin dit woelige gebied ligt. Van de 23 vrouwen en 56 kinderen die meededen aan het kort geding zitten er 16 vrouwen en 41 kinderen in dat kamp. De anderen (7 vrouwen en 15 kinderen) zitten in kamp Al-Roj, dicht tegen de Turkse grens.
Als er al een ophaalmissie komt, zal die hoogstwaarschijnlijk worden georganiseerd vanuit het rustige Erbil, in het veilige Koerdische deel van Noord-Irak. Vanuit Erbil is er slechts één mogelijkheid voor de Nederlandse ophaalmissie om het gevaarlijke Noord-Syrië te bereiken. En wel via de strategisch Semalka-grensovergang, de enige werkende grens tussen Iraakse Koerden en Syrische Koerden.
Tot nu toe is de Semalka-grensovergang nog in handen van de SDF, van de Syrische Koerden dus. Maar Turkije ligt op slechts drie kilometer afstand. Als de Turken het willen en een beetje doorrijden, kunnen ze Semalka binnen een halfuur innemen en dus de grens afsluiten.
Zelfde geldt voor het Syrische leger en de Russen. Zij zitten al nabij de stad Al Malikyah (in het Koerdisch: Derik). Ook daarvandaan is het slechts 30 minuten naar de Semalka-grensovergang.
Met andere woorden: Als de Nederlandse ophaalmissie via de Semalka-overgang Noord-Syrië in gaat, bestaat de kans dat de Koerden daarna de controle over de grens verliezen. Dan kan je niet meer terug naar het veilige Noord-Irak en zit de Nederlandse ophaalmissie dus vast in Noord-Syrië.
NU 13.11.2019 CDA-Kamerlid Martijn van Helvert stelt voor dat Nederland de diplomatieke banden met de Syrische president Bashar Al Assad aanhaalt. Volgens Van Helvert is dat nodig om een oplossing te vinden voor de berechting van Nederlandse IS-strijders en de terugkeer van Syriërs die het regime van Al Assad ontvluchtten.
De christelijke partij deed het voorstel woensdag in een debat in de Tweede Kamer, maar vond weinig steun bij zowel de oppositie als de coalitiepartijen.
“Praten met Al Assad kan gezien worden als politiek gezichtsverlies”, aldus Van Helvert. Tegelijkertijd ziet hij dat het de Amerikanen, de Europese partners, maar ook Islamitische Staat niet gelukt is om Al Assad ten val te brengen en dat de Syrische dictator weer stevig in het zadel zit.
De CDA’er schat in dat een toekomst van Syrië met Al Assad zorgt voor de stabiliteit die nodig is om onder meer de Syrische vluchtelingen in Nederland terug te sturen. En nu Irak de berechting van Nederlandse IS-strijders die momenteel in Syrië vastzitten niet ziet zitten, moet de optie dat zij in Syrië berecht worden opgehouden worden.
CDA krijgt kritiek van oppositie en coalitie
De VVD snapt niet waarom Nederland “een knieval” in de richting van Al Assad moet maken en op eigen houtje de banden moet aanhalen.
De partij pleitte er in het verleden voor om juist met dictators in gesprek te gaan, maar een herstel van diplomatieke banden met Al Assad gaat VVD-Kamerlid Sven Koopmans te ver. “Hoe kan Al Assad, die honderdduizenden burgerdoden op zijn geweten heeft, bijdragen aan stabiliteit? Welke stabiliteit?”, meent Koopmans.
Ook D66’er Sjoerd Sjoerdsma ziet niets in het voorstel. “Al Assad is Islamitische Staat in een net pak. Hij is pleegvader van IS.” Sjoerdsma wijst erop dat Al Assad heeft bijgedragen aan de opkomst van IS door radicale jihadisten uit de Syrische gevangenissen vrij te laten. Berechting van de Nederlandse IS’ers overlaten aan Al Assad is volgens de D66’er een slecht plan, aangezien de Syrische president IS’ers in het verleden heeft vrijgelaten.
GroenLinks waarschuwt dat het aanhalen van de diplomatieke banden door Al Assad gezien zal worden als een beloning voor “zijn walgelijke gedrag”. De PvdA wijst erop dat de Syrische vluchtelingen het schrikbewind van Al Assad juist ontvluchtten.
Blok wil banden niet aanhalen
Het ziet er dan ook niet naar uit dat het kabinet gehoor zal geven aan de oproep van het CDA. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) zei dit weekend in een interview met NU.nl dat er voor Al Assad geen toekomst is in Syrië.
Blok zei niet te kunnen uitsluiten dat de Nederlandse IS’ers die momenteel vastzitten in Syrië in handen vallen van Al Assad, maar dat betekent niet dat Nederland de diplomatieke banden zal herstellen.
“Ik laat me niet door Al Assad chanteren om de diplomatieke banden aan te halen. Voor Al Assad is er geen toekomst in Syrië. De misdrijven tegen de menselijkheid die hij heeft gepleegd, zijn zó verschrikkelijk. Hij kan niet blijven”, aldus Blok.
Van Helvert is het met de Kamer eens dat Al Assad verantwoordelijk is voor gruwelijkheden tegen de eigen bevolking, maar herhaalt dat het de westerse bondgenoten niet gelukt is om hem af te zetten.
Nu Al Assad, na het vertrek van de Amerikanen en de inval van Turkije, met de hulp van Rusland steviger in het zadel zit, vindt Van Helvert dat Nederland in ieder geval de banden op het laagste diplomatieke niveau moet aanhalen.
Hij wijst zijn collega-Kamerleden er ook op dat Nederland op het allerhoogste niveau goede banden onderhoudt met China, terwijl het land op grote schaal mensenrechtenschendingen begaat, zoals de onderdrukking van de Oeigoeren.
AD 13.11.2019 Het CDA pleit voor het aanhalen van diplomatieke banden met het regime van de Syrische dictator Assad. Nu duidelijk is dat de pogingen om hem ten val te brengen niet zijn gelukt en het kabinet vasthoudt aan de wens om IS-strijders in de regio te berechten, is dat volgens de regeringspartij de enige optie.
Dat stelde Kamerlid Martijn van Helvert bij het debat over de begroting Buitenlandse Zaken. Volgens de CDA’er is het nu eenmaal zo dat Assad in het zadel zit én blijft, vooral nu de Amerikanen hun troepen uit Syrië hebben teruggetrokken. ,,Kiezen we voor een blijvende destabilisatie, met mogelijk een nieuwe vluchtelingenstroom? Dan moeten we doorgaan op de ingeslagen weg. Maar het CDA wil kiezen voor stabilisatie.”
Dat nam de rest van de Kamer Van Helvert niet in dank af, getuige de Kamerleden die zich verdrongen bij de interruptiemicrofoon. ,,De stabiliteit van Assad is de stabiliteit van het mortuarium”, vond PVV-Kamerlid Raymond de Roon. ,,Dit is een klap in het gezicht van de miljoenen mensen die slachtoffer zijn geworden van Assad”, stelde GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik. En is Van Helvert de gifgasaanvallen tegen zijn eigen mensen vergeten?, vroeg PvdA’er Lilianne Ploumen zich af.
Van Helvert stelde te begrijpen dat zijn collega-Kamerleden hem wilden vertellen ‘hoe verschrikkelijk Assad is’. ,,Dat weet ik. Dat ben ik het absoluut met u eens.” Daarom werd ook geprobeerd Assad ‘weg te sturen’. ,,Maar dat is niet gelukt.”
Ik ben het absoluut met u eens dat Assad verschrikkelijk is, aldus Martijn van Helvert, CDA.
Samenwerken
Met die realiteit moet nu rekening worden gehouden, vindt hij. Hij noemde Koerden en vervolgde christenen als voorbeeld. ,,Die zeggen: spreek met Assad, want de Turken zijn vele malen erger”, aldus Van Helvert, die benadrukte dat hij er niet voor pleit om álle banden te herstellen. ,,Ik vraag om consulaire samenwerking.” Ook dat is onbespreekbaar voor de Kamer. Nederland verbrak in 2012 de banden met Syrië.
Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken wil pas morgen, als hij aan het woord komt, op de oproep van het CDA reageren. Eerder deze week zei hij nog dat er voor Assad geen toekomst is in Syrië.
In 2015 stelde toenmalig VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra dat Nederland moest samenwerken met dictators. Dat kwam hem toen ook op veel kritiek te staan. ,,Ik dacht dat de doctrine ‘knuffelen met dictators’ van het toneel was verdwenen met het vertrek van Zijlstra”, hoonde D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.
,,Je moet met slechte mensen praten om een einde te maken aan de hele slechte dingen die ze doen”, erkende VVD-Kamerlid Sven Koopmans. Maar hij wil dat dat via internationale organisaties gaat. ,,Ik snap niet waarom Nederland voorop moet lopen.”
Van Helvert vindt oud-Syrië-gezant Koos van Dam aan zijn zijde, die al langer stelt dat EU-landen de betrekkingen met het Syrische regime niet hadden moeten verbreken. Deze week werd bekend dat een aantal EU-landen weer in gesprek zijn met de Syrische autoriteiten. ,,Na meer dan acht jaar oorlog begint bij sommigen het kwartje te vallen.” Wel denkt Van Dam dat de oorlog nog lang niet voorbij is en het lange tijd zal duren voor de betrekkingen echt worden hersteld.
De rechter besloot afgelopen week dat 56 kinderen van IS-vrouwen door de Nederlandse staat moeten worden teruggehaald.
Een vrouw duwt een kinderwagen voort in Kamp Al-Hol, waar veel ’IS-bruiden’ opgesloten zitten.Ⓒ Foto AFP
Telegraaf 13.11.2019 Het CDA heeft zijn hoop gevestigd op Bashar al-Assad voor de berechting en opsluiting van IS-terroristen, maar het was de Syrische dictator zelf die instrumenteel was bij de opmars van de extremisten. Hij zette de gevangenissen openen voor honderden, mogelijk zelfs duizenden jihadstrijders, kocht hun olie en verplaatste ze door het hele land, zodat zij tegen de gematigde rebellen konden vechten.
Het doel van Assad was om de oppositie in diskrediet te brengen en de oorlog in zijn land af te schilderen als er een tussen zijn regime en extremisten. Tussen goed en kwaad, waarbij het Westen uiteindelijk voor hem zou kiezen. Die tactiek werpt nu, na jaren oorlog en honderdduizenden doden, zijn vruchten af. Volgens Kamerlid Martijn van Helvert moet Nederland zijn afschuw voor het regime laten varen en een „opening naar Assad” zoeken. Dat is volgens hem de enige manier om IS’ers in de regio te berechten.
De Syrische dictator heeft de jihadisten altijd als middel ingezet. Zijn land diende, na de Amerikaanse bezetting van Irak in 2003, als uitvalsbasis voor terreuraanslagen tegen de Amerikanen in het buurland. Daarbij kwamen duizenden soldaten om het leven. Toen hij de extremisten niet meer nodig had, sloot hij een groot deel van hen op, om ze na de uitbraak van de opstand tegen zijn regime in 2011 weer vrij te laten.
Zij zouden voor een groot deel het leiderschap gaan vormen van de Syrische tak van IS. Een van de gevangenen die uit de beruchte Sednaya-gevangenis werd vrijgelaten was Amr al-Absi. Die stond later in nauw contact met de extremisten die verantwoordelijk waren voor dodelijke aanslagen in Parijs en Brussel. Ook was hij de baas van Jihadi John, de Britse extremist verantwoordelijk voor het onthoofden van tal van westerse gevangenen. Al-Absi kwam drie jaar geleden om bij een Amerikaanse luchtaanval.
De Syrische president Bashar al-Assad vierde eerder deze week de geboorte van de profeet Mohammed in de Al-Murabet Mosque in Damascus. Ⓒ FOTO EPA
Assad liet in 2013 bij een gevangenenruil met een extremistische beweging ook een van de breinen achter de aanslagen van 11 september vrij. Deze Mohammed Haydar Zammer, die een belangrijke rol speelde bij het samenstellen van de Hamburgse cel rond Mohammed Atta, sloot zich direct aan bij Islamitische Staat. Hij wordt nu door de Koerden vastgehouden in het noordoosten van Syrië.
Al-Baghdadi
De hulp van Assad aan Islamitische Staat reikt veel verder. Een oud-inlichtingenofficier van zijn regime verklaarde enkele jaren geleden dat het regime niet alleen de extremisten heeft vrijgelaten, „het hielp hen bij het opzetten van hun militaire brigades”. En in plaats van de strijd met hen aan te gaan, verplaatste hij hen door heel het land zodat zij de rebellen, diens belangrijkste tegenstanders, konden bevechten.
Het laatste – bekende – grote transport vond vorig jaar plaats. Toen hielp het regime, aldus het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten, met het overbrengen van zeker 400 IS-strijders van een van hun laatste bolwerken in het oosten van Syrië naar de provincie Idlib. De komst van die groep maakte het later voor IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi mogelijk om daar naartoe te vluchten.
Assads doel is ook hier duidelijk. Hij staat op het punt een grote offensief in Idlib te beginnen, het laatste grote gebied dat in handen is van de rebellen. Dat zijn weliswaar voor het merendeel ook jihadisten, maar net een graadje minder erger dan IS. Door Islamitische Staat daarnaartoe te halen, hoopt hij dat het Westen zijn bezwaren tegen het offensief, in een gebied waar ook miljoenen burgers wonen, zal laten varen.
Eigen gewin
Zo zet Assad, die ook jarenlang olie kocht van de extremisten, Islamitische Staat voortdurend in voor eigen gewin. Mocht hij, zoals het CDA wil, een rol gaan spelen bij de gevangenname van IS-strijders dan zal hij daar ongetwijfeld iets voor terug willen zien. Geld bijvoorbeeld. De lakei van Rusland en Iran heeft honderden miljarden nodig voor de wederopbouw van zijn land.
Maar de man die verantwoordelijk is voor honderdduizenden doden, gigantische gifgasaanvallen en kerkers waar tot op de dag van vandaag gevangenen worden doodgemarteld, zal waarschijnlijk niet aarzelen om de extremisten, als hem dat uitkomt, in de toekomst weer vrij te laten.
Telegraaf 13.11.2019 Nederland moet z’n morele bezwaren laten varen en gaan praten met de Syrische dictator Assad. Dat wil het CDA. De partij roept het kabinet vandaag bij het begrotingsdebat Buitenlandse Zaken op de diplomatieke betrekkingen met Damascus te herstellen.
Volgens Kamerlid Martijn van Helvert is een ’opening naar Assad’ de enige manier waarop Nederland IS-strijders in de regio kan berechten. „We kunnen wel blijven zeggen: wat een enge man, die Assad, maar daarmee schieten we uiteindelijk niets op.”
Het kabinet wil geen IS-aanhangers naar Nederland halen en wil een tribunaal in Irak om jihadisten daar te kunnen berechten. Irak staat niet te springen, en wil alleen landgenoten berechten of jihadisten die hun misdaden in Irak hebben begaan.
Nederland heeft al sinds maart 2012 geen diplomatieke banden meer met het Syrische regime, dat verantwoordelijk is voor honderdduizenden doden. Volgens minister Blok (Buitenlandse Zaken) is er geen toekomst voor Syrië als Assad president blijft.
Toch, of we het nou leuk vinden of niet, is Assad de oorlog aan het winnen, stelt Van Helvert vast. „Dat heeft noch onze afschuw noch de Toyota’s die we hebben geschonken aan de gewapende oppositiegroepen kunnen voorkomen.”
Kinderen
Het CDA sluit met z’n oproep aan bij de discussie over het al dan niet terughalen van kinderen van IS-aanhangers. Afgelopen maandag oordeelde de rechter dat de Staat zich moet inspannen om 56 kinderen van 23 IS-vrouwen die nu vastzitten in Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië, terug te halen. Het kabinet gaat tegen deze uitspraak in beroep via een zogeheten turbo-appèl.
Ministers Blok en Grapperhaus (Justitie) vinden dat de rechter te weinig rekening heeft gehouden met internationale betrekkingen. Het kabinet vindt dat het zelf het buitenlandbeleid bepaalt, en niet de rechter.
Intussen moet Nederland wel een begin maken met het uitvoeren van het vonnis. Dat doet het door gesprekken te voeren met de Amerikanen, die Nederland wil helpen met de repatriëring van IS’ers. Het uitvoeren van het vonnis is een dilemma: het kabinet wil geen onomkeerbare stappen zetten en zal toch IS-families moeten terughalen.
Telegraaf 12.11.2019 De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra heeft opnieuw gezegd dat de VS Nederland kan helpen bij het ophalen van IS-vrouwen en hun kinderen. De fractievoorzitters van de coalitiepartijen reageren verdeeld op het aanbod.
NOS 12.11.2019 De VS is nog steeds bereid te helpen bij het terughalen van IS-vrouwen en hun kinderen naar Nederland. Dat zegt de Amerikaanse ambassadeur in Nederland Hoekstra tegen de NOS. “Als Nederland hulp vraagt van Amerika voor het repatriëren van de vrouwen en kinderen, dan doen we alles wat we kunnen om dat mogelijk te maken.”
De mogelijkheid van Amerikaanse hulp is actueel geworden door een uitspraak van de rechter, gisteren. Die oordeelde in een kort geding dat Nederland zijn best moet doen om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk terug te halen uit Noord-Syrië. De zaak was aangespannen door een aantal moeders die met hun kinderen vastzitten in de overvolle gevangenkampen Al-Roj en Al-Hol.
Repatriëren
Nederland wil de vrouwen niet ophalen omdat die er zelf voor hebben gekozen om naar IS-gebied te gaan. Ook wordt een terughaalactie als te gevaarlijk beschouwd. De VS pleit al langer voor het terughalen van uitgereisde jihadisten naar het land van herkomst. “We willen deze IS-families gerepatrieerd hebben”, herhaalt Hoekstra. “Landen kunnen dan zelf beslissen of ze de mensen willen vervolgen of re-integreren.”
Hoe de hulp van Amerika eruit zou zien is nog niet te zeggen. “Het ligt eraan om hoeveel mensen het gaat, waar ze zijn. We zullen het alleen doen als we denken dat het veilig kan.” Op de vraag of Nederland al om hulp heeft gevraagd aan Amerika geeft de ambassadeur geen duidelijk antwoord. “Op dit moment is het aan Nederland om als er een verzoek is gedaan, daarover iets bekend te maken.”
NU 12.11.2019 De Nederlandse Staat gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank in Den Haag die maandag bepaalde dat het kabinet zich moet inspannen om 56 kinderen van IS-vrouwen vanuit Syrië naar Nederland te halen, schrijft minister van Justitie Ferd Grapperhaus dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Volgens de minister roept de uitspraak vragen op over aspecten die “mogelijk onvoldoende zijn meegewogen”. Als voorbeeld noemt hij de internationale betrekkingen.
In totaal spanden 23 vrouwen een kort geding aan tegen de Staat, omdat zij en hun kinderen in de kampen in acuut gevaar zouden zijn. De rechtbank erkende maandag dit gevaar en sprak van een “schrijnende situatie”.
In het geval van de vrouwen geldt echter dat zij alleen teruggehaald moeten worden als de Koerden, die de regie over de kampen hebben, de kinderen alleen samen met hun moeders laten gaan.
“De vrouwen hebben niet het zelfstandige recht om naar Nederland teruggehaald te worden, omdat zij met hun volle verstand zijn afgereisd naar Syrië en zich hebben aangesloten bij IS, een terroristische organisatie”, aldus de rechtbank maandag.
Het kabinet wil dat de vrouwen in de regio worden berecht en de rechtbank vindt dat Nederland het recht heeft om uit te vinden of dat eventueel mogelijk is.
Nederland kan niet gedwongen worden om kinderen te repatriëren
De rechtbank zei ook dat Nederland niet gedwongen kan worden om de kinderen te repatriëren, omdat het in Syrië wel degelijk gevaarlijk is door de instabiele situatie in het land. Wel moet Nederland zich hiervoor inspannen. “De Staat hoeft geen onnodige veiligheidsrisico’s te nemen, maar moet wel alle mogelijkheden die er zijn – zoals de door de Amerikanen geboden hulp – benutten”, aldus de rechtbank.
Dat komt erop neer dat de Nederlandse regering alles moet doen wat in haar macht ligt. Als de overheid zegt dat het niet mogelijk is, dan moet worden bewezen dat er alles aan gedaan is.
Dat betekent volgens advocaat André Seebregts, die het merendeel van de eisers bijstaat, dat Nederland binnen de gestelde termijn van veertien dagen contact moet opnemen met de Koerden, dan wel de Amerikanen.
Telegraaf 12.11.2019 De Staat gaat in beroep tegen het vonnis van de rechter over het terughalen van IS-kinderen uit Syrië.
Dat laten ministers Grapperhaus (Justitie) en Blok (Buitenlandse Zaken) dinsdag weten in een brief aan de Tweede Kamer.
Maandag oordeelde de voorzieningenrechter dat de Staat een inspanningsverplichting moet leveren om 56 kinderen van jihadistische uitreizigers terug te halen die vastzitten in Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië. Volgens het kabinet is dat te gevaarlijk.
De rechter heeft echter bepaald dat het vonnis direct moet worden uitgevoerd, erkent het kabinet. „Dat betekent dat het kabinet een aanvang zal maken met de nakoming van de inspanningsverplichting.”
Wat dit precies betekent, is nog niet duidelijk. Premier Rutte zegt daarover dat die plannen ’zich niet lenen voor een openbare discussie’. „Maar dat wij naar de volgende rechter gaan, betekent niet dat wij niks moeten doen.”
Daarbij gaat het om gesprekken met andere Europese landen die IS-aanhangers in Syrië hebben en om afstemming met de Verenigde Staten, die Nederland hebben aangeboden mee te helpen met het repatriëren van IS’ers uit het strijdgebied.
Eerder dit jaar lag er ook zo’n inspanningsverplichting. Toen moest het kabinet van de rechtbank Rotterdam moeite doen om IS-vrouwen terug te halen, nadat zij een zaak hadden aangespannen tegen de Staat. Grapperhaus en Blok kwamen toen tot de conclusie dat dat te gevaarlijk was.
Het kabinet legt zich intussen niet zomaar neer bij het vonnis. „De uitspraak roept vragen op over een aantal aspecten dat mogelijk onvoldoende is meegewogen, waaronder internationale betrekkingen”, schrijven de ministers. Dat Nederland in de Schengenzone zit waarin EU-burgers kunnen doorreizen, speelt daarbij ook een rol, zegt Grapperhaus. Bovendien vindt het kabinet dat het zelf het buitenlandbeleid bepaalt, en niet de rechter.
AD 12.11.2019 De Nederlandse Staat gaat in hoger beroep tegen het vonnis over het repatriëren van kinderen van IS-vrouwen. Dat hebben ministers Ferd Grapperhaus (Justitie) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken) in een brief geschreven aan de Tweede Kamer.
De rechter in Den Haag besloot gisteren dat Nederland al wat mogelijk is moet doen om de 56 kinderen van 23 vrouwen terug te halen naar Nederland die nu nog in Syrische kampen verblijven.
Het kabinet wil dat niet. Toch erkent het dat het een inspanningsverplichting moet doen, zoals de rechter heeft bevolen. De uitspraak roept volgens de ministers echter ‘vragen op’ over ‘aspecten’ als de internationale betrekkingen. Deze zouden onvoldoende zijn ‘meegewogen’.
Het is de vraag wat het kabinet gaat doen tot het hoger beroep is ingediend. De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra zei vanmorgen nog dat de VS wil helpen bij het repatriëren van IS-vrouwen en kinderen.
Het kabinet heeft steeds gezegd dat het geen IS’ers wil ophalen in ‘gevaarlijk gebied’, maar met de hulp van de VS zouden zij een Nederlands consulaat kunnen bereiken. Grapperhaus zegt dat het die hulp van de VS ‘zal aannemen’.
De situatie rond de twee kampen waar de vrouwen en kinderen zitten is echter wel veranderd sinds de VS zijn begonnen met terugtrekking uit het gebied, waardoor onduidelijk is wat er nu mogelijk is.
Advocaten van de IS-vrouwen hielden er al rekening mee dat de Staat in beroep zou gaan tegen het terughalen van kinderen uit twee kampen in Noord-Syrië. De Staat heeft zich namelijk steeds verzet tegen het actief ophalen van 23 Nederlandse IS-vrouwen en hun 56 kinderen, stelt advocaat André Seebregts vandaag in een eerste reactie. Hij neemt het verder voor kennisgeving aan.
Seebregts wijst erop dat de rechter bepaald heeft dat de Staat binnen veertien dagen al het nodige moet doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren, ook als er beroep zou worden ingesteld. Voor de IS-vrouwen bestaat die verplichting niet. De advocaten denken dat de vrouwen meteen meekomen, omdat de Koerden ook van hen af willen.
Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) heeft dinsdagmiddag in de Tweede Kamer gezegd dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat Turkije door hen gevangen genomen IS-strijders op het vliegtuig laat zetten naar Nederland. Turkije zei vrijdag dat het IS’ers wil gaan uitzetten, die momenteel daar in gevangenissen zitten.
Nederland hoopt juist dat IS’ers, ook die van Nederlandse komaf, in de regio zullen worden berecht. Maar Turkije zei dit niet aan te kunnen. Uit contact met de Turken is echter niet gebleken dat er direct IS’ers te verwachten zijn. De aankondiging dat Turkije IS’ers zou gaan uitzetten zou gaan om gevallen waarbij ‘al langer bekende voornemens tot uitzetting’ waren, aldus Grapperhaus.
NOS 12.11.2019 Het kabinet gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de Haagse rechter over het terughalen van IS-kinderen. De ministers Grapperhaus en Blok schrijven dat aan de Tweede Kamer.
De kortgedingrechter bepaalde gisteren dat Nederland zich moet inspannen om 56 kinderen van Nederlandse IS-leden zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in Syrië. Hun moeders hebben geen recht op repatriëring. Maar als de autoriteiten ter plaatse de kinderen louter samen met hun moeders laten gaan, moet Nederland ook de moeders terughalen.
Internationale betrekkingen
Grapperhaus en Blok schrijven dat de uitspraak vragen oproept “over een aantal aspecten, dat mogelijk onvoldoende is meegewogen, waaronder de internationale betrekkingen”. Door in beroep te gaan wil het kabinet hier zo spoedig mogelijk duidelijkheid over.
Overigens kondigen de bewindslieden ook aan dat het kabinet zal beginnen met het nakomen van de inspanningsverplichting die de rechter heeft opgelegd. De rechter bepaalde dat het vonnis direct moet worden uitgevoerd.
Volgens advocaat Seebregts, die de IS-vrouwen bijstaat, verandert het hoger beroep dus niets aan de uitspraak van de rechter. “We zullen de vinger aan de pols houden”, zegt hij.
Verdeeld
Het kabinet heeft zich tot nu toe steeds op het standpunt gesteld dat uitreizigers in principe geen hulp krijgen bij hun terugkeer als ze niet zelf een ambassade in Turkije of Irak weten te bereiken. De regeringspartijen zijn verdeeld over de kwestie. VVD en CDA benadrukken vooral dat door de rechterlijke uitspraak mogelijk IS’ers naar Nederland komen, met alle risico’s van dien. D66 en ChristenUnie vinden het juist een risico om kinderen van IS’ers in Syrië te laten radicaliseren.
Slachtoffers van IS in de Jezidi-gemeenschap zijn bezorgd over de mogelijke terugkeer van IS-vrouwen naar Nederland. “Zij hielpen strijders bij het verkrachten van onze vrouwen”:
Jezidi’s over de terugkeer van Nederlandse IS-aanhangers
OmroepWest 12.11.2019 Het kabinet gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de Haagse rechter over het terughalen van IS-kinderen. Ministers Grapperhaus en Blok schrijven dat aan de Tweede Kamer. Maandag bepaalde de rechtbank dat de Staat verplicht is om er alles aan te doen om IS-kinderen in Syrië terug naar Nederland te halen.
De ministers schrijven dat de uitspraak vragen oproept, waar ze in hoger beroep antwoord op hopen te krijgen. Zo zouden een aantal aspecten ‘mogelijk onvoldoende zijn meegewogen. Waaronder de internationale betrekkingen.’
Het kabinet gaat wel beginnen met het nakomen van de inspanningsplicht die de voorzieningenrechter heeft opgelegd. De rechter bepaalde dat het vonnis direct moet worden uitgevoerd.
Voogdij
Volgens de rechter hebben de kinderen in de kampen niet voor het kalifaat gekozen, maar hebben ze nu wel te maken met de noodsituatie in Noord-Syrië. Zo kreeg Jeugdzorg Haaglanden in september de voogdij over twee kinderen in een IS-kamp, nadat de moeder was overleden en de vader niet te vinden was. De kinderen zitten nog altijd in Syrië.
De Raad van de Kinderbescherming vertelde dat de kinderen in het vluchtelingenkamp te weinig voedsel en medische zorg krijgen en dat zij hierdoor ernstige medische klachten hebben.
Slachtoffer van handelen ouders
‘De overheid dient zich het schrijnende lot van de kinderen aan te trekken’, zei de rechter maandag. ‘Zij zijn het slachtoffer van handelen van hun moeder of ouders.’ De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn onder de twaalf jaar.
Voor de vrouwen heeft de Staat geen verplichting om ze terug naar Nederland te halen. Volgens de rechter hebben ze bewust voor een reis naar het strijdgebied gekozen. Alleen als de Koerden kinderen niet willen laten vertrekken zonder hun moeders ontstaat er volgens de rechter een nieuwe situatie, en dan moet de overheid volgens het vonnis kijken of het mogelijk is om beide groepen terug te halen.
NRC 12.11.2019 De rechtbank in Den Haag bepaalde maandag dat de Nederlandse staat zich moet inspannen om 56 kinderen uit kampen in Syrië terug te halen. Het kabinet gaat echter in hoger beroep tegen de uitspraak die Nederland verplicht zich maximaal in te spannen om de 56 kinderen van Nederlandse uitreizigers terug te halen.
Dat schrijven minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.
De rechtbank in Den Haag bepaalde maandag dat de Nederlandse staat een inspanningsverplichting heeft binnen veertien dagen de kinderen van vrouwen die naar IS-gebied in Syrië of Irak zijn gereisd, terug te halen. Ook als er beroep zou worden ingesteld. Deze verplichting geldt niet voor de vrouwen zelf. Het kort geding was aangespannen door 23 vrouwen die naar Syrië of Irak waren afgereisd, die samen 56 kinderen hebben.
Het standpunt van het kabinet is nog altijd dat IS-strijders in de regio berecht moeten worden. Vooral VVD en CDA blijven tegen terugkeer. Wat de kinderen betreft moet het kabinet dat beleid aanpassen, vind de rechter in Den Haag. De meeste kinderen zijn nog onder de twaalf jaar oud en hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit.
De vrouwen en kinderen verblijven momenteel onder slechte omstandigheden in de vluchtelingenkampen Al-Hol of Al-Roj in het noorden van Syrië. Volgens de rechter verkeren de kinderen in een „acute noodsituatie”. Momenteel is het gebied zeer instabiel door het vertrek van Amerikaanse militairen langs de grens en de inval van Turkije die daarop volgde.
De kinderen leven in de kampen volgens de rechter onder dreiging van „bombardementen, seksueel misbruik, marteling, de afwezigheid van onderwijs, kindersterfte, ijzige kou in de winter, overbevolking, vermijdbare ziektes, indoctrinatie en een gebrek aan water, voedsel en sanitaire voorzieningen en medische zorg”. De vrouwen wisten volgens de rechter echter waar zij aan begonnen toen zij naar het strijdgebied reisden.
Wat de situatie bemoeilijkt is dat de Koerden hebben gezegd dat zij de kinderen alleen uit de kampen willen laten gaan als de moeders mee mogen. De VS die nog steeds aanwezig zijn in Syrië en Europese landen al vaker hebben opgeroepen om uitreizigers terug te halen, hebben toegezegd te willen helpen met het ophalen van uitreizigers.
Volgens de laatste cijfers van de AIVD verblijven er nog ongeveer 55 Nederlandse volwassenen en 90 kinderen in detentiekampen in Syrië. Turkije is maandag begonnen met het terugsturen van buitenlandse IS’ers naar de landen van herkomst. Maandag werd onder meer een Amerikaan teruggestuurd. Het is nog niet bekend of Turkije ook Nederlanders gaat terugsturen.
Volgens Turkije zitten er ongeveer 1.200 IS-strijders vast in het land. Daarnaast zijn er nog eens 287 IS’ers gevangengenomen tijdens de recente militaire operatie van Turkije in het noordoosten van Syrië.
De veelal heel jonge IS-kinderen leven in overbevolkte kampen in Noord-Syrië, waar een continue dreiging is van bombardementen.Ⓒ AFP
Telegraaf 11.11.2019 Nederland moet er ’alles aan doen’ om 56 kinderen van Nederlandse IS-strijders terug te halen uit Koerdische kampen in Noord-Syrië. Dat heeft de Haagse rechter tijdens een kort geding besloten. Betekent dit dat we straks niet alleen de kinderen maar ook de moeders moeten gaan repatriëren? Het kabinet gaat het vonnis bestuderen. Zeven vragen over deze uitspraak.
1 Om wie gaat het ook alweer?
Om 23 vrouwen uit het kalifaat en in totaal 56 kinderen met Nederlandse wortels. Zij hebben de rechtszaak aangespannen. En vinden dat Nederland hen moet ophalen. Van de kinderen is meer dan zeventig procent jonger dan zes jaar; niet één is ouder dan twaalf jaar. Een deel is in het kalifaat geboren.
2 Zijn de IS-kinderen gevaarlijk?
Dat is de grote vraag. In de barbaarse propagandavideo’s van IS speelden kinderen een hoofdrol. Ze zwaaiden met wapens, schoten gevangenen dood en sneden hun de keel door. Het is onduidelijk of Nederlandse kinderen hebben gefigureerd in de horrorvideo’s. Vorige week verscheen op sociale media een interview met een jongen in kamp al-Hol, die zwoer tegenstanders van IS af te zullen slachten.
De AIVD beschouwt alleen kinderen vanaf negen jaar als dreiging. Dat betekent niet dat jongere kinderen ongevoelig zijn voor de omgeving vol haat waarin ze verkeren. De rechter onderstreept dat terreurbestrijder NCTV kinderen nu wil terughalen, voor ze verder kunnen radicaliseren en eventueel later, onder de radar en vol wraakgevoelens, terugkeren naar Nederland.
3 De ouders hebben er zelf voor gekozen om te vertrekken, waarom komt het probleem dan nu op het bordje van Nederland?
De rechter onderkent dat de ouders de hoofddaders zijn. Maar hier komt het kinderrechtenverdrag om de hoek kijken. De kinderen zitten daar vanwege hun ouders. In de kampen heerst een noodsituatie. Het is er koud, overbevolkt en er is een continue dreiging van bombardementen. En daarom moet Nederland er alles aan doen de kinderen terug te halen, vindt de rechter. Voor de ouders gaat die vlieger niet op. Zij moeten hun eigen boontjes doppen.
4 Maar krijgen we straks de moeders er niet alsnog gratis bij?
Die kans bestaat inderdaad. Koerden die de IS-kampen bewaken, hebben al aangegeven dat ze de IS-kinderen niet laten gaan zonder hun moeders. Dat wordt in het vonnis ook expliciet benoemd. Volgens de Nederlandse rechter ontstaat er in dat geval een ’nieuwe situatie’. En zal Nederland zich óók voor hen moeten inspannen.
5 Wat houdt die inspanningsverplichting precies in?
Daarover geeft het vonnis geen duidelijkheid. Sterker: de rechter wil zich er niet te nauw mee bemoeien. Dat de kinderen met dit oordeel in de hand snel kunnen terugkeren ’is niet zeker’. Nederland heeft altijd aangegeven dat er geen actie kan worden ondernomen, omdat het in Syrië te gevaarlijk is. Van de Staat kan niet worden verwacht dat er ’grote veiligheidsrisico’s worden genomen’, vindt de rechter.
6 Maar hoe hard is deze uitspraak dan?
In feite laat de rechter hiermee de nooduitgang voor de Staat wagenwijd openstaan. Die kan ’niet worden gedwongen iets te doen waartoe hij feitelijk niet in staat is’; de situatie in Noord-Syrië is ’onduidelijk en onrustig’.
Hoewel zowel de Koerden als de Amerikanen hulp hebben toegezegd bij het wegsluizen van de IS’ers, ’is het de vraag of die bereidheid er nog steeds voldoende is’. Kortom, een echte stok achter de deur ontbreekt.
7 De advocaat is blij met de uitspraak. Hoe leest hij die?
André Seebregts is optimistisch, hij denkt dat het een kwestie van een paar weken is voor de kinderen – en hun moeders – terugkeren naar Nederland. „Natuurlijk stelt de rechter het heel omzichtig. Maar het staat er wel: Nederland zal nu echt moeten aantonen dat de Koerden de kinderen willen laten gaan zonder de moeders.
En dat doen de Koerden niet, want die zien de bui al hangen. Als de kinderen weg zijn, bekommert niemand zich meer om de vrouwen. De kans is dus groot dat ze samen moeten terugkeren.”
Dan is er nog de druk uit de VS op Europa om zijn eigen jihadisten terug te nemen. „De rechter stelt dat Nederland moet ingaan op Amerikaanse hulp bij het terughalen. De VS hebben wel tien keer gezegd dat ze vinden dat Europese IS’ers in Europa moeten worden berecht. Niemand twijfelt eraan dat dat dus nog steeds geldt.”
NOS 11.11.2019 Ze leven in een acute noodsituatie, onder erbarmelijke omstandigheden. Nederland moet binnen twee weken er daarom alles aan doen om 56 IS-kinderen terug te halen, zo oordeelde de rechter vandaag in een kort geding. Hoe nu verder?
Hoe groot is de kans dat de kinderen over twee weken in Nederland zijn?
Niet heel groot. Met name omdat er nog tal van zaken opgelost moeten worden voordat de kinderen daadwerkelijk teruggehaald kunnen worden. Zo is het kort geding aangespannen door 23 IS-vrouwen. Zij willen ook gerepatrieerd worden. Dat maakt de zaak aanzienlijk complexer. Nederland hoeft de vrouwen namelijk niet terug te halen, zo oordeelde de voorzieningenrechter. “Zij zijn welbewust naar Syrië of Irak gegaan om zich aan te sluiten bij IS, een terroristische organisatie”.
Het vonnis van de rechter:
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
Volgens de advocaten van de vrouwen willen de Koerdische milities de kinderen alleen niet scheiden van hun moeders. Als dat klopt, moet Nederland ook pogen de vrouwen terug te halen, aldus de rechter. Dat druist in tegen het kabinetsbeleid. Het kabinet wil dat Nederlandse IS’ers in de regio zelf berecht worden. Daardoor lijkt de zaak enkel in een stroomversnelling te kunnen komen als de Koerdische milities óf het kabinet op korte termijn radicaal wijzigt van standpunt.
Hoe verloopt het terughalen in de praktijk?
De kinderen moeten, eventueel met hun moeders, worden opgehaald uit overvolle detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Volgens de Nederlandse Staat is dat onveilig gebied, waar Nederland geen zeggenschap heeft. Om die reden wil Nederland enkel IS’ers repatriëren als ze zich hebben gemeld bij een Nederlandse ambassade of consulaat.
De Amerikanen hebben aangeboden te helpen met de repatriëring van Nederlanders in de Syrische kampen. Een hulpverzoek neerleggen bij de VS zou onder de “inspanningsverplichting” kunnen vallen die door de rechter aan de Staat is opgelegd. Hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukt dat die term juridisch alleen niet heel streng is. “Er is geen resultaatverplichting. Daarom is er bijvoorbeeld ook geen dwangsom opgelegd.”
Verder benadrukt de rechter dat Nederland geen “substantiële veiligheidsrisico’s” hoeft te nemen bij het terughalen. De inspanningsverplichting is op die manier breed te interpreteren en het is volgens Schilder moeilijk te controleren of Nederland zich voldoende heeft ingespannen de kinderen terug te halen. “De rechter zal zich daar niet snel aan willen branden, omdat hij niet op de stoel van de politiek wil zitten.”
Is de uitspraak definitief?
Nee. De Staat kan net als in soortgelijke zaken in België en Duitsland nog in hoger beroep. De uitspraak verdeelt de politiek. Als het aan de VVD ligt wordt er hoe dan ook doorgeprocedeerd en het CDA noemt de uitspraak “risicovol”, terwijl hun coalitiepartners D66 en ChristenUnie juist tevreden reageren. Premier Rutte liet enkel weten de uitspraak “te bestuderen”.
‘Volstrekt unieke zaak’
“Volstrekt uniek”, zegt hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Volgens hem zal het verloop van de zaak belangrijk zijn voor soortgelijke zaken in de toekomst. “Mensen vroegen me vooraf ook wat ik verwachtte van de uitspraak. Ik had werkelijk geen idee. Er is geen precedent.”
Nederland haalde eerder al wel twee weeskinderen van IS’ers terug uit het noordoosten van Syrië. Maar dat was met hulp van Frankrijk en daarbij waren verder geen volwassenen IS’ers bij betrokken. In Duitsland en België oordeelden rechters eerder ook al dat IS-kinderen opgehaald moeten worden, inclusief moeders. In beide landen is de Staat in hoger beroep gegaan.
Als er hoger beroep wordt aangetekend, is de kans sowieso klein dat de kinderen op korte termijn worden teruggehaald. “En als ze dan doorgaan tot de Hoge Raad ben je zo jaren verder”, zegt hoogleraar Schilder. Over het terughalen van IS’ers is veel discussie onder experts.
Hoe wordt er gereageerd op de uitspraak?
Een van de Nederlandse vrouwen laat aan de NOS vanuit een Syrisch kamp weten dat ze “superblij” is met de uitspraak. Ze ziet het als “een lichtpuntje in deze lange, ellendige periode”.
Familieleden in Nederland reageren gemengd. Ze vrezen dat een eventueel hoger beroep vertraging zal opleveren. De vader van een van de vrouw die met vijf kinderen in het kamp al-Hol zit, zegt op een duidelijkere uitspraak te hebben gewild: “Er zijn hier een hoop open eindjes. De overheid krijgt alle ruimte.”
Een vader van een van de IS-vrouwen zegt de uitspraak “dubbel” te vinden:
Een beetje hoop en veel wantrouwen
Kinderorganisaties zijn verheugd met de uitspraak. Zij willen de kinderen, waarvan driekwart jonger is dan 6 jaar, liever vandaag dan morgen terughalen vanwege de onrust in de regio en de naderende winter. Voor elk kind ligt een deradicaliseringsplan klaar, als dat nodig blijkt.
Kinderombudsman Margrite Kalverboer zegt “met belangstelling” te kijken wat het kabinet met de uitspraak gaat doen. Advocaat Seebregts, die een deel van de vrouwen bijstaat, hoopt dat er “binnen twee weken” duidelijkheid is.
Telegraaf 11.11.2019 Nederland legt zich niet zomaar neer bij de uitspraak van de rechter dat de Staat 56 IS-kinderen moet terughalen uit Syrië. Het kabinet gaat de uitspraak bestuderen, zo hield premier Rutte maandag de boot af.
VVD-Kamerlid Yesilgöz gaat er van uit dat de Staat in beroep gaat tegen de uitspraak. Zij noemt de uitspraak ’frustrerend’. „Het is gevaarlijk om ze op te halen. Bovendien is het gevaarlijk om ze naar Nederland te halen omdat die kinderen zijn geïndoctrineerd met IS-gedachtengoed en sommige van hen trainingen hebben gehad.” En al gaat het alleen om de kinderen, en niet om de 23 moeders, die hebben straks wel het recht om erachteraan te reizen. „De onveiligheid voor Nederland neemt daardoor toe.”
Ook het CDA is ontevreden met de uitspraak en noemt die ’risicovol’. „Met kinderen krijgen ook de ouders recht op terugkeer. Volgens mij moeten we ons vooral inspannen voor de slachtoffers van de genocide.” De partij hamert erop dat IS in Irak en Syrië genocide hebben gepleegd tegen Yezidi’s, christenen, niet-Soennitische moslims en andere religieuze minderheden.
De rechtbank oordeelde dat de Nederlandse staat er alles aan moet doen om kinderen van Syriëgangers in twee Koerdische kampen in Noord-Syrië terug te halen. Die plicht geldt niet voor de vrouwen. Maar, zei de rechter, als de Koerden die kampen bestieren de kinderen niet willen weghalen, moet de overheid kijken of vrouwen en kinderen kunnen worden teruggehaald.
„Blijkbaar mogen rechters de veiligheid van ons land op de tweede plaats zetten”, reageert PVV-Kamerlid Helder. „En oog voor de slachtoffers hebben ze duidelijk ook niet.”
D66 dolblij
Voor regeringspartijen D66 en ChristenUnie bewijst de rechterlijke uitspraak juist dat het kabinet er niet aan ontkomt om IS-aanhangers terug te halen. Het kabinet wil dat niet, met als argument dat het te gevaarlijk is. Alleen wie zich meldt bij een diplomatieke post kan hulp krijgen bij terugkeer, om in Nederland te worden berecht.
„Dit sterkt ons in onze eerdere positie dat kinderen terug moeten worden gehaald”, zegt Kamerlid Sjoerdsma van D66. „De druk op het kabinet wordt nu wel heel groot”, zegt CU-Kamerlid Voordewind. Zijn partijgenoot Van der Graaf vult aan: „De uitspraak laat scherp het dilemma zien tussen de situatie van de kinderen die zijn meegenomen naar dit gebied en de moeders die er zelf voor kozen.”
Uitspraak te negeren
Kamerleden wijzen erop dat in de uitspraak voor het kabinet nog een ontsnapping lijkt te zitten, omdat er het voorbehoud ’indien mogelijk’ in staat. Bovendien hoeft het kabinet niet per se naar de uitspraak te handelen, merkt VVD’er Yesilgöz op. Dat gebeurde ook niet bij een uitspraak van vorig jaar van de Rotterdamse rechter over de uitlevering van een Nederlandse vrouw uit een kamp in Noord-Syrië.
Het OM wilde dat de vrouw, destijds moeder van een kind van anderhalf en zwanger, zou worden uitgeleverd. Zo zou zij kunnen worden vervolgd voor deelname aan een terroristische organisatie.
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) gaf bij een EU-vergadering in Brussel aan de uitspraak te zullen bestuderen. „De inkt van het vonnis is nog warm. We kijken er eerst met onze juristen naar.”
Opa opgelucht
Klijn in een eerdere tv-uitzending. Ⓒ Screenshot
Bert Klijn is blij met de uitspraak. „Mijn leven gaat eindelijk weer door”, zei de geëmotioneerde vader van een IS-vrouw. Zijn dochter vertrok in 2015 op 19-jarige leeftijd naar het kalifaat. Ze kreeg daar twee dochters, eentje is drie jaar en de ander is bijna twee.
Volgens Klijn is zijn dochter „uit naïviteit” naar het strijdgebied vertrokken, volgens hem dacht ze dat ze daar in een ziekenhuis zou gaan werken. Ze trouwde met een IS-strijder en samen kregen ze twee kinderen. „Geweldige meiden”, zegt hij over de twee kleintjes. „Ik heb ze nog nooit in het echt gezien, maar wel op foto’s en video’s. Ze weten dat ik hun opa ben.”
AD 11.11.2019 Nederland moet zijn best doen om de kinderen van IS-vrouwen terug te halen naar Nederland, desnoods door ook hun moeders mee te nemen. Alle internationale hulp die wordt geboden, moet daarbij worden aangepakt. Toch zorgt het vonnis van de rechter in Den Haag, vandaag, bij verwanten voor onzekerheid.
Een oma zit wat verslagen op een stoel, buiten de rechtszaal waar zojuist uitspraak is gedaan in een kort geding namens 23 IS-vrouwen, die willen dat Nederland hen terughaalt uit Syrië. Haar dochter is één van die vrouwen, die vastzit in een detentiekamp in Syrië. De oma kocht eerder nog spulletjes voor haar kleinkinderen, denkend aan een vlugge terugkeer. ,,Daar ben ik mee gestopt.”
En na vandaag gaat ze er zeker niet weer mee beginnen. Aan de ene kant bieden de woorden van de rechter hoop, tegelijkertijd doen ze de achterblijvers van IS vrouwen de moed in de schoenen zinken.
Dat zit als volgt.
De rechter is duidelijk over de kinderen: Nederland moet zich inspannen om ze terug te halen. Zij kunnen niets doen aan de vreselijke beslissing die hun moeders namen, om af te reizen naar een gebied waar terreurorganisatie IS gruweldaden beging die de verbeelding tarten.
De Staat handelt volgens de rechter onzorgvuldig door zich niet actief in te zetten voor de terugkeer van de 56 kinderen – een baby werd onlangs nog geboren, anderen zijn oud genoeg om zich hun ‘vorige’ leven hier nog te herinneren. In de detentiekampen waar ze zitten, zijn de omstandigheden erbarmelijk.
Verspeeld
De vrouwen daarentegen hebben hun rechten verspeeld. Ze keerden ons land de rug toe, wetend dat ze vertrokken naar een plek waar IS ‘weerzinwekkende en grove misdaden’ beging. ,,Ze lieten zich niks gelegen aan de inspanningen van Nederland hen tegen te houden’’, zo sprak de rechter. Maar: als de terugkeer van hun kinderen alleen mogelijk is wanneer de moeders meekomen naar Nederland, dan is het niet anders.
Punt is dat de rechter ook vindt dat Nederland geen ‘grote veiligheidsrisico’s’ hoeft te nemen. Tot voor kort zou dat niet zo’n probleem zijn, omdat er ook een verplichting geldt alle mogelijkheden zoals internationale hulp te benutten. Eerder boden de Amerikanen aan jihadisten naar Europa terug te brengen, de Koerden die de detentiekampen bestieren wilden ze graag kwijt.
Maar nu is er de inval van Turkije in Syrië. De regio waar de vrouwen verblijven is instabiel. Dus lijkt het voor de overheid nog gemakkelijker zich achter onveiligheid te verschuilen, zoals al gebeurde toen journalisten, familieleden en een advocaat zich nog openlijk in de kampen begaven.
,,Ik denk dat ik mijn familie uiteindelijk wel zal gaan zien”, zegt de oma. ,,Maar ik denk ook dat het nog jaren gaat duren.” Zo verwacht ook Klaas Spijk, wiens dochter Mandy uit Gouda met kinderen afreisde, dat Nederland zal blijven hameren op onveiligheid. ,,Terwijl de afgelopen tijd wel weer weeskinderen uit diverse landen en een Duitse vrouw zijn opgehaald.”
Hoopvol
Aan de andere kant zijn er hoopvolle woorden. Advocaat André Seebregts, die het merendeel van de vrouwen vertegenwoordigt, ziet een grote kans op een positieve uitkomst. Hij verwacht binnen twee weken duidelijkheid over terugkeer van de kinderen.
,,Nederland moet meteen met dit vonnis aan de slag. Er kan niet worden gewacht op een hoger beroep.” Seebregts benadrukt dat ook na de Turkse inval de Amerikaanse ambassadeur Hoekstra in Nederland duidelijk was: het aanbod jihadisten te repatriëren staat nog steeds.
Zo kan het dat vader Bert Klijn juist heel opgelucht media te woord staat, in de gang van de rechtbank. Zijn dochter vertrok op 19-jarige leeftijd ‘uit naïviteit’ naar het kalifaat, waar ze kinderen kreeg, die hij van foto’s en video’s kent. Klijn gelooft dat terugkeer een stuk dichterbij is gekomen.
Gemengde gevoelens dus. In stilte vertrokken de familieleden, in een enkel geval ultiem teleurgesteld. De toekomst blijft ongewis. Het vonnis houdt de vrouwen verantwoordelijk, ziet de onschuld van de kinderen en maakt voor die laatste groep een andere toekomst mogelijk.
Dat is zeker gewenst, benadrukt de rechter, gezien de mening van experts en veiligheidsdiensten, die vrezen voor meer radicalisering als de kinderen in de kampen blijven. De vraag is wat de Staat én het internationale krachtenspel in Syrië daarop te zeggen hebben.
AD 11.11.2019 De uitspraak van de rechter dat de Nederlandse Staat alles moet doen om de kinderen van IS-vrouwen te repatriëren, houdt de coalitiepartijen verdeeld. D66 is verguld met de uitspraak, CDA juist niet.
Volgens de rechter is de Staat niets verplicht aan de 23 vrouwen, maar wel aan hun 56 kinderen. Het kabinet wil geen van beide groepen terughalen, dat zou bovendien te gevaarlijk zijn.
Volgens CDA-Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg moet de Staat in hoger beroep. ,,Deze uitspraak is een risicovolle, want als je de kinderen hierheen haalt, geeft dat de ouders ook recht op gezinshereniging. En dan krijg je vroeg of laat ook de ouders of moeders die je juist niet hier wil.’’
D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma betwijfelt dat juist. ,,Er zijn ook regels rond gezinshereniging. Dat kan bijvoorbeeld worden geweigerd als dat niet is in het belang van het kind, of als de openbare orde in het geding komt. Dat zou hier kunnen spelen.’’
Coalitiegenoot VVD spreekt van ‘een frustrerende uitspraak’. ,,Het is gevaarlijk om deze kinderen op te halen. Daarnaast zullen de moeders en vaders snel volgen, gezien recht op gezinshereniging. Dat leidt tot gevaar voor onze nationale veiligheid. Ik hoop dat de Nederlandse staat zal doorprocederen. Wij willen deze kinderen niet terug. En hun ouders al helemaal niet.”
Veiligheid
D66 is juist blij met de uitspraak. ,,Het bevestigt dat wat wij vinden, namelijk dat die kinderen niet hebben gekozen voor een leven in een kamp of het kalifaat. De uitspraak kan bovendien in ons belang zijn, want veel van die kinderen zijn nog helemaal niet geradicaliseerd. 85 procent van hen is niet ouder dan zes jaar, het is in het belang van onze veiligheid hier om hen hierheen te halen voordat zij daar alsnog radicaliseren.’’
Het kabinet wilde zojuist nog niet reageren op de rechterlijke uitspraak. Premier Mark Rutte zei deze eerst ‘zorgvuldig’ te willen bestuderen. ,,Ik heb de uitspraak nog niet gezien. Ik was aan het vergaderen”, aldus Rutte na urenlang overleg over de stikstofcrisis.
Het is overigens nog de vraag of het vonnis praktisch uitvoerbaar is. De Koerden stelden tot dusver dat zij geen kinderen zouden laten gaan zónder hun moeder. De Haagse rechter geeft hiervoor geen leidraad. Volgens het vonnis ontstaat er dan weer een nieuwe situatie. Wel zegt de rechter dat het belang van het terughalen van de kinderen dan prevaleert boven de ‘te respecteren wens’ van de Nederlandse Staat om de moeders daar te laten berechten. Het ‘is dan niet anders’ , zegt de rechter, dat dan ook de moeders terugkeren.
NOS 11.11.2019 In de Tweede Kamer wordt verschillend gereageerd op de uitspraak van de rechter in de zaak die 23 IS-moeders hadden aangespannen. Daarmee blijkt opnieuw de politieke verdeeldheid over het ophalen van moeders en kinderen uit IS-gebied.
VVD en CDA vinden dat er risico’s aan de uitspraak vast zitten. Als kinderen van IS’ers naar Nederland komen, dan hebben de ouders recht op gezinshereniging met alle gevaren van dien, zeggen de partijen.
“Ik hoop dat de Nederlandse staat zal doorprocederen”, zegt VVD-Kamerlid Yesilgöz. “Wij willen deze kinderen niet terug. En hun ouders al helemaal niet.”
Het CDA vindt de misdrijven die deze vrouwen mede hebben gepleegd zwaar wegen. De vrouwen hebben hun recht op hulp verspeeld, vindt CDA-Kamerlid Van Toorenburg. “Volgens mij moeten wij ons vooral inspannen voor de slachtoffers van de genocide.”
‘Medemenselijkheid’
De andere twee regeringspartijen, D66 en ChristenUnie, staan minder afwijzend tegenover de terugkeer van IS-vrouwen en hun kinderen. D66 is voorstander van het actiever terughalen van IS-kinderen. De partij vindt dat nodig vanuit het oogpunt van “medemenselijkheid”, zegt D66-Kamerlid Sjoerdsma. “Die kinderen groeien nu op in detentiekampen, in een mini-kalifaat tussen prikkeldraad.”
Dat probleem ziet ook de ChristenUnie. “Deze uitspraak laat scherp het dilemma zien tussen de situatie van de kinderen die meegenomen zijn naar dit gebied en de moeders die er zelf voor kozen”, zegt Kamerlid Van der Graaf. D66 en ChristenUnie vinden het een risico de kinderen daar te laten radicaliseren, terwijl ze misschien ooit weer naar Nederland komen.
Volgens de uitspraak van de rechter moet Nederland zich inspannen om de kinderen terug te laten komen. Maar de Staat hoeft daarbij geen onredelijke risico’s te nemen, bijvoorbeeld door het leven van militairen op het spel te zetten. Het kabinet bestudeert de uitspraak.
De rechter beschreef in zijn vonnis ook de erbarmelijke omstandigheden waarin de kinderen leven.
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
MSN 11.11.2019 De Tweede Kamer reageert verdeeld op de uitspraak van de rechtbank in Den Haag over het terughalen van de kinderen van IS-vrouwen. Het CDA vindt de uitspraak ‘risicovol’, omdat de uitspraak de ouders van de kinderen de mogelijkheid geeft terug te keren. GroenLinks en D66 dringen erop aan de kinderen nu terug te halen.
De rechtbank oordeelde dat de Nederlandse staat er alles aan moet doen om kinderen van Syriëgangers in twee kampen in Noord-Syrië terug te halen. Die plicht geldt niet voor de vrouwen.
Maar, zei de rechter, als de Koerden die kampen bestieren de kinderen niet willen weghalen, moet de overheid kijken of vrouwen en kinderen kunnen worden teruggehaald.
Sterken in positie
Dat baart CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg zorgen. “Risicovolle uitspraak. Met kinderen krijgen ook de ouders recht op terugkeer. Volgens mij moeten we ons vooral inspannen voor de slachtoffers van de genocide.”
“Dit sterkt ons in onze eerdere positie dat kinderen terug moeten worden gehaald”, laat Sjoerd Sjoerdsma (D66) weten.
Het is de vraag hoeveel de Nederlandse Staat zich zal aantrekken van de uitspraak. Premier Rutte wil niet direct reageren. Hij wil eerst de uitspraak bestuderen. Ook minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok zegt dat het ministerie de uitspraak eerst wil bestuderen.
Het kabinet gaf eerder aan dat ze kinderen niet ophalen omdat het daar te onveilig is.
Recht op leven
23 vrouwelijke Syriëgangers hadden tien dagen geleden, via hun zes advocaten, een kort geding aangespannen tegen de Nederlandse Staat. De vrouwen wilden dat zij, samen met hun 56 kinderen, worden opgehaald uit de kampen.
Rechter: “Sprake van ernstige en acute noodsituatie”
“Uit bronnen is op te maken dat de kinderen (onder meer) te maken hebben met bombardementen, seksueel misbruik en martelingen.’
Voor wat betreft de kinderen is er sprake van ernstige schending van mensenrechten, betoogden de advocaten. Het gaat onder andere om het recht op leven van kinderen. De kinderen zijn in levensgevaar en onschuldig, stellen de advocaten. De rechter gaat daarin mee.
‘Kinderen zijn niet verantwoordelijk’
De staat moet zich dus inspannen om die kinderen terug te halen. Volgens de rechter handelt de staat onzorgvuldig als hij zich daarvoor niet actief inzet. Volgens de rechter zijn de kinderen niet verantwoordelijk voor de gedragingen van hun ouders ‘hoe ernstig deze ook zijn’. “De kinderen zijn slachtoffer van het handelen van hun ouders.”
Enorm kamp
De vrouwen zitten met hun kinderen veelal in het gevangenkamp Al-Hol in Noordoost-Syrië: een enorm kamp waar volgens de Verenigde Naties ruim 74.000 mensen zitten, voornamelijk vrouwen en kinderen, en waar de omstandigheden erbarmelijk zijn.
Alle Nederlandse kinderen, waar het vandaag over gaat, zijn jonger dan 12 jaar.
De overheid moet van de rechter wel de ruimte krijgen hoe ze de terugkeer van de kinderen gaat aanpakken. Nederland heeft het niet voor het zeggen in Syrië en hoeft volgens de rechter geen onacceptabele veiligheidsrisico’s te nemen in het gevaarlijke gebied.
De overheid kan daartoe afspraken maken met de Amerikanen of andere partners in de regio. Maar het beleid tot nu toe van het kabinet om betrokkenen niet-actief terug te halen, moet – althans bij de kinderen – ten einde komen, aldus de rechter.
De Nederlandse staat heeft tot op heden geen actie ondernomen om de IS-vrouwen met hun kinderen terug te halen.
Al wel plannen gemaakt
Zowel het Openbaar Ministerie als de Raad voor de Kinderbescherming hebben al wel plannen gemaakt. Als de vrouwen aankomen in Nederland, worden ze aangehouden en vastgezet. Het Openbaar Ministerie zal de vrouwen daarna vervolgen voor deelname aan een terroristische organisatie.
De Verenigde Staten hebben al regelmatig aangedrongen dat Europese landen hun IS-strijders moeten terughalen. Ook hebben de Amerikanen aangeboden om te helpen met de terugkeer.
Over de volwassen vrouwen oordeelt de rechter anders. “Zij zijn welbewust naar Syrië of Irak gegaan om zich aan te sluiten bij IS, een terroristische organisatie. Zij wisten dat die organisatie zich schuldig maakt aan weerzinwekkend en grove misdaden. De vrouwen moet daarvoor berecht worden. De staat wil dat die berechting in de regio plaatsvindt en heeft ook het recht om te proberen die berechting daar plaats te laten vinden.”
Alleen als de Syrisch-Koerdische autoriteiten, of anderen die betrokken zijn bij het terughalen van de kinderen, als voorwaarde stellen dat de moeders mee moeten met de kinderen ‘zal de staat zich ook hiervoor moeten inspannen’. “Zij worden dan in Nederland voor de rechter gebracht.”
IS-kinderen
Volgens de laatste cijfers van de AIVD zitten er ongeveer 140 Nederlanders vast in kampen in Noord-Syrië.
Het gaat om 15 mannen, 35 vrouwen en 90 kinderen.
Een groep Nederlandse vrouwen heeft nu een kort geding aangespannen omdat ze met hun kinderen willen worden opgehaald.
Het terughalen van IS-strijders zorgt al langer voor een groot meningsverschil in de regering.
VVD en CDA zijn tegen het ophalen van de Nederlandse IS’ers en kinderen.
Het kabinet houdt vol: ze gaan de kinderen en vrouwen niet halen. Het kabinet geeft aan dat ze kinderen niet ophalen omdat het te riskant is.
Elsevier 11.11.2019 Nederland moet alles op alles zetten om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Dat heeft de rechter geoordeeld in een kort geding dat 23 IS-vrouwen hadden aangespannen.
Volgens de rechter leven de kinderen in de kampen in een acute noodsituatie, zonder dat zij daar zelf voor hebben gekozen. Daarom moet het Nederlandse beleid – dat er tot nu toe op was gericht niet actief terug te halen – veranderen.
Hun moeders hebben geen recht op repatriëring, omdat zij er volgens de rechter zelf voor hebben gekozen om naar IS-gebied af te reizen.
Maar als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders, moet de overheid kijken of het mogelijk is beide groepen terug te halen. De vrouwen moeten dan worden berecht in Nederland. Ook het Openbaar Ministerie wil dat. Als de vrouwen zelf zouden besluiten hun kinderen niet mee te geven naar Nederland, vervalt de inspanningsverplichting voor de staat om dat kind te repatriëren.
Vier van de 23 vrouwen hebben geen kinderen. Zij hoeven dus niet te worden teruggehaald.
Geen onacceptabele veiligheidsrisico’s
De overheid moet de ruimte krijgen hoe ze de terugkeer van de kinderen gaat aanpakken, vindt de rechter. Nederland heeft het niet voor het zeggen in Syrië en hoeft volgens de rechter geen onacceptabele veiligheidsrisico’s te nemen in het gevaarlijke gebied. De overheid kan daartoe afspraken maken met de Amerikanen of andere partners in de regio.
Volgens de rechter zijn de kinderen het slachtoffer van het handelen van hun moeder of ouders. Zij hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit en zijn jonger dan twaalf jaar. De meesten zelfs onder de zes jaar. De rechter benadrukte dat de kinderen nu nog zo klein zijn dat het meer risico oplevert als ze nu niet zouden worden teruggehaald, omdat ze nu nog niet echt beïnvloed zijn door terroristische denkbeelden.
De vrouwen hebben er de afgelopen jaren volgens de rechter uit vrije wil en bewust voor gekozen om uit te reizen naar het strijdgebied in Syrië of Irak en zich daar aan te sluiten bij Islamitische Staat. Ze zitten nu vast in de kampen Al-Hol en Al-Roj die door de Koerden worden beheerd. De omstandigheden in de kampen zijn erbarmelijk. Er is veel agressie en geweld, weinig voedsel en water, er heersen ziektes, mensen worden gemarteld en er zijn bombardementen.
Nederlanders kunnen zichzelf wel melden
Het kabinet hield het tot nu toe bij het standpunt dat de vrouwen in de regio moeten worden berecht, het liefst via een internationaal tribunaal. Maar of dat er komt is maar zeer de vraag.
Nederlanders kunnen zichzelf wel melden bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Eind oktober maakten twee vrouwen gebruik van die regeling. Een van de vrouwen is het Nederlanderschap afgenomen. De andere vrouw keert waarschijnlijk terug naar Nederland, al moet Turkije eerst nog beslissen of zij daar moet worden vervolgd.
NU 11.11.2019 De Nederlandse Staat moet zich inspannen om 56 kinderen en eventueel hun negentien moeders vanuit Syrië naar Nederland te halen. Dat heeft de rechtbank in Den Haag maandag bepaald in een kort geding.
Uitspraak terughalen IS-kinderen;
Nederland heeft de verplichting om zich in te spannen om IS-kinderen terug te halen.
Hun moeders moeten alleen worden teruggehaald als het niet anders kan.
De overheid moet binnen veertien dagen actie ondernemen.
Het kort geding was aangespannen vanwege het acute gevaar in de kampen in Syrië.
Nederland kan volgens de rechtbank niet gedwongen worden om de kinderen te repatriëren, omdat er wel degelijk gevaar is door de instabiele situatie in Syrië.
“De Staat hoeft geen onnodige veiligheidsrisico’s te nemen, maar moet wel alle mogelijkheden die er zijn, zoals de door de Amerikanen geboden hulp, benutten”, aldus de rechtbank.
Dat komt erop neer dat de Nederlandse regering alles moet doen wat in haar macht ligt. Als de overheid zegt dat het niet mogelijk is, moet het bewijs overhandigen dat er alles aan gedaan is.
Dat betekent volgens advocaat André Seebregts, die het merendeel van de eisers bijstaat, dat Nederland binnen de gestelde termijn van veertien dagen contact op moet nemen met de Koerden, dan wel de Amerikanen.
De Koerden voeren de regie over de kampen waar de vrouwen en kinderen vastzitten. De Amerikanen hebben laten weten hen voor Nederland te willen ophalen.
Vrouwen alleen teruggehaald als het niet anders kan
in totaal 23 vrouwen spanden een kort geding tegen de Staat aan omdat zij en hun kinderen in acuut gevaar zouden zijn. De rechtbank erkent dit gevaar en spreekt van een “schrijnende situatie”.
In het geval van de vrouwen geldt echter dat zij alleen teruggehaald moeten worden als de Koerden de kinderen alleen samen met hun moeders laten gaan.
“De vrouwen hebben niet het zelfstandige recht om naar Nederland teruggehaald te worden omdat zij met hun volle verstand zijn afgereisd naar Syrië en zich hebben aangesloten bij IS, een terroristische organisatie”, aldus de rechtbank.”De kinderen zijn daarentegen het slachtoffer van het handelen van hun ouders.”
Vier van de 23 vrouwen hebben geen kinderen. “Voor hen is dit dan ook een verdrietige uitspraak”, benadrukt Seebregts.
Kabinet wil vrouwen in de regio berecht hebben
Het kabinet wil dat de vrouwen in de regio worden berecht en de rechtbank vindt dat Nederland het recht heeft om uit te vinden of dat eventueel mogelijk is.
Of de regionale berechting in Irak er ook komt, is nog maar zeer de vraag. De Iraakse minister van Buitenlandse Zaken zei onlangs dat het land niet bereid is Nederlandse IS’ers te berechten. Volgens minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) gaan de onderhandelingen met Bagdad echter nog door.
Kans dat ook vrouwen komen ‘redelijk groot’
Seebregts zegt dat de kans redelijk groot is dat ook de vrouwen teruggehaald worden, omdat de Koerden altijd duidelijk hebben gemaakt de vrouwen samen met hun kinderen af te willen geven. “Net als de Amerikanen, de Turken en de Russen”, aldus de raadsman.
De vrouwen en kinderen bevinden zich op dit moment in de gevangenkampen Al Hol en Al Roj in Noordoost-Syrië. Het kamp Al Roj ligt in de door Turkije gewenste veiligheidszone.
Kabinet wil uitreizigers niet ophalen vanwege gevaar
Volgens het huidige kabinetsbeleid worden Nederlandse uitreizigers niet actief opgehaald uit Syrië. Het kabinet wil Nederlandse ambtenaren niet in gevaar brengen door ze naar een onveilig gebied te sturen.
Dit is anders als Nederlanders zich zelf melden bij de Nederlandse ambassade, zoals onlangs twee vrouwen en hun drie kinderen in de Turkse stad Ankara deden.
Een van de vrouwen is het Nederlanderschap afgenomen. De andere vrouw keert waarschijnlijk terug naar Nederland, al moet Turkije eerst nog beslissen of zij daar vervolgd moet worden.
Vrouwen zullen bij aankomst worden aangehouden
Mocht het de regering lukken om de vrouwen naar Nederland te halen, dan zullen zij direct worden aangehouden en op de terroristenafdeling in Vught worden geplaatst. Tegen alle personen van wie bekend is dat zij vanuit Nederland naar de strijdgebieden in Syrië en Irak zijn afgereisd, loopt een strafrechtelijk onderzoek.
De kinderen zullen op hun beurt worden opgevangen en in de gaten worden gehouden door de Raad voor de Kinderbescherming. Deze raad zal uiteindelijk adviseren waar de kinderen het beste geplaatst kunnen worden.
Er is nog hoger beroep mogelijk, maar Nederland is in de tussentijd wel al verplicht actie te ondernemen.
Telegraaf 11.11.2019 De Nederlandse Staat moet 56 kinderen van IS-vrouwen terughalen. De 23 IS-vrouwen zelf hoeven niet teruggehaald te worden. Dat oordeelde de voorzieningenrechter in Den Haag op maandag.
Als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders dan ontstaat er een nieuwe situatie, aldus het vonnis. Dan moet de overheid kijken of het mogelijk is om beide groepen terug te halen. De vrouwen moeten dan worden berecht in Nederland. Ook het Openbaar Ministerie wil dat. Als de vrouwen zelf zouden besluiten hun kinderen niet mee te geven naar Nederland, vervalt de inspanningsverplichting voor de Staat om dat kind te repatriëren.
De overheid moet wel de ruimte krijgen hoe ze die terugkeer gaat aanpakken. Nederland heeft het niet voor het zeggen in Syrië en hoeft volgens de rechter geen onacceptabele veiligheidsrisico’s te nemen in het gevaarlijke gebied. De overheid kan daartoe afspraken maken met de Amerikanen of andere partners in de regio.
De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn jonger dan twaalf jaar. De meesten zelfs onder de zes jaar. De rechter benadrukte dat de kinderen nu nog zo klein zijn dat het meer risico oplevert als ze nu niet zouden worden teruggehaald, omdat ze nu nog niet echt beïnvloed zijn door terroristische denkbeelden.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd. Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert ze actief terug te halen.
’Binnen twee weken duidelijkheid’
Advocaat André Seebregts noemt de beslissing een „mooi afgewogen vonnis.” De advocaat verwacht dat er binnen twee weken duidelijkheid is voor de – met name jonge – kinderen die in de Koerdische opvangkampen in Syrië zitten. Wanneer de kinderen, al dan niet met hun moeder, zullen terugkomen naar Nederland, durft hij niet in te schatten.
Seebregts verwacht echter niet dat de kinderen zonder hun moeders terug zullen keren. „De Koerden hebben al meerdere keren duidelijk laten merken dat ze de kinderen niet van hun moeder willen scheiden.”
Naar rechter stappen staat vrij
Het regeringsbeleid is nog steeds dat Nederland geen Nederlanders terughaalt uit Syrië. Alleen wie erin slaagt om een diplomatieke post te bereiken, kan eventueel hulp krijgen. Is het repatriëren van vrouwen die zelf besloten om naar een oorlogsgebied te vertrekken een beslissing die een rechter moet nemen, of is het aan de politiek?
„Je kunt altijd naar de rechter stappen als je vindt dat je wordt geschaad in je rechten”, zegt Jon Schilder, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. „Er rust een algemene verplichting op de overheid om het recht op leven van onderdanen te garanderen. Maar niet ten koste van alles.”
„Er is ook nog zoiets als eigen verantwoordelijkheid. Als je in een botsauto stapt en je raakt gewond, kun je de exploitant verantwoordelijk stellen, maar grote kans dat de rechter zal zeggen dat je zelf het risico hebt aanvaard door in een botsauto te stappen.”
Volgens hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops is er geen enkel internationaal verdrag waarin letterlijk staat dat de Staat verplicht is om onderdanen terug te halen.
„Dan moet je het hebben van een analoge redenering: er is misschien geen rechtens afdwingbare juridische plicht om iets te doen. Maar wel een inspanningsverplichting.”
Intussen heeft Turkije aangekondigd vandaag te beginnen met het terugsturen van IS’ers naar landen van herkomst. Minister Blok (Buitenlandse Zaken) weet niet of daar ook Nederlanders bij zitten. Maar als het gebeurt, gebeurt dat in overleg, zodat de IS’ers bij aankomst in Nederland kunnen worden aangehouden.
NOS 11.11.2019 Nederland moet zich inspannen om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Dat heeft de rechter geoordeeld in een kort geding dat hun 23 moeders hadden aangespannen.
Volgens de rechter leven de kinderen in de overvolle kampen al-Roj en al-Hol in een acute noodsituatie, zonder dat zij daar zelf voor gekozen hebben. Daarom moet het Nederlandse beleid om de kinderen niet actief terug te halen, veranderen.
De rechter beschrijft in zijn vonnis de erbarmelijke omstandigheden waarin de kinderen leven.
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
Hun moeders hebben geen recht op repatriëring, omdat zij er volgens de rechter zelf voor hebben gekozen om naar IS-gebied af te reizen. Wel houdt de rechter er rekening mee dat de autoriteiten ter plaatse de kinderen alleen samen met hun moeders laten gaan. In dat geval moet Nederland ook de moeders terughalen, zegt de rechter.
In de uitspraak benadrukt de rechter dat het hier gaat om een inspanningsverplichting voor de staat. Volgens hem kan Nederland namelijk niet worden gedwongen tot iets waar het niet toe in staat is. Wel zegt de rechter dat de overheid gebruik moet maken van Amerikaanse hulp bij de repatriëring en de bereidheid van de Syrische Koerden om de kinderen, en eventueel hun moeders, uit de kampen te laten vertrekken.
Gedeeltelijk hun zin
Volgens verslaggever Mattijs van de Wiel hebben de moeders gedeeltelijk hun zin gekregen. “De rechter is het eens met de advocaten dat de staat verantwoordelijk is voor de kinderen, en de overheid moet zich inspannen voor hun terugkeer. Maar er is geen stok achter de deur, geen dwangsom en de rechter gaat straks ook niet controleren wat de staat met deze uitspraak doet.”
André Seebregts, een van de advocaten van de moeders, is tevreden met de uitspraak. Hij zegt erop te rekenen dat Nederland inderdaad zijn best gaat doen. “Dat betekent dat als de Koerden wordt gevraagd om ze te laten gaan, dat die waarschijnlijk ‘ja’ zeggen, net als de Amerikanen. Dus onder die omstandigheden lijkt het erop dat het wel zal leiden tot het resultaat dat we willen.”
De Nederlandse Staat wil de moeders en kinderen tot nu toe niet ophalen, omdat de vrouwen uit vrije wil zijn afgereisd naar IS-gebied. “Ze hebben zo bijgedragen aan het functioneren van IS en hun kinderen in een zeer gewelddadige omgeving gebracht”, zei landsadvocaat Reimer Veldhuis anderhalve week geleden tegen de rechter. Ook vindt Nederland een terughaalactie te gevaarlijk.
AD 11.11.2019 De rechter in Den Haag heeft vandaag, in een zaak die namens 23 vrouwen die in Syrische kampen verblijven is aangespannen, beslist dat de 56 kinderen van IS-vrouwen door de Nederlandse staat moeten worden teruggehaald.
De Staat moet er alles aan doen om de kinderen van IS’ers terug te halen naar Nederland. Voor de IS-vrouwen zelf geldt daartoe geen verplichting, maar door de uitspraak neemt de kans dat de moeders met hun kinderen meekomen wel toe.
De rechter is van mening dat de Nederlandse staat terecht heeft aangevoerd dat zij niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de schendingen van mensenrechten in Syrië. Daardoor kan door de vrouwen ook geen beroep op consulaire bijstand vanuit Nederland worden gedaan, zegt de rechter.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had.
De rechter vindt evenwel dat Nederland zich het schrijnende lot van de kinderen van de Syriëgangers moet aantrekken. ,,Die kozen niet voor het kalifaat, maar hebben nu wel te maken met marteling, misbruik en gebrek aan voorzieningen’’, klinkt het. Er is sprake van een ‘ernstige en acute noodsituatie’. Om die situatie het hoofd te bieden is repatriëring noodzakelijk. ,,Het kan niet op een andere manier’’
Ondertussen is de situatie in Noord Syrië steeds chaotischer aan het worden, door de Turkse inval. De Koerden die de kampen bewaken zijn daardoor in de knel gekomen. ,,Als Nederland niets doet, krijgt de Syrische president Al-Assad de kinderen straks in handen”, stelde advocaat Tom de Boer namens de vrouwen. Die president is de afgelopen jaren van talloze mensenrechtenschendingen beschuldigd.
De rechter wijst op het gevaar dat de kinderen, allen onder de twaalf en met alleen de Nederlandse nationaliteit, lopen als er niets wordt gedaan. De rechter benadrukt dat de moeders vrijwillig afreisden naar het kalifaat en spreekt zich niet uit over hun eis om hun eigen proces te mogen bijwonen. Als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders dan ontstaat er een nieuwe situatie, aldus het vonnis.
Inspanningsverplichting
De Staat is er veel aan gelegen de vrouwen ter plaatse te laten berechten en de rechter is van oordeel dat er ruimte moet zijn om de mogelijkheden daartoe te onderzoeken. Maar als de autoriteiten de kinderen alleen met hun moeder laten vertrekken, dan moeten ze meekomen. De vrouwen worden dan in Nederland vastgezet en moeten hier worden berecht. Ook het Openbaar Ministerie wil dat en de voorbereidingen zijn al getroffen.
De rechter verplicht de Staat tot een ‘inspanningsverplichting’, maar legt geen dwangsom op zoals geëist. Het beleid tot nu toe van het kabinet om betrokkenen niet-actief terug te halen, moet – althans bij de kinderen – ten einde komen, aldus de rechter. Als de vrouwen zelf zouden besluiten hun kinderen niet mee te geven naar Nederland, vervalt de inspanningsverplichting voor de Staat om het kind te repatriëren.
Geen risico’s nemen
Nederland heeft geen zeggenschap in Syrië en hoeft volgens de rechter geen ‘substantiële veiligheidsrisico’s’ te nemen. Bij de repatriëring moet de Staat wel hulp van de Koerden of Amerikanen aannemen, aldus de rechter. De overheid kan daartoe afspraken met de VS of andere partners in de regio maken. Naar verluidt bood de VS al hulp aan bij de repatriëring van IS-vrouwen en hun kroost. De Koerden zouden de vrouwen kwijt willen.
Advocaat André Seebregts, die namens de vrouwen optreedt, ziet in de uitspraak een ‘redelijke kans’ dat de kinderen terugkomen. Hij spreekt over een ‘afgewogen vonnis’. Premier Mark Rutte geeft aan dat het kabinet de uitspraak van de rechter om de IS-kinderen terug te halen ‘zorgvuldig gaat bestuderen’. ,,Ik heb de uitspraak nog niet gezien. Ik was aan het vergaderen”, aldus de premier.
‘Leven gaat eindelijk door’
,,Mijn leven gaat eindelijk door’’, reageert Bert Klijn geëmotioneerd op de uitspraak. De man, wiens dochter in 2015 op 19-jarige leeftijd naar het kalifaat vertrok, zegt ‘heel gelukkig’ te zijn. Klijns dochter kreeg in IS-gebied twee dochters, waarvan de oudste inmiddels drie is en de jongste bijna twee. ‘Geweldige meiden’, zegt hij over de kleintjes, die hij alleen van foto’s en video’s kent.
,,Ik heb ze nog nooit in het echt gezien, maar ze weten dat ik hun opa ben.’’ Volgens Klijn is zijn dochter destijds uit ‘naïviteit’ naar Syrië vertrokken. De jonge vrouw dacht er in een ziekenhuis te gaan werken. Ze trouwde er met een IS-strijder. Klijn realiseert zich dat zijn dochter de cel in moet bij een terugkeer. ,,Ze bereidt de kinderen daar al op voor, ze weten al dat ze bij opa en oma komen wonen, omdat mama een tijdje weg moet.”
‘Nog veel onzekerheid’
Ook Klaas uit Gouda is blij met de uitspraak, zij het slechts ten dele. Zijn dochter Mandy reisde samen met haar kinderen af naar het kalifaat. ,,Er blijft veel onzekerheid’’, zegt hij. ,,Veel open eindjes, ook omdat er geen tijdsbestek is genoemd en omdat de Koerden de vrouwen niet zonder kinderen laten gaan.’’
Volgens de Gouwenaar voelt het alsof ‘we geen klap zijn opgeschoten’ met het oordeel. Hij is bang dat de Nederlandse overheid zal volhouden dat het onveilig in het gebied is. ,,Net zoals ze altijd hebben gedaan’’, zegt hij. Hij wijst erop dat er de afgelopen week wel ‘weeskinderen uit diverse landen en een Duitse vrouw zijn opgehaald’.
‘Gestopt met spullen kopen’
Ook een naar de zitting gekomen grootmoeder, die anoniem wil blijven, zegt te vrezen dat de Staat ‘zich zal verschuilen’. ,,Ik denk dat ik ze de komende jaren niet terug zal zien’’, zegt de vrouw over haar dochter en kleinkind. ,,Ik ben maar gestopt met spullen te kopen, zoals ik dat wel deed voor het geval ze zouden komen.’’
Kinderombudsman Margrite Kalverboer, die het kabinet meerdere malen opriep om de Nederlandse kinderen terug te halen, reageert verheugd op de uitspraak. ,,Met belangstelling volgen we hoe het kabinet vervolg gaat geven aan deze uitspraak”, laat ze in een reactie weten.
OmroepWest 11.11.2019 De rechtbank in Den Haag heeft de Staat verplicht om er alles aan te doen om kinderen van IS-vrouwen in kampen in Syrië terug naar Nederland te halen. Voor de IS-vrouwen zelf is de Staat dat niet verplicht. Dat bleek maandag uit het vonnis van de voorzieningenrechter.
Advocaten hadden namens 23 vrouwen en 56 kinderen een kort geding aangespannen. De vrouwen zijn de afgelopen jaren afgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had.
De vrouwen zitten nu vast in door Koerden beheerste kampen. Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert actief om ze terug te halen. Een van de vrouwen zou de Goudse Mandy zijn, die met vijf kinderen in het gebied zit.
Volgens de rechter hebben de kinderen in de kampen niet voor het kalifaat gekozen, maar hebben ze nu wel te maken met de noodsituatie in Noord-Syrië. Zo kreeg Jeugdzorg Haaglanden in september de voogdij over twee kinderen in een IS-kamp, nadat de moeder was overleden en de vader niet te vinden was.
De Raad van de Kinderbescherming vertelde dat de kinderen in het vluchtelingenkamp te weinig voedsel en medische zorg krijgen en dat zij hierdoor ernstige medische klachten hebben.
Slachtoffer van handelen ouders
‘De overheid dient zich het schrijnende lot van de kinderen aan te trekken’, zei de rechter maandag. ‘Zij zijn het slachtoffer van handelen van hun moeder of ouders.’ De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn onder de twaalf jaar.
Voor de vrouwen heeft de Staat geen verplichting om ze terug naar Nederland te halen. Volgens de rechter hebben ze bewust voor een reis naar het strijdgebied gekozen. Alleen als de Koerden kinderen niet willen laten vertrekken zonder hun moeders ontstaat er volgens de rechter een nieuwe situatie, en dan moet de overheid volgens het vonnis kijken of het mogelijk is om beide groepen terug te halen.
MSN 11.11.2019 De Staat moet er alles aan doen om de kinderen van IS-vrouwen uit kampen in Noord-Syrië terug te halen naar Nederland. Voor de IS-vrouwen zelf geldt daartoe geen verplichting. De voorzieningenrechter in Den Haag heeft dat maandag bepaald in een kort geding dat advocaten namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen hebben aangespannen tegen de Staat.
Als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders dan ontstaat er een nieuwe situatie, aldus het vonnis.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd. Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert ze actief terug te halen.
Telegraaf 11.11.2019 Turkije begint vandaag naar eigen zeggen met het terugsturen van opgepakte strijders van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Een Duitse IS’er zal als eerste op het vliegtuig worden gezet. Wat betekent deze aankondiging voor Nederland?
Vijf vragen over hoe het terugsturen precies werkt;
Komen polderjihadisten nu massaal terug?
Nee. Ten eerste is het nog afwachten of Turkije de daad bij het woord voegt. Ten tweede leek de minister met name te doelen op IS-strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië, tijdens de militaire operatie daar. Onbekend is of daar Nederlanders bij zitten.
Er zitten wel Nederlandse Syriëgangers in een Turkse cel, maar dat is slechts een handvol. Loes F. uit Geleen en Souad D. uit Franeker zijn twee jihadvrouwen die al langer in de cel zitten en terug willen. Ook Xaviera Rose-Claire S. uit Apeldoorn zit vast in Turkije. Ruim een week geleden meldden zich nog twee Nederlandse vrouwen bij de Nederlandse ambassade in Ankara, in de hoop terug te keren. In totaal gaat het om naar schatting een zevental Nederlandse jihadisten, onder wie ook twee of drie mannen.
Er zijn al eerder nederjihadisten overgevlogen uit Turkije naar Nederland. Reda N. en Oussama A. kwamen met een gewoon lijnvliegtuig, maar onder begeleiding van de marechaussee. Na aankomst op Schiphol werden ze aangehouden en afgevoerd naar de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught.
En wat als hun paspoort is afgepakt?
Een van de twee dames die zich een week geleden meldden op de Nederlandse ambassade, heeft alleen nog maar de Marokkaanse nationaliteit. Dat betekent echter niet dat ze niet teruggestuurd kan worden naar Nederland. Wel dat ze, als ze is berecht en haar straf heeft uitgezeten, het land uit wordt gezet.
Wat voor straffen krijgen ze hier?
De straffen voor vrouwen komen neer op zo’n anderhalf tot twee jaar cel. Voor mannen, van wie de kans veel groter is dat ze hebben gevochten of zich schuldig hebben gemaakt aan gruwelen, is een jaar of zes de norm. Vorig jaar kreeg de Utrechtse strijder Oussama A. 7,5 jaar omdat hij had gesold met het lijk van een IS-slachtoffer. Zijn vriend Reda N. kwam er vanaf met 4,5 jaar omdat bij hem hard bewijs ontbreekt dat hij gruweldaden heeft begaan.
En hoeveel IS’ers zitten er nog aan te komen?
Voor Nederland is de flinke groep IS- vrouwen in de Koerdische kampen in Noord-Syrië van groter belang dan die nu al in een Turkse cel zitten. Het gaat om zo’n vijftien mannen en veertig vrouwen plus tegen de honderd kinderen met een Nederlandse link. Het kabinet staat onder steeds grotere druk om hen terug te halen naar Nederland.
De Haagse voorzieningenrechter bepaalde vandaag dat Nederland het maximale moet doen om de kinderen uit Nederlandse IS-gezinnen te repatriëren.
NOS 11.11.2019 Turkije heeft vandaag een Amerikaanse IS-strijder teruggestuurd naar de Verenigde Staten. Dat heeft de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Soylu gezegd tegen verschillende staatsmedia. Later deze week volgen er volgens hem nog zeven Duitsers en elf Fransen.
Soylu waarschuwde vorige week dat Turkije vandaag zou beginnen met het terugsturen van gevangengenomen buitenlandse IS-strijders. Volgens Turkije-correspondent Lucas Waagmeester moet dit dreigement vooral als drukmiddel in de onderhandelingen over de IS-strijders worden gezien. “Het is een signaal van: opschieten, we willen vooruitgang zien”, zegt hij.
Niet uitzonderlijk
Het is volgens Waagmeester niet uitzonderlijk dat IS’ers terug worden gestuurd. “Nederland heeft in het verleden ook IS-strijders teruggehaald. Dat is toen in overleg gegaan met Turkije. Deze mensen zijn daarna in Nederland vervolgd”, zegt Waagmeester. In het geval van de Amerikaanse IS’er zouden ook de gebruikelijke procedures zijn gevolgd.
Turkije vindt dat Europa het land opzadelt met het probleem van de IS-strijders. “De dreigementen over uitzetting zijn een uiting van frustratie”, aldus Lucas Waagmeester. “Veel Europese landen vinden dat de strijders in deze regio moeten worden berecht, maar Turkije zit zelf ook niet op de IS’ers te wachten. Ze vinden dat de Europese landen ‘hun eigen rommel’ moeten opruimen.”
Handjevol IS’ers
Ook de Nederlandse regering is van mening dat de IS-strijders in de regio moeten worden berecht. Volgens Waagmeester gaat hierbij wel om een andere groep IS-strijders. “Deze groep van zo’n 50 volwassenen en 95 kinderen zit in gevangenkampen in Noord-Syrië en is handen van de Koerden. In Turkije zelf zit maar een handjevol Nederlandse IS’ers.”
Turkije pakte onlangs tijdens een offensief in Noord-Syrië naar eigen zeggen een grote groep IS-strijders op. Volgens de Turkse president Erdogan zitten er nu zo’n 1200 IS-strijders in Turkse gevangenissen. Het is niet duidelijk of dit aantal ook klopt.
Telegraaf 11.11.2019 De Turkse regering begint naar eigen zeggen vandaag al met het terugsturen van buitenlandse IS’ers die gevangen zitten in Turkse gevangenissen. Vandaag zal een Duitse IS’er de grens over worden gezet, donderdag volgen zeven andere Duitsers.
Het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken kondigde vandaag aan ook nog eens elf Franse IS’ers uit te zetten. „De procedures voor elf buitenlandse terroristische strijders van Franse oorsprong die in Syrië gevangen zijn genomen, is in gang gezet”, aldus woordvoerder Ismail Catakli, zo meldde persbureau Anadolu.
Hij voegde eraan toe dat buitenlandse strijders uit Ierland, Duitsland en Denemarken ook worden voorbereid op repatriëring naar hun thuisland.
Onbekend is of in Turkije ook mannelijke IS’ers vastzitten met de Nederlandse nationaliteit. Wel zitten er twee vrouwen vast waarvan een met de Nederlandse nationaliteit en een waarvan de Nederlandse nationaliteit twee weken geleden is ontnomen. Ankara heeft overigens aangekondigd dat het afnemen van de nationaliteit de Turken er niet van zal weerhouden om de IS-aanhangers terug te sturen.
Turkije is boos dat Westerse landen weigeren buitenlandse IS’ers terug te nemen en in eigen land te berechten. Ankara vindt dat het daardoor tegen haar wil voor jaren opgezadeld wordt met duizenden gevaarlijke IS’ers.
Als een IS’er met de Nederlandse nationaliteit met een Turks toestel aankomt op Schiphol, kan Nederland die niet linea recta met hetzelfde toestel terugsturen richting Ankara. De marechaussee is verplicht de Nederlander te accepteren maar kan die wel onmiddellijk in de boeien slaan op verdenking van lidmaatschap van een terreurorganisatie.
Van vrouwelijke aanhangers, die veelal niet op het strijdtoneel actief waren maar wel ’ondersteunende diensten’ leverden, zal ook een lidmaatschap bewezen moeten worden. Zo kon in Duitsland een vrouwelijke IS’er alleen veroordeeld worden toen bewezen werd dat zij jarenlang in een huis woonde waarvan de oorspronkelijke bewoners door IS waren verdreven.
In Turkije zitten naar schatting enkele honderden IS’ers gevangen. Het merendeel daarvan kwam in handen van de Turken na de inval van Turkse troepen in het noordoosten van Syrië waar hoofdzakelijk Koerden wonen. Het grootste deel van de gevangen IS’ers is echter in handen van de Koerden die over een groot tekort aan middelen beschikken om ze gevangen te houden, laat staan te berechten.
AD 11.11.2019 Turkije heeft een begin gemaakt met het terugsturen van buitenlandse IS-strijders. Minimaal twee gevangenen zijn het land uitgezet. Volgens persbureau Reuters gaat het om een Duitser en een Amerikaan. Het is onbekend waar zij naartoe zijn gestuurd.
Reuters baseert zich op uitspraken van een regeringswoordvoerder. Ook persbureau AP maakt gewag van het terugsturen van IS-strijders, maar volgens de bron van dat bericht gaat het om een Amerikaan en een Deen. Deense media bevestigen dat: vanmiddag werd op de luchthaven van Kopenhagen een teruggestuurde 28-jarige man aangehouden.
Het terugsturen komt niet als een verrassing: vorige week kondigden de Turken al aan dat ze ertoe zouden overgaan, wat tot spanningen met NAVO-partners leidde. Die zitten niet te wachten op de terugkeer van de mannen die in het verleden naar Syrië en Irak trokken om te vechten.
Ook Nederland heeft dat standpunt. Wel oordeelde de rechter in Den Haag vandaag dat 56 kinderen van IS-vrouwen door de Nederlandse staat moeten worden teruggehaald. Nederland moet er alles aan doen om de kinderen van IS’ers terug te halen naar Nederland. Voor de IS-vrouwen zelf geldt daartoe geen verplichting, en dus ook voor mannelijke IS-strijders niet.
De Turken lijken echter vastbesloten om ook mannen de grens over te zetten. Suleyman Soylu, de minister van binnenlandse zaken, zei vorige week dat 1200 buitenlandse IS-strijders in de Turkse cel zitten en dat er bij het recente Turkse initiatief in Noord-Syrië opnieuw 287 IS-leden, inclusief vrouwen en kinderen, zijn vastgezet.
De Turkse regering meldt volgens Reuters dat nog 23 Europese IS-leden deze week het land moeten verlaten. Onder hen zijn geen Nederlanders. Het zou gaan om elf Fransen, negen Duitsers, twee Ieren en een Deen.
Een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken meldt desgevraagd dat Nederland ‘in contact staat’ met Turkije over dit onderwerp. ,,Op individuele gevallen kunnen we niet ingaan.”
In antwoorden op Kamervragen laat het kabinet vandaag weten dat Nederland voorbereid is op de eventuele terugkeer van strijders. Zij staan internationaal gesignaleerd. Hun paspoorten zijn ongeldig verklaard. Als ze terugkeren naar Nederland worden ‘alle beschikbare middelen’ aangewend om ervoor te zorgen dat zij geen gevaar vormen.
Telegraaf 11.11.2019 Turkije is maandag begonnen met de repatriëring van gevangengenomen militanten van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Eén Duitse IS-strijder zal maandag door Turkije worden uitgezet. Donderdag worden nog eens zeven Duitse IS-militanten gerepatrieerd.
Ze zitten gevangen in detentiecentra en worden op 14 november teruggestuurd, zei een woordvoerder van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken maandag. Een Amerikaanse IS-militant is ook al uitgezet, meldde staatspersbureau Anadolu.
Turkije treft daarnaast voorbereidingen om elf in Syrië gevangen genomen Fransen uit te zetten, samen met verschillende andere Europeanen. Ze worden ervan beschuldigd zich te hebben aangesloten bij terreurgroep Islamitische Staat. Dat zei het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken maandag.
„De procedures voor elf buitenlandse terroristische strijders van Franse oorsprong die in Syrië gevangen zijn genomen, is in gang gezet”, aldus woordvoerder Ismail Catakli.
Hij voegde eraan toe dat buitenlandse strijders uit Ierland, Duitsland en Denemarken ook worden voorbereid op repatriëring naar hun thuisland.
De communicatiedirecteur van president Recep Tayyip Erdogan zei eerder tegen de Stuttgarter Zeitung dat Turkije in totaal twintig Duitse IS-militanten wil deporteren.
Diverse Europese landen hebben tot nu toe geweigerd IS-aanhangers terug te halen die onder leiding van de Koerdische militie YPG in het noorden van Syrië zijn opgepakt. De Turkse regering ergerde zich aan de passiviteit van Europese landen bij het terughalen van Syriëgangers.
MSN 11.11.2019 Turkije is maandag begonnen met het terugsturen van gevangengenomen strijders van Islamitische Staat. Dat meldt persbureau AP op basis van de Turkse staatszender TRT Haber.
Een woordvoerder van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde dat één Amerikaan al is teruggekeerd. Later in de week zouden nog zeven Duitsers volgen. Het is onduidelijk hoeveel jihadisten Ankara in totaal wil terugsturen.
President Erdogan zei vrijdag dat er ongeveer 1.200 strijders van IS opgesloten zitten onder het bewind van de Turken. Turkije dringt er bij Europese landen al langer op aan Syriëgangers terug te nemen, ook als hun paspoort is ingenomen. Europese landen zijn daar tot nu toe terughoudend in, tot frustratie van Ankara. Begin deze maand noemde de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Suleyman Soylu het „onacceptabel” en „onverantwoordelijk” dat het westen weigert strijders terug te nemen.
De Nederlandse inlichtingendienst AIVD schat dat er zo’n 55 Nederlandse volwassenen en 90 kinderen in Syrische detentiekampen verblijven. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) kwam eerder met een plan om Syriëgangers in Irak te laten berechten, maar volgens Irak is daar vooralsnog geen sprake van.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a675fef6-0ee8-11eb-a8a4-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ea269d8c-1a04-11eb-9373-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/04af879c-12ba-11eb-acaf-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5ee6b8f6-13d8-11eb-91da-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ead774d6-0fe1-11eb-acaf-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/77138a80-0ef6-11eb-babb-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/34c244e6-19f5-11eb-998c-0218eaf05005.jpg)
Jean Castex
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a6554a8a-0ee8-11eb-a8a4-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1f77cef4-d0ed-11ea-ba7d-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/588c7dc6-0e2c-11eb-a79a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f23e1122-0e28-11eb-8a4f-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/13af997c-0981-11eb-951a-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/75686bf8-e5f5-11ea-95f5-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cda15212-acbb-11ea-941f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5d9a528a-95f4-11ea-b60f-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23cefbc4-93a0-11ea-aceb-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/12099ce4-9109-11ea-ba45-0255c322e81b.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/70c0b9a4-1c40-11ea-8542-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23cefbc4-93a0-11ea-aceb-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6594b92e-e62d-11ea-9404-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/585c4d5c-637f-11ea-b88a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/58a0b938-61ef-11ea-935b-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3b2b6c3c-63a6-11ea-9015-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/369d0286-62c8-11ea-81cf-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0b1ffcca-6157-11ea-9f31-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/28282efe-605e-11ea-9f31-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6285e4ce-6068-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8448717e-5f84-11ea-9dce-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8a022e2e-5ef4-11ea-9a7b-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23a37940-5f16-11ea-a6f4-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8d562632-5ed8-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/921e7a1c-5ecd-11ea-a0b2-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9242a78e-5ecd-11ea-a0b2-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5ac132e6-5eb2-11ea-b0dc-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a345a78a-5e31-11ea-b030-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b695da2e-5e15-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/098d7c24-5e10-11ea-ae6d-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/77f586f8-5d83-11ea-8350-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e92a9aec-5d6b-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c7902500-5d39-11ea-b7b8-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ea1c2a9a-5d18-11ea-9c25-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/204a99ac-5c8e-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/522e7980-5bd4-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/62c117ee-5bc0-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/eeec65c2-5b41-11ea-b53c-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1602d2ae-5ae3-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2a08cb1c-5adb-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.jpg)
Patrick Kingsley @PatrickKingsley
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0c0d340a-5ad5-11ea-b767-02d1dbdc35d1.jpg)
Marc Guillet @MarcGuillet1
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cc06cf54-5a2c-11ea-b0c1-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/293f3c7e-5a23-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a98c1334-5a2d-11ea-abf8-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6f2343b0-5a1a-11ea-8b78-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/43e7f4ae-59ff-11ea-abf8-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9fbcda28-5a0a-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a59f7052-5a0c-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/44c28e8c-5a29-11ea-a10d-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d53d929a-59f7-11ea-8fae-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23bbfdae-a1aa-11ea-b003-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3803a68c-5d34-11ea-b0dc-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4f985a46-54d2-11ea-bea3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2904330c-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2958ffa4-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/29acf0bc-53c4-11ea-8e8f-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1b07152e-5342-11ea-a1a4-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/465366a8-5354-11ea-9ccb-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a2caa50c-531f-11ea-b321-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/353741ba-51a0-11ea-8424-02d2fb1aa1d7.jpg)
JW Navis @jwnavis
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3be07682-5180-11ea-b0f6-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a3950e5e-4e89-11ea-a593-02d1dbdc35d1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data55113250-fa500b.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697586-44d681.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697542-a15afd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bf61a68c-4c19-11ea-b3c4-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/30b43e2c-4908-11ea-870c-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/38b796ea-50e7-11eb-bd68-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/021dbbac-bc52-11ea-93e5-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/746ef0ae-b793-11ea-a026-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/71612814-860b-11ea-808e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f1101df6-5364-11ea-b530-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3b22a4b4-49b9-11ea-a30c-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a737fe4c-338e-11ea-98c5-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bef05946-2e2d-11ea-9aa0-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cd8ee3cc-2a3c-11ea-afaa-02c309bc01c1.jpg)
Auteur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/418a0b40-2a0f-11ea-88c1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/affc9f28-29ad-11ea-bb99-02d2fb1aa1d7.jpg)
Donald J. Trump @realDonaldTrump:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f029a950-27f6-11ea-a505-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8521bac0-1ec9-11ea-9275-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/20630e5c-180e-11ea-acb8-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/70233c0c-1055-11ea-a248-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/102428fe-0d65-11ea-a03d-0217670beecd.jpg)
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2019/11/web-2211biniskinderenjpg.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/58123588-0d34-11ea-a7c7-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d0176a40-0b99-11ea-be08-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b494b2f0-0b12-11ea-a7c7-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0957da44-0616-11ea-bb84-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/09771bac-0616-11ea-bb84-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/37cacc96-05db-11ea-bff7-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d8f3f4ba-0538-11ea-942e-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/db1a5de8-0569-11ea-8c5c-02c309bc01c1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2019/11/web-1211buial-hol-1jpg.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e296c794-04c6-11ea-8bd4-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/796b8f68-049c-11ea-bf4d-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79f04be0-049c-11ea-bf4d-0217670beecd.jpg)
Afshin Ellian schreef eerder deze column: :quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5e814922-0497-11ea-9e6d-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8d68da02-04b0-11ea-8b74-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d5372972-046c-11ea-98bc-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c248230e-049c-11ea-b0de-0255c322e81b.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.