In Amsterdam is het gekraakte Russische handelskantoor leeg na een verzoek van de politie. De Amsterdamse krant Het Paroolberichtte gisteren dat het pand gekraakt was. Enkele uren na de publicatie vroeg de politie aan de krakers het pand te verlaten, en die hebben daar gehoor aan gegeven.
Het kantoor aan de Veluwelaan is eigendom van Rusland. In Het Parool beschrijven de krakers hoe ze hun kans schoon zagen doordat de deur van het slot was. Ze konden naar eigen zeggen zonder moeite naar binnen.
Koude Oorlog
Volgens de krakers ademde het pand de sfeer van de Koude Oorlog. Een inrichting uit de jaren 70, met draaitelefoons, koffers met gasmaskers, een foto van Sovjet-leider Andropov en een grote plaat van het Rode Plein aan de muur. Ook vonden ze aktetassen met allerlei documenten.
Het handelskantoor werd sinds de jaren 70 gebruikt. Waarom het in zo’n ouderwetse staat werd achtergelaten is niet bekend. Er waren nog wel elektriciteit en warm water, maar de beveiligingscamera’s en radio’s in het pand waren defect. De politie heeft het pand ontruimd vanwege huisvredebreuk. De krakers zijn allemaal vertrokken.
Spionnen
Het pand is een woongebouw dat hoort bij de handelsvertegenwoordiging aan het Museumplein. Er hebben Russische spionnen gewoond die vorig jaar Nederland zijn uitgezet. Zij hoorden bij de 17 Russische diplomaten die in maart vorig jaar Nederland werden uitgezet.
Uit onderzoek van de NOS en Nieuwsuur in samenwerking met de Belgische krant De Tijd bleek dat zij spionnen waren en werkten voor de Russische buitenlandse inlichtingendienst SVR en de militaire inlichtingendienst GRU.
Iran nam vijf dagen na de aanslag wraak met een raketaanval op een Amerikaanse basis in Irak, uitgevoerd door sji’itische milities die trouw zijn aan hun geloofsgenoten in Iran. Bij de aanval raakten ongeveer 100 Amerikaanse soldaten gewond. Achteraf beschouwd zijn beide landen toen nog nooit zo dicht bij een uitslaande oorlog geweest.
Een jaar later lopen de spanningen opnieuw hoog op. Vorige week stuurden de Amerikaanse strijdkrachten twee B52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten voor ‘flyovers’, om Iran te laten zien dat het menens is mocht het de dood van Soleimani opnieuw willen wreken.
Ook werd een onderzeeër met kernraketten aan boord naar de Golfregio gestuurd. Tweets van Donald Trump lieten niets aan onduidelijkheid over. ,,We horen over aanvullende aanvallen op Amerikanen in Irak. Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na’’, aldus Trump.
Telegraaf 04.01.2021
Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na, aldus Donald Trump.
Slagveld
Het overvliegen van de B52-bommenwerpers zorgde voor extra oorlogstaal in Iran. Generaal Hossein Salami, de commandant van de Republikeinse Garde (ayatollah Khamenei’s eigen leger), hamerde erop dat ‘Iran elke Amerikaanse agressie’ zal weerstaan.
,,We geven onze vijanden het laatste woord op het slagveld’’, zei Salami tijdens een herdenkingsplechtigheid op de Universiteit van Teheran. Behalve Iraanse leiders waren ook leden van de familie Soleimani en vertegenwoordigers van bondgenoten uit Syrië, Libanon en Palestina aanwezig.
Zware prijs
De dreigementen vliegen over en weer. Iranwaarschuwt dat het is voorbereid op een Amerikaanse aanval, mocht president Donald Trump daar in zijn laatste weken als president nog toe besluiten. Op zijn beurt waarschuwt het Witte Huis dat Iran een zware prijs betaalt als het de dood van Qassem Soleimani een jaar na dato wil ‘herdenken’ met een aanval op Amerikaanse doelen in het Midden-Oosten.
USS Nimitz
De Verenigde Staten halen het vliegdekschip USS Nimitz terug uit de wateren in het Midden-Oosten. Waarnemend minister van Defensie Miller zou zo de spanningen met Iran willen verminderen om een nieuwe confrontatie te voorkomen, schrijft The New York Times.
Het besluit komt onverwacht: president Trump bedreigt Iran geregeld op Twitter, en in november zou hij door zijn belangrijkste adviseurs op het laatste moment zijn afgehouden van een militaire aanval op nucleaire installaties in Iran.
Amerika is ervan overtuigd dat Iran nog steeds werkt aan de ontwikkeling van een kernwapen. Komend president Biden wil weer gesprekken aanknopen met de leiders in Teheran; een Amerikaanse aanval op Iran zou daar zo goed als zeker een streep door halen.
Telegraaf 29.01.2020
Telegraaf 27.01.2020
Iran heeft de atoomwaakhond van de Verenigde Naties laten weten dat het uranium wil verrijken tot een zuiverheid van 20 procent , een niveau waarop het land uranium verrijkte voor het atoomakkoord uit 2015.
Telegraaf 05.01.2021
De aankondiging is de nieuwste in een reeks besluiten waar Iran het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) van op de hoogte heeft gesteld en waarmee het land de afspraken uit 2015 steeds verder schendt. Zo verrijkte het land tien keer meer uranium dan volgens de deal is toegestaan. Daarnaast mag Iran uranium niet verder dan 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar het zit het nu al op 4,5 procent. Voor een nucleair wapen moet uranium overigens tot boven de 90 procent zuiverheid worden verrijkt.
Het Iraanse parlement nam vorige maand een wet aan waarin werd vastgelegd dat het verrijken van uranium moet worden opgeschroefd in nieuwe installaties. Dat zal gebeuren in de atoomfaciliteit die is gebouwd in een berg in Fordo, ten zuiden van Teheran. Wanneer Iran ermee gaat beginnen, is niet duidelijk.
De wet is vermoedelijk een reactie op de liquidatie van de prominente Iraanse nucleaire wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter het nucleaire programma van het land. Volgens Iran zat Israël achter die moordaanslag.
Fragiel akkoord
Het atoomakkoord werd getekend door Iran, de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Met de deal moest worden voorkomen dat Iran een nucleair wapen zou produceren. In ruil daarvoor werden internationale sancties tegen Iran geschrapt.
In 2018 kondigde president Trump aan dat de VS zich eenzijdig zou terugtrekken uit het akkoord, omdat Iran ondanks de deal zou zijn doorgegaan met het ontwikkelen van kernwapens. VS schroefde de sancties daarna weer op. Iran zegde het akkoord een jaar later deels op.
Wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh de ‘Vader’ van Iraans kernprogramma vermoord
De Iraanse regering heeft laten weten dat de ‘Vader’ van Iraans kernprogramma vandaag is omgebracht in de Iraanse hoofdstad Teheran. Fakhrizadeh was een prominent kernwetenschapper en stond aan het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma.
Er is nog een boel onduidelijk over de moord op Fakhrizadeh. Volgens Iraanse staatsmedia zou de wetenschapper zijn aangevallen toen hij in zijn auto zat, net buiten Teheran. Er wordt gesproken over ‘een explosie, gevolgd door geweervuur’. Fakhrizadeh werd nog met een helikopter naar het ziekenhuis gebracht maar kwam daar uiteindelijk te overlijden.
Israëlische rol
Het is nog onduidelijk wie de moord heeft gepleegd. Javad Zarif, de Iraanse minister van buitenlandse zaken, spreekt van een terroristische daad, met een ‘Israëlische rol’.
Iran wijst hiermee naar Israël als schuldigen in de moord op Fakhrizadeh. Van Israël is al langer bekend dat het een fel tegenstander is van het Iraanse kernprogramma. In het verleden werd er gewezen naar de Israelische geheime dienst;,de Mossad, bij de dood van andere kernwetenschappers. Een beschuldiging die Israël zelf altijd heeft ontkend.
‘Onthoud die naam, Fakhrizadeh’
Toch was de wetenschapper in kwestie bekend bij de Israëliërs. Fakhrizadeh werd twee jaar geleden door Netanyahu genoemd als het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma. “Onthoud die naam, Fakhrizadeh”, verklaarde Netanyahu toentertijd.
Ook de Amerikanen worden gezien als mogelijk daders. In januari van dit jaar werd de Iraanse generaal Qassem Soleimani omgelegd in een Amerikaanse drone-aanval. President Trump zou recentelijk nog aan zijn kabinet gevraagd hebben of het mogelijk was om luchtaanvallen uit te voeren op Iraanse kerncentrales.
Iran heeft het verrijken van uranium in een ondergronds centrum bij het plaatsje Fordowhervat. Volgens een regeringswoordvoerder wordt er uranium tot 20 procent verrijkt. Uranium moet een proces ondergaan om geschikt te worden gemaakt voor kernenergie of kernwapens.
In 2015 is een internationaal akkoord gesloten met Iran over de nucleaire projecten van dat land en daarin stond dat Iran niet tot dat percentage zou verrijken. De VS hebben het akkoord in 2018 opgezegd en nieuwe sancties tegen Iran afgekondigd. Iran voelt zich sindsdien niet meer verplicht zich aan die afspraken te houden. Een verrijking van 20 procent is over het algemeen onvoldoende voor het maken van kernwapens. Voor kernenergie kan 3 procent genoeg zijn.
Iran’s kernprogramma is al langer een heet hangijzer in de internationale politiek. Iran begon begin 21ste eeuw stiekem met het verrijken van uranium. Iran beweerde zelf dat het kernprogramma bedoeld was om het land van energie te voorzien maar het Westen was bang dat Iran bezig was met de productie van kernwapens.
Na jaren van onderhandelingen bereikte Iran uiteindelijk een deal met de VS en Europa over het eigen kernprogramma, de ‘Iran-deal’. Iran zou geen uranium meer verrijken en zou het internationale waarnemers toelaten die erop toe konden zien dat de Iraniërs geen kernwapens produceren. In ruil daarvoor zou het Westen sancties tegen Iran opheffen.
De deal leek een succes, totdat de VS onder president Trump zich terugtrok uit de deal. Trump was van mening dat Iran niet te vertrouwen was, hij werd hierin gesteund door Israël wat altijd al tegen de deal was. Europa wou de deal behouden maar is zich ook steeds kritischer gaan opstellen tegen Iran. In januari van dit jaar beschuldigde de EU Iran ervan beloftes uit de deal niet na te komen.
‘Nummer 2 van al-Qaeda in het geheim vermoord in Iran’
De nummer 2 leider van al-Qaeda is drie maanden geleden in het geheim vermoord in Iran. Dat bevestigen inlichtingsfunctionarissen aan de Amerikaanse krant The New York Times. Abdullah Ahmed Abdullah werd samen met zijn dochter gedood door twee huurmoordenaars op een motorfiets.
Abdullah Ahmed Abdullah, ook wel bekend als Abu Muhammed al-Masri, wordt ervan beschuldigd een van de meesterbreinen te zijn van de dodelijke aanslagen op Amerikaanse ambassades in Afrika in 1998. Hij werd op 7 augustus, de datum waarop die aanslagen in 1998 plaatsvonden, op straat in Teheran gedood.
Israëlische agenten
Functionarissen zeggen tegen The New York Times dat de aanval werd uitgevoerd door Israëlische agenten in opdracht van de Verenigde Staten. Ook de dochter van al-Masri, Miriam, kwam bij die aanval om het leven. Zij was de weduwe van Osama bin Ladens zoon Hamza bin Laden.
Er waren al langer geruchten dat al-Masri dood was, maar die werden nooit bevestigd. Al-Qaeda heeft de dood van een van zijn topleiders nooit bekendgemaakt en geen enkel land heeft er publiekelijk de verantwoordelijkheid voor opgeëist.
Iran ontkent nog steeds dat de man in Teheran is gedood. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken waren er geen terroristen van al-Qaeda op Iraans grondgebied, en proberen Washington en Tel Aviv met dit soort ‘leugens en valse informatie’ van tijd tot tijd om Iran aan dergelijke groepen te linken.
Beloning van 10 miljoen
Al-Masri is in de VS aangeklaagd voor de aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania in 1998, waarbij 224 mensen omkwamen en honderden gewonden vielen. De FBI bood tien miljoen dollar beloning voor informatie die leidt tot zijn arrestatie.
Terugblik
Vertrek Nederlandse militairen uit Irak
Het Iraakse parlement wil dat de buitenlandse troepen uit het land vertrekken. Aanleiding is de Amerikaanse luchtaanvalop 10 januari 2020 waarbij de Iraanse generaal Soleimani werd gedood.
Het kabinet wil echter de missie in Irak voortzetten. Daar trainen enkele tientallen Nederlandse militairen hun Iraakse collega’s. Het Iraakse parlement wil af van de buitenlandse militairen, maar ,,de Iraakse premier heeft Nederland niet benaderd om weg te gaan”, zei minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamer.
Het vertrek uit Irak van de buitenlandse troepen zou de stabiliteit van ,,zo’n cruciaal land” volgens de bewindsman niet ten goede komen. ,,Onze bereidheid is om in coalitieverband te blijven.” De Nederlandse militairen maken onderdeel uit van de internationale coalitie tegen terreurgroep IS.
Ook nam het Iraakse parlement na de Amerikaanse droneaanval een niet-bindende resolutie aan waarin de regering werd opgeroepen alle buitenlandse troepen in het land te bewegen te vertrekken. Het was een ,,politiek signaal” en ,,de motie is niet omgezet in beleid”, aldus Blok.
Vanwege de opgelopen spanningen was de missie voorlopig stilgelegd. De militairen verblijven nu op een veilige plek, zei minister Bijleveld van Defensie onlangs.
Alle Nederlandse militairen in het noorden van Irak zitten nu bij elkaar in de stad Erbil. Oorspronkelijk waren ze verdeeld over twee locaties, maar ze zijn nu om “veiligheids-en praktische redenen” op één plek ondergebracht, zegt het ministerie van Defensie. Daarnaast zitten er nog steeds enkele Nederlanders in de hoofdstad Bagdad.
Inzet Nederlandse marine
In de Straat van Hormuz heeft Iran een Zuid-Koreaanse tanker geënterd. Volgens de Iraanse staatstelevisie zijn militairen van de Revolutionaire Garde aan boord gegaan omdat het schip de Perzische Golf vervuilde met giftige stoffen.
De tanker was volgens de Britse autoriteiten op weg van een olieraffinaderij in Saudi-Arabië naar de Verenigde Arabische Emiraten.
In de Straat van Hormuz was volgens de Britten een “interactie” tussen Iran en een vrachtschip. Het schip werd daarop naar Iraanse territoriale wateren geleid. Opvarenden uit Zuid-Korea, Indonesië, Vietnam en Myanmar zijn aangehouden, onbekend is hoeveel.
Het incident komt op een gevoelig moment. De Zuid-Koreaanse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken brengt naar verwachting deze week een bezoek aan Teheran om te praten over vastgezette Iraanse banktegoeden in Zuid-Korea. Zuid-Koreaanse banken hebben voor 7 miljard dollar bevroren als gevolg van de Amerikaanse sancties tegen Iran.
Het is al lange tijd onrustig in de economisch belangrijke zeestraat. Twintig procent van alle olie die in de wereld wordt getransporteerd, gaat erdoorheen.
Er zijn verscheidene aanvallen geweest op olietankers in de Straat van Hormuz, volgens de VS het werk van Iran. Teheran ontkent dat en zegt dat Saudi-Arabië achter de aanvallen zit.
De Nederlandse marine heeft vorig jaar meegedaan aan een missie in de zeestraat om de vrije doorgang voor handelsschepen te garanderen. Ook andere EU-landen deden mee aan de missie.
Verplaatsing
Vanwege de gespannen situatie zijn de Nederlandse militairen in Irak verplaatst. “Om veiligheidsredenen hielden we rekening met verplaatsingen van Nederlandse militairen in het operatiegebied”, zegt het ministerie van Defensie.
Eerder werd al bekend dat de Nederlandse trainingsmissie in Noord-Irak is stilgelegd en dat in de strijd tegen IS ook het trainen van Iraakse commando’s in Bagdad is opgeschort. Maar toen waren er nog geen plannen over het verplaatsen van militairen.
In totaal zijn er zo’n vijftig Nederlandse militairen in Irak, veertig in de noordelijke stad Erbil en tien in Bagdad. Defensie wil er verder niet veel over kwijt. Maar als er inderdaad verplaatsingen komen, worden volgens Haagse bronnen de meeste Nederlanders waarschijnlijk binnen Irak verplaatst en mogelijk enkele naar Jordanië.
De militairen zijn in Irak om Iraakse commando’s en Koerdische strijders op te leiden voor de strijd tegen bijvoorbeeld IS.
De Verenigde Staten en hun bondgenoten staken vanwege de verhoogde dreiging van een aanval uit Iran per direct en voor onbepaalde tijd trainingen van Iraakse militairen in opleiding, laat een woordvoerder van de NAVO zaterdag weten. De bescherming van alle troepen die meedoen aan de militaire operatie Inherent Resolve (OIR) wordt opgeschaald.
Dat besluit zou ook Nederlandse militairen en experts onder verscherpt toezicht stellen. Nederland nam samen met veertien andere bondgenoten van de VS deel aan OIR.
“De veiligheid van ons personeel in Irak gaat boven alles”, zegt woordvoerder Dylan White van de NAVO. “Wij blijven alle nodige voorzorgsmaatregelen nemen. De NAVO-missie wordt voortgezet, maar de trainingsactiviteiten worden tijdelijk opgeschort.”
Uit een Kamerbrief (meer) van medio oktober blijkt dat in Noord-Irak en Bagdad ten minste zestig Nederlandse militairen actief zijn, mogelijk gesteund door twintig experts. De Nederlandse militairen geven onder meer trainingen aan Koerdische en Iraakse militairen in het gebied.
Uitgerekend in Bagdad vond in de nacht van vrijdag op zaterdag een nieuwe luchtaanval plaats. Een konvooi van de door Iran gesteunde militiegroepering Popular Mobilisation Forces (PMF) werd onder vuur genomen. Ten minste zes mensen kwamen daarbij om het leven, aldus Iraakse staatsmedia.
Het land vermoedt dat de Amerikanen achter de aanval zitten. In de drie uitgebrande auto’s zouden medici en geen hooggeplaatste militairen hebben gezeten.
Een woordvoerder van de OIR ontkent zaterdagochtend dat de internationale coalitie de laatste dagen luchtaanvallen heeft uitgevoerd ten noorden van Bagdad.
Trump: ‘VS wil oorlog met Iran voorkomen, niet starten’
Conflict tussen Iran en VS escaleert na dood Iraanse generaal
De spanningen tussen de VS en Iran zijn opgelaaid nadat de Amerikanen vrijdag de Iraanse generaal Qassem Soleimani doodden bij een luchtaanval op een vliegveld in Irak. Soleimani gold als de belangrijkste militair en op grootayatollah Ali Khamenei na machtigste man in Iran. Hij wordt zaterdag begraven in Bagdad.
Iran zint op wraak en dreigt hard terug te slaan naar de Amerikanen. President Donald Trump nam daarom de beslissing om drieduizend extra militairen naar het gebied te sturen om de veiligheid in de regio te waarborgen. Eerder deze week ging een bataljon van 750 militairen hen al voor.
Sinds mei hebben de Amerikanen al ongeveer veertienduizend extra militairen naar het Midden-Oosten gestuurd naar aanleiding van de groeiende onrust.
MSN 27.07.2021 De Verenigde Staten veranderen de focus van hun militaire missie in Irak. Het Amerikaanse leger zal niet meer vechten, maar zich richten op onder meer het trainen, assisteren en helpen van het Iraakse leger in de strijd tegen de terroristische beweging Islamitische Staat (IS).
Het besluit werd bekendgemaakt tijdens een overleg van de Amerikaanse president Joe Biden en de Iraakse premier Mustafa al-Kadhemi in het Witte Huis in Washington. Het was de eerste ontmoeting tussen de leiders. De relatie tussen de twee landen gaat volgens Biden “een nieuwe fase in”.
De Amerikaanse troepen focussen zich vanaf eind dit jaar op het ondersteunen van de Iraakse regeringstroepen. In de praktijk verandert er niet veel, omdat de Amerikanen nu al vooral bezig zijn met het trainen van Irakezen zodat zij zichzelf kunnen beschermen.
De VS hebben momenteel 2500 militairen in Irak. Of er veranderingen worden aangebracht in de omvang van de troepenmacht, is niet duidelijk. De Amerikanen trokken zich in 2011 terug uit Irak, nadat ze er in 2003 arriveerden om het regime van Saddam Hussein ten val te brengen, maar keerden in 2014 terug vanwege de strijd tegen IS.
NOS 05.01.2021 De inbeslagname van een Zuid-Koreaanse olietanker door de Iraanse Revolutionaire Garde heeft geleid tot een diplomatieke ruzie tussen de twee landen. Seoul heeft de Iraanse ambassadeur op het matje geroepen en eist dat de twintig aangehouden bemanningsleden worden vrijgelaten.
Het schip werd gisteren in de Straat van Hormuz aangehouden, omdat het olie zou hebben geloosd. De tanker was op dat moment onderweg van Saudi-Arabië naar de Verenigde Arabische Emiraten.
Maar volgens Zuid-Koreaanse media is de inbeslagname een vergelding voor het bevriezen van zo’n 7 miljard dollar aan Iraanse tegoeden, als gevolg van de Amerikaanse sancties tegen Teheran.
‘Zuid-Korea is zelf gijzelnemer’
Een woordvoerder van de Iraanse regering haalde vanochtend uit naar Zuid-Korea en verklaarde dat niet Iran, maar Zuid-Korea zich schuldig maakt aan gijzeling, verwijzend naar de bevroren tegoeden. Volgens persbureau Yonhap wil Teheran de gevangengenomen bemanningsleden proberen te ruilen voor de geblokkeerde miljarden.
Seoul probeert de gemoederen te bedaren door een diplomatieke delegatie naar Iran te sturen. Ook zal de onderminister van Buitenlandse Zaken de kwestie volgende week aankaarten bij zijn bezoek aan Teheran, dat al voor het incident gepland stond.
Uraniumverrijking
De inbeslagname kwam kort na de bekendmaking dat Iran de verrijking van uranium wil opvoeren, waarmee het internationale atoomakkoord uit 2015 wordt geschonden. Irandeskundige Peyman Jafari duidde de twee gebeurtenissen gisteren als een manier van het Iraanse regime om de buitenwereld te dwingen de sancties tegen het land te schrappen en een nieuw atoomakkoord te sluiten.
Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken heeft vanochtend alle ondertekenaars van het atoomakkoord opgeroepen kalm en terughoudend te blijven. Eerder klonken vanuit de betrokken landen, evenals Japan en Israël, bezorgde woorden over de verrijking.
EU wil akkoord redden
De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif is echter vastbesloten om de verrijking van uranium daadwerkelijk op te voeren. Hij liet gisteren via Twitter weten dat de stap omkeerbaar is, zodra andere ondertekenaars van het atoomakkoord zich aan hun afspraken zullen houden, zoals het schrappen van economische sancties.
Een woordvoerder van de Europese Unie laat weten dat de inspanning om het akkoord te redden worden verdubbeld. “Een redding van de deal is immers in ieders belang.”
Vorig jaar trok Iran zichzelf volledig terug uit het akkoord, in reactie op de Amerikaanse liquidatie van de Iraanse generaal Soleimani in Irak. Het team rond de nieuwe president Biden heeft eerder gezegd terug te willen naar het akkoord uit 2015, maar het is onbekend onder welke voorwaarden.
Elsevier 04.01.2021 Sinds eind 2020 vliegen Amerikaanse bommenwerpers in de buurt van Iran en patrouilleren de Verenigde Staten in de Perzische Golf. Tot groot ongenoegen van de Amerikanen besluit Iran om meer uranium te gaan verrijken. Wat verklaart de recente spanning tussen beide landen? Vier vragen en antwoorden.
1.Wat is de aanleiding voor recente onrust in de regio?
De Verenigde Staten vrezen nog steeds voor een Iraanse vergeldingsactie voor de liquidatie van de Iraanse generaal Qassem Soleimani. Op 3 januari 2020 kwam Soleimani om bij een Amerikaanse droneaanval bij het Iraakse vliegveld in Bagdad. Als commandant van de Quds-brigade – een tak van de Iraanse Republikeinse Garde – was Soleimani in de regio door velen geliefd vanwege zijn strijd tegen IS.
De Verenigde Staten beschuldigden hem van terrorisme en volgens de Amerikaanse president Donald Trump zou hij direct en indirect verantwoordelijk zijn voor miljoenen doden. Iran is sinds de dood van Soleimani altijd blijven dreigen met een wraakactie.
Uit vrees voor een vergeldingsactie – precies een jaar na de dood van Soleimani – werd op 30 december 2020 besloten om met Amerikaanse B52-bommenwerpers over het Midden-Oosten te vliegen, ter afschrikking van Iran en door Iran gesteunde milities in Irak. Maar dat is niet de enige reden. De afgelopen maanden liep de spanning in de regio om andere redenen ook op.
2.Waarover botsen de Verenigde Staten en Iran nog meer?
Op 27 november kwam de Iraanse atoomgeleerde Mohsen Fakhrizadeh om het leven bij een aanslag iets buiten de Iraanse hoofdstad Teheran. Iran beschuldigde aartsvijand Israël van deze daad. Om een vergeldingsactie te voorkomen, stuurden de Verenigde Staten daarom begin december ook al B52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten. Ook het Amerikaanse vliegdekschip Nimitz werd toen naar de Perzische Golf gestuurd. Iran ziet de Amerikaanse acties als provocatie en uitlokking tot oorlog.
Een tweede botsing ontstond 20 december toen vlak bij de Amerikaanse ambassade in Bagdad enkele raketten ontploften. Het zou het werk zijn van door Iran gesteunde milities, zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. Volgens de Amerikaanse president Donald Trump waren het raketten van Iraanse makelij. Via Twitter waarschuwde hij Iran voor dergelijke acties: ‘Als een Amerikaan wordt vermoord, zal ik Iran verantwoordelijk houden. Denk erover na.’
Our embassy in Baghdad got hit Sunday by several rockets. Three rockets failed to launch. Guess where they were from: IRAN. Now we hear chatter of additional attacks against Americans in Iraq…
Niet alleen de vrees voor Iraanse vergeldingsacties is reden voor onrust, ook het Iraanse atoomprogramma is de Amerikanen een doorn in het oog. Trump zou in november bij zijn adviseurs hebben geïnformeerd of het mogelijk was een Iraanse nucleaire installatie te bombarderen. Volgens de Verenigde Staten gebruikt Iran zijn atoomprogramma om kernwapens te ontwikkelen.
3.Hoe staat het ervoor met het nucleaire programma van Iran?
Op 4 januari 2021 werd bekend dat Iran zijn uranium wil verrijken naar een zuiverheid tot 20 procent. Dat blijkt uit een brief van Iran aan het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA). Daarmee verbreekt Iran opnieuw de regels die in het atoomakkoord uit 2015 werden vastgelegd.
Toen werd besloten dat Iran uranium mag verrijken met een zuiverheid tot 3,67 procent. Inmiddels zou Iran tot 4,5 procent hebben verrijkt. Het is onduidelijk in welk tijdsbestek Iran tot 20 procent verrijkt uranium wil komen. Met verrijkt uranium kunnen kernwapens worden gemaakt, maar daarvoor is een zuiverheid van 90 procent nodig.
Het nieuws komt overigens niet als een verrassing, want het Iraanse parlement besloot al kort na de dood van kerngeleerde Fakhrizadeh in november om uranium te verrijken tot 20 procent.
4.Waarom verbreekt Iran afspraken uit de nucleaire deal?
Volgens Iran is het een vergelding voor de zware economische sancties van de Verenigde Staten die door president Trump opnieuw zijn ingesteld toen hij het atoomakkoord in 2018 verliet. Iran gebruikt de uraniumverrijking als middel om de overgebleven landen uit het atoomakkoord onder druk zetten.
Volgens Iran houden die landen zich ook niet aan de afspraken. Als zij de regels weer in acht nemen, zal Iran zich ook weer aan de afspraken voor uraniumverrijking houden. Op die manier wil het land een einde maken aan de opgelegde sancties.
NOS 04.01.2021 Iran trekt vandaag de aandacht van de wereld naar zich toe. Het land verrijkt nu weer uranium tot een hoger niveau dan was afgesproken in het internationale atoomakkoord van 2015. En de Revolutionaire Garde nam een Zuid-Koreaanse olietanker in beslag.
Het is overduidelijk spierballenvertoon, zegt Irandeskundige Peyman Jafari (UvA). Het komt op een moment dat de spanningen tussen de VS en Iran in de regio wederom fors zijn opgelopen. En dat Trump over twee weken wordt afgelost door Biden.
De twee gebeurtenissen van vandaag hebben volgens Jafari elk een eigen aanleiding, maar dezelfde onderliggende oorzaak. Namelijk dat het Iraanse regime de druk op de buitenwereld opvoert om de sancties tegen het land te stoppen en een nieuw atoomakkoord te sluiten.
Beide landen tonen hun spierballen, de VS door de inzet van gevechtsvliegtuigen en Iran door de kaping van een olietanker.
Spanningen tussen VS en Iran lopen op
“Iran kampt met een economische crisis, een coronacrisis en de Amerikaanse sancties hakken er nog steeds hard in”, zegt Jafari. De inbeslagname van de Zuid-Koreaanse olietanker is volgens hem vooral een manier om de geldproblemen aan te pakken.
Zuid-Koreaanse banken hebben vanwege de Amerikaanse sancties namelijk zo’n 7 miljard dollar aan Iraanse tegoeden bevroren. Jafari: “Geef ons die 7 miljard dollar terug en dan geven wij het schip terug – op die manier zal Zuid-Korea onder druk zijn gezet.” Het Aziatische land roept Iran op per direct het schip vrij te geven en de bemanningsleden vrij te laten.
De olietanker werd vanmorgen rond 10.00 uur aangehouden in de straat van Hormuz. Dat is een nauwe zeestraat die cruciaal is voor de internationale handel in olie. De lezing van de Iraanse autoriteiten is dat het schip de wateren ‘vervuilde met chemicaliën’. “Maar dat de Revolutionaire Garde een milieubeweging is geworden, daar geloof ik niets van”, zegt Jafari gekscherend.
Wat is de Iraanse Revolutionaire Garde?
De elitetroepen hebben de afgelopen jaren vaker olietankers geconfisqueerd in de drukke zeestraat. Ook dat is machtsvertoon en onderdeel van de groeiende invloed van de hardliners binnen het regime, legt Jafari uit. Daarmee bedoelt hij het kamp dat meer de confrontatie opzoekt en trouw is aan de conservatieve lijn van de geestelijke leiders.
“Dat is begonnen nadat de VS onder leiding van Trump uit het atoomakkoord was gestapt en sancties invoerde tegen Iran”, zegt Jafari “De relatief gematigde president Rouhani had zijn lot aan die deal verbonden. Hij heeft sindsdien enorm aan populariteit ingeboet.”
Mogelijkheid tot kernwapens stap dichterbij
De opkomst van de hardliners verklaart volgens de Jafari ook waarom Iran de verrijking van uranium opvoert. Vijf jaar geleden was afgesproken dat er maximaal tot 3,67 procent puurheid mag worden verrijkt en alleen voor het opwekken van kernenergie. Maar vandaag werd die grens officieel overschreden, bevestigt atoomwaakhond IAEA.
Iran had de zet vooraf al aangekondigd en het voornemen is door te gaan tot 20 procent. Het brengt Teheran een stap dichter bij de mogelijkheid kernwapens te ontwikkelen. Daarvoor is een puurheid van 90 procent nodig.
Premier Netanyahu van Israël zegt dat Iran van plan is atoomwapens te maken, wat Iran stellig ontkent. Ook zei Netanyahu dat Israël, zelf een kernmacht, het niet toe zal staan. Brussel heeft eveneens de provocatie van Iran veroordeeld. De grote vraag is nu wat de VS gaat doen.
Bidens plan?
Trump heeft gedurende zijn termijn als president Iran maximaal onder druk gezet. Vandaag werd duidelijk dat er een extra vliegdekschip in de Perzische Golf wordt ingezet. Vorige week vlogen er ter afschrikking B52-bommenwerpers boven het Midden-Oosten. Maar wat is Biden van plan als hij op 20 januari president wordt?
Zijn team heeft al gezegd dat de Democraten terug willen naar het akkoord uit 2015. Maar volgens Jafari, die ook verbonden is aan Princeton University in de VS, is er nog onduidelijkheid over de voorwaarden.
“Buitenlandse bondgenoten, Republikeinen en hardliners binnen de Democratische Partij zetten Biden onder druk alleen akkoord te gaan als Iran stopt met zijn langeafstandsraketten. Maar dat raketprogramma is zo belangrijk voor Iran dat dit geen optie zal zijn. Zeker nu de Iraniërs de hakken in het zand zetten met hun atoomprogramma.”
NOS 04.01.2021 In de Straat van Hormuz heeft Iran een Zuid-Koreaanse tanker geënterd. Volgens de Iraanse staatstelevisie zijn militairen van de Revolutionaire Garde aan boord gegaan omdat het schip de Perzische Golf vervuilde met giftige stoffen.
De tanker was volgens de Britse autoriteiten op weg van een olieraffinaderij in Saudi-Arabië naar de Verenigde Arabische Emiraten.
In de Straat van Hormuz was volgens de Britten een “interactie” tussen Iran en een vrachtschip. Het schip werd daarop naar Iraanse territoriale wateren geleid. Opvarenden uit Zuid-Korea, Indonesië, Vietnam en Myanmar zijn aangehouden, onbekend is hoeveel.
Het incident komt op een gevoelig moment. De Zuid-Koreaanse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken brengt naar verwachting deze week een bezoek aan Teheran om te praten over vastgezette Iraanse banktegoeden in Zuid-Korea. Zuid-Koreaanse banken hebben voor 7 miljard dollar bevroren als gevolg van de Amerikaanse sancties tegen Iran.
Nederlandse marine
Het is al lange tijd onrustig in de economisch belangrijke zeestraat. Twintig procent van alle olie die in de wereld wordt getransporteerd, gaat erdoorheen.
Er zijn verscheidene aanvallen geweest op olietankers in de Straat van Hormuz, volgens de VS het werk van Iran. Teheran ontkent dat en zegt dat Saudi-Arabië achter de aanvallen zit.
De Nederlandse marine heeft vorig jaar meegedaan aan een missie in de zeestraat om de vrije doorgang voor handelsschepen te garanderen. Ook andere EU-landen deden mee aan de missie.
AD 04.01.2021 Iran heeft het verrijken van uranium in een ondergronds centrum bij het plaatsje Fordow hervat. Volgens een regeringswoordvoerder wordt er uranium tot 20 procent verrijkt. Uranium moet een proces ondergaan om geschikt te worden gemaakt voor kernenergie of kernwapens.
In 2015 is een internationaal akkoord gesloten met Iran over de nucleaire projecten van dat land en daarin stond dat Iran niet tot dat percentage zou verrijken. De VS hebben het akkoord in 2018 opgezegd en nieuwe sancties tegen Iran afgekondigd. Iran voelt zich sindsdien niet meer verplicht zich aan die afspraken te houden. Een verrijking van 20 procent is over het algemeen onvoldoende voor het maken van kernwapens. Voor kernenergie kan 3 procent genoeg zijn.
Bij Fordow is een ondergrondse verrijkingscentrale in een voormalige basis van de Revolutionaire Garde. Die ligt ongeveer 160 kilometer ten zuiden van Teheran.
‘Aanzienlijk’
De Europese Unie, die alles in het werk stelt om het atoomakkoord met Iran overeind te houden, waarschuwt dat Iran ‘aanzienlijk’ zou afwijken van de afspraken als het land doorzet. Of dat ook het einde van de overeenkomst betekent, wil een woordvoerder van EU-buitenlandchef Josep Borrell nog niet zeggen.
Hij zei eerst het oordeel van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) af te wachten. Dat bevestigde echter later op maandag dat Iran is begonnen met het verrijken van uranium tot 20 procent. Waarnemers waren op de locatie aanwezig, aldus de VN-organisatie die een rapport daarover heeft doorgestuurd naar de lidstaten.
De EU en andere dragers van het atoomakkoord willen het in leven houden, onderstrepen zij. ,,Het zal ook in leven worden gehouden, zolang alle deelnemers aan hun verplichtingen voldoen”, aldus Borrells woordvoerder.
NU 03.01.2021 Inwoners van Iran herdenken deze week Qassem Soleimani, de generaal die een jaar geleden met een raketaanval werd geliquideerd door de Verenigde Staten. Na de liquidatie liepen de spanningen tussen beide landen hoog op.
Soleimani wordt onder meer herdacht met rouwoptochten. De generaal is sinds zijn dood dikwijls terug te zien op portretten en als standbeeld, en krijgt binnenkort ook een eigen televisieserie.
De herdenking begint zondag, enkele weken voordat president Trump, die de raketaanval gelastte, het Witte Huis verlaat. Soleimani had het commando over de Quds-Brigade, de tak van de Revolutionaire Garde die voorbij de landsgrenzen meevecht met bondgenoten van Iran. In zijn laatste jaren was Soleimani met name actief in Syrië en Irak.
Soleimani wordt in de Islamitische Republiek en door veel sjiieten in het Midden-Oosten als een held en een martelaar gezien, maar door de Verenigde Staten en veel soennitische moslims als een terrorist.
Spanningen VS en Iran bereikten hoogtepunt na dood Soleimani
Door de dood van Soleimani op 3 januari 2020 stegen de spanningen tussen Iran en aartsvijand de Verenigde Staten tot een hoogtepunt. Eerder had de terugtrekking van de VS uit de atoomdeal met Iran op initiatief van president Donald Trump al voor een omslag in de verhoudingen gezorgd. Onder president Barack Obama, die zich voor de deal had ingespannen, was daarvoor juist dooi ingetreden in de ijzige betrekkingen tussen Iran en de VS.
Na de dood van Soleimani voerde Iran raketaanvallen uit tegen Amerikaanse troepen in Irak. Ook vaardigde het land een arrestatiebevel uit voor Trump en 35 anderen voor de dood van de generaal.
NOS 03.01.2021 In de Iraakse hoofdstad Bagdad zijn tienduizenden mensen de straat op gegaan om de dood te herdenken van de Iraanse generaal Soleimani en de Iraakse commandant Muhandis. Zij kwamen een jaar geleden om het leven bij een Amerikaanse droneaanval bij de luchthaven van Bagdad.
Op het Tahrir-plein in het centrum zijn aanhangers van pro-Iraanse milities samengekomen. Ze zwaaien met vlaggen en roepen leuzen als “Amerika is de grote Satan”.
Ook gisteravond was er al een herdenking in Bagdad. Toen liepen duizenden mensen in een stoet over een snelweg naar de plek waar de aanslag vorig jaar werd gepleegd. Daar staken ze kaarsen aan. Ze hadden foto’s bij zich van de twee militairen.
Soleimani, vooraanstaand leider binnen de Iraanse Revolutionaire Garde, werd omgebracht omdat hij volgens president Trump de dood van miljoenen mensen op zijn geweten had en ’s werelds grootste terrorist was. De Irakees Muhandis was een pro-Iraanse militieleider die net als Soleimani bekendstond om zijn anti-Amerikaanse sentimenten.
Spanningen
Na de aanslag liepen de spanningen in de Golfregio op en de gemoederen zijn nog altijd niet bedaard. Zo werd deze week een kleefmijn aan de romp van een Iraakse olietanker ontdekt. Onbekend is wie de mijn heeft geplaatst.
Uit vrees voor Iraanse vergeldingsacties voor de aanval van een jaar geleden heeft de VS een nucleaire onderzeeër naar het gebied gestuurd en B-52-bommenwerpers dicht langs de Iraanse kust laten vliegen. Tegelijkertijd kwam gisteren naar buiten dat de Amerikaanse minister van Defensie opdracht zou hebben gegeven om een vliegdekschip uit de regio terug te trekken.
Aankomend president Biden heeft overigens gezegd dat hij de banden met Iran weer wil aanhalen.
Telegraaf 03.01.2021 Tienduizenden Irakezen zijn de straat opgegaan in Bagdad om stil te staan bij de dood de Iraanse generaal Qassem Soleimani en een Iraakse militieleider. Zij kwamen precies een jaar geleden om het leven door een Amerikaanse drone-aanval bij de luchthaven van de Iraakse hoofdstad.
Betogers trokken in Bagdad massaal naar het grote Tahrirplein om te demonstreren. Ze scandeerden anti-Amerikaanse leuzen, zoals „Amerika is de grote Satan.” Een militieleider sprak demonstranten toe en beloofde wraak op degenen die de aanval uitvoerden. Ook riep hij op tot het vertrek van Amerikaanse troepen uit Irak.
Duizenden in het zwart geklede mensen trokken ’s nachts al richting het vliegveld waar Soleimani en negen andere mannen de dood vonden. De dood van de Iraniër wordt ook herdacht in andere landen in de regio, waaronder Syrië, Libanon en Jemen. Iran heeft daar veel invloed.
De liquidatie van Soleimani, een van de machtigste mannen in Iran, deed de spanning tussen Teheran en Washington vorig jaar verder oplopen. Iran vuurde na zijn dood als vergelding raketten af op Amerikaanse doelen in buurland Irak. Amerikaanse media berichten dat dit weekend rekening wordt gehouden met nieuwe wraakacties.
Ook Israël, een belangrijke Amerikaanse bondgenoot, zou zich uit voorzorg voorbereiden op een mogelijke Iraanse aanval. Een bron binnen het leger zei tegen de krant The Jerusalem Post dat ook rekening wordt gehouden met een aanval door bondgenoten van Iran in landen als Jemen of Irak.
De autoriteiten in Irak hebben uit voorzorg extra veiligheidsmaatregelen genomen, ook bij de zogeheten Groene Zone. Daar bevinden zich buitenlandse ambassades en overheidsdiensten. De Amerikaanse ambassade is daar vorige maand nog onder vuur genomen met raketten. President Donald Trump waarschuwde daarna dat hij Iran „verantwoordelijk zal houden als ook maar één Amerikaan wordt gedood.”
MSN 03.01.2021 Tienduizenden Irakezen zijn de straat opgegaan in Bagdad om stil te staan bij de dood de Iraanse generaal Qassem Soleimani en een Iraakse militieleider. Zij kwamen precies een jaar geleden om het leven door een Amerikaanse drone-aanval bij de luchthaven van de Iraakse hoofdstad.
Betogers trokken in Bagdad massaal naar het grote Tahrirplein om te demonstreren. Ze scandeerden anti-Amerikaanse leuzen, zoals „Amerika is de grote Satan.” Een militieleider sprak demonstranten toe en beloofde wraak op degenen die de aanval uitvoerden. Ook riep hij op tot het vertrek van Amerikaanse troepen uit Irak.
Duizenden in het zwart geklede mensen trokken ’s nachts al richting het vliegveld waar Soleimani en negen andere mannen de dood vonden. De dood van de Iraniër wordt ook herdacht in andere landen in de regio, waaronder Syrië, Libanon en Jemen. Iran heeft daar veel invloed.
De liquidatie van Soleimani, een van de machtigste mannen in Iran, deed de spanning tussen Teheran en Washington vorig jaar verder oplopen. Iran vuurde na zijn dood als vergelding raketten af op Amerikaanse doelen in buurland Irak. Amerikaanse media berichten dat dit weekend rekening wordt gehouden met nieuwe wraakacties.
Ook Israël, een belangrijke Amerikaanse bondgenoot, zou zich uit voorzorg voorbereiden op een mogelijke Iraanse aanval. Een bron binnen het leger zei tegen de krant The Jerusalem Post dat ook rekening wordt gehouden met een aanval door bondgenoten van Iran in landen als Jemen of Irak.
De autoriteiten in Irak hebben uit voorzorg extra veiligheidsmaatregelen genomen, ook bij de zogeheten Groene Zone. Daar bevinden zich buitenlandse ambassades en overheidsdiensten. De Amerikaanse ambassade is daar vorige maand nog onder vuur genomen met raketten. President Donald Trump waarschuwde daarna dat hij Iran „verantwoordelijk zal houden als ook maar één Amerikaan wordt gedood.”
MSN 03.01.2021 Inwoners van Iran herdenken deze week Qassem Soleimani, de generaal die een jaar geleden met een raketaanval werd geliquideerd door de Verenigde Staten. Na de liquidatie liepen de spanningen tussen beide landen hoog op.
Soleimani wordt onder meer herdacht met rouwoptochten. De generaal is sinds zijn dood dikwijls terug te zien op portretten en als standbeeld, en krijgt binnenkort ook een eigen televisieserie.
De herdenking begint zondag, enkele weken voordat president Trump, die de raketaanval gelastte, het Witte Huis verlaat. Soleimani had het commando over de Quds-Brigade, de tak van de Revolutionaire Garde die voorbij de landsgrenzen meevecht met bondgenoten van Iran. In zijn laatste jaren was Soleimani met name actief in Syrië en Irak.
Soleimani wordt in de Islamitische Republiek en door veel sjiieten in het Midden-Oosten als een held en een martelaar gezien, maar door de Verenigde Staten en veel soennitische moslims als een terrorist.
Spanningen VS en Iran bereikten hoogtepunt na dood Soleimani
Door de dood van Soleimani op 3 januari 2020 stegen de spanningen tussen Iran en aartsvijand de Verenigde Staten tot een hoogtepunt. Eerder had de terugtrekking van de VS uit de atoomdeal met Iran op initiatief van president Donald Trump al voor een omslag in de verhoudingen gezorgd. Onder president Barack Obama, die zich voor de deal had ingespannen, was daarvoor juist dooi ingetreden in de ijzige betrekkingen tussen Iran en de VS.
Na de dood van Soleimani voerde Iran raketaanvallen uit tegen Amerikaanse troepen in Irak. Ook vaardigde het land een arrestatiebevel uit voor Trump en 35 anderen voor de dood van de generaal.
MSN 03.01.2021 Een Israëlische minister heeft aantijgingen van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, die zaterdag stelde dat Israël de Verenigde Staten tot een oorlog met Iran probeert te manipuleren, afgedaan als “onzin”.
De Israëlische minister van Energie, Yuval Steinitz, stelt dat juist zijn land op zijn hoede moet zijn voor aanvallen door Iran. Het bekvechten tussen Israël en Iran speelt nu het een jaar geleden is dat het leger van de VS de Iraanse generaal Qassem Soleimani doodde met een droneaanval.
Washington beschuldigde onlangs door Iran gesteunde sjiitische milities in Irak van raketaanvallen op Amerikaanse doelwitten, waaronder onlangs de ambassade in Bagdad. Geen enkele aan Iran gelieerde groep heeft die aanval tot dusver opgeëist.
“Nieuwe inlichtingen uit Irak wijzen erop dat Israëlische provocateurs aanvallen op Amerikanen beramen om scheidend president Donald Trump een valse reden tot oorlog te geven”, schreef Javad Zarif, de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, zaterdag op Twitter. “Pas op voor de val, @realDonaldTrump. Elk vuurwerk zal averechts werken, en vooral voor uw beste vrienden”, vervolgde Zarif in een waarschijnlijke verwijzing naar Israël
Waarschuwing
De Israëlische minister Steinitz zei dat Zarifs opmerkingen laten zien dat Iran onder “economische druk en druk in termen van nationale veiligheid” staat na opstapelende Amerikaanse sancties. De VS stelden die in om het Iraanse atoomprogramma tegen te werken en om Iraanse inmenging in conflictgebieden in het Midden-Oosten tegen te gaan. “We horen deze onzin van Zarif, dat Israël terroristische aanslagen zou plegen tegen de Verenigde Staten – dit is echt totale onzin”, zei Steinitz in een radio-interview.
“Maar aan de andere kant is het een waarschuwing – een waarschuwing dat Iran Israël in het vizier heeft en zoekt naar een excuus om uit te halen naar Israël, en daarom moeten we een vinger aan de pols houden en in de hoogste staat van paraatheid zijn”, aldus Steinitz.
Bommenwerpers
De Amerikaanse luchtmacht vloog woensdag twee B-52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten die een atoombom kunnen afwerpen. De Amerikanen wilden daarmee een boodschap afgeven aan Iran. Inmiddels zouden de bommenwerpers de regio weer hebben verlaten.
De Israëlische minister van Cultuur, Hili Tropper, die ook lid is van premier Benjamin Netanyahu’s veiligheidskabinet, bevestigde dat Israël extra paraat staat in het teken van de verjaardag van generaal Soleimani’s dood. Toen hem gevraagd werd welke represailles Israël verwacht van Iraanse zijde, zei hij geen commentaar te kunnen geven.
MSN 03.01.2021 Tienduizenden Irakezen zijn de straat opgegaan in Bagdad om stil te staan bij de dood de Iraanse generaal Qassem Soleimani en een Iraakse militieleider. Zij kwamen precies een jaar geleden om het leven door een Amerikaanse drone-aanval bij de luchthaven van de Iraakse hoofdstad.
Betogers trokken in Bagdad massaal naar het grote Tahrirplein om te demonstreren. Ze scandeerden anti-Amerikaanse leuzen, zoals „Amerika is de grote Satan.” Een militieleider sprak demonstranten toe en beloofde wraak op degenen die de aanval uitvoerden. Ook riep hij op tot het vertrek van Amerikaanse troepen uit Irak.
Duizenden in het zwart geklede mensen trokken ’s nachts al richting het vliegveld waar Soleimani en negen andere mannen de dood vonden. De dood van de Iraniër wordt ook herdacht in andere landen in de regio, waaronder Syrië, Libanon en Jemen. Iran heeft daar veel invloed.
De liquidatie van Soleimani, een van de machtigste mannen in Iran, deed de spanning tussen Teheran en Washington vorig jaar verder oplopen. Iran vuurde na zijn dood als vergelding raketten af op Amerikaanse doelen in buurland Irak. Amerikaanse media berichten dat dit weekend rekening wordt gehouden met nieuwe wraakacties.
Ook Israël, een belangrijke Amerikaanse bondgenoot, zou zich uit voorzorg voorbereiden op een mogelijke Iraanse aanval. Een bron binnen het leger zei tegen de krant The Jerusalem Post dat ook rekening wordt gehouden met een aanval door bondgenoten van Iran in landen als Jemen of Irak.
De autoriteiten in Irak hebben uit voorzorg extra veiligheidsmaatregelen genomen, ook bij de zogeheten Groene Zone. Daar bevinden zich buitenlandse ambassades en overheidsdiensten. De Amerikaanse ambassade is daar vorige maand nog onder vuur genomen met raketten. President Donald Trump waarschuwde daarna dat hij Iran „verantwoordelijk zal houden als ook maar één Amerikaan wordt gedood.”
MSN 03.01.2021 Iran herdenkt deze week Qassem Soleimani, de generaal van de Revolutionaire Garde die ongeveer een jaar geleden met een raketaanval werd geliquideerd door de Verenigde Staten. Soleimani wordt in de Islamitische Republiek en door veel sjiieten in het Midden-Oosten als een held en een martelaar gezien, maar door de VS en veel soennitische moslims als een terrorist. Zijn dood deed de spanningen tussen Iran en de VS aan het begin van het vorige jaar hoog oplopen.
Sinds Soleimani’s dood in de Irakese hoofdstad Bagdad op 3 januari 2020 werden in Iran al vele rouwoptochten gehouden. ‘Martelaar’ Soleimani is sindsdien dikwijls terug te zien op portretten en als standbeeld, en krijgt binnenkort ook een eigen televisieserie.
Door de dood van Soleimani (62) stegen de spanningen tussen Iran en aartsvijand Amerika tot een hoogtepunt. Eerder had de terugtrekking van de VS uit de atoomdeal met Iran op initiatief van president Donald Trump al had gezorgd voor een omslag in de verhoudingen. Onder president Barack Obama, die zich voor de deal had ingespannen, was daarvoor juist dooi ingetreden in de ijzige betrekkingen tussen Iran en de VS.
De herdenking begint zondag, enkele weken voordat president Trump, die de raketaanval gelastte, het Witte Huis verlaat. Soleimani had het commando over de Quds-Brigade, de tak van de Revolutionaire Garde die voorbij de landsgrenzen meevecht met Irans bondgenoten. In zijn laatste jaren was Soleimani met name actief in Syrië en Irak.
De herdenking wordt gehouden terwijl het met sancties worstelende Iran ook te maken heeft met een van de ernstigste corona-uitbraken van het Midden-Oosten. Volgens de cijfers van de Johns Hopkins Universiteit is het coronavirus er bij meer dan 1,2 miljoen personen vastgesteld, van wie er meer dan 55.000 zijn overleden aan de gevolgen.
AD 02.01.2021 Een jaar na de moord op generaal Qassem Soleimani dagen Iran en de Verenigde Staten elkaar als volleerde vechtsporters uit in een ‘staredown’.
Zware prijs
De dreigementen vliegen over en weer. Iran waarschuwt dat het is voorbereid op een Amerikaanse aanval, mocht president Donald Trump daar in zijn laatste weken als president nog toe besluiten. Op zijn beurt waarschuwt het Witte Huis dat Iran een zware prijs betaalt als het de dood van Qassem Soleimani een jaar na dato wil ‘herdenken’ met een aanval op Amerikaanse doelen in het Midden-Oosten.
De Iraanse leiding besteedt dezer dagen uitvoerig aandacht aan het overlijden van zijn topgeneraal, die op 3 januari 2020 om het leven kwam bij een Amerikaanse precisieaanval met een drone op de luchthaven van Bagdad.
Soleimani, commandant van het Quds-regiment, een elite-eenheid binnen de Republikeinse Garde, stond op het punt van vertrekken na overleg in Irak. De aanslag raakte de Iraanse leiders in het hart. Soleimani was ‘een held van de Islamitische Revolutie’ en gold als een naaste vertrouweling van Opperste Leider, ayatollah Ali Khamenei.
Iran nam vijf dagen na de aanslag wraak met een raketaanval op een Amerikaanse basis in Irak, uitgevoerd door sji’itische milities die trouw zijn aan hun geloofsgenoten in Iran. Bij de aanval raakten ongeveer 100 Amerikaanse soldaten gewond. Achteraf beschouwd zijn beide landen toen nog nooit zo dicht bij een uitslaande oorlog geweest.
Een jaar later lopen de spanningen opnieuw hoog op. Vorige week stuurden de Amerikaanse strijdkrachten twee B52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten voor ‘flyovers’, om Iran te laten zien dat het menens is mocht het de dood van Soleimani opnieuw willen wreken.
Ook werd een onderzeeër met kernraketten aan boord naar de Golfregio gestuurd. Tweets van Donald Trump lieten niets aan onduidelijkheid over. ,,We horen over aanvullende aanvallen op Amerikanen in Irak. Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na’’, aldus Trump.
Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na, aldus Donald Trump.
Slagveld
Het overvliegen van de B52-bommenwerpers zorgde voor extra oorlogstaal in Iran. Generaal Hossein Salami, de commandant van de Republikeinse Garde (ayatollah Khamenei’s eigen leger), hamerde erop dat ‘Iran elke Amerikaanse agressie’ zal weerstaan.
,,We geven onze vijanden het laatste woord op het slagveld’’, zei Salami tijdens een herdenkingsplechtigheid op de Universiteit van Teheran. Behalve Iraanse leiders waren ook leden van de familie Soleimani en vertegenwoordigers van bondgenoten uit Syrië, Libanon en Palestina aanwezig.
Soleimani’s opvolger bij het Quds-regiment, generaal Esmail Ghaani, deed er een schepje bovenop. ,,We zijn van niemand bang’’, aldus Ghaani, zonder de VS bij naam te noemen. Hij waarschuwde voor ‘vrijheidszoekers’ die ‘in jullie eigen huis wraak kunnen nemen voor deze terreurmisdaad’.
Iran zal niet rusten, voordat de ‘moordenaars voor de rechter zijn gebracht’. ,,Zij zullen niet ontsnappen aan recht en rechtvaardigheid’’, beloofde Iraans hoogste rechter, Ebrahim Raisi, tijdens de bijeenkomst. ,,Met de aanslag op Soleimani hebben de VS de Iraakse soevereiniteit, internationale wetgeving en het charter van de Verenigde Naties geschonden.’’
De wraakgevoelens in Iran zijn na de dood van Qassem Soleimani nog eens extra gevoed door de moord, eind november, op zijn belangrijkste kerngeleerde, Mohsen Fakhrizadeh. De ‘nationale atoombaas’ reed in Absard ten oosten van Teheran in een hinderlaag.
Zijn auto werd doorzeefd vanuit een geparkeerde Nissan, vol automatische mitrailleurs die op afstand werden bediend. De moordaanslag zou het werk zijn geweest van agenten van de Israëlische geheime dienst Mossad, met instemming van de Amerikaanse regering.
Met of zonder een militaire confrontatie blijft Iran een groot hoofdpijndossier voor de nieuwe Amerikaanse president, Joe Biden. Iran heeft nu ook besloten om uranium (U-235) tot 20 procent te verrijken. Dat is in strijd met het kernakkoord uit 2015 dat slechts een verrijking tot vier procent toestaat, voldoende om te kunnen worden gebruikt voor kernenergie.
Het besluit om tot 20 procent te verrijken – mogelijk als opstapje naar 90 procent of meer (vereist voor de productie van kernwapens) is tot nu toe de belangrijkste schending van de overeenkomst waaraan Iran zich niet langer gebonden acht, omdat de VS de gemaakte afspraken in mei 2018 hebben verscheurd.
Volgens Donald Trump is het akkoord ‘een lachertje’ en hield Iran zich niet aan de afspraken om geen eigen kernwapen te ontwikkelen, een conclusie die door controleurs van het Internationaal Atoomagentschap werd weersproken.
Volgens hen werkte Iran niet aan kernwapens. Desondanks kondigde Trump nieuwe harde sancties af tegen Iran, dat juist had ingestemd met het akkoord in ruil voor het intrekken van westerse strafmaatregelen. Daarom voelt Iran zich niet meer geroepen om aan alle bepalingen te voldoen.
Het laatste wat we willen, zijn kernwapens in dat deel van de wereld, aldus Joe Biden.
Nieuw leven
De andere ondertekenaars van het kernakkoord – Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Rusland en China – spreken de hoop uit dat de overeenkomst nieuw leven kan worden ingeblazen. Daarbij is vooral de hoop gevestigd op Joe Biden. De voormalige vice-president onder Obama die het akkoord ondertekende, wil zich weer aansluiten bij de overeenkomst en de sancties verzachten op voorwaarde dat Iran ‘zich strikt houdt aan de gemaakte afspraken’.
,,Het laatste wat we willen, zijn kernwapens in dat deel van de wereld’’, zei Biden onlangs tegenover The New York Times. Iran is op zijn beurt bereid om weer aan de bepalingen te voldoen ‘als mijnheer Biden terugkeert naar de situatie in 2017′. ,,Dan doen wij dat ook’’, aldus de Iraanse president, Hassan Rouhani.
MSN 02.01.2021 De Verenigde Staten hebben onverwachts het vliegdekschip USS Nimitz teruggetrokken uit het Midden-Oosten. Waarnemend minister van Defensie Christopher Miller wil volgens bronnen van The New York Times “de-escaleren” en een nieuwe crisis met Iran voorkomen. Daar wordt dit weekend de dood herdacht van de machtige generaal Qassem Soleimani, die omkwam door een Amerikaanse drone-aanval.
Soleimani, leider van een elitebrigade van de Iraanse Revolutionaire Garde, kwam op 3 januari 2020 om het leven in Bagdad. Iran sloeg later terug door raketten af te vuren op Amerikaanse doelen in Irak. De spanning liep de afgelopen weken weer op. Zowel Iraanse functionarissen als de Amerikaanse president Donald Trump hebben dreigende taal geuit. Het is onduidelijk of Trump was geïnformeerd over het besluit om de Nimitz terug te trekken.
Miller legt met zijn besluit een verzoek van de legerleiding naast zich neer. Generaal Kenneth F. McKenzie Jr., die gaat over de Amerikaanse troepen in de regio, wilde de inzet van de Nimitz juist verlengen. Ook andere hoge militairen zouden verrast zijn geweest over het besluit van de minister, die het vliegdekschip laat terugkeren naar zijn thuishaven.
Gevoelig moment
Het vertrek van de Nimitz komt op een gevoelig moment. De Amerikaanse inlichtingendiensten denken dat Iran en zijn bondgenoten mogelijk een aanval voorbereiden om de dood van Soleimani te wreken. De Iraanse luchtverdediging en andere eenheden zouden in verhoogde staat van paraatheid zijn gebracht. Ook zouden meer raketten en drones naar buurland Irak zijn verplaatst.
Ingewijden zeggen dat onduidelijk is of de Iraniërs van plan zijn Amerikaanse troepen aan te vallen, of juist voorbereidingen treffen om zich te verdedigen tegen een Amerikaanse aanval. “Dit is een klassiek veiligheidsdilemma. Manoeuvres aan beide kanten kunnen verkeerd worden geïnterpreteerd en dat verhoogt de kans dat verkeerde inschattingen worden gemaakt”, zegt voormalig topgezant Brett McGurk tegen de krant.
NOS 02.01.2021 De Verenigde Staten halen het vliegdekschip USS Nimitz terug uit de wateren in het Midden-Oosten. Waarnemend minister van Defensie Miller zou zo de spanningen met Iran willen verminderen om een nieuwe confrontatie te voorkomen, schrijft The New York Times.
Het besluit komt onverwacht: president Trump bedreigt Iran geregeld op Twitter, en in november zou hij door zijn belangrijkste adviseurs op het laatste moment zijn afgehouden van een militaire aanval op nucleaire installaties in Iran.
Amerika is ervan overtuigd dat Iran nog steeds werkt aan de ontwikkeling van een kernwapen. Komend president Biden wil weer gesprekken aanknopen met de leiders in Teheran; een Amerikaanse aanval op Iran zou daar zo goed als zeker een streep door halen.
Herdenking vermoorde generaal
Morgen herdenkt Iran de dood van generaal Suleimani, die een jaar geleden bij een Amerikaanse raketaanval werd gedood, net toen hij in de Iraakse hoofdstad Bagdad was geland voor een bezoek. De Amerikanen zijn daarom op hun hoede en houden rekening met een wraakactie tegen Amerikaanse diplomaten of militairen. Om het risico daarop te verminderen, zou de USS Nimitz nu terug naar huis worden gehaald, als blijk van goede wil.
Voormalige functionarissen van het Pentagon hebben kritiek op het besluit. “Iran krijgt verschillende signalen, en dat verkleint onze mogelijkheden op precies het verkeerde moment.” De afgelopen weken had de VS zijn militaire aanwezigheid in de regio juist opgevoerd om Iran af te schrikken.
De Nimitz en andere oorlogsschepen waren naar het Midden-Oosten gedirigeerd, mede om de terugtrekking van Amerikaanse militairen uit Irak, Afghanistan en Somalië te beschermen, schrijft The New York Times. Enkele dagen geleden vlogen B-52-bommenwerpers drie keer dicht langs de Iraanse kust. Ook werd voor het eerst in bijna tien jaar een onderzeeër naar de Perzische Golf gestuurd die Tomahawk-raketten kan afvuren.
MSN 02.01.2021 Iran is van plan uranium te gaan verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat heeft het internationaal atoomagentschap IAEA vrijdag laten weten.
Iran lapte al eerder de nucleaire deal met westerse landen aan zijn laars, nadat de VS zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en president Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium als is toegestaan. Ook overschreed het al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op een prominente Iraanse atoomwetenschapper, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft altijd de ontwikkeling van een eigen atoombom ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkte uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken.
MSN 02.01.2021 Iran heeft het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) geïnformeerd dat het van plan is om uranium te verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat liet het agentschap vrijdag weten.
Iran hield zich al eerder niet aan de nucleaire deal met westerse landen, nadat de Verenigde Staten zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en de Amerikaanse president Donald Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium dan is toegestaan.
Ook overschreed het land al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd. Iran mag uranium 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar heeft het nu al tot 4,5 procent verrijkt.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op de prominente Iraanse atoomwetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft de ontwikkeling van een eigen atoombom altijd ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkt uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken. Daarvoor is verrijking tot zeker 90 procent nodig.
NU 02.01.2021 Iran heeft het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) geïnformeerd dat het van plan is om uranium te verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat liet het agentschap vrijdag weten.
Iran hield zich al eerder niet aan de nucleaire deal met westerse landen, nadat de Verenigde Staten zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en de Amerikaanse president Donald Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium dan is toegestaan.
Ook overschreed het land al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd. Iran mag uranium 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar heeft het nu al tot 4,5 procent verrijkt.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op de prominente Iraanse atoomwetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft de ontwikkeling van een eigen atoombom altijd ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkt uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken. Daarvoor is verrijking tot zeker 90 procent nodig.
NOS 02.01.2021 Iran heeft de atoomwaakhond van de Verenigde Naties laten weten dat het uranium wil verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, een niveau waarop het land uranium verrijkte voor het atoomakkoord uit 2015.
De aankondiging is de nieuwste in een reeks besluiten waar Iran het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) van op de hoogte heeft gesteld en waarmee het land de afspraken uit 2015 steeds verder schendt. Zo verrijkte het land tien keer meer uranium dan volgens de deal is toegestaan. Daarnaast mag Iran uranium niet verder dan 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar het zit het nu al op 4,5 procent. Voor een nucleair wapen moet uranium overigens tot boven de 90 procent zuiverheid worden verrijkt.
Het Iraanse parlement nam vorige maand een wet aan waarin werd vastgelegd dat het verrijken van uranium moet worden opgeschroefd in nieuwe installaties. Dat zal gebeuren in de atoomfaciliteit die is gebouwd in een berg in Fordo, ten zuiden van Teheran. Wanneer Iran ermee gaat beginnen, is niet duidelijk.
De wet is vermoedelijk een reactie op de liquidatie van de prominente Iraanse nucleaire wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter het nucleaire programma van het land. Volgens Iran zat Israël achter die moordaanslag.
Fragiel akkoord
Het atoomakkoord werd getekend door Iran, de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Met de deal moest worden voorkomen dat Iran een nucleair wapen zou produceren. In ruil daarvoor werden internationale sancties tegen Iran geschrapt.
In 2018 kondigde president Trump aan dat de VS zich eenzijdig zou terugtrekken uit het akkoord, omdat Iran ondanks de deal zou zijn doorgegaan met het ontwikkelen van kernwapens. VS schroefde de sancties daarna weer op. Iran zegde het akkoord een jaar later deels op.
Telegraaf 01.01.2021 Iran is van plan uranium te gaan verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat heeft het internationaal atoomagentschap IAEA vrijdag laten weten.
Iran lapte al eerder de nucleaire deal met westerse landen aan zijn laars, nadat de VS zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en president Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium als is toegestaan. Ook overschreed het al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op een prominente Iraanse atoomwetenschapper, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft altijd de ontwikkeling van een eigen atoombom ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkte uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken.
RTL 27.11.2020 De Iraanse regering heeft laten weten dat de wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh vandaag is omgebracht in de Iraanse hoofdstad Teheran. Fakhrizadeh was een prominent kernwetenschapper en stond aan het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma.
Er is nog een boel onduidelijk over de moord op Fakhrizadeh. Volgens Iraanse staatsmedia zou de wetenschapper zijn aangevallen toen hij in zijn auto zat, net buiten Teheran. Er wordt gesproken over ‘een explosie, gevolgd door geweervuur’. Fakhrizadeh werd nog met een helikopter naar het ziekenhuis gebracht maar kwam daar uiteindelijk te overlijden.
Israëlische rol
Het is nog onduidelijk wie de moord heeft gepleegd. Javad Zarif, de Iraanse minister van buitenlandse zaken, spreekt van een terroristische daad, met een ‘Israëlische rol’.
Iran wijst hiermee naar Israël als schuldigen in de moord op Fakhrizadeh. Van Israël is al langer bekend dat het een fel tegenstander is van het Iraanse kernprogramma. In het verleden werd er gewezen naar de Israelische geheime dienst;,de Mossad, bij de dood van andere kernwetenschappers. Een beschuldiging die Israël zelf altijd heeft ontkend.
‘Onthoud die naam, Fakhrizadeh’
Toch was de wetenschapper in kwestie bekend bij de Israëliërs. Fakhrizadeh werd twee jaar geleden door Netanyahu genoemd als het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma. “Onthoud die naam, Fakhrizadeh”, verklaarde Netanyahu toentertijd.
Ook de Amerikanen worden gezien als mogelijk daders. In januari van dit jaar werd de Iraanse generaal Qassem Soleimani omgelegd in een Amerikaanse drone-aanval. President Trump zou recentelijk nog aan zijn kabinet gevraagd hebben of het mogelijk was om luchtaanvallen uit te voeren op Iraanse kerncentrales.
Iran’s kernprogramma is al langer een heet hangijzer in de internationale politiek. Iran begon begin 21ste eeuw stiekem met het verrijken van uranium. Iran beweerde zelf dat het kernprogramma bedoeld was om het land van energie te voorzien maar het Westen was bang dat Iran bezig was met de productie van kernwapens.
Na jaren van onderhandelingen bereikte Iran uiteindelijk een deal met de VS en Europa over het eigen kernprogramma, de ‘Iran-deal’. Iran zou geen uranium meer verrijken en zou het internationale waarnemers toelaten die erop toe konden zien dat de Iraniërs geen kernwapens produceren. In ruil daarvoor zou het Westen sancties tegen Iran opheffen.
De deal leek een succes, totdat de VS onder president Trump zich terugtrok uit de deal. Trump was van mening dat Iran niet te vertrouwen was, hij werd hierin gesteund door Israël wat altijd al tegen de deal was. Europa wou de deal behouden maar is zich ook steeds kritischer gaan opstellen tegen Iran. In januari van dit jaar beschuldigde de EU Iran ervan beloftes uit de deal niet na te komen.
RTL 14.11.2020 De op een na hoogste leider van al-Qaeda is drie maanden geleden in het geheim vermoord in Iran. Dat bevestigen inlichtingsfunctionarissen aan de Amerikaanse krant The New York Times. Abdullah Ahmed Abdullah werd samen met zijn dochter gedood door twee huurmoordenaars op een motorfiets.
Abdullah Ahmed Abdullah, ook wel bekend als Abu Muhammed al-Masri, wordt ervan beschuldigd een van de meesterbreinen te zijn van de dodelijke aanslagen op Amerikaanse ambassades in Afrika in 1998. Hij werd op 7 augustus, de datum waarop die aanslagen in 1998 plaatsvonden, op straat in Teheran gedood.
Israëlische agenten
Functionarissen zeggen tegen The New York Times dat de aanval werd uitgevoerd door Israëlische agenten in opdracht van de Verenigde Staten. Ook de dochter van al-Masri, Miriam, kwam bij die aanval om het leven. Zij was de weduwe van Osama bin Ladens zoon Hamza bin Laden.
Er waren al langer geruchten dat al-Masri dood was, maar die werden nooit bevestigd. Al-Qaeda heeft de dood van een van zijn topleiders nooit bekendgemaakt en geen enkel land heeft er publiekelijk de verantwoordelijkheid voor opgeëist.
Iran ontkent nog steeds dat de man in Teheran is gedood. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken waren er geen terroristen van al-Qaeda op Iraans grondgebied, en proberen Washington en Tel Aviv met dit soort ‘leugens en valse informatie’ van tijd tot tijd om Iran aan dergelijke groepen te linken.
Beloning van 10 miljoen
Al-Masri is in de VS aangeklaagd voor de aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania in 1998, waarbij 224 mensen omkwamen en honderden gewonden vielen. De FBI bood tien miljoen dollar beloning voor informatie die leidt tot zijn arrestatie.
De AIVD heeft een Russisch “spionage-netwerk” opgerold, laat het weten in een persbericht. Twee Russische diplomaten moeten het land uit, omdat ze volgens de AIVD inlichtingenofficieren zijn. Ze waren beiden werkzaam op de ambassade van het land in Den Haag.
Opnieuw is Nederland verwikkeld in een Spionageschandaal met de Russen. Gisteren maakte inlichtingendienst AIVD bekend twee Russische spionnen te hebben ontmaskerd.
Volgens de dienst waren ze onder meer geïnteresseerd in informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie. Experts zijn niet verbaasd over de Russische interesse: Nederland loopt voorop als het gaat om dit soort hoogwaardige technologie.
De AIVD zegt dat de twee Russische diplomaten die in Nederland jacht maakten op hightechkennis een groot netwerk van bronnen hadden opgebouwd. “We hebben in meer dan tien gevallen redelijk intensieve contacten kunnen vaststellen, waarvan we in een aantal gevallen ook echt hebben gezien en gehoord dat er sprake was van informatieoverdracht en betaling”, zei AIVD-chef Erik Akerboom in het radioprogramma Nieuws en Co.
Ook zegt AIVD-baas Erik Akerboom donderdag in NPO Radio 1-programma Nieuws en Co dat de Russen een groot netwerk van bronnen hadden opgebouwd. “We hebben in meer dan tien gevallen redelijk intensieve contacten kunnen vaststellen, waarvan we in een aantal gevallen ook echt hebben gezien en gehoord dat er sprake was van informatieoverdracht en betaling”, zegt hij.
Volgens Akerboom heeft de AIVD de spionnen en bronnen geruime tijd geobserveerd, voordat er werd ingegrepen. “U moet zich voorstellen dat we deze zaak heel lang stil hebben gehouden om ervoor te zorgen dat we goed doorkregen wat er eigenlijk gaande was. Pas gisteren en vandaag hebben we contact opgenomen met de bedrijven en deze bronnen.” De twee Russen zijn door het ministerie van Buitenlandse Zaken tot persona non grata verklaard en moeten het land verlaten.
“Vroeger werd dit achter de schermen afgehandeld.”, aldus Ben de Jong, onderzoeker Russische inlichtingendiensten.
Experts noemen het opvallend dat de Nederlandse autoriteiten de spionagezaak zo openlijk communiceren. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook na de mislukte Russische hackaanval op het OPCW in Den Haag in 2018, maar het was daarvoor zeer ongebruikelijk, zegt Ben de Jong, kenner van de Russische inlichtingendiensten van de Universiteit Leiden.
“Vroeger werd dat achter de schermen afgehandeld en gaf Den Haag daar geen ruchtbaarheid aan. Ik denk dat het tekenend is voor de slechte betrekkingen tussen Rusland en Nederland, en het Westen in het algemeen.”
Vergelijkbaar met CIA
Volgens de AIVD zijn de twee spionnen lid van de Russische civiele inlichtingendienst SVR. Die is volgens De Jong vergelijkbaar met de Amerikaanse CIA. “Bij elke grote Russische ambassade hebben die een vestiging. Net zoals de CIA op vrijwel alle Amerikaanse ambassades.”
Telegraaf 11.12.2020
Minister Ollongren wil spionage strafbaar maken
Spionage moet strafbaar worden, vindt minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken). Nu is het al wel verboden om bijvoorbeeld een staatsgeheim of beroepsgeheim te schenden, maar samenwerking met buitenlandse contacten “waar mogelijk meer achter zit”, is dat nog niet. Het kabinet wil ernaar kijken ook dat laatste expliciet te verbieden, zei de minister vrijdag 11.12.2020.
AIVD Zoetermeer
Ook de Regeringspartijen in de Tweede Kamer willen dat spionage veel harder wordt aangepakt. Zo pleit de VVD voor ten minste 4 jaar celstraf en wil D66 een register van buitenlandse agenten. Het gaat dan om buitenlandse beïnvloeding en spionage, zoals het Russische spionnennetwerk dat de AIVD deze week onthulde.
“Het is heel belangrijk dat we Nederland veilig houden vrij van inmenging van buitenlandse mogendheden”, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. “Nu zijn er Nederlanders in dienst of gefinancierd door een buitenlandse dienst die onze debatten of politieke besluiten proberen te beïnvloeden, zonder dat wij dat weten. Dat moet stoppen.”
MH17-blogger
Vorige maand meldde onderzoekscollectief Bellingcat dat een Nederlandse blogger nauwe banden heeft met de Russische militaire geheime dienst, de GROe. De blogger verspreidt voornamelijk berichten die Rusland vrijpleiten. Volgens Bellingcat kreeg de blogger via de Russen vertrouwelijke informatie uit het MH17-onderzoek en werden publicaties van de blogger vooraf met de Russische geheime dienst gedeeld.
Techsector: meer bewustwording over spionage nodig
Branchevereniging voor de tech-industrie FMEis zeer blij dat de inlichtingendienst AIVD een Russisch spionagenetwerk heeft opgerold. Bedrijven moeten zich volgens FME meer bewust worden van de gevaren van spionage.
De branchevereniging maakt zich al enige tijd zorgen over de gevaren van spionage, sabotage en andere vormen van cybercrime. FME roept dan ook op dat bedrijven, kennisinstellingen en overheden goed moeten worden voorgelicht over de gevaren van digitale spionage en criminaliteit en wat zij kunnen doen om zich daartegen te beschermen.
Geld betaald voor informatie
De Russische agenten van de inlichtingendienst SVR deden hun werk onder diplomatieke dekmantel en hadden intensief contact met zeker tien informanten uit de hightechsector en een hogere onderwijsinstelling. Ze hebben informatie gekregen waarvoor in sommige gevallen ook geld is betaald.
Chipbedrijven ASML en NXP
Ook Chipmachinefabrikant ASML juicht in een reactie de actie van de AIVD toe. “Wij verwelkomen het dat de inlichtingendiensten zich bekommeren om de economisch cruciale capaciteiten van het land”, aldus het chipmachinebedrijf. ASML heeft voorlopig geen signalen dat het zelf is getroffen door spionage. Het bedrijf maakt wereldwijd unieke technologie voor de productie van halfgeleiders.
Een ander Nederlands chipbedrijf, halfgeleiderfabrikant NXP, ging inhoudelijk niet in op de spionagekwestie. Volgens de zegsman zijn er bij NXP tot nu toe geen berichten bekend dat de spionage betrekking had op het Eindhovense bedrijf.
Afluisteren
De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) raadt bedrijven aan om gevoelige informatie voortaan niet meer te bespreken met een smartphone of tablet in de buurt. Het risico op spionage is volgens de MIVD te groot.
Dat zegt MIVD-directeur Jan Swillens in gesprek met De Telegraaf “Ik denk dat geen raad van bestuur van een grote organisatie meer moet vergaderen over bedrijfsgeheimen met de smartphone of iPad op tafel. Ze zijn superhandig, je hebt al je informatie ermee bij de hand. Maar het risico voor spionage is gewoon te groot”, aldus Swillens.
De directeur wijst op de dreiging van onder meer Chinese en Russische staathackers. “Kennis wordt gestolen, vitale systemen en infrastructuur worden aangevallen en er worden pogingen gedaan om onze samenleving via desinformatie te beïnvloeden”, zegt Swillens.
Hackers azen op gevoelige data
De MIVD-directeur doet de uitspraken wegens een aantal grote recente zaken van de inlichtingendienst. Daarbij zouden hackers gevoelige informatie hebben willen stelen, details laat Swillens daarbij achterwege. In 2018 stopte de MIVD een Russische hackoperatie tegen de chemische wapenwaakhond OPCW.
Het is niet duidelijk of er een specifieke reden is dat Swillens het gebruik van smartphones tijdens vergaderingen nu afraadt, zoals een bepaald lek.
Smartphones en tablets zijn steeds veiliger, maar zullen altijd kwetsbaarheden bevatten. Zowel hackers als bedrijven maken misbruik van die kwetsbaarheden, ook wordt er volop gehandeld in onbekende lekken.
Hackpoging bij OPCW
Het is niet de eerste keer dat Russen in Nederland betrapt worden op spionage. Twee jaar geleden werd een operatie verijdeld van de Russische militaire inlichtingendienst GRU tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
De vier Russische officieren werden betrapt bij een poging om de computersystemen te hacken van de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens in Den Haag. Rusland werd eerder betrapt op spionage in Nederland.
De vier Russische officieren probeerden in 2018 met hacks binnen te dringen bij de OPCW, de verdragsorganisatie voor chemische wapens in Den Haag, die onder meer onderzoek deed naar Russische luchtaanvallen in Syrië en de vergiftiging van de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal in het Verenigd Koninkrijk.
Telegraaf 21.12.2020
AD 21.12.2020
VS bevestigen cyberaanval, Rusland ontkent betrokkenheid en ook China
De Russische overheid heeft officieel ontkend betrokken te zijn bij de cyberaanvalop tal van Amerikaanse overheidsinstellingen. Ook China benadrukt niet verantwoordelijk te zijn voor de aanval en noemt de verwijten van de Amerikaanse president Trump “een farce”.
Ook de Amerikaanse overheid heeft bevestigd dat computernetwerken zijn getroffen door een cyberaanval. Landelijke overheidsdiensten moeten van cyberveiligheidsdienst CISA stoppen met het gebruik van bepaalde producten van softwarebedrijf SolarWinds.
Het is Russische hackers gelukt om binnen te komen bij het Amerikaanse ministerie van Financiën en andere overheidsinstellingen, zo schrijft The Washington Post en Reuters maandag 14.12.2020 op basis van anonieme overheidsbronnen. De Russische hackgroep Cozy Bear kon met zijn hacks e-mailconversaties platleggen.
De nieuwe richtlijn van de CISA volgt na berichten in Amerikaanse media dat Russische hackers producten van SolarWinds gebruikten om toegang te krijgen tot computersystemen van overheden.
Ingewijden hebben tegen The Washington Post gezegd dat Russische hackers toegang kregen tot de ministeries van Financiën en Handel. De daders behoren naar verluidt tot de hackersgroep die bekendstaat onder namen als APT29 en Cozy Bear. Er zou op grote schaal digitaal zijn gespioneerd. “Dit ziet er heel, heel slecht uit”, zei een bron tegen de krant. Producten van SolarWinds worden ook buiten de Verenigde Staten gebruikt.
“De regering van de Verenigde Staten is zich bewust van deze berichten en we nemen alle noodzakelijke stappen om alle mogelijke problemen met betrekking tot deze situatie te identificeren en te verhelpen”, zegt de woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad. Die kwam zaterdag bij elkaar in het Witte Huis vanwege de ernst van het incident. Amerikaanse veiligheidsdiensten vrezen dat de hackers met soortgelijke middelen hebben ingebroken bij andere overheidsagentschappen, aldus ingewijden tegen Reuters.
Zondag 13.12.2020 meldde FireEye op de eigen website dat de getroffen organisaties gebruik maakten van servers van een netwerkbeheersysteem van de firma SolarWinds. De Russen zouden toegang hebben verkregen tot de producten van Solar Winds. Die worden in 300.000 organisaties wereldwijd gebruikt, onder meer door het Amerikaanse leger, het Pentagon, de ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie en de NASA.
Gebeuren dit soort dingen vaker?
Beschuldigingen die de andere kant opgaan, waren er ook. Andersom claimde Rusland namelijk in augustus van dit jaar dat er volgapparatuur was gevonden in de auto van de Russische militair attaché in Nederland.
Internationaal worden diplomatieke medewerkers ook regelmatig beticht van praktijken die het daglicht niet kunnen verdragen. Zo sloot de Amerikaanse regering in juli van dit jaar het Chinese consulaat in de Texaanse stad Houston. Dat zou zich onder meer schuldig hebben gemaakt aan “industriële spionage” en diefstal van intellectueel eigendom.
Kortom, Rusland en Nederland hebben een moeizame relatie de laatste jaren. Dat heeft ook te maken met de nasleep van de ramp met vlucht MH17. Moskou weigert mee te werken aan het onderzoek naar en strafproces tegen de Russische verdachten.
Rusland zet twee Nederlandse diplomaten uit
Rusland zet twee diplomaten van de Nederlandse ambassade uit. De uitzetting is een reactie op de uitzetting uit Nederland van twee Russische diplomaten die als spionnen werden ontmaskerd door de AIVD.
De twee werden in december tot persona non grata verklaard en moesten het land verlaten. Ze werden verdacht van spionage in de Nederlandse hightechsector. De Russische ambassade zei toen dat Nederland geen bewijs kon leveren voor de beschuldigingen aan het adres van de Russen.
Moskou had al aangegeven met een ‘symmetrische’ reactie te komen. Bij uitwijzing van diplomaten is het gebruikelijk dat het getroffen land als tegenmaatregel een gelijk aantal het land uitzet. De Russische regering ziet de spionagebeschuldigingen als ongegrond.
Nasleep
Biden wil conflict met Rusland ‘de-escaleren’
De Amerikaanse president Joe Biden heeft donderdag na het afkondigen van sancties tegen Rusland gezegd dat voor beide landen het moment daar is om ,,te de-escaleren’’. Eerder op donderdag maakten de VS bekend tien medewerkers van de Russische ambassade in Washington uit te wijzen en tegen meer dan dertig Russen of Russische instellingen sancties af te kondigen. Die acties kwamen wegens Russische pogingen om met hackers de Amerikaanse verkiezingen van 2020 te beïnvloeden. Rusland heeft woedend gereageerd op de harde sancties en de Amerikaanse ambassadeur ontboden.
Biden noemde de maatregelen een ,,afgemeten en evenredige’’ reactie op de vijandige acties van Moskou tegen de VS. De president vertelde dat hij eerder deze week tijdens een telefoongesprek tegen de Russische president Vladimir Poetin heeft gezegd dat de VS strenger hadden kunnen optreden. Maar hij benadrukte dat Washington ,,niet van plan is een cyclus van escalatie en conflict met Rusland op gang te brengen’’.
MSN 20.04.2021 De Amerikaanse ambassadeur in Moskou, John Sullivan, gaat deze week naar Washington voor beraad, nadat het Kremlin hem had aangeraden dat te doen te midden van de diplomatieke crisis tussen de twee grootmachten. Sullivan heeft laten weten binnen een paar weken terug te keren naar zijn post in Rusland.
Dat zou betekenen dat de ambassadeur weer in Moskou is voordat mogelijk een topontmoeting wordt gehouden tussen president Joe Biden en zijn ambtgenoot Vladimir Poetin. Sullivan vindt het belangrijk direct met zijn collega’s in Washington te spreken over “de huidige staat van de bilaterale relaties tussen de Verenigde Staten en Rusland”. Hij zegt in een verklaring ook zijn familie na ruim een jaar weer te willen zien.
De VS besloten vorige week tien medewerkers van de Russische ambassade in Washington uit te wijzen en kondigden sancties af tegen meer dan dertig Russen of Russische instellingen. Die strafmaatregelen werden onder meer genomen wegens een grote Russische cyberaanval en pogingen de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 te beïnvloeden.
Sanctielijst
Moskou reageerde door tien Amerikaanse diplomaten uit te wijzen en acht Amerikanen onder wie (oud-)regeringsmedewerkers op een sanctielijst te zetten. Het Russische ministerie gaf toen aan dat ambassadeur Sullivan terug moet naar zijn thuisland voor overleg. Het stelde overigens geen verdere escalatie van de diplomatieke rel te wensen.
Ook Polen en Tsjechië hebben Russische diplomaten uitgezet, gevolgd door tegenmaatregelen van Moskou. Het Kremlin ontkende dinsdag schuld te hebben aan het oplaaien van de internationale spanningen. De regering roept landen op zich te onthouden van wat ze een “massale anti-Russische psychose” noemt. De aantijgingen van Tsjechië dat Russische spionnen betrokken waren bij de explosie in 2014 van een wapendepot zijn volgens een Kremlin-woordvoerder ongefundeerd en deel van een reeks pogingen Rusland tegen te werken.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou maakte iets later bekend twee Bulgaarse diplomaten tot ongewenst persoon te verklaren. Het reageert daarmee op de uitwijzing vorige maand door Bulgarije van twee Russische diplomaten op verdenking van spionage. De twee Bulgaren krijgen 72 uur om Rusland te verlaten.
MSN 18.02.2021 Negen federale overheidsinstanties van de Verenigde Staten zijn slachtoffer geworden van een omvangrijke aanval die via software van het bedrijf SolarWinds werd uitgevoerd. Dat zegt topadviseur Anne Neuberger van de nationale veiligheidsraad die het Witte Huis adviseert woensdag.
Neuberger laat hiermee concreet weten hoe groot de omvang van de aanval voor zover bekend is. De Amerikaanse inlichtingendiensten zeiden in januari dat “minder dan tien” overheidsinstellingen van de VS succesvol door de aanval zijn getroffen.
In december werd bekend dat de Amerikaanse overheid was gehackt. De aanvallers hebben een kwetsbaarheid in de software Orion van SolarWinds als springplank gebruikt om bij ministeries binnen te dringen.
Eerder werd duidelijk dat meerdere Amerikaanse ministeries door de aanval zijn getroffen, waaronder de ministeries van Defensie, Binnenlandse Veiligheid en Justitie.
Volgens de inlichtingendiensten wilde de dader met de aanval informatie verzamelen, een lezing die adviseur Neuberger woensdag ook als meest waarschijnlijke motief noemde.
De kwetsbare versie van de Orion-software was volgens SolarWinds door achttienduizend klanten geïnstalleerd.
Een klein aantal van hen zou daadwerkelijk slachtoffer zijn geworden. Neuberger sprak naast negen overheidsinstanties ook van honderd private bedrijven.
Eerder genoemde aantallen lopen uiteen: The New York Times sprak van totaal 250 netwerken van zowel overheden en bedrijven. De directeur van het prominente internetbeveiligingsbedrijf FireEye, dat zelf ook slachtoffer was, noemde het getal van vijftig slachtoffers.
Vingers wijzen naar Rusland, maar geen harde beschuldiging
De Amerikaanse inlichtingendiensten en politiedienst FBI zeiden eerder al dat Rusland “waarschijnlijk” achter de aanval zit. De ministers van Justitie en Buitenlandse Zaken van de regering-Trump wezen ook naar Rusland.
Witte Huis-adviseur Neuberger van de nationale veiligheidsraad zei woensdag dat een speler “waarschijnlijk van Russische komaf” achter de hacks zit. Harde beschuldigingen heeft de Amerikaanse overheid echter niet geuit.
Het onderzoek naar de SolarWinds-aanvalloopt nog. Volgens Neuberger gaat het nog maanden duren voor dat is afgerond.
Verbetering: In eerste instantie stond in dit artikel dat volgens Neuberger achtduizend organisaties de kwetsbare Orion-software hadden gedownload. Uit het inmiddels gepubliceerde transcript blijkt dat persbureau Reuters, waarop NU.nl dit baseerde, fout meldde. De tekst is daarom weggehaald.
NOS 18.01.2021 Rusland zet twee medewerkers van de Nederlandse ambassade uit. De uitzetting is een reactie op de uitzetting uit Nederland van twee Russische diplomaten die als spionnen werden ontmaskerd door de AIVD.
De twee werden in december tot persona non grata verklaard en moesten het land verlaten. Ze werden verdacht van spionage in de Nederlandse hightechsector. De Russische ambassade zei toen dat Nederland geen bewijs kon leveren voor de beschuldigingen aan het adres van de Russen.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken wil dat de Nederlanders binnen twee weken het land verlaten. Volgens correspondent David Jan Godfroid is er nog niet veel bekend over de uitzetting. “In een korte verklaring zeggen de autoriteiten dat de Nederlanders zich met activiteiten bezighielden die niet in lijn waren met de status van diplomaten”, zegt hij op NPO Radio 1.
Minister Blok van Buitenlandse Zaken zegt dat de twee “op een professionele en betrokken manier hun werk voor Nederland deden” en dat zij “nu geheel ten onrechte en buiten hun schuld door Rusland worden uitgewezen.”
De Nederlandse ambassadeur Joost Reintjes werd op het matje geroepen door het buitenlandse ministerie. “Daar kreeg hij te horen dat de uitzetting van de twee Russen in december onvriendelijk en provocatief was”, zegt Godfroid. Moskou sprak van “anti-Russische hysterie” die “het gebrek aan gezond verstand en begrip in Nederlandse machtskringen van de echte problemen in het kader van de Russisch-Nederlandse betrekkingen” zou aantonen.
De betrekkingen tussen Nederland en Rusland waren al erg slecht, zegt Godfroid. “Dat heeft alles te maken met de zaak-MH17.” Nederland wijst naar Rusland als hoofverantwoordelijke voor de ramp. Rusland heeft altijd stellig ontkend verantwoordelijk te zijn.
Telegraaf 18.01.2021 Rusland wijst twee Nederlandse diplomaten uit in reactie op de uitwijzing van twee Russische diplomaten door Nederland in december. Het duo werkt op de ambassade in Moskou. Ze moeten het land binnen twee weken verlaten. „Dat is een hard gelag”, aldus buitenlandminister Blok.
De twee worden volgens Blok „geheel ten onrechte en buiten hun schuld door Rusland uitgewezen.”
De Nederlandse tijdelijke zaakgelastigde in Moskou is maandag ontboden op het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Daar heeft hij te horen gekregen dat twee diplomaten worden uitgewezen. Volgens de Russen is dat een reactie op het Nederlandse besluit om twee Russische diplomaten uit te zetten die van spionage worden verdacht.
„De AIVD heeft vastgesteld dat deze twee Russen zich voordeden als diplomaat bij de Russische ambassade, maar in werkelijkheid waren zij als spion actief”, aldus Blok. De twee Nederlandse diplomaten die worden uitgewezen „deden op een professionele en betrokken manier hun werk.” De twee werden tot ongewenst persoon verklaard.
Moskou had al aangegeven met een „symmetrische” reactie te komen. Bij uitwijzing van diplomaten is het gebruikelijk dat het getroffen land als tegenmaatregel een gelijk aantal diplomaten het land uitzet. Ambassadeur Joost Reintjes werd maandag ontboden op het ministerie, waar hij te horen kreeg dat Rusland fel protesteert tegen de uitwijzing door Nederland.
De Russische regering ziet de spionagebeschuldigingen als ongegrond. „Opnieuw hebben de Nederlandse autoriteiten hun toevlucht genomen tot hun favoriete methode om ongegronde en lasterlijke beschuldigingen te uiten”, aldus het ministerie. „Deze onvriendelijke en provocerende stap, een nieuwe ronde van anti-Russische hysterie georganiseerd door Den Haag met hulp van regeringsgezinde media, toonden het gebrek aan gezond verstand en begrip in Nederlandse machtskringen van de echte problemen in het kader van de Russisch-Nederlandse betrekkingen.”
De twee diplomaten die Nederland moesten verlaten, werkten voor de buitenlandse inlichtingendienst SVR van Rusland en waren geaccrediteerd als diplomaat op de ambassade. De spionagezaak heeft volgens de AIVD „zeer waarschijnlijk schade toegebracht” aan de organisaties waar de Russische informanten actief zijn. De Russen hadden interesse in informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie.
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken was maandagmiddag verder niet bereikbaar.
AD 18.01.2021 Rusland wijst twee Nederlandse diplomaten uit in reactie op de uitwijzing van twee Russische diplomaten door Nederland in december. Nederland zette de twee Russen eerder uit vanwege spionage-activiteiten.
Het Nederlandse duo werkt op de ambassade in Moskou en moet het land binnen twee weken verlaten. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) noemt de Russische actie onterecht en buiten de schuld van de diplomaten.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) meldde 10 december dat twee diplomaten van de Russische ambassade in Den Haag het land moeten verlaten omdat ze zich bezighielden met spionage in de Nederlandse hightechsector.
Moskou had al aangegeven met een ‘symmetrische’ reactie te komen. Bij uitwijzing van diplomaten is het gebruikelijk dat het getroffen land als tegenmaatregel een gelijk aantal het land uitzet. De Russische regering ziet de spionagebeschuldigingen als ongegrond.
Ambassadeur Joost Reintjes werd vandaag ontboden op het ministerie in Moskou, waar hij te horen kreeg dat Rusland fel protesteert tegen de uitwijzing door Nederland. ,,Opnieuw hebben de Nederlandse autoriteiten hun toevlucht genomen tot hun favoriete methode om ongegronde en lasterlijke beschuldigingen te uiten”, aldus het ministerie.
,,Deze onvriendelijke en provocerende stap, een nieuwe ronde van anti-Russische hysterie georganiseerd door Den Haag met hulp van regeringsgezinde media, toonden het gebrek aan gezond verstand en begrip in Nederlandse machtskringen van de echte problemen in het kader van de Russisch-Nederlandse betrekkingen.”
Minister Blok spreekt van een ‘hard gelag’. ,,De AIVD heeft vastgesteld dat deze twee Russen zich voordeden als diplomaat bij de Russische ambassade, maar in werkelijkheid waren zij als spion actief”, aldus Blok. De twee Nederlandse diplomaten die worden uitgewezen ‘deden op een professionele en betrokken manier hun werk’.
Spionagezaak
De twee diplomaten die Nederland moesten verlaten, werkten voor de buitenlandse inlichtingendienst SVR van Rusland en waren geaccrediteerd als diplomaat op de ambassade. Ze werden tot persona non grata verklaard, vanwege spionageactiviteiten in de Nederlandse hightechsector.
De spionagezaak heeft volgens de AIVD ‘zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de organisaties waar de Russische informanten actief zijn. De Russen hadden interesse in informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie.
De bronnen van de Russen werkten, volgens de AIVD, bij zowel bedrijven als een hogere onderwijsinstelling. Over de identiteit van de Russische bronnen en getroffen organisaties werden geen mededelingen gedaan. Tegen één bron gaf de IND aan ‘vreemdelingrechtelijke maatregelen’ te treffen.
RTL 18.01.2021 Twee Nederlandse diplomaten zijn Rusland uitgezet, meldt het Russische persbureau Ria Novosti. Het land reageert daarmee op het Nederlandse besluit begin december om twee Russische diplomaten weg te sturen.
De twee Russische diplomaten, die dus eerder werden weggestuurd uit Nederland, werkten voor de buitenlandse inlichtingendienst SVR van Rusland en waren geaccrediteerd als diplomaat op de ambassade in Den Haag.
Spionagenetwerk
Op 10 december werd beken dat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) een Russisch spionagenetwerk had opgerold. Twee Russische inlichtingenofficieren verzamelden hier informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie.
De twee spionnen waren gestationeerd op de Russische ambassade in Den Haag. Leonid Sloetski, de voorzitter van de buitenlandcommissie van de Doema, had toen al gezegd dat er maatregelen zouden volgen. Hij vindt het ‘uitzetten van Russische diplomaten uit Nederland het zoveelste provocerende gebaar’.
De AIVD zegt dat de spionagezaak zeer waarschijnlijk schade heeft toegebracht aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid. Maar Rusland spreekt dat tegen.
Een van de twee spionnen bouwde volgens de AIVD een netwerk op van bronnen, die werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector. Hij legde contact met personen met toegang tot gevoelige informatie. Sommige personen werden door de inlichtingenofficier betaald.
RTL 06.01.2021 Russische staatshackers hebben waarschijnlijk ook ingebroken in de e-mailsystemen van het Amerikaanse ministerie van Justitie. Daarnaast zijn ze mogelijk doorgedrongen in het computersysteem waarin juridische documenten worden verwerkt. Dat heeft het ministerie laten weten.
De hackers maakten gebruik van een gat in de beveiliging van beveiligingssoftware van het bedrijf SolarWinds. Ook bij andere Amerikaanse ministeries wisten hackers op die manier binnen te komen.
De hackers zijn bij ongeveer 3 procent van alle Microsoft Office 365-accounts van het ministerie van Justitie binnengedrongen. Er zouden geen systemen met geheime informatie zijn gekraakt.
Russische inlichtingendienst
De cyberaanval wordt toegeschreven aan de hackersgroep APT29, die ook wel Cozy Bear en The Dukes wordt genoemd. Die groep zou worden aangestuurd door de Russische inlichtingendienst SVR. De hackaanval werd ontdekt op 24 december.
RTL 06.01.2021 De grootschalige cyberaanval op de Amerikaanse overheid is waarschijnlijk van Russische makelij en gericht op het verzamelen van informatie.
De inlichtingenoperatie is nog steeds gaande, stelt een Amerikaanse taskforce (UCG) met leden van verschillende inlichtingendiensten, waaronder de NSA en de FBI.
De aanval waarvan al werd vermoed dat er Russische hackers achter zaten, trof onder meer de ministeries van Financiën, Handel, Energie en Buitenlandse Zaken en daarnaast de Nationale Gezondheidsinstituten.
De UCG stelt dat van de 18.000 klanten die gebruikmaken van de gehackte beveiligingssoftware van het bedrijf SolarWinds minder dan tien overheidsdiensten zijn gecompromitteerd. Bekeken wordt of ook niet-overheidsinstanties slachtoffer zijn geworden.
Er is nog veel en langdurig werk te verrichten om de schade ongedaan te maken, schrijft de taskforce in een verklaring. De federale politiedienst FBI neemt het voortouw in de reactie op de dreiging en analyseert wie verantwoordelijk kan worden gehouden voor de aanval.
De vorige maand ontdekte hack was waarschijnlijk al sinds het voorjaar gepleegd, mogelijk al eerder.
Rusland ontkent elke betrokkenheid. President Trump suggereerde eerder dat China er mogelijk achter zat, maar daar reppen de inlichtingendiensten niet over.
MSN 03.01.2021 Hackers hadden toegang tot 250 netwerken van overheidsinstanties en grote bedrijven door binnen te dringen in software van IT-bedrijf SolarWinds, zo vertellen experts zaterdag aan The New York Times.
De hack bij SolarWinds kwam eind vorig jaar aan het licht. De aanvallers slaagden erin om afluisterprogramma in door SolarWinds aangeboden software te verstoppen. Ieder bedrijf dat deze software installeerde, kon vervolgens worden afgeluisterd.
Het SolarWinds-programma werd door achttienduizend klanten van het bedrijf geïnstalleerd, maar experts dachten eerst dat slechts beperkt misbruik was gemaakt. Hackers zouden vooral hebben geprobeerd mee te kijken bij Amerikaanse overheidsinstanties.
Onderzoeksinstanties zeggen nu dat de schaal veel groter is, waardoor wordt gevreesd voor tot 250 aanvallen. Steeds meer bedrijven ontdekken dat er bij hen ook sprake was van spionage.
SolarWinds heeft ook Nederlandse klanten
Een lijst van de 250 getroffen partijen is niet gedeeld. Eerder bleken onder andere Amerikaanse overheidsorganisaties en Microsoft te zijn binnengedrongen door de software. SolarWinds heeft ook Nederlandse klanten, maar geen van hen heeft tot nu toe een hack gemeld.
Experts verdenken Rusland van de aanval, die uitgevoerd lijkt te zijn door staatshackers. Het land ontkent betrokken te zijn.
NU 03.01.2021 Hackers hadden toegang tot 250 netwerken van overheidsinstanties en grote bedrijven door binnen te dringen in software van IT-bedrijf SolarWinds, zo vertellen experts zaterdag aan The New York Times.
De hack bij SolarWinds kwam eind vorig jaar aan het licht. De aanvallers slaagden erin om afluisterprogramma in door SolarWinds aangeboden software te verstoppen. Ieder bedrijf dat deze software installeerde, kon vervolgens worden afgeluisterd.
Het SolarWinds-programma werd door achttienduizend klanten van het bedrijf geïnstalleerd, maar experts dachten eerst dat slechts beperkt misbruik was gemaakt. Hackers zouden vooral hebben geprobeerd mee te kijken bij Amerikaanse overheidsinstanties.
Onderzoeksinstanties zeggen nu dat de schaal veel groter is, waardoor wordt gevreesd voor tot 250 aanvallen. Steeds meer bedrijven ontdekken dat er bij hen ook sprake was van spionage.
SolarWinds heeft ook Nederlandse klanten
Een lijst van de 250 getroffen partijen is niet gedeeld. Eerder bleken onder andere Amerikaanse overheidsorganisaties en Microsoft te zijn binnengedrongen door de software. SolarWinds heeft ook Nederlandse klanten, maar geen van hen heeft tot nu toe een hack gemeld.
Experts verdenken Rusland van de aanval, die uitgevoerd lijkt te zijn door staatshackers. Het land ontkent betrokken te zijn.
MSN 01.01.2021 De vermoedelijk Russische hackers die eerder deze maand cyberaanvallen uitvoerden op tal van Amerikaanse overheidsinstellingen bleken ook toegang te hebben gehad tot interne broncodes van Microsoft.
Volgens Microsoft was er sprake van “ongewone activiteiten” met een klein aantal interne accounts. Bij nader inzien werd ontdekt dat een account was gebruikt om een aantal plekken waar broncodes opgeslagen stonden te bekijken, aldus Microsoft.
Het betreffende account had volgens Microsoft geen rechten om codes of systemen te wijzigen. Volgens Microsoft zijn geen wijzigingen aangebracht. Ook zouden geen klantgegevens of diensten zijn buitgemaakt.
Begin december maakte cyberbeveiligingsbedrijf FireEye bekend dat hackers hadden ingebroken in de servers en gevoelige informatie hadden gestolen over software waarmee veiligheidstests worden uitgevoerd. Via de software van provider SolarWinds wisten de hackers een langdurige en massale cyberaanval op Amerikaanse overheidsinstanties en bedrijven uit te voeren.
Microsoft zei eerder dat het ook een kwaadaardige software-update had ontvangen van SolarWinds. De details van de kraak zijn nog grotendeels onbekend. Daardoor is nog altijd niet bekend hoeveel organisaties er precies slachtoffer zijn geworden en wat er door de hackers is meegenomen. Onderzoekers stelden eerder vast dat ten minste 200 organisaties zijn aangevallen.
Microsoft zegt dat de hackers geen gebruik hebben gemaakt van de SolarWinds-update om het interne account te bereiken, maar weigerde uit te leggen hoe de aanvallers dan wel toegang hebben gekregen.
Telegraaf 22.12.2020 De hackers die een grootschalige cyberaanval hebben uitgevoerd op de overheid van de Verenigde Staten zijn bij hun inbraak in de systemen van het ministerie van Financiën tot in de kernsystemen doorgedrongen en hebben mogelijk essentiële encryptie-sleutels buitgemaakt, zegt senator Ron Wyden. Hij zit zowel in de Senaatscommissie voor inlichtingenzaken als de commissie financiën.
Wyden deed de uitspraak maandag na een briefing achter gesloten deuren. De cyberaanval op het ministerie van Financiën „lijkt aanzienlijk te zijn”, aldus Wyden. Tientallen e-mailaccounts zijn volgens hem gecompromitteerd. „Daarnaast braken de hackers in de systemen van de Departementale Bureaus van het ministerie, waar de hoogste functionarissen van Financiën werken”, aldus de senator. „Het ministerie weet nog steeds niet wat de hackers allemaal hebben gedaan of welke informatie precies is gestolen.”
Talloze ministeries
De Amerikaanse overheid gaf vorige week toe dat hackers hebben kunnen doordringen tot de computersystemen van meerdere ministeries. De hackers slaagden daarin door de beveiligingssoftware van het Amerikaanse softwarebedrijf SolarWinds te kapen. Tot dusver heeft de overheid toegegeven dat er is ingebroken bij de ministeries van Buitenlandse Zaken, Handel, Financiën, Binnenlandse Veiligheid en bij de Nationale Gezondheidsinstituten.
Parlementariërs die door de inlichtingendiensten op de hoogte zijn gesteld, minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo en minister van Justitie Bill Barr hebben allemaal gezegd dat Rusland achter de aanval zit. Sommige functionarissen vinden echter dat het nog te vroeg is om zeker te zijn wie de cyberaanval heeft uitgevoerd.
China en Rusland
Het Kremlin ontkent elke betrokkenheid. President Donald Trump, die tijdens zijn ambtstermijn Rusland geregeld verdedigde van beschuldigingen van hacken en ongeoorloofde inmenging, bagatelliseerde de cyberaanval en suggereerde dat China er mogelijk achter zit.
Minister Barr, die geldt als een Trump-getrouwe, was maandag door zich aan te sluiten bij zijn collega Pompeo de laatste die kant koos tegen de president als het om de cyberaanval gaat. Een week geleden werd bekend dat Barr woensdag vertrekt als minister.
MSN 22.12.2020De hackers die een grootschalige cyberaanval hebben uitgevoerd op de overheid van de Verenigde Staten zijn bij hun inbraak in de systemen van het ministerie van Financiën tot in de kernsystemen doorgedrongen en hebben mogelijk essentiële encryptie-sleutels buitgemaakt, zegt senator Ron Wyden. Hij zit zowel in de Senaatscommissie voor inlichtingenzaken als de commissie financiën.
Wyden deed de uitspraak maandag na een briefing achter gesloten deuren. De cyberaanval op het ministerie van Financiën „lijkt aanzienlijk te zijn”, aldus Wyden. Tientallen e-mailaccounts zijn volgens hem gecompromitteerd. „Daarnaast braken de hackers in de systemen van de Departementale Bureaus van het ministerie, waar de hoogste functionarissen van Financiën werken”, aldus de senator. „Het ministerie weet nog steeds niet wat de hackers allemaal hebben gedaan of welke informatie precies is gestolen.”
Talloze ministeries
De Amerikaanse overheid gaf vorige week toe dat hackers hebben kunnen doordringen tot de computersystemen van meerdere ministeries. De hackers slaagden daarin door de beveiligingssoftware van het Amerikaanse softwarebedrijf SolarWinds te kapen. Tot dusver heeft de overheid toegegeven dat er is ingebroken bij de ministeries van Buitenlandse Zaken, Handel, Financiën, Binnenlandse Veiligheid en bij de Nationale Gezondheidsinstituten.
Parlementariërs die door de inlichtingendiensten op de hoogte zijn gesteld, minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo en minister van Justitie Bill Barr hebben allemaal gezegd dat Rusland achter de aanval zit. Sommige functionarissen vinden echter dat het nog te vroeg is om zeker te zijn wie de cyberaanval heeft uitgevoerd.
China en Rusland
Het Kremlin ontkent elke betrokkenheid. President Donald Trump, die tijdens zijn ambtstermijn Rusland geregeld verdedigde van beschuldigingen van hacken en ongeoorloofde inmenging, bagatelliseerde de cyberaanval en suggereerde dat China er mogelijk achter zit.
Minister Barr, die geldt als een Trump-getrouwe, was maandag door zich aan te sluiten bij zijn collega Pompeo de laatste die kant koos tegen de president als het om de cyberaanval gaat. Een week geleden werd bekend dat Barr woensdag vertrekt als minister.
MSN 21.12.2020 De Russische overheid heeft officieel ontkend betrokken te zijn bij de cyberaanval op tal van Amerikaanse overheidsinstellingen. Ook China benadrukt niet verantwoordelijk te zijn voor de aanval en noemt de verwijten van de Amerikaanse president Trump “een farce”.
Een week geleden werd bekend dat buitenlandse hackers maandenlang toegang hadden tot de netwerken van meerdere Amerikaanse ministeries, overheidsagentschappen en bedrijven. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo zei vrijdag “dat we nu vrij duidelijk kunnen zeggen dat het de Russen waren die zich met deze activiteit bezighielden”. President Donald Trump stelde dat China “mogelijk” betrokken is.
“Rusland is niet betrokken bij dergelijke aanvallen, met name niet bij deze. We benadrukken dit officieel en stellig”, aldus een woordvoerder van het Kremlin. “Alle beschuldigingen over Russische betrokkenheid zijn absoluut ongegrond, deze zijn waarschijnlijk een voortzetting van blinde russofobie”, citeert het Russische persbureau TASS.
“De beschuldigingen van de VS tegen China zijn altijd een farce geweest, met politieke motieven”, zei een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. “De VS hebben cyberveiligheidskwesties gepolitiseerd, voortdurend valse informatie verspreid zonder overtuigend bewijs in een poging het imago van China te schaden en de internationale gemeenschap te misleiden.”
NOS 19.12.2020 De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo is ervan overtuigd dat Rusland achter een grote hackaanval op de overheid zit die al maanden bezig is. In een radioprogramma zei hij bewijs te hebben, maar niet in te kunnen gaan op details.
“Dit was een enorme operatie en ik denk dat het vrij duidelijk is dat de Russen erachter zitten”, zei Pompeo. “Er zijn zoveel dingen die ik graag openbaar zou willen maken, maar om het Amerikaanse volk te beschermen, is het beter gewoon ons werk te doen en de vrijheid beschermen.”
Afgelopen week kwam naar buiten dat Amerikaanse overheidsinstanties en bedrijven massaal geïnfecteerd zijn met malware die computersystemen doorzoekt op veiligheidsfoutjes. Bron van de hack zou geïnfecteerde software zijn van het bedrijf SolarWinds, dat met veel overheidsdiensten samenwerkt.
Enorme schade
De hack zou al in maart zijn begonnen. Onder meer twee Amerikaanse ministeries, softwaregigant Microsoft en het beveiligingsbedrijf FireEye zijn getroffen. Doordat de daders maandenlang toegang hadden tot het systeem, kan de schade groot zijn. Experts verwachten dat het nog maanden kan duren voordat duidelijk is hoe groot die schade is en alle malware verwijderd is.
De opmerkingen van Pompeo zijn de eerste reactie van een hooggeplaatste Amerikaanse functionaris op de hack. President Trump heeft er tot nu toe over gezwegen. Aankomend president Biden benadrukte in een verklaring dat hij als president een cyberaanval nooit zou tolereren.
Rusland ontkent betrokken te zijn bij de hack. In een reactie zegt de Russische ambassade in Washington dat het land geen cyberaanvallen uitvoert.
MSN 19.12.2020 De hackers die achter de massale cyberaanval op tal van Amerikaanse overheidsinstellingen zaten, opereerden volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo in Russische dienst. “Dit was een zeer aanzienlijke poging, en ik denk dat we nu vrij duidelijk kunnen zeggen dat het de Russen waren die zich met deze activiteit bezighielden”, zei Pompeo bij een radioprogramma.
Afgelopen week kwam naar buiten dat buitenlandse hackers maandenlang toegang hadden tot de netwerken van meerdere Amerikaanse ministeries, overheidsagentschappen en bedrijven. Aanleiding was een hack in het netwerk van leverancier SolarWinds, waarvan ook de Amerikaanse overheid afnemer is. De ministeries van Handel, Financiën, Binnenlandse Veiligheid, Buitenlandse Zaken en Defensie zijn getroffen.
Daarnaast zouden de hackers ook succesvol hebben ingebroken in het netwerk van de Nationale Gezondheidsinstituten (NIH) en meldde ook softwaregigant Microsoft slachtoffer te zijn geworden van buitenlandse, waarschijnlijk Russische aanvallers.
AD 18.12.2020 Hackers zijn erin geslaagd binnen te dringen in het netwerk van de Amerikaanse dienst die verantwoordelijk is voor de voorraad atoomwapens van het land. Volgens het magazine Politico is de National Nuclear Security Administration (NNSA) van het ministerie van Energie slachtoffer geworden van de hackers, die de afgelopen dagen ook bij zeker vijf andere Amerikaanse overheidsinstanties binnendrongen. Ook ict-reus Microsoft is getroffen.
Het ministerie van Energie zegt dat er geen nucleaire geheimen zijn buitgemaakt. De NNSA zegt wel dat er ‘op uitgebreide schaal verdachte activiteiten op de netwerken zijn gesignaleerd’.
De VS beschuldigen Rusland achter de aanvallen te zitten, maar Rusland spreekt de beschuldigingen tegen. De Russische ambassade in Washington zegt dat ‘Rusland geen offensieve operaties uitvoert in het cyberdomein’.
De afgelopen dagen zijn onder meer de ministeries van Handel, Financiën, Binnenlandse Veiligheid, Buitenlandse Zaken en Defensie getroffen. Daarnaast zouden de hackers ook succesvol hebben ingebroken in het netwerk van de Nationale Gezondheidsinstituten (NIH). Het ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS weigerde eerder deze week commentaar. Ook de NIH gaf geen commentaar. Het Pentagon liet woensdag weten dat het ‘geen bewijs’ heeft dat de netwerken van het ministerie van Defensie zijn gecompromitteerd.
De FBI, het agentschap voor Cyberveiligheid en Infrastructuur en de directeur van de Nationale Inlichtingendienst gaven woensdag wel een gezamenlijke verklaring af waarin ze bevestigden dat het ze ‘in de afgelopen dagen’ duidelijk was geworden dat er een ‘ingrijpende en nog altijd voortdurende cybercampagne’ gaande is tegen Amerikaanse overheidsinstellingen. Daarbij zou vooral gebruik worden gemaakt van onvolkomenheden in de software van het Amerikaanse softwarebedrijf SolarWinds.
Lakse houding
Ondertussen neemt de kritiek vanuit de politiek op president Donald Trump toe. Vooral Democraten beschuldigen de regering van een lakse houding tegen de cyberaanvallen.
Toekomstig Amerikaans president Joe Biden heeft daarentegen harde straffen beloofd voor de mensen die achter de cyberaanvallen zitten. ,,De aanval baart me grote zorgen’’, zei Biden. Hij zei donderdag snelle actie te ondernemen vanaf de dag dat hij als president aan het werk gaat en dat zijn team de aanval tot een topprioriteit zal maken. Ook beloofde Biden dat de partijen die verantwoordelijk zijn voor dergelijke cyberaanvallen ‘zullen boeten’ voor hun daden. ,,Onze tegenstanders moeten weten dat ik als president niet werkeloos zal toekijken bij cyberaanvallen op onze natie’’, zei hij in een verklaring.
Ook Microsoft slachtoffer
Ook de Amerikaanse ict-reus Microsoft is het slachtoffer geworden van buitenlandse, waarschijnlijk Russische hackers. Het softwarebedrijf maakt ook gebruik van de kwetsbare netwerksoftware van het bedrijf SolarWinds.
Microsoft erkent dat er problemen zijn ontstaan door de aanwezigheid van kwaadaardige software die via SolarWinds op het netwerk is gekomen, maar dat de schade inmiddels is hersteld, de lekken zijn gedicht en het netwerk weer veilig is.
Het bedrijf zegt geen aanwijzingen te hebben dat vanaf hun netwerk andere netwerken zijn aangevallen. Het is niet bekend hoeveel Microsoft-gebruikers door de besmette producten zijn getroffen.
Elsevier 18.12.2020 Een enorme cyberaanval heeft meerdere Amerikaanse ministeries en organisaties getroffen. Deze week werd bekend dat in elk geval de ministeries van Defensie, Binnenlandse Veiligheid, Handel en Financiën zijn binnengedrongen, plus het agentschap dat nucleaire wapens onderhoudt. De aanval is volgens de Amerikanen het werk van het Kremlin.
Door de omvang van de hack is de precieze schade nog onbekend. Ten minste vijf ministeries zijn binnengedrongen bij de aanval, waaronder het ministerie van Energie. Een onderdeel van dat ministerie is verantwoordelijk voor onderhoud en controle van de Amerikaanse nucleaire wapens.
Onderzoekers weten dat de hackers daar zijn, maar niet wat zij exact hebben uitgespookt. Volgens het agentschap zijn de essentiële programma’s die worden gebruikt bij operaties in het belang van de nationale veiligheid niet in het geding.
Rusland ontkent betrokkenheid
Zowel president Donald Trump als zijn opvolger Joe Biden zijn geïnformeerd over de aanval. Biden zei dat de verantwoordelijken serieus moeten worden aangepakt. Het land moet volgens hem meer doen dan alleen zijn cyberverdediging aanscherpen: ‘Amerika moet zijn tegenstanders angst aanjagen zodat zij dit soort aanvallen sowieso niet uitvoeren. Ik houd mij niet koest bij een cyberaanval op ons land.’ President Trump moet zich nog publiekelijk uitspreken over de cyberaanval.
De Amerikaanse overheid heeft Rusland nog niet in het openbaar beschuldigd van de aanval. Meerdere Amerikaanse media melden dat Amerika weet dat de hack door Rusland is gepleegd. Rusland ontkent de aantijgingen.
Microsoft-computers via programma gehackt
De aanvallers konden binnendringen via een computerprogramma van het bedrijf SolarWinds. De managementprogramma’s van SolarWinds worden aan honderden klanten verkocht, binnen en buiten de Amerikaanse overheid.
Een programma van SolarWinds werd gebruikt om computers van Microsoft binnen te dringen. Via die ingang konden de aanvallers rondneuzen in computers die op de Amerikaanse ministeries worden gebruikt.
Onduidelijk is of alle gebruikers van SolarWinds slachtoffer zijn van de hack. Mogelijk gebruikten de infiltranten de ingang via het programma alleen op computers waarin zij interesse hadden. Dan zou er sprake zijn van een gerichte aanval, waarbij andere gebruikers waarschijnlijk niet direct zijn geraakt.
De FBI onderzoekt
Volgens Microsoft-president Brad Smith is de aanval ongekend: ‘De hack is een roekeloze actie die serieuze technologische kwetsbaarheden veroorzaakt in de Verenigde Staten en over de hele wereld.’ De aanval zou ook doelwitten hebben getroffen in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Arabische Emiraten en Israël.
Microsoft sprak donderdag over ten minste veertig doelwitten van de hack, maar waarschuwde ook dat de aanval nog altijd gaande is en meer slachtoffers maakt, zowel bij overheidsinstanties als bedrijven. De FBI doet samen met andere Amerikaanse overheidsorganisaties onderzoek en zegt de verantwoordelijken te zullen vervolgen.
MSN 17.12.2020 FireEye, het Amerikaanse cyberbeveiligingsbedrijf dat na te zijn gehackt de massale cyberaanval op tal van Amerikaanse overheidsinstellingen en bedrijven ontdekte, stelde aanvankelijk onderzoek in na een verdachte inlogactie, meldt nieuwssite Politico. De hackers zouden toegang hebben gekregen tot het netwerk van FireEye door een werknemer te laten inloggen op een neppagina en zo diens inloggegevens buit te maken, zouden vertegenwoordigers van FireEye hebben toevertrouwd aan parlementariërs.
Buitenlandse hackers, naar verluidt gelieerd aan de Russische veiligheidsdiensten, hebben maandenlang toegang gehad tot de netwerken van meerdere Amerikaanse ministeries, overheidsagentschappen en bedrijven, kwam deze week naar buiten. FireEye tipte de overheid nadat het bij onderzoek naar een hack bij het eigen bedrijf een achterdeur had ontdekt in de software van leverancier SolarWinds, waarvan ook de Amerikaanse overheid een afnemer was.
Gevraagd naar het gênante relaas dat een medewerker door de hackers om de tuin zou zijn geleid, ontkende FireEye die lezing. Leidinggevenden zeiden dat FireEye de inbraak ontdekte toen de hackers een met een nieuw apparaat wilden inloggen op het bedrijfsnetwerk. De woordvoerder van het cyberbeveiligingsbedrijf herhaalt dat het achterdeurtje in de SolarWinds-software de directe oorzaak is geweest van de cyberaanval op FireEye.
De cyberaanval op de Amerikaanse overheidsnetwerken is “aanzienlijk en lopend”, lieten de federale politiedienst FBI, de cyberbeveiligingsdienst CISA en de nationale inlichtingenchef woensdag weten in een gezamenlijke verklaring. De FBI stelt druk bezig te zijn met onderzoek om de hackers te identificeren, op te sporen en om hun activiteiten te verstoren.
Amerikaanse media hebben de afgelopen dagen gemeld dat onder meer de ministeries van Handel, Financiën, Binnenlandse Veiligheid, Buitenlandse Zaken en Defensie zijn getroffen. Daarnaast zouden de hackers ook succesvol hebben ingebroken in het netwerk van de Nationale Gezondheidsinstituten (NIH). Het ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS weigerde maandag commentaar te geven. Ook de NIH gaf geen commentaar. Het Pentagon liet woensdag weten dat het “geen bewijs” heeft dat de netwerken van het ministerie van Defensie zijn gecompromitteerd.
RTL 15.12.2020 De grote cyberaanval op de netwerken van de Amerikaanse overheid is ontdekt toen cyberveiligheidsbedrijf FireEye een hackaanval op het eigen netwerk ging onderzoeken. Daarbij vond FireEye een probleem met de software van SolarWinds, waarvan de Amerikaanse overheid ook een afnemer is.
Toen FireEye eerder deze maand was gehackt, gingen onderzoekers van het bedrijf direct op zoek naar de zwakke plekken in de beveiliging. “We hebben naar 50.000 regels broncode gekeken, en toen hebben we kunnen vaststellen dat er een achterdeur zat bij Solar Winds”, zegt Charles Carmakal, bestuurder bij FireEye’s incidentenbestrijdingstak. Daarop stelde FireEye de autoriteiten en SolarWinds op de hoogte, aldus Carmakal.
Hackers, die vermoedelijk deel uitmaken van een Russische elitegroep, maakten misbruik van de zwakke plek om malware te installeren, die vervolgens terechtkwam in de systemen van klanten van SolarWinds toen die hun software updateten.
Volgens ingewijden zijn meer dan 25 doelwitten getroffen door de aanval, maar SolarWinds stelt dat mogelijk 18.000 doelwitten de kwaadaardige software gedownload kunnen hebben. Volgens Carmakal wisten de hackers binnen te dringen bij “doelwitten van hoge waarde, zowel overheden als commerciële doelwitten”.
De hackers die inbraken bij FireEye stalen informatie over software die het bedrijf gebruikt om kwetsbaarheden op te sporen in de netwerken van klanten. Hoewel het cyberveiligheidsbedrijf in verlegenheid is gebracht door de aanval, stelt Carmakal dat die mogelijk een fatale vergissing zal blijken voor de hackers. Volgens hem had de grootschalige computerinbraak anders langer onopgemerkt kunnen blijven.
“Een geluk bij een ongeluk is dat we zoveel hebben geleerd over de manier waarop deze vijand werkt”, aldus Carmakal. Volgens hem is er geen bewijs dat de bij FireEye gestolen hacksoftware is gebruikt in de aanval op de Amerikaanse overheid.
“Er zullen helaas meer slachtoffers zijn die naar buiten moeten treden in de komende weken en maanden”, zei hij. Hoewel sommigen de aanval hebben toegeschreven aan een aan de Russische overheid gelieerd hackerscollectief genaamd APT 29 of Cozy Bear, heeft FireEye daar nog onvoldoende bewijs voor.
Het onderzoek door FireEye wees uit dat de aanval onderdeel was van een wereldwijde operatie. Hij was ook gericht op overheden en bedrijven in Europa, Azië en het Midden-Oosten, meldde het bedrijf.
Meerdere Amerikaanse ministeries en overheden zijn aangevallen door de Russische hackers. Rusland ontkent alle betrokkenheid.
AD 15.12.2020 Naast de Amerikaanse ministeries van Handel, Financiën en Binnenlandse Veiligheid, is ook het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten getroffen door een cyberaanval waar vermoedelijk Russische hackers achter zitten, meldt The Washington Post op basis van experts. Rusland ontkent alle betrokkenheid bij de computerinbraken.
Volgens The New York Times hebben de hackers ook bij delen van het ministerie van Defensie ingebroken. Daarnaast zouden de Nationale Gezondheidsinstituten (NIH) zijn gehackt. Ingewijden gaan ervan uit dat de lijst van overheidsinstanties die slachtoffer van de computerinbraak nog verder zal uitdijen. Experts gaan ervan uit dat de schade van de maandenlange en uiterst geraffineerde cyberspionage-operatie omvangrijk zal zijn.
De Amerikaanse overheid bevestigde zondag en gisteren dat haar computernetwerken zijn getroffen door een cyberaanval. Landelijke overheidsdiensten moeten van cyberveiligheidsdienst CISA stoppen met het gebruik van bepaalde producten van het Amerikaanse softwarebedrijf SolarWinds. Die zouden voor een zwakke plek in de cyberbeveiliging van de Amerikaanse overheid hebben gezorgd.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS weigerde gisteren commentaar te geven. Ook de NIH gaf geen commentaar. De daders behoren naar verluidt tot de hackersgroep die bekendstaat onder namen als APT29 en Cozy Bear. Er zou op grote schaal digitaal zijn gespioneerd. ,,Dit ziet er heel, heel slecht uit”, zei een bron tegen The Washington Post. Rusland ontkent tot dusver elke betrokkenheid bij de grootschalige cyberaanval.
De cyberaanval op de computernetwerken van de Amerikaanse overheid werd ontdekt toen cyberveiligheidsbedrijf FireEye een hackaanval op het eigen netwerk ging onderzoeken. Daarbij vond FireEye een probleem met de software van leverancier SolarWinds. Toen FireEye eerder deze maand was gehackt, gingen onderzoekers van het bedrijf direct op zoek naar de zwakke plekken in de beveiliging
Via een achterdeur
We hebben naar 50.000 regels broncode gekeken en kunnen vaststellen dat er een achterdeur zat bij Solar Winds, aldus Charles Carmakal, Cyberveiligheidsbedrijf FireEye.
De hackers die inbraken bij FireEye stalen informatie over software die het bedrijf gebruikt om kwetsbaarheden op te sporen in de netwerken van klanten. ,,We hebben naar 50.000 regels broncode gekeken, en toen hebben we kunnen vaststellen dat er een achterdeur zat bij Solar Winds”, aldus Charles Carmakal, bestuurder bij FireEye’s incidentenbestrijdingstak. Daarop stelde FireEye de autoriteiten en SolarWinds op de hoogte, aldus Carmakal.
De hackers maakten misbruik van de zwakke plek om malware te installeren, die vervolgens terechtkwam in de systemen van klanten van SolarWinds toen die hun software updateten. Volgens ingewijden zijn meer dan 25 entiteiten getroffen door de aanval, maar SolarWinds stelt dat mogelijk 18.000 entiteiten de kwaadaardige software gedownload kunnen hebben.
Volgens Carmakal wisten de hackers binnen te dringen bij “doelwitten van hoge waarde, zowel overheden als commerciële entiteiten”. Hoewel het cyberveiligheidsbedrijf in verlegenheid is gebracht door de aanval, stelt Carmakal dat die mogelijk een fatale vergissing zal blijken voor de hackers. Volgens hem had de grootschalige computerinbraak anders langer onopgemerkt kunnen blijven.
RTL 15.12.2020 Naast de Amerikaanse ministeries van Handel, Financiën en Binnenlandse Veiligheid, is ook het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten getroffen door een cyberaanval waar vermoedelijk Russische hackers achter zitten.
Ook zouden de hackers bij delen van het ministerie van Defensie hebben ingebroken en zouden de Nationale Gezondheidsinstituten (NIH) zijn gehackt. Dat meldden The Washington Post en The New York Times op basis van experts.
Ingewijden gaan ervan uit dat de lijst van overheidsinstanties die slachtoffer zijn van de cyberaanval nog langer zal worden.
Enorme cyberspionage-operatie
Experts verwachten dat de schade van de maandenlange en geraffineerde cyberspionage-operatie omvangrijk is.
De Amerikaanse overheid bevestigde zondag en maandag dat haar computernetwerken zijn getroffen door een cyberaanval.
Landelijke overheidsdiensten moeten van cyberveiligheidsdienst CISA stoppen met het gebruik van bepaalde producten van het Amerikaanse softwarebedrijf SolarWinds. Die zouden voor een zwakke plek in de cyberbeveiliging van de Amerikaanse overheid hebben gezorgd.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS weigerde commentaar te geven. Ook de NIH gaf geen commentaar.
De daders behoren naar verluidt tot de hackersgroep die bekendstaat onder namen als APT29 en Cozy Bear. Er zou op grote schaal digitaal zijn gespioneerd. “Dit ziet er heel, heel slecht uit”, zei een bron tegen The Washington Post.
Rusland ontkent elke betrokkenheid bij de cyberaanvallen.
MSN 14.12.2020 Groot alarm bij de digitale poortwachters van Washington. Gebruikers van software van SolarWinds binnen de Amerikaanse overheid moeten die software direct uitschakelen en hun netwerken onderzoeken op sporen van misbruik, waarschuwde het Agentschap voor Cyber- en Infrastructuurveiligheid (CISA) zondag.
Uit onderzoek van het gerenommeerde beveiligingsbedrijf FireEye – dat zelf ook slachtoffer werd van de hack – bleek maandag dat duizenden klanten van SolarWinds via onschuldige ogende software-updates ook kwaadaardige code binnenhaalden, waardoor onder meer gegevens en e-mails konden worden ingezien.
1 Wat weten we inmiddels over de gemelde hack?
SolarWinds, een IT-bedrijf uit Austin in Texas, erkende zondagavond slachtoffer geworden te zijn van een „zeer geavanceerde, handmatige aanval op de logistieke keten” van haar netwerkbeheer- en monitoringssoftware Orion. Zo konden onbekende hackers tussen maart en juni via software-updates ongemerkt hun eigen code verspreiden.
SolarWinds heeft naar eigen zeggen 300.000 klanten wereldwijd, waaronder grote telecombedrijven en het gros van de Fortune 500. Wat de hack saillant maakt, en pas de vijfde dergelijke waarschuwing van de CISA rechtvaardigde, is dat de software ook veel wordt gebruikt door de Amerikaanse overheid, bijvoorbeeld door álle onderdelen van het leger en het Pentagon. „De aanval op het netwerkmanagementproduct van SolarWinds is een onacceptabel risico voor de veiligheid van overheidsnetwerken”, zei waarnemend CISA-directeur Brandon Wales zondag.
Gewaarschuwde autoriteiten hadden tot maandagmiddag om de instructies op te volgen. Volgens The Washington Post werden onder andere de ministeries van Financiën en Economische Zaken doelwit. FireEye zag de hack ook buiten de VS terugkomen elders in Noord-Amerika, in Europa, Azië en het Midden-Oosten. Ook in Nederland wordt de software gebruikt.
2 Wat verspreidden de hackers via SolarWinds?
Via de legitiem ogende updates van Orion verspreidden de hackers een Trojaans paard, dat FireEye ‘Sunburst’ heeft genoemd. Doordat de updates van het vertrouwde bedrijf leken te komen viel het netwerkbeheerders niet op dat ook kwaadaardige code werd binnengesmokkeld.
Dat kwam deels doordat Sunburst zich eerst koest hield en daarna uiterst heimelijk te werk ging. Pas na twee weken opende het programma een achterdeurtje, dat de hackers vervolgens gebruikten als uitvalsbasis om de rest van de systemen aan te vallen. Zulk netwerkverkeer zou normaliter op moeten vallen, maar de hackers hebben veel moeite gedaan om de datastromen op bonafide verkeer van Orion te laten lijken en daarmee te vervlechten, schrijft FireEye.
Via Sunburst konden de hackers bestanden buitmaken, programma’s uitvoeren en het netwerk in kaart brengen. Het doel was toegang verkrijgen tot andere machines binnen het bedrijfsnetwerk of data stelen, schrijft FireEye. De aanvallers lieten daarbij volgens het beveiligingsbedrijf weinig sporen na. „Deze dader wil graag weinig malware achterlaten en heeft de voorkeur om met legitieme inlogcodes en externe toegangswegen meer ingangen tot het netwerk van zijn slachtoffers te krijgen.” Hackers hadden bijvoorbeeld bijzondere aandacht voor mails van belangrijk IT-personeel, stelden onderzoekers van Microsoft maandag.
Hoe de aanvallers hun eigen code aan de updates van SolarWinds konden toevoegen is nog niet bekend. Microsoft denkt dat interne distributiesystemen van het Amerikaanse bedrijf eerder al gekraakt werden.
3 Wie zit erachter?
Vanwege zijn finesse vermoedt SolarWinds dat de hack komt van „een buitenlandse mogendheid”. Volgens FireEye is de aanval het werk van „een zeer bekwame dader en was de operatie uitgevoerd met een hoge mate van operationele veiligheid”.
Hackers lieten weinig sporen na. De gehanteerde werkwijze – een doelwit indirect aanvallen via andere software – is het best vergelijkbaar met de Petya-gijzelsoftware die grote delen van de ict-infrastructuur van Oekraïne in 2017 platlegde. Toen werd de boekhoudsoftware M.E. Doc geïnfecteerd. De aanval is toegeschreven aan Rusland.
Ook nu wordt naar Rusland gewezen. The Washington Post noemt de hack „een grote spionagecampagne”. Ingewijden zeggen tegen de krant de de beruchte Russische hackgroep Cozy Bear verantwoordelijk te houden. Cozy Bear, ook wel APT29 (advanced persistent threat) genoemd, verwierf de afgelopen jaren internationale bekendheid met een keur aan opzienbarende hackpogingen in verschillende landen. De groep wordt in verband gebracht met de Russische buitenlandse inlichtingendienst SVR en eerder met veiligheidsdienst FSB.
Wie zijn de Russische cybersoldaten?
Cozy Bear zou onder meer achter de hack op de Amerikaanse Democratische partij in 2016 zitten, waarbij duizenden e-mails werden buitgemaakt en gepubliceerd via Wikileaks. In 2017 probeerde de groep Nederlandse ministeries te hacken.
4 Hoe reageert Rusland?
De Russische ambassade in Washington ontkende maandag elke betrokkenheid. In een verklaring schreef ze dat „Rusland geen offensieve operaties in het cyberdomein” uitvoert en dat „kwaadwillige activiteiten in de informatieruimte in strijd zijn met het Russische buitenlandse beleid”. Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov voegde hieraan toe dat Rusland niets te maken heeft met de hack en het „verkeerd is de Russen meteen de schuld te geven”.
RTL 14.12.2020 De Amerikaanse overheid heeft bevestigd dat computernetwerken zijn getroffen door een cyberaanval. Landelijke overheidsdiensten moeten van cyberveiligheidsdienst CISA stoppen met het gebruik van bepaalde producten van softwarebedrijf SolarWinds.
De nieuwe richtlijn van de CISA volgt na berichten in Amerikaanse media dat Russische hackers producten van SolarWinds gebruikten om toegang te krijgen tot computersystemen van overheden.
Ingewijden hebben tegen The Washington Post gezegd dat Russische hackers toegang kregen tot de ministeries van Financiën en Handel. De daders behoren naar verluidt tot de hackersgroep die bekendstaat onder namen als APT29 en Cozy Bear. Er zou op grote schaal digitaal zijn gespioneerd. “Dit ziet er heel, heel slecht uit”, zei een bron tegen de krant. Producten van SolarWinds worden ook buiten de Verenigde Staten gebruikt.
“De regering van de Verenigde Staten is zich bewust van deze berichten en we nemen alle noodzakelijke stappen om alle mogelijke problemen met betrekking tot deze situatie te identificeren en te verhelpen”, zegt de woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad. Die kwam zaterdag bij elkaar in het Witte Huis vanwege de ernst van het incident. Amerikaanse veiligheidsdiensten vrezen dat de hackers met soortgelijke middelen hebben ingebroken bij andere overheidsagentschappen, aldus ingewijden tegen Reuters.
Rusland
De Amerikaanse regering zegt niet in het openbaar welk land verdacht wordt van de hackaanval, maar drie bronnen die bekend zijn met het onderzoek zeggen tegen Reuters dat Rusland verantwoordelijk wordt geacht. De cyberaanvallen zouden onderdeel zijn van een grotere hackcampagne, net als de recente hack op FireEye, een groot Amerikaans cyberbeveiligingsbedrijf met overheidscontracten.
Rusland spreekt de beschuldigingen tegen. “We hebben hier niets mee te maken”, zei een woordvoerder van het Kremlin volgens persbureau TASS. De Russische ambassade in Washington zegt dat “Rusland geen offensieve operaties uitvoert in het cyberdomein”.
MSN 14.12.2020 De Amerikaanse overheid heeft bevestigd dat computernetwerken zijn getroffen door een cyberaanval. Landelijke overheidsdiensten moeten van cyberveiligheidsdienst CISA stoppen met het gebruik van bepaalde producten van softwarebedrijf SolarWinds, na berichten in Amerikaanse media dat Russische hackers die gebruikten om toegang te krijgen tot computersystemen. Rusland zegt daar niets mee te maken te hebben.
Ingewijden hebben tegen The Washington Post gezegd dat Russische hackers toegang kregen tot de ministeries van Financiën en Handel. De daders behoren naar verluidt tot de hackersgroep die bekendstaat onder namen als APT29 en Cozy Bear. Er zou op grote schaal digitaal zijn gespioneerd. “Dit ziet er heel, heel slecht uit”, zei een bron tegen de krant. Producten van SolarWinds worden ook buiten de Verenigde Staten gebruikt.
Rusland spreekt de beschuldigingen tegen. “We hebben hier niets mee te maken”, zei een woordvoerder van het Kremlin volgens persbureau TASS. De Russische ambassade in Washington zegt dat “Rusland geen offensieve operaties uitvoert in het cyberdomein”.
MSN 14.12.2020 De Amerikaanse overheid heeft bevestigd dat computernetwerken zijn getroffen door een cyberaanval. Landelijke overheidsdiensten moeten van cyberveiligheidsdienst CISA stoppen met het gebruik van bepaalde producten van softwarebedrijf SolarWinds.
De nieuwe richtlijn van de CISA volgt na berichten in Amerikaanse media dat Russische hackers producten van SolarWinds gebruikten om toegang te krijgen tot computersystemen van overheden.
Ingewijden hebben tegen The Washington Post gezegd dat Russische hackers toegang kregen tot de ministeries van Financiën en Handel. De daders behoren naar verluidt tot de hackersgroep die bekendstaat onder namen als APT29 en Cozy Bear. Er zou op grote schaal digitaal zijn gespioneerd. “Dit ziet er heel, heel slecht uit”, zei een bron tegen de krant. Producten van SolarWinds worden ook buiten de Verenigde Staten gebruikt.
“De regering van de Verenigde Staten is zich bewust van deze berichten en we nemen alle noodzakelijke stappen om alle mogelijke problemen met betrekking tot deze situatie te identificeren en te verhelpen”, zegt de woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad. Die kwam zaterdag bij elkaar in het Witte Huis vanwege de ernst van het incident. Amerikaanse veiligheidsdiensten vrezen dat de hackers met soortgelijke middelen hebben ingebroken bij andere overheidsagentschappen, aldus ingewijden tegen Reuters.
Rusland
De Amerikaanse regering zegt niet in het openbaar welk land verdacht wordt van de hackaanval, maar drie bronnen die bekend zijn met het onderzoek zeggen tegen Reuters dat Rusland verantwoordelijk wordt geacht. De cyberaanvallen zouden onderdeel zijn van een grotere hackcampagne, net als de recente hack op FireEye, een groot Amerikaans cyberbeveiligingsbedrijf met overheidscontracten.
Rusland spreekt de beschuldigingen tegen. “We hebben hier niets mee te maken”, zei een woordvoerder van het Kremlin volgens persbureau TASS. De Russische ambassade in Washington zegt dat “Rusland geen offensieve operaties uitvoert in het cyberdomein”.
MSN 14.12.2020 Het is Russische hackers gelukt om binnen te komen bij het Amerikaanse ministerie van Financiën en andere overheidsinstellingen, zo schrijft The Washington Post maandag op basis van anonieme overheidsbronnen. De Russische hackgroep Cozy Bear kon met zijn hacks e-mailconversaties platleggen.
Het is niet bekend of er schade is aangericht. Dezelfde groep hackte eerder het ministerie van Buitenlandse Zaken en de e-mailservers in het Witte Huis, toen Barack Obama nog president was. De hackers zijn gelieerd aan de Russische inlichtingendiensten.
Amerikaanse ambtenaren wijzen in de krant op een langdurige inbreuk op de systemen. De hacks zouden onderdeel uitmaken van een wereldwijde spionageoperatie. De FBI zou een onderzoek zijn gestart naar de operatie. Het cyberbedrijf FireEye, dat zelf ook werd gehackt, – volgens The Washington Post ook door het Russische Cozy Bear – meldt dat de hackers wereldwijd vele veiligheidssystemen hebben weten te kraken.
Het zou naast overheidsinstanties onder meer gaan over technologie-, telecom-, olie- en gasbedrijven in Noord-Amerika, Europa, Azië en het Midden-Oosten. Bij FireEye is onder meer software gestolen waarmee bedrijfsnetwerken gehackt kunnen worden.
Zondag meldde FireEye op de eigen website dat de getroffen organisaties gebruik maakten van servers van een netwerkbeheersysteem van de firma SolarWinds. De Russen zouden toegang hebben verkregen tot de producten van Solar Winds. Die worden in 300.000 organisaties wereldwijd gebruikt, onder meer door het Amerikaanse leger, het Pentagon, de ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie en de NASA.
MSN 14.12.2020 Een groep Russische hackers had toegang tot systemen van het Amerikaanse ministerie van Economische zaken en andere overheidsinstanties. Dat zeggen ingewijden tegen The Washington Posten Reuters.
De hackers konden volgens de bronnen intern mailverkeer van verschillende afdelingen van Economische Zaken volgen. Het ministerie bevestigt dat er een hack heeft plaatsgevonden, maar geeft verder geen details. De omvang en precieze schade is daarom niet bekend.
Ingewijden zeggen dat er zaterdag door de Nationale Veiligheidsraad een spoedoverleg is geweest in het Witte Huis om de aanpak van de hack te bespreken. De FBI is een onderzoek gestart.
Het zou gaan om een groep hackers die in dienst van de Russische overheid werkt. De groep, die bekend staat onder de namen APT29 en Cozy Bear, wordt ook verantwoordelijk gehouden voor een recente aanval op het Amerikaanse cyberbeveiligingsbedrijf FireEye.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft op Facebook laten weten dat aantijgingen door Amerikaanse media “ongegrond zijn”.
NOS 14.12.2020 Hackers hebben maandenlang toegang gehad tot de interne e-mail van ten minste twee Amerikaanse ministeries. De zaak lijkt in verband te staan met de hack bij het prestigieuze Amerikaans cyberbeveiligingsbedrijf FireEye, die het bedrijf zelf dinsdag naar buiten bracht. FireEye heeft onder zijn klanten tal van Amerikaanse overheidsinstanties.
De Nationale Veiligheidsraad kwam zaterdag op het Witte Huis bijeen om de zaak te bespreken en de FBI is een onderzoek begonnen. Welke schade is aangericht, is nog onduidelijk. Alle betrokkenen spreken van een zeer geavanceerde cyberinbraak, die eigenlijk alleen door een staat kan worden uitgevoerd. Volgens The Washington Post en goed ingevoerde anonieme bronnen gaat het om Rusland.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de aantijging op Facebook “een nieuwe ongegronde poging van Amerikaanse media om Rusland de schuld in de schoenen te schuiven voor cyberaanvallen op Amerikaanse instanties”.
Netwerken grondig inspecteren
Vaststaat dat de ministeries van Handel en Financiën getroffen zijn, maar er wordt rekening mee gehouden dat de hackers veel meer overheidsinstellingen zijn binnengedrongen. Alle instanties hebben de opdracht gekregen hun netwerken grondig te onderzoeken op onregelmatigheden.
De hackers hebben tussen maart en juni malware ingevoerd in een update van software van het IT-bedrijf SolarWinds, meldt het beveiligingsbedrijf FireEye. SolarWinds levert diensten aan onder andere Amerikaanse overheidsinstanties, de krijgsmacht en veiligheidsdiensten en zou hackers een breed inzicht verschaffen in de organisatie waarbij in ingebroken.
Russische hackers die bekend werden onder de naam Cozy Bear of APT29, waren in 2014 vrijwel zeker verantwoordelijk voor cyberinbraken het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en netwerken van het Witte Huis. Het ging om een operaties van de Russische veiligheidsdienst, zo werd destijds aangenomen. Volgens The Washington Post gaat het ook ditmaal om hackers van Cozy Bear.
NOS 11.12.2020 Opnieuw is Nederland verwikkeld in een spionageschandaal met de Russen. Gisteren maakte inlichtingendienst AIVD bekend twee Russische spionnen te hebben ontmaskerd.
Volgens de dienst waren ze onder meer geïnteresseerd in informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie. Experts zijn niet verbaasd over de Russische interesse: Nederland loopt voorop als het gaat om dit soort hoogwaardige technologie.
Olie van de toekomst
Volgens deskundigen is dergelijke kennis ‘de olie van de toekomst’. Er worden bijvoorbeeld chips mee gemaakt, die in veel producten nodig zijn. “Waar je ook staat in de wereld, je ziet overal chips. Denk aan je smartphone, ov-kaart of een zelfrijdende auto”, zegt Barry Peet, directeur van het CITC, een centrum dat onderzoek doet op het gebied van chiptechnologie.
Peet: “Vroeger was een land afhankelijk van olie. Die afhankelijkheid verschuift nu naar de halfgeleiderindustrie. Het is een sleuteltechnologie die de komende jaren alleen maar belangrijker wordt.”
En Nederland speelt een belangrijke rol in deze sectoren. In 2016 won de Nederlandse wetenschapper Ben Feringa de Nobelprijs voor de Scheikunde met zijn onderzoek naar moleculaire nanomachines. In de regio Eindhoven zijn wereldspelers gevestigd, zoals ASML en NXP, met daarnaast tal van toeleveranciers.
Medewerkers van chipmaker NXP en chipmachinefabrikant ASML aan het werk in een cleanroom:
Een medewerker van chipfabrikant NXP aan het werk in een cleanroom. ANP
Een medewerker van chipfabrikant NXP aan het werk in een cleanroom. ANP
Medewerkers van chipmachinefabrikant ASML aan het werk in een cleanroom. ANP
Medewerkers van chipmachinefabrikant ASML aan het werk in een cleanroom. ANP
Volgens Peet behoort Nederland tot de wereldtop. “Wij krijgen door samen te werken dingen voor elkaar die andere landen niet lukt”, legt hij uit. “In Nederland is de hele keten, van topbedrijven tot toeleveranciers, aanwezig. Dat geeft ons een unieke positie in de wereld.”
Ook staatssecretaris Mona Keijzer van Economische zaken onderschrijft het belang van deze technologieën voor Nederland. In een Kamerbrief zei ze onlangs dat de halfgeleiderindustrie samen met de voedingsindustrie en de petrochemische industrie tot de belangrijkste sectoren van de Nederlandse economie behoort.
Op het gebied van kunstmatige intelligentie zijn de ambities groot. Nederland wil bij de koplopers van Europa behoren. Peet: “De overheid is steeds meer doordrongen van het belang van deze industrieën. Je wilt niet afhankelijk zijn van de import van producten waarmee je niet zonder kan.”
Piepkleine afluisterapparaten
Maar wat zou Rusland met deze kennis willen? Volgens Pieter Cobelens, oud-directeur van de militaire inlichtingendienst MIVD, zijn deze technologieën niet alleen civiel, maar ook militair te gebruiken. “Met deze kennis kan je bijvoorbeeld piepkleine afluisterapparaten bouwen. Die zitten dan bijvoorbeeld in je haar zonder dat je het ziet.”
CITC-directeur Peet: “Wapensystemen, straaljagers, drones of satellieten. Ze functioneren niet zonder chips. Hoe meer je daarvan weet, hoe beter je ze kunt maken.”
Volgens Cobelens is er een digitale Koude Oorlog op het gebied van deze kennis gaande en is het belangrijk dat dit beter wordt beschermd. Dat gebeurt lang niet altijd bij bedrijven of instellingen. Cobelens: “Bij de inlichtingendiensten en Defensie wordt duidelijk aangegeven welke informatie geheim is en welke niet. Maar op het moment dat universiteiten of bedrijven iets nieuws bedenken, komt daar niet meteen de stempel geheim op te liggen. Dat is de eerste stap die je moet nemen.”
De industrie is zich volgens Peet bewust van de buitenlandse interesse, maar alles geheim verklaren is niet de oplossing, zegt hij. “Als je alles dichttimmert, kun je niet meer samenwerken. En dat is juist onze kracht. De beveiliging is goed geregeld, maar bij de manier waarop wij werken hoort ook een zekere mate van vertrouwen en het delen van kennis.”
De vereniging van universiteiten sluit zich hierbij aan. Ze vinden dat het beschermen van kennis haaks staat op de openheid die een kennisinstituut wil geven. Sinds de zomer zijn ze in gesprek met de overheid om tot een uniforme richtlijn op het gebied van kennisveiligheid te komen.
Extra maatregelen voor meer bescherming
Het ministerie van Onderwijs en Wetenschap ziet dat Nederlandse instellingen steeds vaker doelwit zijn van spionage door andere landen. Die landen zijn vooral uit op technologische kennis. Om die kennis te beschermen, kondigden ze twee weken geleden in een brief aan de Tweede Kamer extra maatregelen aan.
Het veiligheidsbeleid moet binnen de instellingen onder meer het bewustzijn bij betrokkenen vergroten, aldus het ministerie. Ook kan in uitzonderlijke gevallen het tijdelijk verboden worden om onderzoeksprojecten met andere landen op te zetten.
De maatregelen moeten Nederland minder kwetsbaar maken voor incidenten, zoals deze week met de Russische spionnen.
NU 11.12.2020 Twee diplomaten van de Russische ambassade in Den Haag werden vorige week tot persona non grata verklaard. Zij moeten ons land binnen twee weken verlaten. Wat is er precies aan de hand?
Waarvan worden de twee Russen beschuldigd?
De AIVD stelt dat zij zich bezighielden met spionage in de Nederlandse hightechsector. Ze waren geaccrediteerd als diplomaat, maar zouden in werkelijkheid werkzaam zijn voor de Russische buitenlandse inlichtingendienst SVR.
Een van de twee bouwde volgens de AIVD een “substantieel netwerk van bronnen” op, die allen werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightechsector. Deze bronnen hadden toegang tot gevoelige informatie. Sommigen ontvingen geld in ruil voor informatie. De AIVD heeft “in meer dan tien gevallen redelijk intensieve contacten kunnen vaststellen”, zei AIVD-baas Erik Akerboom tegen het NPO Radio 1-programma Nieuws en Co.
De tweede uitgewezen agent zou een “ondersteunende rol” hebben gespeeld.
De twee Russische agenten hebben “zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de organisaties waar de bronnen actief zijn en waren en daarmee mogelijk ook aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid”, aldus de Nederlandse inlichtingendienst.
Waar waren de Russen volgens de AIVD op uit?
Het tweetal zou interesse hebben gehad in “informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie”, meldde de AIVD. Hun bronnen werkten bij bedrijven en bij een hogere onderwijsinstelling.
Over de identiteit van de bronnen en de betreffende organisaties doet de AIVD geen mededelingen. De organisaties zijn gewaarschuwd. Daarnaast is de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ingelicht over een van de Russische bronnen. Naar aanleiding daarvan worden “vreemdelingrechtelijke maatregelen” getroffen, liet de inlichtingendienst weten.
Diefstal van intellectueel eigendom is niet alleen vervelend voor bedrijven die veel hebben geïnvesteerd in het onderzoeken en ontwikkelen van de technologie in kwestie. De technologie kan zowel voor civiele als voor militaire doeleinden worden gebruikt.
Hoe heeft Rusland gereageerd op de uitzetting?
De Russische ambassade bevestigde eind vorige week door de Nederlandse regering ervan op de hoogte te zijn gebracht dat de twee diplomaten tot persona non grata zijn verklaard. “Er is echter geen bewijs geleverd van hun illegale activiteiten op het grondgebied van het koninkrijk. Tegenmaatregelen zullen volgen”, liet de ambassade vrijdag weten.
Leonid Slutsky, hoofd van de commissie Buitenlandse Zaken van het Russische parlement, had een dag eerder al een “adequate en tijdige” reactie beloofd. Hij noemde het Nederlandse besluit om de diplomaten uit te zetten een “provocatie” en zei dat de beschuldigingen van spionage “ongegrond” zijn.
Bij uitzetting van diplomaten is het gebruikelijk dat het getroffen land als tegenmaatregel een gelijk aantal diplomaten het land uitzet.
Gebeuren dit soort dingen vaker?
Rusland werd eerder betrapt op spionage in Nederland. Vier Russische officieren probeerden in 2018 met hacks binnen te dringen bij de OPCW, de verdragsorganisatie voor chemische wapens in Den Haag, die onder meer onderzoek deed naar Russische luchtaanvallen in Syrië en de vergiftiging van de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal in het Verenigd Koninkrijk.
Beschuldigingen die de andere kant opgaan, waren er ook. Rusland stelde in augustus dat er volgapparatuur was aangetroffen in de auto van de Russische militair attaché in Nederland.
Internationaal worden diplomatieke medewerkers ook regelmatig beticht van praktijken die het daglicht niet kunnen verdragen. Zo sloot de Amerikaanse regering in juli van dit jaar het Chinese consulaat in de Texaanse stad Houston. Dat zou zich onder meer schuldig hebben gemaakt aan “industriële spionage” en diefstal van intellectueel eigendom.
MSN 11.12.2020 Twee diplomaten van de Russische ambassade in Den Haag werden vorige week tot persona non grata verklaard. Zij moeten ons land binnen twee weken verlaten. Wat is er precies aan de hand?
Waarvan worden de twee Russen beschuldigd?
De AIVD stelt dat zij zich bezighielden met spionage in de Nederlandse hightechsector. Ze waren geaccrediteerd als diplomaat, maar zouden in werkelijkheid werkzaam zijn voor de Russische buitenlandse inlichtingendienst SVR.
Een van de twee bouwde volgens de AIVD een “substantieel netwerk van bronnen” op, die allen werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightechsector. Deze bronnen hadden toegang tot gevoelige informatie. Sommigen ontvingen geld in ruil voor informatie. De AIVD heeft “in meer dan tien gevallen redelijk intensieve contacten kunnen vaststellen”, zei AIVD-baas Erik Akerboom tegen het NPO Radio 1-programma Nieuws en Co.
De tweede uitgewezen agent zou een “ondersteunende rol” hebben gespeeld.
De twee Russische agenten hebben “zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de organisaties waar de bronnen actief zijn en waren en daarmee mogelijk ook aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid”, aldus de Nederlandse inlichtingendienst.
Waar waren de Russen volgens de AIVD op uit?
Het tweetal zou interesse hebben gehad in “informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie”, meldde de AIVD. Hun bronnen werkten bij bedrijven en bij een hogere onderwijsinstelling.
Over de identiteit van de bronnen en de betreffende organisaties doet de AIVD geen mededelingen. De organisaties zijn gewaarschuwd. Daarnaast is de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ingelicht over een van de Russische bronnen. Naar aanleiding daarvan worden “vreemdelingrechtelijke maatregelen” getroffen, liet de inlichtingendienst weten.
Diefstal van intellectueel eigendom is niet alleen vervelend voor bedrijven die veel hebben geïnvesteerd in het onderzoeken en ontwikkelen van de technologie in kwestie. De technologie kan zowel voor civiele als voor militaire doeleinden worden gebruikt.
Hoe heeft Rusland gereageerd op de uitzetting?
De Russische ambassade bevestigde eind vorige week door de Nederlandse regering ervan op de hoogte te zijn gebracht dat de twee diplomaten tot persona non grata zijn verklaard. “Er is echter geen bewijs geleverd van hun illegale activiteiten op het grondgebied van het koninkrijk. Tegenmaatregelen zullen volgen”, liet de ambassade vrijdag weten.
Leonid Slutsky, hoofd van de commissie Buitenlandse Zaken van het Russische parlement, had een dag eerder al een “adequate en tijdige” reactie beloofd. Hij noemde het Nederlandse besluit om de diplomaten uit te zetten een “provocatie” en zei dat de beschuldigingen van spionage “ongegrond” zijn.
Bij uitzetting van diplomaten is het gebruikelijk dat het getroffen land als tegenmaatregel een gelijk aantal diplomaten het land uitzet.
Gebeuren dit soort dingen vaker?
Rusland werd eerder betrapt op spionage in Nederland. Vier Russische officieren probeerden in 2018 met hacks binnen te dringen bij de OPCW, de verdragsorganisatie voor chemische wapens in Den Haag, die onder meer onderzoek deed naar Russische luchtaanvallen in Syrië en de vergiftiging van de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal in het Verenigd Koninkrijk.
Beschuldigingen die de andere kant opgaan, waren er ook. Rusland stelde in augustus dat er volgapparatuur was aangetroffen in de auto van de Russische militair attaché in Nederland.
Internationaal worden diplomatieke medewerkers ook regelmatig beticht van praktijken die het daglicht niet kunnen verdragen. Zo sloot de Amerikaanse regering in juli van dit jaar het Chinese consulaat in de Texaanse stad Houston. Dat zou zich onder meer schuldig hebben gemaakt aan “industriële spionage” en diefstal van intellectueel eigendom.
MSN 11.12.2020 Volgens vicepremier Kajsa Ollongren is de opgerolde Russische spionageoperatie een “wake-upcall” voor de hightechsector om hun gegevens nog beter te beschermen. Twee Russische spionnen worden het land uitgezet omdat ze gevoelige informatie probeerden te bemachtigen bij hoogwaardige technologische bedrijven.
Omdat de spionagezaak zo omvangrijk is heeft het kabinet het in het openbaar gebracht, aldus de bewindsvrouw die ook verantwoordelijk is voor de inlichtingendienst AIVD. Die dienst rolde de Russische operatie op. “Het signaal dat daar vanuit gaat is ‘pas op’, want dit soort dingen gebeuren gewoon”, zei ze na de ministerraad
De Russische agenten van de inlichtingendienst SVR deden hun werk onder diplomatieke dekmantel en hadden intensief contact met zeker tien informanten uit de hightechsector en een hogere onderwijsinstelling. Ze hebben informatie gekregen waarvoor in sommige gevallen ook geld is betaald.
MSN 11.12.2020 Branchevereniging voor de tech-industrie FME is blij dat de inlichtingendienst AIVD een Russisch spionagenetwerk heeft opgerold. Bedrijven moeten zich volgens FME meer bewust worden van de gevaren van spionage.
De branchevereniging maakt zich al enige tijd zorgen over de gevaren van spionage, sabotage en andere vormen van cybercrime. FME roept dan ook op dat bedrijven, kennisinstellingen en overheden goed moeten worden voorgelicht over de gevaren van digitale spionage en criminaliteit en wat zij kunnen doen om zich daartegen te beschermen.
Ook moet de uitwisseling van informatie verbeterd worden en moeten alle techbedrijven ervan doordrongen raken dat ze potentiële doelwitten zijn voor “statelijke actoren en criminelen”. De Nederlandse economie en concurrentiekracht kunnen door spionage en cybercrime in gevaar komen, meent FME. Dat het kabinet spionage strafbaar wil stellen is volgens FME een grote stap.
Russische spionnen uitgezet
De AIVD maakte deze week bekend dat twee diplomaten van de Russische ambassade worden uitgezet omdat bleek dat ze zich bezighielden met spionage in de Nederlandse hightech-sector. Volgens de AIVD hadden de Russen onder andere interesse in informatie over chiptechnologie.
Volgens vicepremier Kajsa Ollongren, verantwoordelijk voor de AIVD, is de opgerolde Russische spionageoperatie een “wake-upcall” voor de hightechsector om hun gegevens nog beter te beschermen. “Het signaal dat hier vanuit gaat is ‘pas op’, want dit soort dingen gebeuren gewoon”, zei ze na de ministerraad.
Geld betaald voor informatie
De Russische agenten van de inlichtingendienst SVR deden hun werk onder diplomatieke dekmantel en hadden intensief contact met zeker tien informanten uit de hightechsector en een hogere onderwijsinstelling. Ze hebben informatie gekregen waarvoor in sommige gevallen ook geld is betaald.
Chipbedrijven ASML en NXP
Chipmachinefabrikant ASML juicht in een reactie de actie van de AIVD toe. “Wij verwelkomen het dat de inlichtingendiensten zich bekommeren om de economisch cruciale capaciteiten van het land”, aldus het chipmachinebedrijf. ASML heeft voorlopig geen signalen dat het zelf is getroffen door spionage. Het bedrijf maakt wereldwijd unieke technologie voor de productie van halfgeleiders.
Een ander Nederlands chipbedrijf, halfgeleiderfabrikant NXP, ging inhoudelijk niet in op de spionagekwestie. Volgens de zegsman zijn er bij NXP tot nu toe geen berichten bekend dat de spionage betrekking had op het Eindhovense bedrijf.
MSN 11.12.2020 Spionage moet strafbaar worden, vindt minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken). Nu is het al wel verboden om bijvoorbeeld een staatsgeheim of beroepsgeheim te schenden, maar samenwerking met buitenlandse contacten “waar mogelijk meer achter zit”, is dat nog niet. Het kabinet wil ernaar kijken ook dat laatste expliciet te verbieden, zegt de minister vrijdag.
Donderdag maakte de Algemene Inlichten- en Veiligheidsdienst (AIVD) bekend twee Russische spionnen te hebben ontmaskerd. De Russen deden zich voor als diplomaten en werkten vanuit de Russische ambassade. Ze hadden contact met mensen in de hightechsector die toegang hadden tot gevoelige informatie. Sommigen van hen kregen geld in ruil voor informatie.
De spionnen hadden interesse in “kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie”, liet de AIVD weten. Hun operatie heeft zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan Nederland.
Het laat volgens Ollongren zien hoe kwetsbaar Nederland is als “open economie met hoogwaardige technologie”. Ze is er trots op de inlichtingendienst het Russische netwerk heeft opgerold.
MSN 11.12.2020 De twee Russische spionnen die door de AIVD zijn ontmaskerd, moeten Nederland binnen twee weken verlaten hebben, zegt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken). Het is nog niet bekend of ze al vertrokken zijn, maar Blok heeft nog nooit meegemaakt dat men zich niet aan zo’n uitzettermijn houdt.
De AIVD maakte donderdag bekend twee Russische spionnen, die zich voordeden als diplomaten op de Russische ambassade, te hebben ontdekt. Zij hadden contact met bronnen uit de hightechsector die toegang hadden tot gevoelige informatie, bijvoorbeeld over kunstmatige intelligentie of nanotechnologie. Sommigen werden betaald om informatie te delen.
Het nieuws liet Blok niet koud, zegt hij. Het was volgens hem bekend dat Nederland doelwit was, maar het is volgens hem toch anders als dat abstracte idee dan werkelijkheid wordt.
Het kabinet werkt aan wetgeving om spionage strafbaar te maken. Nu kan men wel vervolgd worden voor het schenden van staats- of beroepsgeheimen, maar niet voor samenwerking met buitenlandse spionnen.
NOS 10.12.2020 De AIVD zegt dat de twee Russische diplomaten die in Nederland jacht maakten op hightechkennis een groot netwerk van bronnen hadden opgebouwd. “We hebben in meer dan tien gevallen redelijk intensieve contacten kunnen vaststellen, waarvan we in een aantal gevallen ook echt hebben gezien en gehoord dat er sprake was van informatieoverdracht en betaling”, zei AIVD-chef Erik Akerboom in het radioprogramma Nieuws en Co.
Volgens Akerboom heeft de AIVD de spionnen en bronnen geruime tijd geobserveerd, voordat er werd ingegrepen. “U moet zich voorstellen dat we deze zaak heel lang stil hebben gehouden om ervoor te zorgen dat we goed doorkregen wat er eigenlijk gaande was. Pas gisteren en vandaag hebben we contact opgenomen met de bedrijven en deze bronnen.” De twee Russen zijn door het ministerie van Buitenlandse Zaken tot persona non grata verklaard en moeten het land verlaten.
De Russische ambassade in Den Haag heeft persbureau Tass laten weten dat het Nederlandse ministerie “geen bewijs heeft geleverd voor illegale activiteiten door Russische diplomaten” en dat Rusland tegenmaatregelen zal nemen. Dat betekent waarschijnlijk twee Nederlandse diplomaten moeten vertrekken uit Rusland.
Niet strafbaar
Zeker een bron uit het netwerk wacht hetzelfde lot als zijn opdrachtgevers. Deze persoon heeft een buitenlandse nationaliteit en moet Nederland verlaten. Wat er met de anderen gebeurt, is nog onduidelijk. Het contact hebben met een buitenlandse inlichtingendienst is op zichzelf niet verboden, het schenden van staats-, ambts- en bedrijfsgeheimen wel.
Of de bronnen zich daaraan schuldig hebben gemaakt, weet de AIVD niet. De kans is groot, omdat ze bij hightechbedrijven en hogeronderwijsinstellingen werken die onderzoek doen naar kunstmatige intelligentie, quantumcomputers, halfgeleiders en nanotechnologie.
Schade
“We proberen vanaf nu vast stellen wat er precies weg is, om vast te stellen hoe groot de schade is”, zei Akerboom. “Maar als informatie wordt ontvreemd bij bedrijven die unieke kennis ontwikkelen, kan de schade heel groot zijn, voor dat bedrijf, maar ook voor onze economie en de nationale veiligheid. Want de zaken waarnaar ze op zoek waren, zijn toepasbaar in civiele technologie, maar ook in de militaire wereld.”
De betrokken bedrijven gaan nu zelf onderzoek doen naar welke informatie werd ontvreemd en wat de schade is. Als er staats-, ambts- of bedrijfsgeheimen zijn gestolen, kunnen ze aangifte doen bij het Openbaar Ministerie. Het kabinet wil spionage al langer strafbaar stellen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid werkt aan een wet waarin dat geregeld wordt.
“Vroeger werd dit achter de schermen afgehandeld.”, aldus Ben de Jong, onderzoeker Russische inlichtingendiensten.
Experts noemen het opvallend dat de Nederlandse autoriteiten de spionagezaak zo openlijk communiceren. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook na de mislukte Russische hackaanval op het OPCW in Den Haag in 2018, maar het was daarvoor zeer ongebruikelijk, zegt Ben de Jong, kenner van de Russische inlichtingendiensten van de Universiteit Leiden.
“Vroeger werd dat achter de schermen afgehandeld en gaf Den Haag daar geen ruchtbaarheid aan. Ik denk dat het tekenend is voor de slechte betrekkingen tussen Rusland en Nederland, en het Westen in het algemeen.”
Vergelijkbaar met CIA
Volgens de AIVD zijn de twee spionnen lid van de Russische civiele inlichtingendienst SVR. Die is volgens De Jong vergelijkbaar met de Amerikaanse CIA. “Bij elke grote Russische ambassade hebben die een vestiging. Net zoals de CIA op vrijwel alle Amerikaanse ambassades.”
Dat de veronderstelde spionnen het gemunt hadden op technologische bedrijven en instellingen vindt De Jong niet bijzonder. De Russen hebben al sinds de Koude Oorlog nieuwe technologieën als doelwit, stelt hij. “Het is een van de manieren om de chronisch technologische achterstand op het Westen te compenseren.”
RTL 10.12.2020 Rusland zal gepast reageren op het uitzetten van diplomaten uit Nederland. Dat zegt Leonid Sloetski, de voorzitter van de buitenlandcommissie van de Doema. Hij vindt het ‘uitzetten van Russische diplomaten uit Nederland het zoveelste provocerende gebaar’.
Sloetski reageert op het uitzetten van twee geaccrediteerde diplomaten, die als spionnen waren gestationeerd op de Russische ambassade in Den Haag. Ze verzamelden hier informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie, zegt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Volgens de dienst heeft de spionagezaak zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid.
‘Nergens op gebaseerd’
Niets van waar, zeggen de Russen. “Alle beschuldigingen van spionage zijn nergens op gebaseerd en geschreven alsof het uit een kopieermachine komt”, zei de commissievoorzitter.
De voorzitter van de buitenlandcommissie in de Senaat, Konstantin Kosatsjov zei tegen persbureau Interfax dat Rusland met gelijke munt zal terugbetalen. “Zoals bekend is de reactie in dit soort gevallen absoluut voorspelbaar”, volgens de senator.
Sommigen werden betaald
Een van de twee spionnen bouwde volgens de AIVD een netwerk op van bronnen, die werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector. Hij legde contact met personen met toegang tot gevoelige informatie. Sommige personen werden door de inlichtingenofficier betaald.
‘Nederland laat hiermee zien: we hebben spionnen in het oog’
“Dit is uniek, want het komt zelden voor dat de AIVD in het openbaar mededelingen doet over een verstoorde spionage-operatie”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
“Al jarenlang worden landen als China en Rusland genoemd in jaarverslagen van de geheime diensten, maar de AIVD laat weinig merken van hun operaties.
We zagen dit eerder bij de Russische operatie bij de hackaanval op OPCW uit 2018. Die werd verstoord door de MIVD. Hiermee laat Nederland zien: we hebben je in het oog en we openbaren jullie spionagepraktijken.
Daarnaast helpt dit om bedrijven en onderwijsinstellingen wakker te schudden en alert te zijn op spionage.”
Beide inlichtingenofficieren zijn door het ministerie van Buitenlandse Zaken ‘persona non grata’ verklaard. Dit betekent dat zij ons land binnenkort moeten verlaten.
‘Echt het sluitstuk’
Volgens Danny Pronk, onderzoeker bij Instituut Clingendael komen dit soort acties niet vaak voor. Volgens hem zijn dit vaak langdurige operaties, waar veel tijd en middelen mee gemoeid zijn. “Dit zijn operaties van jaren. Dit is echt het sluitstuk. Het is gevoelig terrein, maar het is wel normaal dat er onderzoeken zijn naar diplomaten.”
De reactie van Rusland kan goed zijn dat er ook twee Nederlandse diplomaten Rusland uit worden gezet. “De Nederlandse ambassadeur in Moskou zal misschien op het matje worden geroepen. Het kan ook zijn dat er Nederlandse diplomaten worden uitgezet. Maar misschien neemt Moskou zijn verlies: de spionageactiviteiten zijn blootgelegd.”
AD 10.12.2020 Twee diplomaten die op de Russische ambassade in Den Haag werken, moeten het land binnenkort verlaten. Ze zijn tot persona non grata verklaard, omdat ze zich bezighielden met spionage in de Nederlandse hightech-sector. Dat meldt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Rusland zal een ‘adequate en tijdige‘ reactie geven op de uitzetting, meldt Leonid Slutski, hoofd van de commissie buitenlandse zaken van het Russische parlement.
Het tweetal werkte voor de buitenlandse inlichtingendienst SVR van Rusland. Ze waren geaccrediteerd als diplomaat op de ambassade. De spionagezaak heeft volgens de AIVD ‘zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de organisaties waar de bronnen actief zijn of waren en daarmee mogelijk ook aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid’.
Een agent bouwde volgens de AIVD een ‘substantieel netwerk van bronnen op, die allen werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector’. De mensen die hij benaderde, hadden toegang tot gevoelige informatie. Sommige mensen kregen geld in ruil voor informatie. De tweede agent die uitgewezen wordt, had een ‘ondersteunende rol’.
Gewaarschuwd
De Russen hadden interesse in ‘informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie’. Volgens de AIVD werkten de bronnen van de Russen bij zowel bedrijven als een hogere onderwijsinstelling. Over de identiteit van de Russische bronnen en getroffen organisaties doet de AIVD geen mededelingen.
De AIVD heeft de betreffende bedrijven en onderwijsinstelling wel gewaarschuwd net als de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). ,,De IND treft op grond hiervan vreemdelingrechtelijke maatregelen tegen een bron”, meldt de AIVD.
Verijdeld
Twee jaar geleden werd een operatie van de Russische militaire inlichtingendienst GROe verijdeld tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
MSN 10.12.2020 Rusland zal een “adequate en tijdige” reactie geven op de uitzetting van twee Russische diplomaten door Nederland. Leonid Slutski, hoofd van de commissie buitenlandse zaken van het Russische parlement heeft dat gezegd, meldt persbureau Interfax.
Bij uitzetting van diplomaten is het gebruikelijk dat het getroffen land als tegenmaatregel een gelijk aantal het land uitzet. “De Russische reactie zal symmetrisch zijn”, aldus Slutski. Hij noemt het Nederlandse besluit een “provocatie”. “Alle beschuldigingen van spionage zijn ongegrond”, voegde Slutski eraan toe.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) meldde eerder op de dag dat twee diplomaten van de Russische ambassade in Den Haag het land binnenkort moeten verlaten omdat ze zich bezighielden met spionage in de Nederlandse hightechsector. Het tweetal werkte voor de buitenlandse inlichtingendienst SVR van Rusland en waren geaccrediteerd als diplomaat op de ambassade.
De spionagezaak heeft volgens de AIVD “zeer waarschijnlijk schade” toegebracht aan de organisaties waar de Russische informanten actief zijn. De Russen hadden interesse in informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie.
NU 10.12.2020 De AIVD heeft een Russisch “spionagenetwerk” opgerold, laat het weten in een persbericht. Twee Russische diplomaten moeten het land uit, omdat ze volgens de AIVD inlichtingenofficieren zijn. Ze waren beiden werkzaam op de ambassade van het land in Den Haag.
Een van de spionnen hield zich bezig met spionage op het gebied van technologie en wetenschap. Hij bouwde een groot netwerk op van bronnen, die allemaal in de Nederlandse hightechsector werkzaam waren, schrijft de AIVD.
Een tweede spion, die ook als diplomaat werkzaam was op de Russische ambassade, vervulde een ondersteunende rol. De inlichtingenmedewerkers waren volgens de AIVD werkzaam voor de Russische inlichtingendienst SVR.
Beide diplomaten zijn “persona non grata verklaard”, schrijft de AIVD. Dat betekent dat ze het land binnenkort moeten verlaten en hier niet meer als diplomaat actief mogen zijn.
AIVD: ‘Waarschijnlijk schade toegebracht aan Nederlandse organisaties’
De spionagezaak heeft volgens de AIVD “zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de organisaties waar de bronnen actief zijn of waren en daarmee mogelijk ook aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid”.
De Russen hadden interesse in “informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie”. Volgens de AIVD werkten de bronnen van de Russen in zowel bedrijven als in een hogere onderwijsinstelling. Over de identiteit van de Russische bronnen en de namen van de getroffen bedrijven en onderwijsinstelling doet de AIVD geen mededelingen.
Wel zegt AIVD-baas Erik Akerboom donderdag in NPO Radio 1-programma Nieuws en Co dat de Russen een groot netwerk van bronnen hadden opgebouwd. “We hebben in meer dan tien gevallen redelijk intensieve contacten kunnen vaststellen, waarvan we in een aantal gevallen ook echt hebben gezien en gehoord dat er sprake was van informatieoverdracht en betaling”, zegt hij.
Organisaties zijn ingelicht
De AIVD heeft de getroffen organisaties en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gewaarschuwd over de zaak. “De IND treft op grond hiervan vreemdelingrechtelijke maatregelen tegen een bron”, meldt de AIVD.
Volgens Akerboom heeft de AIVD de spionnen en bronnen geruime tijd geobserveerd, voordat er ingegrepen werd. “U moet zich voorstellen dat we deze zaak heel lang stil hebben gehouden om ervoor te zorgen dat we goed doorkregen wat er eigenlijk gaande was. Pas gisteren en vandaag hebben we contact opgenomen met de bedrijven en deze bronnen”, zegt hij in Nieuws en Co.
Twee jaar geleden werd een operatie verijdeld van de Russische militaire inlichtingendienst GRU tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
Rusland komt met ‘adequate’ reactie
Rusland laat weten met een “adequate en tijdige” reactie te komen op de uitzetting van de Russische diplomaten. Leonid Slutski, hoofd van de commissie buitenlandse zaken van het Russische parlement heeft dat gezegd, meldt persbureau Interfax.
Hij noemt het Nederlandse besluit een “provocatie”. “Alle beschuldigingen van spionage zijn ongegrond”, voegde Slutski eraan toe.
Bij uitzetting van diplomaten is het gebruikelijk dat het getroffen land als tegenmaatregel een gelijk aantal het land uitzet.
Telegraaf 10.12.2020 Van onze verslaggevers Spionage moet snel strafbaar worden. Dat wil het kabinet, nu andermaal blijkt dat Nederland ten prooi valt aan Russische spionage-activiteiten.
Twee diplomaten van de Russische ambassade in Den Haag zijn tot persona non grata verklaard na spionage in de Nederlandse hightechsector, meldt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
De Russische spionageactiviteiten hebben volgens de AIVD zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de organisaties waar de informanten actief waren ’en daarmee mogelijk ook aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid’.
Halfgeleiders
De Russen hadden vooral interesse in informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie. Volgens de inlichtingendienst infiltreerden ze in zowel bedrijven als een hogere onderwijsinstelling. Welke bedrijven of universiteiten doelwit waren is onbekend.
Rusland beraadt zich nog op een ’adequate en tijdige’ tegenreactie. De voorzitter van de buitenlandcommissie Leonid Sloetski spreekt via persbureau Interfax van ’de zoveelste provocatie’ en ’ongegronde beschuldigingen’.
Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat de ’toenemende kwetsbaarheid’ van Nederland de aanleiding is om vaart te maken met de strafbaarstelling van spionage.
Geen misdrijf
Spionage is op dit moment nog geen misdrijf. „Het strafrecht biedt reeds mogelijkheden om op te treden jegens misdrijven die verband houden met schending van staats-, ambts- en bedrijfsgeheimen”, schrijft Ollongren. Maar een verbod op heimelijke samenwerking met een buitenlandse inlichtingendienst staat nog niet in de wet.
De AIVD gaat bedrijven, overheden en onderwijsinstellingen intensiever informeren over hoe ze spionage kunnen voorkomen. „Kennisinstellingen opereren nog vrij naïef door in ruil voor geld samen te werken met buitenlandse partijen bij onderzoeksprojecten”, zegt cyber- en inlichtingenexpert Ronald Prins, voormalig toezichthouder op de AIVD. „Die gebruiken ze om kennis binnen te halen en daarbij proberen ze dat onderzoek ook nog vaak te sturen in de richting die voor hen de interessantste informatie oplevert.” Prins oppert de mogelijkheid dat Rusland in ons land op zoek was naar informatie om door te verkopen of de eigen bedrijven van te laten profiteren.
Hightech-sector
Een van de Russische agenten bouwde volgens de AIVD een ’substantieel netwerk van bronnen op, die allen werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightechsector’. De mensen die hij benaderde, hadden toegang tot gevoelige informatie. Sommige mensen kregen geld in ruil voor informatie. Een van hen moet Nederland misschien ook verlaten.
„Wij beschermen de strategische belangen van Nederland door inlichtingen in te winnen die deze vorm van spionage blootlegt”, aldus AIVD-baas Erik Akerboom. „Hierdoor kunnen we de spionage verstoren, zoals we ook in dit geval hebben gedaan.”
MSN 10.12.2020 Twee diplomaten van de Russische ambassade in Den Haag moeten het land binnenkort verlaten. Ze zijn tot persona non grata verklaard, omdat ze zich bezighielden met spionage in de Nederlandse hightech-sector. Dat meldt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Rusland zal een „adequate en tijdige” reactie geven op de uitzetting. Dat zei Leonid Slutski, hoofd van de commissie buitenlandse zaken van het Russische parlement donderdagmiddag, meldt persbureau Interfax.
Het tweetal werkte voor de buitenlandse inlichtingendienst SVR van Rusland. Ze waren geaccrediteerd als diplomaat op de ambassade. De spionagezaak heeft volgens de AIVD „zeer waarschijnlijk schade” toegebracht aan de organisaties waar de Russische informanten actief zijn of waren „en daarmee mogelijk ook aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid.”
Een agent bouwde volgens de AIVD een „substantieel netwerk van bronnen op, die allen werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector.” De mensen die hij benaderde, hadden toegang tot gevoelige informatie. Sommige mensen kregen geld in ruil voor informatie. De tweede agent die uitgewezen wordt, had een „ondersteunende rol.”
De Russen hadden interesse in „informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie.” Volgens de AIVD werkten de bronnen van de Russen in zowel bedrijven als een hogere onderwijsinstelling. Over de identiteit van de informanten en getroffen bedrijven en onderwijsinstelling doet de AIVD geen mededelingen.
De AIVD heeft de getroffen organisaties gewaarschuwd net als de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over de zaak. „De IND treft op grond hiervan vreemdelingrechtelijke maatregelen tegen een bron”, meldt de AIVD.
Kwetsbaar doelwit
Nederland is in „toenemende mate een kwetsbaar doelwit van spionage”, aldus de inlichtingendienst. Dat komt omdat de economie, wetenschap en techniek tot de meest ontwikkelde van de wereld behoren.
„Als AIVD zetten wij ons in om schade aan de economie en de nationale veiligheid door spionage te beperken en waar mogelijk te voorkomen. Wij beschermen de strategische belangen van Nederland door inlichtingen in te winnen die deze vorm van spionage blootlegt. Hierdoor kunnen we de spionage verstoren, zoals we ook in dit geval hebben gedaan”, aldus AIVD-baas Erik Akerboom.
Strafbaar maken
Volgens het kabinet moet spionage een strafbaar feit worden. Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat de ’toenemende kwetsbaarheid’ van Nederland de aanleiding is. „Het kabinet heeft vastgesteld dat een aanvullende strafbaarstelling wenselijk is en zal onderzoeken op welke wijze daaraan vorm kan worden gegeven en vervolgens een wetstraject opstarten.”
„Het strafrecht biedt reeds mogelijkheden om op te treden jegens misdrijven die verband houden met schending van staats-, ambts- en bedrijfsgeheimen. Echter, spionage -als in de heimelijke samenwerking door personen met een buitenlandse inlichtingendienst- is op dit moment op zichzelf niet als zodanig strafbaar”, schrijft Ollongren.
Opmerkelijk genoeg is het nu dus nog niet strafbaar, terwijl de Russen eerder al werden gesnapt. Twee jaar geleden werd een operatie van de Russische militaire inlichtingendienst GROe verijdeld tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag. De Russen werden toen op heterdaad betrapt door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Vier Russische officieren van de GROe werden daarna het land uitgezet.
Kennis beschermen
Het kabinet kondigde vorige maand al aan Nederlandse kennis beter te willen beschermen. Onderzoek moet beter worden beschermd. Universiteiten en onderzoeksinstituten dienen zich bewuster te worden van mogelijke risico’s op spionage. Er komt onder meer een checklist en expertise- en adviesloket kennisveiligheid.
NOS 10.12.2020 Inlichtingendienst AIVD heeft twee Russische diplomaten in Nederland ontmaskerd als spionnen. Ze waren uit op gevoelige informatie van Nederlandse hightech-bedrijven en instellingen, zegt de dienst. De twee zijn door het ministerie van Buitenlandse Zaken tot persona non grata verklaard en moeten het land verlaten.
De Russische ambassade in Den Haag heeft persbureau Tass laten weten dat het Nederlandse ministerie “geen bewijs heeft geleverd voor illegale activiteiten door Russische diplomaten” en dat er “tegenmaatregelen van onze kant komen”. Dat betekent waarschijnlijk dat Rusland twee Nederlandse diplomaten sommeert te vertrekken.
Civiele dienst SVR
Volgens de AIVD gaat het om inlichtingenofficieren van de Russische civiele inlichtingendienst SVR. Hun dekmantel was dat ze als geaccrediteerd diplomaat werkten op de Russische ambassade in Den Haag.
Een van hen bouwde een substantieel netwerk op van bronnen die allen werken of werkten in de hoogtechnologische sector. De ander vervulde daarbij een ondersteunende rol. De bronnen werden door de twee betaald voor hun informatie.
Militair te gebruiken technologie
Ze waren onder meer geïnteresseerd in informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie. Dat zijn technologieën die niet alleen civiel, maar ook militair gebruikt kunnen worden.
De AIVD zegt de operatie van de twee te hebben beëindigd door hun bronnen aan te spreken. Ook de werkgevers van de bronnen, bedrijven en een hogere onderwijsinstelling, zijn geïnformeerd. Welke dat zijn wil de dienst niet zeggen.
Het contact hebben met iemand van een buitenlandse dienst is op zich niet strafbaar, zegt de AIVD. De dienst heeft dan ook geen melding gedaan bij het Openbaar Ministerie. Het is aan de werkgevers van de bronnen om vast te stellen of ze geheime informatie met de spionnen hebben gedeeld en om daar eventueel aangifte van te doen, zegt een woordvoerder van de inlichtingendienst.
Zeker een van de bronnen van de spionnen is een buitenlander. De IND zal tegen die persoon “vreemdelingenrechtelijke maatregelen” nemen, zegt de AIVD. Oftewel: diegene wordt uitgezet.
Een woordvoerder zegt dat er geen aangifte is gedaan tegen andere bronnen van de spionnen, omdat niet bekend is welke informatie ze precies hebben overgedragen. Bovendien is het niet strafbaar om contact te hebben hebben met medewerker van een buitenlandse ambassade. Het kabinet wil dat graag veranderen. Het is nog wel mogelijk dat de werkgevers van de bronnen aangifte doen.
Aantrekkelijk doelwit
Volgens topman Erik Akerboom van de inlichtingendienst is Nederland een aantrekkelijk doelwit is voor spionage, omdat ons land bij de meest ontwikkelde landen hoort op het gebied van economie, wetenschap en techniek.
“Wij beschermen de strategische belangen van Nederland door inlichtingen in te winnen die deze vorm van spionage blootlegt. Hierdoor kunnen we de spionage verstoren, zoals we ook in dit geval hebben gedaan”, zegt Akerboom.
Hackpoging bij OPCW
Het is niet de eerste keer dat Russen in Nederland betrapt worden op spionage. In 2018 werden vier Russische officieren betrapt bij een poging om de computersystemen te hacken van de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens in Den Haag.
Andersom claimde Rusland in augustus van dit jaar dat er volgapparatuur was gevonden in de auto van de Russische militair attaché in Nederland.
Beide landen hebben een moeizame relatie de laatste jaren. Dat heeft ook te maken met de nasleep van de ramp met vlucht MH17. Moskou weigert mee te werken aan het onderzoek naar en strafproces tegen de Russische verdachten.
RTL 10.12.2020 De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft een Russisch spionagenetwerk opgerold in Nederland. “Dit is uniek”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. Volgens de AIVD heeft deze spionagezaak zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid.
Twee Russische inlichtingenofficieren verzamelden hier informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie.
Hightech-sector
De twee spionnen waren als geaccrediteerde diplomaten gestationeerd op de Russische ambassade in Den Haag, maar werkten voor de Russische buitenlandse inlichtingendienst SVR. Zij legden contact met personen met toegang tot deze gevoelige informatie en betaalden daar ook voor.
Een van de twee bouwde volgens de AIVD een netwerk op van bronnen, die werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector. Hij legde contact met personen met toegang tot gevoelige informatie. Sommige personen werden door de inlichtingenofficier betaald.
‘Nederland laat hiermee zien: we hebben spionnen in het oog’
“Dit is uniek, want het komt zelden voor dat de AIVD in het openbaar mededelingen doet over een verstoorde spionage-operatie”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Al jarenlang worden landen als China en Rusland genoemd in jaarverslagen van de geheime diensten, maar de AIVD laat weinig merken van hun operaties.
We zagen dit eerder bij de Russische operatie bij de hackaanval op OPCW uit 2018. Die werd verstoord door de MIVD. Hiermee laat Nederland zien: we hebben je in het oog en we openbaren jullie spionagepraktijken. Daarnaast helpt dit om bedrijven en onderwijsinstellingen wakker te schudden en alert te zijn op spionage.”
De andere Rus, die ook als diplomaat was geaccrediteerd bij de Russische ambassade in Den Haag, vervulde een ondersteunende rol. Veel van de technologie is zowel bruikbaar in civiele als militaire toepassingen. De getroffen organisaties zijn geïnformeerd door de AIVD en de bronnen zijn aangesproken en geconfronteerd. De dienst wil niet zeggen om welke bedrijven of onderwijsinstellingen het gaat.
Beide inlichtingenofficieren zijn door het ministerie van Buitenlandse Zaken ‘persona non grata’ verklaard. Dit betekent dat zij ons land binnenkort moeten verlaten.
Het kabinet heeft naar aanleiding van deze zaak vastgesteld dat een aanvullende strafbaarstelling wenselijk is en zal onderzoeken op welke wijze daaraan vorm kan worden gegeven en vervolgens een wetstraject opstarten.
Risico’s
Erik Akerboom, directeur-generaal van de AIVD, zegt dat zijn dienst, door inlichtingen in te winnen, de strategische belangen van Nederland heeft beschermd.
“Hierdoor kunnen we de spionage verstoren, zoals we ook in dit geval hebben gedaan. Ook maken we onze maatschappij bewust van de risico’s van spionage en leggen we aan bedrijven, overheden en onderwijsinstellingen uit hoe ze dit kunnen voorkomen.”
Minister van Binnenlandse Zaken Ollongren benadrukt dat het ‘echt gebeurt op Nederlandse bodem’. “Ik ben blij dat deze operatie is verstoord. Via deze zaak zou ik echt de oproep willen doen aan bedrijven en onderwijsinstellingen: let echt heel goed op.”
MSN 10.12.2020 De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft een Russisch spionagenetwerk opgerold in Nederland. “Dit is uniek”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. Volgens de AIVD heeft deze spionagezaak zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid.
Twee Russische inlichtingenofficieren verzamelden hier informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie.
Hightech-sector
De twee spionnen waren als geaccrediteerde diplomaten gestationeerd op de Russische ambassade in Den Haag, maar werkten voor de Russische buitenlandse inlichtingendienst SVR. Zij legden contact met personen met toegang tot deze gevoelige informatie en betaalden daar ook voor.
Een van de twee bouwde volgens de AIVD een netwerk op van bronnen, die werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector. Hij legde contact met personen met toegang tot gevoelige informatie. Sommige personen werden door de inlichtingenofficier betaald.
‘Nederland laat hiermee zien: we hebben spionnen in het oog’
“Dit is uniek, want het komt zelden voor dat de AIVD in het openbaar mededelingen doet over een verstoorde spionage-operatie”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Al jarenlang worden landen als China en Rusland genoemd in jaarverslagen van de geheime diensten, maar de AIVD laat weinig merken van hun operaties. We zagen dit eerder bij de Russische operatie bij de hackaanval op OPCW uit 2018. Die werd verstoord door de MIVD. Hiermee laat Nederland zien: we hebben je in het oog en we openbaren jullie spionagepraktijken. Daarnaast helpt dit om bedrijven en onderwijsinstellingen wakker te schudden en alert te zijn op spionage.”
Land uit gezet
De andere Rus, die ook als diplomaat was geaccrediteerd bij de Russische ambassade in Den Haag, vervulde een ondersteunende rol. Veel van de technologie is zowel bruikbaar in civiele als militaire toepassingen. De getroffen organisaties zijn geïnformeerd door de AIVD en de bronnen zijn aangesproken en geconfronteerd. De dienst wil niet zeggen om welke bedrijven of onderwijsinstellingen het gaat.
Beide inlichtingenofficieren zijn door het ministerie van Buitenlandse Zaken ‘persona non grata’ verklaard. Dit betekent dat zij ons land binnenkort moeten verlaten.
Het kabinet heeft naar aanleiding van deze zaak vastgesteld dat een aanvullende strafbaarstelling wenselijk is en zal onderzoeken op welke wijze daaraan vorm kan worden gegeven en vervolgens een wetstraject opstarten.
Risico’s
Erik Akerboom, directeur-generaal van de AIVD, zegt dat zijn dienst, door inlichtingen in te winnen, de strategische belangen van Nederland heeft beschermd.
“Hierdoor kunnen we de spionage verstoren, zoals we ook in dit geval hebben gedaan. Ook maken we onze maatschappij bewust van de risico’s van spionage en leggen we aan bedrijven, overheden en onderwijsinstellingen uit hoe ze dit kunnen voorkomen.”
Minister van Binnenlandse Zaken Ollongren benadrukt dat het ‘echt gebeurt op Nederlandse bodem’. “Ik ben blij dat deze operatie is verstoord. Via deze zaak zou ik echt de oproep willen doen aan bedrijven en onderwijsinstellingen: let echt heel goed op.”
RO 10.12.2020 De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) beëindigde recentelijk operaties van een inlichtingenofficier van de Russische civiele inlichtingendienst SVR. De inlichtingenofficier – die als geaccrediteerd diplomaat op de Russische ambassade in Den Haag werkte – hield zich bezig met spionage op het gebied van technologie en wetenschap. Hij bouwde een substantieel netwerk van bronnen, die allen werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector.
De Russische inlichtingenofficier legde contact met personen met toegang tot gevoelige informatie binnen de hightech-sector.
Sommige personen werden door de inlichtingenofficier in ruil voor informatie betaald.
Een tweede Russische inlichtingenofficier van de SVR, die ook als diplomaat was geaccrediteerd bij de Russische ambassade in Den Haag, vervulde een ondersteunende rol. Beide inlichtingenofficieren zijn door het ministerie van Buitenlandse Zaken ‘persona non grata’ verklaard. Dit betekent dat zij niet meer als diplomaat in Nederland actief mogen zijn en ons land binnenkort moeten verlaten.
AIVD beschermt strategische belangen Nederland
Nederland hoort bij de meest ontwikkelde landen ter wereld op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Onder invloed van globalisering maakt dit van Nederland een aantrekkelijk, maar ook in toenemende mate kwetsbaar doelwit van spionage.
Erik Akerboom, directeur-generaal van de AIVD: “Als AIVD zetten wij ons in om schade aan de economie en de nationale veiligheid door spionage te beperken en waar mogelijk te voorkomen. Wij beschermen de strategische belangen van Nederland door inlichtingen in te winnen die deze vorm van spionage blootlegt. Hierdoor kunnen we de spionage verstoren, zoals we ook in dit geval hebben gedaan. Ook maken we onze maatschappij bewust van de risico’s van spionage en leggen we aan bedrijven, overheden en onderwijsinstellingen uit hoe ze dit kunnen voorkomen.”
Nederlandse economie en nationale veiligheid
De high tech-sector beschikt over hoogwaardige en unieke kennis. Deze spionagezaak heeft zeer waarschijnlijk schade toegebracht aan de organisaties waar de bronnen actief zijn of waren en daarmee mogelijk ook aan de Nederlandse economie en de nationale veiligheid.
De interesse van de Russische inlichtingenofficier ging onder meer uit naar informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie. Veel van deze technologie is zowel bruikbaar in civiele als militaire toepassingen.
Getroffen organisaties geïnformeerd; bronnen aangesproken en geconfronteerd
De bronnen van de Russische inlichtingenofficier zijn door de AIVD aangesproken om hun activiteiten te verstoren.
In een aantal gevallen heeft de AIVD een ambtsbericht aan betrokken bedrijven en een hogere onderwijsinstelling uitgebracht, zodat zij maatregelen kunnen treffen.
In één geval is aan de IND een ambtsbericht uitgebracht. De IND treft op grond hiervan vreemdelingrechtelijke maatregelen tegen een bron. De AIVD onderzoekt of er additionele ambtsberichten uitgebracht kunnen worden aan de IND.
Wij doen geen mededelingen over de identiteit van de bronnen en om welke bedrijven en hogere onderwijsinstelling het gaat.
Kabinet start wetstraject strafbaarstelling spionage op
Vanwege de toenemende kwetsbaarheid van Nederland voor spionage is door het kabinet de toegevoegde waarde van de strafbaarstelling van spionage op het bestaande instrumentarium onderzocht.
Het strafrecht biedt reeds mogelijkheden om op te treden tegen misdrijven die verband houden met schending van staats-, ambts- en bedrijfsgeheimen. Echter, spionage – als in de heimelijke samenwerking door personen met een buitenlandse inlichtingendienst – is op dit moment op zichzelf niet als zodanig strafbaar.
Het kabinet heeft vastgesteld dat een aanvullende strafbaarstelling wenselijk is en zal onderzoeken op welke wijze daaraan vorm kan worden gegeven en vervolgens een wetstraject opstarten.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e7cc55bc-4da9-11eb-8f4c-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/17131824-4c79-11eb-a270-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3feb3df0-5983-11eb-b70f-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/679b1f02-4419-11eb-821c-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b2942b4a-3af8-11eb-839f-0255c322e81b.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.