Vicepremier Kaag zegt dat dit soort dingen horen bij het diplomatieke spel. “Een ambassadeur kan op het matje geroepen worden. Die hoort de boodschap dan braaf aan en dat is het dan ook, zou ik zeggen.”
De Russische regering wil dat Nederland stopt met “dwangmatige pogingen” om Rusland verantwoordelijk te houden voor het neerstorten van MH17. Ook noemde het Russische ministerie het Joint Investigation Team (JIT) “gepolitiseerd”. Het JIT doet onderzoek naar wie er verantwoordelijk is voor het neerstorten van het passagiersvliegtuig.
Gerechtigheid
Het kabinet is niet van plan zich hier iets van aan te trekken. “Wij zoeken gerechtigheid”, zegt Kaag. “Wij zetten met onze internationale partners in op waarheidsvinding en dat doen we voor de slachtoffers en hun familieleden.”
Vorige week dinsdag werd juist de Russische ambassadeur in Nederland ontboden vanwege de MH17-zaak. Premier Rutte zei toen in de Tweede Kamer dat de ambassadeur “tekst en uitleg” moest komen geven over de betrokkenheid van president Poetin. Het JIT maakte vorige week bekend dat er sterke aanwijzingen zijn dat Poetin groen licht gaf voor de inzet van wapens waarmee het vliegtuig is neergehaald.
Nabestaanden MH17 blij met vingerwijzing rol Poetin, maar hadden ‘gehoopt op meer’
Nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 zijn teleurgesteld dat het onderzoek naar de ramp vooralsnog wordt stilgelegd. Ze hadden gehoopt dat er meerverdachten zouden worden vervolgd, zegt Piet Ploeg. Tegelijkertijd zegt de voorzitter van de Stichting Nabestaanden MH17 dat hij realistisch moet zijn: “We hadden gehoopt op meer, maar er niet op gerekend. Wat er niet is, is er niet.”
Ploeg doelt op het gebrek aan bewijs in het onderzoek naar de bemanningsleden van de Buk-raketinstallatie waarmee vlucht MH17 in juli 2014 werd neergehaald. Wie bij die bemanning hoorden, staat nog altijd niet vast. Het Joint Investigation Team (JIT), dat het onderzoek leidt, heeft weliswaar mogelijke bemanningsleden geïdentificeerd, maar geen harde bewijzen gevonden voor hun betrokkenheid.
Geen antwoord op ‘waarom’-vraag
De mogelijke leden van de Buk-bemanning kunnen daarom niet worden vervolgd. “We hadden natuurlijk erg gehoopt dat bekend zou zijn geworden wie die bemanning precies was”, zegt Ploeg. “Want wij willen weten waarom die raket is afgevuurd. En zij zijn de enigen die daar antwoord op kunnen geven.”
Ook nabestaande Silene Frederiks vindt het teleurstellend dat het onderzoek wordt stopgezet en dat het OM niemand meer gaat vervolgen. “De vraag waarom het is gebeurd, blijft onbeantwoord”, zegt ze. “We hadden echt gehoopt dat er meer informatie los was gekomen over waarom er geschoten is.” Volgens Frederiks blijft ook onduidelijk of vlucht MH17 expres is neergehaald of dat het toch een vergissing is geweest.
Spel hoog gespeeld
De nabestaanden zijn wel blij dat meer duidelijk is geworden over wie hoogstwaarschijnlijk eindverantwoordelijk was voor de ramp met het toestel van Malaysia Airlines. Volgens het JIT heeft de Russische president Poetin toestemming gegeven voor de inzet van zwaar luchtafweergeschut in separatistisch gebied. En er zijn volgens het onderzoeksteam ‘Sterke aanwijzingen’ dat daar ook het Buk-raketsysteem bij zat, waarmee het vliegtuig uit de lucht is geschoten.
“Poetin kan niet worden vervolgd omdat hij immuniteit heeft, dat weten we”, reageert nabestaande Piet Ploeg. “Maar we weten nu ook dat hij zeer gedetailleerd op de hoogte is gehouden door zijn adviseurs over wat er allemaal precies gebeurde in de Donbas. Dat geeft aan dat dit spel heel hoog is gespeeld en dat is voor ons belangrijk.”
Ploeg spreekt van groot nieuws:
Piet Ploeg: ‘Poetin is dus persoonlijk betrokken geweest bij het beschikbaar stellen van het wapensysteem’
Meerdere nabestaanden hopen dat de bevindingen van het JIT over de rol van Poetin bijdragen aan de procedure die nog loopt bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Zowel Nederland, Oekraïne als individuele nabestaanden hebben daar een klacht ingediend tegen Rusland. Vorige maand besloot het Europees Hof dat hun zaak in behandeling wordt genomen. Het hof zal nu moeten vaststellen of de staat Rusland inderdaad verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17.
Rutte: mogelijke rol Poetin past in patroon
Ook premier Rutte denkt dat Nederland de informatie over Poetin kan gebruiken in al lopende zaken over vlucht MH17, zoals die bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De mogelijke rol van Poetin past in een patroon, zegt hij: “Tegenwerken, onwaarheden, onrecht. En we weten sinds een jaar, sinds de verschrikkelijke oorlog van Rusland tegen Oekraïne, ook agressie en geweld op een massieve schaal.”
Rutte voegt eraan toe dat hij pas echt tevreden is als alle verantwoordelijken voor het gerecht komen, veroordeeld worden en ook echt hun straf kunnen uitzitten: “Poetin geniet natuurlijk onschendbaarheid als president van zijn land, maar we weten uit andere zaken dat je moet vasthouden. Uiteindelijk kom je er.”
Hoe ver we zijn verwijderd van ‘de onderste steen’, waarvan premier Rutte altijd heeft gezegd dat die boven moet komen, vindt hij moeilijk te zeggen !!
Rutte: ‘ik deel de teleurstelling’
De premier erkent dat het een “tegenvaller” is dat het strafrechtelijk onderzoek nu wordt opgeschort. Hij had gehoopt dat er na de veroordeling van drie verdachten vorig jaar meer rechtszaken zouden komen tegen mensen “die meer aan de knoppen hebben gezeten”. Volgens Rutte is het OM al veel verder gekomen, maar heeft het niet genoeg materiaal om er een rechtszaak mee te onderbouwen.
Hij benadrukt dat het onderzoek niet helemaal wordt afgesloten, maar tijdelijk wordt stilgelegd. “Hier komt geen afstel van. De boodschap die ik aan iedereen heb, is dat de hele wereld dit van dag tot dag blijft volgen.”
De verdediging in het MH17-proces wil weten of het Openbaar Ministerie belangrijke wrakstukken van het neergeschoten vliegtuig achterhoudt. Dat bleek vandaag 01.02.2021 tijdens een tussentijdse zitting in de zaak, in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol.
De advocaten van verdachte Oleg Poelatov mogen de wrakstukken met een eigen deskundige bekijken. Zij willen onderzoeken of vlucht MH17 door een Oekraïens gevechtsvliegtuig kan zijn neergeschoten, in plaats van door een Russische Buk-raket.
Telegraaf 02.02.2021
Alle relevante wrakstukken zijn gebruikt voor de reconstructie en liggen op vliegbasis Gilze-Rijen, zegt het OM. De verdediging toonde zich vandaag verrast dat er nog 18 containers met wrakstukken staan in Soesterberg. Op foto’s is te zien dat daar mogelijk ook onderdelen bij zitten met inslagschade.
“Wij hebben belang bij het zien en onderzoeken van alle beschikbare wrakstukken die iets zouden kunnen zeggen over de oorzaak van het neerstorten”, zei advocaat Sabine ten Doesschate. Ze riep daarom op om alle vliegtuigonderdelen “met relevante schade” te tonen, niet alleen voor de verdediging maar ook als de rechtbank zelf nog in Gilze-Rijen wil gaan kijken. “Anders is het mogelijk een vertekend beeld, namelijk alleen het beeld dat past in het scenario van het OM.”
Raketdelen
Het Openbaar Ministerie vindt het niet nodig om extra stukken van het MH17-toestel beschikbaar te stellen voor onderzoek. De complete voorkant van het vliegtuig, met daarin honderden kleine en grote gaten, is gereconstrueerd.
“De wrakdelen die het meeste informatie geven, zijn gebruikt”, zei officier van justitie Ward Ferdinandusse. “Ook als het een ander wapen zou zijn geweest dan een Buk-raket, zou dat blijken uit de reconstructie. Andere wrakdelen kunnen niets relevants meer aan de bevindingen toevoegen of er aan afdoen.”
Het OM benadrukte dat de advocaten ook de raketdelen kunnen bekijken die in het vliegtuig zijn gevonden. Ook die resten passen volgens het OM bij een Buk-raket. Of de rechtbank zelf ook gaat kijken bij de wrakstukken, staat nog niet vast.
De rechtbank beslist volgende week maandag 08.02.2021 of de verzoeken van de verdediging worden toegekend.
Juni
In het MH17-proces staan drie Russen en een Oekraïner terecht voor het neerhalen van het passagierstoestel in 2014. Daarbij kwamen 298 mensen om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Van de vier verdachten laat alleen Poelatov zich vertegenwoordigen door advocaten. Hij ontkent dat hij te maken heeft met het neerhalen van het vliegtuig en zegt dat hij ook niet betrokken was bij het transport van de Buk-raket waarmee het toestel zou zijn neergeschoten.
Poelatov was destijds plaatsvervangend commandant van een verkennings- en spionage-eenheid van de Oost-Oekraïense rebellen. Zij streden in het gebied waar vlucht MH17 neerstortte voor onafhankelijkheid. Ook de andere verdachten hadden militaire functies.
De rechtbank verwacht de zaak vanaf juni inhoudelijk te kunnen behandelen, ook als de verdachten er zelf niet bij zijn. Tot die tijd wordt nog een aantal getuigen gehoord en loopt er aanvullend onderzoek naar beeldmateriaal.
Onderzoek: Oekraïne onbewust van bedreiging luchtvaart rond MH17-ramp
Oekraïne was zich er niet van bewust dat de burgerluchtvaart in gevaar was toen vlucht MH17 in juli 2014 boven het oosten van dat land werd neergeschoten, zo blijkt vrijdag uit onafhankelijk onderzoek. Er is dan ook onvoldoende bewijs om Oekraïne juridisch aansprakelijk te stellen voor het niet volledig sluiten van het luchtruim, aldus minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken).
De Tweede Kamer had aangedrongen op het onderzoek, omdat ze meer duidelijkheid wilde over de rol die Oekraïne heeft gespeeld in de ramp. De Kamer wilde onder meer weten waarom het luchtruim boven het conflictgebied niet volledig was gesloten.
Uit het rapport van de Flight Safety Foundation komt naar voren dat er “onvoldoende feiten zijn vastgesteld die erop duiden dat de Oekraïense autoriteiten die destijds verantwoordelijk waren voor de veiligheid van de burgerluchtvaart boven het oosten van Oekraïne zich bewust waren van een bedreiging voor de burgerluchtvaart boven dat deel van het luchtruim dat al was gesloten of zich daar bewust van hadden kunnen zijn”, schrijft Blok aan de Kamer.
MH17-proces gaat 15 april 2021 verder, dan besluit over schouw
Het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17 gaat op 15 april verder. Dan zal de rechtbank bekijken of het nodig is om de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen te bekijken. Als dat het geval is, gebeurt dat eind mei.
Rechtbank bereidt schouw MH17-wrakstukken voor
De rechtbank laat voorbereidingen treffen voor een schouw van de MH17-wrakstukken. Een deel van het vliegtuig is inmiddels gereconstrueerd op vliegbasis Gilze-Rijen.
Als de rechters daar zelf gaan kijken, willen ze ook een aantal specifieke wrakdelen zien die geen deel uitmaken van de reconstructie. “Maar ze lijken wel onderdeel van de discussie over het afvuurgebied”, zei de rechtbank vandaag.
De verdediging in het MH17-proces vroeg zich een week geleden af of het Openbaar Ministerie wel alle relevante wrakdelen heeft opgesteld. Het OM zegt van wel en meent dat alle schade wijst op de inslag van een Russische Buk-raket. Die zou zijn afgeschoten vanaf een akker in Oost-Oekraïne. De advocaten trekken dat in twijfel.
Of de rechtbank de geborgen wrakdelen van vlucht MH17 daadwerkelijk gaat bekijken wordt pas later beslist, maar voor de zekerheid wil de rechtbank wel alvast een datum prikken in mei.
Foto’s
Ook moet de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) kijken of er nog extra foto’s zijn van wrakstukken, die ter beschikking kunnen worden gesteld aan de verdediging. De raad deed uitgebreid onderzoek naar het neerstorten van het passagierstoestel en heeft ook foto’s van delen die niet naar Nederland gehaald konden worden. Overigens kwam ook de OVV al tot de conclusie dat het vliegtuig is neergeschoten met een Buk-raket.
Welke zaken lopen er nu rond het neerhalen van vlucht MH17?
RTL 11.02.2021 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid moet beter uitleggen waarom een paar passages uit documenten over de vliegramp met vlucht MH17 niet openbaar gemaakt kunnen worden. Dat heeft de rechtbank in Utrecht bepaald.
Onleesbaar gemaakt
RTL Nieuws deed een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob) om documenten openbaar te maken, maar dat verzoek werd deels afgewezen of documenten zijn onleesbaar gemaakt.
Het gaat om documenten uit het zogenoemde Archief MH17 waarin correspondentie zit van onder meer de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).
De rechtbank heeft de stukken wel ingezien om te kunnen bepalen of het ministerie terecht delen zwart heeft gemaakt of documenten terecht achterhield. De rechtbank ‘is van oordeel dat de minister voor een aantal documenten meer uitleg moet geven waarom bepaalde passages niet openbaar zijn gemaakt’. Het betreft een document van de NCTV aan de AIVD, MIVD en de politie, een intern verslag en een dreigingsanalyse voor luchthavens.
Binnen zes weken moet de minister toelichten waarom hij deze passages weigert met RTL Nieuws te delen. De rechtbank zal dan de argumenten opnieuw beoordelen.
RTL Nieuws betwijfelt ook of de minister wel goed genoeg heeft gezocht naar relevante stukken. Daar gaat de bestuursrechter niet in mee: “Er bestaat geen aanleiding om te twijfelen aan de zoekslag in het Archief MH17.”
MSN 08.02.2021 Het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17 gaat op 15 april verder. Dan zal de rechtbank bekijken of het nodig is om de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen te bekijken. Als dat het geval is, gebeurt dat eind mei.
Omdat een schouw de nodige voorbereiding vergt, heeft de rechtbank maandag het Openbaar Ministerie gevraagd nu alvast met die voorbereidingen te beginnen – vooruitlopend op de uiteindelijke beslissing. De voorzitter van de rechtbank liet tijdens de zitting vorige week al weten dat – mocht er een schouw komen – daaraan slechts een beperkt aantal mensen kan deelnemen. “Belangstellenden kunnen er niet bij zijn in verband met de coronamaatregelen.” Er wordt wel een livestream geregeld, net zoals bij iedere zittingsdag van het proces.
Het OM verdenkt vier mannen, drie Russen en een Oekraïner, van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17. Alleen Oleg Poelatov laat zich verdedigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
Meer beeldmateriaal
De advocaten van Poelatov vroegen de rechtbank vorige week om niet alleen de reconstructie te bekijken, maar ook andere wrakstukken van het toestel, opgeslagen in achttien containers in Soesterberg. De rechtbank ziet de noodzaak daar niet toe, maar laat het OM wel uitzoeken of er nog meer beeldmateriaal voorhanden is.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven.
Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
NOS 08.02.2021 De rechtbank laat voorbereidingen treffen voor een schouw van de MH17-wrakstukken. Een deel van het vliegtuig is gereconstrueerd op vliegbasis Gilze-Rijen.
Als de rechters daar zelf gaan kijken, willen ze ook een aantal specifieke wrakdelen zien die geen deel uitmaken van de reconstructie. “Maar ze lijken wel onderdeel van de discussie over het afvuurgebied”, zei de rechtbank vandaag.
De verdediging in het MH17-proces vroeg zich een week geleden af of het Openbaar Ministerie wel alle relevante wrakdelen heeft opgesteld. Het OM zegt van wel en meent dat alle schade wijst op de inslag van een Russische Buk-raket. Die zou zijn afgeschoten vanaf een akker in Oost-Oekraïne. De advocaten trekken dat in twijfel.
Of de rechtbank de geborgen wrakdelen van vlucht MH17 daadwerkelijk gaat bekijken wordt pas later beslist, maar voor de zekerheid wil de rechtbank wel alvast een datum prikken in mei.
Foto’s
Ook moet de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) kijken of er nog extra foto’s zijn van wrakstukken, die ter beschikking kunnen worden gesteld aan de verdediging. De raad deed uitgebreid onderzoek naar het neerstorten van het passagierstoestel en heeft ook foto’s van delen die niet naar Nederland gehaald konden worden. Overigens kwam ook de OVV al tot de conclusie dat het vliegtuig is neergeschoten met een Buk-raket.
Het toestel van Malaysia Airlines was onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur en stortte in 2014 neer boven het oosten van Oekraïne. Daar werd toen gevochten tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten. Bij de ramp kwamen 298 mensen om het leven, de meesten Nederlanders. Momenteel staan vier mannen terecht die een rol zouden hebben gehad bij het neerschieten van MH17.
NU 05.02.2021 Oekraïne was zich er niet van bewust dat de burgerluchtvaart in gevaar was toen vlucht MH17 in juli 2014 boven het oosten van dat land werd neergeschoten, zo blijkt vrijdag uit onafhankelijk onderzoek. Er is dan ook onvoldoende bewijs om Oekraïne juridisch aansprakelijk te stellen voor het niet volledig sluiten van het luchtruim, aldus minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken).
De Tweede Kamer had aangedrongen op het onderzoek, omdat ze meer duidelijkheid wilde over de rol die Oekraïne heeft gespeeld in de ramp. De Kamer wilde onder meer weten waarom het luchtruim boven het conflictgebied niet volledig was gesloten.
Uit het rapport van de Flight Safety Foundation komt naar voren dat er “onvoldoende feiten zijn vastgesteld die erop duiden dat de Oekraïense autoriteiten die destijds verantwoordelijk waren voor de veiligheid van de burgerluchtvaart boven het oosten van Oekraïne zich bewust waren van een bedreiging voor de burgerluchtvaart boven dat deel van het luchtruim dat al was gesloten of zich daar bewust van hadden kunnen zijn”, schrijft Blok aan de Kamer.
Verder blijkt dat de Russische burgerluchtvaartautoriteiten, die verantwoordelijk waren voor het al gesloten luchtruim grenzend aan het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne, ook geen bedreiging zagen voor de burgerluchtvaart.
Kamer vroeg in 2019 om onderzoek
De Kamer vroeg in oktober 2019 om het onderzoek. Nederland heeft Rusland en Oekraïne daarna gevraagd mee te werken. “De totstandkoming van deze medewerking bleek in de praktijk langer te duren dan voorzien”, aldus Blok.
MH17 werd door een buk-raket neergeschoten. Die was afkomstig van een Russische legerbasis. Nederland heeft daarom Rusland aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van het vliegtuig van Malaysia Airlines. Daar verandert het onderzoek niets aan, aldus de minister. Bij de ramp kwamen alle 298 inzittenden om het leven.
Momenteel loopt er ook een proces tegen drie Russen en een Oekraïner, die worden verdacht van betrokkenheid bij onder meer het vervoeren van de buk-raket.
Deze vier mannen worden verdacht van het neerhalen van vlucht MH17
MSN 05.02.2021 Oekraïne was zich er niet van bewust dat de burgerluchtvaart in gevaar was toen vlucht MH17 in juli 2014 boven het oosten van dat land werd neergeschoten, zo blijkt vrijdag uit onafhankelijk onderzoek. Er is dan ook onvoldoende bewijs om Oekraïne juridisch aansprakelijk te stellen voor het niet volledig sluiten van het luchtruim, aldus minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken).
De Tweede Kamer had aangedrongen op het onderzoek, omdat ze meer duidelijkheid wilde over de rol die Oekraïne heeft gespeeld in de ramp. De Kamer wilde onder meer weten waarom het luchtruim boven het conflictgebied niet volledig was gesloten.
Uit het rapport van de Flight Safety Foundation komt naar voren dat er “onvoldoende feiten zijn vastgesteld die erop duiden dat de Oekraïense autoriteiten die destijds verantwoordelijk waren voor de veiligheid van de burgerluchtvaart boven het oosten van Oekraïne zich bewust waren van een bedreiging voor de burgerluchtvaart boven dat deel van het luchtruim dat al was gesloten of zich daar bewust van hadden kunnen zijn”, schrijft Blok aan de Kamer.
Verder blijkt dat de Russische burgerluchtvaartautoriteiten, die verantwoordelijk waren voor het al gesloten luchtruim grenzend aan het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne, ook geen bedreiging zagen voor de burgerluchtvaart.
Kamer vroeg in 2019 om onderzoek
De Kamer vroeg in oktober 2019 om het onderzoek. Nederland heeft Rusland en Oekraïne daarna gevraagd mee te werken. “De totstandkoming van deze medewerking bleek in de praktijk langer te duren dan voorzien”, aldus Blok.
MH17 werd door een buk-raket neergeschoten. Die was afkomstig van een Russische legerbasis. Nederland heeft daarom Rusland aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van het vliegtuig van Malaysia Airlines. Daar verandert het onderzoek niets aan, aldus de minister. Bij de ramp kwamen alle 298 inzittenden om het leven.
Momenteel loopt er ook een proces tegen drie Russen en een Oekraïner, die worden verdacht van betrokkenheid bij onder meer het vervoeren van de buk-raket.
NU 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Pulatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om andere wrakstukken te bekijken. Die zijn opgeslagen in containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek. Daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig.
“Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het Openbaar Ministerie (OM). Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig. Hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Onbekend of schouw gaat plaatsvinden
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen. De rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer dat gebeurt. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder.
Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het OM verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp.
Alleen de Russische verdachte Oleg Pulatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergey Dubinsky en Leonid Kharchenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
OM gaat uit van scenario met buk-raket
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol naar Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
NOS 01.02.2021 De verdediging in het MH17-proces wil weten of het Openbaar Ministerie belangrijke wrakstukken van het neergeschoten vliegtuig achterhoudt. Dat bleek vandaag tijdens een tussentijdse zitting in de zaak, in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol.
De advocaten van verdachte Oleg Poelatov mogen de wrakstukken met een eigen deskundige bekijken. Zij willen onderzoeken of vlucht MH17 door een Oekraïens gevechtsvliegtuig kan zijn neergeschoten, in plaats van door een Russische Buk-raket.
Alle relevante wrakstukken zijn gebruikt voor de reconstructie en liggen op vliegbasis Gilze-Rijen, zegt het OM. De verdediging toonde zich vandaag verrast dat er nog 18 containers met wrakstukken staan in Soesterberg. Op foto’s is te zien dat daar mogelijk ook onderdelen bij zitten met inslagschade.
“Wij hebben belang bij het zien en onderzoeken van alle beschikbare wrakstukken die iets zouden kunnen zeggen over de oorzaak van het neerstorten”, zei advocaat Sabine ten Doesschate. Ze riep daarom op om alle vliegtuigonderdelen “met relevante schade” te tonen, niet alleen voor de verdediging maar ook als de rechtbank zelf nog in Gilze-Rijen wil gaan kijken. “Anders is het mogelijk een vertekend beeld, namelijk alleen het beeld dat past in het scenario van het OM.”
Raketdelen
Het Openbaar Ministerie vindt het niet nodig om extra stukken van het MH17-toestel beschikbaar te stellen voor onderzoek. De complete voorkant van het vliegtuig, met daarin honderden kleine en grote gaten, is gereconstrueerd.
“De wrakdelen die het meeste informatie geven, zijn gebruikt”, zei officier van justitie Ward Ferdinandusse. “Ook als het een ander wapen zou zijn geweest dan een Buk-raket, zou dat blijken uit de reconstructie. Andere wrakdelen kunnen niets relevants meer aan de bevindingen toevoegen of er aan afdoen.”
Het OM benadrukte dat de advocaten ook de raketdelen kunnen bekijken die in het vliegtuig zijn gevonden. Ook die resten passen volgens het OM bij een Buk-raket. Of de rechtbank zelf ook gaat kijken bij de wrakstukken, staat nog niet vast.
Juni
In het MH17-proces staan drie Russen en een Oekraïner terecht voor het neerhalen van het passagierstoestel in 2014. Daarbij kwamen 298 mensen om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Van de vier verdachten laat alleen Poelatov zich vertegenwoordigen door advocaten. Hij ontkent dat hij te maken heeft met het neerhalen van het vliegtuig en zegt dat hij ook niet betrokken was bij het transport van de Buk-raket waarmee het toestel zou zijn neergeschoten.
Poelatov was destijds plaatsvervangend commandant van een verkennings- en spionage-eenheid van de Oost-Oekraïense rebellen. Zij streden in het gebied waar vlucht MH17 neerstortte voor onafhankelijkheid. Ook de andere verdachten hadden militaire functies.
De rechtbank verwacht de zaak vanaf juni inhoudelijk te kunnen behandelen, ook als de verdachten er zelf niet bij zijn. Tot die tijd wordt nog een aantal getuigen gehoord en loopt er aanvullend onderzoek naar beeldmateriaal.
MSN 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Pulatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om andere wrakstukken te bekijken. Die zijn opgeslagen in containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek. Daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig.
“Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het Openbaar Ministerie (OM). Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig. Hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Onbekend of schouw gaat plaatsvinden
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen. De rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer dat gebeurt. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder.
Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het OM verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp.
Alleen de Russische verdachte Oleg Pulatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergey Dubinsky en Leonid Kharchenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
OM gaat uit van scenario met buk-raket
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol naar Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
AD 01.02.2021 De advocaten van een verdachte in het MH17-proces willen veel meer wrakstukken van het toestel kunnen bekijken om te zien of er geen relevante informatie wordt achtergehouden. ,,De delen die nu zijn gebruikt voor de reconstructie van de cockpit laten alleen de schade zien die past bij het scenario dat het Openbaar Ministerie van de crash schetst.” De verdediging stelt al maandenlang er niet van overtuigd te zijn dat het toestel door een BUK-raket is neergehaald.
Dat bleek vanochtend tijdens een tussentijdse zitting in het MH17-proces. In dat proces staan vier mannen (drie Russen en een Oekraïner) terecht die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van het passagiersvliegtuig in juli 2014. Vlucht MH17 werd neergehaald boven Oost-Oekraïne, waar gevochten wordt tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten.
In een hangar op vliegbasis Gilze-Rijen is een deel van het vliegtuig, vooral de cockpit, gereconstrueerd. De rechtbank wil er mogelijk later tijdens het proces gaan kijken. De advocaten van verdachte Poelatov willen er óók gaan kijken, samen met een door hen zelf voorgestelde expert. Ze willen echter ook kunnen kijken naar de wrakstukken die niet zijn gebruikt voor de reconstructie, die zijn opgeslagen in achttien containers op een andere vliegbasis.
,,Maar 20 tot 30 procent van de wrakstukken is beschikbaar voor onderzoek en een deel daarvan is weer geschikt gemaakt voor reconstructie. Het zijn delen die bijdragen aan het scenario dat het Openbaar Ministerie schetst. Niet aan eventuele andere scenario’s”, zei advocate Sabine ten Doesschate vanochtend.
Getuige M58
Ook zeggen de advocaten te twijfelen aan de betrouwbaarheid van een belangrijke getuige. Het gaat om een vrijwilliger die meestreed aan de kant van de Russische separatisten in het gebied. Hij zou in de buurt van de afvuurlocatie zijn geweest en hebben verklaard over de BUK-raket die MH17 zou hebben neergehaald. Uit veiligheidsoverwegingen is zijn naam niet bekend gemaakt, in het proces wordt hij ‘getuige M58′ genoemd.
,,M58 is recentelijk door de verdediging ondervraagd. Wij vinden zijn verklaring onbetrouwbaar. Hij verwijst naar ‘een stevige dorpsjongen’. Maar wij zijn ervan overtuigd dat hij niet heeft gezien wat hij zegt en dat die jongen niet bestaat.Hij verwijst ook naar ene Leon. En nog een commandant die gezegd zouden hebben dat er Russische militairen in de BUK-zaten. Hij geeft geen antwoord als wordt doorgevraagd naar de identiteit van anderen”, stelde Ten Doesschate.
De rechtbank stelde in een eerdere fase in het proces al dat ze meer waarde hecht aan de verklaringen van experts dan aan die van getuigen ter plekke omdat die vertekend kunnen zijn door de omstandigheden.
Het Openbaar Ministerie stelde ’s middags in een reactie dat ze het zoeken naar die twee extra getuigen niet zinvol vindt. ,,Er zit in het dossier al veel informatie van getuige M58. Die is ook te controleren met andere informatie uit het dossier.” Het zoeken van de bedoelde nieuwe getuigen zou ook veel tijd kosten.
Ook het extra bekijken van de brokstukken die niet in de reconstructie zijn opgenomen, is volgens het OM niet relevant. ,,De wrakstukken met de meeste inslagen zijn gebruikt in de reconstructie. Alle andere stukken zijn door het NFI onderzocht en beschreven. Wij zien niet in wat een visuele inspectie door de heer Biedermann daar nog aan kan toevoegen”, aldus officier van justitie Ward Ferdinandusse.
De rechtbank beslist volgende week maandag of de verzoeken van de verdediging worden toegekend.
Bij de crash kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie is het toestel neergeschoten door een BUK-raket van het Russische leger. De lanceerinstallatie zou op dat moment in het gebied van de pro-Russische rebellen zijn geweest. De vier verdachten zijn zelf niet bij het proces, zij verblijven in Rusland of in Oost-Oekraïne. Rusland levert geen onderdanen uit. De verdachten zelf stellen niet betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van MH17 of het vervoer van de lanceerinstallatie.
Slechts een van de vier verdachten, Oleg Poelatov, wordt door advocaten vertegenwoordigd. Poelatov (53) is een voormalige luitenant-kolonel in het Russische leger. Hij werkte in het rebellengebied voor de inlichtingendienst en speelde volgens het Openbaar Ministerie een rol bij het vervoeren en beveiligen van de raket.
Tweede vliegtuig
De verdediging stelde de afgelopen maanden dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar alternatieve scenario’s rond het neerhalen van het vliegtuig. Zo zou er volgens de verdediging mogelijk sprake zijn geweest van een tweede toestel in de lucht: een Oekraïens gevechtsvliegtuig. De advocaten wilden onderzocht hebben of dat toestel er inderdaad was en welke rol het dan speelde.
Het Openbaar Ministerie heeft dat scenario al jaren geleden verworpen. De rechtbank ging niet mee in de wensen van de verdediging. ,,De verdediging hoeft niet aan te tonen op welke wijze MH17 is neergehaald. Dat is de taak van het Openbaar Ministerie. Als dat het niet voldoende kan aantonen, dan spreekt de rechtbank de verdachte vrij. Onderzoek naar een alternatief scenario is geen verdedigingsbelang”, oordeelde de rechtbank eind november.
De advocaten deden vanochtend dus een verzoek om meer wrakstukken te kunnen bekijken. Dat willen ze samen doen met de Duitser Bernd Biedermann, die door hen als een expert wordt gezien en kan beoordelen welk projectiel de schade aan het vliegtuig heeft aangericht. Biedermann is een ex-officier van de voormalige Oost-Duitse luchtmacht. Hij schreef een boek waarin hij stelde dat MH17 niet door een BUK is neergehaald.
Gescheiden wc’s
De organisatie van de rechtbank bracht recent overigens een kleine wijziging aan in de organisatie van het complex. Nadat er in november een incidentje was op het damestoilet tussen advocate Sabine ten Doesschate en nabestaande Silene Fredriksz, zijn er nu gescheiden wc’s voor procespartijen (advocaten, Openbaar Ministerie) en andere aanwezigen (nabestaanden, pers).
MSN 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Poelatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om ook andere wrakstukken te bekijken. Deze zijn opgeslagen in achttien containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek, en daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig. “Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het OM. Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld, of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig, hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Andere verzoeken
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen, de rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder. Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
Telegraaf 01.02.2021 Het MH17-proces wordt maandag om 10.00 uur hervat. De stand van zaken zal besproken worden en er zal onder meer gekeken worden naar hoe het gaat met de nadere onderzoeken en het indienen van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden.
Ook zal het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden het woord komen en mag de verdediging reageren.
MSN 01.02.2021 Het MH17-proces wordt maandag om 10.00 uur hervat. De stand van zaken zal besproken worden en er zal onder meer gekeken worden naar hoe het gaat met de nadere onderzoeken en het indienen van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden.
Onze verslaggever Saskia Belleman is bij de zaak aanwezig en twittert vanaf 10.00 uur live mee. Haar tweets vindt u onderaan dit bericht.
Ook zal het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden het woord komen en mag de verdediging reageren.
Hierop kan het Openbaar Ministerie reageren. Mogelijk komt het OM pas aan bod op de extra zittingsdag op maandag 8 februari.
Het MH17-proces ging weer verder op dinsdag4 november 2020. Door vertraging staat de verdere Inhoudelijke behandeling van de zaak pas gepland voor volgend jaar. Eind vorige maand sprak de rechtbank nog de hoop uit om op 1 februari 2021 te kunnen beginnen, maar dat wordt niet gehaald.
In een persbericht staat nu geschreven dat die datum is vastgesteld op 7 juni 2021. De rechtbank is geïnformeerd over het onderzoek van de rechter-commissaris en “op basis van deze informatie” is een voorlopige planning gemaakt.
Telegraaf 19.12.2020
Op maandag 1 februari 2021 is de eerst volgende zittingsdag. Deze zal benut worden om te bespreken wat op dat moment de stand van zaken is in de uitvoering van dit nadere onderzoek, de stand van zaken met betrekking tot de indiening van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden en met betrekking tot de vordering van het Openbaar Ministerie tot een schouw van de reconstructie van de MH17.
Op de zitting van 15 april 2021 neemt de rechtbank een beslissing of, en zo ja, wanneer een schouw zal plaatsvinden. Mocht de rechtbank beslissen tot een schouw, dan zal deze naar verwachting in mei 2021 plaatsvinden.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne neergehaald door een uit Rusland afkomstige Buk-raket. In Oost-Oekraïne woedde destijds een hevige oorlog tussen Russisch-gezinde separatisten en regeringstroepen van Oekraïne.
De MH17 was op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur en had 298 mensen aan boord. Onder hen waren 196 Nederlanders. Alle inzittenden kwamen om.
Het OM wil graag dat de rechtbank de gereconstrueerde brokstukken van het toestel in vliegbasis Gilze-Rijen met eigen ogen aanschouwt. In april wordt hier een definitief besluit over genomen, waarna de rechters in mei dan eventueel de brokstukken zullen bekijken.
Nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoelang het hele proces gaat duren is nog onduidelijk, laat staan wanneer een vonnis wordt geveld. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
280 onderzoekswensen
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. Zij hebben in de nu afgesloten regiefase van het proces circa 280 onderzoekswensen geformuleerd. Die gingen over de vragen of vlucht MH17 wel door een Buk-raket is neergehaald, of de raket is afgevuurd vanaf een landbouwveldje in separatistengebied en of Poelatov betrokken was bij het neerhalen van de MH17.
De andere drie verdachten – Igor Girkin,Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets laten weten aan de rechtbank.
Welke zaken lopen er nu rond het neerhalen van vlucht MH17?
NU 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Pulatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om andere wrakstukken te bekijken. Die zijn opgeslagen in containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek. Daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig.
“Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het Openbaar Ministerie (OM). Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig. Hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Onbekend of schouw gaat plaatsvinden
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen. De rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer dat gebeurt. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder.
Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het OM verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp.
Alleen de Russische verdachte Oleg Pulatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergey Dubinsky en Leonid Kharchenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
OM gaat uit van scenario met buk-raket
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol naar Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
NOS 01.02.2021 De verdediging in het MH17-proces wil weten of het Openbaar Ministerie belangrijke wrakstukken van het neergeschoten vliegtuig achterhoudt. Dat bleek vandaag tijdens een tussentijdse zitting in de zaak, in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol.
De advocaten van verdachte Oleg Poelatov mogen de wrakstukken met een eigen deskundige bekijken. Zij willen onderzoeken of vlucht MH17 door een Oekraïens gevechtsvliegtuig kan zijn neergeschoten, in plaats van door een Russische Buk-raket.
Alle relevante wrakstukken zijn gebruikt voor de reconstructie en liggen op vliegbasis Gilze-Rijen, zegt het OM. De verdediging toonde zich vandaag verrast dat er nog 18 containers met wrakstukken staan in Soesterberg. Op foto’s is te zien dat daar mogelijk ook onderdelen bij zitten met inslagschade.
“Wij hebben belang bij het zien en onderzoeken van alle beschikbare wrakstukken die iets zouden kunnen zeggen over de oorzaak van het neerstorten”, zei advocaat Sabine ten Doesschate. Ze riep daarom op om alle vliegtuigonderdelen “met relevante schade” te tonen, niet alleen voor de verdediging maar ook als de rechtbank zelf nog in Gilze-Rijen wil gaan kijken. “Anders is het mogelijk een vertekend beeld, namelijk alleen het beeld dat past in het scenario van het OM.”
Raketdelen
Het Openbaar Ministerie vindt het niet nodig om extra stukken van het MH17-toestel beschikbaar te stellen voor onderzoek. De complete voorkant van het vliegtuig, met daarin honderden kleine en grote gaten, is gereconstrueerd.
“De wrakdelen die het meeste informatie geven, zijn gebruikt”, zei officier van justitie Ward Ferdinandusse. “Ook als het een ander wapen zou zijn geweest dan een Buk-raket, zou dat blijken uit de reconstructie. Andere wrakdelen kunnen niets relevants meer aan de bevindingen toevoegen of er aan afdoen.”
Het OM benadrukte dat de advocaten ook de raketdelen kunnen bekijken die in het vliegtuig zijn gevonden. Ook die resten passen volgens het OM bij een Buk-raket. Of de rechtbank zelf ook gaat kijken bij de wrakstukken, staat nog niet vast.
Juni
In het MH17-proces staan drie Russen en een Oekraïner terecht voor het neerhalen van het passagierstoestel in 2014. Daarbij kwamen 298 mensen om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Van de vier verdachten laat alleen Poelatov zich vertegenwoordigen door advocaten. Hij ontkent dat hij te maken heeft met het neerhalen van het vliegtuig en zegt dat hij ook niet betrokken was bij het transport van de Buk-raket waarmee het toestel zou zijn neergeschoten.
Poelatov was destijds plaatsvervangend commandant van een verkennings- en spionage-eenheid van de Oost-Oekraïense rebellen. Zij streden in het gebied waar vlucht MH17 neerstortte voor onafhankelijkheid. Ook de andere verdachten hadden militaire functies.
De rechtbank verwacht de zaak vanaf juni inhoudelijk te kunnen behandelen, ook als de verdachten er zelf niet bij zijn. Tot die tijd wordt nog een aantal getuigen gehoord en loopt er aanvullend onderzoek naar beeldmateriaal.
MSN 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Pulatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om andere wrakstukken te bekijken. Die zijn opgeslagen in containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek. Daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig.
“Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het Openbaar Ministerie (OM). Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig. Hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Onbekend of schouw gaat plaatsvinden
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen. De rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer dat gebeurt. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder.
Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het OM verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp.
Alleen de Russische verdachte Oleg Pulatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergey Dubinsky en Leonid Kharchenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
OM gaat uit van scenario met buk-raket
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol naar Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
AD 01.02.2021 De advocaten van een verdachte in het MH17-proces willen veel meer wrakstukken van het toestel kunnen bekijken om te zien of er geen relevante informatie wordt achtergehouden. ,,De delen die nu zijn gebruikt voor de reconstructie van de cockpit laten alleen de schade zien die past bij het scenario dat het Openbaar Ministerie van de crash schetst.” De verdediging stelt al maandenlang er niet van overtuigd te zijn dat het toestel door een BUK-raket is neergehaald.
Dat bleek vanochtend tijdens een tussentijdse zitting in het MH17-proces. In dat proces staan vier mannen (drie Russen en een Oekraïner) terecht die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van het passagiersvliegtuig in juli 2014. Vlucht MH17 werd neergehaald boven Oost-Oekraïne, waar gevochten wordt tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten.
In een hangar op vliegbasis Gilze-Rijen is een deel van het vliegtuig, vooral de cockpit, gereconstrueerd. De rechtbank wil er mogelijk later tijdens het proces gaan kijken. De advocaten van verdachte Poelatov willen er óók gaan kijken, samen met een door hen zelf voorgestelde expert. Ze willen echter ook kunnen kijken naar de wrakstukken die niet zijn gebruikt voor de reconstructie, die zijn opgeslagen in achttien containers op een andere vliegbasis.
,,Maar 20 tot 30 procent van de wrakstukken is beschikbaar voor onderzoek en een deel daarvan is weer geschikt gemaakt voor reconstructie. Het zijn delen die bijdragen aan het scenario dat het Openbaar Ministerie schetst. Niet aan eventuele andere scenario’s”, zei advocate Sabine ten Doesschate vanochtend.
Getuige M58
Ook zeggen de advocaten te twijfelen aan de betrouwbaarheid van een belangrijke getuige. Het gaat om een vrijwilliger die meestreed aan de kant van de Russische separatisten in het gebied. Hij zou in de buurt van de afvuurlocatie zijn geweest en hebben verklaard over de BUK-raket die MH17 zou hebben neergehaald. Uit veiligheidsoverwegingen is zijn naam niet bekend gemaakt, in het proces wordt hij ‘getuige M58′ genoemd.
,,M58 is recentelijk door de verdediging ondervraagd. Wij vinden zijn verklaring onbetrouwbaar. Hij verwijst naar ‘een stevige dorpsjongen’. Maar wij zijn ervan overtuigd dat hij niet heeft gezien wat hij zegt en dat die jongen niet bestaat.Hij verwijst ook naar ene Leon. En nog een commandant die gezegd zouden hebben dat er Russische militairen in de BUK-zaten. Hij geeft geen antwoord als wordt doorgevraagd naar de identiteit van anderen”, stelde Ten Doesschate.
De rechtbank stelde in een eerdere fase in het proces al dat ze meer waarde hecht aan de verklaringen van experts dan aan die van getuigen ter plekke omdat die vertekend kunnen zijn door de omstandigheden.
Het Openbaar Ministerie stelde ’s middags in een reactie dat ze het zoeken naar die twee extra getuigen niet zinvol vindt. ,,Er zit in het dossier al veel informatie van getuige M58. Die is ook te controleren met andere informatie uit het dossier.” Het zoeken van de bedoelde nieuwe getuigen zou ook veel tijd kosten.
Ook het extra bekijken van de brokstukken die niet in de reconstructie zijn opgenomen, is volgens het OM niet relevant. ,,De wrakstukken met de meeste inslagen zijn gebruikt in de reconstructie. Alle andere stukken zijn door het NFI onderzocht en beschreven. Wij zien niet in wat een visuele inspectie door de heer Biedermann daar nog aan kan toevoegen”, aldus officier van justitie Ward Ferdinandusse.
De rechtbank beslist volgende week maandag of de verzoeken van de verdediging worden toegekend.
Bij de crash kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie is het toestel neergeschoten door een BUK-raket van het Russische leger. De lanceerinstallatie zou op dat moment in het gebied van de pro-Russische rebellen zijn geweest. De vier verdachten zijn zelf niet bij het proces, zij verblijven in Rusland of in Oost-Oekraïne. Rusland levert geen onderdanen uit. De verdachten zelf stellen niet betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van MH17 of het vervoer van de lanceerinstallatie.
Slechts een van de vier verdachten, Oleg Poelatov, wordt door advocaten vertegenwoordigd. Poelatov (53) is een voormalige luitenant-kolonel in het Russische leger. Hij werkte in het rebellengebied voor de inlichtingendienst en speelde volgens het Openbaar Ministerie een rol bij het vervoeren en beveiligen van de raket.
Tweede vliegtuig
De verdediging stelde de afgelopen maanden dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar alternatieve scenario’s rond het neerhalen van het vliegtuig. Zo zou er volgens de verdediging mogelijk sprake zijn geweest van een tweede toestel in de lucht: een Oekraïens gevechtsvliegtuig. De advocaten wilden onderzocht hebben of dat toestel er inderdaad was en welke rol het dan speelde.
Het Openbaar Ministerie heeft dat scenario al jaren geleden verworpen. De rechtbank ging niet mee in de wensen van de verdediging. ,,De verdediging hoeft niet aan te tonen op welke wijze MH17 is neergehaald. Dat is de taak van het Openbaar Ministerie. Als dat het niet voldoende kan aantonen, dan spreekt de rechtbank de verdachte vrij. Onderzoek naar een alternatief scenario is geen verdedigingsbelang”, oordeelde de rechtbank eind november.
De advocaten deden vanochtend dus een verzoek om meer wrakstukken te kunnen bekijken. Dat willen ze samen doen met de Duitser Bernd Biedermann, die door hen als een expert wordt gezien en kan beoordelen welk projectiel de schade aan het vliegtuig heeft aangericht. Biedermann is een ex-officier van de voormalige Oost-Duitse luchtmacht. Hij schreef een boek waarin hij stelde dat MH17 niet door een BUK is neergehaald.
Gescheiden wc’s
De organisatie van de rechtbank bracht recent overigens een kleine wijziging aan in de organisatie van het complex. Nadat er in november een incidentje was op het damestoilet tussen advocate Sabine ten Doesschate en nabestaande Silene Fredriksz, zijn er nu gescheiden wc’s voor procespartijen (advocaten, Openbaar Ministerie) en andere aanwezigen (nabestaanden, pers).
MSN 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Poelatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om ook andere wrakstukken te bekijken. Deze zijn opgeslagen in achttien containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek, en daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig. “Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het OM. Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld, of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig, hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Andere verzoeken
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen, de rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder. Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
Telegraaf 01.02.2021 Het MH17-proces wordt maandag om 10.00 uur hervat. De stand van zaken zal besproken worden en er zal onder meer gekeken worden naar hoe het gaat met de nadere onderzoeken en het indienen van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden.
Ook zal het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden het woord komen en mag de verdediging reageren.
MSN 01.02.2021 Het MH17-proces wordt maandag om 10.00 uur hervat. De stand van zaken zal besproken worden en er zal onder meer gekeken worden naar hoe het gaat met de nadere onderzoeken en het indienen van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden.
Onze verslaggever Saskia Belleman is bij de zaak aanwezig en twittert vanaf 10.00 uur live mee. Haar tweets vindt u onderaan dit bericht.
Ook zal het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden het woord komen en mag de verdediging reageren.
Hierop kan het Openbaar Ministerie reageren. Mogelijk komt het OM pas aan bod op de extra zittingsdag op maandag 8 februari.
MSN 29.12.2020 De livestream van de strafzaak over het neerhalen van vlucht MH17 is dit jaar iedere zittingsdag enkele duizenden tot 30.000 keer geopend, vanuit de hele wereld. Het aantal bezoekers aan de rechtbank – onder meer nabestaanden van de vliegramp, pers en betrokkenen – was 9 maart, de allereerste zittingsdag, bijna vierhonderd.
Daarna bleef dat elk zittingsblok rond enkele tientallen schommelen als gevolg van de coronamaatregelen. Op 25 november, de laatste zittingsdag van dit jaar, waren er in totaal 23 nabestaanden en journalisten in de rechtbank. Dat heeft de rechtbank Den Haag voor het ANP becijferd.
De Haagse rechtbank behandelt de zaak maar de zittingen vinden plaats in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Daar is speciaal voor dit proces een groot perscentrum gebouwd maar door alle maatregelen rondom het coronavirus is er nauwelijks (internationale) pers aanwezig geweest.
Op sommige dagen was het centrum zelfs gesloten. Op 23 maart na, helemaal aan het begin van de coronacrisis, kon iedere zittingsdag een groepje nabestaanden de besprekingen in de rechtbank volgen. Die dag was behalve de procespartijen zoals de rechters, niemand toegelaten in de rechtbank.
Voor alle belangstellenden is de rechtszaak via een livestream te volgen. De eerste dag werd deze 30.000 keer aangeklikt, de maanden daarna werden de zittingen enkele duizenden keren geopend. “De trend is dat op de eerste zittingsdag van een nieuw zittingsblok de openingscijfers een piek vertonen om vervolgens af te nemen”, aldus de rechtbank.
Op 8 juni was de stream ongeveer 20.000 keer geopend. Tijdens dat zittingsblok gaf het Openbaar Ministerie een toelichting op het omvangrijke opsporingsonderzoek. Hoeveel mensen er precies kijken is niet duidelijk, iemand kan de link meerdere keren per dag openen.
Zestig verschillende landen
De meeste kijkers komen uit Nederland, Rusland en Oekraïne. Ook loggen veel kijkers in vanuit het Verenigd Koninkrijk, Australië en de Verenigde Staten. “Op piekdagen waren er kijkers uit ongeveer zestig verschillende landen”, aldus de rechtbank.
De strafzaak tegen vier mannen – drie Russen en een Oekraïner – gaat februari 2021 verder en wordt vanaf 7 juni inhoudelijk behandeld. Het Openbaar Ministerie verdenkt de vier mannen van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17.
Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
NOS 18.12.2020 De rechtbank in Den Haag verwacht begin juni 2021 te starten met de inhoudelijke behandeling van het MH17-proces. Eind vorige maand sprak de rechtbank nog de hoop uit om op 1 februari te kunnen beginnen, maar dat wordt niet gehaald.
In een persbericht staat nu geschreven dat die datum is vastgesteld op 7 juni. De rechtbank is geïnformeerd over het onderzoek van de rechter-commissaris en “op basis van deze informatie” is een voorlopige planning gemaakt.
De eerstvolgende zittingsdag in het proces staat nog wel op 1 februari. Dan wordt onder meer de stand van zaken in het onderzoek besproken en zal het ook gaan over het verzoek van het OM tot een schouw.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne neergehaald door een uit Rusland afkomstige Buk-raket. In Oost-Oekraïne woedde destijds een hevige oorlog tussen Russisch-gezinde separatisten en regeringstroepen van Oekraïne.
De MH17 was op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur en had 298 mensen aan boord. Onder hen waren 196 Nederlanders. Alle inzittenden kwamen om.
Het OM wil graag dat de rechtbank de gereconstrueerde brokstukken van het toestel in vliegbasis Gilze-Rijen met eigen ogen aanschouwt. In april wordt hier een definitief besluit over genomen, waarna de rechters in mei dan eventueel de brokstukken zullen bekijken.
Nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoelang het hele proces gaat duren is nog onduidelijk, laat staan wanneer een vonnis wordt geveld. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
280 onderzoekswensen
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. Zij hebben in de nu afgesloten regiefase van het proces circa 280 onderzoekswensen geformuleerd. Die gingen over de vragen of vlucht MH17 wel door een Buk-raket is neergehaald, of de raket is afgevuurd vanaf een landbouwveldje in separatistengebied en of Poelatov betrokken was bij het neerhalen van de MH17.
De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets laten weten aan de rechtbank.
Telegraaf 18.12.2020 De rechtbank begint op 7 juni met de inhoudelijke behandeling van het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de rechtbank Den Haag, voor dit proces zitting houdend op het Justitieel Complex op Schiphol, vrijdag laten weten.
In aanloop naar de inhoudelijke behandeling zijn nog meerdere inleidende zittingen gepland, de eerstvolgende op 1 februari. Dan wordt onder meer de stand van zaken van het onderzoek besproken. Ook zal dan een eventuele schouw van de reconstructie van de MH17 aan bod komen. Deze staat in Gilze-Rijen. Op de zitting van 15 april neemt de rechtbank een beslissing of, en zo ja, wanneer een schouw zal plaatsvinden. Mocht de rechtbank beslissen tot een schouw, dan zal deze naar verwachting in een maand later plaatsvinden.
„Als het onderzoek door de rechter-commissaris naar verwachting vordert zal de rechtbank op maandag 7 juni 2021 starten met de inhoudelijke behandeling van het strafproces MH17”, is de huidige planning van de rechtbank.
De nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoe lang het hele proces gaat duren en wanneer er een uitspraak verwacht wordt, is nog onduidelijk. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
AD 18.12.2020 De rechtbank begint op 7 juni met de inhoudelijke behandeling van het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de rechtbank Den Haag, voor dit proces zitting houdend op het Justitieel Complex op Schiphol, vrijdag 18.12.2020 laten weten. In aanloop naar de inhoudelijke behandeling zijn nog meerdere inleidende zittingen gepland, de eerstvolgende op 1 februari.
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
MSN 18.12.2020 De rechtbank begint op 7 juni met de inhoudelijke behandeling van het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de rechtbank Den Haag, voor dit proces zitting houdend op het Justitieel Complex op Schiphol, vrijdag laten weten.
In aanloop naar de inhoudelijke behandeling zijn nog meerdere inleidende zittingen gepland, de eerstvolgende op 1 februari. Dan wordt onder meer de stand van zaken van het onderzoek besproken. Ook zal dan een eventuele schouw van de reconstructie van de MH17 aan bod komen. Deze staat in Gilze-Rijen. Op de zitting van 15 april neemt de rechtbank een beslissing of, en zo ja, wanneer een schouw zal plaatsvinden. Mocht de rechtbank beslissen tot een schouw, dan zal deze naar verwachting in een maand later plaatsvinden.
„Als het onderzoek door de rechter-commissaris naar verwachting vordert zal de rechtbank op maandag 7 juni 2021 starten met de inhoudelijke behandeling van het strafproces MH17”, is de huidige planning van de rechtbank.
De nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoe lang het hele proces gaat duren en wanneer er een uitspraak verwacht wordt, is nog onduidelijk. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
En op Maandag 31 augustus 2020 ging het proces weer verder.
Tijdens het MH17-proces zullen zeker 76 nabestaanden van inzittenden van het vliegtuig een slachtofferverklaring uitspreken. Ook hebben 316 nabestaanden aangegeven een verzoek tot schadevergoeding te zullen indienen. Die moet van de rechtbank uiterlijk op 1 februari 2021 worden ingediend. Dat stellen de advocaten van de nabestaanden.
Dat bleek maandagmiddag 31.08.2020 tijdens de voortzetting van het MH17-proces in de rechtbank bij Schiphol. Vandaag kwamen voor het eerst de advocaten van de nabestaanden uitgebreid aan het woord. ,,De nabestaanden zeggen: het gaat hier om onze dierbaren. Laten we dat niet uit het zicht verliezen. Voor de nabestaanden gaat dit proces om wie er verantwoordelijk zijn voor wat er is gebeurd op 17 juli 2014″, aldus advocate Arlette Schijns.
Telegraaf 02.09.2020
De nabestaanden krijgen later tijdens het proces, waarschijnlijk in mei volgend jaar, de kans hun verhaal te vertellen. 76 nabestaanden hebben aangegeven te willen spreken, 66 van hen willen dat in de rechtszaal doen, 10 vanaf een andere locatie, bijvoorbeeld via een (opgenomen) videogesprek.
55 mensen willen in het Nederlands spreken, 20 in het Engels en 1 in het Duits. Advocaat Peter Langstraat van het rechtsbijstandteam van de nabestaanden: ,,Sommige nabestaanden zijn al oud, zij weten niet of ze volgend jaar nog leven. Ze willen wel graag een videoboodschap opnemen.”
AD 02.09.2020
Het rechtsbijstandteam vertegenwoordigt zo’n 450 nabestaanden van de MH17-crash. Het Openbaar Ministerie stelt tot nu toe 11 schriftelijke slachtofferverklaringen te hebben gekregen. Ze gaan nog een keer een inventarisatie maken.
Eerder op de dag was er het nieuws dat de Nederlandse advocaten van Oleg Poelatov, de enige van de vier verdachten in het MH17-proces die een advocaat heeft, binnenkort naar Rusland vliegen om met hun cliënt te overleggen. De Rus is vooralsnog niet van plan naar Nederland te komen om het proces bij te wonen.
De vier verdachten; Oleg Poelatov, Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko
Van de vier verdachten (Girkin, Doebinski, Poelatov en Chartsjenko) heeft alleen Poelatov ervoor gekozen zich door twee advocaten te laten verdedigen. Die verdediging meldde tijdens de voorgaande zittingen nauwelijks met hun cliënt te hebben kunnen overleggen vanwege de reisbeperkingen door de corona-maatregelen. Volgens het Openbaar Ministerie is een reis naar Moskou daarvoor overigens niet nodig; overleg kan ook via een videoverbinding.
De advocaten vinden die optie echter niet veilig genoeg. ,,We hebben de afgelopen weken enkele keren een vlucht geboekt, maar die werden steeds gecanceld. Nu lijkt het wel te lukken”, aldus advocaat Sabine ten Doesschate. Wanneer de advocaten precies naar Rusland reizen, zeggen ze niet. ,,Gezien het feit dat er wel vaker advocaten worden gevolgd.” Daarmee verwijst zij naar het proces rond Ridouan Taghi, waarin justitie twee Nederlandse advocaten in Dubai liet observeren omdat ze mogelijk met Taghi zouden afspreken.
NU 31.08.2020 De advocaten van de nabestaanden van de ramp met MH17 in juli 2014 hebben maandag in een toelichting aan de rechtbank gezegd dat gerechtigheid centraal staat. In de rechtbank van Den Haag werd er gesproken over nog te geven slachtofferverklaringen en het indienen van schadevergoedingen.
“Antwoord op de vraag wat er is gebeurd op 17 juli 2014 staat centraal”, aldus advocaat Arlette Schijns namens de nabestaanden.
Aan boord van het vliegtuig waren 298 mensen, onder wie 196 Nederlanders. Niemand overleefde de ramp. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) is het toestel neergehaald met een buk-raket uit Rusland.
Vier mannen staan terecht voor betrokkenheid bij het neerhalen van MH17. Slechts een van hen laat zich vertegenwoordigen door een advocatenteam.
Zelf spreken de nabestaanden liever van een “herstelbetaling”. Tot nu toe hebben 316 nabestaanden gezegd een verzoek tot schadevergoeding te willen indienen.
Het OM zegt dat deze vorderingen uiterlijk februari volgend jaar ingediend moeten worden om ze nog op tijd kenbaar te maken bij de verdachten. Zij hebben het recht te reageren op deze vorderingen.
Kans klein dat verdachten vergoeding betalen
Als het gaat om het spreekrecht hebben 76 mensen laten weten te willen spreken. Een deel van hen in het Engels en één in het Duits.
Omdat de ramp zich in 2014 heeft voltrokken, kunnen nabestaanden geen aanspraak doen op zogenoemde affectieschade, oftewel smartengeld. Deze wet is pas in 2019 in werking getreden.
Geen van de verdachten is sinds de aanvang van het proces verschenen in de rechtszaal en de kans lijkt dus klein dat zij een eventuele schadevergoeding zullen betalen. In dat geval zal de Nederlandse Staat het bedrag uitkeren.
RTL 31.08.2020 Minstens 76 nabestaanden van mensen die omkwamen bij de vliegramp met MH17, willen gebruikmaken van hun spreekrecht. Dat bleek vandaag tijdens de hervatting van het proces.
Vandaag was er een nieuwe zitting in de strafzaak over de vliegramp met vlucht MH17. Die werd op 17 juli 2014 neergehaald boven het oosten van Oekraïne. Alle 298 inzittenden, waaronder bijna 200 Nederlanders, kwamen om het leven.
De nabestaanden willen live of vanaf een andere locatie gebruikmaken van hun spreekrecht. Bijvoorbeeld via een video-verbinding of door een vooraf opgenomen videoboodschap. Vanwege het groot aantal nabestaanden dat van zich wil laten horen, zullen ze in etappes aan de beurt komen. Per dag zullen zo’n tien mensen het woord krijgen.
Schadeclaim
Daarnaast overwegen 316 nabestaanden een schadeclaim in te dienen. Die moet van de rechtbank uiterlijk op 1 februari 2021 worden ingediend.
De rechtszaak wordt op 28 september 2020 hervat. Dan komen onder andere de advocaten van verdachte Poelatov aan het woord.
NOS 31.08.2020 76 nabestaanden van slachtoffers van rampvlucht MH17 willen gebruikmaken van hun spreekrecht tijdens het proces. Dat bleek vandaag tijdens een voorbereidende zitting voor het proces tegen de vier verdachten van het neerhalen van de lijnvlucht in 2014.
De meesten willen dat daadwerkelijk in de rechtbank doen, een aantal zou via een videoverbinding het woord willen voeren of wil vooraf een videoboodschap opnemen die tijdens het proces getoond zou moeten worden. Ook hebben meer dan honderd mensen gezegd dat ze een schriftelijke verklaring willen indienen, zei advocaat Peter Langstraat namens het team van advocaten, dat in totaal ongeveer 450 nabestaanden bijstaat.
“Meer dan 300 nabestaanden willen ook een schadevergoeding indienen bij de daders, als die veroordeeld worden”, zei verslaggever Mattijs van de Wiel, die vandaag bij de zitting was.
Herstel van rechtvaardigheid
“Schadevergoeding is op zichzelf niet het doel van de nabestaanden”, zei advocaat Arlette Schijns. “Het gaat hen in de eerste plaats om enige vorm van herstel van rechtvaardigheid. Herstel van het onrecht, voor zover dat mogelijk is, dat op 17 juli 2014 heeft plaatsgevonden. En de betaling van schadevergoeding is de enige manier waarop dat herstel kan plaatsvinden.”
De vier verdachten zijn niet bij het proces. Een van hen heeft voor zijn verdediging Nederlandse advocaten aangesteld. Die willen hem voor het proces begint ontmoeten, maar door de coronacrisis is het volgens hen lastig om naar Rusland te vliegen.
‘Vileine opmerking’
Volgens het OM gaan er meerdere vluchten per week naar Rusland en wil het OM graag helpen bij het boeken van een vlucht. “Een beetje een vileine opmerking”, aldus verslaggever Van de Wiel.
AD 31.08.2020 Tijdens het MH17-proces zullen zeker 76 nabestaanden van inzittenden van het vliegtuig een slachtofferverklaring uitspreken. Ook hebben 316 nabestaanden aangegeven een verzoek tot schadevergoeding te zullen indienen. Dat stellen de advocaten van de nabestaanden.
Dat bleek maandagmiddag tijdens de voortzetting van het MH17-proces in de rechtbank bij Schiphol. Vandaag kwamen voor het eerst de advocaten van de nabestaanden uitgebreid aan het woord. ,,De nabestaanden zeggen: het gaat hier om onze dierbaren. Laten we dat niet uit het zicht verliezen. Voor de nabestaanden gaat dit proces om wie er verantwoordelijk zijn voor wat er is gebeurd op 17 juli 2014″, aldus advocate Arlette Schijns.
De nabestaanden krijgen later tijdens het proces, waarschijnlijk in mei volgend jaar, de kans hun verhaal te vertellen. 76 nabestaanden hebben aangegeven te willen spreken, 66 van hen willen dat in de rechtszaal doen, 10 vanaf een andere locatie, bijvoorbeeld via een (opgenomen) videogesprek.
55 mensen willen in het Nederlands spreken, 20 in het Engels en 1 in het Duits. Advocaat Peter Langstraat van het rechtsbijstandteam van de nabestaanden: ,,Sommige nabestaanden zijn al oud, zij weten niet of ze volgend jaar nog leven. Ze willen wel graag een videoboodschap opnemen.”
Het rechtsbijstandteam vertegenwoordigt zo’n 450 nabestaanden van de MH17-crash. Het Openbaar Ministerie stelt tot nu toe 11 schriftelijke slachtofferverklaringen te hebben gekregen. Ze gaan nog een keer een inventarisatie maken.
Eerder op de dag was er het nieuws dat de Nederlandse advocaten van Oleg Poelatov, de enige van de vier verdachten in het MH17-proces die een advocaat heeft, binnenkort naar Rusland vliegen om met hun cliënt te overleggen. De Rus is vooralsnog niet van plan naar Nederland te komen om het proces bij te wonen.
Van de vier verdachten (Girkin, Doebinski, Poelatov en Chartsjenko) heeft alleen Poelatov ervoor gekozen zich door twee advocaten te laten verdedigen. Die verdediging meldde tijdens de voorgaande zittingen nauwelijks met hun cliënt te hebben kunnen overleggen vanwege de reisbeperkingen door de corona-maatregelen. Volgens het Openbaar Ministerie is een reis naar Moskou daarvoor overigens niet nodig; overleg kan ook via een videoverbinding.
De advocaten vinden die optie echter niet veilig genoeg. ,,We hebben de afgelopen weken enkele keren een vlucht geboekt, maar die werden steeds gecanceld. Nu lijkt het wel te lukken”, aldus advocaat Sabine ten Doesschate. Wanneer de advocaten precies naar Rusland reizen, zeggen ze niet. ,,Gezien het feit dat er wel vaker advocaten worden gevolgd.” Daarmee verwijst zij naar het proces rond Ridouan Taghi, waarin justitie twee Nederlandse advocaten in Dubai liet observeren omdat ze mogelijk met Taghi zouden afspreken.
RTL 31.08.2020 De advocaten van Oleg Poelatov, één van de verdachten in het MH17-proces, verwachten ‘op betrekkelijk korte termijn’ naar Rusland te kunnen gaan om hun cliënt te bezoeken.
Dat zei advocaat Sabine ten Doesschate bij de hervatting van de grote strafzaak in de rechtbank op Schiphol over de vliegramp zes jaar geleden. Het is de negende dag van het proces.
Vanwege de coronacrisis is het tot nu toe niet gelukt om Poelatov te bezoeken, zegt Ten Doesschate. “Wij hebben ons best gedaan, maar er waren geen vluchten. Of deze gingen op het laatste moment niet door.” Er is nu een vlucht geboekt en deze lijkt door te gaan, zegt ze.
Ten Doesschate wil niet zeggen op welke datum het bezoek aan Poelatov plaatsvindt, vanwege ‘zorgwekkende berichten over geobserveerde advocaten in een andere strafzaak’.
Ze doelt daarmee op het liquidatieproces Marengo. Onlangs werd bekend dat twee advocaten in opdracht van het Openbaar Ministerie zijn gevolgd naar Dubai omdat er een tip bij justitie was binnengekomen dat zij met de toen nog voortvluchtige Ridouan Taghi hadden afgesproken. Dat bleek niet zo te zijn.
OM: helpen met vlucht boeken
In een reactie zei de officier van justitie niet precies te weten waarom de advocaten zo veel moeite hebben met het boeken van een vlucht naar Rusland. “Er gaan geregeld vluchten, ook via andere Europese steden. Wij willen best helpen met het boeken.”
Nabestaanden #MH17 spreken vandaag (via hun advocaat) nog niet over hun persoonlijke verhalen na de dood van hun dierbare, het gaat vooral nog om juridische vragen.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 neergehaald boven het oosten van Oekraïne. Alle 298 inzittenden, waaronder bijna 200 Nederlanders, kwamen om het leven.
Een door de Nederlandse justitie geleid internationaal onderzoek leidde tot de aanklacht tegen de vier verdachten. Oleg Poelatov is de enige van de vier verdachten die zich door Nederlandse advocaten laat verdedigen. De andere drie – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets van zich laten horen.
NU 31.08.2020 De twee advocaten van Oleg Pulatov, die met drie anderen wordt verdacht van het neerhalen van vlucht MH17, laten maandag weten op korte termijn naar Rusland te willen vertrekken om hun cliënt te spreken. Dat zou het eerste persoonlijke contact tussen Pulatov en zijn raadslieden zijn.
Advocaat Sabine ten Doesschate zei maandag bij de hervatting van het proces inmiddels een vlucht te hebben geboekt. Ten Doesschate meldde dat eerdere pogingen als gevolg van de coronacrisis zijn gestrand. De advocaten hopen dat de vlucht kan doorgaan.
De raadslieden willen niet laten weten wanneer ze vertrekken, omdat onlangs bleek dat bij het Marengo-proces betrokken advocaten zijn gevolgd. Ten Doesschate zei alleen dat ze op “betrekkelijk korte termijn” naar Rusland vertrekken.
OM verbaasd dat boeken vlucht nu pas is gelukt
Het Openbaar Ministerie (OM) zei in een korte reactie blij te zijn dat de advocaten eindelijk in contact kunnen treden met Pulatov. Wel zijn zij enigszins verbaasd dat dit nu pas is gelukt, omdat er volgens de officier van justitie al langer vluchten naar Rusland te boeken zijn.
Het OM heeft al vaker zijn ongenoegen geuit over het trage verloop van het contact tussen de verdediging en Pulatov. Ten Doesschate en Boudewijn van Eijck zeggen het van belang te vinden het dossier in persoon met hun cliënt te bespreken. Een videoverbinding zou daarom geen optie zijn.
NOS 31.08.2020 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Poelatov hebben hem nog steeds niet ontmoet, maar ze hopen binnenkort naar Rusland te kunnen reizen. Vanochtend begon weer een reeks voorbereidende zittingen in het proces.
Advocaat Sabine ten Doesschate zei dat ze de afgelopen weken geprobeerd hebben een vlucht te vinden, maar dat er geen vluchten naar Rusland waren, of dat ze op het laatste moment werden geannuleerd.
Strategie bespreken
De Nederlandse advocaten willen hun cliënt in levenden lijve ontmoeten om de verdedigingsstrategie te bespreken. De rechtbank heeft de verdediging hiervoor tot het najaar de tijd gegeven. De afgelopen maanden konden ze niet naar Rusland reizen vanwege de coronamaatregelen.
Bij een eerdere zitting konden ze nog niet zeggen welke zaken ze verder willen laten onderzoeken, voordat het proces inhoudelijk van start gaat.
Ten Doesschate zei dat ze nu toch een vlucht hebben gevonden. Ze wilde niet zeggen op welke datum ze reizen vanwege de “recente zorgwekkende berichten over het schaduwen van advocaten”. Daarmee doelde ze op de zaak tegen Ridouan Taghi, waarin twee advocaten zijn geobserveerd toen ze naar Dubai reisden.
OM weinig begripvol
Het Openbaar Ministerie (OM) toont weinig begrip voor het uitblijven van de ontmoeting. Officier van justitie Ferdinandusse zei dat het OM eerder de advocaten had gemeld vanuit welke Europese steden er naar Rusland wordt gevlogen. Volgens hem gaan er meerdere vluchten per week. Hij zei dat het OM graag wil helpen bij het boeken van een vlucht.
Later vandaag komen de advocaten van de nabestaanden aan het woord. Vlucht MH17 werd in juli 2014 neergehaald boven Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Hiervoor staan vier mannen terecht, onder wie Oleg Poelatov.
Het kabinet heeft vandaag besloten Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te dagen vanwege zijn rol in het neerhalen van vlucht MH17. Met het indienen van deze zogenoemde ‘statenklacht’ brengt het kabinet alle bij het kabinet beschikbare en relevante informatie over het neerhalen van vlucht MH17 in bij het EHRM.
Trouw 20.08.2020
De inhoud van de statenklacht wordt gelijktijdig en als onderdeel van de Nederlandse interventie in de individuele klachtprocedures van nabestaanden tegen Rusland bij het EHRM ingebracht. Met deze stap ondersteunt het kabinet maximaal de individuele klachten van nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 bij het EHRM.
AD 22.07.2020
Nederland komt met deze statenklacht bovendien op voor alle 298 MH17-slachtoffers, van 17 verschillende nationaliteiten, en hun nabestaanden.
Blok: “Het bereiken van gerechtigheid voor 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden is en blijft de hoogste prioriteit voor het kabinet. Met de stap die we vandaag zetten, door een zaak aan te spannen bij het EHRM en daarmee de klachten van de nabestaanden zoveel als mogelijk te ondersteunen, komen we dichter bij ons doel.”
AD 11.07.2020
Ook wordt de VN-Veiligheidsraad over deze stap geïnformeerd.
In 2018 stelde Nederland, samen met Australië, Rusland aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van vlucht MH17. Het kabinet vindt het belangrijk dat de gesprekken met Rusland in het kader van staatsaansprakelijkheid worden voortgezet. Deze hebben als doel tot een oplossing te komen die recht doet aan het enorme leed en de toegebrachte schade die veroorzaakt is door het neerhalen van vlucht MH17.
Bijna zes jaar na het neerhalen van vlucht MH17, waarbij alle 298 inzittenden om het leven kwamen, heeft het streven naar waarheidsvinding, gerechtigheid en rekenschap nog steeds de hoogste prioriteit. Het kabinet heeft altijd gesteld geen enkele (juridische) optie uit te sluiten om dit doel te bereiken en deze stap draagt hieraan bij.
Wat is het Europees EHRM voor de Rechten van de Mens en waarom dient Nederland hier een klacht in?
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) is gevestigd in Straatsburg. Na het neerhalen van vlucht MH17 hebben verschillende nabestaanden bij het EHRM individuele klachten ingediend tegen Rusland. Een eerste groep nabestaanden diende op 6 mei 2016 een klacht in.
De nabestaanden vragen hiermee de rechters van het EHRM om te beoordelen of Rusland in zijn rol in het neerhalen van vlucht MH17 zijn verplichtingen onder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) heeft geschonden. Deze individuele klachtprocedures zijn vorig jaar formeel in behandeling genomen.
Nederland dient nu een zogeheten statenklacht in tegen Rusland bij het EHRM. Het kabinet beschikt over veel informatie over het neerhalen van vlucht MH17. Door nu zelf een zaak te beginnen tegen Rusland komt deze informatie ook beschikbaar voor de zaken van de nabestaanden. Op deze manier kan Nederland de zaken van de nabestaanden het beste ondersteunen. Bovendien komt Nederland hiermee op voor alle 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden.
Waarom is Nederland niet eerder naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gestapt vanwege MH17?
Nederland vindt het heel belangrijk dat er gerechtigheid komt voor de slachtoffers van MH17 en hun nabestaanden, en heeft van meet af aan geen enkel juridisch middel uitgesloten om dit doel te bereiken.
Het kabinet heeft voortdurend onderzocht wat de juridische mogelijkheden zijn, en weegt steeds zorgvuldig af wat de juiste stappen zijn op het juiste moment.
Het kabinet wil de nabestaanden maximaal ondersteunen. Mede met het oog op de lopende procedures bij het EHRM met betrekking tot het neerhalen van vlucht MH17, dient het kabinet nu een statenklacht in tegen Rusland bij het EHRM. Hiermee brengt het kabinet alle op dit moment beschikbare en relevante informatie in bij het EHRM en ondersteunt het daarmee de nabestaanden in hun zaken.
Hoe liggen de kansen ???
Een nieuwe stap in de juridische strijd rond het neerhalen van vlucht MH17. Nederland daagt Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg, zo werd vandaag bekend.
Wat wil Nederland hiermee bereiken?
Met de stap wil het kabinet de al ingediende individuele klachten van nabestaanden bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ondersteunen. Het gaat erom dat nabestaanden in hun zaken kunnen beschikken over al het materiaal uit het MH17-onderzoek, en dat kan alleen als Nederland zelf een aanklacht indient, zegt premier Rutte.
Als het Europese Hof de nabestaanden en de Nederlandse staat in het gelijk stelt, kan het Rusland schadevergoedingen opleggen. Daarnaast kan het EHRM bepalen dat Rusland bepaalde informatie moet delen.
Hoe kansrijk is de zaak?
Juridisch gezien is de zaak die Nederland heeft aangespannen heel kansrijk, zegt universitair docent internationaal recht Marieke de Hoon in Nieuws en Co op Radio 1. Het Hof moet beoordelen of Rusland artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens heeft geschonden, waarin het recht op leven is vastgelegd.
Onder artikel 2 kan Rusland bijvoorbeeld aansprakelijk worden gehouden voor het niet instellen van een eigen onderzoek en het frustreren van het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT).
Als het Hof in Straatsburg ook bewezen acht dat Russische functionarissen erbij betrokken waren, kan Rusland ook aansprakelijk worden gehouden voor het neerhalen van het toestel.
Artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS
Hoe reageert Rusland?
Het Russische ministerie van Justitie stelt in een verklaring dat de ramp zich heeft afgespeeld boven Oekraïens grondgebied, waar Rusland geen enkele jurisdictie heeft en waar het ook niks te vertellen heeft, ook niet in 2014, zegt correspondent David jan Godfroid.”Rusland blijft er kortom bij dat het niks te maken heeft met het neerhalen van het toestel. Ze zien dit als de zoveelste stap van Nederland om Rusland zo zwart mogelijk te maken.”
Rusland zal zich waarschijnlijk wel verdedigen als de zaak voor het Hof komt. Dat doet het land ook bij andere zaken voor het Europese Hof voor de Mensenrechten.
Wat de Russische regering zal doen met een eventuele veroordeling, is minder zeker. Bij de volksraadpleging van 1 juli heeft een meerderheid ermee ingestemd dat internationaal recht voortaan ondergeschikt is aan de Russische grondwet.
De regering kan daarmee een uitspraak van het Europese Hof voorleggen aan het eigen Constitutionele Hof. Dat kan beslissen dat Rusland de uitspraak naast zich neer kan leggen en dat het land geen schadevergoedingen hoeft te betalen.
“Maar dat betekent niet dat de zaak nutteloos is”, zegt De Hoon. “Want voor de nabestaanden is het belangrijk dat rechters het bewijs wegen en uitspraak doen over wat er is gebeurd.”
Ramp MH17 houdt Nederland al 5 jaar in zijn greep
Hoelang gaat de zaak duren?
Er kunnen jaren overheen gaan voordat er een uitspraak is, verwacht de universitair docent. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft een flinke achterstand bij het afhandelen van zaken. Wat helpt is dat de zaak al eerder is aangespannen door nabestaanden van de MH17-slachtoffers.
Waarom stapt Nederland nu pas naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens?
Nederland moest sowieso wachten tot het JIT-onderzoek was afgerond. Dan nog had het eerder gekund, maar volgens premier Rutte is dit het beste moment. “We onderzoeken steeds wat juridisch mogelijk is, maar ook op welk moment we dingen het beste kunnen doen.”
De regering heeft “om ons moverende redenen” gekozen voor dit moment, zei Rutte na de ministerraad. Wat die redenen zijn, wilde hij niet zeggen.
Welke zaken lopen er nog meer rond MH17?
Naast de mensenrechtenzaken bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens lopen er nog twee juridische procedures rond MH17:
– De staatsaansprakelijkheid: Twee jaar geleden stelde Nederland, samen met Australië, Rusland aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van de vlucht. Die stap volgde op de vaststelling van het JIT dat de Buk-raket waarmee MH17 is neergeschoten afkomstig was van een brigade van het Russische leger.
Vorig jaar werd duidelijk dat Nederland en Australië diplomatieke contacten met Rusland hebben over de aansprakelijkstelling. Het kabinet zei vandaag te hopen dat deze gesprekken met Rusland doorgaan.
– Het strafproces: Er loopt ook nog een strafproces tegen vier individuele verdachten. Die zaak dient voor de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner die niet zelf bij het proces aanwezig zijn.
Als de uitspraak in die strafzaak eerder komt, kan die invloed hebben op de EHRM-zaak in Straatsburg, zegt De Hoon. “Als er een veroordeling uitkomt, dan hebben de feiten die door de Nederlandse rechter als bewezen worden geacht extra waarde bij zo’n procedure in Straatsburg.”
Vrijgave satellietbeelden
Een groep nabestaanden van de MH17-ramp doet een dringend beroep op de Verenigde Staten: geef de satellietbeelden vrij waarop, volgens de Amerikanen, de Buk-raket te zien is die MH17 neerhaalde. ,,Help mee aan gerechtigheid.” Dat schrijft de groep in een brief aan Pete Hoekstra, de Amerikaanse ambassadeur in Nederland.
Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie werd vlucht MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne neergehaald door een Buk-raket, afgeschoten vanuit gebied dat toen werd gecontroleerd door pro-Russische separatisten.
Kort na de ramp, waarbij alle 298 inzittenden omkwamen, meldde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry dat op satellietbeelden de baan van een Buk-raket naar het toestel te zien was. ,,We zagen de lancering, we zagen de raketbaan en we zagen de inslag.” De Amerikanen gaven een beeld vrij waarop die baan was ingetekend, maar niet de onderliggende beelden en gegevens.
De groep nabestaanden die samenwerkt in de Werkgroep Waarheidsvinding MH17 vreest dat een gebrek aan bewijs kan leiden tot het mislukken van het MH17-proces. ,,En dat is precies wat de daders, en hun beschermers, al zes jaar proberen te bereiken. Het zou een overwinning zijn voor de duistere krachten op deze planeet.” Om dat te voorkomen vragen de nabestaanden Hoekstra, die ze twee jaar geleden persoonlijk ontmoetten, ‘welwillend naar het nieuwe verzoek van de Nederlandse justitie te kijken’.
Today, we sent the following letter to @usambnl the US Ambassador in the Netherlands on behalf of the Working Group Truth Finding #MH17 to reconsider providing the satellite data that the US government referred to on August 12th, 2014, as requested by the Netherlands court.
De satellietbeelden speelden een rol tijdens de zittingen in de MH17-rechtszaak de afgelopen weken. De rechtbank gaf het Nederlandse OM de opdracht nogmaals bij de Amerikanen aan te kloppen en te vragen onder welke voorwaarden de gegevens openbaar zouden kunnen worden. Justitie heeft daar in 2016 voor het laatst om gevraagd.
De advocaten van de Russische verdachte Oleg Poelatov willen ook de beschikking hebben over de beelden. Zij stelden, in een lang pleidooi, dat er niet genoeg onderzoek is gedaan naar alternatieve scenario’s voor de ramp.
Wel inzage
Een vertegenwoordiger van het OM, de Landelijk Officier van Justitie Terrorismebestrijding, Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, heeft wel inzage gekregen van de Amerikanen. ,,Hij heeft in de VS een intelligence briefing gekregen van meerdere Amerikaanse functionarissen en hij heeft ook inzage gehad in verschillende geclassificeerde en niet-geclassificeerde documenten. Een deel van de achterliggende metadata en onderzoekgegevens is hem niet ter inzage gegeven”, zo stelde justitie eerder deze maand op een zitting in het proces.
,,De Amerikaanse autoriteiten hebben laten weten dat zij niet meer informatie over de detectie van de raket kunnen verstrekken dan vermeld is in de schriftelijke verklaring en dat vertrouwelijk ter inzage is gegeven aan Nederlandse Landelijk Officier van Justitie.” Die officier stelt dat de bronnen die hij heeft ingezien de bewering van de Amerikanen ondersteunen. Justitie zei niet wanneer die beelden zijn ingezien.
Telegraaf 18.07.2020
Herdenking 17.07.2020
Met het voorlezen van de 298 namen van slachtoffers is in Vijfhuizen de MH17-vliegramp herdacht. Vanwege de coronacrisis waren er geen nabestaanden aanwezig in het herinneringspark. De bestuursleden van Stichting Vliegramp MH17 lazen de namen voor.
Premier Mark Rutte heeft vrijdag 17.07.2020 tijdens de herdenking van het neerhalen van MH17 in een videoboodschap teruggeblikt op de ramp, die volgens hem “voelt als de dag van gisteren”. Het is zes jaar geleden dat de vlucht, met aan boord 298 mensen, uit de lucht werd geschoten.
“Het was een ramp die geliefden in één keer wegrukte”, zo vertelt Rutte. De herdenking vindt dit jaar sober plaats vanwege het coronavirus.
AD 20.08.2020 De Russische luchtvaartexpert Vadim Loekasjevitsj deed zes jaar lang minutieus onderzoek naar het neerschieten van MH17. Hij vervatte zijn bevindingen in een boek, dat komende winter uitkomt. ‘MH17 staat voor de bijbelse strijd tussen goed en kwaad.’
,,Ik heb iets voor je’’, zegt Loekasjevitsj, terwijl hij zijn computer aansluit op het reusachtige breedbeeld aan de muur van zijn fraai ingerichte flat in het centrum van Moskou. ,,Je bent de eerste die het ziet.’’ Hij klikt een videoclip aan, die hij zelf heeft gemonteerd bij een lied over MH17. ,,Het is van Vladimir Kant, een onbekende Russische artiest. Hij bood het me uit eigen beweging aan.’’
De clip toont Loekasjevitsj’ persoonlijke betrokkenheid bij de tragedie. Hij wist als militair vliegtuigbouwkundige van meet af aan dat MH17 door een (Russische) Buk-raket was geraakt. Direct na de ramp begon hij onderzoek te doen en zette de informatie op zijn YouTube-blog, dat geheel is gewijd aan de ramp. Loekasjevitsj is de enige expert in Rusland die openlijk zijn mening geeft. Het kostte hem zijn baan.
,,Ik was niet van plan een heel dik boek te schrijven. Maar als je eenmaal begint, begrijp je hoe breed het onderwerp MH17 is. Zes jaar lang is er heel veel gezegd: waarheid, halve waarheid en totale leugens. Als je begint met zo’n boek, moet je over alles schrijven’’, concludeert de luchtvaartexpert.
Rechtvaardigheid
De drijfveer voor het boek was Loekasjevitsj’ sterke gevoel voor rechtvaardigheid. ,,MH17 staat voor de bijbelse strijd tussen goed en kwaad en wie wint is erg belangrijk. Ik ben met het boek begonnen omdat ik geloof dat het goede het kwade overwint. Geloof je dat niet, dan is het leven zinloos.’’
Het resultaat is een lijvig werk in twee delen, geschreven in het Russisch. De informatiedichtheid is ongekend hoog: bijna duizend pagina’s, meer dan duizend illustraties en meer dan tweeduizend directe bronnen. Het lijkt op een wetenschappelijk proefschrift. Maar Loekasjevitsj bezweert dat het voor iedereen is te begrijpen.
“Ik ben voor de feiten en al mijn beweringen staaf ik met argumenten”
,,Ik heb me voorgenomen het in heel eenvoudige taal op te schrijven, met veel voorbeelden uit het dagelijks leven om zaken simpel uit te leggen. Hoe raketscherven een object doorboren, wat het verschil is tussen de schade die een raket aanbrengt en een boordkanon van een gevechtsvliegtuig. Het boek is voor iedereen, zelfs voor lezers zonder onderwijs.’’
Feiten
De vliegtuigbouwkundige (hij studeerde in Ruslands Verre Oosten en ontwierp delen van Soechoj-gevechtsvliegtuigen) stelt dat hij zo objectief mogelijk is gebleven en dat hij geen standpunt inneemt. Niet voor of tegen Rusland of Oekraïne. ,,Ik ben voor de feiten en al mijn beweringen staaf ik met argumenten’’, zegt hij.
Niettemin komt uit het werk – Loekasjevitsj noemt het zelf een encyclopedie van de ramp met MH17 – naar voren dat het vliegtuig niet kan zijn neergeschoten door een Oekraïense SU-25, dat een Russische Buk-raket dat heeft gedaan en dat Rusland leugen op leugen stapelt om dat te ontkennen.
Wat het boek evenwel geloofwaardig maakt, is dat de onderzoeker ook het Britse onderzoekscollectief Bellingcat – waarop het werk van het Joint Investigation Team (JIT) zwaar leunt – eveneens de maat neemt. ,,Ze zijn soms te gehaast, willen met twee foto’s bewijzen dat het om één en dezelfde Buk-installatie gaat. Terwijl ik vind, dat je er vijf of zes moet hebben. Maar het zijn fouten die het totale bewijsmateriaal niet onderuit halen.’’
Snelheidshoek
Volgens Loekasjevitsj staan er in het boek dingen, die voor de buitenwereld onbekend zijn. Zo laat hij zien hoe het team dat de Buk lanceerde, zich zo heeft kunnen vergissen. ,,Dat heeft te maken met verschil in hoogte en snelheid. Daardoor vlogen een Antonov en MH17 op een Buk-radarscherm onder een totaal identieke snelheidshoek.’’
Op enig moment belden Oekraïense journalisten Loekasjevitsj vanaf een legerplaats, waar militairen met een Buk aan het oefenen waren. ,,Die gaven me telkens de hoogte, verte en snelheid van hun oefenobject door. Ze maakten ook foto’s van het controlepaneel. Die foto’s staan ook in het boek. Zo heb ik aangetoond waarom het is fout gegaan met MH17.’’
Ook correspondeerde de auteur met Vladislav Volosjin, de Oekraïense straaljagerpiloot die Russische media aanwezen als degene die MH17 zou hebben neergeschoten. ,,Hij heeft me gedetailleerd verteld hoe hij het gevecht aanging, wat hij deed in de lucht, hoe hoog hij vloog. Ik vroeg hem: als ze je de opdracht hadden gegeven de Boeing neer te schieten, had je dat überhaupt kunnen doen? Hij zei: je kunt ongeveer die hoogte bereiken, maar nauwelijks meer schieten. Het vliegtuig begint te schommelen op die hoogte, het is lastig het onder controle te houden.’’ Volosjin zou later zelfmoord plegen.
Data
Het werk van Loekasjevitsj bleef ook bij het JIT niet onopgemerkt. Reden hem uit te nodigen als getuige-deskundige. In december bezocht hij Nederland, maar hij wil niet zeggen wat hij het JIT heeft verteld. ,,Uit hun vragen kon ik opmaken welke kant het proces opgaat. Daarom kan ik me er publiekelijk niet over uitlaten. Als ik zou zeggen wat ze van me wilden weten, zou ik verraden wat het OM van plan is.’’
Wat Loekasjevitsj aan het nu lopende proces het meest verbaast, is de omvang en nauwgezetheid van het onderzoek. ,,De hoeveel data is verbijsterend. Daartegenover staat de totale leegheid van de verdediging. Die verbaasde me niet. Ze werken niet op inhoud, maar op procedure. En daar vertragen ze het proces alleen maar mee.’’
Tijdrekken
De luchtvaartdeskundige is ervan overtuigd, dat dat precies de bedoeling is van het Kremlin. ,,De tactiek is tijdrekken, door bijvoorbeeld de opnames van de boordrecorder in zijn geheel op te vragen, terwijl de uren voor het neerschieten niet van belang zijn.’’ Anderzijds wil Moskou, aldus Loekasjevitsj, via een aan de Nederlandse verdediging van verdachte Oleg Poelatov toegevoegde Russische advocaat botweg informatie krijgen over de tactiek van het OM.
Voor zijn boek MH17: leugens en waarheid kon Loekasjevitsj geen Russische uitgever vinden. Daarom is hij via Planet.ru een crowfundingproject begonnen. De oplage is bescheiden: 400 exemplaren. Dat zal de mening over MH17 onder de Russen niet veranderen. Maar daar gaat het niet om, zegt hij. ,,Wij leven in een land van de totale leugen. Onze opgave is, dat we in een oceaan van leugens een eiland van waarheid creëren. Ik geloof dat de waarheid ooit geëist zal worden. Toen Solzjenitsyn zijn Goelag Archipel schreef, was het heel marginaal. Maar toen het communisme ineenstortte, wilde iedereen het lezen. Mijn opdracht is ervoor te zorgen dat de waarheid voorhanden is, als Rusland die wel moet erkennen.’’
Telegraaf 17.07.2020 Met het voorlezen van de namen van de 298 slachtoffers is in Vijfhuizen de MH17-vliegramp herdacht. Vanwege de coronacrisis waren er geen nabestaanden aanwezig in het herinneringspark. De bestuursleden van Stichting Vliegramp MH17 lazen de namen voor.
De herdenking begon met een van tevoren opgenomen korte toespraak van premier Mark Rutte. „We staan vandaag stil bij de verschrikkelijke ramp die zes jaar geleden plaatsvond”, zo sprak hij. „Een ramp die uw geliefden in één klap uit het leven wegrukte. Een ramp die uw leven voorgoed veranderde. Zes jaar geleden, maar het voelt als de dag van gisteren.”
Rutte zei dat dit jaar „elkaar in de ogen kijken of een arm om elkaar heen slaan er niet in zit.” „Het kon niet anders. Maar ik ben ervan overtuigd: het maakt de verbondenheid niet minder. (…) Want juist in de soberheid van deze plechtigheid komen we tot de kern.” De premier wenste de nabestaanden tot slot veel kracht toe. „In mijn gedachten ben ik vandaag bij u. Veel sterkte.”
’Belangrijk jaar voor ons’
Vervolgens hield voorzitter Piet Ploeg een toespraak. „We herdenken vandaag weliswaar via een livestream, maar in gedachten zijn we bij elkaar”, zei Ploeg. De voorzitter stelde dat het jaar 2020 wellicht de geschiedenis in zal gaan als „een bijzonder en belangrijk jaar voor ons en vele anderen.” Hij doelde daarmee op het begin van de berechting op 9 maart van de vier verdachten die beschuldigd worden van de betrokkenheid bij het neerhalen van het vliegtuig.
Ook zei Ploeg dat de nabestaanden nog altijd moeten dealen met een „hausse aan desinformatie op sociale media en de volstrekte en respectloze ontkenning van enige verantwoordelijkheid voor de dood voor onze geliefden.”
Zonnebloemen
Na het lezen van de namen werd een minuut stilte gehouden en werden 298 zonnebloemen neergelegd. Op de achtergrond was het veld met de zonnebloemen zichtbaar, dat geplant is van zaden die afkomstig zijn uit een veld in Oekraïne waar onderdelen van het toestel van Malaysia Airlines terechtkwamen. De vlaggen van de getroffen landen wapperden halfstok. Nabestaanden zijn de rest van de dag welkom bij het bomenveld bij het monument, dat geplant is voor de slachtoffers.
NU 17.07.2020 Premier Mark Rutte heeft vrijdag 17.07.2020 tijdens de herdenking van het neerhalen van MH17 in een videoboodschap teruggeblikt op de ramp, die volgens hem “voelt als de dag van gisteren”. Het is zes jaar geleden dat de vlucht, met aan boord 298 mensen, uit de lucht werd geschoten.
“Het was een ramp die geliefden in één keer wegrukte”, zo vertelt Rutte. De herdenking vindt dit jaar sober plaats vanwege het coronavirus.
Enkele bestuursleden van Stichting Vliegramp MH17 zijn bij het monument in het Noord-Hollandse Vijfhuizen om woorden te spreken over de ramp. Ook zijn de namen en de leeftijden van de slachtoffers voorgelezen.
Via een livestream is de herdenking te volgen. Het herdenkingsbos, waar voor elk slachtoffer een boom is geplant, is wel te bezoeken.
“Het maakt de minuut stilte nog krachtiger, want in deze soberheid komen we juist tot de kern en klinkt de naam van uw geliefde alleen nog maar luider”, aldus de premier.
Voorzitter van Stichting Vliegramp MH17 Piet Ploeg heeft in zijn toespraak teruggeblikt op een bewogen periode voor de nabestaanden. Zo begon in maart het proces tegen de vier verdachten die verantwoordelijk worden gehouden voor het binnenhalen en/of wegbrengen van de buk-installatie.
Het vliegtuig werd boven Oost-Oekraïne neergehaald door een buk-raket. Wrakstukken kwamen in velden met zonnebloemen terecht. Deze bloemen zijn het symbool geworden voor de rouw om de inzittenden.
Vandaag staan we stil bij de verschrikkelijke ramp die 6 jaar geleden plaatsvond. Een ramp die de 298 mensen aan boord van vlucht MH17 uit het leven wegrukte. En een ramp die het leven van de nabestaanden voorgoed veranderde. Ik wens hen veel kracht toe op deze emotionele dag.
NOS 10.07.2020 Een nieuwe stap in de juridische strijd rond het neerhalen van vlucht MH17. Nederland daagt Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg, zo werd vandaag bekend.
Wat wil Nederland hiermee bereiken?
Met de stap wil het kabinet de al ingediende individuele klachten van nabestaanden bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ondersteunen. Het gaat erom dat nabestaanden in hun zaken kunnen beschikken over al het materiaal uit het MH17-onderzoek, en dat kan alleen als Nederland zelf een aanklacht indient, zegt premier Rutte.
Als het Europese Hof de nabestaanden en de Nederlandse staat in het gelijk stelt, kan het Rusland schadevergoedingen opleggen. Daarnaast kan het EHRM bepalen dat Rusland bepaalde informatie moet delen.
Hoe kansrijk is de zaak?
Juridisch gezien is de zaak die Nederland heeft aangespannen heel kansrijk, zegt universitair docent internationaal recht Marieke de Hoon in Nieuws en Co op Radio 1. Het Hof moet beoordelen of Rusland artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens heeft geschonden, waarin het recht op leven is vastgelegd.
Onder artikel 2 kan Rusland bijvoorbeeld aansprakelijk worden gehouden voor het niet instellen van een eigen onderzoek en het frustreren van het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT).
Als het Hof in Straatsburg ook bewezen acht dat Russische functionarissen erbij betrokken waren, kan Rusland ook aansprakelijk worden gehouden voor het neerhalen van het toestel.
Artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS
Hoe reageert Rusland?
Het Russische ministerie van Justitie stelt in een verklaring dat de ramp zich heeft afgespeeld boven Oekraïens grondgebied, waar Rusland geen enkele jurisdictie heeft en waar het ook niks te vertellen heeft, ook niet in 2014, zegt correspondent David jan Godfroid.”Rusland blijft er kortom bij dat het niks te maken heeft met het neerhalen van het toestel. Ze zien dit als de zoveelste stap van Nederland om Rusland zo zwart mogelijk te maken.”
Rusland zal zich waarschijnlijk wel verdedigen als de zaak voor het Hof komt. Dat doet het land ook bij andere zaken voor het Europese Hof voor de Mensenrechten.
Wat de Russische regering zal doen met een eventuele veroordeling, is minder zeker. Bij de volksraadpleging van 1 juli heeft een meerderheid ermee ingestemd dat internationaal recht voortaan ondergeschikt is aan de Russische grondwet.
De regering kan daarmee een uitspraak van het Europese Hof voorleggen aan het eigen Constitutionele Hof. Dat kan beslissen dat Rusland de uitspraak naast zich neer kan leggen en dat het land geen schadevergoedingen hoeft te betalen.
“Maar dat betekent niet dat de zaak nutteloos is”, zegt De Hoon. “Want voor de nabestaanden is het belangrijk dat rechters het bewijs wegen en uitspraak doen over wat er is gebeurd.”
Ramp MH17 houdt Nederland al 5 jaar in zijn greep
Hoelang gaat de zaak duren?
Er kunnen jaren overheen gaan voordat er een uitspraak is, verwacht de universitair docent. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft een flinke achterstand bij het afhandelen van zaken. Wat helpt is dat de zaak al eerder is aangespannen door nabestaanden van de MH17-slachtoffers.
Waarom stapt Nederland nu pas naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens?
Nederland moest sowieso wachten tot het JIT-onderzoek was afgerond. Dan nog had het eerder gekund, maar volgens premier Rutte is dit het beste moment. “We onderzoeken steeds wat juridisch mogelijk is, maar ook op welk moment we dingen het beste kunnen doen.”
De regering heeft “om ons moverende redenen” gekozen voor dit moment, zei Rutte na de ministerraad. Wat die redenen zijn, wilde hij niet zeggen.
Welke zaken lopen er nog meer rond MH17?
Naast de mensenrechtenzaken bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens lopen er nog twee juridische procedures rond MH17:
– De staatsaansprakelijkheid: Twee jaar geleden stelde Nederland, samen met Australië, Rusland aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van de vlucht. Die stap volgde op de vaststelling van het JIT dat de Buk-raket waarmee MH17 is neergeschoten afkomstig was van een brigade van het Russische leger.
Vorig jaar werd duidelijk dat Nederland en Australië diplomatieke contacten met Rusland hebben over de aansprakelijkstelling. Het kabinet zei vandaag te hopen dat deze gesprekken met Rusland doorgaan.
– Het strafproces: Er loopt ook nog een strafproces tegen vier individuele verdachten. Die zaak dient voor de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner die niet zelf bij het proces aanwezig zijn.
Als de uitspraak in die strafzaak eerder komt, kan die invloed hebben op de EHRM-zaak in Straatsburg, zegt De Hoon. “Als er een veroordeling uitkomt, dan hebben de feiten die door de Nederlandse rechter als bewezen worden geacht extra waarde bij zo’n procedure in Straatsburg.”
Trouw 10.07.2020 Nederland klaagt Rusland aan bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) vanwege zijn rol in het neerhalen van vlucht MH17. Daarmee voert Nederland de druk op Rusland op, dat al jaren het onderzoek en het proces tegen de verdachten frustreert.
Minister Blok van buitenlandse zaken wil met deze stap de klachten van een groep van 380 nabestaanden ondersteunen, die al eerder een zaak tegen Rusland aanspanden bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Zij doen dit onder meer op basis van artikel 2 van het Europees mensenrechtenverdrag, het recht op leven.
“Daarmee komen we dichter bij ons doel van gerechtigheid voor de slachtoffers en nabestaanden,” zei minister Blok na afloop van de ministerraad vrijdag. Door deze ‘statenklacht’ krijgt het Europese Hof nog meer informatie van de Nederlandse overheid uit het onderzoek naar het neerhalen van de MH17, is het idee.
Het EHRM is in principe bedoeld voor burgers die overheden aanklagen, maar ook organisaties en landen kunnen een klacht indienen. Zij moeten dan zelf slachtoffer zijn van een schending van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Ook moet worden aangetoond dat Rusland effectief gezag had over het grondgebied waar de ramp plaatsvond.
Waakhond over democratie in bijna vijftig landen
Anders dan vaak gedacht is het EHRM geen instelling van de EU, maar van de Raad van Europa waarin bijna vijftig landen zijn vertegenwoordigd, ook Rusland. Deze Raad waakt over de democratie in de aangesloten landen. Rusland verloor in 2014 haar stemrecht in de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa omdat het de Krim had geannexeerd, maar kreeg dat in 2019 weer terug. Voor Nederland was dat zuur, omdat Rusland niet meewerkt aan het MH17-proces en het zelfs frustreert.
Vlucht MH17 werd in juli 2014 boven het strijdgebied in het oosten van Oekraïne neergeschoten. Er kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Volgens internationaal onderzoek was de Buk-raket waarmee het vliegtuig is neergeschoten, afkomstig van een Russische militaire basis. De lanceerinstallatie is daar later ook naar teruggekeerd.
De gedachte is dat Nederland met deze stap ook langs andere juridische weg Rusland verantwoordelijk probeert te houden voor de ramp. Samen met Australië (dat ook burgers verloor) stelde Nederland twee jaar geleden Rusland aansprakelijk. Deze staatsaansprakelijkheid is juridisch een lastig begrip, omdat beide partijen er eerst onderling moeten zien uit te komen.
Pas als dat niet lukt, kan een zaak volgen bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ). Probleem is dat Rusland de rechtsmacht van dit hof niet automatisch erkent. Volgens Blok is Den Haag nog altijd met Moskou in gesprek over deze route. Ongewis is of deze nieuwe stap de gesprekken over staatsaansprakelijkheid frustreert of juist een nieuwe impuls geeft.
Zoektocht naar meer daders is nog niet klaar
Daarnaast loopt er het strafproces, waarin inmiddels vier verdachten (drie Russen en een Oekraïner) zijn aangeklaagd voor betrokkenheid bij de moord op alle inzittenden van de MH17. Het proces startte in maart en duurt minstens tot 2021. Het internationale strafrechtelijke onderzoek naar de daders en de opdrachtgevers is bovendien nog niet klaar. Justitie heeft gezegd dat meer aanklachten kunnen volgen.
Beide procedures (de staatsaansprakelijkheid en het strafproces) kunnen elkaar versterken, zoals het kabinet hoopt, maar elkaar ook nadelig beïnvloeden als Rusland zich in de hoek gedrukt voelt. De aanklacht bij het EHRM is net als de andere trajecten een zaak van lange adem, het Europees Hof doet vaak jaren over een uitspraak.
Lees ook:
Rechtbank: Verdediging MH17 mag andere scenario’s dan Buk-raket onderzoeken
Met het toestaan van de wens van de verdediging om opnieuw alternatieve scenario’s voor het neerhalen van de MH17 te onderzoeken, is het monsterproces uit de startblokken. Een analyse.
NOS 10.07.2020 Nederland daagt Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vanwege de rol van dat land bij het neerhalen van vlucht MH17.
Met deze stap wil het kabinet de al ingediende individuele klachten van nabestaanden bij het Hof ondersteunen. Minister Blok zegt dat Nederland op deze manier opkomt voor alle 298 MH17-slachtoffers, van 17 verschillende nationaliteiten, en hun nabestaanden. Onder de doden waren 196 Nederlanders. “Het is een heel bijzondere stap, maar het is ook heel bijzonder dat een vliegtuig met 298 onschuldige mensen uit de lucht wordt gehaald”, voegt hij eraan toe.
Het kabinet heeft steeds gezegd dat het bereiken van gerechtigheid voor de slachtoffers en hun nabestaanden de hoogste prioriteit heeft. “Met de stap die we vandaag zetten komen we dichter bij ons doel”, aldus Blok.
Aansprakelijkstelling
Twee jaar geleden stelde Nederland, samen met Australië, Rusland al aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van de vlucht. Die stap volgde op de vaststelling van het Joint Investigation Team dat de Buk-raket waarmee MH17 is neergeschoten afkomstig was van een brigade van het Russische leger.
Vorig jaar werd duidelijk dat Nederland en Australië diplomatieke contacten met Rusland hebben over de aansprakelijkstelling. Het kabinet zegt vandaag te hopen dat deze gesprekken met Rusland doorgaan.
Er loopt ook nog een strafproces tegen vier individuele verdachten. Die zaak dient voor de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner. De verdachten zijn niet bij het proces aanwezig, een van hen laat zich door een advocaat vertegenwoordigen.
Blok: extra manier om waarheid te vinden
‘Een dappere stap’
Voor de nabestaanden van de slachtoffers van de ramp is dit een “uitstekende stap”, zegt Piet Ploeg, die hen vertegenwoordigt namens Stichting Vliegramp MH17. “Het is een grote steun.”
Ploeg: “Het is ook een dappere stap. Er zijn pakweg vierhonderd nabestaanden die een klacht tegen Rusland hebben ingediend bij het EHRM. De regering ondersteunt hun zaak nu in de vorm van een eigen aanklacht.”
NU 10.07.2020 Het kabinet heeft vrijdag besloten om Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te dagen vanwege het neerhalen van MH17 in juli 2014. Hiermee ondersteunt Nederland de individuele klachten die hier lopen, zo wordt gemeld.
“Het bereiken van gerechtigheid voor 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden is en blijft de hoogste prioriteit voor het kabinet”, aldus buitenlandminister Stef Blok in een verklaring. “Met de stap die we vandaag zetten, door een zaak aan te spannen bij het EHRM en daarmee de klachten van de nabestaanden zoveel als mogelijk te ondersteunen, komen we dichter bij ons doel.”
Nederland heeft Rusland eerder al aansprakelijk gesteld voor het aandeel van de Russen in het neerhalen van de vlucht. De zogeheten statenklacht moet ertoe leiden dat de informatie die Nederland heeft in de zaak, ook beschikbaar komt voor de zaken van de nabestaanden.
“Op deze manier kan Nederland de zaken van de nabestaanden het beste ondersteunen. Bovendien komt Nederland hiermee op voor alle 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden.” De zaken van de nabestaanden kunnen leiden tot een schadevergoeding, als het mensenrechtenhof genoeg bewijs ziet in de rol van Rusland.
De strafrechtelijke zaak tegen drie Russen en een Oekraïner voor hun rol in het neerhalen van de vlucht is eerder dit jaar begonnen. De mannen hebben volgens het Openbaar Ministerie (OM) een aandeel aan de dood van de 298 inzittenden. Op 31 augustus wordt de zaak hervat.
Rutte: ‘Stap naar mensenrechtenhof staat los van andere zaken MH17’
Telegraaf 10.07.2020 Nederland daagt Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) om zijn rol in het neerhalen van MH17. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten. Eerder dienden nabestaanden al een klacht tegen Rusland in bij datzelfde hof en met deze stap kan hun procedure beter door het kabinet worden ondersteund.
„Met de stap die we vandaag zetten, door een zaak aan te spannen bij het EHRM en daarmee de klachten van de nabestaanden zoveel als mogelijk te ondersteunen, komen we dichter bij ons doel” van gerechtigheid voor de slachtoffers en nabestaanden, aldus minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. „We gebruiken ieder middel om de waarheid boven tafel te krijgen.”
Door deze zogenoemde statenklacht komt alle bij het kabinet beschikbare en relevante informatie over het neerschieten van de Boeing 777 van Malaysia Airlines bij het mensenrechtenhof terecht. Met deze stap worden de individuele klachten van nabestaanden bij het hof maximaal ondersteunt, zegt het kabinet.
Blok heeft zijn Russische collega Sergej Lavrov vrijdag op de hoogte gesteld, zei premier Mark Rutte. De nieuwe stap is volgens hem niet bedoeld om de diplomatieke druk op Rusland op te voeren. Moskou twijfelt openlijk over het internationale onderzoek naar MH17 en stelt niet verantwoordelijk te zijn voor de ramp.
Afkomst Buk-raket
Vlucht MH17 werd in juli 2014 boven het strijdgebied in het oosten van Oekraïne neergeschoten. Er kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Volgens internationaal onderzoek was de Buk-raket waarmee het vliegtuig is neergeschoten, afkomstig van een Russische militaire basis. De lanceerinstallatie is daar later ook naar teruggekeerd.
Iets meer dan twee jaar geleden stelden Nederland en Australië Rusland al aansprakelijk voor de ramp met MH17. Het is volgens het kabinet belangrijk dat deze gesprekken over de aansprakelijkheid worden voortgezet. Dit traject staat los van het strafrechtelijke vervolging en berechting van de daders.
Op de extra beveiligde rechtbank op Schiphol begon in maart het strafproces tegen vier verdachten van het neerschieten van MH17. Ze zijn niet bij de zaak aanwezig. De vier beklaagden zijn Oleg Poelatov, Sergej Doebinski, Igor Girkin en Leonid Chartsjenko; de eerste drie zijn Russen, Chartsjenko is een Oekraïner.
De eerste reactie vanuit Rusland op de zaak die Nederland vrijdag bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft aangespannen wegens het neerhalen van vlucht MH17, is er een van irritatie. Politicus Konstantin Kosatsjev van de partij Verenigd Rusland vindt het onterecht dat Nederland Rusland daagt nadat eerder nabestaanden al een klacht tegen Rusland indienden bij datzelfde hof.
Kosatsjev stelt dat de strafzaak in Nederland nog niet is afgerond. „Er is zelfs geen oordeel. En wat heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ermee te maken?”, vraagt hij zich af. De voorzitter van de buitenlandcommissie in de federatieraad, het hogerhuis van het Russische parlement, noemt het besluit van het Nederlandse kabinet „een vreemd initiatief.” Vanuit de Russische regering is er nog geen officiële reactie.
AD 10.07.2020 Nederland daagt Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) om zijn rol in het neerhalen van MH17. Dat heeft het kabinet besloten. Een groep nabestaanden diende al eerder een klacht tegen Rusland in bij datzelfde hof.
,,Met de stap die we vandaag zetten, door een zaak aan te spannen bij het EHRM en daarmee de klachten van de nabestaanden zoveel als mogelijk te ondersteunen, komen we dichter bij ons doel van gerechtigheid voor de slachtoffers en nabestaanden’’, aldus minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.
De stap die Nederland nu zet geldt als een zogenoemde ‘statenklacht’, het houdt in dat alle informatie die het kabinet heeft over het neerhalen van MH17 ook gebruikt kan worden als ondersteuning van de klacht van de nabestaanden. De procedure die de nabestaanden hebben aangespannen kan uiteindelijk leiden tot een schadevergoeding.
,,Het is een bijzonder middel, maar het is ook bijzonder wat er is gebeurd”, zei Blok vrijdagmiddag na afloop van de ministerraad. ,,Het is één van de wegen die we bewandelen om tot gerechtigheid te komen.”
Rusland erkent hof
Rusland tekende in de jaren 90 het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en erkende daarmee het hof. De rechters in Straatsburg hebben Moskou al vaker veroordeeld voor mensenrechtenschendingen. Onder meer leden van de punkband/actiegroep Pussy Riot en oppositieleider Aleksej Navalny vonden het hof aan hun kant.
De eerste reactie vanuit Rusland is er een van irritatie. Politicus Konstantin Kosatsjev van de partij Verenigd Rusland vindt het onterecht dat Nederland Rusland daagt nadat eerder nabestaanden al een klacht tegen Rusland indienden bij datzelfde hof. Kosatsjev stelt dat de strafzaak in Nederland nog niet is afgerond. “Er is zelfs geen oordeel.
En wat heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ermee te maken?”, vraagt hij zich af. De voorzitter van de buitenlandcommissie in de federatieraad, het hogerhuis van het Russische parlement, noemt het besluit van het Nederlandse kabinet “een vreemd initiatief”. Vanuit de Russische regering is er nog geen officiële reactie.
Met de stap die we vandaag zetten komen we dichter bij ons doel van gerechtigheid voor de slachtoffers en nabestaanden, aldus Stef Blok, minister van Buitenlandse Zaken.
Vlucht MH17 werd in juli 2014 boven het strijdgebied in het oosten van Oekraïne neergeschoten. Er kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Volgens internationaal onderzoek was de Buk-raket waarmee het vliegtuig is neergeschoten afkomstig van een Russische militaire basis en naar Oost-Oekraïne gereden. De lanceerinstallatie is daar later ook naar teruggekeerd.
Aansprakelijk
Iets meer dan twee jaar geleden stelden Nederland en Australië Rusland al aansprakelijk voor de ramp met MH17. Het is volgens het kabinet belangrijk dat de gesprekken over de aansprakelijkheid worden voortgezet. Dit traject staat los van het strafrechtelijke vervolging en berechting van de daders.
Op de extra beveiligde rechtbank op Schiphol begon in maart het strafproces tegen vier verdachten van het neerschieten van MH17. Ze zijn niet bij de zaak aanwezig. De vier beklaagden zijn Oleg Poelatov, Sergej Doebinski, Igor Girkin en Leonid Chartsjenko; de eerste drie zijn Russen, Chartsjenko is een Oekraïner.
MSN 10.07.2020 Nederland dient een statenklacht in bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens tegen Rusland, vanwege de vliegramp met de MH17. Dat maakt het ministerie van Buitenlandse Zaken vrijdag bekend. De klacht wordt ingebracht tegelijk met de individuele klachtenprocedures van nabestaanden tegen Rusland.
Het ministerie stelt dat het indienen van de statenklacht ervoor zorgt dat informatie van het kabinet over de vliegramp ook beschikbaar wordt bij de zaken van de nabestaanden bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Door het indienen van de statenklacht kan Nederland bij de hoorzittingen aanwezig zijn en vragen van het Europese Hof beantwoorden. Op deze manier verwacht het kabinet deze zaken te kunnen ondersteunen.
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) schrijft: „Het bereiken van gerechtigheid voor 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden is en blijft de hoogste prioriteit voor het kabinet.”
Volgende week is het zes jaar geleden dat vlucht MH17 neerstortte in Oekraïne. Rusland ontkent betrokken te zijn geweest bij de vliegramp. Tegen drie Russische en een Oekraïnse verdachte is in maart dit jaar een strafproces van start gegaan.
RO 10.07.2020 Het kabinet heeft vandaag besloten Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te dagen vanwege zijn rol in het neerhalen van vlucht MH17. Met het indienen van deze zogenoemde ‘statenklacht’ brengt het kabinet alle bij het kabinet beschikbare en relevante informatie over het neerhalen van vlucht MH17 in bij het EHRM.
De inhoud van de statenklacht wordt gelijktijdig en als onderdeel van de Nederlandse interventie in de individuele klachtprocedures van nabestaanden tegen Rusland bij het EHRM ingebracht. Met deze stap ondersteunt het kabinet maximaal de individuele klachten van nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 bij het EHRM.
Nederland komt met deze statenklacht bovendien op voor alle 298 MH17-slachtoffers, van 17 verschillende nationaliteiten, en hun nabestaanden.
Blok: “Het bereiken van gerechtigheid voor 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden is en blijft de hoogste prioriteit voor het kabinet. Met de stap die we vandaag zetten, door een zaak aan te spannen bij het EHRM en daarmee de klachten van de nabestaanden zoveel als mogelijk te ondersteunen, komen we dichter bij ons doel.”
Ook wordt de VN-Veiligheidsraad over deze stap geïnformeerd.
In 2018 stelde Nederland, samen met Australië, Rusland aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van vlucht MH17. Het kabinet vindt het belangrijk dat de gesprekken met Rusland in het kader van staatsaansprakelijkheid worden voortgezet. Deze hebben als doel tot een oplossing te komen die recht doet aan het enorme leed en de toegebrachte schade die veroorzaakt is door het neerhalen van vlucht MH17.
Bijna zes jaar na het neerhalen van vlucht MH17, waarbij alle 298 inzittenden om het leven kwamen, heeft het streven naar waarheidsvinding, gerechtigheid en rekenschap nog steeds de hoogste prioriteit. Het kabinet heeft altijd gesteld geen enkele (juridische) optie uit te sluiten om dit doel te bereiken en deze stap draagt hieraan bij.
Wat is het Europees EHRM voor de Rechten van de Mens en waarom dient Nederland hier een klacht in?
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) is gevestigd in Straatsburg. Na het neerhalen van vlucht MH17 hebben verschillende nabestaanden bij het EHRM individuele klachten ingediend tegen Rusland. Een eerste groep nabestaanden diende op 6 mei 2016 een klacht in.
De nabestaanden vragen hiermee de rechters van het EHRM om te beoordelen of Rusland in zijn rol in het neerhalen van vlucht MH17 zijn verplichtingen onder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) heeft geschonden. Deze individuele klachtprocedures zijn vorig jaar formeel in behandeling genomen.
Nederland dient nu een zogeheten statenklacht in tegen Rusland bij het EHRM. Het kabinet beschikt over veel informatie over het neerhalen van vlucht MH17. Door nu zelf een zaak te beginnen tegen Rusland komt deze informatie ook beschikbaar voor de zaken van de nabestaanden. Op deze manier kan Nederland de zaken van de nabestaanden het beste ondersteunen. Bovendien komt Nederland hiermee op voor alle 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden.
Waarom is Nederland niet eerder naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gestapt vanwege MH17?
Nederland vindt het heel belangrijk dat er gerechtigheid komt voor de slachtoffers van MH17 en hun nabestaanden, en heeft van meet af aan geen enkel juridisch middel uitgesloten om dit doel te bereiken.
Het kabinet heeft voortdurend onderzocht wat de juridische mogelijkheden zijn, en weegt steeds zorgvuldig af wat de juiste stappen zijn op het juiste moment.
Het kabinet wil de nabestaanden maximaal ondersteunen. Mede met het oog op de lopende procedures bij het EHRM met betrekking tot het neerhalen van vlucht MH17, dient het kabinet nu een statenklacht in tegen Rusland bij het EHRM. Hiermee brengt het kabinet alle op dit moment beschikbare en relevante informatie in bij het EHRM en ondersteunt het daarmee de nabestaanden in hun zaken.
Welke zaken lopen er nu rond het neerhalen van vlucht MH17?
AD 10.07.2020 Een groep nabestaanden van de MH17-ramp doet een dringend beroep op de Verenigde Staten: geef de satellietbeelden vrij waarop, volgens de Amerikanen, de Buk-raket te zien is die MH17 neerhaalde. ,,Help mee aan gerechtigheid.” Dat schrijft de groep in een brief aan Pete Hoekstra, de Amerikaanse ambassadeur in Nederland.
Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie werd vlucht MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne neergehaald door een Buk-raket, afgeschoten vanuit gebied dat toen werd gecontroleerd door pro-Russische separatisten.
Kort na de ramp, waarbij alle 298 inzittenden omkwamen, meldde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry dat op satellietbeelden de baan van een Buk-raket naar het toestel te zien was. ,,We zagen de lancering, we zagen de raketbaan en we zagen de inslag.” De Amerikanen gaven een beeld vrij waarop die baan was ingetekend, maar niet de onderliggende beelden en gegevens.
De groep nabestaanden die samenwerkt in de Werkgroep Waarheidsvinding MH17 vreest dat een gebrek aan bewijs kan leiden tot het mislukken van het MH17-proces. ,,En dat is precies wat de daders, en hun beschermers, al zes jaar proberen te bereiken. Het zou een overwinning zijn voor de duistere krachten op deze planeet.” Om dat te voorkomen vragen de nabestaanden Hoekstra, die ze twee jaar geleden persoonlijk ontmoetten, ‘welwillend naar het nieuwe verzoek van de Nederlandse justitie te kijken’.
Today, we sent the following letter to @usambnl the US Ambassador in the Netherlands on behalf of the Working Group Truth Finding #MH17 to reconsider providing the satellite data that the US government referred to on August 12th, 2014, as requested by the Netherlands court.
De satellietbeelden speelden een rol tijdens de zittingen in de MH17-rechtszaak de afgelopen weken. De rechtbank gaf het Nederlandse OM de opdracht nogmaals bij de Amerikanen aan te kloppen en te vragen onder welke voorwaarden de gegevens openbaar zouden kunnen worden. Justitie heeft daar in 2016 voor het laatst om gevraagd.
De advocaten van de Russische verdachte Oleg Poelatov willen ook de beschikking hebben over de beelden. Zij stelden, in een lang pleidooi, dat er niet genoeg onderzoek is gedaan naar alternatieve scenario’s voor de ramp.
Wel inzage
Een vertegenwoordiger van het OM, de Landelijk Officier van Justitie Terrorismebestrijding, Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, heeft wel inzage gekregen van de Amerikanen. ,,Hij heeft in de VS een intelligence briefing gekregen van meerdere Amerikaanse functionarissen en hij heeft ook inzage gehad in verschillende geclassificeerde en niet-geclassificeerde documenten. Een deel van de achterliggende metadata en onderzoekgegevens is hem niet ter inzage gegeven”, zo stelde justitie eerder deze maand op een zitting in het proces.
,,De Amerikaanse autoriteiten hebben laten weten dat zij niet meer informatie over de detectie van de raket kunnen verstrekken dan vermeld is in de schriftelijke verklaring en dat vertrouwelijk ter inzage is gegeven aan Nederlandse Landelijk Officier van Justitie.” Die officier stelt dat de bronnen die hij heeft ingezien de bewering van de Amerikanen ondersteunen. Justitie zei niet wanneer die beelden zijn ingezien.
Het MH17-proces werd uitgesteld tot 22 juni 2020. De verdediging moest namelijk eerst nog de tijd krijgen om het omvangrijke dossier te lezen, aldus de rechtbank.
Igor Girkin, Sergei Doebinski, Oleg Poelatov en Leonid Ghartsjenko
De rechtszaak over het neerhalen van vlucht MH17 in 2014 begon twee weken geleden onder grote internationale belangstelling. Er staan vier verdachten terecht: drie Russen en een Oekraïner.
Zij waren volgens het Openbaar Ministerie hoofdrolspelers bij het neerzetten en weghalen van de raketinstallatie waarmee het vliegtuig werd neergeschoten. Bij de ramp kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
AD 23.06.2020
Zittingsdag 22.06.2020 Rechtbank Schiphol
Tientallen getuigen en deskundigen wil de verdediging in het MH17-proces horen. De advocaten zeiden vandaag dat het Openbaar Ministerie niet goed heeft onderzocht of de MH17 door iets anders dan een Buk-raket kan zijn neergeschoten.
Hun tactiek is Twijfel zaaien, constateert Marieke de Hoon, internationaal strafrechtdeskundige bij de Vrije Universiteit in Amsterdam. Volgens haar roept de verdediging bewust heel veel vragen op.
“De advocaten hoeven niet de onschuld van hun cliënt te bewijzen. Het is genoeg om de rechtbank ervan te overtuigen dat er niet genoeg wettig en overtuigend bewijs is dat de Buk-raket de enige mogelijkheid was.”
Terugblik zitting 22.06.2020
Bij de hervatting van het MH17-proces in de rechtbank van Schiphol leverden de advocaten van verdachte Oleg Poelatov direct flinke kritiek op het Onderzoek van het OM. ,,Is dit dossier, na onderzoek met zoveel beperkingen, wel voldoende betrouwbaar om een uitspraak op te gaan doen?”, vraagt advocaat Boudewijn van Eijck zich af.
Bijna zes jaar heeft het Openbaar Ministerie inmiddels onderzoek gedaan naar de crash van vlucht MH17. Nu, drie maanden na de start van het proces, is het aan de verdediging van verdachte Oleg Poelatov om te vertellen wat er volgens hen nog verder onderzocht moet worden.
Zijn Nederlandse advocaten Sabine ten Doesschate en Boudewijn van Eijck beklaagden zich eerder in het proces te weinig voorbereidingstijd te hebben gehad om de tienduizenden pagina’s van het dossier door te kunnen lezen.
De advocaten gaven vanmorgen direct zware kritiek op het onderzoek: ,,Er is veel tijd, geld en mankracht in dit onderzoek gestopt. Dat is op zich bewonderenswaardig en past bij het belang. Maar de hoeveelheid verricht onderzoek is geen garantie voor succes.
Er waren veel obstakels en dat heeft gevolgen. Bijvoorbeeld: er is geen onderzoek geweest op de crashsite. Die site is 4 maanden onbeheerd geweest. Dus het is niet uit te sluiten dat bewijs verloren is gegaan of is gecompromitteerd.”
Buk-scenario
Advocaat Van Eijck stelt dat het lijkt alsof ‘het buk-scenario overeind gehouden moest worden’. ,,Was de vader niet de wens van de gedachte? Dat zal nader onderzoek moeten uitwijzen.” Het Joint Investigation Team (JIT) gaf op persconferenties steeds hetzelfde beeld, stelt de verdediging.
,,Het OM heeft altijd uit willen gaan van dit scenario, ze hebben nooit iets anders laten zien aan de media. Ze hebben geen oproep gedaan aan getuigen die mogelijk wilden vertellen over andere scenario’s. Er is geen oproep gedaan aan leden van de Oekraïense luchtmacht die eventueel wilden vertellen over een air-to-air-raket die MH17 heeft getroffen.”
Daarmee doelt de advocaat op een, door het OM ontkend scenario, dat MH17 mogelijk door gevechtsvliegtuig is neergehaald. Van Eijck: ,,De waarheidsvinding staat in dit dossier op enorme achterstand.
Wie gelooft er nu nog ander scenario dan diegene die het OM vertelt? “ Verdediging kondigt aan nog veel getuigen te willen horen. ,,Al was het maar om te voorkomen dat deze zaak ooit herzien zal moeten worden door Hoge Raad.”
Zo wil de verdediging dat er vooral meer onderzoek komt naar het zogenoemde ‘warplane-scenario’. Volgens die theorie zou een Oekraïens gevechtsvliegtuig zich ‘verscholen’ hebben achter MH17. ,,Er zijn aanwijzingen in het dossier om dat verder te onderzoeken. ,,Hoe onwaarschijnlijk dat menselijk schild-scenario ook ons eerst klonk, het moet wel onderzocht worden. Is er wel echt een Buk afgeschoten? En op wie was die dan gericht?”
Getuigen horen
De advocaten willen daarom een reeks aan (nieuwe) getuigen horen: luchtverkeersleiders die in die periode in Oekraïne werkten, bewoners die zeggen een tweede vliegtuig gezien te hebben en journalisten die met bewoners spraken. Verschillende van die getuigenissen zijn overigens al jaren bekend en door het OM als onbetrouwbaar beoordeeld.
Daarnaast moeten ex-collega’s en Oekraïense politiemensen ondervraagd worden over de dood van de Oekraïense gevechtspiloot Voloshyn. Hij was in 2014 actief in de regio, maar heeft later (volgens een BBC-bericht) zelfmoord gepleegd. ,,We willen die mensen ondervragen of de dood van Voloshyn mogelijk te maken heeft met zijn rol in het neerhalen van MH17.”
De verdediging stelde eerder al veel vragen te hebben over waarom het Oekraïense luchtruim op die 17e juli 2014 nog niet was gesloten voor burgerluchtvaartverkeer.
Geen van de vier verdachten is tot nu toe in de rechtbank verschenen. Oleg Poelatov is de enige van de vier verdachten, drie Russen en een Oekraïner, die zich door advocaten laat vertegenwoordigen tijdens het proces. Zijn advocaten stelden eerder deze maand echter vanwege de coronacrisis nog nauwelijks met hun cliënt te hebben kunnen overleggen. Poelatov wordt ervan verdacht betrokken te zijn geweest bij het vervoer van de BUK-raket.
Bij de crash van vlucht MH17, onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur in Maleisië, kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Volgens het Openbaar Ministerie is het vliegtuig neergehaald door een buk-raket die werd afgeschoten vanaf grondgebied dat in handen was van door Rusland gesteunde Oekraïense separatisten. De lanceerinstallatie zou, volgens de onderzoeker, afkomstig zijn van de 53e Russische luchtafweerbrigade.
NRC 24.06.2020
Terugblik zitting 23.06.2020
Het was de tweede dag in het MH17-proces waarop advocaten Sabine ten Doesschate en Boudewijn van Eijck hun onderzoekwensen naar voren mochten brengen.
Maandag maakte de verdediging duidelijk het onderzoek van het Openbaar Ministerie (OM) naar de ramp met het toestel van Malaysia Airlines in juli 2014 onbetrouwbaar te vinden.
De advocaten van Oleg Pulatov, een verdachte in het MH17-proces, hebben dinsdag aan de rechtbank Den Haag gevraagd getuigen te horen die meer duidelijkheid kunnen bieden over de afstand die buk-raket kan afleggen en de in het dossier opgenomen getapte telefoongesprekken.
Het OM bracht eerder naar voren hier niet van uit te gaan, omdat justitie ervan overtuigd is dat de buk-raket is afgevuurd vanaf een landbouwveld bij Pervomaiskyi. Dat gebied was in handen van de separatisten die aansluiting bij Rusland zochten.
Verdediging is benieuwd naar manier van vertalen
Een ander heikel punt is volgens de verdediging de onderschepte gesprekken die worden toegeschreven aan de verdachten van betrokkenheid bij het neerhalen van MH17, onder wie Pulatov. Deze zijn verstrekt door de Oekraïense geheime dienst SBU.
De advocaten willen weten of de gesprekken op de juiste manier zijn vertaald en hoe de stem van Pulatov zou zijn herkend.
De verdediging in het MH17-proces wil nog meer dan 100 getuigen horen voordat er echt begonnen kan worden met een inhoudelijke behandeling van de zaak tegen vier verdachten. “Wij hebben geen zes jaar nodig, zoals het OM, maar we hebben wel meer tijd nodig om ons onderzoek te doen”, zegt advocaat Sabine ten Doesschate die in het proces de Russische verdachte Oleg Poelatov vertegenwoordigt.
Ten Doesschate vindt dat het onderzoek van het OM op veel punten tekortschiet. “Het is zorgelijk en verontrustend als je niet kunt vertrouwen op het OM.”
OM-onderzoek onbetrouwbaar’
Gisteren noemde de verdediging het onderzoek van het OM al onbetrouwbaar. “Koste wat kost” probeert het OM de versie van een Buk-raket te bewijzen, terwijl andere aanwijzingen en feiten die een andere kant op wijzen worden genegeerd, meent de verdediging van Poelatov. Volgens het OM was Poelatov betrokken bij het transport van het wapen waarmee vlucht MH17 is neergehaald.
Terugblik zitting 26.06.2020
Het Openbaar Ministerie (OM) heeft vrijdag nieuw bewijs gepresenteerd waaruit blijkt dat vlucht MH17 is neergehaald met een buk-raket. Het is een reactie van justitie op de verzoeken van de verdediging om alternatieve scenario’s voor de ramp met het toestel van Malaysia Airlines te onderzoeken met het horen van getuigen.
De officieren van justitie toonden voor de rechtbank van Den Haag enkele foto’s waarop metalen fragmenten te zien zijn die in de sponning van het toestel en in de lichamen van slachtoffers van MH17 zijn gevonden.
Uit onderzoek is gebleken dat deze metalen afkomstig zijn van een en dezelfde buk-raket. Onderzoekswensen van de verdediging om te kunnen achterhalen of MH17 is neergeschoten door een gevechtsvliegtuig moeten volgens het OM daarom moeten worden afgewezen.
AD 04.07.2020
Terugblik zitting 03.07.2020
De verdediging van MH17-verdachte Oleg Poelatov mag met een eigen expert nader onderzoek doen naar het vliegtuigwrak in een hangar van luchtmachtbasis Gilze-Rijen. Veel andere verzoeken van de verdediging zijn afgewezen of worden later pas door de rechter behandeld.
De advocaten van Poelatov kunnen zo onderzoek doen naar mogelijke andere oorzaken voor het neerstorten van de Boeing 777 van Malaysia Airlines op 17 juli 2014. Daarnaast mogen de advocaten enkele nieuwe getuigen horen, onder wie specialisten op het gebied van Bukraketten. Dat bepaalde de rechtbank vrijdagmiddag in een zitting van het MH17-proces.
De rechtbank wil ook dat er een nieuwe poging wordt gedaan om Amerikaanse satellietbeelden te bemachtigen. Amerika stelt de lancering te hebben waargenomen, maar heeft die beelden nog niet willen openbaren. Wel mocht de MIVD de beelden bekijken. Omdat een verzoek tot het vrijgeven van de satellietbeelden alweer vier jaar geleden is, wil de rechtbank dat er een nieuwe poging wordt gedaan.
Extra tijd
Veel andere verzoeken van Poelatovs verdediging, zoals het horen van veel getuigen, wees de rechtbank af of doet het pas uitspraak in november. Volgens rechtbankvoorzitter Hendrik Steenhuis moet de verdediging eerst beter motiveren waarom het die verzoeken doet. Zo wil de verdediging onderzoek doen naar een andere toedracht van de ramp dan het neerhalen door een Bukraket. De rechtbank wil eerst horen of de verdediging het Bukscenario betwist.
De rechtbank geeft de verdediging tot 2 november de tijd om alle onderzoekswensen nader uit te werken. Eerder klaagden advocaten Boudewijn van Eijck en Sabine ten Doesschate daarvoor te weinig tijd te hebben gehad. Bovendien stelden ze vanwege de coronacrisis hun cliënt niet te hebben kunnen opzoeken in Rusland. De rechtbank gaat ervan uit dat hen nu voldoende tijd wordt gegeven om Poelatov te ontmoeten.
Het MH17-proces wordt op 31 augustus 2020 hervat.
Herdenking MH17 aangepast
Telegraaf 29.06.2020
Lees hier het verloop van het proces van verslaggevers;
NU 03.07.2020 De rechtbank Den Haag heeft vrijdag ingestemd met het verzoek van de verdediging om een deskundige te horen over de maximale afstand die een buk-raket van het type waarmee vlucht MH17 neergehaald zou zijn kan afleggen.
Ook moeten getuigen worden gehoord die meer duidelijkheid kunnen verschaffen over of een buk-raket het toestel van Malaysia Airlines wellicht bij vergissing heeft geraakt en het werkelijke doelwit een gevechtsvliegtuig was.
Sabine ten Doesschate en Boudewijn van Eijck, de advocaten van verdachte Oleg Pulatov, brachten op 23 juni naar voren dat het type buk-raket waarmee MH17 is neergehaald een langere afstand zou kunnen afleggen dan het Openbaar Ministerie (OM) zei.
Als dit het geval is, zou ook het gebied van waaruit de raket afgevuurd zou kunnen groter zijn, en zou het dus ook om een buk-raket van de Oekraïense strijdkrachten kunnen gaan. Volgens de verdediging beschikte Oekraïne over 96 buk-raketten uit de 9M38-serie.
De rechtbank besloot daarom dat een deskundige van Almaz-Antey, fabrikant van onder meer buk-raketten, gehoord moet worden.
Raketinstallatie die MH17 neerhaalde heeft unieke ‘vingerafdruk’
VS opnieuw verzocht om radarbeelden
Ook wil de rechtbank dat de Verenigde Staten opnieuw worden verzocht om radarbeelden, waarop de lancering van een buk-raket te zien zou zijn, vrij te geven. Dit is tot nu toe afgewezen door de Amerikanen, omdat het om staatsgeheimen zou gaan.
Daarnaast wordt de verdediging in staat gesteld om met een eigen deskundige de schade aan de wrakstukken van MH17 te beoordelen.
De rechtbank ziet nog geen direct belang voor de verdediging om extra onderzoek te doen naar scenario’s waarin MH17 neergehaald zou zijn door een gevechtsvliegtuig.
De rechtbank wees erop dat Pulatov nog geen inhoudelijke verklaring over zijn eigen rol heeft afgelegd. Als hij bijvoorbeeld beweert heel ergens anders te zijn geweest, vervalt het belang om de alternatieve scenario’s te onderzoeken.
AD 03.07.2020 De verdediging van MH17-verdachte Oleg Poelatov mag met een eigen expert nader onderzoek doen naar het vliegtuigwrak in een hangar van luchtmachtbasis Gilze-Rijen. Veel andere verzoeken van de verdediging zijn afgewezen of worden later pas door de rechter behandeld.
De advocaten van Poelatov kunnen zo onderzoek doen naar mogelijke andere oorzaken voor het neerstorten van de Boeing 777 van Malaysia Airlines op 17 juli 2014. Daarnaast mogen de advocaten enkele nieuwe getuigen horen, onder wie specialisten op het gebied van Bukraketten. Dat bepaalde de rechtbank vrijdagmiddag in een zitting van het MH17-proces.
De rechtbank wil ook dat er een nieuwe poging wordt gedaan om Amerikaanse satellietbeelden te bemachtigen. Amerika stelt de lancering te hebben waargenomen, maar heeft die beelden nog niet willen openbaren. Wel mocht de MIVD de beelden bekijken. Omdat een verzoek tot het vrijgeven van de satellietbeelden alweer vier jaar geleden is, wil de rechtbank dat er een nieuwe poging wordt gedaan.
Extra tijd
Veel andere verzoeken van Poelatovs verdediging, zoals het horen van veel getuigen, wees de rechtbank af of doet het pas uitspraak in november. Volgens rechtbankvoorzitter Hendrik Steenhuis moet de verdediging eerst beter motiveren waarom het die verzoeken doet. Zo wil de verdediging onderzoek doen naar een andere toedracht van de ramp dan het neerhalen door een Bukraket. De rechtbank wil eerst horen of de verdediging het Bukscenario betwist.
De rechtbank geeft de verdediging tot 2 november de tijd om alle onderzoekswensen nader uit te werken. Eerder klaagden advocaten Boudewijn van Eijck en Sabine ten Doesschate daarvoor te weinig tijd te hebben gehad. Bovendien stelden ze vanwege de coronacrisis hun cliënt niet te hebben kunnen opzoeken in Rusland. De rechtbank gaat ervan uit dat hen nu voldoende tijd wordt gegeven om Poelatov te ontmoeten.
NU 26.06.2020 Het Openbaar Ministerie (OM) heeft vrijdag nieuw bewijs gepresenteerd waaruit blijkt dat vlucht MH17 is neergehaald met een buk-raket. Het is een reactie van justitie op de verzoeken van de verdediging om alternatieve scenario’s voor de ramp met het toestel van Malaysia Airlines te onderzoeken met het horen van getuigen.
De officieren van justitie toonden voor de rechtbank van Den Haag enkele foto’s waarop metalen fragmenten te zien zijn die in de sponning van het toestel en in de lichamen van slachtoffers van MH17 zijn gevonden.
Uit onderzoek is gebleken dat deze metalen afkomstig zijn van een en dezelfde buk-raket. Onderzoekswensen van de verdediging om te kunnen achterhalen of MH17 is neergeschoten door een gevechtsvliegtuig moeten volgens het OM daarom moeten worden afgewezen.
Daarnaast is de stelling van Sabine ten Doesschate, een van de advocaten van verdachte Oleg Pulatov, dat een buk-raket een maximale afstand van 55 kilometer kan afleggen en niet 36 zoals het OM had gesteld, onjuist.
De officier van justitie stelde echter dat het type buk-raket waar de verdediging op doelt, niet de buk-raket is waarmee MH17 is neergehaald. Dat type buk-raket heeft wel degelijk een maximum bereik van 36 kilometer, aldus het OM.
Wel stemde het OM in met het verzoek tot nader onderzoek naar de locatie vanwaar de buk-raket zou zijn afgevuurd. Het OM gaat ervan uit dat dit een landbouwveld bij Pervomaiskyi is. Bevindingen van deskundigen kunnen dan naast elkaar worden gelegd.
MH17-proces gaat verder: de vier verdachten
Tapgesprekken voor het eerst afgespeeld
Het OM liet vrijdag ook voor het eerst tapgesprekken die de betrokkenheid van Pulatov, maar ook de andere drie verdachten van het neerhalen van MH17, zouden bevestigen.
Zo hoort Pulatov van medeverdachte Sergey Dubinskiy op 16 juli 2014, een dag voor de ramp, dat er een buk onderweg is en als die aangekomen is, direct richting Pulatov wordt gebracht.
“Om 19:52 uur bellen Pulatov en Dubinskiy met elkaar”, aldus de officier uren na het neerhalen van MH17. “In dat gesprek vraagt Dubinskiy: ‘Zeg, en heeft onze buk geschoten of niet?’ Pulatov zegt dan: ‘De buk heeft een Sushka neergehaald nadat de Sushka de Boeing heeft neergeschoten.”
Met de Sushka wordt een Oekraïens militair vliegtuig bedoeld, maar deze is die dag nooit neergehaald.
Beslissingen worden genomen op 3 juli
De officier zei dat als het gaat om de kwaliteit en betrouwbaarheid van heimelijk opgenomen gesprekken, het goed is om een Nederlandse teamleider van de politie te horen. De opnamen zijn verstrekt door de Oekraïense geheime dienst SBU en daarmee volgens de verdediging niet per definitie betrouwbaar.
Het is de rechtbank die op 3 juli zal beslissen welke onderzoekswensen worden toegewezen.
NOS 23.06.2020 De verdediging in het MH17-proces wil nog meer dan honderd getuigen horen voordat er echt begonnen kan worden met een inhoudelijke behandeling van de zaak tegen vier verdachten. “Wij hebben geen zes jaar nodig, zoals het OM, maar we hebben wel meer tijd nodig om ons onderzoek te doen”, zegt advocaat Sabine ten Doesschate die in het proces de Russische verdachte Oleg Poelatov vertegenwoordigt.
Ten Doesschate vindt dat het onderzoek van het OM op veel punten tekortschiet. “Het is zorgelijk en verontrustend als je niet kunt vertrouwen op het OM.”
‘Bereik Buk-raket groter dan OM zegt’
Het OM zegt te kunnen bewijzen dat vlucht MH17 is neergehaald door een Russisch Buk-raket, die is afgeschoten vanaf een landbouwveld dat onder controle stond van pro-Russische separatisten. Alle andere versies zijn wel onderzocht, maar door het OM terzijde geschoven.
De verdediging vindt de onderzoeken naar de alternatieve versies onvoldoende. De variant waarbij vlucht MH17 is neergehaald door een Oekraïense Buk vanaf een heel andere locatie is volgens de Nederlandse advocaten van Poelatov niet volledig onderzocht.
“Op basis van de informatie die wij nu hebben is het niet mogelijk die variant nu al uit te sluiten”, zegt Sabine ten Doesschate vandaag. Volgens de advocaten is het maximale bereik van een Buk-raket veel groter dan het OM heeft aangegeven, en daarmee komt volgens de verdediging ook een Oekraïense Buk weer in beeld.
De advocaten willen daarom inzage in afgeluisterde gesprekken van het Oekraïense leger en ze willen ook meer experts en betrokkenen horen over de inzet van Oekraïense Buk-raketten.
De verdediging trok de authenticiteit van de afgeluisterde gesprekken niet in twijfel, maar had wel vragen bij de conclusies die op basis van deze gesprekken worden getrokken. “Alle verwijten aan onze cliënt zijn voor 100 procent gebaseerd op afgeluisterde telefoongesprekken. Daarom willen we onderzoeken of het aangedragen bewijs betrouwbaar is.”
‘OM-onderzoek onbetrouwbaar’
Gisteren noemde de verdediging het onderzoek van het OM al onbetrouwbaar. “Koste wat kost” probeert het OM de versie van een Buk-raket te bewijzen, terwijl andere aanwijzingen en feiten die een andere kant op wijzen worden genegeerd, meent de verdediging van Poelatov. Volgens het OM was Poelatov betrokken bij het transport van het wapen waarmee vlucht MH17 is neergehaald.
De verdediging wil ook dat het ontslag van medewerkers van de Oekraïense justitie wordt onderzocht. Dit jaar werd een groot deel van de medewerkers die in Oekraïne betrokken waren bij het onderzoek ontslagen. Dit zou zijn gebeurd in het kader van een anti-corruptieaanpak van de nieuwe president. De verdediging wil onderzoeken of de objectiviteit van het onderzoek door deze mensen in gevaar is gebracht.
Het OM zal vrijdag reageren op de onderzoeken die de verdediging nog wil laten uitvoeren. De rechtbank beslist eind volgende week welke getuigen nog gehoord moeten worden.
NU 23.06.2020 De advocaten van Oleg Pulatov, een verdachte in het MH17-proces, hebben dinsdag aan de rechtbank Den Haag gevraagd getuigen te horen die meer duidelijkheid kunnen bieden over de afstand die een buk-raket kan afleggen en de in het dossier opgenomen getapte telefoongesprekken.
Het was de tweede dag in het MH17-proces waarop advocaten Sabine ten Doesschate en Boudewijn van Eijck hun onderzoekwensen naar voren mochten brengen.
Maandag maakte de verdediging duidelijk het onderzoek van het Openbaar Ministerie (OM) naar de ramp met het toestel van Malaysia Airlines in juli 2014 onbetrouwbaar te vinden.
Daarop voortbordurend vroegen de advocaten om de algemeen directeur van Almaz-Antey, fabrikant van onder meer buk-raketten, te mogen horen. Volgens de verdediging had de buk-raket een groter bereik dan het OM heeft gemeld.
Het gevolg zou kunnen zijn dat niet langer uitgesloten kan worden dat MH17 is neergehaald door Oekraïens luchtafweergeschut. Volgens de advocaten beschikte Oekraïne over 96 buk-raketten van het type waarmee het toestel volgens justitie is neergehaald.
Het OM bracht eerder naar voren hier niet van uit te gaan, omdat justitie ervan overtuigd is dat de buk-raket is afgevuurd vanaf een landbouwveld bij Pervomaiskyi. Dat gebied was in handen van de separatisten die aansluiting bij Rusland zochten.
Verdediging is benieuwd naar manier van vertalen
Een ander heikel punt is volgens de verdediging de onderschepte gesprekken die worden toegeschreven aan de verdachten van betrokkenheid bij het neerhalen van MH17, onder wie Pulatov. Deze zijn verstrekt door de Oekraïense geheime dienst SBU.
De advocaten willen weten of de gesprekken op de juiste manier zijn vertaald en hoe de stem van Pulatov zou zijn herkend.
Het OM zal vrijdag reageren op de onderzoekswensen van de verdediging. Het is aan de rechtbank welke verzoeken worden toegewezen. Naar verwachting neemt de rechtbank op 3 juli een beslissing over de onderzoekswensen.
NOS 22.06.2020 Tientallen getuigen en deskundigen wil de verdediging in het MH17-proces horen. De advocaten zeiden vandaag dat het Openbaar Ministerie niet goed heeft onderzocht of de MH17 door iets anders dan een Buk-raket kan zijn neergeschoten.
Hun tactiek is twijfel zaaien, constateert Marieke de Hoon, internationaal strafrechtdeskundige bij de Vrije Universiteit in Amsterdam. Volgens haar roept de verdediging bewust heel veel vragen op. “De advocaten hoeven niet de onschuld van hun cliënt te bewijzen. Het is genoeg om de rechtbank ervan te overtuigen dat er niet genoeg wettig en overtuigend bewijs is dat de Buk-raket de enige mogelijkheid was.”
En dus kwamen vandaag in de rechtszaal allerlei theorieën langs. Oekraïense gevechtsvliegtuigen zouden met het neerschieten van MH17 te maken hebben, de Oekraïense veiligheidsdienst zou het onderzoek hebben beïnvloed en de inslagen in de wrakstukken zouden niet van een Buk-raket afkomstig kunnen zijn.
Over de geloofwaardigheid van die kritiekpunten wil Marieke de Hoon zich niet uitlaten. “De verdediging doet zijn werk, het is tactiek. Het is nu aan de rechtbank om geen onzinnige onderzoeken toe te laten en af te wegen wat er nodig is voor een eerlijk proces.”
‘Losse eindjes’
Volgens het Openbaar Ministerie leidt het bewijs naar slechts één mogelijkheid: de MH17 is in juli 2014 neergeschoten met een Buk-raket. Die is afgevuurd vanuit een gebied dat onder controle stond van pro-Russische rebellen. De Buk-installatie werd volgens het OM geleverd door Rusland. Alle andere scenario’s sluit het OM uit.
Dat is niet terecht, vinden de raadslieden van een van de Russische verdachten in de zaak. “Wij hebben in korte tijd veel losse eindjes gevonden”, zegt advocaat Sabine ten Doesschate. “Andere scenario’s dan de Buk-raket zijn niet of niet volledig onderzocht, terwijl daar toch reële aanwijzingen voor te vinden zijn.”
Vandaag vroegen de advocaten de rechtbank om tientallen getuigen en deskundigen te horen, variërend van mensen die straaljagers hebben gezien toen de MH17 werd neergeschoten tot militaire deskundigen.
“Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het een strategische keuze is om heel veel verzoeken te doen, omdat het dan voor de rechtbank lastiger wordt om overal nee op te zeggen”, zegt De Hoon. “En als de rechtbank toch heel veel verzoeken afwijst, dan is al snel het beeld geschapen van een oneerlijk proces.”
‘Niet fijn voor nabestaanden’
Voor nabestaanden was het moeilijk om aan te horen hoe de bevindingen van het internationale onderzoeksteam in twijfel werden getrokken, zegt Piet Ploeg. Hij is voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17 en was met een klein groepje nabestaanden aanwezig bij de zitting vandaag.
“We hadden het wel verwacht natuurlijk, maar je moet toch je best doen om niet geïrriteerd te raken. Alles werd ter discussie gesteld. Het leek één grote afleidingsmanoeuvre om verdeeldheid en twijfel te zaaien.”
Volgens Ploeg zullen de onderzoekswensen van de verdediging hoe dan ook veel extra tijd kosten. “Het is blijkbaar onderdeel van het spel, maar niet fijn voor nabestaanden.”
Neergeschoten
Toch was er vandaag ook consensus: zowel de advocaten als het OM sluiten uit dat de MH17 is neergestort na een explosie aan boord. Beide partijen zijn het er dus over eens dat het vliegtuig is neergeschoten.
Maar als dat niet door een Buk-raket was, welk scenario vindt de verdediging zelf dan het meest aannemelijk? Daarop wilde advocaat Ten Doesschate vandaag nog geen antwoord geven. “Zover zijn we nog niet. We zijn nu bezig met wat nog nader onderzocht moet worden. De waarheid is uiteindelijk het doel waar we allemaal op uit zijn.”
RTL 22.06.2020 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Poelatov hebben kritiek op het onderzoek naar het neerhalen van MH17. Het is alles behalve volledig, er is sprake van een mediaoffensief en er wordt met een ‘door Oekraïne ontworpen venster’ naar de werkelijkheid gekeken, zeiden ze tijdens de rechtszaak.
Poelatov is de enige van de vier verdachten die zich door advocaten laat vertegenwoordigen, de andere drie hebben niets van zich laten horen. Poelatov wordt er samen met twee anderen van verdacht dat zij de Buk-lanceerinstallatie hebben vervoerd naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne. De vierde verdachte is rebellenleider Igor Girkin uit Oost-Oekraïne. Ze zijn geen van vieren zelf bij het proces aanwezig.
Tegen de stroom in zwemmen
“Wij zullen als eerste partij kritiek gaan leveren op het onderzoek. We realiseren ons dat we tegen de stroom in zwemmen”, zeiden de advocaten Boudewijn van Eijck en Sabine ten Doesschate aan het begin van de dag. Sindsdien plaatsen ze volgens verslaggever Rik Konijnenbelt, die bij de rechtszaak in het Justitieel Complex op Schiphol is, veel kanttekeningen bij het onderzoek en het door het OM opgebouwde dossier.
Een van de problemen die de advocaten met het onderzoek hebben, is dat de crashsite zeker vier maanden niet bereikbaar was voor het onderzoeksteam. Daardoor zou er materiaal kunnen zijn weggehaald of bijgelegd. Ook zijn volgens de verdediging veel getuigen aangedragen door Oekraïne: “Maar hoe zij zijn geselecteerd, en wie er niet zijn doorgestuurd, dat is niet duidelijk.”
Overhaaste beslissing
Volgens de advocaten is de beslissing om Poelatov te vervolgen overhaast genomen. “De noodzaak om iemand te vervolgen heeft geprevaleerd boven duidelijkheid.” Ze hebben daarnaast kritiek op het beeld dat het internationale onderzoeksteam JIT heeft neergezet. “Alle persconferenties werden live uitgezonden op tv en de informatie verscheen direct daarna op de website van onder meer de politie en het Openbaar Ministerie.”
Schutter, Adder, Chagrijn en Mol: dit zijn de verdachten van de MH17-ramp
Deze vier mannen staan terecht voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord op bijna 300 inzittenden met een BUK-raket.
De advocaten van Poelatov willen dat er meer onderzoek wordt gedaan naar het scenario dat een (Oekraïens) gevechtsvliegtuig vlucht MH17 heeft beschoten.”Meerdere getuigen en deskundigen zeggen dit, maar zij zijn allemaal niet gehoord door het JIT.” Onderzoek naar radarbeelden zou daar meer duidelijkheid over moeten geven.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten boven het oosten van Oekraïne, volgens het JIT is er ‘onomstotelijk bewijs’ dat dat door een Buk-raket is gedaan. Alle 298 mensen inzittenden kwamen om het leven, onder wie bijna 200 Nederlanders. Voor het monsterproces tegen de verdachten zijn tot en met maart volgend jaar zittingsdagen gepland.
NU 22.06.2020 De advocaten van Oleg Pulatov, verdachte van het neerhalen van vlucht MH17, hebben naar eigen zeggen genoeg aanwijzingen dat er gevechtsvliegtuigen in de buurt van het toestel van Malaysia Airlines waren. Ze vroegen de rechtbank Den Haag maandag om toestemming voor extra onderzoek.
Het was maandag de beurt aan de verdediging om in het MH17-proces onderzoekswensen in te dienen. Pulatov is de enige van de vier verdachten die zich laat bijstaan door advocaten.
De stelling van het Openbaar Ministerie (OM) dat verschillende scenario’s zijn onderzocht, moet volgens advocaten Boudewijn van Eijck en Sabine ten Doesschate gerelativeerd worden. Het hoofdscenario dat MH17 met een buk-raket is neergehaald “moest koste wat kost overeind worden gehouden”, aldus Van Eijck.
Het strafrechtelijk onderzoek zou door de vele obstakels gemankeerd zijn en ook “mag gerust de vraag worden gesteld of een dergelijk onderzoek wel een betrouwbaar dossier oplevert”.
De verdediging benadrukt dat veel van de informatie waarop het OM conclusies baseert van de Oekraïense geheime dienst SBU afkomstig is. Zo zijn getuigen, tapgesprekken en andere digitale gegevens geleverd door de SBU. Volgens de advocaten is het maar de vraag hoe betrouwbaar die informatie is, aangezien Oekraïne een partij is in deze zaak.
MH17-proces gaat verder: dit weten we van de vier verdachten
‘Waarom wordt scenario van gevechtsvliegtuig uitgesloten?’
De verdediging vroeg zich hardop af waarom het OM uitsluit dat MH17 door een ander toestel is neergehaald, terwijl getuigen in 24 verklaringen melding van gevechtsvliegtuigen maakten. Een deel van de getuigen heeft de gevechtsvliegtuigen naar eigen zeggen zelf gezien toen het toestel neerstortte, andere getuigen zeggen dit te hebben gehoord van anderen.
Ook zijn er volgens Van Eijck aanwijzingen dat Oekraïne passagiersvliegtuigen als menselijk schild voor gevechtsvliegtuigen gebruikte. “Hoe onwaarschijnlijk dit ook mag klinken”, voegt de advocaat eraan toe.
De advocaten zetten vraagtekens bij de radargegevens waarop geen gevechtsvliegtuigen te zien zouden zijn. “Betekent het ontbreken van deze toestellen ook dat ze er niet waren of waren deze wellicht niet waar te nemen?”, Aldus Ten Doesschate. De buk-raket is ook niet op deze beelden te zien, maar dit leidt niet tot de conclusie dat die er niet was.
De verdediging wil getuigen en deskundigen horen om de bovenstaande vragen te kunnen beantwoorden.
NOS 22.06.2020 De verdediging in het MH17-proces kraakte vandaag het strafrechtelijk onderzoek dat is uitgevoerd naar het neerhalen van het passagiersvliegtuig in 2014. Volgens de advocaten is het onderzoek onbetrouwbaar. Tijdens een zitting in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol zeiden de advocaten dat het Openbaar Ministerie ten onrechte concludeert dat de MH17 vanaf een veld in Oost-Oekraïne is neergeschoten met een Russische Buk-raket.
“Het Buk-scenario wordt koste wat kost overeind gehouden”, zei advocaat Boudewijn van Eijck. Hij vindt dat het OM tijdens het onderzoek te veel heeft geleund op informatie en getuigen uit Oekraïne, dat er belang bij zou hebben om Rusland als schuldige aan te wijzen.
Volgens Van Eijck zijn er aanwijzingen dat Oekraïne passagiersvliegtuigen gebruikte als ‘menselijk schild’ voor hun gevechtsvliegtuigen. “Hoe onwaarschijnlijk dit ook mag klinken, het moet wel onderzocht worden. Om te voorkomen dat we door een Oekraïne ontworpen venster naar de zaak blijven kijken.”
De verdediging liet beelden zien van mensen die twee straaljagers zouden hebben gezien toen de MH17 uit de lucht werd geschoten. De advocaten willen dat deze getuigen worden gehoord.
130 rapporten
Het dossier naar het neerhalen van MH17 is enorm uitgebreid. Het bestaat uit ruim 40.000 pagina’s en omvat zes jaar onderzoek. Toch is dat geen garantie voor succes, zei Van Eijck. Volgens hem ontbreekt belangrijke informatie.
“Op de crash site heeft geen forensisch onderzoek kunnen plaatsvinden en de plek is vier maanden onbeheerd gebleven. Daarom kan niet worden uitgesloten dat er bewijs is verdwenen, gemanipuleerd of zelfs toegevoegd.”
Het dossier bevat ook 130 rapporten van deskundigen. Van Eijck vroeg zich af of deze onderzoeken goed zijn uitgevoerd en of de deskundigen wel genoeg kennis en ervaring hadden om betrouwbare conclusies te trekken.
‘OM was overhaast’
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van het neerhalen van MH17 met een Buk-raket en de moord op alle 298 inzittenden. Het vliegtuig vloog over een gebied waar pro-Russische rebellen vochten met het Oekraïense leger.
Van Eijck vindt dat het OM “overhaast” heeft besloten om zijn cliënt te vervolgen, een Russische inlichtingenofficier die betrokken zou zijn geweest bij de bescherming van de Buk-installatie.
“Wie de raket heeft afgevuurd, in wiens opdracht en met welk doel is nog in onderzoek. Of daar ooit een antwoord komt, is maar de vraag. Hoe kan worden vastgesteld dat onze cliënt als ondergeschikte betrokken was, zolang de commandostructuur niet duidelijk is?”
AD 22.06.2020 Bij de hervatting van het MH17-proces in de rechtbank van Schiphol leverden de advocaten van verdachte Oleg Poelatov direct flinke kritiek op het onderzoek van het OM. ,,Is dit dossier, na onderzoek met zoveel beperkingen, wel voldoende betrouwbaar om een uitspraak op te gaan doen?”, vraagt advocaat Boudewijn van Eijck zich af. Lees hieronder het verloop van de dag terug via de tweets van verslaggever Cyril Rosman.
Bijna zes jaar heeft het Openbaar Ministerie inmiddels onderzoek gedaan naar de crash van vlucht MH17. Nu, drie maanden na de start van het proces, is het aan de verdediging van verdachte Oleg Poelatov om te vertellen wat er volgens hen nog verder onderzocht moet worden.
Zijn Nederlandse advocaten Sabine ten Doesschate en Boudewijn van Eijck beklaagden zich eerder in het proces te weinig voorbereidingstijd te hebben gehad om de tienduizenden pagina’s van het dossier door te kunnen lezen.
De advocaten gaven vanmorgen direct zware kritiek op het onderzoek: ,,Er is veel tijd, geld en mankracht in dit onderzoek gestopt. Dat is op zich bewonderenswaardig en past bij het belang. Maar de hoeveelheid verricht onderzoek is geen garantie voor succes.
Er waren veel obstakels en dat heeft gevolgen. Bijvoorbeeld: er is geen onderzoek geweest op de crashsite. Die site is 4 maanden onbeheerd geweest. Dus het is niet uit te sluiten dat bewijs verloren is gegaan of is gecompromitteerd.”
Buk-scenario
Advocaat Van Eijck stelt dat het lijkt alsof ‘het buk-scenario overeind gehouden moest worden’. ,,Was de vader niet de wens van de gedachte? Dat zal nader onderzoek moeten uitwijzen.” Het Joint Investigation Team (JIT) gaf op persconferenties steeds hetzelfde beeld, stelt de verdediging.
,,Het OM heeft altijd uit willen gaan van dit scenario, ze hebben nooit iets anders laten zien aan de media. Ze hebben geen oproep gedaan aan getuigen die mogelijk wilden vertellen over andere scenario’s. Er is geen oproep gedaan aan leden van de Oekraïense luchtmacht die eventueel wilden vertellen over een air-to-air-raket die MH17 heeft getroffen.”
Daarmee doelt de advocaat op een, door het OM ontkend scenario, dat MH17 mogelijk door gevechtsvliegtuig is neergehaald. Van Eijck: ,,De waarheidsvinding staat in dit dossier op enorme achterstand. Wie gelooft er nu nog ander scenario dan diegene die het OM vertelt? “ Verdediging kondigt aan nog veel getuigen te willen horen. ,,Al was het maar om te voorkomen dat deze zaak ooit herzien zal moeten worden door Hoge Raad.”
Zo wil de verdediging dat er vooral meer onderzoek komt naar het zogenoemde ‘warplane-scenario’. Volgens die theorie zou een Oekraïens gevechtsvliegtuig zich ‘verscholen’ hebben achter MH17. ,,Er zijn aanwijzingen in het dossier om dat verder te onderzoeken. ,,Hoe onwaarschijnlijk dat menselijk schild-scenario ook ons eerst klonk, het moet wel onderzocht worden. Is er wel echt een Buk afgeschoten? En op wie was die dan gericht?”
Getuigen horen
De advocaten willen daarom een reeks aan (nieuwe) getuigen horen: luchtverkeersleiders die in die periode in Oekraïne werkten, bewoners die zeggen een tweede vliegtuig gezien te hebben en journalisten die met bewoners spraken. Verschillende van die getuigenissen zijn overigens al jaren bekend en door het OM als onbetrouwbaar beoordeeld.
Daarnaast moeten ex-collega’s en Oekraïense politiemensen ondervraagd worden over de dood van de Oekraïense gevechtspiloot Voloshyn. Hij was in 2014 actief in de regio, maar heeft later (volgens een BBC-bericht) zelfmoord gepleegd. ,,We willen die mensen ondervragen of de dood van Voloshyn mogelijk te maken heeft met zijn rol in het neerhalen van MH17.”
De verdediging stelde eerder al veel vragen te hebben over waarom het Oekraïense luchtruim op die 17e juli 2014 nog niet was gesloten voor burgerluchtvaartverkeer.
Geen van de vier verdachten is tot nu toe in de rechtbank verschenen. Oleg Poelatov is de enige van de vier verdachten, drie Russen en een Oekraïner, die zich door advocaten laat vertegenwoordigen tijdens het proces. Zijn advocaten stelden eerder deze maand echter vanwege de coronacrisis nog nauwelijks met hun cliënt te hebben kunnen overleggen. Poelatov wordt ervan verdacht betrokken te zijn geweest bij het vervoer van de BUK-raket.
Bij de crash van vlucht MH17, onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur in Maleisië, kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Volgens het Openbaar Ministerie is het vliegtuig neergehaald door een buk-raket die werd afgeschoten vanaf grondgebied dat in handen was van door Rusland gesteunde Oekraïense separatisten. De lanceerinstallatie zou, volgens de onderzoeker, afkomstig zijn van de 53e Russische luchtafweerbrigade.
Het MH17-strafproces werd maandagochtend 23.03.2020, vanwege de coronacrisis, voorgezet zonder publiek en pers. Nabestaanden moesten de zitting thuis via een livestream volgen.
Telegraaf 24.03.2020
Stipt om 10.00 uur neemt rechtbankvoorzitter Hendrik Steenhuis – via de livestream – thuis bij Rob en Silene Fredriksz het woord. Hij begint met de constatering dat wederom geen van de vier verdachten – drie Russen en een Oekraïener – die worden vervolgd voor het neerhalen van vlucht MH17 zijn verschenen.
In de woonkamer van het Rotterdamse echtpaar zitten bijna evenveel mensen als in de nagenoeg lege rechtszaal op het televisiescherm. In het Justitieel Complex Schiphol zitten slechts drie rechters, één griffier, één officier van justitie en één advocaat.
Normaal zouden Rob en Silene de rechtszaak in het congrescentrum in Nieuwegein volgen, samen met andere nabestaanden. Dat deden ze ook op de eerste twee procesdagen (9 maart en 10 maart2020). Vanwege het coronavirus is dat afgeblazen en wordt de derde zitting in het proces zonder publiek en persafgewerkt.
Hoewel alle rechtszaken tot zeker 6 april 2020 zijn stilgelegd, is het MH17-proces dusdanig urgent dat opschorten geen optie is. Dan maar in een lege zaal, waar ook de rechters en de griffier keurig gescheiden door een lege stoel op afstand van elkaar blijven. En dan maar thuis via de livestream kijken.
Begrijpelijk
,,Gezien de situatie is het begrijpelijk’’, zegt Silene. ,,We zijn allang blij dat deze zitting doorgaat. Natuurlijk is het prettiger om met met nabestaanden samen te zijn en dingen met elkaar te bespreken. In Nieuwegein is iemand van het OM aanwezig om uitleg te geven en vragen te beantwoorden.’’
Ook al duurt de zitting kort en is de inhoud niet verrassend, de spanning is fysiek en mentaal voor aanvang van de zitting groot. Rob en Silene volgen het betoog van Steenhuis stil en geconcentreerd. De juridische taal is soms moeilijk te volgen, maar vriendin en advocaat Shiri Scheimann, die met hen meekijkt, geeft af en toe tekst en uitleg.
Naast het televisiescherm hangen zwart-wit foto’s van zoon Bryce Fredriksz en schoondochter Daisy Oehlers, twee van de 298 slachtoffers van vlucht MH17. Het is alsof ze meeluisteren naar de monoloog van Steenhuis.
Die legt uit dat de rechtbank de Nederlandse en Russische advocaten van verdachte Igor Poelatov meer tijd geeft om zich te verdiepen in het 36.000 pagina’s tellende strafdossier. Op 8 juni 2020, als het proces wordt hervat, krijgen ze de gelegenheid om te reageren op de verzoeken van het Openbaar Ministerie.
Tot die tijd neemt de rechtbank geen besluit over de onderzoekswensen van het OM, zoals het horen van meer getuigen en deskundigen over tapgesprekken en beeldmateriaal. Justitie wil daarnaast dat de rechters zelf in een hangar op vliegbasis Gilze-Rijen het gereconstrueerde vliegtuigwrak gaan bekijken. De rechtbank wil eerst weten wat dat toevoegt.
Natuurlijk wil je alles lezen, maar als het OM dat niet wil in het belang van de rechtszaak, vinden wij dat prima, aldus Silene Fredriksz .
Ook moet volgens de rechtbank meer duidelijkheid komen over Amerikaanse satellietbeelden waarop het afschieten van de Buk-raket te zien zou zijn, en gegevens over pinbetalingen van verdachten in de periode rond de ramp.
Wel geeft de rechtbank gehoor aan het verzoek van het advocatenteam van nabestaanden om inzage in het strafdossier. Het OM verzet zich daartegen, uit angst dat stukken uitlekken. De advocaten krijgen nu van een deel van de stukken een kopie. Die mogen ze alleen met hun cliënten bespreken maar niet aan hen verstrekken.
Silene: ,,Natuurlijk wil je het liefst alles lezen en weten,maar als het OM dat niet wil in het belang van de rechtszaak, vinden wij dat ook prima. We willen niet dat de media elk detail in het dossier gaan uitdiepen.’’
Bijna vijftig nabestaanden hebben aangegeven gebruik te willen maken van het spreekrecht van slachtoffers. Ook Rob en Silene. ,,Omdat ik alles wat ik mag en kan, ook wil doen’’, zegt Silene. ,,Ik doe het voor de kinderen, zodat ik namens hun kan spreken.’’
Ze zijn tevreden over hoe het proces tot nu toe verloopt. Huilend hoorden ze op de eerste zittingsdag de officier van justitie twintig minuten lang alle namen van de slachtoffers opnoemen. ,,Je denkt dat je niet meer kunt huilen, maar op zo’n moment vloeien de tranen weer’’, zegt Silene.
Advocaat van de duivel
Voor mij zijn zij de advocaat van de duivel
,,Ik probeerde neutraal naar de advocaten van de verdachte te luisteren, maar dat lukte niet. Ik voelde boosheid. Ik wil ze niet horen zeggen dat ze ook meeleven met de nabestaanden. Voor mij zijn zij de advocaat van de duivel.’’
De harde taal van het OM richting Rusland, dat de nabestaanden verantwoordelijk houden voor de ramp, stemt Rob tevreden: ,,Ik heb niet zozeer het gevoel dat hier vier verdachten terechtstaan, maar dat Rusland terechtstaat. Dat voelt goed.’’
De rechtbank ging zich beraden over de wensen van de verdediging, het Openbaar Ministerie en de advocaten van de nabestaanden. Op maandag 23 maart 2020 zou de zaak weer verder gaan en zou de rechtbank zich uit laten over de verzoeken.
Telegraaf 18.03.2020
Corona-virus
Wel was het nog onduidelijk of de komende zittingen in het proces over het neerhalen van vlucht MH17 doorgaan. Dit in verband met het coronavirus, meldde de rechtbank Den Haag. Uiterlijk woensdag 18 maart 2020 zou de rechtbank besluiten of het proces zoals gepland op 23 maart 2020 verder zou gaan.
Het MH17-proces over het neerhalen van vlucht MH17 ging maandag23.03.2020 uiteindelijk door. Nabestaanden, pers en belangstellenden zijn echter niet welkom bij deze zitting, dit in verband met het coronavirus.
Van de drie officieren van justitie zal er maar één in de zittingszaal zijn, ook worden minder advocaten verwacht. Dat heeft de rechtbank Den Haag laten weten.
AD 18.03.2020
De rechtbank liet maandag 23 maart 2020 uiteindelijk weten wat de beslissingen zijn op de onderzoekswensen die door het Openbaar Ministerie en de advocaten zijn gedaan.
De eerst volgende zitting na 23 maart 2020 staat pas voor 8 juni 2020 op de agenda. Vermoedelijk duurt het proces tot in 2021.
Telegraaf 15.05.2020
OM: strafdossier (nog) niet naar nabestaanden
De advocaten van de nabestaanden hadden verzocht om het strafdossier. Volgens de raadslieden is dat nodig om het spreekrecht goed te kunnen uitoefenen en voor het effectief indienen van schadeclaims.
Het Openbaar Ministerie wil de feiten eerst op zitting bespreken, voordat dossierstukken aan de nabestaanden worden verstrekt. “Dit zorgt ervoor dat stukken niet eerder op straat kunnen komen te liggen. Anderzijds stelt het nabestaanden wat ons betreft beter in staat om te beslissen over welke stukken zij willen beschikken voor het uitoefenen van hun spreekrecht.”
Reactie Rusland
Vijf dagen na de ramp begon vliegtuigexpert Vadim Loekasjevitsj al openlijk kritiek te uiten op zijn eigen, Russische regering. Vadim was te gast bij een tv-zender om een Russische persconferentie over MH17 te becommentariëren. Het kostte de Rus uiteindelijk zijn baan. ‘De Russische leugens houden maar niet op’.
Nepnieuws
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft vrijdag 20.03.2020 een artikel van de Volkskrant als nepnieuws bestempeld. In het artikel wordt ingegaan op de veronderstelde Russische rol in het dwarsbomen van het onderzoek naar de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014.
In een persbericht laat het Russische ministerie weten dat het artikel dat op 5 maart 2020 verscheen gezien moet worden “als wederom een poging om de aandacht af te leiden van serieuze discrepanties in het blijkbaar alleen plausibele verhaal dat Rusland betrokken is bij de ramp”.
In de reconstructie van de Volkskrant wordt onder andere ingegaan op de rol van de GRU, de Russische militaire inlichtingendienst, en hun pogingen om het onderzoek te ondermijnen. Zo zouden twee Russische luchtvaartdeskundigen die meewerkten aan het onderzoek door de Onderzoeksraad (OVV) banden hebben met de GRU.
Het ministerie zegt dat het artikel in de Volkskrant, “waarvan bekend is dat het sterke banden heeft met de politie elite”, onderdeel is van een desinformatiecampagne tegen Rusland.
Ook OM haalde hard uit naar Rusland
De krant staat echter niet alleen in zijn beweringen. Ook het Openbaar Ministerie (OM) haalde tijdens de eerste dagen van het MH17-proces hard uit naar Rusland, wiens houding een schaduw over het proces zou werpen.
Het OM zegt dat Rusland het strafrechtelijk onderzoek actief heeft tegengewerkt en dat de “Russische Federatie er alles aan doet om dit proces te dwarsbomen”.
Daarnaast schreef ook NU.nl over de discutabele rol van Rusland in het onderzoek naar de ramp met de MH17.
Het MH17-proces startte onder grote internationale belangstelling, maar hield na twee dagen abrupt weer op. Wat hebben we van de eerste twee procesdagen geleerd?
Vijf vragen en antwoorden.
De eerste dagen van het MH17-proces hadden een ‘inventariserend karakter’ waarin de inhoud van het strafdossier niet op tafel kwam. Toch liet het Openbaar Ministerie zien waarom het zelfverzekerd is over het bewijsmateriaal. Het beschikt niet alleen over satelliet- en radarbeelden van de ramp, beeldbewijs van het vervoer van de Bukraket en afgeluisterde telefoongesprekken van pro-Russische separatisten, maar ook over verklaringen van tientallen getuigen.
Een belangrijke ooggetuige is ‘M58’, die anoniem blijft omdat hij represailles uit Rusland vreest. Hij stond vlakbij de lanceerlocatie van de Bukraket en claimt dat daar Russische militairen en agenten van de Russische geheime dienst FSB aanwezig waren. Vanwege zijn belastende verklaringen valt M58 in de zwaarste beschermingscategorie. Behalve M58 zijn er tientallen andere anonieme getuigen die vrezen voor hun leven.
Van de verdachten (de Russen Igor Girkin, Sergej Doebinski, Oleg Poelatov en de Oekraïner Leonid Chartsjenko) verscheen er niet één op de zitting. Een opsteker voor het Openbaar Ministerie was dat de rechtbank vond dat het OM genoeg pogingen had gedaan de vier te bereiken. Zij mogen bij verstek worden veroordeeld, waardoor het proces verder kan.
Het OM haalde fel uit tegen de ‘cynische desinformatiecampagne’ die Rusland voert en legde in weinig diplomatieke termen uit waarom Rusland zelf niet te vertrouwen is. ,,Wij hebben ons afgevraagd (…) hoe serieus wij de Russische beschuldigingen nog kunnen nemen na alle aantoonbare onwaarheden die de Russische autoriteiten hebben verkondigd.” Bellingcatonderzoeker Christo Grozev zei over die uitspraak: ,,Alleen Nederlanders kunnen het zo lomp zeggen.”
Hoe reageren nabestaanden?
Opgelucht. Met de start van het proces nam de spanning toe. Nabestaande Silene Fredriksz was blij ‘dat de kop eraf is’. Vooral het oplezen van de 298 namen van slachtoffers maakte veel emoties los. Zowel in de rechtszaal als in een congrescentrum in Nieuwegein, waar nabestaanden samenkwamen om het proces te volgen, vielen tranen.
Opluchting was er ook omdat het Openbaar Ministerie stelling durft te nemen tegen Rusland. Sommige nabestaanden twijfelden of het OM vanwege geopolitieke belangen wel durfde door te pakken. Dat vertrouwen is nu gegroeid. ,,Opzienbarend”, zei Piet Ploeg, die door de MH17-ramp drie familieleden verloor. ,,Ik heb grote bewondering dat het OM zo’n duidelijk standpunt inneemt ten opzichte van de Russische staat.”
Hoe kijkt het buitenland naar het proces?
Afgezien van Rusland, waar journaals het proces politiek en vooringenomen noemen, benadrukken buitenlandse media vooral de genoemde Russische desinformatiecampagne. ABC News citeert hoofdinspecteur David Nelson uit Australië, die vindt dat de Russische propaganda vooral de nabestaanden schoffeert. ,,Dat helpt de nabestaanden niet. Ik denk niet dat dit ze helpt bij hun rouwverwerking en kennis van de feiten.”
Hoe zit dat met de verdediging van de verdachte?
Verdachte Oleg Poelatov, dus niet aanwezig op het proces, is de enige die zich laat bijstaan door advocaten. Het gaat om Boudewijn van Eijck en Sabine Doesschate van het Haagse advocatenkantoor Sjöcrona. Zij werken samen met de Russische advocate Elena Koetina, die niet als zodanig het woord mag voeren in een Nederlandse rechtbank. De drie hebben het strafdossier kortgeleden in handen gekregen en vragen extra tijd om de 36.000 pagina’s door te nemen. Poelatovs verdediging wordt gefinancierd door een stichting in Moskou. Wie die stichting financiert, zegt Van Eijck nog niet te weten.
Telegraaf 29.04.2020
Hoe gaat het proces verder?
Maandag 23 maart reageert de rechtbank op verschillende verzoeken van het Openbaar Ministerie, de verdediging van Poelatov en de nabestaanden. Het Openbaar Ministerie heeft onder meer gevraagd om een schouw van het gereconstrueerde MH17-wrak in Gilze-Rijen en het opnieuw horen van meerdere getuigen. De nabestaanden willen het strafdossier tot hun beschikking krijgen, zodat ze zich kunnen voorbereiden op de inhoudelijke behandeling. Met alle verzoeken die nog kunnen worden ingediend, wordt die niet voor de zomer verwacht.
Terugblik
Plan veiligstellen rampgebied MH17 Oekraïne
Defensie had een plan voorbereid om de Luchtmobiele Brigade met ondersteunend personeel naar het crashgebied van vlucht MH17 in Oekraïne te sturen, bevestigt de Landmacht aan NU.nl na berichtgeving van De Telegraaf. De militairen hadden het crashgebied, dat werd beheerst door rebellen, veilig moeten stellen.
Enkele dagen nadat vlucht MH17 uit de lucht was geschoten en terecht was gekomen in rebellengebied in Oost-Oekraïne kreeg de landmacht de opdracht een operatie te plannen. ,,De vraag was: we hebben een crashsite waar we niet bij komen, hoe zou je die kunnen beveiligen zodat repatriëring van de stoffelijke overschotten mogelijk wordt? Je werkt verschillende soorten operaties uit. Van voorzichtig tot heel zwaar”, legt Wijnen uit in het dagblad.
Nabestaanden van slachtoffers van de crash met vlucht MH17 houden een stil protest voor de ambassade van Rusland. De groep zet 298 lege stoelen neer voor de ambassade. Foto ANP
NRC 28.04.2020 Een belangrijk figuur bij het neerhalen van de MH17 is door Bellingcat en de BBC geïdentificeerd als generaal Andrej Boerlaka.
Een belangrijke figurant in het onderzoek naar het neerschieten van vlucht MH17 blijkt een hoge generaal te zijn van de Russische geheime dienst FSB, zo melden zowel het onderzoekscollectief Bellingcat als de BBC. Het gaat om generaal Andrej Boerlaka, het plaatsvervangend hoofd van de operationale dienst van de FSB-grenstroepen.
Eliot Higgins van opensource onderzoeksorganisatie Bellingcat tijdens een eerdere persconferentie over bevindingen in het onderzoek naar MH17.Beeld ANP
Trouw 28.04.2020 Onderzoekscollectief Bellingcat heeft een Russische generaal van veiligheidsdienst FSB geïdentificeerd als een mogelijke leidinggevende sleutelfiguur bij het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het gaat om Andrei Ivanovitsj Burlaka, die volgens Bellingcat een cruciale rol speelde bij de verplaatsing van wapens van Rusland naar Oekraïne en daarom ook het licht op groen moet hebben gezet voor het overbrengen van de Buk-raketinstallatie waarmee het vliegtuig van Malaysia Airlines uit de lucht is geschoten.
Kolonel-generaal Burlaka bekleedde een toppositie binnen de Russische veiligheidsdienst FSB. In telefoongesprekken uit de periode vóór het neerschieten van MH17 wordt naar hem verwezen als Vladimir Ivanovitsj. Zijn ware identiteit is Andrei Ivanovitsj Burlaka, stelt het onderzoeksteam van Bellingcat. Volgens de onderzoekers is Burlaka de hoogstgeplaatste Rus die in het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van het vliegtuig een rol zou kunnen gaan spelen.
Het onderzoek van Bellingcat volgde op de publicatie van een reeks opnames van de telefoongesprekken door het door Nederland geleide, internationale onderzoeksteam, het Joint Investigation Team (JIT). Het gaat om opnames waarop te horen zou zijn hoe pro-Russische opstandelingen in Oost-Oekraïne telefonisch overleggen met Russische functionarissen.
Onderzoek van het JIT heeft inmiddels geleid tot een strafzaak tegen drie lager geplaatste Russen en een Oekraïner, die bij het neerhalen van vlucht MH17 betrokken zouden zijn geweest. In november deed het JIT een oproep aan getuigen informatie te leveren over “de opdrachtgevers in de bestuurlijke en militaire hiërarchie”.
Het Openbaar Ministerie zegt dat het de bevindingen van Bellingcat grondig zal bestuderen, maar onthoudt zich verder van commentaar op de conclusies omdat het om lopend onderzoek gaat. Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden, onder wie bijna 200 Nederlanders, kwamen daarbij om het leven.
Lees meer:
‘Het OM vervolgt vier verdachten van het neerhalen van MH17 voor moord’
Het Joint Investigation Team (JIT) heeft vier verdachten met naam en toenaam genoemd in het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. Zij worden vervolgd wegens moord op 298 mensen.
‘Een ongekende stap: Nederland stelt Rusland als land aansprakelijk voor MH17-ramp’
Nederland stelt Rusland aansprakelijk voor het neerhalen van vlucht MH17, en zal Rusland mogelijk voor het Internationaal Gerechtshof dagen. Samen met Australië wil Nederland Rusland als land verantwoordelijk houden voor de gebeurtenissen die ertoe leidden dat 298 passagiers van de fatale vlucht de dood vonden.
NOS 28.04.2020 Het internationale onderzoekscollectief Bellingcat zegt dat het een hoge Russische militair van de veiligheidsdienst heeft geïdentificeerd die een belangrijke rol zou hebben gespeeld bij de plaatsing van een lanceerinstallatie voorafgaand aan het neerhalen van vlucht MH17 in Oekraïne in 2014. Het gaat om generaal Andrej Ivanovitsj Boerlaka, die een prominente functie binnen de geheime dienst FSB bekleedt.
Het Joint Investigation Team, het internationale team dat de toedracht van de ramp onderzoekt, was op zoek naar de identiteit van de generaal en vroeg daarbij al eerder hulp van het publiek. Desgevraagd geeft het JIT geen reactie op de bevindingen van Bellingcat.
Boerlaka hield volgens Bellingcat toezicht op het transport van Russische wapens vanuit Rusland naar het strijdgebied van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. In die hoedanigheid zou hij ook de supervisie hebben gehad over de verplaatsing van de installatie die is gebruikt voor de lancering van de Bukraket die het passagiersvliegtuig naar de grond haalde. Daarbij kwamen 298 mensen om, onder wie 196 Nederlanders.
Wie is Andrej Ivanovitsj Boerlaka?
Andrej Boerlaka werd geboren in 1965 in het havenstadje Sovjetskaja Gavan, in het uiterste oosten van Rusland. In 1986 studeerde hij af aan de Grensschool van de FSB in Moskou en werd vervolgens uitgezonden om als grensofficier te dienen. Daarna maakte hij snel carrière binnen de geheime dienst FSB en werd in 2007 door Vladimir Poetin aangesteld als hoofd van de FSB-kustgrensdienst in Sachalin, een eiland boven Japan. Daarna werd hij overgeplaatst naar Moskou, waar hij opklom tot een van de hoogste bestuurders bij de grensdienst van de FSB.
Hoewel er geen openbare informatie is over zijn betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne, blijkt uit reisgegevens die Bellingcat in handen kreeg dat hij regelmatig naar dat gebied reisde en daar ook was op 17 juli 2014, de dag dat vlucht MH17 uit de lucht werd geschoten. Volgens Bellingcat zou Boerlaka in zijn functie van kolonel-generaal toestemming hebben moeten geven voor de verplaatsing van de Russische Buk-raketwerper die het Maleisische lijnvliegtuig uit de lucht schoot.
Andrej Boerlaka was als kolonel-generaal van de FSB een van de hoogste officieren van de FSB en slechts twee posities verwijderd van de directeur van de FSB, die onder direct bevel van president Poetin staat.
Bellingcat
Het JIT publiceerde eerder 23 telefoongesprekken die dateren uit de dagen voor het neerhalen van vlucht MH17. Die gesprekken wezen sterk in de richting van Russische betrokkenheid bij de strijd in Oost-Oekraïne en leveranties van Russische wapens aan de rebellen. In die gesprekken werd vaak verwezen naar iemand die werd aangeduid als Vladimir Ivanovitsj. Volgens Bellingcat heeft onderzoek uitgewezen dat het gaat om generaal Boerlaka.
In maart is in Nederland een rechtszaak begonnen over het neerhalen van vlucht MH17. Daar staan vier verdachten terecht: drie Russen en een Oekraïner. Zij waren volgens het Openbaar Ministerie hoofdrolspelers bij het plaatsen en weghalen van de raketinstallatie waarmee het vliegtuig werd neergeschoten.
Telegraaf 28.04.2020 Opnieuw beweert het onderzoekscollectief Bellingcat een grote vis in het MH17-drama te hebben geïdentificeerd. Onafhankelijk daarvan heeft BBC Rusland dezelfde naam achterhaald.
Het gaat om de mysterieuze Russische topmilitair met codenaam ‘Vladimir Ivanovich’, die veel in afgeluisterde gesprekken terugkwam voor 17 juli 2014, toen de Maleisische vlucht MH17 van Amsterdam op weg naar Kuala Lumpur boven het oorlogsgebied van Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten door een Russische Buk-raket. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven. Het proces tegen vier verdachten van deze moordaanslag is begin maart begonnen in de rechtbank Schiphol en wordt in juni voortgezet.
Ook het Nederlandse Openbaar Ministerie en het internationale opsporingsteam JIT vroegen volgens een woordvoerster vorig jaar al om getuigen die Vladimir Ivanovich kennen om ‘de commandostructuur naar boven’ te kunnen achterhalen.
Geheime dienst
Het blijkt volgens de gezaghebbende Bellingcat en BBC om de 55-jarige generaal Andrey Burlaka van geheime dienst FSB te gaan, die nauwe banden had met het Kremlin en destijds volgens deze bronnen de hoogste in rang zijnde Rus was die de ‘Volksrepubliek Donetsk’ militair aanstuurde en ook bevel zou hebben gegeven voor wapenleveranties aan de separatisten, waaronder de Buk-installatie.
,,Dat moet natuurlijk nog wel bewezen worden, maar dat is iets waar OM en JIT zich over moeten buigen. Als de aannames kloppen, wordt de betrokkenheid van de Russische staat steeds duidelijker”, zeggen Piet Ploeg en Anton Kotte van de Stichting Vliegramp MH17 in een reactie. Ze hebben vertrouwen in de bevindingen van Bellingcat. ,,Tot nu toe hebben ze het meestal bij het rechte eind. Hopelijk komt de ware toedracht hiermee weer een stap dichterbij.”
Ook het OM juicht de inspanningen van Bellingcat en andere serieuze onderzoekers toe. ,,We kijken met belangstelling naar hun resultaten en conclusies, maar we kunnen in dit stadium geen namen bevestigen. We moeten juridisch onze eigen koers varen en bouwen het dossier op”, aldus de zegsvrouw.
Burlaka zou volgens het Bellingcat-rapport in 2014 op drie posities van de Russische president Poetin hebben gestaan en onder meer belast zijn met grensveiligheid. ,,Het was toen een belangrijke man in het gewapende conflict in Oost-Oekraïne.”
’Grote baas uit Moskou’
Het JIT wil niet alleen de verantwoordelijken in de top boven water krijgen, maar ook de bemanning van de Buk-installatie die de raket afvuurde welke MH17 vernietigde. De vier verdachten, drie Russen en een Oekraïener, die nu zijn gedagvaard, behoorden tot het ‘middenkader’ die de aanvoer begeleidden en belangrijke posities innamen in Donetsk.
Volgens de BBC was Burlaka ten tijde van het neerhalen van MH17 in het Russische Rostov in het grensgebied met Oekraïne. ,,Hij werd gezien als de grote baas uit Moskou, die overal toestemming voor moest geven. Op 18 juli vloog hij weer terug. Zijn stem is herkend.”
AD 28.04.2020 Onderzoekscollectief Bellingcat heeft een Russische kolonel-generaal van veiligheidsdienst FSB geïdentificeerd als een mogelijke sleutelfiguur bij het neerhalen van vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne in juli 2014.
Het gaat om Andrej Ivanovitsj Boerlaka, die volgens Bellingcat een cruciale rol speelde bij de verplaatsing van wapens van Rusland naar Oekraïne. Volgens het onderzoekscollectief is het aannemelijk dat Boerlaka groen licht heeft gegeven voor het overbrengen van de Buk-raketinstallatie waarmee het vliegtuig van Malaysia Airlines uit de lucht is geschoten.
Het onderzoek van Bellingcat volgde op de publicatie van 23 opgenomen telefoongesprekken door het Joint Investigation Team (JIT), het internationale onderzoeksteam dat door Nederland geleid wordt. Op de opnames van de gesprekken, die in de dagen voor de ramp plaatsvonden, zou te horen zijn hoe pro-Russische opstandelingen in Oost-Oekraïne telefonisch overleggen met Russische functionarissen. Russische betrokkenheid bij de strijd in Oost-Oekraïne en het leveren van Russische wapens aan rebellen lijken daarmee waarschijnlijk.
De naam Vladimir Ivanovitsj kwam in de telefoongesprekken vaak naar voren. Volgens Bellingcat is dit een valse identiteit en zou het eigenlijk gaan om kolonel-generaal Boerlaka, die een toppositie bekleedde binnen de Russische veiligheidsdienst FSB. De kolonel-generaal zou zich bezig hebben gehouden met het transport van Russische wapens vanuit Rusland voor de pro-Russische separatisten naar het strijdgebied in Oekraïne. Hij zou daarnaast groen licht hebben gegeven voor het overbrengen van de raket die MH17 uit de lucht schoot, stelt het onderzoekscollectief.
Het onderzoek van het JIT heeft inmiddels geleid tot een strafzaak tegen drie lagergeplaatste Russen en een Oekraïner, die bij het neerhalen van vlucht MH17 betrokken zouden zijn geweest. In november deed het JIT een oproep aan getuigen om informatie te leveren over ‘de opdrachtgevers in de bestuurlijke en militaire hiërarchie’. Het Openbaar Ministerie zegt dat het de bevindingen van Bellingcat grondig zal bestuderen, maar onthoudt zich verder van commentaar op de conclusies omdat het om lopend onderzoek gaat.
Proces
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden, onder wie bijna 200 Nederlanders, kwamen daarbij om het leven. In maart vonden al drie procesdagen plaats voor de zaak tegen de drie Russen en de Oekraïner die worden verdacht van medeplichtigheid. Die zaak is nu tot juni uitgesteld. Volgens de rechtbank moest de verdediging de tijd krijgen om zich te verdiepen in het 36.000 pagina’s tellende dossier, daarom wordt het proces op 8 juni hervat.
MSN 28.04.2020 Onderzoekscollectief Bellingcat heeft een generaal van de Russische veiligheidsdienst FSB geïdentificeerd als een mogelijke leidinggevende sleutelfiguur bij het neerhalen van vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne in juli 2014.
Het gaat om Andrei Ivanovitsj Boerlaka, die volgens Bellingcat een cruciale rol speelde bij de verplaatsing van wapens van Rusland naar Oekraïne. Hij zou het licht op groen moeten hebben gezet voor het overbrengen van de raketinstallatie waarmee het vliegtuig van Malaysia Airlines uit de lucht is geschoten.
Ware identiteit
Kolonel-generaal Boerlaka bekleedde een toppositie binnen de Russische veiligheidsdienst FSB. In telefoongesprekken uit de periode vóór het neerschieten van MH17 wordt naar hem verwezen als Vladimir Ivanovitsj.
Zijn ware identiteit is dus Andrei Ivanovitsj Boerlaka, stelt het onderzoeksteam van Bellingcat. Volgens de onderzoekers is hij de hoogstgeplaatste Rus die in het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van het vliegtuig een rol zou kunnen gaan spelen.
De onderzoekers van Bellingcat achterhaalden eerst het telefoonnummer van de generaal door op de naam te zoeken in een gelekte database met telefoonnummers. Daarop stuitten ze ook op de naam ‘Boerlak’. Die naam kwam overeen met een hooggeplaatste FSB-generaal. Een stemanalyse moest vaststellen of het daadwerkelijk om Andrei Boerlaka ging. De doorbraak kwam nadat de onderzoekers een interview met de man waren tegengekomen op een lokaal tv-station. De stemmen bleken overeen te komen.
Afgetapte telefoontjes
Het onderzoek van Bellingcat volgde op de publicatie van een reeks opnames van de telefoongesprekken door het door Nederland geleide, internationale onderzoeksteam, het Joint Investigation Team (JIT). Het gaat om opnames waarop te horen zou zijn hoe pro-Russische opstandelingen in Oost-Oekraïne telefonisch overleggen met Russische functionarissen.
Onderzoek van het JIT heeft inmiddels geleid tot een strafzaak tegen drie lagergeplaatste Russen en een Oekraïner, die bij het neerhalen van vlucht MH17 betrokken zouden zijn geweest. In november deed het JIT een oproep aan getuigen informatie te leveren over ‘de opdrachtgevers in de bestuurlijke en militaire hiërarchie’.
Het Openbaar Ministerie zegt dat het de bevindingen van Bellingcat grondig zal bestuderen, maar onthoudt zich verder van commentaar op de conclusies omdat het om lopend onderzoek gaat.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden, onder wie bijna 200 Nederlanders, kwamen daarbij om het leven.
NU 08.04.2020 Stichting Vliegramp MH17 heeft besloten voortaan iedere vijf jaar een grote herdenking te houden. In de tussenliggende jaren zullen de herdenkingen kleiner en bescheidener van aard zijn, zegt voorzitter Piet Ploeg woensdag tegen NU.nl na berichtgeving van RTL Nieuws.
Volgens Ploeg is de behoefte onder de nabestaanden om jaarlijks een grote herdenking te houden afgenomen. De stichting heeft ook een enquête onder de nabestaanden gehouden, waaruit blijkt dat ongeveer twee derde er zo over denkt.
De eerstvolgende grote herdenking zal op 17 juli 2024 bij het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen zijn. Daar zullen net als in voorgaande jaren diverse regeringsleiders en ambassadeurs bij aanwezig zijn.
In de tussenliggende jaren gaat het herdenken gewoon door, benadrukt Ploeg. “Met het voorlezen van alle namen en een minuut stilte, alleen zonder toespraken.” Ook zullen dit voortaan open en geen besloten bijeenkomsten zijn.
‘Aantal nabestaanden bij herdenking nam langzaam af’
Bij de laatste herdenking, vorig jaar zomer, was het vijf jaar geleden dat vlucht MH17 neerstortte. Daarna is volgens Ploeg het moment gekomen om de vraag te stellen: “Hoe gaan we nu verder? Kunnen we dit elk jaar volhouden? Zo’n grote herdenking vraagt heel veel van vrijwilligers en kost veel tijd. Ook moet je denken aan beveiligings- en veiligheidseisen en dat soort zaken.”
“Bovendien zagen we dat het aantal nabestaanden dat elk jaar kwam langzaam begon af te nemen. Dat is op zich een goede zaak, want dat betekent dat ze ook met andere dingen bezig zijn dan alleen de ramp. Of ze kiezen ervoor om op een eigen moment of plaats te herdenken.”
Overigens is het doorgaan van de komende herdenking nog onzeker vanwege het coronavirus.
NOS 01.04.2020 Op initiatief van de nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 is Fred Westerbeke benoemd tot Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. De hoge onderscheiding kreeg hij in het bijzonder voor zijn werk in de zaak over het neerhalen van MH17 en zijn werk als hoofdofficier van justitie bij het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie.
“Je hebt voor de nabestaanden gedaan wat je kon, dat hebben ze herkend en daar willen ze je voor eren”, zei minister Grapperhaus bij het toekennen van de onderscheiding. “Een hogere eer lijkt mij nauwelijks denkbaar. In je zoektocht naar de waarheid over de ramp met vlucht MH17 heb je je door niets of niemand laten intimideren of tegenhouden.”
“ Hij was gedreven en begaan, dat voelde je”, aldus Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17.
“Hier hadden honderden mensen moeten en kunnen zitten”, vertelde Grapperhaus. “We hadden ze graag uitgenodigd en ze waren zeker gekomen. Maar de huidige coronacrisis staat het niet toe. Als het niet kan zoals het moet, dan moet het zoals het kan.”
Volgens Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17 is de onderscheiding dubbel en dwars verdiend. “Fred was er voor de nabestaanden als zij hem nodig hadden. Niet alleen in Nederland, maar internationaal. Hij stelde zich kwetsbaar op, maar vertelde de boodschap. Hij was gedreven en begaan, dat voelde je.”
Afscheid als hoofdofficier
Westerbeke was sinds 2014 hoofdofficier van justitie van het Landelijk Parket en in die rol onder meer verantwoordelijk voor het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17.
Gisteren had Westerbeke zijn afscheid als hoofdofficier en kreeg hij de onderscheiding van Grapperhaus. Vandaag start hij als de nieuwe politiechef van de eenheid Rotterdam.
NU 23.03.2020 De rechtbank Den Haag heeft maandag in het MH17-proces laten weten dat de verdediging de tijd moet krijgen om zich het dossier eigen te maken voor een eerlijke procesvoering. Er werden daarom nog geen beslissingen genomen over onderzoekswensen van het Openbaar Ministerie (OM).
Het onderzoeksdossier over het neerhalen van MH17 op 17 juli 2014 beslaat ruim 36.000 pagina’s en vele multimediabestanden. De rechtbank besloot daarom de verdediging meer tijd te gunnen zodat er sprake is van een eerlijk proces. “Vooropstaat een eerlijke en onpartijdige behandeling van de zaak en hiervoor heeft de verdediging tijd en ruimte nodig”, aldus de rechtbank.
Het OM had op de tweede zittingsdag in het MH17-proces op 10 maart 2020 onder meer gevraagd om het nader horen van deskundigen over geluid en beeldmateriaal in het dossier. Ook deed het OM een verzoek aan de rechtbank een schouw te houden.
De advocaten van Oleg Pulatov, de enige van de vier verdachten die wordt vertegenwoordigd door advocaten, lieten weten geen reactie te kunnen geven op de onderzoekswensen omdat ze het dossier pas net in handen hadden.
De verdediging krijgt tot aan de volgende reeks van zittingen die op 8 juni 2020 begint de tijd om het dossier te bestuderen.
Over het houden van een schouw wil de rechtbank nadere motivering van het OM “op welke vragen dit antwoord zou kunnen bieden”, aldus de rechter. Een schouw is normaal een bezichtiging van de plaats delict, maar in dit geval zou het gaan om het bekijken van de restanten van het toestel van Malaysia Airlines.
Advocaten nabestaanden krijgen deels inzicht in dossier
De advocaten van de nabestaanden hadden om inzage van het hele strafdossier gevraagd, maar dit werd geweigerd door het OM om uitlekken te voorkomen.
De rechtbank heeft besloten dat de processen verbaal, gemaakt aan de hand van het dossier en dienend als een soort samenvatting, moeten worden verstrekt aan de advocaten van de nabestaanden. Die mogen de advocaten echter niet delen met hun cliënten.
NOS 23.03.2020 Het MH17-proces wordt uitgesteld tot juni. De verdediging moet eerst de tijd krijgen om het dossier te lezen, vindt de rechtbank.
“De enorme voorsprong in dossierkennis die het Openbaar Ministerie na jaren onderzoek heeft, noopt tot het creëren van tijd en ruimte om de verdediging voor te bereiden”, zei de rechtbank vandaag tijdens een korte zitting in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol.
Het proces ging twee weken geleden van start. Het OM vroeg de rechtbank toen om alvast na te denken over het horen van bepaalde getuigen. Ook wilde het OM dat de advocaten in de zaak zouden aangeven of hun cliënt verhoord kan worden en of hij op bepaalde tapgesprekken te horen was.
Maar de rechtbank vindt dat de advocaten zich eerst moeten kunnen verdiepen in het 36.000 pagina’s tellende dossier. Ze hoeven daarom pas in juni op de verzoeken te reageren.
Het Openbaar Ministerie had de rechtbank ook gevraagd om zelf te gaan kijken bij de wrakstukken van MH17. Die liggen op de luchtmachtbasis in Gilze-Rijen. Ook over zo’n schouw wilde de rechtbank nog niet beslissen. Het OM moet eerst uitleggen waarom een schouw noodzakelijk is.
Dossier
De rechtbank bepaalde verder dat de advocaten van nabestaanden een deel van het strafdossier krijgen, om zich voor te bereiden op het spreekrecht. Ze mogen de inhoud met nabestaanden bespreken, maar de stukken niet laten lezen of meegeven. Dat moet het risico op uitlekken voorkomen, zei de rechtbank.
Als stukken nog tijdens het onderzoek in de openbaarheid komen, zou dat getuigen kunnen beïnvloeden en daarmee de bewijswaarde van hun verklaringen. “Dat is in het belang van geen enkele procespartij”, aldus de rechtbank.
Corona
In verband met het coronavirus mocht bij de zitting vandaag geen pers en geen publiek aanwezig zijn. In de zaal zat naast een deel van de rechtbank alleen een officier van justitie, een advocaat namens de nabestaanden en een persrechter. De rechtbank zendt het proces integraal uit via internet.
De rechtszaak over het neerhalen van vlucht MH17 in 2014 begon twee weken geleden onder grote internationale belangstelling. Er staan vier verdachten terecht: drie Russen en een Oekraïner. Zij waren volgens het Openbaar Ministerie hoofdrolspelers bij het neerzetten en weghalen van de raketinstallatie waarmee het vliegtuig werd neergeschoten. Bij de ramp kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Nabestaanden Bryan en Lisa Clancy uit Australie arriveren bij de rechtszaal in het zwaarbeveiligde Justitieel Complex Schiphol, waar het internationale MH17-proces zal plaatsvinden. Ⓒ ANP
Telegraaf 23.03.2020 De rechtbank beslist in het proces over het neerhalen van vlucht MH17 pas over een paar maanden over veel van de verzoeken die door het Openbaar Ministerie zijn gedaan. De advocaten van verdachte Oleg Poelatov moeten eerst de kans krijgen om het omvangrijke dossier – van ten minste 36.000 pagina’s – te kunnen bestuderen. De raadslieden beschikken pas sinds kort over het dossier en moeten hun achterstand op het OM, dat al jaren onderzoek doet, zo goed mogelijk kunnen inlopen, vindt de rechtbank.
Dat liet de rechter maandag weten. Zijn uitspraak was via livestream te volgen. In verband met het coronavirus was pers en publiek niet welkom in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Alleen drie rechters, één griffier, de officier van justitie en een advocaat waren in de zaal. De rechters zaten op de voorgeschreven afstand van elkaar, de twee reserverechters bleven weg.
Monsterproces in juni voortgezet
Het monsterproces gaat vanaf 8 juni 2020 verder. Vanaf dan krijgt de verdediging van Poelatov kans om te reageren op de verzoeken van het OM. Justitie had onder meer gevraagd om het horen van getuigen en deskundigen om meer te kunnen vertellen over tapgesprekken en beeldmateriaal.
Het OM heeft de rechtbank gevraagd de wrakstukken van het neergehaalde toestel van vlucht MH17 te gaan bekijken, tijdens een zogeheten schouw. Het vliegtuig is voor zover mogelijk gereconstrueerd in een hangar van de luchtmachtbasis Gilze-Rijen. De rechtbank wil eerst weten wat zo’n schouw toevoegt en hoe deze vorm moet krijgen.
Het advocatenteam van de nabestaanden heeft verzocht om een kopie van het strafdossier. Het OM heeft zich daar tot dusver tegen verzet, omdat het bang is dat het uitlekken van stukken het onderzoek kan doorkruisen. De rechtbank heeft bepaald dat de advocaten een beperkt aantal stukken moeten krijgen, die zij strikt binnen de muren van hun eigen kantoor moeten houden.
Vanaf juni bekijkt de rechtbank ook hoe het proces verdergaat. Voor de rechtszaak zijn diverse blokken van data gereserveerd, tot en met maart volgend jaar. De verwachting is dat de zaak langer dan dat zal duren.
Het proces is op 9 maart begonnen in het Justitieel Complex Schiphol. Van de vier verdachten – drie Russen en een Oekraïner – laat alleen Poelatov zich door advocaten vertegenwoordigen. De andere drie lieten niets horen.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 met een Buk-raket uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden, onder wie veel Nederlanders, kwamen daarbij om het leven.
AD 23.03.2020 Het MH17 strafproces werd vanochtend 23.03.2020, vanwege de coronacrisis, voorgezet zonder publiek en pers. Nabestaanden moesten de zitting thuis via een livestream volgen.
Stipt om 10.00 uur neemt rechtbankvoorzitter Hendrik Steenhuis – via de livestream – thuis bij Rob en Silene Fredriksz het woord. Hij begint met de constatering dat wederom geen van de vier verdachten – drie Russen en een Oekraïener – die worden vervolgd voor het neerhalen van vlucht MH17 zijn verschenen.
In de woonkamer van het Rotterdamse echtpaar zitten bijna evenveel mensen als in de nagenoeg lege rechtszaal op het televisiescherm. In het Justitieel Complex Schiphol zitten slechts drie rechters, één griffier, één officier van justitie en één advocaat.
Normaal zouden Rob en Silene de rechtszaak in het congrescentrum in Nieuwegein volgen, samen met andere nabestaanden. Dat deden ze ook op de eerste twee procesdagen (9 en 10 maart). Vanwege het coronavirus is dat afgeblazen en wordt de derde zitting in het proces zonder publiek en pers afgewerkt.
Hoewel alle rechtszaken tot zeker 6 april zijn stilgelegd, is het MH17-proces dusdanig urgent dat opschorten geen optie is. Dan maar in een lege zaal, waar ook de rechters en de griffier keurig gescheiden door een lege stoel op afstand van elkaar blijven. En dan maar thuis via de livestream kijken.
Begrijpelijk
,,Gezien de situatie is het begrijpelijk’’, zegt Silene. ,,We zijn allang blij dat deze zitting doorgaat. Natuurlijk is het prettiger om met met nabestaanden samen te zijn en dingen met elkaar te bespreken. In Nieuwegein is iemand van het OM aanwezig om uitleg te geven en vragen te beantwoorden.’’
Ook al duurt de zitting kort en is de inhoud niet verrassend, de spanning is fysiek en mentaal voor aanvang van de zitting groot. Rob en Silene volgen het betoog van Steenhuis stil en geconcentreerd. De juridische taal is soms moeilijk te volgen, maar vriendin en advocaat Shiri Scheimann, die met hen meekijkt, geeft af en toe tekst en uitleg.
Naast het televisiescherm hangen zwart-wit foto’s van zoon Bryce Fredriksz en schoondochter Daisy Oehlers, twee van de 298 slachtoffers van vlucht MH17. Het is alsof ze meeluisteren naar de monoloog van Steenhuis.
Die legt uit dat de rechtbank de Nederlandse en Russische advocaten van verdachte Igor Poelatov meer tijd geeft om zich te verdiepen in het 36.000 pagina’s tellende strafdossier. Op 8 juni, als het proces wordt hervat, krijgen ze de gelegenheid om te reageren op de verzoeken van het Openbaar Ministerie.
Tot die tijd neemt de rechtbank geen besluit over de onderzoekswensen van het OM, zoals het horen van meer getuigen en deskundigen over tapgesprekken en beeldmateriaal. Justitie wil daarnaast dat de rechters zelf in een hangar op vliegbasis Gilze-Rijen het gereconstrueerde vliegtuigwrak gaan bekijken. De rechtbank wil eerst weten wat dat toevoegt.
Natuurlijk wil je alles lezen, maar als het OM dat niet wil in het belang van de rechtszaak, vinden wij dat prima, aldus Silene Fredriksz .
Ook moet volgens de rechtbank meer duidelijkheid komen over Amerikaanse satellietbeelden waarop het afschieten van de Buk-raket te zien zou zijn, en gegevens over pinbetalingen van verdachten in de periode rond de ramp.
Wel geeft de rechtbank gehoor aan het verzoek van het advocatenteam van nabestaanden om inzage in het strafdossier. Het OM verzet zich daartegen, uit angst dat stukken uitlekken. De advocaten krijgen nu van een deel van de stukken een kopie. Die mogen ze alleen met hun cliënten bespreken maar niet aan hen verstrekken.
Silene: ,,Natuurlijk wil je het liefst alles lezen en weten,maar als het OM dat niet wil in het belang van de rechtszaak, vinden wij dat ook prima. We willen niet dat de media elk detail in het dossier gaan uitdiepen.’’
Bijna vijftig nabestaanden hebben aangegeven gebruik te willen maken van het spreekrecht van slachtoffers. Ook Rob en Silene. ,,Omdat ik alles wat ik mag en kan, ook wil doen’’, zegt Silene. ,,Ik doe het voor de kinderen, zodat ik namens hun kan spreken.’’
Ze zijn tevreden over hoe het proces tot nu toe verloopt. Huilend hoorden ze op de eerste zittingsdag de officier van justitie twintig minuten lang alle namen van de slachtoffers opnoemen. ,,Je denkt dat je niet meer kunt huilen, maar op zo’n moment vloeien de tranen weer’’, zegt Silene.
Advocaat van de duivel
Voor mij zijn zij de advocaat van de duivel
,,Ik probeerde neutraal naar de advocaten van de verdachte te luisteren, maar dat lukte niet. Ik voelde boosheid. Ik wil ze niet horen zeggen dat ze ook meeleven met de nabestaanden. Voor mij zijn zij de advocaat van de duivel.’’
De harde taal van het OM richting Rusland, dat de nabestaanden verantwoordelijk houden voor de ramp, stemt Rob tevreden: ,,Ik heb niet zozeer het gevoel dat hier vier verdachten terechtstaan, maar dat Rusland terechtstaat. Dat voelt goed.’’
De Stichting MH17 eist dat de Maleisische premier Mahathir stopt met verdeeldheid te zaaien over de vliegramp.
In een persoonlijke brief aan de premier wordt zijn houding bekritiseerd. De brief volgt op een kritisch congres over de vliegramp, georganiseerd door een stichting waar Mahathir voorzitter van is.
“Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet. Daarnaast zaait u verwarring over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering en haar JIT-vertegenwoordigers in het MH17-dossier”,staat in de brief, die het AD gepubliceerd heeft.
De volledige brief van de Stichting Vliegramp MH17 aan de Maleisische premier:
Mahathir zei in juni te twijfelen aan het bewijs dat vlucht MH17 is neergehaald door een Russische Buk-raket. Hij zei dat de ramp meteen tot een politieke kwestie is gemaakt, met als doel Rusland zwart te maken nog voor de start van het onderzoek. Die opmerkingen leidden al tot protest van de nabestaanden en de Nederlandse regering.
“Ook toen hebben we een brief naar hem geschreven”, zegt Ria van der Steen van Stichting MH17 in het NOS Radio 1 Journaal. “We kregen daarop een bericht van de Maleisische ambassade. Daarin zeiden ze juist dat alle JIT-leden het eens waren. Daarmee kwam de premier alleen te staan.”
Telegraaf 30.11.2019
AD 30.11.2019
Telegraaf 09.09.2019
In diskrediet brengen, aldus Stichting Vliegramp MH17.
Het onderzoeksteam meldde op een persconferentie in juni dat het vier verdachten (drie Russen en een Oekraïner) gaat vervolgen op verdenking van betrokkenheid bij het neerschieten van het toestel. Volgens het JIT is vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne geraakt door een Buk-raket die afkomstig was van het Russische leger. Bij die persconferentie zat ook een hoge vertegenwoordiger van het Maleisische openbaar ministerie achter de tafel. Deze onderschreef de bevindingen van de onderzoekers.
Toch stelde premier Mahathir (94) niet veel later dat het bewijs dat het JIT presenteerde over Russische betrokkenheid, ‘alleen maar van horen zeggen is’. Ook zei hij dat het onderzoek ‘vanaf het begin al politiek is, waarin Rusland de schuld moet krijgen’. Het was niet de eerste keer dat de Maleisische leider liet blijken te twijfelen aan de schuld van Rusland.
De Stichting Vliegramp MH17, waarin honderden nabestaanden zich hebben verenigd, noemde de opmerkingen van de premier al ‘een ongelooflijke klap in het gezicht van de nabestaanden’. Nu schrijven ze Mahathir persoonlijk aan. Het bestuur wijst hem op eerdere brieven en VN-resoluties waarin Maleisische autoriteiten zich wél achter het JIT-onderzoek scharen. ,,Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien, bovendien dient u de belangen van de nabestaanden zeker niet.’’
De laatste druppel waardoor de Stichting besloot de brief te schrijven, was een congres twee weken geleden in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur. Het onderwerp van dat congres was ‘MH17, de zoektocht naar gerechtigheid’.
Meer in het bijzonder: de twijfels over het onderzoek naar de oorzaak van de crash van het Maleisische toestel. Op een beeldscherm werden onder meer foto’s van het wrak van het vliegtuig getoond, met cirkeltjes getrokken om schade aan bepaalde delen. ‘Dit kan nooit door een Buk-raket zijn veroorzaakt’, stond erbij.
Er kwamen zo’n dertig mensen op het congres af, maar opvallender was de organisatie ervan. Die lag in handen van drie maatschappelijke organisaties. Een van deze organisaties, de Perdan Global Peace Foundation, heeft een bijzondere voorzitter: de premier van Maleisië, Mahathir Mohamad.
De eindconclusie van de conferentie, overgenomen door enkele Maleisische media, luidde: schort het proces tegen de vier verdachten, dat volgend jaar van start moet gaan, voorlopig op ‘omdat heel veel belangrijke vraagstukken nog niet zijn opgelost’. Het opschorten van het proces zou, volgens de organisaties, moeten worden besproken op een bijeenkomst tussen de Nederlandse premier Rutte en de Maleisische minister-president Mahathir zelf.
AD 04.12.2019
Telegraaf 15.11.2019
AD 15.11.2019
Telegraaf 08.11.2019
De conferentie had geen ander doel dan het onderzoek
Die oproep schoot de nabestaanden van vlucht MH17, verenigd in de Stichting Vliegramp MH17, in het verkeerde keelgat. ,,Gezien de sprekers en de publicaties ná de conferentie kunnen wij ons niet aan de indruk onttrekken dat de conferentie geen ander doel had dan het onderzoek en de bevindingen van het door uw eigen justitieapparaat en uw eigen regering gesteunde JIT in diskrediet te brengen’’, schrijft de stichting, die ook nabestaanden van de 43 Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt, aan de regeringsleider.
,,Die conferentie was de laatste druppel, helemaal omdat in het oorspronkelijke programma ook Maleisische nabestaanden als sprekers werden opgevoerd, die dat helemaal niet wilden’’, zegt een woordvoerder van het bestuur in een nadere toelichting. Eerder schreef de stichting al een brief aan de Maleisische ambassadeur in Nederland. ,,Dat leverde toen een andere houding bij de premier op.’’
Telegraaf 03.12.2019
AD 03.12.2019
AD 02.09.2019
Kroongetuige Vladimir Tsemach
Rusland zou de mogelijke kroongetuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, willen toevoegen aan de lijst van gevangenen, die Oekraïne en Rusland komende week waarschijnlijk gaan uitruilen.
Dat melden drie verschillende bronnen: de Oekraïense parlementariër Moestafa Najem, de Oekraïense hoofdredacteur Joeri Boetoesov van Tsenzor.net en de onafhankelijke Russische nieuwssite The Insider.
Telegraaf 06.09.2019
Reactie OM-hoofdofficier Fred Westerbeke
OM-hoofdofficier Fred Westerbeke heeft vrijdag 30.08.2019 een brief aan het Oekraïense OM gestuurd, waarin hij schrijft dat het “van het hoogste belang” is dat MH17-getuige Vladimir Tsemach beschikbaar blijft voor het internationale onderzoeksteam.
AD 06.09.2019
Westerbeke verzoekt het land daarmee Tsemach niet in te zetten in een op handen zijnde gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.
Westerbeke is de onderzoeksleider van het Joint Investigation Team (JIT), het internationale team dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt. In de brief, die in handen is van de Oekraïense nieuwssite theBabel, schrijft hij dat op basis van “recente informatie” Tsemach inmiddels als een verdachte wordt gezien door het Nederlandse OM. Westerbeke heeft de informatie nog niet gedeeld met het JIT.
AD 09.09.2019
‘Figuur van belang’
Vladimir Tsemach zit sinds eind juni in een Oekraïense cel, nadat hij door de Oekraïense geheime dienst was ontvoerd uit rebellengebied. Tijdens de ramp met de MH17 ruim vijf jaar geleden zou hij commandant van de luchtverdediging zijn geweest bij de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne.
Het JIT zegt in een reactie alleen dat Tsemach een “figuur van belang” kan zijn voor het MH17-dossier en wil daarom dat hij ter beschikking van het onderzoek blijft.
Tsemach stond ruim een maand geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
Mogelijk heeft het getouwtrek rond Vladimir Tsemach ervoor gezorgd dat een grote gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne nog niet door is gegaan. Moskou zou met die ruil Tsemach, een Oekraïens staatsburger, naar Rusland willen halen. Dat zou het onderzoek tegen hem bemoeilijken. Rusland is partij in het conflict. Het JIT houdt het land medeverantwoordelijk voor het neerhalen van de MH17.
De gevangenenruil is ook belangrijk voor de Oekraïense president Zelenski. Hij ziet dat als een eerste stap om het conflict in het oosten van Oekraïne te beëindigen. Bij zijn aantreden vorig jaar beloofde hij een eind te maken aan dat conflict.
AD 03.12.2019 Ook de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe heeft Vladimir Tsemach op een lijst geplaatst van personen die verdacht worden van betrokkenheid bij het neerschieten van vlucht MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne.
Dat meldt het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken dinsdag op zijn website. Tsemach was commandant van de luchtafweer van de zelfverklaarde ‘volksrepubliek’ Donetsk (DNR) op het moment dat de Maleisische Boeing 777 werd neergehaald. Daarbij lieten de bijna driehonderd inzittenden het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Oekraïense commando’s ontvoerden Tsemach eind juni uit zijn woonplaats Snizjne in de DNR en voerden hem af naar de Oekraïense hoofdstad Kiev. Aanvankelijk verdacht Oekraïne hem van deelname aan een terroristische organisatie. Daar is nu aan toegevoegd de verdenking van ‘een terroristische daad die tot de dood heeft geleid’.
Gevangenenruil
De stap van de SBOe is in zoverre opmerkelijk, omdat Oekraïne Tsemach op 7 september zelf vrijliet bij een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Moskou had zijn vrijlating geëist, anders zou de hele deal niet doorgaan.
Tsemach was voor het Joint Investigation Team (JIT) aanvankelijk een belangrijke getuige in het proces rond MH17, dat in maart in Nederland begint. In september brandmerkte het Nederlandse Openbaar Ministerie hem als verdachte.
Tsemach verklaart in een video-opname uit 2015, dat hij heeft geholpen de Buk-installatie die het passagiersvliegtuig waarschijnlijk heeft neergeschoten, te verbergen en terug te brengen naar Rusland. Het JIT vermoedt dat de Buk daar vandaan kwam en in handen is gegeven van de pro-Russische rebellen die tegen de Oekraïense regeringstroepen vechten voor behoud van hun republiek.
Getuigen
Nadat hij begin september in Moskou aankwam, heeft zijn dochter Tsemach vrijwel direct mee teruggenomen naar Snizjne. Daar verblijft hij tot op heden. Onlangs gaf Tsemach aan te willen getuigen in het MH17-proces, maar alleen vanuit Donetsk.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft om uitlevering van Tsemach door Rusland gevraagd. Maar Moskou heeft daar doelbewust niet aan meegewerkt, meldde het OM maandag.
RTL 03.12.2019 Oekraïne heeft een opsporingsbevel uitgevaardigd voor Vladimir Tsemach, de man die wordt verdacht van betrokkenheid bij het neerschieten van vlucht MH17. Opmerkelijk, want de Oekraïeners lieten de man afgelopen september zelf vrij. Ruslandcorrespondent Eva Hartog legt uit hoe dat zit.
Het opsporingsbevel staat op de website van het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken en komt van de geheime dienst, de SBOe, zegt Hartog. “Tsemach zou zich verschuilen voor de Oekraïense autoriteiten en verdacht worden van terrorisme en het samenwerken met een terroristische organisatie. Daarmee wordt verwezen naar zijn banden met de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne.”
In het opsporingsbevel wordt gezegd dat Tsemach sinds 23 september dit jaar ‘vermist’ wordt. “Eerder die maand ging hij van Oekraïne naar Rusland”, zegt Hartog, “omdat hij deel uitmaakte van een grote gevangenenruil. Waarschijnlijk refereert de SBOe hier aan de dag dat Tsemach vermoedelijk Russisch grondgebied verliet en terugkeerde naar zijn woonplaats in Oost-Oekraïne.”
Vreemd toch, een opsporingsbevel voor iemand die je zelf een paar maanden geleden hebt vrijgelaten bij een gevangenenruil?
“Dit is deel van een veel groter schaakspel. In september was het voor de Oekraïense president vooral zaak om die gevangenenruil te laten doorgaan. Hij was bereid daarvoor Tsemach op te offeren. Volgens sommige commentatoren was de Oekraïense geheime dienst daar toen al niet blij mee.”
“Het is niet duidelijk op welk niveau dit besluit is genomen. Misschien handelt de geheime dienst hier op eigen initiatief en heeft de president er weinig mee te maken. In ieder geval is de timing wel opmerkelijk. Gisteren beschuldigde het Openbaar Ministerie in Nederland Rusland ervan Tsemach te hebben laten ontsnappen, in plaats van hem op te pakken en aan Nederland uit te leveren. Er wordt dus vooral naar Rusland gewezen. Voor Oekraïne een mooi moment om daarop in te springen.”
Maandag zijn ook de zogenoemde Normandiëgesprekken, over vrede tussen Rusland en Oekraïne. Duitsland en Frankrijk zullen er ook bij zijn. Hartog: “Het is zaak voor Oekraïne om zo sterk mogelijk aan die onderhandelingen te beginnen, en elk beetje telt mee. Het ontsnappen van Tsemach wordt nu door het Nederlandse OM juist Rusland in de schoenen geschoven, dat versterkt potentieel ook de positie van Oekraïne.”
In juni heeft Oekraïne Tsemach gevangen genomen door een speciale commandomissie te sturen naar het oosten van het land, waar een oorlog wordt uitgevochten met pro-Russische separatisten. Hartog denkt niet dat zoiets nu weer staat te gebeuren.
Wat kunnen we verwachten van die top in Normandië?
“Het is onwaarschijnlijk dat er een enorme doorbraak komt, daarvoor duurt de oorlog al te lang en is het conflict te complex. De Oekraïense president wil namelijk vooral vrede in oost-Oekraïne, maar moet ervoor zorgen dat zijn critici niet denken dat hij capituleert voor Rusland.
Rusland wil daarentegen juist vooral invloed blijven uitoefenen in het gebied. En toch zullen Rusland en Oekraïne het willen presenteren als een succes dat überhaupt voor het eerst in drie jaar op dit niveau gepraat wordt. Sinds 2016 is dat namelijk niet gelukt.”
NU 02.12.2019 Het Openbaar Ministerie (OM) beschuldigt de Russische autoriteiten ervan MH17-verdachte Volodymyr Tsemach bewust niet uitgeleverd te hebben. Dat is een schending van het Europees uitleveringsverdrag, bevestigt justitie in gesprek met NU.nl na berichtgeving van RTL Nieuws.
Volgens het OM had Rusland alle signalen dat Tsemach van plan was de Russische Federatie te verlaten en is dit bewust toegelaten. Hij is nu in Oost-Oekraïne, vanuit die plek kan hij niet worden uitgeleverd.
De man maakte eerder dit jaar deel uit van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. “Om te verhinderen dat hij zich aan het onderzoek zou onttrekken, is direct om zijn aanhouding ten behoeve van uitlevering naar Nederland gevraagd. De Russische Federatie levert geen onderdanen uit, maar omdat de heer Tsemach de Oekraïense nationaliteit heeft, waren er geen belemmeringen voor zijn uitlevering”, zo legt het OM uit.
Wat volgde, was een aanhoudingsverzoek dat via “diplomatieke en politieke kanalen” meermaals tevergeefs kracht is bijgezet. Volgens het OM wordt uiteindelijk gemeld dat “niet bekend is of Tsemach” in de Russische Federatie verblijft. Op dat moment is al via mediaberichten bekend geworden dat de man al naar Oost-Oekraïne is gegaan.
“Het OM is tot de conclusie gekomen dat Rusland bewust heeft toegelaten dat de heer Tsemach de Russische Federatie heeft verlaten en geen uitvoering heeft willen geven aan het Nederlandse verzoek. Dat had op basis van het Europees uitleveringsverdrag wel moeten gebeuren.”
Tsemach was ten tijde van het neerschieten van MH17 als commandant van de luchtafweer aanwezig in de plaats Snizjne. Dat ligt enkele kilometers van de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 het vliegtuig van Malaysia Airlines werd neergeschoten.
Overigens heeft dit incident geen invloed op de strafzaak tegen de vier verdachten van betrokkenheid bij het neerhalen van MH17. Eén van hen is Igor Girkin, het hoofd van de pro-Russische strijdkrachten in Oekraïne. Dit proces zal in maart volgend jaar beginnen bij het justitieel complex bij Schiphol.
NOS 02.12.2019 Rusland heeft MH17-verdachte Vladimir Tsemach bewust niet aangehouden en uitgeleverd aan Nederland en dat had op basis van het Europese uitleveringsverdrag wel moeten gebeuren. Dat heeft het Openbaar Ministerie laten weten aan de Russische autoriteiten.
Vladimir Tsemach wordt door het OM als verdachte aangemerkt, omdat hij ten tijde van de MH17-ramp commandant zou zijn geweest van de luchtverdediging van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne.
Tsemach zat in Oekraïne vast voor een ander strafbaar feit. Daarnaast werd zijn rol onderzocht bij het neerhalen van vlucht MH17. Hij is daarover door het Joint Investigation Team (JIT) meerdere malen ondervraagd.
Uitlevering
Voordat dat onderzoek was afgerond, werd Tsemach vrijgelaten als onderdeel van een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne en vervolgens overgebracht naar de Russische Federatie. Om te voorkomen dat hij zich aan het onderzoek zou onttrekken, heeft Nederland direct om zijn uitlevering gevraagd.
Rusland bevestigde de ontvangst van dit verzoek, maar ging niet over tot een directe aanhouding van Tsemach. Ook niet nadat daar meermalen om was gevraagd, bijvoorbeeld door minister Blok in een persoonlijke ontmoeting met zijn Russische ambtgenoot Lavrov.
Extra informatie
Wel vroeg Rusland tot tweemaal toe extra informatie. Die heeft het Openbaar Ministerie naar eigen zeggen verstrekt, hoewel die informatie volgens het OM niet van belang was voor de beslissing om Tsemach aan te houden.
Op 19 november kreeg het OM bericht uit Rusland dat het verzoek tot aanhouding niet uitgevoerd kon worden, omdat Tsemach niet in Rusland verbleef. Hij was toen, zoals door Nederland al gevreesd werd, teruggekeerd naar zijn woonplaats in Oost-Oekraïne.
In dat gebied, dat in handen is van de pro-Russische separatisten, hebben de Oekraïense autoriteiten geen zeggenschap. Tsemach kan daarom niet meer aan Nederland worden uitgeleverd.
Telegraaf 02.12.2019 Niet verrassend, wel frustrerend: Rusland heeft MH17-verdachte Tsemach bewust niet uitgeleverd aan Nederland, ondanks meerdere verzoeken daartoe. Rusland lapt daarmee het Europees uitleveringsverdrag aan z’n laars, zo concludeert het Openbaar Ministerie (OM) maandag in een brief aan de nabestaanden.
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. In september werd hij echter uitgeleverd aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Dat terwijl het OM Kiev wel had gevraagd Tsemach beschikbaar te houden voor Nederland en het strafrechtelijk onderzoek naar de aanslag op vlucht MH17. Het gemeenschappelijk opsporingsteam JIT, waarin de OM’s van de getroffen landen (waaronder ook Oekraïne) samenwerken, heeft Tsemach nog wel in de gevangenis kunnen horen.
De Russen mogen volgens hun eigen grondwet geen onderdanen uitleveren, maar omdat Tsemach de Oekraïense nationaliteit heeft, had dat geen belemmering hoeven zijn, stelt het OM. Ook heeft Nederland gewezen op vluchtgevaar van Tsemach. Op verzoek van de Russische justitie heeft het OM nog een paar keer extra informatie gegeven.
Uitlevering
Het OM en minister Blok (Buitenlandse Zaken) hebben Rusland meermaals gevraagd om uitlevering, maar Moskou antwoordde onlangs dat het niet weet waar Tsemach nu verblijft. Wat toen al werd gevreesd, lijk nu gebeurd: Tsemach zou weer terug zijn in Oost-Oekraïne, waar Kiev feitelijk geen macht heeft. Sowieso is uitlevering vanuit Oekraïne niet mogelijk, aangezien ook de Oekraïense grondwet uitlevering van onderdanen verbiedt.
Het onderzoek naar de rol van Tsemach bij de ramp loopt nog. Het OM heeft nog geen beslissing genomen of het hem al dan niet voor de rechter wil brengen. „Het kabinet staat paraat om, als het OM daarom vraagt, de verzoeken van het OM richting Rusland kracht bij te zetten.”
MH17-strafzaak
Tsemach is niet een van de vier hoofdverdachten. Volgens het OM heeft zijn kwestie dan ook geen invloed op het begin van de MH17-strafzaak, die is gepland op 9 maart bij de rechtbank op Schiphol. De vier hoofdverdachten zijn opgeroepen om te verschijnen. Ze zijn waarschijnlijk in Rusland.
Telegraaf 02.12.2019 Rusland heeft een verdachte van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17 bewust niet aangehouden en uitgeleverd aan Nederland, ondanks meerdere verzoeken daartoe. Rusland handelde daarmee in strijd met het Europees uitleveringsverdrag, concludeert het Openbaar Ministerie maandag in een brief aan de nabestaanden.
De betrokkene, Vladimir Tsemach, zat eerst in Oekraïne vast vanwege een ander strafbaar feit. In september werd hij uitgeleverd aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Het Joint Investigation Team (JIT) kon dat niet voorkomen maar had hem wel al enkele keren ondervraagd in Kiev.
De betrokkene, Vladimir Tsemach, zat eerst in Oekraïne vast vanwege een ander strafbaar feit. In september werd hij uitgeleverd aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Het Joint Investigation Team (JIT) kon dat niet voorkomen maar had hem wel al enkele keren ondervraagd in Kiev.
De Russen leveren geen onderdanen uit, maar omdat de betrokkene de Oekraïense nationaliteit heeft, had dat geen belemmering hoeven te zijn voor zijn uitlevering, stelt het OM. Ook heeft Nederland gewezen op vluchtgevaar van Tsemach. Op verzoek van de Russische justitie heeft het OM nog een paar keer extra informatie gegeven.
Stef Blok druk bezig
Het OM en minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken hebben meerdere keren Rusland gevraagd om uitlevering maar Moskou antwoordde onlangs dat het niet weet waar Tsemach nu verblijft. Hij is mogelijk weer naar Oost-Oekraïne teruggegaan en van daaruit kan hij niet meer worden uitgeleverd, schrijft het OM.
Het onderzoek naar de rol van Tsemach bij de ramp loopt nog. Het OM heeft nog geen beslissing genomen of het hem al dan niet voor de rechter wil brengen.
De gevangenenruil werd internationaal met veel goedkeuren onthaald. Europese leiders onder wie Angela Merkel reageerden vol lof. Een eerste stap naar vrede, klonk het. Nederland was echter des duivels vanwege Tsemach, die onderdeel uitmaakte van de deal. Vanwege Tsemach was de deal niet alleen een pr-overwinning voor de Oekraïense president Zelensky, maar ook voor zijn Russische ambtsgenoot Poetin.
Tsemach is een oud-rebellenleider die informatie zou hebben over het transport van de Boek-raket naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne in de zomer van 2014. Hij geldt niet als een van de hoofdverdachten.
Volgens het OM heeft zijn kwestie dan ook geen invloed op het begin van de MH17-strafzaak, die is gepland op 9 maart om 10.00 uur, bij de rechtbank op Schiphol. De vier hoofdverdachten zijn opgeroepen om te verschijnen. Ze zijn waarschijnlijk in Rusland.
Vladimir Tsemach werd in september vrijgelaten uit zijn voorlopige hechtenis in Kiev om te worden geruild met Oekraïense gevangenen in Rusland. Beeld AFP
Trouw 02.12.2019 Een Oekraïense verdachte die het MH17-onderzoeksteam heel graag in Nederland had willen zien, ontglipte hen door toedoen van Rusland. Moskou heeft het onderzoek gedwarsboomd, vindt het OM.
Rusland heeft in strijd gehandeld met het Europees uitleveringsverdrag door een belangrijke Oekraïense verdachte bewust niet uit te leveren, schrijft het Openbaar Ministerie maandag in een brief aan de nabestaanden van de ramp met de MH17. Vladimir Tsemach wordt verdacht van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014. Rusland levert geen onderdanen uit, maar omdat Tsemach Oekraïner is had dat geen beletsel hoeven te zijn, stelt het OM.
De Oekraïner is niet een van de vier hoofdverdachten. Het onderzoek naar hem loopt nog, en het OM heeft nog niet besloten of het hem voor de rechter zal brengen tijdens het proces dat op 9 maart volgend jaar begint.
Het verhaal van Vladimir Tsemach leest als een thriller. Tsemach had vermoedelijk het bevel over de luchtafweer van de pro-Russische rebellen in het deel van Oost-Oekraïne waarvandaan MH17 met een Buk-raket werd neergeschoten.
Waardevolle getuige
Dat maakt hem voor het Joint Investigation Team Jit een zeer waardevolle getuige, en wellicht ook verdachte. Mogelijk weet Tsemach wie de Buk-raket precies heeft afgevuurd, de rebellen of de Russische bemanning. En in een video-opname uit 2015 waarin hij te zien is, lijkt hij toe te geven dat hij de Buk-raketinstallatie na de lancering enige tijd heeft verstopt, voordat die terug naar Rusland werd gereden.
De tevredenheid was dan ook groot toen Tsemach afgelopen juni ineens in een cel in de Oekraïense hoofdstad Kiev bleek te zitten, na een gewaagde geheime operatie door een Oekraïense commando-eenheid in het rebellengebied.
De vier hoofdverdachten die het OM al heeft aangewezen. Vladimir Tsemach is nog niet formeel aangemerkt als verdachte, alleen als getuige.Beeld REUTERS
De commando’s gingen afgelopen juni naar Tsemachs huis in Snizjne, niet ver van de plaats waarvandaan de Buk werd afgevuurd. Ze zouden hem hebben gedrogeerd en vermomd als een oude, zieke man. In een rolstoel zouden ze hem toen de gevaarlijke frontlijn over hebben gesmokkeld, die door de rebellen scherp gecontroleerd wordt.
Met Tsemach in een cel leek de weg vrij voor het Jit om hem uitgebreid aan de tand te kunnen voelen over zijn betrokkenheid bij het neerschieten van MH17. Maar voor hij uitgebreid kon getuigen wist Rusland op het laatste moment een spaak in het wiel te steken.
Uitruil van gevangenen
Ten tijde van de geheime operatie waren al maanden onderhandelingen aan de gang tussen Oekraïne en Rusland over een uitruil van gevangenen. Daar was al zo goed als overeenstemming over, toen Rusland in augustus ineens met een extra eis kwam: Vladimir Tsemach moet onderdeel uitmaken van de deal, anders gaat de hele gevangenenruil niet door.
Dat plaatst Oekraïne voor een groot dilemma, want het wil de beloofde 35 gevangenen heel graag terug. Uiteindelijk weet Kiev de deal na grote druk van het Nederlandse Openbaar Ministerie nog iets te vertragen, zodat het Jit getuige Tsemach toch nog kan spreken. Naar verluidt heeft het OM hem in totaal twee keer gesproken voordat hij naar Rusland verdwijnt. Of hij bruikbare informatie heeft gegeven is niet bekendgemaakt.
Nabestaanden van MH17-slachtoffers reageerden woedend dat de man die mogelijk veel licht kan laten schijnen over wie precies de Buk-raket heeft afgevuurd, uitgerekend naar Rusland verdwijnt. Het Nederlandse OM dient meteen een uitleveringsverzoek in, maar Moskou houdt hem niet aan.
Rusland heeft onlangs laten weten dat het niet weet waar Tsemach nu verblijft, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de Russische geheime dienst FSB niet op de hoogte zou zijn van zijn huidige verblijfplaats. Mogelijk is dat weer Oost-Oekraïne, waar hij woonde. Zijn dochter heeft eerder laten weten dat hij weer terug is en bedankte ‘onze president Vladimir Poetin’.
Tsemachs Russische advocaat liet onlangs via het Russische persbureau Tass weten dat hij bereid is te getuigen tijdens het MH17-proces, maar alleen vanuit de rebellenrepubliek Donetsk (DNR). “Hij wil getuigen voor zowel de Nederlandse als de Oekraïense onderzoekers, om zijn goede naam te beschermen”, aldus advocaat Anatoli Koetsjerena, die eraan toevoegde dat Tsemach “bang is en het erg moeilijk heeft met wat hem is overkomen”.
Lees ook:
OM wil voorkomen dat Oekraïne MH17-verdachte aan Rusland uitlevert
Het Nederlandse Openbaar Ministerie vreest dat een mogelijk belangrijke getuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, naar Rusland wordt gestuurd.
Vrijlating MH17-verdachte zet de relatie tussen Nederland en Oekraïne onder druk
Slecht nieuws voor het Openbaar Ministerie: MH17-verdachte Vladimir Tsemach is door Oekraïne aan Rusland overgedragen, als onderdeel van een gevangenenruil. De kans dat de man zich ooit in Nederland zal moeten verantwoorden voor zijn rol in de vliegramp is daardoor uiterst klein.
AD 02.12.2019 Rusland heeft niet meegewerkt aan de uitlevering van MH17-verdachte Vladimir Tsemach, ondanks herhaalde verzoeken van het Openbaar Ministerie en minister Blok van Buitenlandse Zaken. Dat schrijft het Openbaar Ministerie in een brief aan de nabestaanden van de vliegramp.
Rusland schendt daarmee het Europees uitleveringsverdrag, stelt het Openbaar Ministerie in een vandaag uitgebracht bericht. Het OM had gevraagd om de uitlevering van Tsemach, omdat hij mogelijk betrokken is geweest bij het neerhalen van vlucht MH17.
,,Het OM is tot de conclusie gekomen dat Rusland bewust heeft toegelaten dat de heer Tsemach de Russische Federatie heeft verlaten en geen uitvoering heeft willen geven aan het Nederlandse verzoek”, stelt het OM. ,,Dat had op basis van het Europese uitleveringsverdrag wel gemoeten. Het OM heeft deze conclusie gedeeld met de Russische autoriteiten.”
Het OM zegt meermaals nadrukkelijk te hebben gevraagd om zijn uitlevering, en te hebben gewezen op het vluchtgevaar. ,,Er waren indicaties dat de heer Tsemach terug wilde keren naar Oost-Oekraïne.” Ook minister Blok zou dit persoonlijk aan de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov hebben meegedeeld.
,,Op 19 november is bericht ontvangen van de Russische autoriteiten dat het verzoek tot aanhouding niet uitgevoerd kon worden, omdat ze er niet mee bekend zijn dat Tsemach in de Russische Federatie verblijft. Uit mediaberichten kan worden opgemaakt dat de heer Tsemach toen al was teruggekeerd naar zijn woonplaats in Oost-Oekraïne. Van daaruit kan hij niet meer worden uitgeleverd.”
Tsemach is al maandenlang onderwerp van een diplomatiek steekspel tussen Nederland, Rusland en Oekraïne. Hij is belangrijk voor het proces omdat hij op filmopnamen vijf jaar geleden heeft gezegd dat hij de Buk-raket verstopte waarmee MH17 werd neergehaald. Nederland ziet hem
Tsemach heeft de Oekraïense nationaliteit en is begin september naar Rusland vertrokken, als onderdeel van een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.
NU 29.11.2019 Het proces tegen de vier mannen die worden vervolgd voor hun aandeel in het neerstorten van MH17, zal integraal worden uitgezonden via de website courtMH17. Dit is vrijdag bekendgemaakt tijdens een briefing over de zaak.
In de zittingszaal van het Justitieel Complex bij Schiphol, zijn vijf camera’s geïnstalleerd die elke hoek zullen filmen.
De eerste zitting is op 9 maart volgend jaar. Het zal dan nog niet gaan om de inhoudelijke behandeling, maar een inleidende zitting.
Wanneer de inhoudelijke behandeling plaats gaat vinden, is nog niet bekend en hangt ook af van of de verdachten en/of hun advocaten op komen dagen. De zaak tegen hen kan bij verstek worden voortgezet. De zittingszaal en de bijbehorende voorzieningen zijn tot en met 26 maart 2021 gereserveerd.
Deze zomer werd bekendgemaakt dat vier verdachten, drie Russen en één Oekraïner, worden vervolgd voor hun aandeel in het doen laten neerstorten van de vlucht. Het gaat om de Rus Igor Girkin (48), zijn rechterhand Sergey Dubinsky (56) en diens assistent Oleg Pulatov (52) en de Oekraïner Leonid Kharchenko (47). Zij hebben onder meer een aandeel gehad in het vervoeren van de buk-raket.
Onderzoeksteam toont gezichten van vier verdachten MH17-ramp
Perscentrum voor vijfhonderd journalisten
De rechtbank in Den Haag behandelt het proces. De verwachting is dat er honderden journalisten op af zullen komen, en daarom is er nabij de zittingszaal een perscentrum in de maak.
In dit gebouw, dat op 1 februari 2020 af moet zijn, wordt plek gemaakt voor vijfhonderd journalisten. Zij kunnen hier het proces ook op afstand volgen.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 boven Oekraïne neergehaald, met als gevolg de dood van alle 298 inzittenden, onder wie 196 Nederlanders.
NOS 29.11.2019 Het volledige MH17-proces zal via een livestream wereldwijd te volgen zijn. Dat bevestigde de Haagse rechtbank vandaag op een bijeenkomst over de zaak, die in maart van start gaat.
De rechtbank verwacht grote internationale belangstelling voor het proces, dat wordt gehouden in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol. De rechtbank houdt er rekening mee dat er duizend mensen per zittingsdag zullen zijn.
Omdat niet iedereen in het justitieel complex past, gaat de rechtbank alle zittingen uitzenden.
Ook voor nabestaanden is de ruimte beperkt. Zij kunnen de zaak volgen vanuit een congrescentrum in Nieuwegein.
Omgekocht
Volgende week begint de rechtbank met de bouw van een perscentrum, met werkplekken voor 300 journalisten. De publieke tribune bij de zittingszaal is gereserveerd voor internationale waarnemers.
De rechtbank deed vandaag nog geen inhoudelijke mededelingen over het proces. Een verslaggeefster uit Oekraïne wilde weten of het risico bestaat dat de rechters worden omgekocht. Daar is geen sprake van, verzekerde de rechtbank.
Het Joint Investigation Team (JIT) brengt vier verdachten voor de rechter wegens het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Airlines in juli 2014. Zij worden verdacht van moord op de 298 inzittenden.
Deze vier verdachten worden vervolgd:
De verdachten zijn de minister van Defensie van de rebellen, Igor Girkin, en zijn plaatsvervanger en hoofd van de lokale inlichtingendienst Doebinski. Ook een man die weer onder diens leiding stond, rebellencommandant Chartsjenko, wordt vervolgd. De laatste verdachte is het plaatsvervangend hoofd inlichtingen, Poelatov. Drie van hen zijn Russisch, een is Oekraïens.
De rechtbank heeft tot het voorjaar van 2021 een groot aantal zittingsdagen gereserveerd voor het proces. Of al die dagen nodig zijn, is nog niet bekend.
Naast de drie rechters die de zaak behandelen, zijn ook twee reserverechters aangesteld. Die kunnen hun collega’s bij uitval vervangen.
Wat gebeurt er op de eerste zittingsdagen?
Eerst wordt gekeken of verdachten en hun advocaten aanwezig zijn. Als die er niet zijn, kunnen de rechters beslissen dat de zaak zonder hen verder gaat.
Mochten er wel advocaten van verdachten verschijnen, dan krijgen zij de mogelijkheid om onderzoekswensen in te dienen. Ook vraagt de rechtbank hoe ver het JIT is met het opsporingsonderzoek en of het dossier compleet is.
Daarnaast inventariseert de rechtbank hoeveel nabestaanden gebruik willen maken van hun spreekrecht. Mochten getuigen verklaringen willen afleggen, dan kan dat ook via een videoverbinding vanuit Oekraïne.
De kans dat de verdachten zullen verschijnen, is klein. Twee van de vier hebben al aangegeven dat ze niet naar de rechtszaak komen. Of ze wel een advocaat sturen, is nog onbekend. Rusland noemt alle beschuldigingen van betrokkenheid ongegrond.
Langslepend proces
Marieke de Hoon, internationaal strafrechtdeskundige van de Vrije Universiteit, verwacht dat het een langdurig proces gaat worden. “We staan echt aan het begin van iets dat waarschijnlijk 5 of 10 jaar of misschien nog wel langer gaat duren. Het duurt lang om bewijs te vergaren en mogelijk worden er nog meer verdachten vervolgd.”
Dat de verdachten er niet bij zijn, maakt voor het proces niet uit: “Zelfs als de verdachten niet komen opdagen, kunnen ze veroordeeld worden. Dan zijn ze misschien wel veilig in Rusland, maar kunnen ze op andere plekken in de wereld worden aangehouden en uitgeleverd.”
De Hoon verwacht dat de verdachten wel een advocaat sturen: “Die kunnen dan alles vertragen, overal bezwaar tegen maken, de rechters wraken en er een heel circus van maken.”
RTL 29.11.2019 De volledige strafzaak over de ramp met vlucht MH17 wordt uitgezonden via een livestream. Het proces is daardoor overal ter wereld, zonder vertraging, te volgen. Dat is vandaag gemeld tijdens een bijeenkomst over de zaak die op 9 maart volgend jaar begint.
Het proces vindt plaats op het Justitieel Complex Schiphol (JCS), vlak bij de luchthaven. De zittingen zijn in de grootste zaal, de andere drie zalen zijn voor belangstellenden. Nabestaanden kunnen het proces volgen vanaf een eigen, aparte locatie. Waar dat precies is, is nog niet bekendgemaakt.
Naast het JCS wordt een groot perscentrum gebouwd, waar vijfhonderd journalisten in kunnen. De rechtbank houdt ook rekening met veel buitenlandse journalisten en cameraploegen.
Proces
Het Openbaar Ministerie vervolgt drie Russen en een Oekraïner voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord. Het gaat om rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
Hoe lang de zaak gaat duren, is nog onduidelijk. Het begint met voorbereidende zittingen. Dan wordt onder meer bekeken of de verdachten en/of hun advocaten in de rechtbank verschijnen of willen verschijnen. Met Oekraïne is de afspraak gemaakt om eventueel via een videoverbinding getuigen te verhoren, met Rusland is dat niet afgesproken.
Ook wordt gekeken hoeveel onderzoek het Openbaar Ministerie nog nodig heeft en hoeveel nabestaanden gebruik willen maken van hun spreekrecht.
De rechtbank heeft verschillende datablokken gereserveerd tot en met maart 2021. Wanneer de zaak inhoudelijk wordt behandeld, is nu nog niet te voorspellen.
Uit de lucht geschoten
Vlucht MH17, onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur, werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Dat gebeurde boven het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische separatisten vochten tegen het Oekraïense regeringsleger. De Boeing 777 werd geraakt door een Buk-raket van het Russische leger. Alle 298 mensen aan boord kwamen om het leven, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders.
Telegraaf 29.11.2019 De volledige strafzaak over de ramp met vlucht MH17 wordt integraal uitgezonden via een livestream. Het proces is daarmee dus overal ter wereld, zonder vertraging te volgen. Dat is vrijdag gemeld tijdens een bijeenkomst over de zaak die 9 maart volgend jaar begint.
Het proces is van de rechtbank Den Haag maar vindt plaats op het Justitieel Complex Schiphol, vlakbij de luchthaven. De zittingen zijn in de grootste van de vier zalen, de andere drie zijn voor belangstellenden. Nabestaanden kunnen het proces volgen vanaf een eigen, aparte locatie.
Hoe lang deze zaak gaat duren, is nog onduidelijk. Het begint met voorbereidende zittingen. Dan wordt onder meer bekeken of de verdachten en/of hun advocaten in de rechtbank verschijnen of willen verschijnen. Ook wordt gekeken hoeveel onderzoek het Openbaar Ministerie nog nodig heeft en hoeveel nabestaanden gebruik willen maken van hun spreekrecht.
De rechtbank heeft verschillende datablokken gereserveerd tot en met maart 2021. Wanneer de zaak inhoudelijk behandeld wordt, is nu nog niet te voorspellen.
Vijfhonderd journalisten
Naast het JCS wordt een groot perscentrum gebouwd, daar kunnen vijfhonderd journalisten in. De rechtbank houdt ook rekening met veel buitenlandse journalisten en cameraploegen.
Het OM vervolgt drie Russen en een Oekraïner voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord. Het gaat om rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
Vlucht MH17, onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur, werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Dat gebeurde boven het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische separatisten vochten tegen het Oekraïense regeringsleger. De Boeing 777 werd geraakt door een Buk-raket van het Russische leger. Alle 298 mensen aan boord kwamen om het leven, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders.
AD 29.11.2019 Het zwaarbeveiligde Justitieel Complex Schiphol in Badhoevedorp wordt vanaf 9 maart de basis van het internationale MH17-proces. Het hele proces is straks rechtstreeks te volgen. De Haagse rechtbank, die over de vliegramp met 298 doden zal oordelen, geeft alvast een kijkje in de keuken.
In een betonnen kolos op een winderige uithoek van Schiphol verzamelt zich vanaf 9 maart komend jaar een klein leger van juristen, bezoekers en journalisten om het proces rond de aanslag op vlucht MH17 te volgen. De rechtbank Den Haag – die zich over de zaak buigt – is al druk bezig met de logistieke puzzel rond het proces, zegt projectleider Jan van Steen, senior rechter bij de Haagse rechtbank, maar niet inhoudelijk betrokken.
Bij de raketaanslag op de vlucht van Malaysian Airways op 17 juli 2014 kwamen 298 mensen om van tien nationaliteiten. Het MH17-proces wordt dan ook geen proces zoals alle andere. Anders dan gebruikelijk wordt het hele proces door een regisseur in beeld gebracht. Via een livestream op courtmh17.com is alles integraal te volgen. Nabestaanden krijgen allen spreekrecht, maar kunnen ervoor kiezen niet in beeld te komen.
Omdat het Paleis van Justitie in de hofstad de toestroom niet aankan, worden de zittingen in Badhoevedorp gehouden. Er moet zelfs een perscentrum naast de rechtbank worden gebouwd om internationale media te kunnen ontvangen. Daar wordt ruimte ingericht voor 500 journalisten en komen 300 werkplekken. In de persruimte zijn de zittingen op een groot scherm te volgen.
Zittingszaal D van het zwaarbeveiligde complex wordt de plek van de rechters, het Openbaar Ministerie (OM), advocaten, verdachten (indien aanwezig), nabestaanden en een beperkt aantal journalisten. Bij de zittingen zullen ook internationale waarnemers aanwezig zijn. Wie de zittingen wil bijwonen, moet om de veiligheid te kunnen waarborgen door een zogenoemde scanstraat.
Om de verdachten van het drama in Nederland te kunnen berechten, moesten nieuwe wetten worden aangenomen. Vanwege het internationale karakter kunnen rechters nu bijvoorbeeld toestaan dat delen van het proces in het Engels worden gevoerd, zoals wanneer buitenlandse nabestaanden van hun spreekrecht gebruikmaken. Ook kan er videoconferentie worden ingezet, wanneer getuigen niet fysiek aanwezig zijn.
In totaal zullen drie rechters en twee reserverechters zich buigen over de aanklacht: het laten verongelukken van vlucht MH17 en daarmee de moord op de bijna 300 inzittenden van het toestel. Tussen maart 2020 en maart 2021 zijn verschillende periodes gereserveerd voor de zittingen. Te weten 9 tot en met 13 maart, 23 tot en met 27 maart, 8 juni tot en met 3 juli, 31 augustus tot en met 13 november, en 1 februari tot en met 26 maart 2021.
Moordverdachten
De eerste zittingen zullen inventariserend zijn. In die fase wordt gekeken welke verdachten er ter zitting zullen verschijnen, welke advocaten er zullen optreden, wat zij vinden van de beschuldigingen en hoe het staat met het opsporingsonderzoek van het OM. Vervolgens wordt gekeken hoeveel nabestaanden zich willen uitspreken en hoeveel vorderingen er zijn te verwachten. Pas daarna kan een inhoudelijke behandeling van start gaan.
Onderzoek door Nederland, Maleisië, België en Oekraïne, naar de oorzaak van de ramp met de MH17 bracht een viertal verdachten in beeld. Het OM vervolgt drie Russen en een Oekraïner voor het neerhalen van het passagierstoestel. Allen worden verdacht van moord. Het gaat om rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
NRC 17.11.2019 Sergej Sjojgoe, de minister van Defensie, is de op een na populairste politicus van Rusland. Zijn naam duikt nu op in het MH17-onderzoek.
Hij is de man achter de beroemde foto’s waarop Poetin pronkt met zijn naakte, gespierde torso.
Net als de Russische president houdt Sergej Sjojgoe van actieve doevakanties in de ruige natuur. En als voormalig hoofd van het Russische ministerie voor de Reddingsdiensten beschikt hij over de vliegtuigen en helikopters waarmee zelfs de meest afgelegen gebieden van de Russische Federatie kunnen worden ontsloten. In de afgelopen twintig jaar, zo schrijft journalist Michail Zygar, is Sjojgoe Poetins „persoonlijke touroperator” geworden.
Het was tijdens een visvakantie in 2007 op Sjojgoe’s geboortegrond Toeva, op de grens met Mongolië, dat Poetin voor het oog van de camera’s voor het eerst zijn shirt uittrok. En het was Sjojgoe die in 2009 op het idee kwam van de beroemde foto van Poetin te paard, met ontbloot bovenlijf en cowboyhoed.
De gezamenlijke vakanties geven Sergej Sjojgoe exclusieve toegang tot de Russische president. Op 7 oktober vierde Poetin zijn 67ste verjaardag in het gezelschap van zijn minister van Defensie, in de ruige bergen van Siberië. De beelden van Sjojgoe die paddestoelen zoekt met de Russische president, voeden de geruchten dat de minister van Defensie (hoewel zelf al 64) een kroonprins is.
Volgens opiniepeilingen is Sjojgoe de op een na populairste politicus van Rusland, zij het op grote afstand van Poetin. „Bij een ordelijke machtsoverdracht komt hij niet in aanmerking”, zegt politicoloog Valeri Solovej: „Maar in het geval van een grote politieke crisis kan Sjojgoe president worden.” Sergej Sjojgoe zal daarom onaangenaam getroffen zijn door de getuigenoproep van het Joint Investigation Team (JIT) dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt.
Vorige week publiceerde het JIT afgeluisterde telefoongesprekken waarin ook de naam van Ruslands minister van Defensie valt. Het JIT wil daarom weten of die betrokken was „bij de inzet van een Boek-Telar (lanceerinstallatie) op 17 juli 2014 (de dag van de ramp).” Volgens Solovej is het uitgesloten dat het wapensysteem is overgedragen aan de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne zonder de expliciete toestemming van Sjojgoe.
Niet dat de minister van Defensie graag knopen doorhakt. Sjojgoe, zo zegt Solovej, was geen voorstander van de militaire operatie in Oost-Oekraïne. De voormalige baas van de Russische brandweer is een behoedzame man. „Hij houdt zich het liefste verre van grote en onomkeerbare beslissingen”, zegt Solovej.
Het is een van de kwaliteiten die ervoor heeft gezorgd dat Sergej Koezjoegetovitsj Sjojgoe al bijna dertig jaar aan de top staat – veel langer dan Poetin zelf. De president heeft zijn carrière zelfs te danken aan zijn minister van Defensie.
In 1999 stond het kamp van de zieke president Jeltsin onder druk van zowel de communisten als van de conservatieve partij ‘Vaderland’ van de Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov. Het was Sjojgoe, die als lijsttrekker van de nieuwe partij ‘Eenheid’ een sterk resultaat wist te behalen bij de belangrijke verkiezingen voor het Russische parlement.
Het Jeltsin-kamp sloot een deal met Loezjkov, de twee partijen fuseerden tot ‘Verenigd Rusland’ en de communisten stonden buitenspel. In het voorjaar van 2000 werd de 47-jarige interim-president Poetin met een grote meerderheid gekozen. Sergej Sjojgoe was toen al bedankt voor zijn bewezen diensten en had zonder morren afstand van de partijleiding.
„Sjojgoe is altijd loyaal”, zegt de Russische politicologe Maria Snegovaja. „En hij slaagt erin om zijn eigen ambities altijd zorgvuldig verborgen te houden.”
Schandalen gleden van hem af
Sergej Sjojgoe werd geboren in 1955 in Tsjadan, in de autonome Sovjetrepubliek Toeva. Zijn vader was Toevaans, zijn moeder was van Oekraïense afkomst. Sjojgoe studeerde af in de bouwkunde en maakte carrière in de sovjet-bouwindustrie en in de communistische partij. In 1991, nog voor het einde van de Sovjet-Unie, werd hij benoemd tot het hoofd van de reddingsdiensten. In 1994 werd hij minister van het nieuwe departement voor ‘Burgerscherming’ waaronder de brandweer en de Russische reddingsdiensten werden geschaard.
Achttien jaar lang gaf Sjojgoe leiding aan het departement, dat hij omvormde tot een haast militaire organisatie, met een eigen luchtmacht. Bij bosbranden of overstromingen verscheen de energieke minister voor de camera’s om de crisis te bezweren. Schandalen gleden van hem af. In 2009 kwamen er 156 mensen om bij een brand in een nachtclub in Perm. Bij controles had de lokale brandweer tegen betaling een oogje dichtgeknepen. Brandveiligheid is nog steeds een enorm probleem in Rusland, maar op de een of andere manier rekent niemand dat Sjojgoe aan.
In 2012 werd minister van Defensie Anatoli Serdjoekov ontslagen vanwege een enorm corruptieschandaal waarin de maîtresse van de minister een hoofdrol speelde. Om de rust op het ministerie te herstellen, benoemde Poetin zijn trouwe vazal Sjojgoe. Niet dat deze minder corrupt is. De enorme villa die hij liet neerzetten buiten Moskou – in Aziatische stijl – kost tenminste 18 miljoen dollar, zo stellen de corruptieonderzoekers van oppositieleider Aleksej Navalny.
Uit onderzoek van de Russische website The Insider blijkt dat Sjojgoes minnares, de voormalige stewardess Jelena Sjeboenova, tientallen miljoenen verdiende met bouwprojecten voor het ministerie van Defensie. „Sjojgoe steelt net zoveel als de rest”, zegt Maria Snegovaja, „maar op de een of andere manier wordt zijn reputatie er niet door geschaad.”
Uitgebrande jeeps van IS
Het was zijn voorganger Serdjoekov die de grote hervormingen in gang zette die ervoor hebben gezorgd dat de Russische strijdkrachten zich tegenwoordig kunnen meten met het Westen. Maar het is Sjojgoe die het succes van de militaire interventie in Syrië maximaal wist uit te buiten. De uitgebrande jeeps van de Islamitische Staat werden op een speciale trein gezet die een tour maakte door heel Rusland.
Het ministerie van Defensie bouwde een militair pretpark buiten Moskou en opende winkels met kinderkleding in camouflagekleuren. Anno 2019 zijn de strijdkrachten het instituut dat het meest vertrouwd wordt door de Russische bevolking. Ook dat is het succes van Sjojgoe.
Afgelopen september mocht hij in de gezagsgetrouwe krant Moskovski Komsomolets uitleggen hoe hij het leger had ‘gered’. Het was zijn eerste interview in zeven jaar, volgens sommige Kremlinwatchers de bevestiging van Sjojgoes status als kroonprins. „De wedergeboorte van het leger was een langdurig proces”, zei hij. „Het begon allemaal in 1999 (…). Toen nam premier Vladimir Vladimirovitsj Poetin het principebesluit.” Sjojgoe weet hoe de hazen lopen in het Kremlin.
Correctie (17 november): in een eerdere versie stond in het fotobijschrift dat Sjojgoe minister van Buitenlandse Zaken was. Dat moet zijn: minister van Defensie.
AD 15.11.2019 De Russische luchtvaartexpert Vadim Loekasjevitsj heeft van meet af aan geloofd dat een Russische BUK-raket MH17 op 17 juli 2014 neerschoot boven Oost-Oekraïne. En dat blijft hij zeggen. Het kostte hem zijn baan. ,,Ze zeiden: je bent de vijfde colonne, de vijand.’’
“Moet je kijken’’, zegt Vadim Loekasjevitsj, terwijl hij naar zijn computerscherm tuurt. ,,Ik verzamel foto’s van de slachtoffers. En zoek er hun levensgeschiedenissen bij. Ik wil er een boek van maken.’’
Het illustreert de betrokkenheid van de luchtvaartexpert, die niet alleen het technische dossier van de aanslag op MH17 zonder aflatende energie volgt, maar er ook emotioneel door is geraakt.
De luchtvaarexpert weet waarover hij praat. In 1985 voltooit hij zijn studie Luchtvaarttechniek aan het Polytechnisch Instituut in Komsomolsk aan de Amoer. Later promoveert hij op een proefschrift over hoe je het best gevechtsvliegtuigen kunt ontwerpen om ze van een vliegdekschip aanvallen te laten uitvoeren.
Jarenlang werkt Loekasjevitsj daarna voor Soechoj, de belangrijkste leverancier van gevechtsvliegtuigen in de voormalige Sovjet-Unie. ,,Ik kan nog altijd aan elk type straaljager aanwijzen dat ik heb ontworpen’’, glimlacht hij minzaam. ,,Ik was een goed ontwerper, denk ik.’’
Maar de USSR valt in 1992 uiteen, met als gevolg veel minder geld voor de wapenindustrie. Loekasjevitsj vindt in verschillende bedrijven emplooi en belandt in 2011 uiteindelijk bij de hightech-universiteit Skolkovo. Dan volgt op 17 juli 2014 de aanslag op MH17. Het vliegtuig wordt neergeschoten boven Oost-Oekraïne, de Donbass. De bijna driehonderd inzittenden, onder wie 196 Nederlanders, komen om. In maart 2020 begint in Nederland de strafzaak tegen de vier hoofdverdachten. Ook dat proces volgt Loekasjevitsj op de voet.
U heeft vanaf het begin gezegd, dat er een Buk-raket is gebruikt. Hoe wist u dat zo zeker?
,,Het Russische ministerie van Defensie suggereerde direct dat de Boeing was neergeschoten door een Oekraïense Soe-25. Maar ik begreep als aviatiek-ingenieur: dat is technisch niet mogelijk. Die raketten zijn te klein. Ze brengen hooguit schade toe aan het toestel, waardoor het hoogte verliest en uiteindelijk neerstort. MH17 is al op 10 kilometer hoogte uit elkaar gevallen. Dus als het geen vliegtuig kon zijn, dan was het zeker een grond-luchtraket. Voor mij en andere experts was dat meteen duidelijk.’’
U bent vanwege uw standpunt ontslagen van de hightech-universiteit Skolkovo. Wat bent u toen gaan doen?
,,Het bestuur van Skolkovo vond me een probleem worden. Toen ze me wegstuurden, kreeg ik te horen dat er druk ‘van boven’ was geweest om dat te doen. Ik heb nog gesolliciteerd, maar niemand nam me meer in dienst. Met de reden dat ik ‘onbetrouwbaar’ ben. De veiligheidsdienst van Roskosmos (de Russische evenknie van NASA, red.), zei tegen me: jij komt er niet door, want je behoort tot de vijfde colonne, jij bent de vijand. Ik ben nu freelancer. Als scenarist en consultant. Ook schrijf ik artikelen.’’
,,Het lukt, zij het met moeite. Maar ik vind de mogelijkheid om te zeggen wat ik denk en te praten met wie ik wil veel belangrijker. Niet alle boemerangen keren terug, een aantal kiest voor de vrijheid.’’
De autoriteiten zullen niet blij zijn met uw werk?
,,Nee, natuurlijk niet. Maar ik zeg alleen wat allang bekend is door het onderzoek. Ik zal u eerlijk zeggen dat ik het in 2015 heel moeilijk had. Het onderzoek liep, maar er waren nog geen resultaten. En ik was praktisch de enige in Rusland, die zei waar het op stond. Maar toen in oktober de OVV openbaarde dat het inderdaad een Buk was uit het gebied dat de separatisten onder controle hadden, bleek ik het bij het juiste eind te hebben gehad.’’
Zitten de autoriteiten u op een of andere manier dwars?
,,Dat mijn telefoon wordt afgeluisterd, weet ik zeker. Maar het probleem voor de Russische autoriteiten is niet Loekasjevitsj. Het is niet gelukt jullie Nederlanders de mond te snoeren. Júllie zijn het belangrijkste probleem.’’
Ik ben niet het probleem voor de Russische autoriteiten. Jullie Nederlanders zijn het belangrijkste probleem, aldus Vadim Loekasjevitsj, Luchtvaartdeskundige in Rusland.
Bijna een jaar na de tragedie met MH17 liet Rusland de theorie over de Soe-25 plotseling los. Het zou toch om een Buk-raket gaan, maar eentje die was gelanceerd vanuit Zarosjtsjenske, een dorp in de Donbass dat volgens Rusland op dat moment in handen was van het Oekraïense leger. Een paar maanden later deed de Russische Buk-leverancier Almaz-Antej een test, waaruit dat moest blijken. Het plaatste een cockpit op het testterrein en liet daarnaast een Buk-raket ontploffen.
Kunt u eenvoudig uitleggen waarom volgens u de test van de Buk-leverancier niet deugde?
,,Professioneel gezien was de test van Almaz-Antej een schoolvoorbeeld van hoe je een serieus experiment niet moet doorvoeren. Want in plaats van een Boeing-cockpit gebruikte het bedrijf de cockpit van een Il-86. Dat is gewoon een ander vliegtuig. Verder is het heel lastig een situatie van twee vliegende objecten in de lucht na te bootsen op de grond. De meest bezopen fout: ze hebben de windrichting verward.
In werkelijkheid kwam die uit het zuidwesten en Almaz-Antej zegt in het experiment: uit het noordoosten. Dat heeft consequenties voor de hoek van de inslag, omdat het vliegtuig bij verschillende windrichtingen anders in de lucht hangt. Daarnaast koersen vliegtuigen op een kompas, dat altijd het noorden aanwijst. Daarmee wordt in de luchtvaart het ‘magnetische noorden’ bedoeld en niet het geografische noorden, dat Almaz-Antej hanteert. Daarin zit een verschil van zo’n zes graden.’’
U veronderstelt dat de Buk-leverancier toerekent naar de gewenste uitkomt?
Ja, het geeft een maand na de eerste publicatie in de zomer van 2015 ineens andere graden aan van de inslaghoek van de Buk en MH17. Daardoor moet de afvuurlocatie drastisch naar het oosten worden verlegd. Maar niet voor Almaz-Antej, voor hen blijft het Zarosjtsjenske. De uitkomst van hun onderzoek stond van tevoren vast. In plaats van te onderzoeken en dan tot een conclusie te komen.”
In september 2018 toonde het Russische ministerie van Defensie plots speciaal gedeclassificeerde documenten van een Buk-fragment, die het Joint Investigation Team (JIT) in mei van dat jaar had laten zien. Het nummer erop herleidde het ministerie tot een raket die al in 1986 aan Oekraïne was geleverd en daar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie was gebleven. Het bewijs dat Oekraïne achter het neerschieten van MH17 zat.
Wat vindt u van die ‘bewijsvoering’?
,,Van het raketfragment dat het JIT heeft getoond, heeft het nooit gezegd: dit is de raket die het vliegtuig heeft neergeschoten. Daarnaast weten we niet hoe dat fragment in handen is gekomen van het JIT. Het zegt daar niets over. Ook heeft het ministerie van Defensie gezegd, dat volgens bepaalde aktes de bewuste Buk-raket naar Oekraïne is gegaan, maar heeft het die aktes niet getoond. Dat is heel raar.’’
Twee jaar geleden schreef u in de Russische editie van Forbes, dat Rusland aan de vooravond van de aanslag plotseling een vliegbeperking oplegde boven de Russsische regio Rostov (dat grenst aan het gebied in Oost-Oekraïne waar MH17 werd neergehaald). Wat is er toen precies gebeurd?
,,Middernacht van 16 op 17 juli 2014 heeft Rusland het luchtruim van het naburige Rostov aan de Don gesloten. Het is een opmerkelijk toeval dat dezelfde dag MH17 wordt neergeschoten. Je zou kunnen denken dat de Russische luchtvaartdienst Rosaviatsia wist dat het gevaarlijk was om er te vliegen, omdat Rusland diezelfde dag een Buk-raketsysteem Oost-Oekraïne had binnengebracht.
Maar het gekke is wel, dat Rusland zelf de vliegrestrictie niet heeft niet nageleefd en gewoon vliegtuigen heeft doorgelaten. In mijn artikel in Forbes probeer ik daarom heel voorzichtig te zijn. Ik heb het recht niet conclusies te trekken. Het detail staat evenwel ook vermeld in het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV). De Nederlandse onderzoekers hebben Rosaviatia gevraagd waarom die vliegbeperking was ingesteld. Maar juist over deze kwestie heeft de raad nooit een antwoord gekregen.’’
96 procent
De Tweede Kamer heeft onlangs ook besloten tot een onderzoek naar de vraag waarom Oekraïne het luchtruim niet heeft gesloten. Maar dat hoort niet thuis in het strafrechtelijke onderzoek, vindt Loekasjevitsj. ,,Die vraag is al uitgebreid en nauwkeurig beantwoord in het technische onderzoek van de OVV.’’
Evengoed was er achteraf gezien alle reden voor. Er is immers een passagiersvliegtuig uit de lucht geschoten.
,,Ja, er was reden voor. Maar het was niet verplicht. Daarom draagt Oekraïne een morele, ethische en menselijke verantwoordelijkheid. Geen juridische. In het OVV-onderzoek komt ook naar voren dat er boven twintig andere conflictgebieden op geen enkel moment op wat voor manier dan ook het luchtruim is gesloten. De hele regelgeving over wanneer luchtruimen moeten worden gesloten, is nog niet vastgelegd.’’
Maar voor Rusland toont het niet sluiten van het luchtruim op 17 juli 2014 de schuld van Oekraïne aan.
,,Je moet zaken niet door elkaar halen. Natuurlijk draagt Oekraïne verantwoordelijkheid, maar veel belangrijker zijn de vragen: van wie was de Buk? Hoe kwam hij daar terecht? Wie heeft hem geleverd? Wie heeft de opdracht gegeven hem te gebruiken? Wie waren de mensen die op de knop hebben gedrukt?’’
Hebt u de afgelopen vijf jaar in uw eigen omgeving gemerkt dat mensen anders over MH17 zijn gaan denken?
,,Absoluut niet. Nog altijd is 96 procent van de Russen ervan overtuigd dat Rusland niets met MH17 te maken heeft. Dat het allemaal wordt gedaan om Rusland zwart te maken en de hele wereld tegen ons is. En dat de beschuldiging aan het adres van Rusland een gevolg is daarvan. Niet omdat we schuldig zijn, maar omdat niemand van ons houdt.’’
NOS 14.11.2019 De Russische invloed in Oost-Oekraïne voorafgaand aan de MH17-ramp ging verder dan het leveren van militaire steun aan rebellen alleen. Dat zegt het Joint Investigation Team (JIT), dat vandaag een nieuwe getuigenoproep doet.
Uit nader onderzoek, waaronder telefoongesprekken tussen rebellenleden en Russische overheidsfunctionarissen, kan worden afgeleid dat de Russische veiligheidsdienst FSB dagelijks contact had met de rebellen over bestuurlijke, financiële en militaire zaken.
Rebellen gebruikten naast normale telefoons ook vergrendelde vormen van communicatie. Het lijkt erop dat Rusland de communicatiemiddelen niet alleen aan de rebellen gaf, maar dat hooggeplaatste Russische functionarissen via die lijnen ook dagelijks contact hadden met de rebellen. Het JIT wil weten welke personen deze nummers gebruikten.
Bekijk hier een deel van de getuigenoproep.
Getuigenoproep JIH voor meer MH17-getuigen
De Nederlandse en Australische politie doen de woordvoering over de oproep, omdat het gaat over het opsporingsgedeelte in de zaak.
Uit de vorige getuigenoproep, in juni 2019, was al naar voren gekomen dat de top van de ‘Volksrepubliek Donetsk’ (DPR) contact had met Russische overheidsfunctionarissen over militaire steun in Oost-Oekraïne.
‘Mandaat van Sjojgoe’
In een van de gesprekken die de separatisten met Russische functionarissen voerden, zegt een DPR-commandant dat “mannen komen met een mandaat van Sjojgoe”. Sergej Sjojgoe is de Russische minister van Defensie. Volgens de commandant zouden deze mannen “lokale krijgsheren uit hun eenheden schoppen” en “mensen uit Moskou” zouden het bevel overnemen.
Ook getuigen van de DPR, die het JIT heeft gesproken, bevestigen dat de top van de separatisten werd aangestuurd door Rusland. Hun getuigenis wordt bevestigd door opgenomen telefoongesprekken.
David Jan Godfroid @djmoskou
@NOS Voor zover ik kan overzien, kun je hier niet direct uit afleiden dat Rusland (direct) betrokken was bij het neerhalen van de MH17. Wel wordt eens te meer duidelijk dat Rusland, ondanks talloze ontkenningen, een hele dikke vinger in de pap had in Oost-Oekraïne.
Het JIT wil onder meer weten wie separatistenleiders Aleksandr Borodaj en Igor Girkin orders gaven in de zomer van 2014. Ook wil het onderzoeksteam weten welke rol Vladislav Soerkov (hooggeplaatste Russische overheidsfunctionaris), Sergej Aksjonov (door Rusland benoemde leider van de Krim), Aleksandr Bortnikov (directeur FSB) en de eerdergenoemde Sjojgoe hebben gespeeld. Hun namen worden in de telefoongesprekken genoemd.
Daarnaast wil het JIT weten wie Vladimir Ivanovitsj is en welke rol hij heeft gespeeld in Oost-Oekraïne in de zomer van 2014. Een man die zich met die naam voorstelt, voerde meerdere telefoongesprekken met de separatistenleiders.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een reactie dat de vrijgegeven tapgesprekken deels vals zijn en onbevestigd. Een woordvoerder zei dat ze de afgelopen jaren al veel ‘bewijzen’ naar buiten heeft zien komen, maar dat die altijd meer vragen oproepen dan antwoorden geven. Volgens Rusland is het onderzoek niet transparant, bevooroordeeld en er vanaf het begin op gericht om Rusland de schuld in de schoenen te schuiven.
Nieuwe getuigenoproep
Het JIT doet nu een nieuwe getuigenoproep in het strafrechtelijke onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. Het onderzoeksteam wil meer getuigen horen om te achterhalen wie de opdracht gaf voor het afvuren van de Buk-raket waarmee het vliegtuig op 17 juli 2014 werd neergeschoten.
De oproep, die in het Engels en Russisch is verspreid, richt zich op de hiërarchie in de bevelslijn tussen de Oost-Oekraïense separatisten van de DPR en Rusland. Het JIT maakt een reeks opgenomen telefoongesprekken openbaar en stelt er vragen over.
De getuigenoproep staat los van de rechtszaak tegen vier verdachten, onder wie separatistenleider Girkin, die het Nederlandse OM gaat vervolgen voor hun betrokkenheid bij de MH17-ramp. Dat proces begint op 9 maart.
Telegraaf 14.11.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) zoekt nieuwe getuigen over het neerhalen van vlucht MH17, vooral om meer informatie te krijgen over de „opdrachtgevers in de bestuurlijke en militaire hiërarchie.”
Het JIT gaat ervan uit dat de Russische invloed verder ging dan het leveren van militaire steun alleen. Dat maakt het team op uit gesprekken die rebellenleiders voerden met hoge functionarissen binnen de Russische overheid.
Het JIT publiceert donderdag op http://www.jitmh17.com een aantal tapgesprekken van Russische separatisten in Oost-Oekraïne, waarin onder andere de namen van de Russische minister van Defensie en het hoofd van de Russische geheime dienst FSB worden genoemd.
De separatisten en Russische functionarissen onderhielden volgens het JIT contact via beveiligde communicatiemiddelen die waarschijnlijk waren verstrekt door de FSB. Er was via die nummers dagelijks contact over bestuurlijke, financiële en militaire zaken. Het JIT wil achterhalen wie de nummers gebruikten.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 met een Buk-raket neergehaald boven Oekraïne, waardoor de 298 inzittenden om het leven kwamen.
Het proces over het neerhalen van de MH17 begint op 9 maart in de rechtbank op Schiphol. Eerder dit jaar wees het JIT vier verdachten aan: rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
De vier zijn verantwoordelijk voor het binnenhalen van de Buk-raket in het conflictgebied maar hebben niet zelf op de knop gedrukt, zegt het JIT. De raket is volgens het team neergehaald door de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
In het onderzoeksteam werkt Nederland samen met Australië, België, Maleisië en Oekraïne.
’Nepnieuws’
De tapgesprekken die onderzoekers van de MH17-vlucht hebben vrijgegeven, zijn deels vals en onbevestigd. Dit zegt het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken in een reactie.
Woordvoerster Maria Zakharova van het Russische ministerie zei op een persbriefing in Moskou dat de wereld overspoeld wordt met wat zij nepnieuws noemde. Daardoor is het van vitaal belang om de echtheid van dergelijke opnames te testen, voegde ze toe.
NU 14.11.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) heeft telefoongesprekken ontdekt waarin Russische separatisten in Oost-Oekraïne praten over MH17 en hierbij de namen noemen van hoge functionarissen binnen de Russische overheid. Het gaat onder meer om de naam Sergey Shoygu, de Russische minister van Defensie. Het JIT heeft donderdag een getuigenoproep verspreid.
“Het JIT zoekt naar informatie over de opdrachtgevers in de bestuurlijke en militaire hiërarchie, die het mogelijk hebben gemaakt dat MH17 in Oost-Oekraïne kon worden neergeschoten door de BUK TELAR.”
“Uit nader onderzoek, waaronder getuigenverhoren van voormalige DPR-leden, kan worden afgeleid dat de Russische invloed verder ging dan het leveren van militaire steun alleen. Dit kan ook blijken uit opgenomen gesprekken die DPR-leiders voerden met hoge functionarissen van de Russische overheid.”
Een voorbeeld van een gesprek;
A.: We hebben je drie keer gebeld. Samengevat, hij heeft al een bevel gegeven aan ‘watiszijnnaamookalweer’. Ze zijn akkoord met het leveren van … nadat zij een bevel hebben gekregen van een persoon wiens naam begint met ‘sh’. Ken je hem?
B.: Nee, ik ken hem niet. Wie is dat?
A.: Nou, het gaat om Shoygu.
A. in dit bovenstaande gesprek is een van de verdachten die volgend jaar vervolgd zal worden: Sergey Dubinsky.
Telefoongesprekken openbaar gemaakt door JIT
De nabestaanden van de slachtoffers zijn donderdag op de hoogte gesteld. Een reeks gesprekken wordt openbaar gemaakt op de website van het JIT. Ook worden details genoemd over de beveiligde communicatiemiddelen “waarmee DPR-strijders en Russische functionarissen” volgens het JIT communiceerden. “De telefoonnummers komen uit dezelfde reeks en lijken verstrekt te zijn door de Russische veiligheidsdienst FSB”, aldus het onderzoeksteam.
“Er was destijds dagelijks contact tussen deze nummers over bestuurlijke, financiële en militaire zaken in de DPR. Het JIT wil weten welke personen deze nummers gebruikten.” Volgens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zijn de telefoongesprekken deels nep.
Onderzoeksteam toont gezichten van vier verdachten MH17-ramp
Rechtszaak tegen verdachten begint in maart 2020
Deze zomer heeft het JIT bekendgemaakt dat vier mannen, te weten Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko, vervolgd zullen worden voor het neerschieten van MH17. Zij zouden onder meer de buk-raket hebben vervoerd. Het proces begint op 9 maart 2020 op het Justitieel Complex bij Schiphol.
Vijf jaar geleden vertrok het vliegtuig vanaf Amsterdam naar Kuala Lumpur. Boven Oekraïne werd de vlucht neergehaald door een buk-raket van pro-Russische separatisten. De 298 inzittenden zijn allen omgekomen. Onder hen waren 196 Nederlanders.
Zie ook: Wat betekent de vervolging van de MH17-verdachten?
AD 14.11.2019 Het MH17-onderzoeksteam doet een nieuwe getuigenoproep in het strafrechtelijk onderzoek. Het Joint Investigation Team (JIT) zoekt informatie over politieke en militaire topfunctionarissen uit Rusland, die mogelijk opdracht hebben gegeven tot het neerhalen van het toestel. In afgeluisterde telefoongesprekken uit 2014, die nu zijn vrijgegeven, zeggen rebellen in Oost-Oekraïne onder meer ‘dat onze orders direct uit Moskou komen’.
Uit de vorige getuigenoproep van juni 2019 kwam al naar voren dat de top van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk’ (DNR) contact onderhield met Russische overheidsfunctionarissen over militaire steun in Oost-Oekraïne. Uit nader onderzoek, waaronder getuigenverhoren van voormalig DNR-leden en opgenomen telefoongesprekken, blijkt dat de Russische invloed verder ging dan het leveren van militaire steun alleen.
Het JIT heeft een aantal afgeluisterde gesprekken op internet gepubliceerd. Ook worden details bekendgemaakt over de beveiligde communicatiemiddelen waarmee de rebellen en Russische functionarissen communiceerden. De telefoonnummers komen uit dezelfde reeks en lijken verstrekt te zijn door de Russische veiligheidsdienst FSB. Dagelijks was er contact tussen partijen over bestuurlijke, financiële en militaire zaken.
Zo heeft het JIT nu telefoongesprekken gepubliceerd tussen onder meer de toenmalige leider van de separatisten, Alexander Borodai, die tegen een onbekende persoon zegt: ,,Ik voer orders uit en bescherm de belangen van maar één staat: de Russische federatie. Daar gaat het om.’’
Mandaat
In een ander afgeluisterd gesprek, van begin juli 2014, zegt een DNR-lid tegen een lokale commandant dat ‘er mensen komen met een mandaat van Shoygu’. Sergey Shoygu is de minister van Defensie van Rusland. ,,Mensen uit Moskou zullen het commando overnemen.’’
In een derde gesprek, tussen twee rebellen, wordt verwezen naar twee Russische inlichtingendiensten: de FSB en de GRU. ,,We krijgen de orders direct uit Moskou’’, zeggen ze daarin beide. Dat gesprek wordt gevoerd op de dag na het neerhalen van MH17.
Zeker in de eerste helft van juli 2014 was er dagelijks telefonisch contact tussen de rebellen en de Russische Federatie over militaire operaties. Bovendien blijkt dat bijna het hele budget van de DNR afkomstig is van Russische fondsen. Bovendien bepaalden de Russen voor een belangrijk deel de bestuurlijke organisatie in Donetsk.
Volgens de stichting Vliegramp MH17 geven de gesprekken een steeds duidelijker beeld van de betrokkenheid van Moskou bij het neerhalen van de MH17. ,,Nu lijkt er ook een relatie te zijn tussen de levering van de Buk-raketten en Moskou’’, zegt voorzitter Piet Ploeg namens de nabestaanden. ,,Dat is meer dan alleen een vingerwijzing.’’
Ploeg noemt het ‘hartstikke goed’ dat het onderzoeksteam vasthoudend op zoek blijft naar de verantwoordelijken voor het neerhalen van het vliegtuig. ,,Het JIT zoek naar degenen die op de knoppen hebben gedrukt en naar betrokkenen bij de Russische regering. Blijkbaar is er zoveel informatie dat het de moeite waard is om nieuwe getuigen te zoeken.’’
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een reactie dat de tapgesprekken deels vals en niet bevestigd zijn.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne met een Buk-raket uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden, onder wie 196 Nederlanders kwamen daarbij om het leven. Uit onderzoek van het JIT bleek dat de Buk-raket – inclusief het personeel – uit Rusland kwam en in Oost-Oekraïne werd ingezet om pro-Russische separatisten te ondersteunen in de oorlog.
In juni maakte het Openbaar Ministerie bekend voldoende bewijs te hebben om vier verdachten te vervolgen voor moord. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner. Hoofdofficier van Justitie Fred Westerbeke sprak toen van een ‘gedenkwaardige dag’. ,,We hadden de nabestaanden beloofd te achterhalen wie verantwoordelijk zijn voor de dood van hun geliefden. Ik ben trots dat we die belofte kunnen nakomen.’’
Een van de verdachten is Igor Girkin, destijds leider van het pro-Russische separatistenleger. Hij zou de Buk-raket in Rusland hebben besteld. Daarnaast gaat het om de Russische inlichtingenbazen Sergei Doebinski en Oleg Poelatov en de Oekraïense garnizoenscommandant Leonid Kharchenko.
Zinloos
Het proces tegen de verdachten begint op 9 maart volgend jaar in de rechtbank van Schiphol. De kans dat de vier in Nederland worden berecht, is minimaal. Zowel Girkin als Doebinski lieten vanuit Rusland weten niet te zullen opdagen. Nederland heeft niet om uitlevering van de verdachten gevraagd, omdat dat zinloos is. Zowel de Russische als de Oekraïense grondwet verbiedt het om onderdanen uit te leveren.
Het JIT wil verder uitzoeken welke militairen de Buk-raket bedienden en wie in Rusland het bevel gaf om de raket naar Oekraïne te brengen. De aanklagers sluiten niet uit dat in de aanloop naar het proces meer verdachten in beeld komen.
Territorium
Een van die verdachten, Vladimir Tsemach, zei onlangs bereid te zijn te getuigen tijdens de rechtszaak. Maar hij wil dat alleen doen vanuit de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk (DNR) in Oost-Oekraïne. ,,Hij is bang en heeft het erg moeilijk met datgene wat hem is overkomen’’, verklaarde zijn advocaat Anatoli Koetsjerena tegenover het Russische persbureau TASS. ,,Niettemin wil hij getuigen aan zowel de Nederlandse als de Oekraïense onderzoekers, om zijn goede naam te beschermen. Maar hij wil dat alleen doen op het territorium van de DNR.’’
Tsemach kan een belangrijke getuige zijn in het proces. Hij was destijds als commandant van de luchtafweer van de DNR in Snizjne mogelijk betrokken bij het verbergen van de bewuste lanceerinstallatie na de aanslag. Volgens het JIT is de Buk-raket vanuit Snizjne gelanceerd.
Tsemach werd eind juni door Oekraïense commando’s ontvoerd uit zijn huis in Snizjne. Hij werd overgebracht naar een gevangenis in Kiev, maar begin september overgedragen aan Rusland als onderdeel van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Voordat hij werd overgedragen hebben Nederlandse onderzoekers hem nog kunnen verhoren over zijn rol.
Trouw 14.11.2019 Nieuwe informatie na een eerdere getuigenoproep in juni leidt tot de conclusie dat hoge Russen nauw betrokken waren bij militaire operaties in Oekraïne ten tijde van de vliegramp met MH17.
Het Openbaar Ministerie onderzoekt of hooggeplaatste Russen een rol hadden bij de inzet van de luchtafweerraket die vlucht MH17 op 17 juli 2014 neerschoot. Donderdag bracht het OM samen met andere leden van het internationale onderzoeksteam JIT een nieuwe getuigenoproep uit. Daarin wordt onder meer naar informatie gevraagd over de rol van de Russische defensieminister Sergej Sjojgoe en die van Alexander Bortnikov, directeur van de veiligheidsdienst FSB.
Bij een eerdere oproep in juni vroeg het OM in meer algemene zin om informatie over de rol van Vladislav Soerkov. Dat is een belangrijke adviseur van president Poetin die in de zomer van 2014 in contact stond met de door Rusland gesteunde separatisten in het oosten van Oekraïne. Die zoektocht heeft nieuwe inzichten opgeleverd. “Russische invloed op de Volksrepubliek Donjetsk ging verder dan militaire steun, en de banden tussen Russische functionarissen en leiders van de Volksrepubliek Donjetsk blijken nauwer.”
Het OM baseert dit onder meer op telefoongesprekken van Alexander Borodaj, die in de zomer van 2014 premier van de separatisten was. Hij belde bijna dagelijks met een drietal telefoonnummers. De onderzoekers vermoeden nu dat dit zijn bazen in Moskou waren. Een van de gesprekspartners wordt een keer ‘een hoge baas’ genoemd, die is ‘overgevlogen vanuit Moskou’.
Zoektocht naar hoge Russen
Uit andere gesprekken blijkt dat de Russische geheime diensten zich vanaf begin juli directer gingen bemoeien met de strijdmacht van de separatisten. Ze wilden krijgsheren aan de kant schuiven om zelf de controle over operaties te hebben.
Het OM wil daarom nu weten welke rol Sjojgoe en Bortnikov hadden bij de planning en uitvoering van militaire operaties in de zomer van 2014 in Oekraïne. De tweede vraag is of zij betrokken waren bij de inzet van de Buk-raket die op 17 juli MH17 neerschoot. Dezelfde vragen leven ook rond Soerkov, en Sergej Aksyonov, de leider van de door Rusland geannexeerde Krim.
De nieuwe getuigenoproep is niet bedoeld voor het eerste MH17-proces. Dat begint in maart 2020 tegen een viertal mannen die een leidende rol hadden binnen de strijdmacht van de separatisten in juli 2014. Maar alleen al het feit dat de Buk-raket rechtstreeks van een Russische legereenheid kwam, maakt dat er nog meer betrokkenen moeten zijn. Het tweede deel van de zoektocht lijkt zich nu te richten op hoge Russen die mogelijk besloten tot de inzet van dit geavanceerde wapen in Oekraïne.
IJzige verhoudingen
Dat zet de relatie tussen Nederland en Rusland alleen maar verder onder druk. Minister van buitenlandse zaken Stef Blok zal eind dit jaar een Rusland-strategie presenteren. Een van de cruciale vragen is of het diplomatieke contact met Rusland weer geïntensiveerd moet worden, en zo ja hoe. De verhoudingen zijn al jaren ijzig.
Alleen Blok en premier Mark Rutte onderhouden contact met hun Russische collega’s, maar van handelsmissies door andere bewindspersonen is geen sprake. Bilaterale gesprekken op hoog niveau beperken zich dus tot moeilijke onderwerpen als MH17. Nu het Openbaar Ministerie haar pijlen richt op een Russische minister zal het voor Nederland niet eenvoudiger worden de komende tijd weer een bredere relatie met Moskou aan te gaan.
Lees ook:
De zoektocht naar MH17-verantwoordelijken is openlijke confrontatie met de top van het Kremlin
NU 08.11.2019 MH17-verdachte Volodymyr Tsemach is bereid om een verklaring af te leggen ten overstaan van de Oekraïense en Nederlandse justitie, meldt The Moscow Times vrijdag op basis van Tsemachs advocaat Anatoli Koetsjerena.
Tsemach zou echter alleen een verklaring willen afleggen op het pro-Russische separatistische grondgebied in Oost-Oekraïne, stelt Koetsjerena. Tsemach verblijft momenteel in de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk.
“Hij heeft het zwaar door wat hem is overkomen, maar hij is nog steeds klaar om bij zowel de Nederlandse als de Oekraïense onderzoekers zijn naam te zuiveren”, aldus de advocaat.
Koetsjerena zegt dat zowel Oekraïne als Nederland nog niet heeft gereageerd. Nog niemand zou Tsemach hebben benaderd om “verschillende ondervragingsvormen” aan te bieden.
Tsemach vrijgelaten bij gevangenenruil tussen Kiev en Moskou
In juni van dit jaar werd Tsemach ontvoerd door de Oekraïense geheime dienst en vastgezet. In september was de MH17-verdachte echter onderdeel van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland.
Na de ruil werd Tsemach in Rusland vrijgelaten, ondanks het Nederlandse verzoek om de verdachte gevangen te houden. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) zegt in een reactie tegen NU.nl bij aankomst van Tsemach in Rusland een verzoek tot onmiddellijke aanhouding te hebben gedaan.
Het OM zegt verder dat het Joint Investigation Team (JIT) Tsemach graag in Nederland wil spreken en zegt dat er nog wordt gewacht op verdere afhandeling van het verzoek. De Nederlandse justitie heeft Tsemach wel al kunnen verhoren in Oekraïne voordat hij naar Rusland werd gebracht in het kader van de gevangenenruil.
Tsemach: ‘Nederland bood mij paspoort aan’
De MH17-verdachte zei in een na zijn vrijlating opgenomen interview dat Nederlandse en Australische autoriteiten hem een Nederlands paspoort en een huis in Nederland hadden aangeboden in ruil voor een getuigenis.
Het Nederlandse OM wil vier verdachten vervolgen voor de vliegramp met toestel MH17. Eén van hen is Igor Girkin, het hoofd van de pro-Russische strijdkrachten in Oekraïne. De rechtszaak tegen de vier verdachten begint in maart 2020.
NOS 02.11.2019 Nederland zou MH17-verdachte Vladimir Tsemach tijdens verhoren in Kiev een Nederlands paspoort hebben aangeboden, bescherming en een huis. Dat zegt Tsemach in een interview met het Russische staatspersbureau RIA Novosti.
Volgens de Oekraïner waren de Nederlandse en ook de Australische rechercheurs die hem verhoorden bereid om ver te gaan in ruil voor zijn getuigenis over het neerhalen van vlucht MH17 in juli 2014. Tsemach ging niet in op het aanbod, naar eigen zeggen omdat hij niets te maken heeft met de ramp.
Het toestel van Malaysia Airlines, met 298 mensen aan boord, werd boven het strijdgebied in Oost-Oekraïne neergehaald door een Russische Buk-raket. Niemand overleefde de crash; onder de doden waren 196 Nederlanders.
Commandant bij de luchtverdediging
Vladimir Tsemach wordt door het Openbaar Ministerie als verdachte aangemerkt, omdat hij ten tijde van de MH17-ramp commandant zou zijn geweest van de luchtverdediging van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Afgelopen zomer werd hij door de Oekraïense geheime dienst gekidnapt en naar een cel in de hoofdstad Kiev overgebracht.
In weerwil van Nederlandse protesten werd Tsemach in het kader van een gevangenenruil met Rusland in september op een vliegtuig naar Moskou gezet. Vlak hiervoor vlogen justitiemedewerkers naar Kiev om Tsemach in de cel te ondervragen. Daar zou hem dus een getuigenbeschermingsprogramma zijn geboden, naast een paspoort en huisvesting in Nederland.
Dat zou helemaal niet gek zijn, zegt correspondent David Jan Godfroid vanuit Moskou. Vanwege zijn positie in 2014 zou hij een belangrijke getuige zijn en zo iemand verdient bescherming: “Rusland gaat niet zachtzinnig om met mensen die praten over dingen die ze in Moskou liever onder tafel houden. Als hij wel had meegewerkt, zou hij zijn leven niet zeker zijn geweest.”
Oncontroleerbaar
De uitspraken van Tsemach zijn echter volstrekt oncontroleerbaar, zegt Godfroid. “Ook omdat RIA Novosti niet bepaald bekend is vanwege zijn onafhankelijke journalistiek. In tegendeel: het loopt aan de leiband van het Kremlin.”
Godfroid noemt het opvallend dat de interviewer tot dezelfde groep gevangenen hoorde die werd geruild met Rusland als Tsemach. Hij vraagt Tsemach op geen enkel moment naar diens mogelijke verantwoordelijkheid voor het neerhalen van het toestel.
Het Openbaar Ministerie wil niet reageren op de Russische berichtgeving: “We gaan nooit in op wat er er tijdens verhoren wordt gezegd”.
In maart 2020 begint in Nederland het proces tegen de verdachten van de MH17-ramp. Rusland spreekt elke betrokkenheid bij het neerhalen van het toestel tegen en levert naar verwachting niemand uit tegen wie het internationale onderzoeksteam een aanklacht heeft ingediend.
NOS 10.10.2019 Voor de behandeling van de rechtszaak tegen de MH17-verdachten is bijna een half jaar uitgetrokken. De rechtbank Den Haag meldt dat het tussen maart 2020 en april 2021 in totaal 25 weken heeft gereserveerd in het Justitieel Complex Schiphol (JCS).
De rechtszaak tegen de verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 wordt een van de grootste en meest beladen Nederlandse strafprocessen ooit. Voor de zaak moest zelfs de wet worden aangepast: het is mogelijk gemaakt om delen van de strafzaak in het Engels te behandelen. En bij hoge uitzondering mogen verdachten de zaak ‘bijwonen’ via een videoverbinding met het buitenland.
Het internationale onderzoeksteam JIT denkt dat het Russische leger en zelfs een hoge functionaris in het Kremlin betrokken waren bij het leveren van de Buk-raket waarmee vlucht MH17 boven Oekraïne is neergehaald. Maar de Russische president Poetin heeft keer op keer ontkend dat zijn land betrokken was.
Oekraïense president zegt medewerking toe
Naast het juridische onderzoek naar de ramp, komt er ook een feitenonderzoek naar de rol van Oekraïne. Een belangrijke vraag is waarom het luchtruim open was. De Oekraïense president Zelensky heeft bij een bezoek van minister Blok van Buitenlandse Zaken vandaag de medewerking bij dit onderzoek toegezegd.
Vorige maand werd bekend dat Oekraïne een belangrijke verdachte, Vladimir Tsemach, had overgedragen aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Daarmee lijkt de kans verkeken dat hij ooit voor de rechter komt.
Tsemach stond ruim twee maanden geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) concludeerde eerder al dat de regering in Kiev het luchtruim boven het oostelijke strijdgebied had moeten sluiten. In het onderzoek wordt ook een deel van het Russische luchtruim meegenomen, liet Blok weten in een persverklaring.
AD 10.10.2019 Oekraïne zegt toe mee te werken aan een “feitenonderzoek” naar de rol van dat land bij het neerhalen van vlucht MH17. Dat zegt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken), die een bezoek brengt aan Kiev. Het onderzoek richt zich op de vraag waarom het luchtruim open was ten tijde van de ramp.
Blok heeft de kwestie uitgelegd in een gesprek met president Volodimir Zelenski, zegt hij telefonisch tegen het ANP. ,,Ik heb uitgelegd dat de nabestaanden dit al lang willen en dat de Kamer hierover een motie heeft aangenomen.” Zelenski heeft zijn medewerking toegezegd, aldus de minister.
Ook in het Oekraïense parlement leefden volgens Blok vragen over het onderzoek. ,,Daar was duidelijk een behoefte aan een toelichting.”
De Tweede Kamer nam begin deze maand met grote meerderheid een motie aan waarin om het onderzoek werd gevraagd. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) concludeerde eerder al dat de regering in Kiev het luchtruim boven het oostelijke strijdgebied had moeten sluiten.
Telegraaf 09.10.2019 Minister-president Mark Rutte heeft een belangrijke Australische onderscheiding gekregen. Die verdient hij vanwege zijn „voortreffelijke en voorbeeldige leiderschap” na het neerhalen van vlucht MH17, zegt zijn Australische collega Scott Morrison.
Bij de vliegramp, ruim vijf jaar geleden, verloren ook 38 Australiërs het leven. Rutte is op een indrukwekkende manier opgekomen voor de nabestaanden, vindt Morrison, en heeft steeds nauw samengewerkt met Australië. De twee landen werken onder meer samen in het internationale team dat de toedracht onderzoekt en hebben Rusland vorig jaar aansprakelijk gesteld.
De Australische premier verzekert dat zijn land schouder aan schouder blijft staan met Nederland in het streven naar opheldering en gerechtigheid voor MH17.
Rutte is op bezoek in Australië. Hij werd er opgenomen als ’Honorary Companion’ in ’the Order of Australia’.
AD 09.10.2019 Minister-president Mark Rutte heeft een belangrijke Australische onderscheiding gekregen. Die verdient hij met name vanwege zijn ‘voortreffelijke en voorbeeldige leiderschap’ nadat vlucht MH17 was neergehaald, zegt zijn Australische collega Scott Morrison.
Bij de vliegramp, ruim vijf jaar geleden, verloren ook 38 Australiërs het leven. Rutte is op een indrukwekkende manier opgekomen voor de nabestaanden, vindt Morrison, en heeft steeds nauw samengewerkt met Australië. De twee landen werken onder meer samen in het internationale team dat de toedracht onderzoekt en hebben Rusland vorig jaar aansprakelijk gesteld. .
De Australische premier verzekert dat zijn land schouder aan schouder blijft staan met Nederland in het streven naar opheldering en gerechtigheid voor MH17.
Rutte is op bezoek in Australië. Hij werd er opgenomen als ‘Honorary Companion’ in ‘the Order of Australia’.
MSN 09.10.2019 Minister-president Mark Rutte heeft een belangrijke Australische onderscheiding gekregen. Die verdient hij vanwege met name zijn “voortreffelijke en voorbeeldige leiderschap” na het neerhalen van vlucht MH17, zegt zijn Australische collega Scott Morrison.
Bij de vliegramp, ruim vijf jaar geleden, verloren ook 38 Australiërs het leven. Rutte is op een indrukwekkende manier opgekomen voor de nabestaanden, vindt Morrison, en heeft steeds nauw samengewerkt met Australië. De twee landen werken onder meer samen in het internationale team dat de toedracht onderzoekt en hebben Rusland vorig jaar aansprakelijk gesteld.
De Australische premier verzekert dat zijn land schouder aan schouder blijft staan met Nederland in het streven naar opheldering en gerechtigheid voor MH17.
Rutte is op bezoek in Australië. Hij werd er opgenomen als ‘Honorary Companion’ in ‘the Order of Australia’.
AD 04.10.2019 MH17-nabestaanden krijgen de kans om bij de Raad van Europa onder meer de minister van Buitenlandse Zaken van Rusland en Oekraïne toe te spreken. De Franse onderminister voor Europese zaken Amélie de Montchalin beloofde dat na vragen van de Nederlandse politicus Pieter Omtzigt.
Omtzigt is deze week met nabestaanden van de slachtoffers van MH17 in Straatsburg geweest. Daar hebben ze meer dan 100 parlementariërs gesproken en presentaties gegeven. Er is onder meer met een Russische senator gesproken. Tijdens het vragenuurtje van de Raad van Europa heeft Omtzigt aan de voorzitter gevraagd of het Comité van Ministers (20 ministers van Buitenlandse Zaken) de nabestaanden in de toekomst wil ontvangen.
De Franse onderminister (Frankrijk is voorzitter) heeft dit nu volgens Omtzigt toegezegd. ,,Dan kunnen de nabestaanden nu dus voor het eerst de Minister van Buitenlandse Zaken van Rusland toespreken. Nu het land weer echt aanwezig is, kan het heel moeilijk aan dit soort gelegenheden ontkomen.’’
NOS 04.10.2019 Een onderzoek naar de rol van Oekraïne bij de ramp van MH17 en naar het niet sluiten van het luchtruim, zoals de Tweede Kamer wil, leidt af van het werkelijk onderzoek naar de schuldigen. Dat zegt de Oekraïense ambassadeur Vsevolod Chentsov.
Oekraïne werkt wel mee aan het onderzoek. “Wij hebben niets te verbergen”, aldus de ambassadeur. “Mijn regering is altijd bereid informatie te geven.” Chentsov waarschuwt wel dat het afleidt van een onderzoek naar de schuldigen. “De echte vraag is: wie deed dit en waarom?”
In 2015 oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat Oekraïne het luchtruim had moeten sluiten. Dan had vlucht MH17 een andere route naar Kuala Lumpur gekozen en was het toestel niet uit de lucht geschoten. Eerder deze week steunde een meerderheid in de Kamer een voorstel van SP en CDA voor een onderzoek naar de redenen van dat niet sluiten.
Het is ook belangrijk voor de nabestaanden, aldus CDA-Kamerlid Van Dam.
Minister Blok noemt het belangrijk dat Oekraïne open staat voor zo’n onderzoek. “Ik ben blij met deze toezegging van Oekraïne”, zei hij vanochtend. Eerder was Blok terughoudend over het onderzoek, maar toen bleek dat een meerderheid van de Kamer het wilde stemde hij ermee in.
Volgens het CDA is zo’n onderzoek belangrijk en dringt de tijd omdat geheugens en data verloren gaan. “Het is ook belangrijk voor de nabestaanden. Het gaat over het inzicht voor hen. Weten of er iets voorkomen had kunnen worden, snappen wat er gebeurd is”, betoogde CDA-Kamerlid Van Dam eerder deze week.
Gevangenenruil
Vorige maand werd bekend dat Oekraïne een belangrijke verdachte, Vladimir Tsemach, had overgedragen aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Tot woede van nabestaanden en anderen: daarmee lijkt de kans verkeken dat hij ooit voor de rechter komt. Volgens de ambassadeur was de uitruil “noodzakelijk om Oekraïense gevangenen uit Rusland vrij te krijgen”. “Het was onze missie om levens te redden en mensen terug te brengen die veel geleden hebben in Rusland”, zei hij.
Oekraïne wil volgens de ambassadeur, net als Nederland, de schuldigen van de MH17-ramp voor het gerecht krijgen. De ambassadeur hoopt dat de samenwerking met Nederland niet vertroebelt.
AD 03.10.2019 Rusland vertraagt de klachtprocedure van MH17-nabestaanden bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). De Russen weigeren inhoudelijk te reageren en eisen dat de procedure wordt stilgelegd. Het internationale advocatenteam dat nabestaanden bijstaat, is boos. ,,Ze hebben geen enkel moreel besef.’’
Honderden nabestaanden hebben Rusland in 2016 aangeklaagd bij het EHRM. Ze houden de Russen verantwoordelijk voor het neerhalen van vlucht MH17, de dood van alle 298 inzittenden en het frustreren van het onderzoek naar de toedracht en de daders.
Het hof heeft de klacht begin april van dit jaar in behandeling genomen. Rusland moest voor 3 september inhoudelijk reageren op de klacht. Dat is niet gebeurd, tot woede van het internationale advocatenteam MH17, dat 304 Nederlandse en buitenlandse nabestaanden van 141 slachtoffers bijstaat.
Rusland heeft gevraagd de zaak op te schorten. Het hof heeft dat verzoek afgewezen. Daarop hebben de Russen nieuwe juridische vragen ingediend over de procedure. Ze eisen dat die wordt stilgelegd in afwachting van enkele andere klachten die Oekraïne tegen Rusland bij het EHRM heeft ingediend. Die gaan niet over MH17, maar over de oorlog in Oost-Oekraïne, waaronder de inval in de Krim.
Rusland wil eventueel wel op ‘een deel’ van de klachten inhoudelijk reageren. Het land krijgt van het hof nu tot 9 december de tijd te reageren. ,,Ze trekken juridisch alles uit de kast en passen een vertragingstactiek toe’’, zegt Sander de Lang (SAP), advocaat van het kernteam MH17. ,,Dit is een tegenslag voor de nabestaanden. Dit betekent dat de procedure nóg langer gaat duren. Rusland heeft geen enkel moreel besef van hoe dit voor de nabestaanden is.’’
De advocaten beraden zich nog op een reactie op het uitstel. Ze hopen dat het EHRM de termijnen ‘strak’ houdt, zodat de klacht snel inhoudelijk behandeld kan worden.
De Nederlandse regering schaarde zich afgelopen mei al achter de klachtprocedure van nabestaanden bij het hof. Ze maakt gebruikt van het recht van ‘interventie’. Hiermee geeft een land aan de klagers te steunen. Dit gebeurt zelden.
Het kabinet wil de nabestaanden zo helpen ‘hun recht te halen’. ,,Dit past in ons gezamenlijk streven om degenen die verantwoordelijk zijn voor deze vreselijke daad aan te pakken’’, zei premier Mark Rutte.
Inmiddels hebben in navolging van Nederland ook de regeringen van Oekraïne en Canada zich aangesloten bij de procedure.
AD 01.10.2019 De regering moet nog eens kijken naar de rol van Oekraïne bij de ramp met de MH17. Dat heeft de Tweede Kamer afgedwongen bij minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) tijdens een debat over de vliegramp.
De Kamer wil onderzocht hebben waarom het luchtruim in de dagen van de aanslag niet gesloten was, terwijl er destijds een oorlog gaande was in het gebied. Om die reden was er eigenlijk voldoende aanleiding om het luchtruim te sluiten, oordeelde de Onderzoeksraad in 2015.
Het kabinet was tot dusver echter terughoudend om ook Oekraïne de maat te nemen, omdat het een bondgenoot was en is bij de berechting en het onderzoek naar de ramp. Oekraïne werd, anders dan Rusland, dan ook niet aansprakelijk’gehouden. Het kabinet zag daarvoor ‘geen bewijs’ en vond ‘geen onderzoek nodig’.
Ook in het debat zei Blok dat hij zo’n onderzoek ‘moeilijk’ acht, maar op last van de Kamer moet hij nu wel nader kijken naar de rol van Oekraïne, dat hij toch vooral als bondgenoot ziet.
De goede verstandhouding met Oekraïne is nu wel enigszins veranderd, omdat het land een belangrijke getuige en mogelijke verdachte in het MH17-proces heeft vrijgelaten. Deze Vladimir Tsemach was een commandant van de pro-Russische separatisten en had dus kunnen getuigen over de betrokkenheid van Rusland bij de aanslag.
Tsemach werd echter betrokken in een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Daardoor kwam hij in Rusland in vrijheid, tot ergernis van Nederland. Wel is Tsemach nog verhoord voordat hij werd uitgeruild, maar dat lijkt een schrale troost. Volgens minister Ferd Grapperhaus (Justitie) is ‘alles gedaan’ om de ruil met Tsemach te voorkomen. ,,Maar dat is niet gelukt.’’
Minister Blok benadrukte dat premier Mark Rutte eind augustus nog druk heeft gezet op Volodymyr Zelensky, de president van Oekraïne. Dat zorgde voor een week uitstel van de ruil, maar meer leverde dat niet op.
Het bood wel het Openbaar Minister de kans om Tsemach nog te verhoren, maar of dat toen nog iets heeft opgeleverd is niet bekend.
Grapperhaus zegt wel dat Oekraïne niet het verdrag heeft geschonden dat Nederland sloot met dat land. ,,Naar de letter gaat het over iets anders. Maar het is heel duidelijk dat de Nederlandse regering teleurgesteld is dat deze gevangenenruil heeft plaatsgevonden en Tsemach daar deel van heeft uitgemaakt. Het is zout in de wonden van de nabestaanden.”
NOS 01.10.2019 De Tweede Kamer wil dat er een nader onderzoek komt naar de rol van Oekraïne bij de ramp met de MH17. Alle partijen die vanavond aanwezig waren bij een debat over de kwestie steunen een motie van het CDA en de SP. Het onderzoek moet vooral gaan over het niet sluiten van het luchtruim boven het oosten van Oekraïne, terwijl daar wel gevechten waren.
Minister Blok reageerde tijdens een debat in de Tweede Kamer aanvankelijk terughoudend. “Juridisch zien wij daar geen reden voor”, zei hij. Volgens Blok is zo’n onderzoek geen makkelijke opgave, omdat je ook de medewerking van Rusland nodig hebt. “Het gaat ook over hun luchtruim.” Maar de minister verzet zich niet tegen het inventariseren van de mogelijkheden van zo’n feitenonderzoek.
Volgens Kamerlid Chris van Dam van het CDA dringt de tijd: “Geheugens verbleken, data gaan verloren.” Het is ook belangrijk voor de nabestaanden, betoogde hij. “Het gaat over het inzicht voor de nabestaanden, weten of er iets voorkomen had kunnen worden, snappen wat er gebeurd is.”
In 2015 oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid al dat Oekraïne het luchtruim had moeten sluiten. Dan had vlucht MH17 een andere route naar Kuala Lumpur gekozen en was het toestel niet uit de lucht geschoten.
Tot nu toe heeft het kabinet geen stappen willen nemen tegen Oekraïne. In het kader van het internationale onderzoek naar de ramp vond het kabinet het belangrijk om de relatie met het land goed te houden.
Tsemach
Vorige maand werd bekend dat Oekraïne een belangrijke verdachte, Vladimir Tsemach, had overgedragen aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Daarmee lijkt de kans verkeken dat hij ooit voor de rechter komt.
Tsemach stond ruim twee maanden geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
Minister Blok zei tot verbazing van de Kamer dat hij sinds die gevangenenruil nog geen contact heeft gehad met zijn Russische ambtgenoot Lavrov. De Kamer ging er vanuit dat Nederland Rusland op het hoogste niveau had aangesproken op de kwestie, maar in werkelijkheid is alleen de Russische zaakgelastigde in Nederland op het matje geroepen.
Blok heeft niet gebeld met Moskou, en ook bij de jaarvergadering van de VN, vorige week in New York, heeft hij Lavrov er niet over aangesproken. In het Kamerdebat zei Blok dat hij het juiste moment afwacht voor zo’n gesprek. Dat doet hij in overleg met het OM en het internationale onderzoeksteam JIT.
Telegraaf 01.10.2019 Het kabinet wil kijken of er verder onderzoek mogelijk is naar de rol van Oekraïne bij de ramp met vlucht MH17. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) in de Tweede Kamer. Een voorstel van het CDA en SP voor het onderzoek kreeg de steun van de hele Kamer.
Blok temperde wel direct de verwachtingen. Het gaat om het luchtruim van Oekraïne en Rusland. „Het is praktisch geen makkelijke opgave.”
Volgens Chris van Dam (CDA) is het onderzoek nodig om „te snappen wat er gebeurd is” op 17 juli 2014 toen vlucht MH17 boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne werd neergehaald. Dat gebeurde volgens internationaal onderzoek door een Buk-raket die uit Rusland kwam.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) concludeerde eerder dat Oekraïne het luchtruim boven het strijdgebied had moeten sluiten.
De Tweede Kamer toonde zich verder verbaasd dat Blok nog geen contact heeft gehad met zijn Russische collega Sergei Lavrov sinds de uitlevering van de MH17-verdachte Vladimir Tsemach door Oekraïne aan Rusland. De Russische zaakgelastigde is op het matje geroepen, aldus de minister.
Gevangenenruil
Tsemach werd begin vorige maand aan de Russen overgedragen in een gevangenenruil met Oekraïne. Het Openbaar Ministerie had dat graag voorkomen omdat ze Tsemach ter beschikking wilde houden voor het MH17-onderzoek. Het kabinet zei teleurgesteld te zijn door het Oekraïense besluit.
Volgens Kamerleden had Blok eerder in de Kamer de indruk gewekt dat hij op hoog niveau contact met Rusland zou zoeken na de uitlevering om zijn ongenoegen kenbaar te maken. Waarom is geen contact gezocht tijdens de Algemene Vergadering van de VN, vroeg Lilianne Ploumen (PvdA). „Een belletje was op z’n plaats geweest”, meende Sjoerd Sjoerdsma (D66).
Het CDA vroeg zich af of het kabinet wel „scherp genoeg” in de zaak Tsemach is geweest. Oekraïne heeft de prioriteit gelegd bij de geopolitiek en niet bij gerechtigheid voor MH17, zei minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Hij sprak van een „bittere werkelijkheid.” Hij noemde de ruil „zout in de wonde van Nederland en vooral de nabestaanden.”
AD 30.09.2019 Het kabinet trekt zeker 54 miljoen euro uit voor het proces rond de aanslag op de MH17. Het monsterproces kan wel tot vier jaar gaan duren.
Achter de schermen is de rechtbank van Den Haag volop bezig met het voorbereiden van de megazaak die in de extra beveiligde rechtbank van Schiphol zal plaatsvinden..
Zo wordt momenteel bekeken hoe en waar alle nabestaanden een plek kunnen krijgen, omdat de zittingszalen te klein zijn om iedereen te accommoderen. Daarnaast zal een perscentrum in de omgeving van de rechtbank worden opgetuigd voor ten minste 350 journalisten.
Om de kosten te kunnen dragen heeft het kabinet alvast ruim 54 miljoen gereserveerd tot het jaar 2023, blijkt uit begrotingsstukken van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Voor de komende jaren, inclusief dit jaar, gaat het steeds om 9 miljoen per jaar. Voor 2018 was al eenzelfde bedrag apart gezet.
Het gaat dan om de kosten voor getuigenbescherming, het geld dat gemoeid is met de rechtspraak en kosten die het Openbaar Ministerie maakt voor het onderzoek.
De overige kosten voor bijvoorbeeld de eventuele detentie van verdachten, de beveiliging en de uitgaven die gemaakt worden voor het inzetten van tolken zullen ‘gezamenlijk door de JIT-landen worden gefinancierd’, schrijft het kabinet. Het proces start op 9 maart.
Verdachten
Het Openbaar Ministerie wil in ieder geval een viertal verdachten voor de rechtbank brengen. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner, waaronder Igor Girkin, de militair commandant van de rebellen in Oekraïne. Hij stuurde na het neerhalen van de MH17 een triomfantelijk bericht de wereld in over de aanslag. Het wordt echter niet verwacht dat de verdachten naar Schiphol zullen komen. Rusland levert namelijk geen onderdanen uit.
Bovendien glipte nog een MH17-verdachte Nederland door vingers. De 58-jarige Volodymyr Tsemach werd onlangs tegen de zin van ons land deel van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Tsemach was echter ten tijde van de MH17-crash leider van een luchtafweerbrigade vlakbij waar de buk-raket werd gelanceerd. Het OM wilde hem horen als getuige of mogelijk vervolgen, maar Rusland betrok hem in een ruil van gevangenen met Oekraïne, waardoor hij nu in vrijheid is. Het OM liet echter wel weten dat het Tsemach heeft kunnen verhoren voor zijn vrijlating.
De Tweede Kamer debatteert morgenavond over het MH17-proces.
AD 14.09.2019 Het MH17-onderzoeksteam wil hem dringend spreken, maar Rusland kaapte hem weg via een gevangenenruil. Wie is de Oekraïense commandant Vladimir Tsemach en wat kan hij vertellen over de raketaanslag die 298 burgerslachtoffers maakte?
De bizarre ontvoering van Vladimir Borisovitsj Tsemach begint op donderdagmorgen 27 juni 2019, vlak nadat Tsemach zijn vrouw naar het werk heeft gebracht. Buren zeggen dat Tsemach op zijn hoofd wordt geslagen met een fles. Zijn dochter Maria vindt later die dag bloedvlekken in hun woning in Snizjne, een stad in de DNR, het door pro-Russische rebellen bezette deel in Oost-Oekraïne.
Tsemachs ontvoerders zijn commando’s van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe, die opdracht hebben gekregen om Tsemach te ontvoeren, diep in vijandelijk gebied. De kleine groep glipt door een gaatje in de vuurlinie aan de grens. Ze kennen het terrein goed, omdat ze er eerder als soldaat hebben gevochten.
Volgens onbevestigde ooggetuigenverslagen spuiten ze Tsemach plat, vermommen hem en rijden hem weg in een rolstoel. Dan begint de terugweg langs de vuurlinies. Gehaast rennen ze door een mijnenveld. Te gehaast.
Soldaat Oleksandr Kolodjazjnyj glijdt uit en valt met zijn heup op een mijn, vertelt een anonieme commando aan Radio Free Europe. Een commando die hem probeert te helpen, stapt ook op een mijn. Kolodjazjnyj overlijdt aan zijn verwondingen en de andere commando verliest een been, maar de operatie slaagt: Vladimir Tsemach belandt in een cel in Oekraïne.
Dochter Maria Levtsjenko-Tsemach zegt niet te begrijpen waarom haar vader is ontvoerd. Hij is maar een pion in het leger van de Volksrepubliek Donetsk (DNR) beweert ze. Dat zien Oekraïne, maar ook het Nederlandse Joint Investigation Team dat de MH17-ramp onderzoekt, anders. Zij beschouwen Tsemach als het hoofd van de luchtafweerbrigade in de DNR ten tijde van de vliegramp. Als íemand iets kan vertellen over de Buk-raket die op 17 juli 2014 maar liefst 298 burgerslachtoffers maakte, is hij het.
Tsemach, geboren in 1961, is een specialist als het gaat om het neerschieten van vliegtuigen. Hij studeerde af aan de hogere militaire academie van Poltava als Luchtafweerraket Commandant. In de jaren ‘80 vocht hij voor het Sovjetleger in Afghanistan. Hij was één van de eerste mijnwerkers die zich in het voorjaar van 2014 aansloten bij de pro-Russische rebellen die Oost-Oekraïne innamen.
Tsemach leidde in juli 2014 de afdeling ZU-23 in Snizjne, die Oekraïense vliegtuigen en helikopters aanviel. Hij zegt het neerstorten van de Boeing van Malaysian Airlines met eigen ogen te hebben gezien.
Wat gebeurde er met de MH17?
Op 17 juli 2014 stortte een Boein 777-200ER van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH17 neer bij het Oost-Oekraiense dorp Hrabove. Het toestel was geraakt door een luchtdoelraket. Rondom Donetsk was op dat moment een pro-Russische opstand aan de gang. Aan boord waren 298 mensen; 283 passagiers en 15 bemanningsleden. Hiervan hadden 193 inzittenden de Nederlandse nationaliteit. Er waren geen overlevenden.
Het onderzoek van de crashsite en het bergen van lichamen en persoonlijke bezittingen verliep moeizaam. De brokstukken lagen verspreid over een grote oppervlakte, in een conflictgebied waar pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger gewapende strijd leverden.
De oorzaak van de crash is onderzocht door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die concludeerde dat het vliegtuig op 10 kilometer hoogte neergehaald is door een BUK-raket. De VN-Veiligheidsraad was unaniem in het oordeel dat het vliegtuig was neergehaald (zonder een oorzaak of schuldige partij aan te wijzen), en veroordeelde deze actie.
Het is de bedoeling dat er binnen vijf jaar een rechtszaak over de vliegramp komt, die de rechtbank van Den Haag zal houden op de locatie Schiphol. Rusland heeft tot nu altijd alle betrokkenheid bij de vliegramp ontkend.
Lipleesonderzoek
In een videoreportage uit 2015 lijkt Tsemach er zelfs over op te scheppen dat hij de Buk-lanceerinstallatie heeft verborgen. Lachend verklaart hij: ,,Ik heb die <…> verstopt. Ik kan zelfs laten zien waar ik hem achtergelaten heb.” Hoewel het cruciale woord is weggepiept, concludeert onderzoekscollectief Bellingcat na onder meer lipleesonderzoek dat het moet gaan om het woord Buk.
En dan zijn er nog speculaties dat Tsemach kan bevestigen dat niet rebellen, maar de Russen zelf de bewuste raket hebben afgeschoten. Ondermeer omdat hij betrokken zou zijn geweest bij het afvoeren van een Russisch bemanningslid van de raketinstallatie.
Reden genoeg om Tsemach uitgebreid te verhoren, of zelfs te vervolgen. Maar Rusland vindt iets om de Nederlandse plannen te dwarsbomen. Al maanden werkt het land aan een gevangenenruil met Oekraïne. Elk land zal 35 gevangenen vrijlaten. Maar Rusland komt eind augustus onverwachts met een extra eis: ook Tsemach moet in de ruil worden betrokken.
Waarom zou Rusland interesse in hem hebben, behalve dat hij een belangrijke getuige kan zijn in het MH17-proces?
‘Deal aangeboden’
Met het ongewone verzoek laat Rusland zich in de kaarten kijken. Tsemach is immers een Oekraïner en geen Rus. Waarom zou Rusland interesse in hem hebben, behalve dat hij een belangrijke getuige kan zijn in het MH17-proces?
Bij het JIT is de stemming niet best als het Russische verzoek om Tsemach uit te ruilen bekend wordt. Teamleider Fred Westerbeke smeekt Oekraïne om de commandant niet uit te leveren, of op zijn minst de gevangenenruil uit te stellen. De procureur-generaal van het Openbaar Ministerie in Oekraïne Joeri Loetsenko (die twee weken geleden is opgestapt) regelt uitstel, zodat het JIT in elk geval Tsemach kan spreken.
Dat lukt: het JIT spreekt twee keer met Tsemach. Volgens Loetsenko biedt het JIT Tsemach zelfs een deal aan, zo schrijft hij op social media. Of die deal bijvoorbeeld strafvermindering of een nieuw leven in het buitenland inhoudt, vermeldt hij er niet bij. Het doet er ook niet toe, ‘want hij weigerde de overeenkomst.’
‘Het is oorlog’
Onverrichter zake keert het JIT terug. Toch schrijft Westerbeke op 30 augustus nog een brief aan het Oekraïense Openbaar Ministerie om Tsemach niet uit te ruilen. Het JIT heeft recente informatie binnengekregen die van de Oekraïner een verdachte maakt. Wat die informatie precies behelst, wil het onderzoeksteam niet prijsgeven.
Westerbekes nieuwe smeekbede heeft geen effect. Al jaren demonstreert de bevolking voor vrijlating van gevangenen in Rusland, zoals de in 2014 gevangengenomen regisseur Oleg Sentsov. De gevangenenruil is te belangrijk voor Oekraïne. ‘Waarom een man uitruilen die belangrijk is voor het MH17-onderzoek? Het antwoord is duidelijk: het is oorlog’, schrijft procureur generaal Loetsenko. ‘De vrijlating van onze gevangenen in Rusland is een dure plicht van onze staat.’
En zo belandt Tsemach in een rechtszaal in Kiev, voorafgaand aan de gevangenenruil. Hij wordt gefilmd in een glazen cel en speelt wat met zijn bril. Hij oogt vermoeid, gebroken. Vlak voordat hij wordt afgevoerd, weet een journaliste hem nog een vraag te stellen: ‘Bent u verhoord?’De vraag lijkt te slaan op MH17. Tsemach ontwijkt de vraag en zegt alleen: ,,Ik voel me slecht.”
Tsemach wordt naar Moskou gebracht. Zijn dochter Maria reist per bus naar hem toe om hem op te halen. Op social media bedankt ze de Russische overheid en zegt ‘een onbetaalbare schuld te hebben’ bij ‘onze president Vladimir Poetin.’ Deze week keerde ze terug naar Chartsyzsk, een plaatsje vlakbij Snizjne, vertelt ze aan deze krant. Haar vader heeft geen advocaat nodig, zegt ze. ,,Hij heeft niets te verbergen.”
Dat Tsemach is teruggekeerd naar de DNR komt de Russen goed uit, denkt de Amerikaanse Oekraïne-correspondent Christopher Miller. ,,Zolang hij in Oekraïne zit, kunnen ze Tsemach niet uitleveren aan Nederland. En mocht hem iets overkomen, kan Rusland zeggen dat het in Oekraïne is gebeurd. Mensen die te veel weten, komen in de DNR op vreemde manieren aan hun einde.”
Telegraaf 11.09.2019 Terwijl het Openbaar Ministerie hem nog steeds naar Nederland probeert te halen, keert MH17-verdachte Vladimir Tsemach in vrolijke stemming naar huis. Dat laat zijn dochter weten op sociale media, vergezeld van een selfie.
„Er bestaat toch geluk in het leven”, schrijft Maria Levtsjenko-Tsemach op VK, ook bekend als VKontakte, een Russische variant op Facebook. „Gerechtigheid! Er zijn goede mensen! Het leven is veel makkelijker geworden! Hoera vrienden, we gaan naar huis!”
Maria en vader Vladimir zouden elkaar nu in Rusland hebben ontmoet. Dat ze ’naar huis’ gaan, zou betekenen dat Tsemach op weg is naar de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk, waar pro-Russische rebellen een stuk grondgebied in handen hebben dat formeel nog van Oekraïne is.
Tsemach woonde daar. Hij zou er de commandant van de luchtafweerbrigade zijn geweest ten tijde van het neerhalen van HM17. Het JIT noemt hem officieel enkel een ’figuur van belang’.
Gevangenenruil
Tsemach werd afgelopen zaterdag als onderdeel van een omvangrijke gevangenenruil van Oekraïne naar Rusland gehaald, terwijl anderen de omgekeerde weg bewandelden.
Wereldleiders als Merkel, Trump en EU-leider Tusk reageerden verheugd; een eerste stap richting vrede, hoopten zij. Maar Nederland was natuurlijk pislink. Het OM zag in Tsemach een belangrijke getuige en heeft nog een uitleveringsverzoek liggen in Rusland.
Poetin
Dochter Maria is in ieder geval verguld met de gevangenenruil. Ze bedankt de Russische regering, en specifiek ’onze president Vladimir Poetin’, tekent het AD op uit het bericht op sociale media, dat inmiddels is afgeschermd. „Ik ben hem eeuwige dank verschuldigd.”
AD 11.09.2019 Vladimir Tsemach, de man die het MH17-onderzoeksteam zo graag wil verhoren, keert vermoedelijk terug naar de Volksrepubliek Donetsk. Dat schrijft zijn dochter Maria op sociale media. ,,We zijn Poetin eeuwig dank verschuldigd.”
Maria Levtsenko is per bus aangekomen in Moskou om haar vader te zien. Die is afgelopen week vrijgekomen na een gevangenenuitruil tussen Rusland en Oekraïne. Volgens zijn dochter zijn de twee op weg ‘naar huis’. Dat zou betekenen dat ze terugkeren naar de zelfuitgeroepen Volkskrepubliek Donetsk in Oost-Oekraïne
De vrijlating van Tsemach is een domper voor het MH17-onderzoeksteam JIT. Tsemach was ten tijde van de ramp in 2014 het hoofd van de luchtafweerbrigade van de Volksrepubliek Donetsk en beschikt daarom over interessante informatie voor het JIT. Zo zou hij in een video hebben toegegeven betrokken te zijn geweest bij het verbergen van de bewuste Buk-raketinstallatie.
Commando-eenheid
Tsemach werd eind juni in zijn woonplaats Snizjne ontvoerd door een commando-eenheid van de Oekraïense geheime dienst SBOe en belandde in de cel. Het JIT bezocht hem twee keer in een poging hem te verhoren. Daarna betrok Rusland hem in een gevangenenruil, waardoor Tsemach niet meer beschikbaar is voor het onderzoeksteam, dat hem op basis van recente informatie nu ook als verdachte beschouwt.
Het JIT had Rusland al gevraagd om zijn uitlevering, maar als Tsemach terugkeert naar de DNR (Volksrepubliek Donetsk), is dat uitgesloten. Zijn dochter Maria is blij haar vader weer te zien. Ze bedankt de Russische regering en ‘onze president Vladimir Poetin’. ,,Ik ben hem eeuwige dank verschuldigd.”
RTL 11.09.2019 MH17-verdachte Vladimir Tsemach dreigt definitief uit het vizier van justitie te raken. Hij is volgens zijn dochter op weg naar huis. Daarmee lijkt Tsemach nu echt gevlogen, want zijn woonplaats is het door Rusland gesteunde rebellengebied in Oost-Oekraïne. Nederland had Rusland juist om zijn uitlevering gevraagd.
“Nou, er is toch nog geluk in het leven,” schrijft Maria Levtsjenko-Tsemach (dochter ván) in een bericht op social media. “Er is gerechtigheid en er zijn goede mensen! Nu is het leven veel makkelijker geworden! Hoera, mijn vrienden! We gaan naar huis!”
Bij de tekst staat een selfie met haar vader, MH17-verdachte Vladimir Tsemach, aldus Luchtafweer-commandant.
‘Naar huis’ zou in dit geval betekenen dat Tsemach uit handen van het internationale onderzoeksteam (JIT) blijft. Zijn huis bevindt zich namelijk in het pro-Russische rebellengebied in Oost-Oekraïne.
Ten tijde van de MH17-ramp was Tsemach daar luchtafweer-commandant, niet ver van de plek waarvandaan MH17 met een Buk-raket uit de lucht werd geschoten. Het JIT heeft Tsemach aangemerkt als verdachte.
Fragment waarin Tsemach bezit Buk-installatie bekent
Dit is een oud fragment uit een interview met Vladimir Tsemach. Hier lijkt de MH17-verdachte zijn mond voorbij te praten. Uit onderzoek blijkt dat Tsemach hier ‘buk’ zegt.
Gevangenenruil
Uit dat door Rusland gesteunde rebellengebied werd Tsemach in juni 2019 ontvoerd, in een riskante operatie van de Oekraïense geheime dienst. Toch liet Oekraïne hem in september 2019 vrij, onder druk van Rusland.
Moskou eiste Tsemachs uitlevering als voorwaarde voor een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. De Oekraïense president ging uiteindelijk akkoord omdat hij het vredesproces met Rusland wilde laten doorgaan. Tsemach vertrok naar Moskou.
Op de beelden is te zien dat Tsemach uit het vliegtuig komt.
Nabestaanden
Tsemachs dochter was na die uitlevering dolblij en dankbaar, liet ze via social media weten: “Ik kan de Russische regering en president Poetin niet genoeg bedanken! Ik sta oneindig in het krijt!”
De Nederlandse regering en de MH17-nabestaanden waren minder blij. Zij vreesden dat Tsemach niet meer beschikbaar zou zijn voor de MH17-strafzaak die in maart 2020 begint. Nu Tsemach volgens zijn dochter ‘naar huis’ is, lijkt die vrees terecht.
‘Rusland speelt dubieuze rol’
“Op zich viel dit te verwachten,” zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. “Tsemach is ontvoerd vanuit Shezjnoje, waar hij, zijn vrouw en volwassen dochter woonden. Dat hij, nu hij in vrijheid is, terug naar huis wil, is niet verbazingwekkend.”
“Wel onderstreept het de dubieuze rol die Rusland speelt in dit hele verhaal. Het Kremlin ontkent al jaren alle betrokkenheid bij het conflict in Oost-Oekraïne en bij MH17, maar vervolgens lobbyt het eerst keihard om Tsemach, een Oekraïens burger, uit Kiev naar Moskou te krijgen, om hem dan vermoedelijk via de Russische grens naar Oost-Oekraïne te laten verdwijnen alsof het hier om eigen grondgebied gaat.”
Volgens Hartog heeft Rusland nog op een andere manier baat bij een verhuizing van Tsemach naar Oost-Oekraïne. “Als justitie nu vraagt om Tsemach te horen of uit te leveren, zou Rusland kunnen zeggen dat Tsemach zich überhaupt niet meer op Russisch grondgebied bevindt, maar in Oekraïens rebellengebied.”
‘Den Haag kan weinig doen’
“In Nederland overheerst de teleurstelling over de gevangenenruil, maar Den Haag kan weinig doen,” zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Minister Blok van Buitenlandse Zaken sprak gisteren in het vragenuur over ‘een ijskoude douche’.”
“Blok zei dat hij zijn Russische collega zal aanspreken bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over enkele weken, maar niemand verwacht dat die poging iets van resultaat gaat opleveren.”
MSN 11.09.2019 MH17-verdachte Vladimir Tsemach dreigt definitief uit het vizier van justitie te raken. Hij is volgens zijn dochter op weg naar huis. Daarmee lijkt Tsemach nu echt gevlogen, want zijn woonplaats is het door Rusland gesteunde rebellengebied in Oost-Oekraïne. Nederland had Rusland juist om zijn uitlevering gevraagd.
“Nou, er is toch nog geluk in het leven,” schrijft Maria Levtsjenko-Tsemach (dochter ván) in een bericht op social media. “Er is gerechtigheid en er zijn goede mensen! Nu is het leven veel makkelijker geworden! Hoera, mijn vrienden! We gaan naar huis!”
Bij de tekst staat een selfie met haar vader, MH17-verdachte Vladimir Tsemach.
Luchtafweer-commandant
‘Naar huis’ zou in dit geval betekenen dat Tsemach uit handen van het internationale onderzoeksteam (JIT) blijft. Zijn huis bevindt zich namelijk in het pro-Russische rebellengebied in Oost-Oekraïne.
Ten tijde van de MH17-ramp was Tsemach daar luchtafweer-commandant, niet ver van de plek waarvandaan MH17 met een Buk-raket uit de lucht werd geschoten. Het JIT heeft Tsemach aangemerkt als verdachte.
Gevangenenruil
Uit dat door Rusland gesteunde rebellengebied werd Tsemach in juni 2019 ontvoerd, in een riskante operatie van de Oekraïense geheime dienst. Toch liet Oekraïne hem in september 2019 vrij, onder druk van Rusland.
Moskou eiste Tsemachs uitlevering als voorwaarde voor een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. De Oekraïense president ging uiteindelijk akkoord omdat hij het vredesproces met Rusland wilde laten doorgaan. Tsemach vertrok naar Moskou.
Nabestaanden
Tsemachs dochter was na die uitlevering dolblij en dankbaar, liet ze via social media weten: “Ik kan de Russische regering en president Poetin niet genoeg bedanken! Ik sta oneindig in het krijt!”
De Nederlandse regering en de MH17-nabestaanden waren minder blij. Zij vreesden dat Tsemach niet meer beschikbaar zou zijn voor de MH17-strafzaak die in maart 2020 begint. Nu Tsemach volgens zijn dochter ‘naar huis’ is, lijkt die vrees terecht.
‘Rusland speelt dubieuze rol’
“Op zich viel dit te verwachten,” zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. “Tsemach is ontvoerd vanuit Shezjnoje, waar hij, zijn vrouw en volwassen dochter woonden. Dat hij, nu hij in vrijheid is, terug naar huis wil, is niet verbazingwekkend.”
“Wel onderstreept het de dubieuze rol die Rusland speelt in dit hele verhaal. Het Kremlin ontkent al jaren alle betrokkenheid bij het conflict in Oost-Oekraïne en bij MH17, maar vervolgens lobbyt het eerst keihard om Tsemach, een Oekraïens burger, uit Kiev naar Moskou te krijgen, om hem dan vermoedelijk via de Russische grens naar Oost-Oekraïne te laten verdwijnen alsof het hier om eigen grondgebied gaat.”
Volgens Hartog heeft Rusland nog op een andere manier baat bij een verhuizing van Tsemach naar Oost-Oekraïne. “Als justitie nu vraagt om Tsemach te horen of uit te leveren, zou Rusland kunnen zeggen dat Tsemach zich überhaupt niet meer op Russisch grondgebied bevindt, maar in Oekraïens rebellengebied.”
‘Den Haag kan weinig doen’
“In Nederland overheerst de teleurstelling over de gevangenenruil, maar Den Haag kan weinig doen,” zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Minister Blok van Buitenlandse Zaken sprak gisteren in het vragenuur over ‘een ijskoude douche’.”
“Blok zei dat hij zijn Russische collega zal aanspreken bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over enkele weken, maar niemand verwacht dat die poging iets van resultaat gaat opleveren.”
Telegraaf 10.09.2019 Dat MH17-verdachte Volodymyr Tsemach onderdeel is van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland is ’een ijskoude douche voor Nederland’. Dat zei minister Blok (Buitenlandse Zaken) tijdens het vragenuur in de Tweede Kamer.
Tsemach was als commandant van de luchtafweer in Oost-Oekraïne betrokken bij het in stelling brengen van de Buk-raket die MH17 neerhaalde. Het Openbaar Ministerie had Oekraïne gevraagd de man beschikbaar te houden voor het strafproces, maar na de gevangenenruil bevindt de verdachte zich in Rusland. Moskou had Kiev onder druk gezet Tsemach bij de gevangenenruil te betrokken.
Voor Oekraïne was de ruil van belang omdat er 24 door Rusland gevangen genomen zeelieden deel van uitmaakten. „Uitermate wrang”, vindt Kamerlid Sjoerdsma (D66), die de bewindsman vroeg wat Nederland heeft gedaan om de overdracht van Tsemach aan Rusland te voorkomen.
Volgens Blok is ert ’tot op het hoogste niveau’ over Tsemach overlegd. De uitlevering is daarop wel met een week vertraagd, waardoor het OM de verdachte in elk geval nog heeft kunnen horen.
Tsemnach, een Oekraïner, bevindt zich inmiddels in Rusland. Het OM heeft Moskou inmiddels gevraagd om zijn uitlevering voor het MH17-proces. De Russische wet verbiedt de uitlevering van onderdanen aan andere landen, maar omdat Tsemach niet de Russische nationaliteit heeft, kan Rusland hem uitleveren.
„Al is er weinig hoop dat dit daadwerkelijk gebeurt”, erkent Sjoerdsma. Volgens GL-Kamerlid Van Ojik heeft Rusland door de eis aan Oekraïne om Tsemach over te dragen aan de internationale gemeenschap laten zien dat het de waarheid rond MH17 wil verdoezelen.
Volodimir Zelenski. Ⓒ Aangeleverde foto regering Oekraïne
Telegraaf 07.09.2019 Beide landen hebben 35 gevangenen aan elkaar overgedragen. MH17-verdachte Vladimir Tsemach werd door Oekraïne overgedragen aan Rusland. Zijn komst naar Moskou was volgens het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBU een prioriteit voor Rusland. „Als Tsemach niet op de lijst had gestaan, dan had dat meteen het einde betekend voor de onderhandelingen tussen Kiev en Moskou”, aldus Ivan Bakanov van de SBU.
De woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken is blij met de houding van Zelenski. „Hij heeft een degelijke aanpak en is bereid tot het sluiten van een compromis.”
Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel denkt dat de ruil een stap in de goede richting is. „Dit is een teken van hoop. Nu moeten we hard blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.” Duitsland is samen met Frankrijk nauw betrokken bij de vredesonderhandelingen.
Onthaald
De Oekraïense gevangenen zijn op het vliegveld onthaald door Zelenski. Onder meer filmmaker Oleg Sentsov en 24 matrozen zijn door Moskou overgedragen. De matrozen zaten sinds november vast, toen hun schip in beslag werd genomen in de Straat van Kertsj.
Sentsov werd in 2014 opgepakt nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen. Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme.
Zelenski en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
MSN 07.09.2019 Wereldleiders en andere prominenten reageren positief op de gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Beide landen hebben zaterdag 35 gevangenen aan elkaar overgedragen, waaronder de MH17-verdachte Vladimir Tsemach, die aan Rusland is uitgeleverd.
De Amerikaanse president Donald Trump sprak in een tweet over „heel goed nieuws” en hoopt dat de ruil een grote stap is richting vrede. Ook feliciteerde hij beide landen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de ruil „een teken van hoop.” Ook gaf ze aan dat het belangrijk is hard te blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.
De Oekraïense president Zelenski had het over een „eerste stap richting vrede in het oosten van Oekraïne.” Daarnaast riep hij de Russische leider Vladimir Poetin op vanaf hier verder te gaan. Poetin zelf heeft nog niet gereageerd op de ruil.
Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, is ook blij met de ontwikkelingen. Op Twitter zei hij opgelucht te zijn en gaf aan Rusland te blijven oproepen alle overige politieke gevangenen vrij te laten en de Oekraïense territoriale integriteit te respecteren.
Liliane Maury Pasquier van de Raad van Europa zei in een statement dat de gevangenenruil „duidt op een teken van goede wil.” Ze moedigt de betrokken partijen aan hun inspanningen voort te zetten.
Ook Frankrijk hoopt dat er de komende weken meerdere concrete stappen worden gemaakt. De Fransen spelen samen met Duitsland een belangrijke rol in de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne. Pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger hebben sinds 2014 een gewapend conflict in het oosten van Oekraïne.
Nederland is niet blij met de gevangenenruil, omdat een van de mannen die van Oekraïne naar Rusland gaat, Vladimir Tsemach, een belangrijke rol had kunnen spelen in het MH17-proces.
NOS 07.09.2019 In Nederland wordt verontwaardigd gereageerd op de vrijlating van MH17-verdachte Vladimir Tsemach. De oud-commandant van de pro-Russische separatisten zat sinds juni vast in Oekraïne, maar arriveerde vandaag in Moskou als onderdeel van een omvangrijke gevangenenruil.
Regeringspartijen CDA en D66 noemen het uitleveren van Tsemach “bizar” en “ontgoochelend”. Ze willen dat minister Blok van Buitenlandse Zaken dinsdag in de Tweede Kamer tekst en uitleg komt geven over de situatie.
Chris van Dam @ChrisvanDamCDA
Dinsdag vraag ik reeds toegewezen MH17-debat zsm in te plannen. Is Oekraïne nog een betrouwbare JIT-partner? Betekenis VNVR2166?? Waarom levert Oekraïne (nu) per saldo wél eigen onderdaan uit. Wat heeft Nederland (diplomatiek, internationaal) gedaan om dit te keren? Bizar ttps://t.co/ybygr1tgem
Ook de nabestaanden van de MH17-ramp snappen niets van de gevangenenruil, waarbij naast Tsemach nog 34 andere gedetineerden uit Oekraïne en 35 uit Rusland werden uitgeleverd. Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking van het onderzoek naar de ramp.
Het contrast met de internationale reacties op de gevangenenruil kan bijna niet groter. Zo feliciteert president Trump van de Verenigde Staten Rusland en Oekraïne op Twitter met de ruil. En de Duitse bondskanselier Merkel noemt de deal een “teken van hoop”. Duitsland sloot in 2015 samen met Frankrijk, Rusland en Oekraïne het akkoord van Minsk, over een wapenstilstand in het conflictgebied in Oost-Oekraïne.
Donald J. Trump @realDonaldTrump
Russia and Ukraine just swapped large numbers of prisoners. Very good news, perhaps a first giant step to peace. Congratulations to both countries!
“Het is een kwestie van perspectief”, zegt verslaggever Gert-Jan Dennekamp. “Wij richten ons op 1 persoon, maar er zijn nog 69 anderen. De Oekraïense president krijgt grote namen terug, zoals regisseur Oleg Sentsov. En internationaal ligt de focus vooral op het verbeteren van de relatie tussen Rusland en Oekraïne.”
Na de Russische annexatie van de Krim in 2014 ontstond in Oost-Oekraïne een burgeroorlog tussen pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger. Daarbij kwamen tot nu toe al meer dan 10.000 mensen om het leven.
“Men hoopt dat deze ruil bijdraagt aan meer rust en stabiliteit in het gebied”, aldus Dennekamp. Ruslandkenner Laura Starink deelt die analyse. “Het verschil tussen het Nederlandse en het internationale perspectief is heel duidelijk. Wat dat betreft staat het vlottrekken van de onderhandelingen over de burgeroorlog voor veel mensen boven het MH17-onderzoek.”
Breekpunt
De Oekraïense president Zelensky kon ook niet veel anders dan MH17-verdachte Tsemach meesturen naar Moskou, legt correspondent David-Jan Godfroid uit. “Volgens hem was dat een breekpunt voor de Russische president Poetin: zonder Tsemach zou de gevangenenruil helemaal niet doorgaan.”
Dat zou slecht nieuws zijn voor Oekraïne, aldus Godfroid, omdat Rusland dan niet meer zou willen meedoen aan toekomstige onderhandelingen over het conflict in Oost-Oekraïne. “Dat risico wilde Zelensky niet lopen.”
De Oekraïner werd eind juli gekozen als president en beloofde toen onder meer de betrekkingen met Rusland te stabiliseren en de oorlog in het oosten te beëindigen.
Zelensky is dan ook blij dat de gevangenenruil is gelukt, al was het wel lastig, zegt hij in deze video:
Nederland wilde juist voorkomen dat Tsemach vanuit Oekraïne naar Rusland zou gaan. Het Openbaar Ministerie heeft hem uiteindelijk nog wel kunnen ondervragen voordat hij vertrok, en inmiddels heeft justitie Rusland ook gevraagd om uitlevering van de MH17-verdachte, liet minister Blok vandaag weten.
Of dat verzoek kans van slagen heeft, is de vraag. Volgens Godfroid is het een “illusie” om te denken dat Tsemach ooit in een Nederlandse rechtszaal zal verschijnen als verdachte of getuige in de MH17-zaak.
Geen verplichting
Advocaat Mischa Wladimiroff, gespecialiseerd in internationaal strafrecht, wijst op het Europese verdrag inzake wederzijdse hulp in strafzaken. “Dat biedt een juridische basis om aan het Nederlandse verzoek om uitlevering te voldoen, maar van een onvoorwaardelijke verplichting is geen sprake. Of iemand echt moet worden uitgeleverd, blijft een vrij oordeel van de eigen rechterlijke macht, in dit geval de Russische.”
Een van de voorwaarden van het verdrag is dat het vragende land aan het uitleverende land moet beloven dat het een verdachte eerlijk zal berechten. “Rusland kan dan bijvoorbeeld zeggen dat Nederland bevooroordeeld is. Dat geluid hebben de Russen al eerder laten horen.”
Telegraaf 07.09.2019 Terwijl Nederland ermee in de maag zit, reageren wereldleiders en andere prominenten positief op de gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Beide landen hebben zaterdag 35 gevangenen aan elkaar overgedragen, waaronder de MH17-verdachte Vladimir Tsemach, die aan Rusland is uitgeleverd.
De Amerikaanse president Donald Trump sprak in een tweet over „heel goed nieuws” en hoopt dat de ruil een grote stap is richting vrede. Ook feliciteerde hij beide landen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de ruil „een teken van hoop.” Frankrijk hoopt dat er de komende weken meerdere concrete stappen worden gemaakt.
De Fransen spelen samen met Duitsland een belangrijke rol in de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne. Pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger hebben sinds 2014 een gewapend conflict in het oosten van Oekraïne.
Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, zegt opgelucht te zijn. Hij wil Rusland blijven oproepen alle overige politieke gevangenen vrij te laten en de Oekraïense territoriale integriteit te respecteren. Liliane Maury Pasquier van de Raad van Europa zei in een statement dat de gevangenenruil „duidt op een teken van goede wil.”
Nederland
Nederland is helemaal niet blij met de gevangenenruil, omdat een van de mannen die van Oekraïne naar Rusland gaat, Vladimir Tsemach, verdachte is in het MH17-proces. Wel heeft het Nederlandse OM hem ’nogmaals’ kunnen horen, aldus minister Blok. Daarvoor heeft Oekraïne de overdracht van de MH17-verdachte aan Rusland, na druk vanuit Nederland dus, enige tijd uitgesteld.
Nederland had echter liever gehad dat Tsemach helemaal niet was uitgeleverd. Ons land vreest dat de verdachte vanuit Rusland helemaal nooit meer tot verantwoording geroepen kan worden. Het kabinet heeft tevergeefs en ’tot op het hoogste niveau’, aldus Blok, geprobeerd Oekraïne er van te overtuigen dat Tsemach geen onderdeel moest zijn van een grotere uitruil van gevangenen.
Dat de MH17-verdachte niet zou worden betrokken in de ruil, was vermoedelijk onmogelijk. Rusland wilde Tsemach naar verluidt beslist in handen krijgen. „Als Tsemach niet op de lijst had gestaan, dan had dat meteen het einde betekend van de onderhandelingen”, zei het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe volgens Oekraïense media.
Trots
Oekraïne zelf reageert trots op de ruil. President Zelenski, een oud-komiek die op verbluffende wijze de verkiezingen won, had het over een „eerste stap richting vrede in het oosten van Oekraïne.” Hij roept de Russische leider Vladimir Poetin op ’vanaf hier verder te gaan’. Poetin zelf heeft nog niet gereageerd op de ruil.
De Europese Unie betreurt het dat een belangrijke getuige in het proces rond vlucht MH17 naar Moskou is overgebracht. Daar is Tsemach inmiddels aangekomen. „Wij roepen Rusland op om volledig samen te werken met alle inspanningen om verantwoordelijkheid vast te stellen voor het tragische neerhalen van MH17”, laat een EU-woordvoerder weten aan het ANP.
De EU had vele malen aangedrongen op de vrijlating van onder anderen de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov en de 24 zeelieden die gevangen zaten in Rusland. Zij zijn „eindelijk” vrij en terug in hun land. „De EU verwacht van alle partijen dat ze voortbouwen op dit momentum”, aldus de EU-buitenlanddienst in een verklaring.
De NAVO noemt de vrijlating van Sentsov en de zeelui een „stap in de goede richting” en roept Rusland op zijn verplichtingen onder het Minsk-akkoord na te leven en alle gevangenen vrij te laten. Ook het militaire bondgenootschap benadrukt het belang van waarheid en rekenschap in de MH17-zaak. De alliantie verwijst naar de resolutie van de VN-Veiligheidsraad die alle landen verplicht hieraan mee te werken.
NU 07.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) heeft Rusland gevraagd MH17-verdachte Volodymyr Tsemach uit te leveren. Dat heeft het OM de nabestaanden van de vliegramp laten weten. Tsemach maakte zaterdag deel uit van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland.
Ondanks dat het OM, volgens het kabinet na zware Nederlandse druk, de kans kreeg Tsemach nogmaals te verhoren voor hij zaterdag naar Rusland vertrok, betreurt Nederland het zeer dat Oekraïne de verdachte heeft overgedragen.
Tsemach zou een belangrijke rol kunnen spelen in het MH17-proces, omdat hij als commandant van de luchtafweer aanwezig was ten tijde van het neerschieten van MH17 in de plaats Snizjne. Dat ligt enkele kilometers van de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 het vliegtuig van Malaysia Airlines werd neergeschoten.
Uit een video-interview uit 2015 zou ook mogelijke betrokkenheid van Tsemach blijken bij het afvoeren van de buk-lanceerinstallatie naar Rusland. Zo zou het woord ‘buk’ zijn weggepiept.
Het OM drong er al langer op aan dat de Oekraïense separatist beschikbaar zou blijven voor onderzoek. De Stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking en obstructie door Tsemach te betrekken in de gevangenenoverdracht.
De overdracht van Tsemach heeft ook tot verontwaardiging geleid aan het Binnenhof. Regeringspartij CDA twijfelt of Nederland nog wel op Oekraïne kan rekenen bij het onderzoek naar de vliegramp. CDA-Kamerlid Chris van Dam en D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma willen snel in gesprek over de kwestie met minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.
Als Tsemach niet op lijst stond zou ruil niet doorgaan
Rusland wilde Tsemach naar verluidt beslist in handen krijgen. Als hij niet op de lijst had gestaan, dan had dat het einde betekend van de onderhandelingen over de grote gevangenenruil waar hij onderdeel van uitmaakte, zei het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe in een interview met Interfax-Oekraïne.
SBOe-chef Ivan Bakanov noemde de Russische wens om de separatist in handen te krijgen “bevestiging van de Russische betrokkenheid bij het neerschieten van MH17”. Hij benadrukte dat alles zal worden gedaan om de daders te straffen, maar zei ook dat zijn regering niet het “morele recht” had de gevangenenruil langer uit te stellen.
De relatie tussen Moskou en Kiev is de afgelopen jaren verslechterd. Rusland annexeerde in 2014 het Oekraïense schiereiland De Krim en steunt de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Die hebben hun eigen ‘Volksrepublieken’ uitgeroepen en erkennen het gezag van de Oekraïense regering niet.
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Het proces tegen vier MH17-verdachten begint in maart van volgend jaar. Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko worden verantwoordelijk gehouden voor onder meer het transporteren van de raket.
Wereldleiders positief over de uitwisseling van gevangenen
Wereldleiders en andere prominenten reageren positief op de gevangenenruil, in algemene zin, tussen Rusland en Oekraïne. Beide landen hebben zaterdag in totaal 35 gevangenen aan elkaar overgedragen, waaronder Tsemach aan Rusland.
De Amerikaanse president Donald Trump sprak in een tweet over “heel goed nieuws” en hoopt dat de ruil een grote stap is richting vrede. Ook feliciteerde hij beide landen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de ruil “een teken van hoop”. Ook gaf ze aan dat het belangrijk is hard te blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky had het over een “eerste stap richting vrede in het oosten van Oekraïne”. Daarnaast riep hij de Russische leider Vladimir Poetin op vanaf hier verder te gaan. Poetin zelf heeft nog niet gereageerd op de ruil.
Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, is ook blij met de ontwikkelingen. Op Twitter zei hij opgelucht te zijn en gaf aan Rusland te blijven oproepen alle overige politieke gevangenen vrij te laten en de Oekraïense territoriale integriteit te respecteren. Liliane Maury Pasquier van de Raad van Europa zei in een statement dat de gevangenenruil “duidt op een teken van goede wil”. Ze moedigt de betrokken partijen aan hun inspanningen voort te zetten.
Ook Frankrijk hoopt dat er de komende weken meerdere concrete stappen worden gemaakt. De Fransen spelen samen met Duitsland een belangrijke rol in de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne.
AD 07.09.2019 Het Openbaar Ministerie heeft Rusland gevraagd MH17-verdachte Vladimir Tsemach uit te leveren. Dat liet het OM de nabestaanden van de vliegramp vanmiddag weten. Nederland betreurt zeer dat Oekraïne de Oekraïense separatist überhaupt aan Rusland heeft overgedragen.
Tsemach kan mogelijk een belangrijke rol spelen in het onderzoek naar en de rechtszaak over het neerhalen van vlucht MH17, vijf jaar geleden. De rebellencommandant zou het bevel hebben gehad over de luchtafweer ter plaatse en de hand hebben gehad in het wegmaken van de fatale BUK-raketinstallatie..
Oekraïne droeg MH17-verdachte Vladimir Tsemach vandaag over aan Rusland, ondanks waarschuwingen uit Nederland en de EU. Tsemach maakte deel uit van een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland.
Het OM kreeg, volgens het kabinet na zware Nederlandse druk, de kans Tsemach nog eens te verhoren voor hij naar Rusland vertrok. Dat land is betrokken bij het conflict in Oost-Oekraïne en heeft eerder kritiek geuit op het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT) naar het neerhalen van MH17.
Rusland wilde Tsemach naar verluidt beslist in handen krijgen. “Als Tsemach niet op de lijst had gestaan, dan had dat meteen het einde betekend van de onderhandelingen”, zei het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe volgens Oekraïense media.
Nabestaanden
Nabestaanden van de Nederlandse slachtoffers van de vliegramp met de MH17 noemen het ‘onacceptabel’ dat Tsemach onderdeel was van de gevangenenruil. Vladimir Tsemach werd eerder deze week vrijgelaten door de Oekraïense autoriteiten.
Nederland drong er meermaals op aan om hem niet over te dragen aan Rusland. Tsemach zou commandant zijn van de luchtverdediging vlakbij de plaats vanwaar de Buk-raket werd afgevuurd die in 2014 vlucht MH17 neerhaalde en waarbij alle 298 inzittenden, onder wie veel Nederlanders, om het leven kwamen.
Volgens het Joint Investigation Team (JIT) zou Tsemach mogelijk meer weten van het neerhalen van het toestel. Voor zijn vlucht naar Rusland hebben Nederlandse onderzoekers Tsemach nog wel kunnen ondervragen over zijn rol bij de aanslag, schrijft minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in een brief aan de Tweede Kamer.
Wat dat gesprek precies heeft opgeleverd, is onduidelijk. Het OM heeft Rusland nu gevraagd om uitlevering van Tsemach, zo is gemeld aan nabestaanden. Omdat Tsemach geen Rus is, kan hij in theorie door Rusland uitgeleverd worden.
In de brief aan de Kamer hekelt het kabinet de druk van Rusland, dat erop zou hebben gestaan dat Tsemach deel uitmaakte van een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Blok brengt in herinnering dat Rusland heeft toegezegd mee te werken aan het onderzoek naar MH17. De tegenvaller betekent geen oponthoud voor het onderzoek en de rechtszaak, benadrukt de bewindsman in de brief. Die rechtszaak begint op 9 maart.
Op 17 juli 2014 stortte vlucht MH17 van Malaysia Airlines neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders. Nabestaande Hans de Borst uit Monster noemt de overlevering van Tsemach ‘een slechte zaak’: ,,Het komt ook knullig over, de man verdwijnt nu in Rusland, misschien wordt hij daar wel een kopje kleiner gemaakt”, zegt De Borst die zijn dochter Elsemiek (17) verloor bij de aanslag. ,,De communicatie tussen Nederland en Oekraïne lijkt ook slecht.”
Voorzitter Piet Ploeg van Stichting Vliegramp MH17, de organisatie van nabestaanden, noemt de kwestie ‘onacceptabel’: ,,Dit is obstructie van Rusland. Hij is verdachte, op deze manier houden ze hem weg van het onderzoek, zo werk je het JIT-onderzoek bewust tegen, dat is bijzonder kwalijk.”
Het verbaast de voorzitter dat Tsemach, een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten in de Oekraïne, als niet-Rus nu is overgedragen aan Rusland. ,,Het deugt niet en is voor de nabestaanden een heel slechte zaak dat een verdachte niet langer beschikbaar is.”
Ploeg zegt niet te weten wat het verhoor van MH17-verdachte Tsemach heeft opgeleverd alvorens hij aan Rusland werd overgedragen. “Dat kan ik niet beoordelen.” Hoewel hij de rol van Rusland bekritiseert, zegt hij de houding van Oekraïne nog enigszins te kunnen billijken. “Oekraïne zit in een lastig parket. Dat land heeft ook te maken met dertig onschuldige zeelieden die naar huis willen.”
D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) eist tekst en uitleg van minister Blok. Hij vindt het een klap in het gezicht van iedereen die de waarheid boven tafel wil krijgen. ,,Ik vind het ontgoochelend dat Oekraïne deze verdachte heeft uitgeleverd aan Rusland, het land dat wij staatsaansprakelijk stellen voor het neerhalen van MH17.”
CDA-Kamerlid Chris van Dam wil van Blok weten of Oekraïne nog ‘de betrouwbare partner’ is: ,,Wat is de houding en intentie van de nieuwe regering in Oekraïne ten aanzien van MH17? Ook Oekraïne blijft gebonden aan de VN-resolutie én aan de onderlinge afspraken met de JIT-partners. Het is niet te begrijpen dat een land dat geen eigen onderdanen uitlevert toch een eigen onderdaan onderdeel maakt van een gevangenenruil.”
Tsemach maakt onderdeel uit van een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Beide landen hebben 35 gevangenen aan elkaar overgedragen. Rusland zet onder meer 24 Oekraïense bemanningsleden van een schip op het vliegtuig naar Kiev. Zij werden in november opgepakt door Rusland. Hun schip zou volgens de Russen illegaal de Russische wateren zijn binnengevaren bij de Straat van Kertsj.
Volgens de advocaat van de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov wordt hij ook overgedragen door Rusland. De Russische politie pakte Sentsov in 2014 op nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen.
Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme. De Oekraïense president Volodimir Zelenski en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
In een reactie noemde de Oekraïense president Volodimir Zelenski de gevangenruil een eerste stap in de richting vrede in het oosten van Oekraïne. ,,Poetin, ik houd mijn beloftes. Vanaf hier moeten we verdergaan.” De woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zei op zijn beurt blij te zijn met de houding van Zelenski. ,,Hij heeft een degelijke aanpak en is bereid tot het sluiten van een compromis.”
Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel vindt de ruil een stap in de goede richting is. ,,Dit is een teken van hoop. Nu moeten we hard blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.” Duitsland is samen met Frankrijk nauw betrokken bij de vredesonderhandelingen.
Telegraaf 07.09.2019 Oekraïne en Rusland hebben zaterdag zeventig gevangenen aan elkaar overgedragen. Elk land liet 35 gevangenen naar het buurland vertrekken. De vliegtuigen vertrokken vanuit Kiev en Moskou en zijn allebei al geland in het buurland.
In Moskou stapte volgens persbureau AFP en meerdere Russische media onder meer MH17-verdachte Vladimir Tsemach uit. Hij werd eerder deze week vrijgelaten en is nu als onderdeel van deze ruil overgedragen aan Moskou. Rusland. Nederland wil Tsemach verhoren over zijn rol bij het neerschieten van de MH17. Als hij wordt overgedragen aan Rusland, is Nederland bang dat hij niet meer verhoord kan worden.
De Oekraïense gevangenen worden op het vliegveld onthaald door president Volodimir Zelenski. Onder meer filmmaker Oleg Sentsov en 24 matrozen zijn door Moskou overgedragen. De matrozen zaten sinds november vast, toen hun schip in beslag werd genomen in de Straat van Kertsj.
Sentsov werd in 2014 opgepakt nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen. Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme.
Zelenski en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
NU 07.09.2019 Nederland heeft de Oekraïense MH17-verdachte Volodymyr Tsemach kunnen verhoren voor hij aan Rusland werd overgedragen. Toch betreurt het kabinet zijn vertrek naar Rusland zeer, zegt minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. Tsemach maakte zaterdag deel uit van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) heeft Rusland om uitlevering gevraagd.
De twee landen hebben elk 35 gevangenen aan het buurland overgedragen. Het vliegtuig met Oekraïense gevangenen vertrok vanuit Moskou en het Russische vliegtuig vanuit Kiev.
Nederland heeft “meermaals en tot op het hoogste niveau overleg gevoerd” met Oekraïne om te voorkomen dat Tsemach deel zou uitmaken van de gevangenenruil met Rusland, schrijft Blok aan de Tweede Kamer.
Het Openbaar Ministerie drong er al langer op aan dat de Oekraïense separatist beschikbaar zou blijven voor het onderzoek naar het neerhalen van MH17. Nederland deed er nog een schepje bovenop toen medio augustus duidelijk werd dat Oekraïne Tsemach mogelijk aan Rusland zou overdragen. Oekraïne stelde de overdracht daarom wat uit, om het OM de gelegenheid te geven Tsemach “nogmaals” te verhoren, schrijft Blok.
Blok wijst Russen op toezegging over MH17-onderzoek
Het kabinet hekelt de druk van Rusland, dat erop zou hebben gestaan dat Tsemach deel uitmaakte van de ruil. Blok brengt nog maar eens in herinnering dat ook Rusland heeft toegezegd mee te werken aan het onderzoek naar MH17.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei bij de bekendmaking van de gevangenenruil al dat Nederlandse onderzoekers de gelegenheid hadden gekregen om Tsemach te verhoren. De verdachte werd eerder deze week vrijgelaten door Oekraïne en is zaterdag op het vliegtuig naar Moskou gezet als onderdeel van een uitruil van zeventig gevangenen.
De tegenvaller betekent geen oponthoud voor het onderzoek en de rechtszaak, schrijft Blok. De rechtszaak tegen verdachten Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko begint op 9 maart. Zij worden onder meer verantwoordelijk gehouden voor het transport van de raket waarmee MH17 werd neergeschoten.
Tsemach werd in juni opgepakt
Tsemach werd eind juni opgepakt door Oekraïense militairen. Hij was volgens sommige bronnen destijds commandant van de luchtverdediging vlak bij de plaats Snizhne, vanwaar de buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten. Volgens het Joint Investigation Team (JIT) weet Tsemach mogelijk meer over het neerhalen van MH17.
Uit een video-interview uit 2015 zou ook mogelijke betrokkenheid van Tsemach bij het afvoeren van de buk-lanceerinstallatie naar Rusland blijken. Zo zou het woord ‘buk’ zijn weggepiept.
Op 17 juli 2014 werd vlucht MH17 van Malaysia Airlines geraakt door een buk-raket boven Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Nabestaanden MH17-slachtoffers woedend
De Stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking en obstructie door Tsemach te betrekken in de gevangenenoverdracht tussen Oekraïne en Rusland.
“Als ik zie dat Tsemach geen Rus is en toch betrokken wordt in een gevangenenruil, dan moet de druk op Oekraïne erg groot geweest zijn”, zegt voorzitter Piet Ploeg van de organisatie van nabestaanden in een reactie. “Rusland pleegt obstructie en werkt het onderzoek van het Joint Investigation Team tegen door een verdachte weg te houden bij het strafrechtelijk onderzoek en de vervolging.”
Volgens Ploeg lapt Rusland ook resolutie 2.166 van de VN-Veiligheidsraad aan zijn laars. “Die resolutie verplicht de Russen om mee te werken aan het onderzoek.”
Het verbaast hem dat Tsemach, een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten in de Oekraïne, als niet-Rus nu is overgedragen aan Rusland. “Het deugt niet en is voor de nabestaanden een heel slechte zaak dat een verdachte niet langer beschikbaar is.”
Ploeg zegt niet te weten wat het verhoor van MH17-verdachte Tsemach heeft opgeleverd alvorens hij aan Rusland werd overgedragen. “Dat kan ik niet beoordelen.”
Hoewel hij de rol van Rusland bekritiseert, zegt hij de houding van Oekraïne nog enigszins te kunnen billijken. “Oekraïne zit in een lastig parket. Dat land heeft ook te maken met dertig onschuldige zeelieden die naar huis willen.”
Rusland heeft 24 Oekraïense bemanningsleden van een schip op het vliegtuig naar Kiev gezet, zegt hun advocaat. Zij werden in november opgepakt door Rusland. Hun schip zou volgens de Russen illegaal de Russische wateren zijn binnengevaren bij de Straat van Kertsj.
Volgens de advocaat van de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov wordt hij ook overgedragen door Rusland. De Russische politie pakte Sentsov in 2014 op nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen. Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme.
De Oekraïense president Zelensky en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
NOS 07.09.2019 Onderzoekers van het Nederlandse Openbaar Ministerie hebben MH17-verdachte Vladimir Tsemach in Oekraïne verhoord voordat hij in het kader van een gevangenenruil met Rusland naar Moskou vertrok. De uitruil werd op verzoek van Nederland uitgesteld om het OM de gelegenheid te geven Tsemach nogmaals te horen, schrijft minister Blok van Buitenlandse Zaken in een Kamerbrief.
Bij de gevangenenruil zijn zeventig gedetineerden uitgewisseld. De ruil zou bedoeld zijn om de relatie tussen Rusland en Oekraïne te verbeteren. Nederland wilde voorkomen dat Tsemach naar Rusland zou worden overgebracht. Het OM heeft Rusland nu gevraagd om uitlevering van de MH17-verdachte, schrijft justitie aan de nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp.
Bekijk hier de beelden van de ruil. Tsemach is op deze beelden niet te zien:
Oekraïense en Russische ex-gevangenen komen aan in hun land
Tsemach was commandant van de pro-Russische separatisten. Hij werd donderdag al vrijgelaten in Kiev en het internationale onderzoeksteam wilde hem graag verhoren vanwege de MH17-ramp.
De vrees was dat Tsemach zou verdwijnen in Rusland voordat justitie hem kon spreken, maar nu blijkt dat justitie hem toch heeft kunnen verhoren. Desalniettemin zegt het kabinet het te betreuren dat Tsemach “op deze manier onder druk van de Russische Federatie onderdeel is gemaakt van deze gevangenenruil”.
Lang was onduidelijk of Tsemach bij de ruil zou worden betrokken. Verslaggever Gert-Jan Dennekamp zei Tsemach eerder vandaag te hebben gezien op beelden van een vliegveld in Moskou. Ook Eliot Higgins, oprichter van het internationale onderzoekscollectief Bellingcat, zag Tsemach uit het vliegtuig stappen.
Eliot Higgins @EliotHiggins
MH17 witness and suspect Vladimir Tsemakh disembarks in Moscow after being released from custody by a Ukrainian court. Hopefully those claiming reports he was being swapped were fake news or Russian propaganda will apologise.
Onder de gevangenen zijn ook 24 Oekraïense zeelieden die opgepakt werden toen ze in de Straat van Kertsj voeren. Ook de Oekraïense regisseur Oleg Sentsov, die in Rusland vastzat, was onderdeel van de ruil.
Een van de uitgeruilde gevangenen verlaat het vliegtuig in KievReuters
MSN 07.09.2019 MH17-verdachte Vladimir Tsemach is voordat hij door Oekraïne werd overgedragen aan Rusland verhoord door Nederlandse onderzoekers over zijn rol bij neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski gezegd in een verklaring op het vliegveld, meldt de BBC.
Tsemach werd eerder deze week vrijgelaten door Oekraïne en is zaterdag op het vliegtuig naar Moskou gezet als onderdeel van een uitruil van zeventig gevangenen.
Telegraaf 07.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft Rusland gevraagd om MH17-verdachte Vladimir Tsemach, die zojuist is overgedragen door Oekraïne in het kader van een gevangenenruil, alweer uit te leveren aan ons land. Tsemach had een belangrijke getuige kunnen zijn, maar de kans daarop is verkleind sinds hij terug mag naar Rusland. Wel is Tsemach nog verhoord door Nederlandse onderzoekers voordat hij aan de Russen is overgedragen.
Dat bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken in navolging van de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Het kabinet betreurt zeer dat de uitruil van gevangenen tussen Rusland en Oekraïne heeft plaatsgevonden.
Desondanks kan het kabinet wel meedelen dat het Nederlandse OM Tsemach ’nogmaals’ heeft kunnen horen, aldus minister Blok (Buitenlandse Zaken) in een Kamerbrief. Om dat verhoor mogelijk te maken, heeft Oekraïne na Nederlandse druk de overdracht van de MH17-verdachte aan Rusland enige tijd uitgesteld.
Nederland had echter liever gehad dat Tsemach helemaal niet was uitgeleverd. Ons land vreest dat de verdachte vanuit Rusland helemaal nooit meer tot verantwoording geroepen kan worden. Het kabinet heeft tevergeefs ’tot op het hoogste niveau’, aldus Blok, geprobeerd Oekraïne er van te overtuigen dat Tsemach geen onderdeel moest zijn van een grotere uitruil van gevangenen.
’Klap in gezicht’
Tsemach werd eerder deze week vrijgelaten door Oekraïne en is zaterdag op het vliegtuig naar Moskou gezet als onderdeel van de uitruil, waar in totaal zeventig gevangenen mee gemoeid zijn. Rusland gaf Oekraïne in ruil zeelieden die in weerwil van een internationale uitspraak daar werden vastgehouden.
Regeringspartij D66 reageert boos op de uitlevering. „Dit is een klap in het gezicht van iedereen die de waarheid boven tafel wil en de MH17-verdachten voor de rechtbank”, aldus Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. „Ik vind het ontgoochelend dat Oekraïne deze verdachte heeft uitgeleverd aan Rusland, het land dat wij staatsaansprakelijk stellen voor het neerhalen van MH17.” Het Kamerlid wil dat minister Blok dinsdag in de Kamer uitleg komt geven.
De stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking en obstructie. „Als ik zie dat Tsemach geen Rus is en toch betrokken worden in een gevangenenruil, dan moet de druk op Oekraïne erg groot geweest zijn”, zegt voorzitter Piet Ploeg van de organisatie van nabestaanden in een reactie. „Rusland pleegt obstructie en werkt het onderzoek van het Joint Investigation Team tegen door een verdachte weg te houden bij het strafrechtelijk onderzoek en de vervolging.”
Volgens Ploeg lapt Rusland ook resolutie 2166 van de VN Veiligheidsraad aan zijn laars. „Die resolutie verplicht de Russen om mee te werken aan het onderzoek.”
Het verbaast hem dat Tsemach, een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten in de Oekraïne, als niet-Rus nu is overgedragen aan Rusland. „Het deugt niet en is voor de nabestaanden een heel slechte zaak dat een verdachte niet langer beschikbaar is.”
AD 07.09.2019 MH17-getuige en verdachte Vladimir Tsemach in het MH17-proces is meerdere keren en met goedvinden van Europese leiders verhoord, voordat hij naar Rusland is gestuurd tijdens de gevangenenruil van vandaag tussen Rusland en Oekraïne.
Dat heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky vandaag gezegd, aldus de Oekraïense nieuwssite Censor.net en Interfax-Oekraïne. ‘,,Tsemach is ondervraagd in overeenstemming met Europese partners’’, aldus Zelensky.
,,Ze hebben hem ondervraagd en niet alleen vlak voor zijn vertrek. Ik zal geen namen noemen van Europese leiders met wie we hebben gepraat over de gerechtelijke handelingen. We hebben het allemaal gedaan. Alles wat van ons werd gevraagd. Het was moeilijk. Ik was bang dat door dit de uitruil zou kunnen afketsen’’, zei de Oekraïense president op de luchthaven Boryspil buiten Kiev.
Volgens Radio Liberty/Radio Free Europe hebben onderzoekers van het Joint Investigation Team, dat onderzoek doet naar MH17, in Kiev geprobeerd al met Tsemach te praten. Of dat gelukt is, was vandaag nog niet duidelijk.
Belang
Tsemach kan een belangrijke en mogelijk de enige getuige zijn in het proces rond vlucht MH17, omdat hij op de locatie zou zijn geweest waar de Russische BUK-raket werd afgeschoten en hij geholpen zou hebben de BUK-installatie helpen verbergen, nadat de Boeing was neergeschoten.
Doordat hij nu naar Rusland is vertrokken, is het zeer onwaarschijnlijk dat hij nog tijdens de rechtszittingen die in maart in Nederland beginnen, zijn verhaal zal doen.
Dat hij gisteren daadwerkelijk aan boord was van het vliegtuig dat Russische gevangenen terug naar Moskou vloog, werd op Twitter bevestigd door een verslaggever van de pro-Kremlinkrant Komsomolskaja Pravda, die meevloog.
Russische betrokkenheid
Daarnaast gelooft hij dat de eis om Tsemach te krijgen, ook ‘een nieuw bewijs is dat Moskou betrokken is geweest bij het neerhalen van MH7′. Hij stelde vandaag dat alle gegevens van de gesprekken met Tsemach veilig zijn opgeslagen en dat de SBOE er alles aan zal doen de schuldigen van de aanslag op MH17 te straffen.
Maksim Joesin, internationaal commentator van de zakenkrant Kommersant, zegt tegen het AD dat hij verwacht dat Tsemach uiteindelijk in Rusland zal blijven. ,,Ze zullen hem niet terug brengen naar de Volksrepubliek Donetsk’’, zegt Joesin. ‘,,Want dan loopt hij de kans dat de Oekraïense geheime dienst hem opnieuw ontvoert.’’
Verdwijnen
Maar waar hij en hoe in Rusland zal verblijven, zullen we vermoedelijk nooit meer weten. Joesin denkt dat Rusland Tsemach ergens zal verstoppen, misschien in Siberië. ,,Het land is zo groot, hij kan overal verdwijnen. Met wellicht een nieuwe naam en een nieuw paspoort.’’
Vermoord zal hij niet worden, vermoedt Joesin. Die angst werd door sommige Oekraïense geuit, omdat Tsemach te veel dingen zou kunnen vertellen over het neerhalen van MH17 die Moskou schade zouden kunnen berokkenen.
‘,,Maar ik denk dat zijn rol als getuige wordt overdreven’’, zegt Joesin. ,,We weten toch allang dat de rebellen MH17 hebben neergeschoten. Daar is al bewijs genoeg voor. Wat zou Tsemach daaraan nou nog kunnen toevoegen?’’
Telegraaf 05.09.2019 De vrijlating van MH17-verdachte Tsemach door Oekraïne is ’akelig nieuws’. Dat zegt minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). De CDA-bewindsman heeft zelfs nog hoop dat de vrijlating wordt teruggedraaid.
Het besluit dat de verdachte werd vrijgelaten viel Grapperhaus rauw op zijn dak. „Ik ben op de hoogte gesteld dat er een voornemen was daartoe. En ik ondersteun volledig dat het Openbaar Ministerie (OM) heeft gekeken wat kan daaraan gedaan worden.” Het was echter te laat om nog succesvol in te grijpen, vertelt de minister.
„We hebben het maar kort voor tevoren gehoord.” Toch hoopt de bewindsman dat de vrijlating alsnog wordt teruggedraaid. „Ik heb nog steeds de hoop niet opgegeven, maar ik blijf daarover op de vlakte om het OM niet in de weg te lopen.”
Opvallend is dat waar Grapperhaus zich uitspreekt over de vrijlating zijn collega Blok er niks over zegt omdat dit niet goed zou zijn ’voor de uitkomst die wij willen: berechting van de daders’. Zelfs bevestigen dat de verdachte is vrijgelaten, wilde Blok niet.
Beschikbaar houden
Een Oekraïens gerechtshof liet gisteren MH17-verdachte Vladimir Tsemach vrij. Dat, terwijl Oekraïne lid is van het gemeenschappelijke opsporingsteam JIT, waarin de Openbaar Ministeries van de getroffen landen samenwerken. Het Nederlands OM vroeg Kiev onlangs nog per brief Tsemach beschikbaar te houden voor Nederland en het strafrechtelijk onderzoek naar de aanslag op vlucht MH17.
Terug naar rebellengebied
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. De veiligheidsdiensten in Oekraïne hadden hem geïdentificeerd als een voormalige commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou leiding hebben gegeven aan een luchtverdedigingseenheid. Het hof liet Tsemach op borgtocht vrij. Tsemach moet beschikbaar blijven voor Oekraïense justitie, maar mag wel terug naar waar hij vandaan kwam. Omdat dit in pro-Russisch rebellengebied is in Oost-Oekraïne, lijkt het onwaarschijnlijk dat hij nog terugkeert naar de cel, laat staan dat hij tijdens het MH17-proces ter verantwoording wordt geroepen.
Gevangenenruil
Russische en Oekraïense media meldden onlangs dat Rusland Tsemach zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag dat de onderhandelingen tussen Moskou en Oekraïne over een grootschalige gevangenenruil in de afrondende fase verkeren.
Telegraaf 05.09.2019 Minister Blok (Buitenlandse Zaken) wil niets zeggen over de vrijlating van een MH17-verdachte door Oekraïne. De bewindsman wil zelfs niet bevestigen dat de man die van groot belang is voor het MH17-proces is vrijgelaten.
„We horen hier allerlei geluiden over. Die geluiden roepen vragen op.” Toch wil hij er in het openbaar geen oordeel over uitspreken. „Dat is niet goed voor de uitkomst die we willen. Het is van groot belang dat we zorgvuldig te werk gaan en geen nieuwe feiten creëren.”
Een Oekraïens gerechtshof liet gisteren MH17-verdachte Vladimir Tsemach vrij. Dat, terwijl Oekraïne lid is van het gemeenschappelijke opsporingsteam JIT, waarin de Openbaar Ministeries van de getroffen landen samenwerken. Het Nederlands OM vroeg Kiev onlangs nog per brief Tsemach beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de aanslag op vlucht MH17.
Blok wil niet zeggen op welke manier hij zich heeft ingespannen om de vrijlating van de verdachte te voorkomen. Hij zegt slechts dat hij over het onderwerp ’contact heeft’ met de Oekraïense autoriteiten, onder meer de ambassadeur.
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. De veiligheidsdiensten in Oekraïne hadden hem geïdentificeerd als een voormalige commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou leiding hebben gegeven aan een luchtverdedigingseenheid.
Het hof liet Tsemach op borgtocht vrij. Tsemach moet beschikbaar blijven voor Oekraïense justitie, maar mag wel terug naar waar hij vandaan kwam,. Omdat dit in pro-Russisch rebellengebied is in Oost-Oekraïne, lijkt het onwaarschijnlijk dat hij nog terugkeert naar de cel, laat staan dat hij tijdens het MH17-proces ter verantwoording wordt geroepen.
Russische en Oekraïense media meldden onlangs dat Rusland Tsemach zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag dat de onderhandelingen tussen Moskou en Oekraïne over een grootschalige gevangenenruil in de afrondende fase verkeren.
Telegraaf 05.09.2019 De betrekkingen tussen de gezworen vijanden Rusland en Oekraïne, sinds de annexatie van de Krim in 2014, is volgens sommige waarnemers belangrijker dan die tussen Kiev en Amsterdam. Vladimir Poetin lijkt met een op handen zijnde gevangenenruil vandaag zelfs een kleine zege te hebben behaald.
Koud een week nadat Hoofdofficier Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT) – dat het onderzoek naar de ramp met de MH17 leidt – de Oekraïense justitie in een brandbrief verzocht om MH17-verdachte Vladimir Tsemach niet uit te leveren aan Rusland, werd hij vanochtend door de rechter in Oekraïne op vrije voeten gesteld.
De rechter in Kiev verklaarde dat Tsemach, een oud-rebellenleider die informatie zou hebben over het transport van de Boek-raket naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne in de zomer van 2014, en misschien zelfs één van de daders is van de ramp, direct moet worden vrijgelaten in afwachting van het onderzoek.
Maar vriend en vijand gaan ervan uit dat de militair, die overigens een Oekraïens paspoort heeft, mogelijkerwijze snel het hazenpad zal nemen naar Rusland. Daarmee zou de mogelijkheid hem komend voorjaar te verhoren, wanneer het MH17-proces in Nederland van start gaat, vrijwel nul zijn. In Rusland is hij veilig.
Gevangenruil
De naam van Tsemach dook vorige week op bij de op handen zijnde grote gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne, waarbij de in Rusland vastzittende filmregisseur Oleg Sentso en 24 Oekraïense zeelieden die Moskou vorig jaar in de straat van Kertsj nabij de Krim arresteerden, zouden worden geruild voor Russische gevangenen in Oekraïne. Op het laatst kwam het Kremlin met de eis dat ook Tsemach moest worden vrijgelaten.
Tsemach werd eerder deze zomer bij een geheime operatie van commando’s van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe uit zijn huis in het stadje Snizjne ontvoerd en op bijna filmische wijze in een rolstoel langs controleposten van de pro-Russische separatisten naar Oekraïne gesmokkeld. Tsemachs was in de zomer van 2014 commandant van de luchtverdediging in Snizjne, in de buurt van de plek waar volgens het JIT-rapport de fatale Boek-raket werd afgevuurd op de Maleisische Boeing, waarbij alle 298 inzittenden werden gedood.
De nieuwe president Zelensky werd bij zijn verkiezing eerder dit jaar geprezen als een kandidaat van hoop, om zowel de corruptie in het eigen land als de betrekkingen met het Westen verder te verbeteren. Maar snel betere betrekkingen met Moskou, dat nog altijd de pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne steunt, blijken evenzeer van belang. En heeft in dit geval mogelijkerwijze zelfs de doorslag gegeven.
De Russische staats-tv bracht het nieuws vanochtend als een stille triomf en zei dat de gevangenenruil nu zeer nabij is.
NU 05.09.2019 MH17-verdachte Volodymyr Tsemach mag van een Oekraïense rechtbank zijn proces in vrijheid afwachten, meldt persbureau AFP donderdag. De 58-jarige Tsemach was in juni van dit jaar opgepakt en in voorlopige hechtenis genomen.
De man is mogelijk een belangrijke getuige van het neerhalen van MH17, omdat hij militair commandant van de luchtverdediging zou zijn geweest in de stad Snizjne. Dit is dicht bij de plek waar de buk-raket die het vliegtuig heeft getroffen is afgeschoten.
Woensdag drongen veertig Europese politici er bij de Oekraïense president Volodymyr Zelensky op aan Tsemach niet uit te leveren aan Moskou. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) vroeg Oekraïne vorige week al om hem beschikbaar te houden voor het onderzoek naar de crash.
Oekraïne en Rusland onderhandelen al weken over een grote gevangenenruil. Het overleg daarover loopt nog, al schreven Russische media vorige week dat er al een uitruil had plaatsgevonden.
Dit schijnt echter op het laatste moment niet door te zijn gegaan, omdat Rusland ook de overdracht van Tsemach eiste. Wanneer een nieuwe gevangenenruil op de planning staat, is niet bekend.
Vier mannen aangeklaagd wegens betrokkenheid MH17-ramp
De Nederlandse justitie vervolgt drie Russen en één Oekraïner voor het neerhalen van MH17. Die rechtszaak begin op 9 maart 2020. De mannen, Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko, hebben zelf niet op de knop gedrukt waarmee de buk-raket werd afgevuurd, maar worden wel verantwoordelijk gehouden voor onder meer het transporteren van de raket.
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
NOS 05.09.2019 Oekraïne laat een verdachte in het proces over het neerhalen van MH17 vrij. Het gaat om oud-commandant Vladimir Tsemach, die het internationaal justitieel onderzoeksteam (JIT) zou willen verhoren. Een rechtbank heeft hem vrijgelaten. Volgens Oekraïense media gebeurde dat zonder borgtocht of reisbeperking.
Tsemach zou in het kader van een omvangrijke gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne aan Rusland worden uitgeleverd. OM-hoofdofficier Fred Westerbeke zei maandag in een brief dat het van het hoogste belang is dat hij beschikbaar blijft voor de rechtszaak.
Uitlevering aan Rusland bemoeilijkt dit volgens het OM, omdat Rusland een partij is in het conflict. Veertig Europarlementariërs hebben zich in een brief uitgesproken tegen uitlevering van de militair aan Rusland. De Oekraïense justitie was fel gekant tegen de vrijlating omdat er gevreesd wordt dat hij zal vluchten naar de separatistenregio Donetsk of Rusland.
De dochter van Tsemach zegt tegen Russische media dat ze niet weet of haar vader terug zal keren naar Donetsk, “zonder geld en documenten”.
‘Een hoop vragen’
Nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 zijn niet blij met de vrijlating van Tsemach. “Het is voor ons van het grootste belang dat verdachten van het neerhalen van MH17 worden gehoord en eventueel ook berecht”, zegt Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17. “Ze zijn medeverantwoordelijk voor de dood van onze familieleden, en het kan niet zo zijn dat men daarmee wegkomt.”
Volgens minister Blok van Buitenlandse Zaken roept het nieuws over de vrijlating “een hoop vragen” op. De Nederlandse regering staat in nauw contact met de Oekraïense autoriteiten, zegt hij. “Maar wat we uiteindelijk allemaal willen, is dat de schuldigen berecht worden. Voor dat doel helpt het niet als ik nu inga op de inhoud van die contacten.”
David Jan Godfroid @djmoskou
Sommigen zien dit als meesterzet van Oekraïne. Immers, als hij niet gevangen zit, kan hij ook geen deel uitmaken van een gevangenenruil. Met andere woorden: dan blijft hij in Oekraïne en dus beschikbaar voor MH17-zaak. De vraag is natuurlijk of die hele ruil dan nog doorgaat.
Tsemach zou tijdens de ramp met vlucht MH17 commandant zijn geweest bij de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij werd eind juni opgepakt door het Oekraïense leger in zijn woonplaats, de stad Snizhne ten oosten van Donetsk.
Vervolgens werd hij uit de separatistenregio weggevoerd en vastgezet op verdenking van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Justitie denkt dat hij een belangrijk figuur kan zijn voor het MH17-dossier en wil hem graag spreken.
Achterdeur?
Het is onduidelijk wat de vrijlating betekent voor het proces en of Tsemach misschien via de achterdeur alsnog in Rusland belandt. Het JIT heeft nog geen reactie op de vrijlating.
De advocaat van Tsemach zegt tegen een Oekraïens televisiestation dat hij niet weet wat zijn cliënt van plan is. “Ik weet niet of hij ergens heengaat. Hij is verplicht om voor de rechter te verschijnen.”
Eind juli stond Tsemach voor de rechter in Oekraïne. Correspondent Gert-Jan Dennekamp was voor Nieuwsuur bij de zitting:
AD 05.09.2019 Een rechtbank in Oekraïne heeft Vladimir Tsemach vrijgelaten. De Oekraïner wordt door het Nederlandse Openbaar Ministerie, dat onderzoek doet naar het neerschieten van MH17, gezien als verdachte in de zaak. Tsemach is een oud-commandant van de pro-Russische separatisten.
Tsemach werd enkele weken geleden door de Oekraïners op spectaculaire wijze opgepakt in het door de separatisten bezette deel van het land. Hij werd door de geheime dienst verdoofd en ontvoerd. Oekraïne wil hem berechten voor zijn rol in de burgeroorlog. Een rechter heeft nu besloten dat hij dat proces in vrijheid af mag wachten, zo melden Oekraïnse media. Hij krijgt geen elektronisch arm- of enkelband om.
Het Nederlandse OM had vorige week juist aan de Oekraïners gevraagd Tsemach langer vast te houden, zodat hij ondervraagd zou kunnen worden. ,,Die ondervraging is van groot belang”, aldus de Nederlandse onderzoeksleider Fred Westerbeke in een uitgelekte brief aan het Oekraïnse OM.
Justitie wil hem horen omdat hij waarschijnlijk meer weet van de route en de bemanning van de Buk-lanceerinstallatie die werd gebruikt om MH17 neer te schieten. ,,Op basis van nieuwe informatie beschouwen we Vladimir Tsemach nu als verdachte. We kunnen echter niet zeggen welke informatie dat is”, staat er in de brief.
Recent werd bekend dat Rusland Tsemach wilde betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. Dat is opvallend omdat Tsemach geen Rus, maar een Oekraïner is. Het onderzoeksteam MH17 stelt dat de Buk die het vliegtuig neerhaalde uit Rusland komt en merkte eerder drie Russen en een Oekraïner aan als verdachten in het onderzoek.
Tsemach was in 2014 de commandant van een luchtafweereenheid van de separatisten in de buurt van de plaats Snizjne. Vanuit die plek in Oost-Oekraïne werd de raket die vlucht MH17 in juli 2014 neerhaalde afgeschoten. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Een woordvoerder van het Joint Investigation Team (JIT), het internationale team dat onder Nederlandse leiding de crash onderzoekt, wilde vanochtend nog geen reactie geven op het vrijlaten van Tsemach. Ook minister van Justitie Grapperhaus wil er geen mededelingen over doen.
Vraag is nu wat de Oekraïner gaat doen: blijft hij beschikbaar voor het onderzoek of duikt hij onder? De Oekraïnse aanklager Oleg Peresada zegt tegen website Hromadske ‘dat Tsemach terug zal keren naar het gebied dat niet onder controle staat van de Oekraïnse overheid’. Dat zou betekenen dat de verdachte terugkeert naar het separatistengebied.
Tsemach moest vandaag voorkomen omdat zijn termijn van een maand voorarrest erop zat. Het Oekraïnse OM stelde in de rechtbank hem langer vast te willen houden omdat ‘zijn leven anders gevaar kan lopen’. Tsemach zelf wilde in de rechtszaal geen vragen van journalisten over MH17 beantwoorden. Hij verliet de rechtbank als vrij man.
Vier verdachten in Rusland
Vier andere verdachten bevinden zich alle vier in Rusland. Dat land levert geen onderdanen uit. Hoofdverdachte Igor Strelkov liet eerder aan deze site al weten ook zelf niet van plan te zijn naar Nederland te komen voor het proces dat volgend jaar van start gaat.
In Oekraïne bestaat grote verwarring over de vrijlating van Tsemach. Sommigen zien hierin een voorbode van een vlucht van Tsemach naar Rusland, waardoor Kiev zou voldoen aan een van de Russische voorwaarden voor de gevangenenruil.
Anderen zien het eerder als een onderdeel van een machtsstrijd tussen justitie en de Oekraïnse president Zelensky: door Tsemach vrij te laten, is hij geen gevangene meer en kan hij dus ook niet worden uitgeruild.
,,Het klinkt alsof hij onderdeel kan worden van een gevangenenruil”, reageert PvdA-Europarlementariër Kati Piri. ,,Het is afwachten, ik hou mijn hart vast.” Op initiatief van Piri stuurden veertig PvdA-Europarlementariërs deze week een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski om erop aan te dringen dat Tsemach niet aan Moskou wordt uitgeleverd als onderdeel van een door Moskou gewenste ruil.
‘Verkeerde kant op’
,,Dit beweegt de verkeerde kant op”, zegt ze over de vrijlating van de oud-commandant van de pro-Russische separatisten. Volgens haar is dit eerder al gebeurd met een Russische journalist. Zij begrijpt wel de ‘moeilijke’ positie waarin Oekraïne verkeert.
Ook de nabestaanden van de slachtoffers maken zich zorgen. ,,Ik weet niet of het nu goed of slecht nieuws is. Dit is schaken op heel hoog niveau”, reageerde Piet Ploeg, voorzitter stichting Vliegramp MH17. ,,Het is onduidelijk of dit mogelijk te maken heeft met een gevangenenruil. Dat zou heel slecht zijn.
En waar blijft hij nu hij is vrijgelaten? Ik ben er wel bezorgd over dat een belangrijke verdachte dan niet beschikbaar blijft voor het strafrechtelijke onderzoek van het internationaal justitieel onderzoeksteam (JIT). Het risico is groot dat hij dan niet voor de rechter zal verschijnen en dat is toch wat we allemaal willen.”
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) staat naar eigen zeggen in nauw contact met de Oekraïense autoriteiten. ,,We zitten er bovenop”, zei hij donderdag. Hij wil verder niet op de zaak ingaan.
Blok zei dat de berichten uit Kiev een hoop vragen oproepen. Hij wilde de vrijlating op borgtocht van Tsemach niet bevestigen, ook wilde hij niet kwijt of Nederland van tevoren op de hoogte was gesteld.
Telegraaf 05.09.2019 Een gerechtshof in Oekraïne heeft MH17-verdachte Vladimir Tsemach vrijgelaten. Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne onlangs nog Tsemach beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de crash met de MH17.
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. De veiligheidsdiensten in Oekraïne hadden hem geïdentificeerd als een voormalige commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou leiding hebben gegeven aan een luchtverdedigingseenheid. Het hof liet Tsemach op borgtocht vrij. Het onderzoek naar zijn mogelijke betrokkenheid bij de pro-Russische separatisten gaat door. Tsemach moet beschikbaar blijven voor Oekraïense justitie.
Gevangenenruil
Russische en Oekraïense media meldden onlangs dat Rusland Tsemach zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. Hoofdofficier Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT), dat onderzoek doet naar het neerhalen van MH17, stuurde een brief naar het Oekraïense OM waarin hij uitlegde dat Tsemach een verdachte in de zaak is en dat het daarom belangrijk is dat de voormalige commandant beschikbaar blijft voor het onderzoek naar het neerhalen van het toestel. Veertig Europese politici drongen er deze week in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aan Tsemach niet aan Moskou over te dragen.
De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag dat de onderhandelingen tussen Moskou en Oekraïne over een grootschalige gevangenenruil in de afrondende fase verkeren. Hij meldde dat een datum voor de gevangenenruil binnenkort wordt bekendgemaakt.
Op 17 juli 2014 werd MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne neergehaald. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Het is geen goed nieuws dat een Oekraïense rechter MH17-verdachte Vladimir Tsemach op vrije voeten heeft gesteld. „Het klinkt alsof hij onderdeel kan worden van een gevangenenruil”, reageert PvdA-Europarlementariër Kati Piri. „Het is afwachten, ik hou mijn hart vast.”
Op initiatief van Piri stuurden veertig PvdA-Europarlementariërs deze week een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski om erop aan te dringen dat Tsemach niet aan Moskou wordt uitgeleverd als onderdeel van een door Moskou gewenste ruil.
„Dit beweegt de verkeerde kant op”, zegt ze over de vrijlating van de oud-commandant van de pro-Russische separatisten. Volgens haar is dit eerder al gebeurd met een Russische journalist. Zij begrijpt wel de „moeilijke” positie waarin Oekraïne verkeert.
MSN 05.09.2019 Een rechter in Oekraïne heeft besloten dat een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 zijn proces in vrijheid mag afwachten. Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, wordt door Oekraïne verdacht van terrorisme.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie had Oekraïne vorige week verzocht om Tsemach vast te houden voor het onderzoek naar de crash. Voor zover bekend is hij een van de weinige betrokkenen die in de strafzaak een verklaring zou kunnen geven. Het internationale onderzoeksteam, het Joint Investigation Team, wil nog niet reageren.
Oekraïne zou van plan zijn geweest Tsemach – samen met andere gevangenen – te ruilen met Rusland tegen Oekraïense gevangenen. Het Kremlin zou hebben geëist dat Tsemach bij die ruil betrokken werd, wat opvallend is omdat Tsemach geen Rus is, maar een Oekraïner.
Tsemach werd eind juni opgepakt door Oekraïense militairen. Volgens sommige bronnen was hij commandant van de luchtverdediging vlak bij de plaats vanwaar de Buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten.
Eerste stap naar vertrek
“Dit is geen goed nieuws voor het internationale onderzoeksteam”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Dat wilde Tsemach graag spreken en deed een dringend beroep op de Oekraïense justitie. Vrijlating kan een eerste stap zijn naar een vertrek uit Oekraïne, als onderdeel van een gevangenenruil waar Tsemach eerder bij is genoemd.”
Bij de ramp in Oost-Oekraïne kwamen in juli 2014 298 inzittenden van vlucht MH17 om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
NU 04.09.2019 Veertig Europese politici hebben er in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aangedrongen een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 niet uit te leveren aan Moskou. Dat meldt PvdA-Europarlementariër Kati Piri, die het initiatief nam tot de brief.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne vorige week al om Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, voor Nederland beschikbaar te houden bij het onderzoek naar de crash.
Rusland wil de in juni opgepakte Tsemach betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. “Het is een bizar verzoek van Rusland om te vragen om de uitlevering van een Oekraïense staatsburger”, aldus Piri. “Het doet vermoeden dat de Russische regering per se wil voorkomen dat deze verdachte voor een rechtbank verschijnt.” Het is volgens haar belangrijk dat “met het verhoren van deze verdachte recht kan worden gedaan aan de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp”.
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Kiev en Moskou onderhandelen over gevangenenruil
Kiev en Moskou onderhandelen al weken over een grote gevangenenruil. Het overleg daarover loopt nog, al schreven Russische media vorige week dat er al een uitruil had plaatsgevonden.
Die schijnt echter op het laatste moment te zijn vastgelopen omdat Rusland ook de overdracht van Tsemach eiste. Wanneer een nieuwe gevangenenruil op de planning staat is niet bekend.
Tsemach was commandant van luchtafweer nabij rampplaats MH17
De Oekraïense Tsemach was commandant van de luchtafweer van het plaatsje Snizjne. Dat ligt enkele kilometers van de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 een vliegtuig van Malaysia Airlines werd neergeschoten.
Uit een video-interview uit 2015 blijkt dat Tsemach mogelijk betrokken was bij het afvoeren van de buk-lanceerinstallatie naar Rusland, schrijft het dagblad. Afgelopen juni werd hij opgepakt door de Oekraïense geheime dienst.
Tsemach werd omschreven als ‘kroongetuige’ in het onderzoek, maar het Nederlandse OM heeft “op basis van recent vrijgekomen informatie” Tsemach nu aangemerkt als verdachte. Die informatie kan volgens hoofdofficier en onderzoeksleider Fred Westerbeke nog niet gedeeld worden met Oekraïne.
Justitie vervolgt drie Russen en één Oekraïener
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zou hebben overwogen om Tsemach over te dragen aan Rusland, maar na een dringende oproep van zijn adviseurs hier vanaf hebben gezien.
De Nederlandse justitie vervolgt drie Russen en één Oekraïner voor het neerhalen van MH17. Die rechtszaak begin op 9 maart 2020. De mannen, Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko, hebben zelf niet op de knop gedrukt waarmee de buk-raket werd afgevuurd, maar worden wel verantwoordelijk gehouden voor onder meer het transporteren van de raket.
Telegraaf 04.09.2019Veertig Europese politici hebben er in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aangedrongen een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 niet uit te leveren aan Moskou. Dat meldt PvdA-Europarlementariër Kati Piri, die het initiatief nam tot de brief.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne vorige week al om Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de crash.
Rusland wil de in juni opgepakte Tsemach betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. „Het is een bizar verzoek van Rusland om te vragen om de uitlevering van een Oekraïense staatsburger”, aldus Piri. „Het doet vermoeden dat de Russische regering per se wil voorkomen dat deze verdachte voor een rechtbank verschijnt.” Het is volgens haar belangrijk dat „met het verhoren van deze verdachte recht kan worden gedaan aan de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp.”
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
AD 04.09.2019 Veertig Europese politici hebben er in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aangedrongen een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 niet uit te leveren aan Moskou.
Dat meldt PvdA-Europarlementariër Kati Piri, die het initiatief nam tot de brief. Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne vorige week al om Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de crash.
Rusland wil de in juni opgepakte Tsemach betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. “Het is een bizar verzoek van Rusland om te vragen om de uitlevering van een Oekraïense staatsburger”, aldus Piri. “Het doet vermoeden dat de Russische regering per se wil voorkomen dat deze verdachte voor een rechtbank verschijnt.”
Het is volgens haar belangrijk dat “met het verhoren van deze verdachte recht kan worden gedaan aan de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp”. Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
RTL 03.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft Oekraïne gevraagd MH17-verdachte Vladimir Tsemach beschikbaar te houden voor ondervraging door het internationale onderzoeksteam. Justitie wil voorkomen dat Tsemach wordt overgedragen aan Rusland in een aankomende gevangenenruil.
In een brief schrijft OM-hoofdofficier Fred Westerbeke dat het ‘van het hoogste belang’ is dat Tsemach beschikbaar blijft voor ondervraging. Op basis van nieuwe informatie beschouwt het OM Tsemach nu als een ‘verdachte’, schrijft hij.
Westerbeke is de coördinator van het Joint Investigation Team (JIT) dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt. De brief is gepubliceerd op de Oekraïense nieuwssite theBabel.
Tsemach was militaire commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou de leiding hebben gehad van de luchtverdediging van Snizjne, vlakbij de plaats vanwaar op 17 juli 2014 de Buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten.
Sinds eind juni zit de 58-jarige voormalige separatisten-commandant in een Oekraïense cel nadat hij door een speciale eenheid was ontvoerd uit rebellengebied.
Gevangenenruil
Russische en Oekraïense media melden onlangs dat Rusland Tsemach, een Oekraïens staatsburger, zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne.
Omdat Rusland ontkent betrokken te zijn geweest in het neerhalen van vlucht MH17, zou een uitwisseling het onderzoek kunnen bemoeilijken.
MSN 02.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft een dringend beroep gedaan op Oekraïne om te voorkomen dat een nieuwe verdachte in het MH17-onderzoek wordt overgedragen aan Rusland.
Volgens hoofdofficier Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT) is het „van het hoogste belang” dat separatistencommandant Volodymyr Tsemach „beschikbaar blijft” voor „(verdere) ondervraging”. Russische en Oekraïense media meldden eerder dat Tsemach een obstakel is geworden in een grote gevangenenruil waarover Kiev en Moskou al enkele weken onderhandelen.
Tsemach, die de Oekraïense nationaliteit heeft, was commandant van de luchtafweer van het plaatsje Snizjne, vlak bij de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 de fatale Boek-raket werd gelanceerd. Afgelopen juni werd hij in rebellengebied opgepakt door de Oekraïense geheime dienst. Uit een video-interview uit 2015 blijkt dat Tsemach mogelijk betrokken was bij het afvoeren van de Boek-lanceerinstallatie naar Rusland.
Tsemach werd door media omschreven als ‘kroongetuige’ in het onderzoek. Naar nu blijkt heeft hoofdofficier Westerberke, onderzoeksleider van het JIT dat de MH17-ramp onderzoekt, afgelopen vrijdag een brief verstuurd aan het Oekraïense Openbaar Ministerie.
In die brief schrijft Westerbeke dat „op basis van informatie die recent beschikbaar is gekomen” het Nederlandse OM Tsemach beschouwt als een „verdachte”. Westerbeke schrijft dat hij de informatie die ten grondslag ligt aan deze status, nog niet kan delen met zijn Oekraïense collega’s. De brief is gepubliceerd op een Oekraïense nieuwssite, NRC heeft de authenticiteit ervan vast kunnen stellen.
Afgelopen vrijdag meldden Oekraïense media dat de deal rond was en dat tientallen gevangenen, onder wie de Oekraïense regisseur Oleg Sentsov, die dag zouden arriveren in Kiev. Enkele uren later bleek echter dat er nog geen overeenstemming was. Volgens de Russische website The Insider liepen de onderhandelingen op het laatste moment vast omdat Moskou ineens de overdracht van Tsemach eiste.
‘Belangrijke getuige’
Het Openbaar Ministerie wil inhoudelijk niet ingaan op de brief van Westerbeke. Een woordvoerder zegt wel dat Tsemach een „belangrijke getuige kan zijn”. Maar: „Hij zit voor een Oekraïense zaak in een Oekraïense cel. Een eventuele uitruil is dus een Oekraïense beslissing. Zijn aanhouding heeft ook niet plaatsgevonden in het kader van onze strafzaak rond het neerhalen van MH17.” Tsemach zit vast voor zijn deelname aan de gewapende strijd van pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne.
Wanneer de gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland plaats zal vinden, is niet duidelijk. Volgens Oekraïense media overwoog de Oekraïense president Zelensky in te stemmen met het Russische verzoek om Tsemach over te dragen, maar besloot hij na een dringende oproep van adviseurs hier vanaf te zien.
De Nederlandse justitie vervolgt vier verdachten (drie Russen en één Oekraïner) voor het neerhalen van MH17, de rechtszaak begint volgend jaar maart. De bekendste verdachte is Igor Girkin, die leiding gaf aan de pro-Russische strijdkrachten in Oekraïne. Hij loopt op dit moment vrij rond in Moskou.
OM-hoofdofficier Fred Westerbeke op een persconferentie van het JITANP
NOS 02.09.2019 OM-hoofdofficier Fred Westerbeke heeft vrijdag een brief aan het Oekraïense OM gestuurd, waarin hij schrijft dat het “van het hoogste belang” is dat MH17-getuige Vladimir Tsemach beschikbaar blijft voor het internationale onderzoeksteam.
Westerbeke verzoekt het land daarmee Tsemach niet in te zetten in een op handen zijnde gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.
Westerbeke is de onderzoeksleider van het Joint Investigation Team (JIT), het internationale team dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt. In de brief, die in handen is van de Oekraïense nieuwssite theBabel, schrijft hij dat op basis van “recente informatie” Tsemach inmiddels als een verdachte wordt gezien door het Nederlandse OM. Westerbeke heeft de informatie nog niet gedeeld met het JIT.
‘Figuur van belang’
Tsemach zit sinds eind juni in een Oekraïense cel, nadat hij door de Oekraïense geheime dienst was ontvoerd uit rebellengebied. Tijdens de ramp met de MH17 ruim vijf jaar geleden zou hij commandant van de luchtverdediging zijn geweest bij de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne.
Het JIT zegt in een reactie alleen dat Tsemach een “figuur van belang” kan zijn voor het MH17-dossier en wil daarom dat hij ter beschikking van het onderzoek blijft.
Tsemach stond ruim een maand geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
Mogelijk heeft het getouwtrek rond Tsemach ervoor gezorgd dat een grote gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne nog niet door is gegaan. Moskou zou met die ruil Tsemach, een Oekraïens staatsburger, naar Rusland willen halen. Dat zou het onderzoek tegen hem bemoeilijken. Rusland is partij in het conflict. Het JIT houdt het land medeverantwoordelijk voor het neerhalen van de MH17.
De gevangenenruil is ook belangrijk voor de Oekraïense president Zelenski. Hij ziet dat als een eerste stap om het conflict in het oosten van Oekraïne te beëindigen. Bij zijn aantreden vorig jaar beloofde hij een eind te maken aan dat conflict.
Telegraaf 01.09.2019 Rusland zou een mogelijke kroongetuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. Dat meldt het AD op basis van drie verschillende bronnen waaronder de onafhankelijke Russische nieuwssite The Insider.
Tsemach is een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten die eind juni van de zomer werd opgepakt door Oekraïense militairen. De 58-jarige commandant was volgens sommige bronnen destijds commandant van de luchtverdediging vlakbij de plaats vanwaar de Buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten.
De militair van de separatisten zou een belangrijke getuige in het komende MH17-proces kunnen zijn. Bronnen van The Insider zeggen dat Moskou zonder hem de uitruil zelfs zou afblazen. De onderhandelingen over een gevangenenruil vinden achter gesloten deuren plaats. Volgens Kiev wordt er wel over gesproken, maar is het overleg nog niet afgerond.
AD 21.09.2019 Rusland zou de mogelijke kroongetuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, willen toevoegen aan de lijst van gevangenen, die Oekraïne en Rusland komende week waarschijnlijk gaan uitruilen.
Dat melden drie verschillende bronnen: de Oekraïense parlementariër Moestafa Najem, de Oekraïense hoofdredacteur Joeri Boetoesov van Tsenzor.net en de onafhankelijke Russische nieuwssite The Insider
Tsemach kan belangrijk zijn voor de MH17-zaak: hij heeft eerder in een interview verklaard dat hij de Russische BUK-raket die het toestel met 298 passagiers neerhaalde, heeft helpen verbergen. Tsemach zal waarschijnlijk de enige getuige zijn die zijn verhaal kan doen. Juist daarom zou Rusland op zijn uitlevering uit zijn, aldus de bronnen.
Oekraïense commando’s slaagden erin Tsemach op 29 juni te ontvoeren, diep in de zelfverklaarde, pro-Russische Volksrepubliek Donetsk (DNR), en hem naar Kiev over te brengen. Tsemach was commandant van een DNR-luchtafweereenheid nabij Snizjne, de locatie waarvandaan de BUK op MH17 is afgeschoten. Hij zit nog steeds in voorarrest.
Als Kiev akkoord gaat met zijn uitlevering aan Rusland, dan ontstaat een explosieve situatie tussen Oekraïne en Nederland: de Nederlandse rechter wil Tsemach waarschijnlijk spreken tijdens het komende MH17-proces dat in maart op Schiphol begint. Mocht het verhaal kloppen, dan is dat curieus: Tsemach is Oekraïens staatsburger en dus heeft Rusland formeel gezien geen reden om hem te willen hebben. Het motief lijkt duidelijk: als hij naar Rusland wordt overgebracht, dan zal hij zeker niet getuigen.
De besprekingen over de gevangenenruil vinden plaats achter gesloten deuren. Daarom is moeilijk vast te stellen of Moskou werkelijk de eis over Tsemach heeft gesteld. Najem zegt desgevraagd vanuit Kiev, dat hij ‘niet meer weet, dan wat hij op Telegram heeft geschreven’. Hij wil zijn bronnen niet prijsgeven, maar stelt dat die betrouwbaar zijn.
Poetin
Bronnen van The Insider dichtbij de onderhandelingstafel zeggen dat Moskou zonder hem de uitruil zelfs zou afblazen. Dezelfde bronnen melden, dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky wel zou willen meewerken aan de uitlevering van de mogelijke kroongetuige om de deal toch te laten doorgaan.
Afgelopen vrijdag begon na een gesprek tussen Zelensky en zijn Russische collega Vladimir Poetin te gonzen, dat er een grote gevangenenruil op til was. Daarbij zouden van Oekraïense kant onder anderen de filmregisseur Oleg Sentsov en 24 zeelieden betrokken zijn.
De Russische marine overmeesterde laatstgenoemden eind november, nadat op de zee van Azov (bij de Krim) Oekraïense en Russische oorlogsbodem slaags waren geraakt. Aan Russische kant staat de van spionage verdachte Oekraïens-Russische journalist Kirill Vysjinsky op de rol naar huis te worden gestuurd.
Verschillende Oekraïense media meldden vrijdagochtend, dat de deal rond was en sommige gevangenen zelfs al op het vliegtuig waren gezet. De woordvoerder van de Oekraïense geheime dienst SBOe schreef vervolgens op Facebook dat er nog geen sprake was van een overeenkomst. Volgens Najem en Boetoesov is de vertraging ontstaan, doordat Moskou te elfder ure met de voorwaarde over Tsemach kwam.
The Insider schrijft, dat Tsemachs getuigenis het proces rond MH17 in een nieuwe fase zal brengen. Ze dwingt Moskou advocaten naar Nederland te sturen, om de Russische positie publiekelijk te verdedigen. Mocht Tsemach niet getuigen, dan kan Moskou het proces veel makkelijker negeren, aldus The Insider.
Het Openbaar Ministerie was zondag niet bereikbaar voor commentaar. Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat het ‘niet aan Nederland is hierover uitspraken te doen’.
Telegraaf 30.08.2019 De nabestaanden van vlucht MH17 hebben een brief geschreven aan de Maleisische premier Mahathir Mohamad die herhaaldelijk het onderzoek naar de vliegramp van het Joint Investigation Team in twijfel trekt. In de brief van Stichting Vliegramp MH17 wordt de premier dringend verzocht „zich te onthouden van uitspraken en/of activiteiten die strijdig zijn met de waarheid.”
„Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet”, schrijft de stichting die ook familie van Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt. „Daarnaast zaait u verwarring over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering en haar JIT-vertegenwoordigers in het MH17-dossier”, staat verder in de brief die door het AD online is gezet.
Mahatir heeft het meerdere keren opgenomen voor Rusland en gesteld dat het JIT-onderzoek politiek gemotiveerd is. Dat terwijl Maleisië zelf deelneemt aan het JIT. Zijn uitspraken leidden tot grote verontwaardiging in Nederland en daarbuiten.
OmroepWest 30.08.2019 De nabestaanden van vlucht MH17 hebben een brief geschreven aan de Maleisische premier. Die premier heeft herhaaldelijk het onderzoek naar de vliegramp van het Joint Investigation Team – het JIT – in twijfel getrokken. In de brief van Stichting Vliegramp MH17 wordt de Maleisische premier dringend verzocht niet meer zulke uitspraken te doen.
‘Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet’, schrijft de stichting die ook familie van Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt.
Hans de Borst uit Monster verloor zijn dochter Elsemiek (17) bij de vliegramp. Hij snap het wel dat die brief is geschreven. ‘De premier zegt dat het JIT vanaf het begin Rusland wil veroordelen, alsof het vanaf dag één tegen Rusland was.’ En dat terwijl Maleisië zelf ook bij het JIT betrokken is. ‘De regering van het land staat achter het onderzoek. De premier tettert er nu als een soort stoorzender doorheen. De Maleisische nabestaanden worden op hun hart getrapt. Wij voelen ons toch wel solidair met hen’, zegt De Borst in het radioprogramma Studio Haagsche Bluf.
‘Vriendjes met Poetin’
De Borst denkt wel te weten waarom de Maleisische premier zo reageert. ‘Die man is vriendjes met Poetin en heeft militaire en economische belangen. Het schijnt er dat onlangs nog Russische straaljagers geleverd moesten worden. Hele benale redenen. Maar hij is niet zomaar iemand, hij zit er als premier.’ De Borst denkt niet dat de premier gaat reageren op de brief. ‘Als hij het al leest, maar misschien bereikt het wat nabestaanden. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje.’
NOS 30.08.2019 De Stichting MH17 eist dat de Maleisische premier Mahathir stopt met verdeeldheid te zaaien over de vliegramp. In een persoonlijke brief aan de premier wordt zijn houding bekritiseerd.
De brief volgt op een kritisch congres over de vliegramp, georganiseerd door een stichting waar Mahathir voorzitter van is.
“Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet. Daarnaast zaait u verwarring over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering en haar JIT-vertegenwoordigers in het MH17-dossier”, staat in de brief, die het AD gepubliceerd heeft.
In twijfel
De stichting wijst erop dat Maleisië heeft ingestemd met een VN-resolutie over de vliegramp en samenwerkt in het Joint Investigation Team dat de ramp onderzoekt. Het bevreemdt de stichting daarom dat de premier het JIT in diskrediet lijkt te brengen.
“Ondanks alle vastgelegde afspraken en uitspraken moeten wij helaas vaststellen dat u bij voortduring de integriteit en onafhankelijkheid van het onderzoek van het JIT in twijfel trekt”, schrijft de stichting. “Wij keuren deze handelwijze ten stelligste af.” De stichting wil dat Mahathir zich voortaan houdt aan de internationaal gemaakte afspraken.
Verdeeldheid zaaien
Mahathir zei in juni te twijfelen aan het bewijs dat vlucht MH17 is neergehaald door een Russische Buk-raket. Hij zei dat de ramp meteen tot een politieke kwestie is gemaakt, met als doel Rusland zwart te maken nog voor de start van het onderzoek. Die opmerkingen leidden al tot protest van de nabestaanden en de Nederlandse regering.
“Ook toen hebben we een brief naar hem geschreven”, zegt Ria van der Steen van Stichting MH17 in het NOS Radio 1 Journaal. “We kregen daarop een bericht van de Maleisische ambassade. Daarin zeiden ze juist dat alle JIT-leden het eens waren. Daarmee kwam de premier alleen te staan.”
Van der Steen heeft niet de indruk dat de mening van Mahathir in Maleisië breed wordt gedeeld. “Dat denk ik niet. Hij probeert de media te gebruiken om verdeeldheid te zaaien. Ik heb geen idee waarom.”
Ze hoopt dat de brief ertoe leidt dat Mahathir stopt de bevindingen van het JIT ter discussie te stellen. “En dat hij snapt dat hij de nabestaanden daarmee op het hart trapt.”
AD 30.08.2019 Nabestaanden van vlucht MH17 zijn klaar met de twijfel die de Maleisische premier Mahathir Mohamad zaait over het onderzoek naar het neerschieten van het vliegtuig. In een brief, persoonlijk gericht aan de minister-president, vragen ze hem zich voortaan te onthouden van ‘het zaaien van verdeeldheid’ en geen uitspraken meer te doen die ‘strijdig zijn met de waarheid’.
Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien, bovendien dient u de belangen van de nabestaanden zeker niet, aldus Stichting Vliegramp MH17 in een brief aan de premier van Maleisië.
In de brief, die gisteren is bezorgd, schrijft het bestuur van de Stichting Vliegramp MH17 dat ‘u verwarring zaait over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering’. Maleisië werkt met Nederland, Australië, Oekraïne en België samen in het Joint Investigation Team (JIT), dat de toedracht van de crash op 17 juli 2014 onderzoekt.
Het toestel van Malaysia Airlines was van Schiphol op weg naar Kuala Lumpur. Alle 283 passagiers en 15 bemanningsleden kwamen om bij de crash. ,,Wij moeten helaas vaststellen dat u bij voortduring de integriteit en onafhankelijkheid van het onderzoek van het JIT in twijfel trekt’’, schrijven de nabestaanden nu aan de premier.
in diskrediet te brengen, aldus Stichting Vliegramp MH17.
Het onderzoeksteam meldde op een persconferentie in juni dat het vier verdachten (drie Russen en een Oekraïner) gaat vervolgen op verdenking van betrokkenheid bij het neerschieten van het toestel. Volgens het JIT is vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne geraakt door een Buk-raket die afkomstig was van het Russische leger. Bij die persconferentie zat ook een hoge vertegenwoordiger van het Maleisische openbaar ministerie achter de tafel. Deze onderschreef de bevindingen van de onderzoekers.
Toch stelde premier Mahathir (94) niet veel later dat het bewijs dat het JIT presenteerde over Russische betrokkenheid, ‘alleen maar van horen zeggen is’. Ook zei hij dat het onderzoek ‘vanaf het begin al politiek is, waarin Rusland de schuld moet krijgen’. Het was niet de eerste keer dat de Maleisische leider liet blijken te twijfelen aan de schuld van Rusland.
De Stichting Vliegramp MH17, waarin honderden nabestaanden zich hebben verenigd, noemde de opmerkingen van de premier al ‘een ongelooflijke klap in het gezicht van de nabestaanden’. Nu schrijven ze Mahathir persoonlijk aan. Het bestuur wijst hem op eerdere brieven en VN-resoluties waarin Maleisische autoriteiten zich wél achter het JIT-onderzoek scharen. ,,Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien, bovendien dient u de belangen van de nabestaanden zeker niet.’’
De laatste druppel waardoor de Stichting besloot de brief te schrijven, was een congres twee weken geleden in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur. Het onderwerp van dat congres was ‘MH17, de zoektocht naar gerechtigheid’.
Meer in het bijzonder: de twijfels over het onderzoek naar de oorzaak van de crash van het Maleisische toestel. Op een beeldscherm werden onder meer foto’s van het wrak van het vliegtuig getoond, met cirkeltjes getrokken om schade aan bepaalde delen. ‘Dit kan nooit door een Buk-raket zijn veroorzaakt’, stond erbij.
Er kwamen zo’n dertig mensen op het congres af, maar opvallender was de organisatie ervan. Die lag in handen van drie maatschappelijke organisaties. Een van deze organisaties, de Perdan Global Peace Foundation, heeft een bijzondere voorzitter: de premier van Maleisië, Mahathir Mohamad.
De eindconclusie van de conferentie, overgenomen door enkele Maleisische media, luidde: schort het proces tegen de vier verdachten, dat volgend jaar van start moet gaan, voorlopig op ‘omdat heel veel belangrijke vraagstukken nog niet zijn opgelost’. Het opschorten van het proces zou, volgens de organisaties, moeten worden besproken op een bijeenkomst tussen de Nederlandse premier Rutte en de Maleisische minister-president Mahathir zelf.
De conferentie had geen ander doel dan het onderzoek
Die oproep schoot de nabestaanden van vlucht MH17, verenigd in de Stichting Vliegramp MH17, in het verkeerde keelgat. ,,Gezien de sprekers en de publicaties ná de conferentie kunnen wij ons niet aan de indruk onttrekken dat de conferentie geen ander doel had dan het onderzoek en de bevindingen van het door uw eigen justitieapparaat en uw eigen regering gesteunde JIT in diskrediet te brengen’’, schrijft de stichting, die ook nabestaanden van de 43 Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt, aan de regeringsleider.
,,Die conferentie was de laatste druppel, helemaal omdat in het oorspronkelijke programma ook Maleisische nabestaanden als sprekers werden opgevoerd, die dat helemaal niet wilden’’, zegt een woordvoerder van het bestuur in een nadere toelichting. Eerder schreef de stichting al een brief aan de Maleisische ambassadeur in Nederland. ,,Dat leverde toen een andere houding bij de premier op.’’
Oudste regeringsleider ter wereld
Mahathir, door een deel van de Maleisische pers simpelweg ‘Dr M.’ genoemd, is de oudste regeringsleider ter wereld. Hij is een jaar ouder dan koningin Elizabeth van Groot-Brittannië. Hij regeerde Maleisië al eens van 1981 tot 2003 en stond toen bekend als een autocraat. Vorig jaar keerde hij terug nadat de zittende premier moest opstappen vanwege een groot corruptieschandaal. Mahathir kondigde toen aan maar twee jaar in functie te zullen blijven.
De premier kan goed opschieten met de Russische president Poetin. Mahathir had altijd al een anti-westerse reflex. ,,Hij ziet de Russen als een tegenwicht tegen de Amerikaanse dominantie’’, stelt Oh Ei Sun, politiek analist aan het Singapore Institute of International Affairs. Mahathir vroeg de Russen recent ook om hulp. De Maleisische luchtmacht heeft namelijk veel Russische vliegtuigen, maar een groot deel daarvan staat aan de grond door gebrek aan onderhoud. Ook wil het land meer palmolie gaan uitvoeren naar Rusland.
,,We hopen dat de premier zich nu gaat conformeren aan de bevindingen van het JIT, of dat hij zich in ieder geval zal onthouden van zijn persoonlijke mening’’, stelt de MH17-stichting. ,,Maar ook als hij dat niet doet, hebben we in ieder geval een duidelijk signaal afgegeven.’’
De volledige brief van de Stichting Vliegramp MH17 aan de Maleisische premier:
Het Joint Investigation Team (JIT), het internationale onderzoeksteam dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt, geeft woensdag 19.06.2019 een persconferentie, zo meldde het Nederlandse Openbaar ministerie eerder vandaag. De aanleiding zijn ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek. Meer wil het Openbaar Ministerie er nog niet over kwijt.
AD 17.08.2019
AD 13.07.2019
AD 08.07.2019
Telegraaf 06.07.2019
Telegraaf 20.06.2019
AD 19.06.2019
AD 19.06.2019
Namen
Naar verwachting maakt het JIT bekend wie verantwoordelijk worden gehouden voor het neerhalen van het toestel. Eerder achterhaalde het internationale onderzoekscollectief Bellingcat namen van verschillende Russische militairen die betrokken zouden zijn geweest bij het afvuren van de Buk-raket.
Telegraaf 15.06.2019
Vervolging
Ploeg hoopt dat het JIT woensdag 19.06.2019 aankondigt dat er verdachten vervolgd gaan worden. “Dat is de opmaat naar een rechtszaak. Maar ik ga nu uit van een tussenrapportage, in de aanloop naar een beslissing over vervolging.”
De onderzoekers van Bellingcat komen woensdag ook met nieuwe informatie over MH17. De groep heeft een rapport van honderd pagina’s opgesteld en stelt vrijwel alle namen van direct betrokkenen te hebben achterhaald. Deze informatie is ook gedeeld met het JIT, zegt de oprichter van Bellingcat.
Telegraaf 15.06.2019
Russische brigade
Het JIT is een internationaal justitieel onderzoeksteam van Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne. Het werd in 2014 opgericht, ruim een maand nadat het toestel van Malaysia Airlines boven Oekraïne met een Buk-raket was neergehaald. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven.
Zij werken nauw samen en hebben als doel om te achterhalen hoe de ramp kon gebeuren. Ook willen ze de verdachten voor de rechter brengen.
Het JIT concludeerde eerder dat de Buk-raket waarmee het toestel werd neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger. Nederland stelde Rusland daarom in mei vorig jaar aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van het toestel.
De Russische onderzoeksjournalist Pavel Kanygin volgt al vijf jaar lang gedreven het proces rond de aanslag op vlucht MH17. Vorige week publiceerde hij in zijn krant Novaja Gazeta nieuwe documenten over Russische betrokkenheid bij de ramp.
Zo zou zich volgens ‘Novaja’ twee dagen voor het neerschieten van de Boeing boven Oost-Oekraïne op 17 juli 2014 een eenheid van 170 militairen van de Russische luchtafweer hebben gemeld aan de grens met Oekraïne.
Telegraaf 17.07.2019
AD 17.07.2019
Telegraaf 16.07.2019
AD 16.07.2019
AD 13.07.2019
Ook tonen de documenten aan dat de militaire verkeerspolitie opdracht had het konvooi van 69ste logistieke brigade te begeleiden. Die vervoerde luchtafweermaterieel van de 53-ste brigade, die de BUK leverde. Ze geven tevens vrachtwagens, nummerborden en de naam van een chauffeur weer die ook in het JIT-rapport staan vermeld en er duiken in de documenten namen op van officieren die leiding gaven aan het konvooi.
Ook opmerkelijk: de 170 militairen krijgen voor vijf dagen gevechtsrantsoenen mee. Die gebruiken ze normaal gesproken in oorlogszones. Het duidt erop dat de Russische troepen (met BUK) paraat stonden de Oekraïense Donbass binnen te trekken.
AD 16.08.2019 Igor Girkin sluit niet uit dat hij ooit voor de rechter in Nederland zal verschijnen. De hoofdverdachte van het neerschieten van vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne in 2014 zegt dat tegenover een Russische krant.
Girkin wilde tot nu toe nauwelijks ingaan op vragen over MH17, ook niet toen deze krant hem onlangs opspoorde in Moskou. Maar tegenover een Russische verslaggever van de krant Moskovski Komsomolets zegt hij nu dat het mogelijk is dat hij zich in de toekomst voor de rechter zal moeten verantwoorden. ,,Die dreiging is er.’’
De verdachte acht het ‘onwaarschijnlijk’ dat hij zal verschijnen in de rechtszaak die komend voorjaar in Nederland begint. ,,Ten eerste, omdat ik niet van plan ben mezelf aan te geven. In geen geval. Ten tweede, omdat ik veronderstel dat het niet in het belang is van de Russische autoriteiten.’’
Maar als er een ander bewind in Rusland aan de macht komt, zegt Girkin daarna, zal de situatie voor hem zelf ook veranderen. Mocht hij dan toch voor de rechter belanden, dan zegt Girkin daar ‘redelijk gerust’ over te zijn.
,,Ik heb een compleet schoon geweten’’, verklaart hij. ,,Daarnaast: ik heb de dood vaak in de ogen gekeken, niet figuurlijk, maar letterlijk (Girkin vocht eerder in Tsjetsjenië en Bosnië, red.). Wat stelt zo’n Haagse rechter dan nog voor, dat is zo klein! Ik heb voor mezelf besloten, dat als het zover komt, ik categorisch weiger mee te werken. Ik zal de legitimiteit van de rechter niet erkennen.’’
Zwijg
De hoofdverdachte in de MH17-zaak veronderstelt dat hij mogelijk gevaar loopt in Rusland. ,,Velen zouden willen dat ik voor altijd zwijg in plaats van in een of ander verhoor te belanden. Maar ik sluit een variant zoals u die geeft (in Nederland voor de rechter verschijnen, red.) zeker niet uit.’’
Moskovski Komsomolets vraagt Girkin of hij weet wie MH17 heeft neergeschoten. Hij herhaalt zijn mantra dat de pro-Russische opstandelingen het niet hebben gedaan. ,,Verder geen commentaar’’, voegt hij er als altijd aan toe. Als de verslaggever aandringt en Girkin voorlegt dat hij nooit Oekraïne beschuldigt, zegt hij: ,,We gaan naar de volgende vraag.’’
De officiële beschuldiging heeft Girkins leven niet veranderd: ,,Op geen enkele manier. Mijn veiligheid kan ik op geen enkele manier verhogen. Ik ben ook niet van plan me te verbergen. Totaal niet.’’
Dat hij Rusland niet langer kan verlaten, vindt Girkin niet erg. ,,Dat was ik al niet van plan. Ik val immers sinds april 2014 reeds onder de sancties. En ik reisde sowieso al niet. In het ‘verre buitenland’ ben ik maar twee keer geweest. In Bosnië, toen ik daar als vrijwilliger vocht (aan de kant van de Serviërs, red.) en in Roemenie, op dienstreis in 1999, tijdens de Kovoso-oorlog.’’
In juni van dit jaar werd op een persconferentie bekendgemaakt dat er een internationaal aanhoudingsbevel werd uitgevaardigd tegen vier verdachten, waaronder Girkin.
AD 26.07.2019 In maart begint het proces tegen de vier verdachten die een centrale rol zouden hebben gespeeld bij het neerhalen van vlucht MH17. Journalist Koen Voskuil van ADR Nieuwsmedia volgt de zaak vanuit Nederland. En reisde naar Rusland om hoofdverdachte Igor Girkin op te sporen. We interviewen Koen over zijn werk en aanpak in dossier MH17.
Normaliter volg je als onderzoeks- en misdaadjournalist ondermeer de Italiaanse maffia. Hoe is het MH17-dossier op je bureau terecht gekomen?
,,In de eerste dagen na de ramp heeft het AD een grote productie gemaakt met daarin portretten van alle 298 slachtoffers. Deze zomer was het vijf jaar na dato en ging een deel van de publicaties logischerwijs weer over die emotionele kant van de tragedie.
Tegelijkertijd zijn er met het proces, dat in maart 2020 begint, allerlei juridische vragen bijgekomen. Gaat het lukken om de daders te veroordelen? Is moord wel de juiste aanklacht? Werken Rusland en Oekraïne mee aan uitlevering? In mei ben ik gevraagd om vooral die kant van het dossier op me te nemen
En dan met name rond één sleutelfiguur:Igor ‘Strelkov’ Girkin.
,,Ja, hij leidde de troepen van de Russische separatisten die MH17 met een Buk-raket zouden hebben neergehaald. Zijn naam werd na de ramp al direct genoemd, ondermeer omdat hij het nogal triomfantelijk had gehad over een vogeltje dat uit de lucht was geschoten.
Maar toen het Joint Investigation Team, dat onderzoek doet naar de ramp, hem in juni daadwerkelijk bestempelde als hoofdverdachte, was het spel pas echt op de wagen. Ik ben me als een dolle gaan inlezen en heb met spoed een journalistiek visum aangevraagd om naar Rusland te vliegen.”
Ik had nooit durven dromen dat we hem ook maar zouden zien, laat staan spreken, aldus Koen Voskuil , misdaadjournalist .
Wat gebeurde er met de MH17?
Op 17 juli 2014 stortte een Boein 777-200ER van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH17 neer bij het Oost-Oekraiense dorp Hrabove. Het toestel was geraakt door een luchtdoelraket. Rondom Donetsk was op dat moment een pro-Russische opstand aan de gang. Aan boord waren 298 mensen; 283 passagiers en 15 bemanningsleden. Hiervan hadden 193 inzittenden de Nederlandse nationaliteit. Er waren geen overlevenden.
Het onderzoek van de crashsite en het bergen van lichamen en persoonlijke bezittingen verliep moeizaam. De brokstukken lagen verspreid over een grote oppervlakte, in een conflictgebied waar pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger gewapende strijd leverden.
De oorzaak van de crash is onderzocht door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die concludeerde dat het vliegtuig op 10 kilometer hoogte neergehaald is door een BUK-raket. De VN-Veiligheidsraad was unaniem in het oordeel dat het vliegtuig was neergehaald (zonder een oorzaak of schuldige partij aan te wijzen), en veroordeelde deze actie.
Het is de bedoeling dat er binnen vijf jaar een rechtszaak over de vliegramp komt, die de rechtbank van Den Haag zal houden op de locatie Schiphol. Rusland heeft tot nu altijd alle betrokkenheid bij de vliegramp ontkend.
Je had toch niet de illusie dat je Girkin een bekentenis zou uitlokken?
,,Natuurlijk niet. Sterker nog: ik had nooit durven dromen dat we hem ook maar zouden zien, laat staan spreken. Andere journalisten hadden dat al geprobeerd en waren met lege handen teruggekomen. Maar het was het journalistieke doel van onze reis ook helemaal niet. We wilden vooral zijn persoon verder proberen uit te diepen. Wat is dat voor figuur die destijds de rebellen heeft aangevoerd?”
Toch zou je hem te spreken krijgen.
,,Vlak voordat ik in het vliegtuig naar Moskou stapte, belde onze Ruslandcorrespondent Joost Bosman – met wie ik ter plaatse onderzoek zou doen – dat Girkin iets op zijn sociale media had geschreven over een of andere demonstratie tegen lokale vuilstortplaatsen, diezelfde avond. Wie weet treffen we hem wel, dachten we.
Maar toen ik eenmaal door de vreselijke bureaucratie van de Russische douane heen was, liet Joost al weten dat Girkin nergens te bekennen was. Pas toen de demonstratie op zijn eind liep, merkte hij hem ineens alsnog op in het publiek. Waardoor ik – amper uit de taxi gestapt – al binnen enkele minuten na aankomst de hand schudde van de hoofdverdachte van MH17. Het was bijna surrealistisch. Puur geluk.”
Wat voor beeld kreeg je van hem?
,,Dat beeld werd niet zozeer bepaald door het korte contact wat we bij die demonstratie hadden, maar meer door de gesprekken die we daarna voerden met mensen in zijn omgeving. We hebben bijvoorbeeld de flat opgezocht waar hij opgroeide en op latere leeftijd nog met zijn vrouw heeft gewoond.
Het was een onvoorstelbaar troosteloze bedoening: een wijk vol betonnen sovjetkolossen en scharrelende dronkaards. Doordat Joost gewoon bij verschillende deuren ging aanbellen, hebben we onder andere uitgebreid gesproken met een voormalige buurvrouw. Zij kon heel goed schetsen hoe Girkin als kind al een ontzettende betweter was geweest die geen enkel gezag accepteerde. Dat soort karaktertrekken zaten kennelijk diep geworteld.”
Een psychopaat?
,,Dat is hoe verschillende mensen hem letterlijk omschreven. Zijn psychische problemen zouden ook de reden zijn geweest dat hij uit de Russische geheime dienst is gezet. Waarna Rusland hem doodleuk begon in te zetten als een soort huurling; overal waar enige mot was begon Girkin een potje mee te vechten. Maar de aanname dat de Russische machthebbers op de hoogte waren van zijn instabiele karakter, maakt hun rol in het conflict nog roekelozer dan we al dachten.”
Joost is als correspondent eerder op de Russische tv verbaal onder vuur genomen. Werden jullie nu nog gevolgd of tegengewerkt?
,,Niet voor zover we door hebben gehad. Girkin is ook nog eens een Poetin-afvallige, dus ik verwachtte inderdaad wel dat het de interesse zou wekken van de Russische geheime dienst als een Nederlandse journalist die kant op vliegt om onderzoek naar hem te doen. Toen we afspraken met Pavel Kanygin, een Russische journalist, zat hij ook voortdurend ongerust het café te scannen. Niet zonder reden. Sinds 2001 zijn al zes collega’s van zijn krant vermoord.”
Op 9 maart 2020 begint het strafproces tegen de vier verdachten. Hoe bereid jij je voor op zo’n monsterzaak?
,,Er wacht sowieso een enorme berg leeswerk en de nodige gesprekken met deskundigen. Om strafrechtelijk te kunnen bewijzen dat MH17 daadwerkelijk is neergeschoten door een Buk-raket van de 53ste brigade uit Koersk moet het OM namelijk een enorm technisch verhaal houden. Ik moet niet alleen op de hoogte zijn van de allerkleinste details, maar ook uitermate kritisch zijn op de betrouwbaarheid van de bronnen. Bij een tap van de Oekraïense inlichtingendienst mag je bijvoorbeeld best ook je twijfels zetten.”
Voel je als journalist een groter plichtsbesef bij het verslaan van een zaak waarin 298 onschuldige burgers de dood hebben gevonden?
,,Veel van de nabestaanden zijn heel erg benaderbaar. Ze geven al vijf jaar commentaar over de impact van de ramp, ook aan mij persoonlijk. Dat soort gesprekken – waarbij een vader me bijvoorbeeld vertelde hoe hij levenslang heeft omdat hij nog elke dag aan zijn zoon denkt – draag ik wel voortdurend met me mee.”
Wat verwacht je van het proces?
,,Rusland levert geen staatsburgers uit, dus ik denk niet dat die verdachten snel in Nederland berecht zullen worden. Dat gegeven is niet ideaal; een rechtszaak heeft nu eenmaal meer waarde wanneer er goede tegenspraak is geweest. Maar nutteloos is het proces zeker niet. Ik denk dat het voor nabestaanden enorm belangrijk is dat een onafhankelijke rechter zich eindelijk over de zaak buigt en eventueel een straf oplegt aan de daders.
Al moet ik nog zien dat moord met voorbedachten rade bewezen kan worden. De betrokkenheid van deze verdachten lijkt me evident. Maar ik denk niet dat de mensen die destijds op de knop drukten doorhadden dat ze een passagiersvliegtuig uit de lucht schoten. In hoeverre kun je dat moord noemen? Het ligt ontzettend gecompliceerd.”
Wel interessante materie voor een journalist.
,,Het wordt inderdaad om vele redenen een fascinerend proces. Op de achtergrond van die enorme tragedie en juridische nuances heb je tegelijkertijd te maken met enorme internationale aandacht, een stroom aan desinformatie die Rusland de wereld in slingert en allerlei geopolitieke belangen en spanningen. Op die schaal heb ik ook nog nooit journalistiek bedreven. Ik sluit dan ook niet uit dat we nog eens naar Rusland zullen gaan.”
MSN 17.07.2019 Het Openbaar Ministerie wil niets zeggen over de Oekraïense claim dat het een rebel in handen heeft, die de trailer heeft geregeld waarmee de raket die de MH17 neerhaalde is vervoerd.
“Geen commentaar, helemaal niet”, aldus een woordvoerster van het Landelijk Parket. De Oekraïense geheime dienst SBU zei woensdag dat het twee jaar geleden deze man heeft gearresteerd.
Het Landelijk Parket heeft drie Russen en een Oekraïner aangeklaagd voor het neerhalen van het vliegtuig van Malaysia Airlines. Alle 298 mensen aan boord, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, kwamen om het leven. Het proces moet volgend jaar beginnen.
RTL 17.07.2019 Oekraïne heeft naar eigen zeggen een getuige in hechtenis die betrokken zou zijn geweest bij het transport van de raketlanceerinstallatie die werd gebruikt bij de ramp met vlucht MH17. Het internationale onderzoeksteam (JIT) wil er desgevraagd niets over zeggen. “Geen commentaar, helemaal niet”, zegt een woordvoerster.
Het nieuws werd vanmiddag bekendgemaakt door een lid van de Oekraïense geheime dienst SBU, tijdens een persconferentie over de stand van zaken in het onderzoek naar de MH17-ramp. “We hebben een persoon geïdentificeerd die met een groep rebellen de trailer ophaalde bij een autobedrijf in Donetsk”, zei de SBU-man, verwijzend naar het voertuig waarmee de Buk-raket vlak voor de MH17-ramp in het pro-Russische rebellengebied werd gesignaleerd. “Drie jaar later [in 2017, red] is het ons gelukt om deze persoon, die niet wist wat wij over hem wisten, te arresteren toen hij de Russisch-Oekraïense grens overstak.”
Veroordeeld voor terrorisme
Volgens de SBU is de getuige inmiddels veroordeeld voor ‘terrorisme’: meedoen aan de door Rusland gesteunde strijd op Oekraïens grondgebied. Over zijn identiteit zijn geen mededelingen gedaan.
“De Oekraïense geheime dienst is niet direct het toppunt van betrouwbaarheid”, zegt Rusland-correspondent Martijn Smiers. “Er zijn weleens dingen verspreid die later niet waar bleken. Zo meldde de geheime dienst eens een aanslag op toenmalig minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) op het spoor te zijn gekomen. Daar bleek later geen aanwijzing voor te zijn.”
“Aan de andere kant zijn er ook telefoontaps verzameld door de Oekraïense geheime dienst die voldoende betrouwbaar werden geacht door het JIT voor het onderzoek naar MH17”, zegt Smiers over de geloofwaardigheid van de SBU. “We kunnen nu dus moeilijk zeggen hoe betrouwbaar de onthulling van vandaag is.”
Timing opmerkelijk
Smiers vindt in ieder geval de timing van de bekendmaking opmerkelijk: precies vijf jaar na de ramp. “De aanhouding van de getuige werd na twintig minuten bijna terloops genoemd in de persconferentie. Oekraïne meldt het op eigen houtje, terwijl je zou verwachten dat alleen het JIT uitspraken doet over belangrijke MH17-getuigen.”
Vlucht MH17 was van Amsterdam op weg naar Kuala Lumpur en werd vandaag precies vijf jaar geleden boven Oost-Oekraïne met een raket neergehaald. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Special
Acht nabestaanden van MH17-slachtoffers lieten een tatoeage zetten, als eerbetoon aan hun overleden geliefden. RTL Nieuws bracht hen bij elkaar. Hun tatoeages zijn in een fotostudio door Humberto Tan gefotografeerd. Een eeuwig eerbetoon onder de opperhuid.
NOS 17.07.2019 Oekraïne heeft in 2017 een man gearresteerd en veroordeeld die betrokken is geweest bij het transport van de BUK-installatie, waarmee vijf jaar geleden vlucht MH17 werd neergehaald. Dat zei de onderdirecteur van de onderzoeksafdeling van de Oekraïense inlichtingendienst SBOe, Vitali Majakov, vandaag tijdens een briefing in Kiev.
Volgens Majakov had de man een vrachtwagen met oplegger opgepikt bij een transportbedrijf. Daarmee werd de BUK-installatie later door separatistengebied naar zijn uiteindelijke bestemming gebracht. De betrokkene heeft dat laatste niet zelf gedaan, aldus de SBOe.
Onduidelijk
De man is gearresteerd aan de hand van videobeelden van het transport. Aan de hand daarvan kon worden nagegaan waar de vrachtwagencombinatie vandaan kwam. De Oekraïense politie arresteerde hem toen hij vanuit door Oekraïne gecontroleerd gebied de grens met Rusland over probeerde te steken.
Waarom er zo lang is gewacht om arrestatie en veroordeling naar buiten te brengen, is niet duidelijk. Het internationale onderzoeksteam JIT wil geen commentaar geven op de Oekraïense mededeling.
Het JIT deed eerder onderzoek naar de BUK-raket, waarmee vlucht MH17 werd neergehaald:
Telegraaf 17.07.2019Een lid van de Oekraïense geheime dienst SBU heeft gezegd dat Oekraïne al lang een rebel in handen heeft, die de trailer heeft geregeld waarmee de raket die de MH17 neerhaalde, is vervoerd. SBU-officier Vitali Majakov zei dit woensdag op de vijfde verjaardag van het drama waardoor 298 mensen het leven verloren, onder wie 196 Nederlanders.
Vlucht MH17 was van Amsterdam op weg naar Kuala Lumpur en werd in juli 2014 boven Oost-Oekraïne met een raket neergehaald. De man die de vrachtauto heeft geregeld, waarmee de raket naar Oekraïne zou zijn gereden, zit al twee jaar in Oekraïne achter de tralies, aldus Majakov. Hij zit een celstraf uit, aldus de SBU-officier. Over zijn identiteit zijn geen mededelingen gedaan, maar Majakov zei dat hij als organisator van de trailer voor het transport van de raket was geïdentificeerd en dat hij een paar jaar terug is gearresteerd in Oekraïne.
„We zijn erachter gekomen van wie de truck was en we hebben achterhaald welke rebel die heeft opgepikt bij het vrachtwagenbedrijf in Donetsk”, zei Majakov. Volgens hem heeft de SBU meer dan 150 mensen in beeld die betrokken zijn geweest bij het transport van de raketlanceerinstallatie naar Oekraïne en weer uit Oekraïne.
Majakov zei niets over de vraag waarom deze informatie niet eerder naar buiten is gekomen. De SBU geldt voor de onderzoekers van de ramp met de MH17 als een belangrijke bron van informatie onder meer door verklaringen van personen die volgens de SBU in telefoongesprekken zijn gedaan en zouden zijn afgeluisterd.
Het internationale onderzoek dat onder leiding van Nederland het MH17-drama nagaat, wijst mede daarom op een raket die uit Rusland naar Oekraïne zou zijn gebracht en dat die vervolgens is afgevuurd op het Maleisische verkeersvliegtuig. Rusland bestrijdt deze lezing fel. Moskou stelt dat het onderzoek partijdig is, onder meer door de invloed van Oekraïne op de bewijsvoering en dat het erop uit is het aanzien van Rusland te beschadigen.
MSN 17.07.2019 Een lid van de Oekraïense geheime dienst SBU heeft geopenbaard dat Oekraïne al lang een chauffeur in handen heeft, die de trailer met de raket die de MH17 neerhaalde, bestuurde. SBU-officier Vitali Majakov zei dit woensdag op de vijfde verjaardag van het drama waardoor 298 mensen het leven verloren, onder wie 196 Nederlanders.
Vlucht MH17 was van Amsterdam op weg naar Kuala Lumpur en werd in juli 2014 boven Oost-Oekraïne met een raket neergehaald. De chauffeur van de vrachtauto die de raket naar Oekraïne zou hebben gereden, zit al twee jaar in Oekraïne achter de tralies, aldus Majakov. Hij zit een celstraf uit, aldus de SBU-officier. Over zijn identiteit zijn geen mededelingen gedaan.
Hij zei niets over de vraag waarom deze informatie niet eerder naar buiten is gekomen. De SBU-geldt voor de onderzoekers van de ramp met de MH17 als een belangrijke bron van informatie. De internationale onderzoekers die onder leiding van Nederland het MH17-drama nagaan, gaan er mede daarom van uit dat een raket uit Rusland naar Oekraïne is gebracht en dat die vervolgens is afgevuurd op het Maleisische verkeersvliegtuig. Rusland bestrijdt deze lezing fel.
Het Openbaar Ministerie wil niets zeggen over de Oekraïense claim. “Geen commentaar, helemaal niet”, aldus een woordvoerster van het Landelijk Parket. De Oekraïense geheime dienst SBU zei woensdag dat het twee jaar geleden de man heeft gearresteerd die de vrachtauto met Buk-raketten naar het oosten van Oekraïne zou hebben gereden.
Het Landelijk Parket heeft drie Russen en een Oekraïner aangeklaagd voor het neerhalen van het vliegtuig van Malaysia Airlines. Alle 298 mensen aan boord, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, kwamen om het leven. Het proces moet volgend jaar beginnen.
Fred Westerbeke bij de presentatie van de vier verdachten, vorige maand AFP
NOS 16.07.2019 Onderzoeksleider Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT) heeft zich “ongelofelijk boos” gemaakt over de uitspraken van de premier van Maleisië over het MH17-onderzoek. Premier Mahathir Mohammed zei vorige maand dat de bevindingen van het onderzoeksteam JIT over de vier verdachten van het neerhalen van het toestel “niets anders dan van horen zeggen” zijn.
“Dit raakt aan je eigen eergevoel, want het team doet onafhankelijk onderzoek”, zei de Nederlander Westerbeke. Hij prees verder de samenwerking met de Maleisiërs in het internationale onderzoeksteam.
Westerbeke deed zijn uitspraken op een symposium over de ramp, waar ruim honderd nabestaanden bij waren. Vorige week beklaagden nabestaanden van Maleisische slachtoffers zich al over de uitspraken van hun premier.
Meer getuigen
Het JIT maakte vorige maand bekend dat het OM vier mensen vervolgt voor het neerhalen van vlucht MH17. De verdachten zijn drie Russen en een Oekraïner. Ze worden verdacht van moord. Het proces tegen de mannen, die op internationale opsporingslijsten zijn gezet, moet op 9 maart volgend jaar beginnen.
Volgens Wilbert Paulissen, die het opsporingsteam MH17 leidt, zijn er sinds de presentatie van de verdachten meer getuigen bij gekomen. Hij lichtte niet toe hoeveel dat er waren, maar zei wel dat het onderzoek er “veelbelovend” uitziet.
EU betuigt medeleven
Ondertussen heeft de Europese Unie Rusland opnieuw opgeroepen om verantwoordelijkheid te erkennen en volledig mee te werken met het onderzoek. EU-buitenlandchef Mogherini betuigde verder haar medeleven aan de nabestaanden aan de ramp. “De EU spreekt haar volste vertrouwen uit in de onafhankelijkheid en de professionele aanpak van de aanstaande juridische procedures”, zei ze.
Morgen is de ramp met de MH17 precies vijf jaar geleden. Bij het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen wordt een officiële herdenking gehouden.
Telegraaf 16.07.2019 De hoofdofficier van het landelijk parket Fred Westerbeke heeft zich „ongelooflijk boos” gemaakt over de uitspraken van de premier van Maleisië. Premier Mahathir Mohamad zei vorige maand dat de bevindingen van het onderzoeksteam JIT over de vier verdachten rond het neerhalen van vlucht MH17 „niets anders dan van horen zeggen” zijn.
„Dit raakt aan je eigen eergevoel want het team doet onafhankelijk onderzoek.” Westerbeke, tevens voorzitter van het Joint Investigation Team (JIT), sprak dinsdag op een symposium in Nieuwegein over de vliegramp met vlucht MH17. Daar waren zo’n tweehonderd nabestaanden aanwezig in een met zonnebloemen gedecoreerde zaal. Woensdag is de vliegramp exact vijf jaar geleden, dan wordt er een officiële herdenking gehouden bij het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen.
Grote afwezigen bij het symposium zijn de ambassadeur van Maleisië en een vertegenwoordiger van Malaysia Airlines, de maatschappij van het neergeschoten vliegtuig. Beiden hadden kort voor het symposium afgezegd, liet Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17 weten. Volgens Westerbeke scharen alle Maleisische teamleden van het JIT – waarin Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne samenwerken – zich nog altijd achter de onderzoeksresultaten.
Het JIT maakte vorige maand bekend dat het Openbaar Ministerie vier mensen gaat vervolgen voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord. Het proces moet op 9 maart volgend jaar beginnen. De verdachten zijn drie Russen en een Oekraïner.
Het onderzoek is nog altijd in volle gang. Wilbert Paulissen, leider van het opsporingsteam MH17, liet dinsdag weten dat er sinds de presentatie vorige maand meer getuigen bij zijn gekomen. Hoeveel kan hij niet zeggen. Wel wil hij vertellen dat het onderzoek er ’veelbelovend’ uit ziet.
Vlucht MH17, onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur, werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Dat gebeurde boven het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische separatisten vochten tegen het Oekraïense regeringsleger. De Boeing 777 werd geraakt door een Buk-raket van het Russische leger. Alle 298 mensen aan boord kwamen om het leven, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders
MSN 16.07.2019 De hoofdofficier van het landelijk parket Fred Westerbeke heeft zich “ongelooflijk boos” gemaakt over de uitspraken van de premier van Maleisië. Premier Mahathir Mohamad zei vorige maand dat de bevindingen van het onderzoeksteam JIT over de vier verdachten rond het neerhalen van vlucht MH17 “niets anders dan van horen zeggen” zijn.
“Dit raakt aan je eigen eergevoel want het team doet onafhankelijk onderzoek.” Westerbeke, tevens voorzitter van het Joint Investigation Team (JIT), sprak dinsdag tijdens een symposium over de vliegramp met vlucht MH17. Daar waren ruim honderd nabestaanden aanwezig. Woensdag is de vliegramp exact vijf jaar geleden.
Grote afwezigen bij het symposium zijn de ambassadeur van Maleisië en een vertegenwoordiger van Malaysia Airlines, de maatschappij van het neergeschoten vliegtuig. Volgens Westerbeke scharen alle Maleisische teamleden van het JIT – waarin Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne samenwerken – zich nog altijd achter de onderzoeksresultaten.
Het JIT maakte vorige maand bekend dat het Openbaar Ministerie vier mensen gaat vervolgen voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord. Het proces moet op 9 maart volgend jaar beginnen. De verdachten zijn drie Russen en een Oekraïner.
Het onderzoek is nog altijd in volle gang. Wilbert Paulissen, leider van het opsporingsteam MH17, liet dinsdag weten dat er sinds de presentatie vorige maand meer getuigen bij zijn gekomen. Hoeveel kan hij niet zeggen. Wel wil hij vertellen dat het onderzoek er “veelbelovend” uit ziet.
AD 16.07.2019 Uit de ramp met vlucht MH17 is een warme vriendschap tussen Asmaa Aljuned (33) en Wilfred Kreuger (45) ontstaan. Zij verloor haar man, die copiloot was, hij was degene die kort voor vertrek nog afscheid van hem nam in de cockpit.
Wilfred Kreuger (45) ziet haar nog voor zich zitten op de balie bij de gate. Een jong meisje met mooie blonde krullen en heldere blauwe ogen. Haar ouders hebben tickets voor vlucht MH17 van Amsterdam naar Kuala Lumpur. Maar er zijn meer boekingen in de computer dan stoelen aan boord.
AD 16.07.2019 Aleksandr Borodaj was als Russisch gezinde leider van Volksrepubliek Donetsk politiek verantwoordelijk voor het neerhalen van MH17. Nu leidt hij een rustig leven in Moskou op kosten van de staat. Hij blikt terug.
Hoe herinnert u zich 17 juli 2014?
,,Als een standaard oorlogsdag. Ik werd op meerdere van mijn telefoons gebeld: er was een passagiersvliegtuig neergestort. Ik geloofde het eerst niet, want ik kon me niet voorstellen dat civiele vluchten nog over het gebied mochten vliegen. Ik wilde het checken en ben naar het rampgebied gereden. Toen we aankwamen, was het meteen duidelijk. Een vreselijke aanblik. Pas toen geloofde ik het.”
NU 16.07.2019 Nabestaanden van MH17-slachtoffers die zich actief bezighouden met de juridische en politieke nasleep van de ramp, hebben meer moeite met het rouwproces dan anderen die daar minder mee bezig zijn. Dat zegt klinisch psycholoog Jos de Keijser in een interview met de Volkskrant.
De Keijser onderzocht met universiteiten en Fonds Slachtofferhulp het rouwproces van 173 mensen die in 2014 een geliefde verloren bij de vliegramp.
De conclusies van het onderzoek worden dinsdag gepresenteerd tijdens een bijeenkomst voor nabestaanden in Nieuwegein. Het onderzoek moet mensen in de toekomst helpen het verlies van een familielid of vriend te verwerken.
Van de 173 MH17-nabestaanden rouwt 20 procent zonder bijkomende complicaties, maar liefst 80 procent ervoer bijna een jaar na de ramp nog complexe rouw en heeft moeite het verlies een plek te geven. Bij 15 procent van hen ging of gaat dat gepaard met een posttraumatische stressstoornis of depressie (27 procent).
De Keijser benadrukt dat iedereen op een andere manier rouwt. “Dat is ook een kwestie van aanleg en karakter.”
‘Rouw stapelt zich niet op’
Wat opvalt is dat mensen die bij de MH17-ramp vier of vijf naasten hebben verloren, het rouwproces makkelijker verwerken dan iemand die één geliefde kwijt is geraakt.
Volgens De Keijser komt dat doordat rouw “zich niet opstapelt”. Hij zegt in de Volkskrant dat mensen dan overladen worden met verdriet en er vervolgens niets meer bij kunnen hebben. Daarnaast heeft ook de aard van de ramp invloed op het rouwproces van iemand.
De Keijser ziet dat mensen na een traumatisch verlies niet vaak voor psychologische hulp kiezen, ondanks dat het aangetoond effect heeft. Nabestaanden bedenken vaak dat een behandeling hun geliefde toch niet terugbrengt, maar de klinisch psycholoog raadt hulp zeker aan. “Een psycholoog kan je niet van de pijn af helpen, maar wel van de belemmerende omstandigheden eromheen.”
NOS 16.07.2019 Veel nabestaanden van de MH17-ramp kampten de afgelopen jaren met psychische klachten. Die liepen uiteen van slapeloosheid, concentratieproblemen en depressies tot PTSS (post traumatische stress stoornis) en voortdurende ernstige rouwstoornissen.
Hoewel het verdriet niet verdwijnt, trad bij veel mensen na een jaar verbetering op; de meesten functioneren na vijf jaar zelfs weer zoals voor de ramp.
Een minderheid van de nabestaanden hield chronisch klachten, maar zij konden in de meeste gevallen met gerichte psychotherapie succesvol worden behandeld.
Dat komt naar voren uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken die afgelopen jaren zijn gedaan onder MH17-nabestaanden.
Professor Jos de Keijser van de Rijksuniversiteit Groningen volgde 167 mensen. Een jaar na de ramp kampte 59 procent van hen met ernstige psychische klachten. Tweeënhalf jaar na de ramp was dat gedaald tot 36 procent. Gerichte behandeling bracht dat terug tot 12 procent van de deelnemers. Het bewijst volgens De Keijser dat effectieve behandeling van traumatische rouw mogelijk is. Hij noemt het tamelijk uniek dat een groep nabestaanden van eenzelfde gebeurtenis zo lang gevolgd kon worden.
Gita Wiegel herdacht haar moeder bij een toespraak tijdens de nationale herdenking in 2014. Vijf jaar later is het gemis er nog altijd, maar weet Gita ook dat haar moeder trots zou zijn geweest dat ze haar diploma heeft gehaald. “Ik doe het eigenlijk allemaal voor haar.”
Mensen met de ernstigste klachten lijden aan PCRS, persisterende complexe rouwstoornis. Bij hen domineert de rouw hun hele leven en is loslaten onmogelijk. Bij een ramp of aanslag gebeurt dit twee keer zoveel, als wanneer iemand overlijdt door ziekte of een ongeluk. Ze voelen zich meer slachtoffer, hebben moeite het leven weer op te pakken en hebben gevoelens van ongeloof en onwerkelijkheid. Therapie helpt hen weer op gang.
“Verdriet kun je niet wegnemen, maar mensen hoeven niet met psychische problemen te leven. Klachten als slapeloosheid, concentratieproblemen en depressie zijn te verhelpen”, staat in het vandaag verschenen boekje In mijn leven is iets kapot, uitgegeven uit het Fonds Slachtofferhulp. Daarin vertellen De Keijser en zijn collega-hoogleraar Peter van der Velden (Tilburg) over hun ervaringen met de MH17-nabestaanden.
Werkgevers en bedrijfsartsen
“Dé nabestaande bestaat niet”, zegt Van der Velden. “Wat bij de één speelt, hoeft niet bij een ander te spelen. En dat het op één vlak prima gaat, wil niet zeggen dat er op een ander vlak geen stress is”. Meerdere nabestaanden kregen stress van de manier waarop hun werkgever, bedrijfsarts of het UWV was omgegaan met hun terugkeer op de werkvloer. De onderzoekers vinden dat juist van deze instanties meer medeleven verwacht mag worden. Daar staat tegenover dat de snel afgegeven overlijdensaktes en de verschillende herdenkingsbijeenkomsten sterk hebben bijgedragen aan goede rouwverwerking.
Buren en collega’s
Een onderschatte groep achterblijvers wordt gevormd door buren en collega’s. Het zijn weliswaar geen nabestaanden, maar ze kunnen wel degelijk zeer geraakt zijn en last hebben van het verlies, blijkt uit het onderzoek. Tussen de buren en de overledenen kunnen hechte relaties bestaan. Sommigen voelden dat hun verdriet niet voldoende werd erkend, ook niet door de overheid, die hen niet informeerde.
Van der Velden vindt het niet gek dat buren en collega’s ontdaan waren en om compassie vroegen: “Rouw en verdriet zijn niet voorbehouden aan nabestaanden”. Werkgevers doen er goed aan ruimte te geven voor herdenkingen, kaarsen en bloemen, maar een bedrijf moet ook op zoek naar een ‘natuurlijk eindpunt’ van de rouw.
Media
De onderzoekers merkten dat veel betrokkenen klaagden over de media. Nabestaanden begrijpen best dat er vlak na een ramp veel aandacht is voor de gebeurtenissen, maar verschillende nabestaanden hadden last van opdringerige journalisten, vonden het nieuws sensatiebelust of vonden dat de feiten vaak niet juist werden weergegeven.
Twee derde heeft overwegend negatieve ervaringen. Minder dan tien procent vond de media-aandacht prettig en bevredigend. Ook het steeds weer uitzenden van beelden van de rampplek vonden mensen moeilijk.
Van der Velden en De Keijser opperen de invoering van een mediacode, een leidraad over hoe te berichten over rampen en nabestaanden, zoals die er ook is voor nieuws over zelfdoding.
Morgen is het vijf jaar geleden dat vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne door een Russische Buk-raket uit de lucht werd geschoten. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. De herdenking vindt plaats in het herdenkingsbos bij Vijfhuizen, vlakbij Schiphol. Zoals elk jaar worden ook nu de namen van alle passagiers en bemanningsleden voorgelezen.
Gita Wiegel verloor haar moeder bij de vliegramp met MH17NOS
NOS 16.07.2019 Met een zakdoek veegt koningin Máxima een traan weg. En ook koning Willem-Alexander is zichtbaar geroerd. Het is een moment dat velen nog zal bijstaan: de toespraak van de toen 13-jarige Gita Wiegel over haar moeder tijdens de nationale herdenking van de MH17-ramp. “Ik vond het heel mooi om te doen,” vertelt Gita er nu over. “Het heeft geholpen bij de verwerking.”
Morgen is het 5 jaar geleden dat vlucht MH17 in Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Van de 298 mensen in het vliegtuig, onder wie 196 Nederlanders, overleefde niemand de vlucht. In aanloop naar 17 juli vertelt elke dag een nabestaande of direct betrokkene zijn of haar verhaal.
In de toesprak omschreef Gita haar moeder als een prachtpersoon, als haar vriendin, haar maatje, en een voorbeeld. Vijf jaar later is het gemis er nog altijd, maar weet Gita ook dat haar moeder trots zou zijn geweest dat ze haar diploma heeft gehaald. “Ik doe het eigenlijk allemaal voor haar.”
MSN 16.07.2019 Nabestaanden van MH17-slachtoffers die zich actief bezighouden met de juridische en politieke nasleep van de ramp, hebben meer moeite met het rouwproces dan anderen die daar minder mee bezig zijn. Dat zegt klinisch psycholoog Jos de Keijser in een interview met de Volkskrant. Hij onderzocht met universiteiten en Fonds Slachtofferhulp het rouwproces van 173 mensen die een geliefde verloren bij de vliegramp in 2014.
De conclusies van het onderzoek worden dinsdag in Nieuwegein gepresenteerd tijdens een bijeenkomst voor nabestaanden. Het onderzoek moet mensen in de toekomst helpen het verlies van een familielid of vriend te verwerken. Van de 173 MH17-nabestaanden rouwt 20 procent zonder bijkomende complicaties. Maar liefst 80 procent ervoer bijna een jaar na de ramp nog complexe rouw en heeft moeite het een plek te geven. Bij 15 procent daarvan ging of gaat dat gepaard met posttraumatische stressstoornis of een depressie (27 procent).
De Keijser benadrukt dat iedereen op een andere manier rouwt. “Dat is ook een kwestie van aanleg en karakter.”
Traumatisch verlies
Wat opvalt is dat mensen die bij de MH17-ramp vier of vijf naasten hebben verloren, het rouwproces makkelijker verwerken dan iemand die één geliefde kwijt is geraakt. Volgens De Keijser komt dat omdat rouw “zich niet opstapelt”. Hij zegt in de Volkskrant dat mensen dan overladen worden met verdriet, en er vervolgens niets meer bij kunnen hebben. Daarnaast heeft ook de aard van de ramp invloed op het rouwproces van iemand.
De Keijser ziet dat mensen na een traumatisch verlies niet vaak kiezen voor psychologische hulp, ondanks dat het aangetoond effect heeft. Nabestaanden bedenken vaak dat een behandeling hun geliefde toch niet terugbrengt, maar de klinisch psycholoog raadt hulp zeker aan. “Een psycholoog kan je niet van de pijn af helpen, maar wel van de belemmerende omstandigheden eromheen.”
Pastoor Jules Dresmé is voor altijd verbonden met MH17. In zijn kerk was 5 jaar geleden de eerste herdenking. Ⓒ Aldo Allessie
Telegraaf 15.07.2019 Met vijftien slachtoffers is Hilversum diep geraakt bij de ramp met vlucht MH17. De eerste grote herdenking vond vijf jaar gelden plaats in de Sint Vituskerk van pastoor Jules Dresmé. Zijn leven is sindsdien onlosmakelijk verbonden met de tragedie. „Ik dacht wel: we gaan hier niet staan bidden. Kom op zeg. Daar zit niemand op te wachten.”
De pastoor woont naast zijn kerk. Voor de oude pastorie werden gisteren traditiegetrouw vijftien zonnebloemen geplant. Voor elk slachtoffer een. De oorspronkelijke zaadjes komen uit het veld waar het vliegtuig neerstortte. Door een journalist meegebracht in een potje. Door een Hilversumse teler opgekweekt. „Dat was nog spannend”, memoreert de pastoor. „Die zaadjes waren in slechte conditie. De mensen van het tuincentrum hadden er stress van of die bloemen het wel zouden redden.”
Het is een detail in een stortvloed aan herinneringen van vijf jaar leven met MH17. Een leven dat door de ramp voorgoed veranderde. „Maar het gáát niet om mij”, roept de pastoor bijna uit. „Het gaat om hen die iets gruwelijks hebben meegemaakt. Zoiets waanzinnigs als het uit de lucht schieten van een vliegtuig.”
Stille tocht
Een maand na de ramp vindt in Hilversum de eerste landelijke herdenking plaats. Een stille tocht waarin duizenden mensen in het wit meelopen. Eindbestemming is zijn kerk waar televisiecamera’s een intens verdrietige herdenking registreren. Dresmé mag niet meelopen van burgemeester Pieter Broertjes. Hij moet nabestaanden in het zaaltje achter de kerk opvangen.
Dresmé noemt die dag ’een klein trauma’ en schiet vol als hij er aan terugdenkt: „Ik heb nog nooit zoveel verdriet gezien als toen.” Stilte. Daarna een hele diepe zucht. De pastoor herpakt zich. „Zeker tweehonderd nabestaanden kwamen hier binnen”, gebaart hij. „Ondertussen stroomde de kerk vol. Achttienhonderd mensen namen plaats op de banken. En toen moest het nog beginnen.”
“Het zijn onderbroken levens waar dierbaren nog altijd mee geconfronteerd worden”
En nu is het ’ineens’ vijf jaar later. Dresmé: „Zou Carlijn geslaagd zijn voor haar examen? En wat voor studie zou Zeger zijn gaan volgen? Het zijn onderbroken levens waar dierbaren nog altijd mee geconfronteerd worden.”
Condoleanceregister
Hij herinnert zich nog elke dag van die eerste maand. Hoe het nieuws hem bereikte. Hoe hij de deuren van de Vitus opende voor alle Hilversummers. Volwassen mannen en vrouwen die huilend in zijn kerk stonden. Vaders met een kind aan hun zijde als versteend op een stoel voor het condoleanceregister. Weer schiet Dresmé vol. „Dat gebeurde me toen niet hoor”, lacht hij door zijn tranen heen. „Toen was ik er voor hen, toen had ik werk te doen. Kennelijk is dit achterstallig huilwerk.”
Kort na de ramp zoekt hij contact met de nabestaanden. Vertelt hen over de herdenkingsdienst en wat de bedoeling is. „Ik heb ook aangegeven wat er níet zou komen. Dat we niet zouden gaan bidden. Dat vond ik echt ongepast. Waarom? Omdat heel veel mensen daar niks mee hebben.”
Herdenkingsmonument
Nog altijd heeft de pastoor goed contact met de nabestaanden van de Hilversumse slachtoffers. Woensdag ziet hij hen bij het herdenkingsmonument in de mediastad. En ook daarna bij de landelijke herdenking in Vijfhuizen. „En ’s avonds komen ze bij mij thuis. Dan blazen we hier uit, praten we wat na.”
Nu, na vijf jaar, staat in de kerk voor het eerst weer de tafel met een condoleanceregister. Nog steeds laten mensen een boodschap achter: „Lieverds, we zullen jullie nooit vergeten” en „Rest in Peace”, staan er op een opengeslagen bladzijde.
“Lieverds, we zullen jullie nooit vergeten”
Afgelopen zondag noemde Dresmé tijdens de dienst de namen van de slachtoffers. „Ik vind het ontzettend belangrijk om hun namen te noemen. Als je naam niet meer wordt genoemd, dan ben je pas echt overleden. Als niemand meer aan je denkt, ben je weg.”
Telegraaf 15.07.2019 De auto van een vrouw die vijf jaar geleden omkwam door het neerschieten van vlucht MH17, is teruggevonden en aan haar ouders gegeven. Het voertuig, een BMW-cabriolet, is een tijdje geleden overgebracht van Nederland naar Australië.
De 25-jarige Fatima Dyczynski uit Duitsland studeerde lucht- en ruimtevaarttechniek in Delft. Ze was op 17 juli 2014 met vlucht MH17 op weg naar Kuala Lumpur. Daar zou ze overstappen naar Perth, waar haar ouders wonen. In de Australische stad zou ze stage gaan lopen bij IT-bedrijf IBM.
Haar vader en moeder zeggen maandag in Australische media dat de auto in april vorig jaar was teruggevonden. Hij bleek nog altijd in Amsterdam geparkeerd te staan. Het was moeilijk om de auto in Australië geregistreerd te krijgen, maar het lukte dankzij hulp van politici, ambtenaren en IBM, zeggen ze.
De Nederlandse tak van IBM bevestigt dat een auto op verzoek van de nabestaanden naar Australië is verscheept, maar doet er verder geen mededelingen over.
NOS 15.07.2019 “In het gereconstrueerde wrakstuk van de MH17 zit de emotie van 298 mensen.” Daarom is Ron Smits, technisch adviseur van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, altijd een minuut stil als hij in de hangar komt waar de reconstructie van het vliegtuig staat.
Woensdag is het vijf jaar geleden dat vlucht MH17 in Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Van de 298 mensen in het vliegtuig, onder wie 196 Nederlanders, overleefde niemand de ramp. In aanloop naar 17 juli vertelt elke dag een nabestaande of direct betrokkene zijn of haar verhaal.
In deze video Ron Smits van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Hij ging naar Oost-Oekraïne om de wrakstukken te verzamelen, maar mocht pas maanden na de ramp aan de slag op de rampplek. “Dan kom je in een omgeving die een enorme puinhoop is, waar slachtoffers gevallen zijn. Je begint met een moment van bezinning. En dan toch zet je de knop om: ga je kijken, je werk uitvoeren.”
NOS 14.07.2019 Ze begon vaak om 8.00 uur ’s ochtends en hield er pas om 21.00 uur mee op. Patholoog Bela Kubat maakte in de zomer van 2014 lange dagen tijdens het onderzoek naar de stoffelijke resten van MH17-slachtoffers. Een emotioneel zware tijd, vertelt de arts van het Nederlands Forensisch Instituut: “Aan de ene kant is er bedroefdheid, want het waren heel veel slachtoffers en dat blijft je altijd bij. Aan de andere kant voel ik ook een beetje trots dat ik mee heb kunnen helpen.”
Woensdag is het vijf jaar geleden dat vlucht MH17 in Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Van de 298 mensen in het vliegtuig, onder wie 196 Nederlanders, overleefde niemand de ramp. In aanloop naar 17 juli vertelt elke dag een nabestaande of direct betrokkene zijn of haar verhaal.
Vandaag patholoog Bela Kubat over het onderzoek waar ze aan meewerkte, en de impact ervan op haar:
NOS 13.07.2019 Het is vrijwel stil. Alleen het huilen van nabestaanden en het tikken van touwen tegen de vlaggenmasten is te horen. Patrick Kivits was erbij toen de eerste lichamen van rampvlucht MH17 in Nederland aankwamen. Als chauffeur van een rouwauto reed hij vervolgens vooraan in de stoet van vliegbasis Eindhoven naar de Korporaal Van Oudheusdenkazerne in Hilversum. “Ik ben er wel trots op, maar het waren wel ritten die niet gereden hadden mogen worden.”
Woensdag is het vijf jaar geleden dat vlucht MH17 in Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Van de 298 mensen in het vliegtuig, onder wie 196 Nederlanders, overleefde niemand de ramp. In aanloop naar 17 juli vertelt elke dag een nabestaande of direct betrokkene zijn of haar verhaal.
In deze video chauffeur Patrick Kivits. Hij reed vijf keer mee in de rouwstoet en herinnert zich de stilte nog zo goed.
AD 13.07.2019 In Moskou loopt hij gewoon over straat en wordt hij aangeklampt door vrouwen die hem aanbidden. Tegelijkertijd geldt hij als de belangrijkste verdachte in het MH17-proces: voormalig rebellenleider Igor ‘Strelkov’ Girkin (48). Deze krant zocht naar de excentrieke oorlogsfanaat en vond hem in Moskou.
Het Soevorovskajaplein in Moskou stroomt op woensdagavond 3 juli vol met links-nationalisten, monarchisten, Russisch-orthodoxen en nationaal-bolsjewisten. De merkwaardige groep demonstreert tegen plannen voor een grote vuilnisbelt buiten de stad.
AD 13.07.2019 Een grote meerderheid van de MH17-nabestaanden heeft er vertrouwen in dat de verantwoordelijken voor de crash door de rechtbank zullen worden veroordeeld. Ze zijn er ook van overtuigd dat de schuld van de ramp bij de pro-Russische rebellen of het Russische leger ligt.
Dat blijkt uit een enquête onder de nabestaanden die tv-programma EenVandaag heeft gehouden en vandaag publiceert. Aanstaande woensdag, 17 juli, is het vijf jaar geleden dat het vliegtuig boven Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Vorige maand kondigde het Joint Investigation Team (JIT) aan dat het vier verdachten op het oog heeft: drie Russen en een Oekraïner. Het proces start volgend jaar maart.
Uit de enquête onder 135 nabestaanden van de omgekomen passagiers blijkt dat 75 procent van hen er vertrouwen in heeft dat de verantwoordelijken daadwerkelijk door de rechtbank veroordeeld zullen worden. 87 procent vindt het zinvol dat het proces sowieso doorgaat, of de verdachten er nu wel of niet bij zijn.
Die percentages zijn een stuk hoger dan onder Nederlanders die geen familie bij de ramp hebben verloren. Daarvan heeft 63 procent er geen vertrouwen in dat de daders veroordeeld zullen worden en vindt maar 55 procent een proces zonder aanwezige verdachten zinvol, blijkt uit een tweede publieksenquête onder de 21.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel.
,,Al vijf jaar zeggen buitenstaanders tegen me dat die mensen toch nooit gaan verschijnen op een proces, dat Rusland toch nooit gaat meewerken. Maar kom op, het alternatief kan toch niet zijn dat we zeggen: vervelend dat het gebeurd is, maar laat verder maar zitten? Natuurlijk niet”, antwoordt een van de nabestaanden in de vragenlijst.
De kans op een proces bij verstek is groot, Rusland levert geen onderdanen uit. De verdachte die in 2014 minister van Defensie was bij de pro-Russische rebellen, Igor Girkin, verschijnt nog geregeld in het openbaar in Moskou. Hij zegt vandaag in deze krant dat de pro-Russische rebellen niet verantwoordelijk zijn voor het neerhalen van het toestel.
Uit de enquête blijkt ook dat bijna negentig procent van de ondervraagde nabestaanden ervan uitgaat dat de schuld ligt bij die separatisten (43 procent) of bij het Russische leger (44 procent). Geen enkele nabestaande denkt dat het Oekraïense leger schuldig is aan het afvuren van de BUK, wel zegt tien procent dat er ‘nog onvoldoende duidelijkheid’ is om de schuldvraag te beantwoorden.
In eenzelfde enquête, ingevuld door het Opiniepanel van EenVandaag waarin geen nabestaanden van de ramp zitten, vindt 23 procent dat er nog onvoldoende duidelijkheid is, 4 procent van die ondervraagden legt de schuld bij het Oekraïnse leger. Onlangs plaatsten zowel de Maleisische premier Mahathir als Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet vraagtekens bij het onderzoek van het JIT. Zij wijzen (indirect) ook naar Oekraïne als mogelijke schuldige.
Het tikken van een vlaggenmast, net als bij de terugkeer van de lichamen, dat geluid triggert me nog steeds, aldus Nabestaande MH17 .
Wat gebeurde er met de MH17?
Op 17 juli 2014 stortte een Boein 777-200ER van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH17 neer bij het Oost-Oekraiense dorp Hrabove. Het toestel was geraakt door een luchtdoelraket. Rondom Donetsk was op dat moment een pro-Russische opstand aan de gang. Aan boord waren 298 mensen; 283 passagiers en 15 bemanningsleden. Hiervan hadden 193 inzittenden de Nederlandse nationaliteit. Er waren geen overlevenden.
Het onderzoek van de crashsite en het bergen van lichamen en persoonlijke bezittingen verliep moeizaam. De brokstukken lagen verspreid over een grote oppervlakte, in een conflictgebied waar pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger gewapende strijd leverden.
De oorzaak van de crash is onderzocht door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die concludeerde dat het vliegtuig op 10 kilometer hoogte neergehaald is door een BUK-raket. De VN-Veiligheidsraad was unaniem in het oordeel dat het vliegtuig was neergehaald (zonder een oorzaak of schuldige partij aan te wijzen), en veroordeelde deze actie.
Het is de bedoeling dat er binnen vijf jaar een rechtszaak over de vliegramp komt, die de rechtbank van Den Haag zal houden op de locatie Schiphol. Rusland heeft tot nu altijd alle betrokkenheid bij de vliegramp ontkend.
Uit de enquête blijkt ook dat voor de nabestaanden de pijn nog elke dag ligt verscholen in alledaagse dingen. Want het mag dan vijf jaar geleden zijn dat hun geliefden om zijn gekomen; als het grote verdriet überhaupt al aan het slijten is, kan het elk moment weer bezit van ze nemen. Plots opgewekt door een geluid of een beeld.
,,Het tikken van een vlaggenmast, dat triggert nog steeds”, zo schrijft een nabestaande in de enquête. Het geluid is voor hem onlosmakelijk verbonden met de dag dat de lichamen van de slachtoffers terugkwamen naar Nederland en in een lange, lange rouwstoet van vliegveld Eindhoven naar de kazerne in Hilversum werden gereden.
,,Het horen van het deuntje van de NOS is nog steeds moeilijk voor me”, schrijft een ander. Het is de tune die voorafging aan al die journaals waarin het nieuws over de 298 slachtoffers werd gemeld. ,,Dan denk ik nog steeds aan MH17.” Weer een ander kon lang niet naar lucht kijken. ,,Dan was ik bang dat ik vliegtuigen zag, want dan kwamen er beelden naar boven dat ik mensen en bagage zag vallen.”
Uit de vragenlijst blijkt ook dat de nabestaanden grote waardering hebben voor het onderzoek naar de toedracht van de crash door het JIT, waarin het Nederlandse Openbaar Ministerie een leidende rol speelt. 95 procent vindt dat het JIT het de afgelopen vijf jaar goed tot zeer goed heeft gedaan, ze geven het team een 8,5.
Het Nederlandse kabinet krijgt een 7,9 voor zijn opstelling in de afgelopen vijf jaar. Van de ondervraagden vindt ook 70 procent dat premier Rutte vooralsnog voldoende heeft gedaan om, zoals hij beloofde direct na de crash, ‘de onderste steen boven te halen’.
De JIT-onderzoekers hebben de nabestaanden de afgelopen jaren meerdere keren bijgepraat over de stand van het onderzoek: dat gebeurde toen het voor de onderzoekers duidelijk was dat het een BUK van het Russische leger was geweest die MH17 trof.
Vorige maand was er nog contact toen het JIT de namen van vier verdachten bekendmaakte. Iedere keer als er zo’n belangrijk moment was, werden de familieleden ’s ochtends op een besloten bijeenkomst ingelicht, pas daarna volgde er een persconferentie.
Het is een betere beoordeling dan het JIT krijgt van de minder betrokken Nederlander. EenVandaag legde dezelfde vragen ook voor aan het eigen Opiniepanel. Daarvan vindt 58 procent dat het JIT het goed tot zeer goed heeft gedaan.
In Moskou loopt hij gewoon over straat en wordt hij aangeklampt door vrouwen die hem aanbidden. Tegelijkertijd is hij de hoofdverdachte in het MH17-proces. Lees later ook onze reportage over Igor Girkin.
NOS 12.07.2019 Nabestaanden van Maleisische slachtoffers van de ramp met de MH17 beklagen zich over uitlatingen van hun premier en ministers over het onderzoek naar de ramp. Ze doen dit in een verklaring die ze vandaag openbaar hebben gemaakt.
Premier Mahathir Mohamad trok bij herhaling de conclusie van het door Nederland geleide internationale onderzoeksteam (JIT) in twijfel dat Rusland verantwoordelijk was voor het neerhalen van het toestel, aanstaande woensdag precies vijf jaar geleden. Zeker twee Maleisische ministers hebben zich in soortgelijke bewoordingen uitgelaten.
Deze opmerkingen hebben ontsteltenis en verdriet veroorzaakt, schrijven de nabestaanden. De premier en ministers worden niet bij naam genoemd. “Dat is te gevoelig”, zei correspondent Annemarie Kas op NPO Radio 1.
Achter het JIT
De nabestaanden staan vierkant achter de bevindingen van het JIT, waar ook een vertegenwoordiger van Maleisië in zit. Ze schrijven dat het de enige instelling is die zich vijf jaar lang hard heeft gemaakt om de waarheid over de MH17-ramp te achterhalen en de verantwoordelijken aan te wijzen. Ze zijn het JIT daar dankbaar voor.
Kas sprak een van de nabestaanden. Die zijn zich ervan bewust dat de verklaring in voorzichtige bewoordingen is opgesteld. Dat is gedaan omdat er ook nabestaanden zijn die bij de overheid werken en bang zijn om hun baan te verliezen. “Dat ze dit signaal hebben gegeven, is een heel duidelijk teken dat ze echt niet blij zijn met de opstelling van de regering”, aldus Kas.
De groep vertegenwoordigt nabestaanden van 31 van de 43 Maleisische MH17-slachtoffers. Ook Nederlandse nabestaanden beklaagden zich vorige maand over de opmerkingen van de Maleisische premier. Ze noemden de opmerkingen “meer dan bizar en verontrustend” en “contraproductief bij de zoektocht naar de waarheid over de moord op 298 weerloze mensen”.
In een reactie noemt premier Rutte de uitspraken van de Maleisische premier zorgelijk. Hij wijst erop dat die uitspraken ook in strijd in zijn met uitspraken van andere leden van de Maleisische regering. Maar Rutte benadrukt ook dat Maleisië volledig meedoet aan het JIT en dat het “in de praktijk alle dingen doet die nodig zijn”.
NOS 12.07.2019 Het was vlak na het avondgebed toen Mohammad Fuad Sharuji een telefoontje kreeg met de mededeling dat er na vlucht MH370 opnieuw een vliegtuig van Malaysia Airlines was verloren. “Ik was diepbedroefd, voelde me verdoofd, maar wist ook dat ik aan het werk moest. Ik activeerde onmiddellijk code rood.”
Woensdag is het 5 jaar geleden dat vlucht MH17 in Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Van de 298 mensen in het vliegtuig, onder wie 196 Nederlanders en 43 Maleisiërs, overleefde niemand de vlucht. In aanloop naar 17 juli vertelt elke dag een nabestaande of direct betrokkene zijn of haar verhaal.
Voor de crisisdirecteur van Malaysia Airlines was 2014 een erg zwaar jaar. Op 8 maart dat jaar verdween Malaysia Airlines-vlucht 370, een paar maanden later gebeurde de ramp met MH17. In deze video vertelt hij over de crash van MH17, de lastig bereikbare rampplek en de impact van de ramp op zijn leven:
17 juli 2014: met trillende handen pakt Cécile Brouwer haar telefoon. Ze vindt de foto met vluchtgegevens en leest het vluchtnummer: MH17.
Die dag verloor ze haar zus, zwager, neefje en nichtje. “Je denkt: waar ben ik in godsnaam in beland?”
NOS 11.07.2019 Woensdag is het vijf jaar geleden dat vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Van de 298 mensen in het vliegtuig, onder wie 196 Nederlanders, overleefde niemand de ramp. In aanloop naar 17 juli vertelt elke dag een nabestaande of direct betrokkene zijn of haar verhaal.
In deze video nabestaande Cécile Brouwer. Ze vertelt over de eerste dagen na de ramp:
NU 09.07.2019 Oekraïne en Canada hebben zich aangesloten bij de rechtszaak die nabestaanden van vliegramp MH17 hebben aangespannen tegen Rusland bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Sander de Lang, een van de advocaten die de nabestaanden bijstaat, bevestigt dinsdag berichtgeving hierover door het AD.
Nabestaanden dienden de klacht tegen Rusland in in 2016. Zij stellen het land in de procedure aansprakelijk voor de raketaanval.
Op 4 april liet het Europees Hof voor de Rechten van de Mens weten de klacht in behandeling te nemen. Deze week schaarden Oekraïne en Canada zich achter de klacht. België doet niet mee. Van Engeland en Duitsland is dat nog onzeker.
In mei liet het Nederlandse kabinet weten zich aan te sluiten bij de zaak bij het EHRM, die tot een schadevergoeding zou kunnen leiden. Van de 298 inzittenden die bij de ramp om het leven kwamen, kwamen er 196 uit Nederland.
De zaak staat los van de strafrechtelijke procedure tegen vier mannen die worden verdacht van betrokkenheid bij de ramp, die het Joint Investigation Team is gestart bij de rechtbank in Den Haag.
AD 09.07.2019 Oekraïne en Canada hebben zich aangesloten in een MH17-rechtszaak bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dat meldt advocaat Sander de Lang namens de nabestaanden. In de procedure stellen zij Rusland aansprakelijk voor de raketaanval.
Nabestaanden hebben de klacht tegen Rusland in 2016 ingediend. Op 4 april van dit jaar liet het Europees Hof weten de klacht in behandeling te nemen. Deze week hebben Oekraïne en Canada zich achter de klacht geschaard. Van andere landen is dat nog onzeker. België heeft laten weten niet deel te nemen.
De procedure bij het Europees Hof staat los van de strafrechtelijke procedure die het Joint Investigation Team is gestart bij de rechtbank Den Haag. Een uitspraak zou kunnen leiden tot een schadevergoeding, al is het de vraag of Rusland die zou betalen. Het land is aangesloten bij het Europees Hof, maar er staat in de Russische wet dat het een vonnis van dat tribunaal naast zich neer mag leggen.
Rusland heeft tot 3 september 2019 om inhoudelijk te reageren op de klacht van de nabestaanden.
De premier van Maleisië gaf vorige maand scherpe kritiek op de laatste bevindingen van het Joint Investigation Team. Hij concludeert dat die bevindingen ‘niets anders dan van horen zeggen’ zijn.
NU 05.07.2019 Leden van een Oekraïense speciale eenheid hebben eind vorige maand een voormalige commandant van de pro-Russische separatisten die mogelijk kennis heeft van het neerschieten van vlucht MH17 opgepakt. De man werd overmeesterd in rebellengebied en naar buiten gesmokkeld.
De aanhouding en ontvoering zouden hebben plaatsgevonden op 27 juni, meldt de Volkskrant op basis van de Russischtalige dienst van de BBC. Het nieuws over de arrestatie van de man is bevestigd door zijn dochter, die bericht uit Kiev kreeg dat haar vader voor de rechter moest verschijnen.
De arrestant is de 58-jarige Vladimir Tsemach, die ten tijde van het neerschieten van MH17 op 17 juli 2014 militair commandant van de luchtverdediging zou zijn geweest in de stad Snizjne, dicht bij de plek waar de buk-raket die MH17 trof werd afgeschoten.
Als dat klopt, ligt het voor de hand dat Tsemach weet wie het commando voerde over de buk-installatie; informatie die waardevol kan zijn voor het JIT, het internationale team dat onderzoek doet naar de MH17-ramp.
Tsemach wordt in Oekraïne vervolgd voor het “vormen van een terroristische organisatie”. Hij kan daarvoor een celstraf van acht tot vijftien jaar krijgen.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie maakte recent bekend dat vier mannen worden aangeklaagd wegens betrokkenheid bij het neerschieten van vlucht MH17, waarbij alle 298 inzittenden – onder wie 193 Nederlanders – omkwamen.
MSN 19.06.2019 Premier Rutte heeft met de Russische president Poetin gesproken over MH17. Rutte sprak Poetin gisteren bij de G20-top in Osaka, Japan. Wat er precies is besproken wil de premier niet zeggen.
“Ik heb met president Poetin gesproken over MH17. Het is voor Nederland nog altijd, maar ook voor zoveel landen in de wereld, een open wond. Dus als ik de kans heb dat te bespreken met de Russische president, dan doe ik dat. We hebben daarover gesproken en dat zal ik ook blijven doen bij deze gelegenheden”, zegt Rutte in een toelichting.
Rutte wil geen nadere toelichting geven wat hij met Poetin heeft besproken. “Daar kan ik niets over zeggen. De gesprekken moeten vertrouwelijk zijn, ook vanwege de buitengewoon grote gevoeligheid van het onderwerp. Het is van groot belang dat ik iedere gelegenheid aangrijp om met het Russische leiderschap te spreken over MH17.”
Reactie Poetin onbekend
De premier wil ook niet zeggen wat de reactie van Poetin was bij het gesprek bij de G20. “Ik kan alleen zeggen wat ik doe in dit soort gesprekken. Ik kan nooit zeggen wat dan de reactie is van mijn gesprekspartner, vanwege de vertrouwelijkheid en ook omdat het niet correct zou zijn als ik dan het woord voer namens mijn gesprekspartner.”
Het JIT publiceerde ook een duidelijke link tussen de vier verdachten en Moskou. Drie van de vier verdachten hebben een verleden bij het Russische leger of de Russische inlichtingendiensten. Ook werd een afgetapt telefoongesprek onthuld tussen de leider van de separatisten en een hoge adviseur van het Kremlin over de komst van zwaar luchtafweergeschut.
Daarnaast heeft het JIT al eerder bekend gemaakt dat BUK-raket en de lanceerinstallatie afkomstig is van de 53ste luchtafweerbrigade van het Russische leger. Vanuit de Russische stad Koersk is het wapen vervoerd naar Oost-Oekraïne. Het wapen werd afgevuurd vanuit een gebied dat in handen was van pro-Russische separatisten.
Aansprakelijkheid
Volgens het JIT werkt Rusland niet mee met het onderzoek naar de ramp. Ook reageert Rusland niet op rechtshulpverzoeken. Rutte zei vorige week dat hij vindt dat ‘Rusland moet doen wat het OM vraagt en medewerking moet verlenen’. Nederland zou de druk opvoeren en heeft Rusland aangesproken op het niet meewerken aan de rechtshulpverzoeken.
Naast het strafrechtelijk onderzoek voert Nederland ook gesprekken met Rusland over staatsaansprakelijkheid. Nederland en Australië hebben Rusland aansprakelijk gesteld voor betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17.
Malaysia Airlines kreeg na het neerhalen van het toestel kritiek omdat het over een conflictgebied vloog. Ⓒ REUTERS
Telegraaf 26.06.2019 Luchtvaartmaatschappij Malaysia Airlines heeft een vertrouwelijke schikking getroffen met Australische nabestaanden van inzittenden van vlucht MH17. De rechter heeft die overeenkomst goedgekeurd, berichten Australische media.
Het is onduidelijk wat voor schadevergoeding de nabestaanden precies krijgen. Hun advocaat spreekt volgens omroep ABC over „redelijke” compensatie. Die komt ten goede aan vijf gezinnen die samen zeven verwanten verloren toen het vliegtuig van Malaysia Airlines in 2014 werd neergehaald boven Oost-Oekraïne. Toen kwamen 298 mensen om het leven, onder wie tientallen Australiërs.
Malaysia Airlines kreeg na het neerhalen van het toestel kritiek omdat het over een conflictgebied vloog. Het bedrijf zegt tevreden te zijn dat het gelukt is de zaak te schikken en mee te leven met de nabestaanden. De raadsman van de gezinnen stelde dat zijn cliënten opgelucht zijn dat ze nu niet naar hoorzittingen hoeven. Ze wilden hun verdriet niet herleven in de rechtbank.
De nabestaanden van bijna alle Nederlandse slachtoffers hebben in 2016 al een akkoord gesloten met Malaysia Airlines over een schadevergoeding. Ook nabestaanden van omgekomen passagiers uit Maleisië en Australië hadden destijds een akkoord bereikt. Over inhoud is afgesproken niets bekend te maken. De Australiërs die nu een schikking hebben getroffen, zijn volgens voorzitter Piet Ploeg van Stichting Vliegramp MH17 waarschijnlijk nabestaanden die een andere weg hebben bewandeld.
AD 26.06.2019 De rechters die, naast rechtbankvoorzitter Hendrik Steenhuis, het proces over het neerstorten van vlucht MH17 voor hun rekening zullen nemen, zijn bekend. Het gaat om Dagmar Koster en Heleen Kerstens-Fockens. Daan Glass is aangewezen als reserverechter.
Over het aanstellen van een tweede reserverechter wordt nog nagedacht, meldt de Rechtspraak donderdag. In grote, langdurige zaken wordt vaker gewerkt met reserverechters. Hij of zij kan een behandelend rechter vervangen, bijvoorbeeld in geval van ziekte, zodat de zaak gewoon door kan gaan..
Koster werkte eerder bij de rechtbanken in Alkmaar en Utrecht en is sinds 2016 strafrechter in Den Haag. Kerstens-Fockens kwam na een periode in Amsterdam in 2009 naar Den Haag. Glass is sinds 2005 rechter in Den Haag.
Het Openbaar Ministerie (OM) liet eerder al weten dat ook de officieren van justitie voor de MH17-zaak zijn aangewezen. Hun namen zijn nog niet bekend.
De rechtszaak over vlucht MH17 begint op 9 maart volgend jaar in het Justitieel Complex Schiphol. Het OM heeft vier mannen aangeklaagd.
De afgeluisterde telefoongesprekken die door het MH17-onderzoeksteam naar buiten zijn gebracht, lijken op directe betrokkenheid van het Kremlin te duiden bij wapenleveranties aan de pro-Russische rebellen in Oekraïne. In een van de gesprekken die het Joint Investigation Team (JIT) vanmiddag afspeelde, is Vladislav Soerkov te horen: hij was twee jaar vice-premier van Rusland en is nog steeds een adviseur van president Poetin.
Piet Ploeg, voorzitter van Stichting Vliegramp MH17. Ⓒ ANP
Telegraaf 23.06.2019 Rusland moet niet zomaar kunnen terugkeren in de Raad van Europa. Dat schrijft Stichting Vliegramp MH17 in een brandbrief aan de Europese organisatie die voor mensenrechten vecht. In de Tweede Kamer ondersteunt regeringspartij CDA die oproep.
Rusland werd eerder het stemrecht in de Raad van Europa ontnomen toen Rusland de Krim annexeerde. Recent maakte het land bekend te willen terugkeren. Iets wat Stichting Vliegramp MH17 tegen de haren instrijkt.
De stichting wil dat de Raad van Europa op zijn minst voorwaarden verbindt aan de terugkeer, zoals medewerking aan het onderzoek naar de aanslag door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) en het internationale Joint Investigation Team (JIT) naar de aanslag.
Het stoort de stichting dat de Russische Federatie ’niet of onvoldoende meegewerkt’ heeft aan de onderzoeken en ze ’bij voortduring in twijfel heeft getrokken’. De Russen hebben ook ’te weinig verantwoordelijkheid’ getoond en ’desinformatie verspreid’.
’Oproep om voorlopig uit te stellen’
„Wij roepen u als de Nederlandse delegatie in de Parlementaire Assemblee, maar ook de gehele Assemblee van de Raad van Europa op, om het herstellen van het stemrecht van de Russische Federatie en de Assemblee hetzij voorlopig uit te stellen, hetzij te verbinden aan harde en expliciete garanties met betrekking tot de onvoorwaardelijke medewerking van de Russische Federatie aan de opsporing, vervolging en berechting van degenen die verdacht worden van het neerhalen van vlucht MH17”, schrijft Piet Ploeg, voorzitter van de stichting.
’Terecht appèl’
Het CDA vindt dat de stichting een punt heeft. De partij gaat zich ervoor inzetten, laat die De Telegraaf weten. We zouden volgens de christendemocraten een diplomatieke kans laten liggen als we nu niet Rusland aanspreken op dit internationale podium. „Volstrekt logisch en terecht appèl van Stichting Vliegramp MH17”, zegt Kamerlid Chris van Dam.
Volgens hem kan de terugkeer van Rusland in de raad ’niet zo maar plaatsvinden’. Hij roept de Nederlandse delegatie in de Raad van Europa op om ’herstel stemrecht op te schorten of te verbinden aan strikte voorwaarden’ en wil ook in Nederland een debat erover.
In die Nederlandse delegatie zit onder meer SP’er Tiny Kox. Die zegt echter tegen RTL dat hij het ’niet dienstbaar’ vindt om de MH17-kwestie nu op te spelen. Als Rusland eenmaal weer in de raad zit, zouden we het land juist makkelijker op dergelijke zaken kunnen aanspreken, betoogt hij.
Oekraïne en enkele andere landen zouden sowieso tegen de terugkeer zijn van Rusland in de raad.
Vorige week vaardigde het JIT vier aanhoudingsbevelen uit voor vier personen die verdacht worden van het neerhalen van MH17 en de moord op de 298 inzittenden. Het viertal is op internationale opsporingslijsten geplaatst en wordt vervolgd.
NOS 23.06.2019 Rusland mag niet zomaar zijn stemrecht terugkrijgen in de Raad van Europa. Dat kan alleen als er harde garanties tegenover staan dat Rusland meewerkt aan het onderzoek naar het neerhalen van de MH17. Dat stelt de Stichting Vliegramp MH17. In een brief aan de Raad van Europa roept de stichting op tot een debat over de volwaardige terugkeer van Rusland. Dat land raakte zijn stemrecht kwijt na de annexatie van de Krim in 2014.
De Raad van Europa is de grootste Europese organisatie voor mensenrechten en democratie. Het lijkt erop dat ministers van Buitenlandse Zaken een akkoord hebben bereikt dat ertoe leidt dat Rusland weer kan deelnemen aan stemmingen.
Geen medewerking onderzoek
De Stichting Vliegramp MH17 wil voorkomen dat Rusland weer volwaardig lid wordt, omdat de Russen de afgelopen vijf jaar veel te weinig hebben meegewerkt aan het onderzoek naar de vliegramp. Ook leggen ze een resolutie van de VN-Veiligheidsraad naast zich neer waarin volledige medewerking en openheid wordt geëist. Daarnaast heeft het land desinformatie verspreid en weinig verantwoordelijkheid en empathie getoond, staat in de brief.
De stichting wijst op de bewijzen van de Russische betrokkenheid van de Onderzoekraad voor Veiligheid en het Joint Investigation Team, dat afgelopen week nog bekendmaakte dat besloten is vier verdachten te vervolgen voor hun rol in de ramp. Drie van hen hebben de Russische nationaliteit.
Garanties
In de brief vraagt de stichting om het herstel van het stemrecht van de Russen uit te stellen, of alleen te laten doorgaan als er “harde en expliciete garanties met betrekking tot de onvoorwaardelijke medewerking van de Russische Federatie aan de opsporing, vervolging en berechting van degenen die verdacht worden van het neerhalen van vlucht MH17” aan worden verbonden.
De Russen hebben bijvoorbeeld nog steeds de radarbeelden van de ramp niet vrijgegeven.
Ook Oekraïne en enkele andere landen zijn tegen de volwaardige terugkeer van de Russen in de raad. Ze wijzen erop dat het uitgangspunt van de Raad van Europa in gevaar wordt gebracht.
“Dit zou een eenzijdige overgave zijn van de Raad van Europa aan de Russische eisen”, zegt de Oekraïense ambassadeur bij de raad Dmytro Kuleba. Hij vreest dat de 47 vertegenwoordigers van de lidstaten het Russische stemrecht morgen in hun vergadering afdoen als een hamerstuk.
NOS 20.06.2019 De rechtszaak tegen de MH17-verdachten lijkt nu al het grootste en meest beladen Nederlandse strafproces ooit. Daar zijn deskundigen het over eens. Maar is het een geloofwaardig proces zonder verdachten of zelfs advocaten? Daar wordt verschillend over gedacht.
Nooit eerder is een rechtszaak met zo’n internationale uitstraling in een Nederlandse rechtbank gevoerd. Zelfs de wet moest worden aangepast voor het MH17-proces. Het is mogelijk gemaakt om delen van de strafzaak in het Engels te behandelen. En bij hoge uitzondering mogen verdachten de zaak ‘bijwonen’ via een videoverbinding met het buitenland.
De rechtbank verwacht een enorme toeloop van nabestaanden, binnen- en buitenlandse media en andere belangstellenden en gaat daarom het proces live uitzenden. Ook wordt er speciaal voor de rechtszaak een perscentrum gebouwd.
Politieke geladenheid
“In Nederland is dit een unieke zaak. Wij hebben nooit zoiets meegemaakt”, zegt advocaat Karlijn van der Voort. Ze heeft veel ervaring met internationale rechtszaken en stond verdachten bij voor het Joegoslavië- en Rwandatribunaal.
Volgens Van der Voort maakt vooral de politieke geladenheid het proces uitzonderlijk. Het internationale onderzoeksteam JIT denkt dat het Russische leger en zelfs een hoge functionaris in het Kremlin betrokken waren bij het leveren van de Buk-raket waarmee MH17 is neergehaald.
Maar vandaag ontkende de Russische president Poetin opnieuw dat zijn land betrokken was. Daarnaast uitte de premier van Maleisië kritiek op het onderzoek.
Gisteren kondigde het Joint Investigation Team (JIT) aan dat vier verdachten voor de rechter worden gebracht. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner. Het internationale onderzoeksteam verdenkt hen van betrokkenheid bij het neerhalen van de Boeing 777 en daarmee moord op de 298 inzittenden. Onder hen waren bijna tweehonderd Nederlanders.
De politieke gevoeligheid maakt het extra belangrijk dat er ruimte is voor de verdediging van de Russen, stelt Van der Voort. Ze verwacht niet dat de verdachten zelf komen opdagen of een advocaat zullen sturen. “Als ze dat wel doen, erkennen ze de legitimiteit van de rechtbank.” Twee van de vier verdachten hebben al laten weten niet van plan te zijn naar de rechtszaak te komen.
Toch kan internationaal strafrechtdeskundige Marieke de Hoon van de Vrije Universiteit zich voorstellen dat ze juist wél advocaten zullen sturen. “Dan kun je er echt een showproces van maken. De rechtbank wraken, steeds weer vertragen en steeds opnieuw ten overstaan van de hele wereld vertellen hoe oneerlijk je wordt behandeld.”
Een leeg proces
Maar wat gebeurt er als zich geen advocaten melden namens de verdachten? Valt er een eerlijk proces te voeren, als de rechtbank maar één kant van het verhaal te horen krijgt, namelijk die van het JIT? Ja, zegt De Hoon. “Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens hoeft een verdachte er niet per se bij te zijn.”
Een rechtszaak zonder verdachten en zonder verdediging komt vaker voor, vertelt rechter Marije Knijff namens de rechtbank in Den Haag. “Dan gaan de rechters na of de verdachte wist of had kunnen weten van zijn proces. Als dat zo is, kan het doorgaan zonder inbreng van de verdachte en zonder advocaat.” De zaak wordt dan bij verstek behandeld.
“Bovendien moeten in Nederland zowel het Openbaar Ministerie als de rechter het verdedigingsbelang meewegen en ook alternatieve scenario’s onderzoeken”, zegt De Hoon. Het JIT en de rechter zullen dus ook kijken naar ontlastend bewijs, zegt ze, ook als er geen verdachte of advocaat in de zaal zit.
“Een proces van deze omvang, met dit soort ernstige beschuldigingen, zou je eigenlijk niet bij verstek mogen voeren”, zei advocaat en hoogleraar Geert-Jan Knoops gisteren. Daarvoor zijn de belangen en gevolgen voor verdachten en nabestaanden te groot, vond hij.
Advocaat Van der Voort is het daarmee eens. “Zonder verdediging ben je zo klaar en wordt het een leeg proces. Ik kan me niet voorstellen dat het Openbaar Ministerie dat graag wil.”
‘Vriend van de rechtbank’
Bij internationale rechtbanken worden soms advocaten toegewezen aan verdachten. Dat gebeurde bijvoorbeeld in de zaak tegen de voormalige Joegoslavische president Milosevic bij het Joegoslaviëtribunaal. Zelf wilde hij geen verdediging, maar de rechters benoemden drie ervaren advocaten tot amicus curiae, ‘vriend van de rechtbank’.
“Dat is iemand die een opinie kan geven vanuit het standpunt van een verdachte”, zegt rechter Knijff. “We kennen zoiets alleen van tribunalen, maar niet in het strafrecht.” Toch laat ze de optie open. “Of zoiets in het MH17-proces aan de orde kan zijn, is aan de rechters in deze zaak.”
Namens de Haagse rechtbank zegt Knijff af te wachten wie er verschijnt op 9 maart 2020 in het zwaarbeveiligde Justitieel Complex Schiphol, waar de zaak dan van start gaat. “Dan zal waarschijnlijk worden gekeken hoe het ervoor staat, wie er zijn verschenen en wat er verder nog moet gebeuren.”
Telegraaf 20.06.2019 De regeringsleiders van alle EU-landen staan achter het besluit om vier verdachten te vervolgen in de zaak van de neergehaalde vlucht MH17. In de conclusies van hun top in Brussel verwelkomen zij het besluit van het internationale Joint Investigation Team (JIT) dat hierover volgend jaar een rechtszaak over begint.
Alle inspanningen om waarheid, recht en rekenschap te bewerkstelligen voor de slachtoffers, hun vrienden en familie krijgen de volle steun, aldus de Europese Raad. Opnieuw roepen de leiders Rusland op volledig mee te werken met het onderzoek. Zij hebben er het volste vertrouwen in dat de rechtsgang onafhankelijk en professioneel zal zijn.
Mede omdat het op 17 juli vijf jaar geleden is dat het vliegtuig werd neergehaald boven Oekraïne had Nederland verzocht de kwestie op de agenda te zetten. De regeringsleiders toonden zich in het verleden altijd solidair met Nederland en de andere landen in het JIT. Ook het Nederlandse besluit om Rusland aansprakelijk te stellen kreeg eerder de volle steun.
NOS 20.06.2019 De Europese Unie heeft de ‘Krim’-sancties tegen Rusland met een jaar verlengd. Het schiereiland, onderdeel van Oekraïne, werd in het voorjaar van 2014 door Rusland ingelijfd.
De EU noemde de inlijving destijds meteen in strijd met de wet en besloot tot strafmaatregelen die geleidelijk van kracht werden, “in reactie op de opzettelijke destabilisatie van Oekraïne”.
Snel een brug gebouwd
Maar de sancties hebben er niet toe geleid dat Rusland de bezetting van de Krim ongedaan heeft gemaakt. President Poetin liet in een paar jaar tijd een brug van 19 kilometer bouwen over de Straat van Kertsj om de Krim met het Russische vasteland te verbinden.
De EU-sancties zijn onder meer gericht op de invoer van goederen uit de Krim. Verder zijn banktegoeden bevroren en zijn tegen 170 mensen beperkende maatregelen van kracht.
De EU “blijft, vijf jaar na de illegale inlijving van de Krim, resoluut vasthouden aan de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne”, zo staat in een verklaring.
NOS 20.06.2019 De vijf landen die samenwerken in het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17 benadrukken in een gezamenlijke brief aan de VN-Veiligheidsraad hun vertrouwen in het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT) en de onafhankelijkheid ervan. Ook Maleisië heeft de brief ondertekend.
In het JIT doen Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne samen het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Arlines met een Buk-raket. Dat gebeurde op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne. Gisteren werd bekend dat drie Russen en een Oekraïner zullen worden aangeklaagd voor moord.
De ondertekening door Maleisië is opmerkelijk, want premier Mahathir zei vandaag dat er geen harde bewijzen zijn dat Rusland verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17. Volgens hem is het strafrechtelijk onderzoek er van meet af aan op gericht om Rusland aan te wijzen als enige schuldige.
Politieke kwestie
Ook betoogde de Maleisische premier dat van de ramp meteen een politieke kwestie is gemaakt, met als doel Rusland zwart te maken. Het is niet duidelijk of hij van mening is veranderd. Het Maleisische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft zich wel meteen achter de conclusies van het JIT geschaard.
Een paar weken geleden zette Mahathir ook vraagtekens bij het onderzoek. Hij erkende dat vlucht MH17 was neergehaald met een Russisch type raket, maar hij sloot niet uit dat die was gefabriceerd in Oekraïne.
Overleg met Maleisië
Nederland heeft vandaag intensief overleg gehad met Maleisië. Minister Blok van Buitenlandse Zaken heeft een gesprek gehad met zijn Maleisische collega over de inhoud van de brief aan de Veiligheidsraad. De Maleisische minister heeft, volgens een woordvoerder, de inhoud van de brief bevestigd. Ook is er op hoog ambtelijk niveau gesproken met de ambassadeur van Maleisië.
Premier Rutte heeft nog geen contact gehad met premier Mahathir. Hij begrijpt dat de reactie uit Maleisië kan leiden tot teleurstelling en verwarring bij de betrokkenen. De contacten gaan “stap voor stap”, maar zo nodig gaat hij in gesprek met zijn ambtgenoot, zei Rutte.
Russische hulp ‘ontoereikend’
Het onderzoek naar de schuldigen wordt ondersteund door resolutie 2166, die in augustus 2014 is aangenomen in de VN-Veiligheidsraad. In die resolutie worden alle landen opgeroepen volledig mee te werken aan het onderzoek.
In de brief beklagen de vijf landen die deel uitmaken van het JIT zich over de Russische Federatie. De ondertekenaars schrijven dat de informatie en de reacties op verzoeken om juridische bijstand vanuit Rusland “ontoereikend” en “onvoldoende” zijn gebleken.
AD 20.06.2019 Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok heeft vandaag met zijn Maleisische ambtgenoot gesproken over de ramp met MH17. Minister Saifuddin heeft daarbij gezegd dat Maleisië achter het Joint Investigation Team (JIT) staat, dat onderzoek doet naar de ramp.
Over de Maleisische opstelling ontstond donderdag opnieuw verwarring. Premier Mahatmir Mohamad zette de laatste bevindingen van het JIT weg als een campagne tegen Rusland. Er worden geen bewijzen geleverd, maar enkel zaken ‘’van horen zeggen’’ opgevoerd, zei de premier. Enkele weken geleden trok Mohamad de Russische betrokkenheid bij de ramp ook al in twijfel
Volgens Buitenlandse Zaken heeft Saifuddin in het gesprek met Blok de brief herbevestigd die het JIT donderdag naar de VN stuurde. Daarin werd onder meer de aanklacht tegen vier verdachten van het neerhalen van MH17 beschreven.
De Maleisische ambassadeur is vandaag ook op gesprek geweest op het ministerie van Buitenlandse Zaken.
MSN 20.06.2019 President Vladimir Poetin houdt vol dat er „geen enkel bewijs” bestaat dat Rusland medeverantwoordelijk is voor de MH17-vliegtuigramp. Dat zei het Russische staatshoofd donderdag tegen verslaggevers . Het is de eerste reactie van Poetin sinds het internationaal samengestelde onderzoeksteam bekend heeft gemaakt dat drie Russen en een Oekraïner vervolgd zullen worden voor hun betrokkenheid bij het neerhalen van MH17.
„Wat gepresenteerd is als bewijs van Russische schuld is onacceptabel”, stelt Poetin. Hij ging daarbij niet concreet in op de conclusies van JIT. „Wij hebben onze eigen theorie maar helaas wil niemand naar ons luisteren. Als er geen dialoog is, zullen we niet de juiste antwoorden vinden op onbeantwoorde vragen die nog bestaan over deze vliegtuigtragedie.”
Poetin deed de uitspraken na een jaarlijks televisie-optreden waarbij burgers hem telefonisch vragen kunnen stellen. Daarin liet de president zich wel uit over het lopende conflict in Oost-Oekraïne en recent opgelopen spanningen tussen Iran en de VS, maar sprak Poetin verder niet over het JIT-onderzoek.
Geluidsopnames
De vier mannen die het JIT vervolgt, zouden onder meer de Russische Boek-raket getransporteerd hebben die in 2014 MH17 uit de lucht schoot. Het gaat onder andere om een voormalig kolonel binnen Russische inlichtingendiensten. De verdachten waren allemaal betrokken bij het gewapende conflict tussen Oekraïne en door Rusland gesteunde separatisten in Oost-Oekraïne. Het JIT baseert zich onder meer op foto’s, chatgesprekken en geluidsopnames.
Rusland heeft altijd enige betrokkenheid afgewezen. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken deed de conclusies van het JIT woensdag al af als ongegrond.
De Europese Unie besloot donderdag sancties tegen Rusland voor zijn inmenging in het Oekraïense conflict met nog zeker een jaar te verlengen. Die werden ingesteld nadat Moskou besloot in de nasleep van de Maidan-revolutie in 2014 de Krim te annexeren. De sancties hebben onder meer gevolgen voor de invoer van goederen die komen uit het schiereiland.
AD 20.06.2019 De Russische president Vladimir Poetin heeft gisteren kort gereageerd op het nieuwe – door het Joint Investigation Team (JIT) gepresenteerde – bewijs dat wijst op Russische betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17. ,,Het is niet waar. We zijn het er niet mee eens.’’
Gisteren maakte het JIT bekend dat het drie Russen en een Oekraïner vervolgt voor betrokkenheid bij het neerhalen van MH17 in 2014. Die aanklachten zijn onder meer gebaseerd op afgeluisterde telefoongesprekken. Het JIT gaf gisteren slechts een klein deel van het bewijs vrij, de rest ‘wordt bewaard voor in de rechtszaal’
Poetin veegde vandaag alle bewijs in één keer van tafel. ,,Er is geen bewijs van Russische betrokkenheid.’’
De Rus deed de uitspraken vlak na zijn jaarlijkse – urenlange en strak geregisseerde – optreden op televisie waarbij tientallen inwoners van het land contact kunnen opnemen om een vraag te stellen aan hun president. Dit jaar betrof het vooral de economische stand van het land. Veel Russen zijn boos over de in hun ogen verslechterde levensomstandigheden waarmee ze te maken hebben.
In het geval van MH17 deed Poetin wat hij steeds doet in dit dossier: ontkennen.
Toch werden gisteren door het JIT afgeluisterde telefoongesprekken naar buiten gebracht die op directe betrokkenheid van het Kremlin lijken te duiden bij wapenleveranties aan de pro-Russische rebellen in Oekraïne. In een van de gesprekken die werden afgespeeld is Vladislav Soerkov te horen: hij was twee jaar vice-premier van Rusland en is nog steeds een adviseur van president Poetin.
Soerkov is in gesprek met voormalig separatistenleider Aleksandr Borodaj. Het gesprek is volgens het JIT opgenomen op de vrijdag voordat vlucht MH17 op 17 juli 2014 uit de lucht werd geschoten. Het zag er in die periode beroerd uit voor de separatisten, die in Oost-Oekraïne de Volksrepubliek Donetsk hadden uitgeroepen. Ze waren omsingeld door Oekraïense troepen, die het gebied wilden heroveren. Borodaj en zijn legerstaf belden verschillende keren met Rusland om met spoed militaire steun te krijgen.
Eerder vandaag noemde Borodaj het opgenomen telefoongesprek nep. ,,Er kan hier geen enkele sprake zijn van authenticiteit, de opname is niet echt. Zoiets heeft nooit plaatsgevonden, het is nep”, zei hij tegenover het Russische persbureau Interfax.
Scherpe kritiek
Waar die reactie uit Russische hoek enigszins te verwachten was, uitte de premier van Maleisië – het land dat ook zitting heeft in het JIT en bij de ramp met MH17 meerdere inwoners verloor – ook scherpe kritiek op de laatste bevindingen van het internationale onderzoeksteam. Mahathir Mohamad concludeerde dat de nieuwe bevindingen ‘niets anders dan van horen zeggen’ zijn. Premier Rutte noemt de kritiek van zijn Maleisische collega ‘teleurstellend’.
Grapperhaus vreest voor ‘desinformatie’ MH17
Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) acht de kans groot dat met ‘desinformatie’ geprobeerd zal worden het MH17-proces ‘te ontwrichten’. ,,Laat u niks wijsmaken, kijk naar de feiten”, waarschuwde hij vandaag in de Tweede Kamer. Grapperhaus werd niet concreet over welke desinformatie hij vreest en van wie die afkomstig zou kunnen zijn.
Grapperhaus is bang dat de komende tijd getracht zal worden de democratische rechtstaat en de onafhankelijke rechtspraak te ondermijnen.
NOS 20.06.2019 Hij wordt gezien als een grondlegger van de moderne Kremlin-ideologie. Vladislav Soerkov is vaak omschreven als de machtigste onbekende van Rusland. Maar nu staat Poetins topadviseur in de schijnwerper. Het JIT linkt hem aan het neerhalen van vlucht MH17, zo bleek gisteren.
De 55-jarige Rus hielp bij het leveren van de buk-raket, stelt het internationale onderzoeksteam. Hij zou rechtstreeks contact hebben gehad met de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne. Het Kremlin spreekt van ongegronde beschuldigingen.
Nepnieuws, alternatieve feiten: Soerkov is een van de adviseurs die de politieke strategie van een eigen waarheid creëren groot zou hebben gemaakt. Ook de term ‘geleide democratie’ komt uit zijn koker. Het politieke systeem waarmee Poetin al negentien jaar aan de macht is.
“Er wordt breed van uitgegaan dat hij al heel lang een belangrijke stem heeft in het Kremlin”, zegt correspondent David Jan Godfroid. “Hij is nog steeds persoonlijk adviseur van Poetin. Al is het onduidelijk wat er precies in zijn portefeuille zit.”
Tupac en Poetin
Als Soerkovs cv openbaar was, dan zag de lezer een politieke én artistieke duizendpoot. Want hij heeft waarschijnlijk onder een pseudoniem ook de postmoderne roman About Zero geschreven. De Rus spreekt vloeiend Engels en schrijft ook muziek en songteksten.
Naar verluidt is hij ook groot fan van poëzie. Op zijn bureau hing volgens verschillende media een poster van de overleden Amerikaanse rapper Tupac, naast die van Poetin.
Volgens de BBC begon Soerkov als de bodyguard van oligarch Michail Chodorkovski. Die voelde aan dat Soerkov meer talent had voor de pr-afdeling. Daar werkte hij zich op tot een hoge positie. Uiteindelijk belandde Chodorkovski in de cel en ging Soerkov aan de slag voor de overheid.
Vicepremier en Oekraïne-adviseur
Ook in het Kremlin klom hij snel op. In 2004 werd hij officieel vertrouweling van Poetin. Later werd hij zelfs vicepremier. De jeugdbeweging Nashi (de onzen) werd opgericht onder zijn toezicht. Deze groep staat bekend om het aanvallen en lastigvallen van oppositiepartijen, schrijft The Moscow Times.
‘De grijze kardinaal’, een invloedrijk speler achter de schermen, zo kwam Soerkov bekend te staan. “Bij de annexatie van de Krim en het conflict in Oekraïne heeft Soerkov een grote rol gespeeld”, zegt Godfroid. “Hij was de Russische adviseur voor Oekraïne.”
Volgens het JIT had Soerkov vlak voor de MH17-ramp dit gesprek met de leider van de pro-Russische seperatisten:
Seperatistenleider Borodai zegt dat het gesprek nep is. Soerkov heeft niet openlijk gereageerd op de beschuldigingen. De kans lijkt nihil dat Poetins topadviseur ooit voor de rechter zal verschijnen.
Soerkov is officieel nog steeds persoonlijk adviseur voor Poetin. Toch is hun relatie volgens Russische media de laatste jaren ietwat bekoeld.
“Het beeld van een machtige, schimmige figuur op de achtergrond staat nog overeind”, zegt de NOS-correspondent. “Maar de vraag blijft hoe diep zijn vinger in de pap zit.”
NU 20.06.2019 De kritiek van de Maleisische premier Mahathir Mohamad op de laatste bevindingen van het Joint Investigation Team (JIT) is “bizar en te zot voor woorden”. Dat zegt Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17.
Woensdag onthulde het JIT dat het Openbaar Ministerie (OM) vier mannen, onder wie drie Russen en een Oekraïner, gaat vervolgen voor de moord op alle inzittenden van de MH17. Rusland zou volgens het JIT niet voldoende meewerken aan het MH17-onderzoek.
Mohamad vindt dat de laatste bevindingen van het JIT “niets anders dan van horen zeggen” zijn. “We zijn erg ongelukkig want vanaf het begin is het een politieke zaak geworden hoe Rusland te beschuldigen van wangedrag”, aldus de 93-jarige Maleisische premier. Hij zei verder dat hij bewijs wil zien.
“Het is een ongelooflijke klap in het gezicht van de nabestaanden in Maleisië”, reageert Ploeg. “Ook voor de nabestaanden in Nederland, maar vooral voor hen. Het is ronduit verbazingwekkend dat de Maleisische premier zijn eigen justitiële apparaat zo in twijfel trekt”, aldus Ploeg.
“Hij schuift zonder enige kennis van zaken de bevindingen van het JIT aan de kant. Zijn eigen justitiële mensen staan vierkant achter die bevindingen. Die komen erop neer dat er onweerlegbaar bewijs is dat stand zal houden voor een rechter. Het is een raar politiek spel. Wij hebben er eigenlijk geen woorden voor.”
Onderzoeksteam toont gezichten van vier verdachten MH17-ramp
Maleisië blijft toegewijd aan JIT
In een andere verklaring zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken van het Zuidoost-Aziatische land dat het de “Maleisische benadering is dat conclusies altijd gebaseerd moeten zijn op bewijs en niet politiek gemotiveerd moeten zijn”. In die verklaring zegt Maleisië echter ook dat het toegewijd blijft aan het JIT.
De Nederlandse regering vroeg Maleisië eerder om opheldering over uitspraken van de premier van dat land. Die trok toen in twijfel of Rusland verantwoordelijk was voor de MH17-ramp.
Vlucht MH17 van Amsterdam naar Kuala Lumpur werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders en 43 Maleisiërs . Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een buk-raket die afkomstig was van de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
MSN 20.06.2019 De uitspraken van de Maleisische premier over de bevindingen van het onderzoeksteam naar de daders van MH17 zijn volgens premier Rutte ‘teleurstellend’ en ‘verwarrend’. “Ik kan me voorstellen dat de nabestaanden daar natuurlijk zeer teleurgesteld over zijn en dat het ook verwarring oproept”, zei Rutte in Brussel.
De Maleisische premier Mahathir Mohamad noemde de conclusies van het JIT, dat er een duidelijke link is met Rusland, ‘van horen zeggen‘. “We zijn erg ongelukkig, want vanaf het begin is het een politieke zaak geworden hoe Rusland te beschuldigen van wangedrag”, zei hij.
Eerdere vragen om opheldering
Ook het Maleisische ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde kritisch op de bevindingen van het JIT: “De Maleisische benadering is dat conclusies altijd gebaseerd moeten zijn op bewijs en niet politiek gemotiveerd moeten zijn.” Maar in die verklaring zei Maleisië ook dat het achter het JIT blijft staan. Bij de ramp kwamen 43 Maleisiërs om het leven.
De Nederlandse regering vroeg Maleisië eerder ook al om opheldering over uitspraken van de premier van dat land. Die trok toen in twijfel of Rusland verantwoordelijk was voor de MH17-ramp.
Omstreden
De Maleisische premier Mahathir is omstreden. Volgens hem greep het westen de aanvallen op de WTC-torens in New York van 11 september 2001 aan om moslimlanden aan te vallen en te plunderen. Ook viel hij in een toespraak in 2003 joden aan, die volgens hem de wereld beheersen.
Wantrouwen
Tussen Maleisië en de andere landen die betrokken zijn in bij het onderzoek naar de vliegramp, bestaat wantrouwen. Het Aziatische land, dat 43 slachtoffers te betreuren heeft bij de ramp met MH17 en de thuisbasis is van Malaysia Airlines,wordt met argwaan bekeken in Den Haag.
De machthebbers in Kuala Lumpur onderhouden nauwe banden met de Russen. Qua geheimhouding hebben niet alle MH17-landen een goede reputatie, zei een direct betrokkene – doelend op de relatie tussen Maleisië en Rusland – al eerder.
Spionage?
Zeer opmerkelijk waren de gebeurtenissen rond een eerdere presentatie van het JIT in 2016, als de onderzoekers bekendmaken dat de Russische raket werd afgeschoten in gebied van pro-Russische rebellen. Enkele dagen voor de persconferentie komen de Russen zélf met een mediashow, waar de nog te presenteren JIT-conclusies worden tegengesproken.
Of de Maleisiërs de Russen hebben getipt, wilden bronnen niet zeggen. Het kan ook zijn dat Maleisië succesvol doelwit is van Russische spionage. Maar er werd geen enkel risico genomen toen Nederland en Australië in mei vorig jaar Rusland aansprakelijk stelden voor het neerhalen van MH17.
Aanklagen vier verdachten voor MH17
Het Openbaar Ministerie maakte gisteren bekend dat ze vier verdachten gaan aanklagen die betrokken zijn geweest bij de ramp met MH17. Zij worden vanaf 9 maart 2020 vervolgd voor moord. In het onderzoek naar de ramp is een duidelijke link met Rusland aangetoond.
Het gaat om de verdachten Igor Girkin, Sergei Doebinski en Oleg Poelatov uit Rusland en Leonid Ghartsjenko uit Oekraïne. Zij worden gezamenlijk verdacht van het vervoeren van de Buk-lanceerinstallatie naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne, waaruit vlucht MH17 werd neergeschoten. Het viertal wordt op nationale en internationale opsporingslijsten geplaatst.
MH17 vijf jaar geleden
Vlucht MH17 van Amsterdam naar Kuala Lumpur werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders en 43 Maleisiërs.
Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket die afkomstig was van de 53ste luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
Het Openbaar Ministerie gaat vier verdachten aanklagen die betrokken zijn geweest bij de ramp met MH17. Zij worden vanaf 9 maart 2020 vervolgd voor moord. In het onderzoek naar de ramp is een duidelijke link met Rusland aangetoond.
AD 20.06.2019 Voormalig separatistenleider Aleksandr Borodaj noemt een opgenomen telefoongesprek met de hoge Russische Kremlin-adviseur Vladislav Soerkov nep. Het MH17-onderzoeksteam JIT maakte het gesprek, waarin Borodaj om militaire steun uit Rusland vraagt, gisteren openbaar.
,,Er kan hier geen enkele sprake zijn van authenticiteit, de opname is niet echt. Zoiets heeft nooit plaatsgevonden, het is nep”, verklaart Borodaj vandaag tegenover het Russische persbureau Interfax.
Het gesprek is volgens het JIT opgenomen op de vrijdag voordat vlucht MH17 op 17 juli 2014 uit de lucht werd geschoten. Het zag er in die periode beroerd uit voor de separatisten, die in Oost Oekraïne de Volksrepubliek Donetsk hadden uitgeroepen. Ze waren omsingeld door Oekraïense troepen, die het gebied wilden heroveren. Borodaj en zijn legerstaf belden verschillende keren met Rusland om met spoed militaire steun te krijgen, zo maakte het JIT woensdag bekend.
Tij keren
In dit gesprek zegt oud-vicepresident van Rusland Soerkov dat hij gesproken heeft met ‘de mensen die gaan over dit militaire verhaal’. Ze zouden gezegd hebben haast te maken, om het tij te keren. Borodaj antwoordt dat hij al een week stand houdt, en dat nog wel een week kan volhouden. ,,Sasja, dat is wat je moet proberen”, besluit Soerkov.
Als het gesprek authentiek is, waar het JIT van uitgaat, betekent het dat er een directe link bestaat tussen de militaire steun uit Rusland – in casu de Buk-raket – en het Kremlin.
Telegraaf 20.06.2019 Een voormalige leider van pro-Russische Oost-Oekraïense separatisten, Aleksandr Borodaj, stelt tegenover persbureau Interfax dat de afgeluisterde opnames van het internationale onderzoeksteam JIT, niet echt zouden zijn. De premier van Maleisië spreekt van een hetze tegen de Russen, tot onvrede van premier Mark Rutte.
In een telefoongesprek zou Borodaj als regeringsleider van de opstandige regio Donetsk een medewerker van de Russische president, Vladislav Soerkov, op 11 juli 2014 om militaire hulp hebben gevraagd. Hij leek daarop te kunnen rekenen op basis van Soerkovs reactie.
Zes dagen later werd boven de streek een Maleisisch vliegtuig neergehaald waardoor 298 mensen, onder wie 196 Nederlanders, de dood vonden. Het door Nederland geleide JIT onderzoekt de ramp en houdt al geruime tijd Rusland verantwoordelijk. Het telefoongesprek dat volgens Borodaj „volslagen niet-authentiek” is, toont in de ogen van het JIT aan dat er een directe link was tussen de opstandelingen en het Kremlin.
Het Kremlin plaatst naar eigen zeggen „nog steeds geëigende vragen bij de vooringenomenheid en eenzijdigheid” van het onderzoek maar wil wel dat de echte daders worden gepakt. De zaak draait om de Buk-raket waarmee het toestel is neergeschoten.
Die was afkomstig van een eenheid van de Russische luchtafweer en was naar rebellengebied in Oost-Oekraïne vervoerd. Rusland zegt dat de raket in 2014 niet meer in gebruik was bij de strijdkrachten. Het projectiel zou voor het laatst op een basis in Oekraïne zijn gesignaleerd.
Ook Maleisië uit kritiek op de laatste bevindingen van het Joint Investigation Team. Premier Mahathir Mohamad doet de aanklacht tegen vier verdachten voor het neerhalen van het vliegtuig af als een campagne tegen Rusland. Er worden geen bewijzen geleverd, maar enkel zaken „van horen zeggen” opgevoerd, zei de premier.
Teleurstellend en verwarrend, vindt premier Mark Rutte de reactie van zijn Aziatische collega. „Ik kan me voorstellen dat de nabestaanden zeer teleurgesteld zijn en de kritiek heel veel verwarring oproept”, zei Rutte voor aanvang van een EU-top in Bussel. „Dat voel ik ook zo.”
Rutte zal zijn collega’s in de avond vragen hem te steunen door opnieuw een eensgezinde oproep aan Moskou te doen om mee te werken aan volledige waarheidsvinding.
Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) acht de kans groot dat met „desinformatie” geprobeerd zal worden het MH17-proces „te ontwrichten.” „Laat u niks wijsmaken, kijk naar de feiten”, waarschuwde hij donderdag in de Tweede Kamer.
Telegraaf 20.06.2019De premier van Maleisië geeft in een reactie scherpe kritiek op de laatste bevindingen van het Joint Investigation Team (JIT) dat de ramp met vlucht MH17 onderzoekt. Mahathir Mohamad concludeert dat die bevindingen „niets anders dan van horen zeggen” zijn.
„We zijn erg ongelukkig want vanaf het begin is het een politieke zaak geworden hoe Rusland te beschuldigen van wangedrag”, aldus de 93-jarige Maleisische premier. Hij zei verder dat hij bewijs wil zien.
Ⓒ ANP
In een andere verklaring zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken van het Zuidoost-Aziatische land dat het de „Maleisische benadering is dat conclusies altijd gebaseerd moeten zijn op bewijs en niet politiek gemotiveerd moeten zijn.” In die verklaring zegt Maleisië echter ook dat het toegewijd blijft aan het JIT.
De Nederlandse regering vroeg Maleisië eerder om opheldering over uitspraken van de premier van dat land. Die trok toen in twijfel of Rusland verantwoordelijk was voor de MH17-ramp. Woensdag na de persconferentie van het JIT verzekerde premier Rutte de pers er nog van dat Maleisië ’volledig’ achter het onderzoeksteam staat. „Nederland heeft ook contact opgenomen met de Maleisische regering en heeft zeer geruststellende antwoorden gekregen.”
Vlucht MH17 van Amsterdam naar Kuala Lumpur werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders en 43 Maleisiërs . Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket die afkomstig was van de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
Kritiek op JIT is ’bizar’
De kritiek van de Maleisische premier Mahathir Mohamad op de laatste bevindingen van het Joint Investigation Team is „bizar en te zot voor woorden.” Dat zegt Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17. „Het is een ongelooflijke klap in het gezicht van de nabestaanden in Maleisië. Ook voor de nabestaanden in Nederland, maar vooral voor hen.”
„Het is ronduit verbazingwekkend dat de Maleisische premier zijn eigen justitiële apparaat zo in twijfel trekt”, aldus Ploeg. „Hij schuift zonder enige kennis van zaken de bevindingen van het JIT aan de kant. Zijn eigen justitiële mensen staan vierkant achter die bevindingen. Die komen erop neer dat er onweerlegbaar bewijs is dat stand zal houden voor een rechter. Het is een raar politiek spel. Wij hebben er eigenlijk geen woorden voor.”
AD 20.06.2019 De premier van Maleisië geeft in een reactie scherpe kritiek op de laatste bevindingen van het Joint Investigation Team (JIT) dat de ramp met vlucht MH17 onderzoekt. Mahathir Mohamad concludeert dat die bevindingen ‘niets anders dan van horen zeggen’ zijn. Premier Rutte noemt de kritiek van zijn Maleisische collega ,,teleurstellend’’.
Wij staan aan de kant van de wet, aldus Maleisische onderzoeker Bin Zakaria.
De premier twijfelt of de schuld bij Rusland ligt, zei hij vandaag tegen verslaggevers. ,,Ik denk niet dat een politicus zo stom is om zoiets te doen. Ik denk niet dat het waar is. We zijn er erg ongelukkig mee dat het vanaf het begin al een politiek onderwerp is geworden hoe Rusland de schuld moet krijgen.”
In een andere verklaring zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken van het Zuidoost-Aziatische land dat het de ‘Maleisische benadering is dat conclusies altijd gebaseerd moeten zijn op bewijs en niet politiek gemotiveerd moeten zijn’. In die verklaring zegt Maleisië echter ook dat het toegewijd blijft aan het JIT.
De kritiek van de Maleisische premier is ‘bizar en te zot voor woorden’, zegt Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17. ,,Het is een ongelooflijke klap in het gezicht van de nabestaanden in Maleisië. Ook voor de nabestaanden in Nederland, maar vooral voor hen.’’
,,Het is ronduit verbazingwekkend dat de Maleisische premier zijn eigen justitiële apparaat zo in twijfel trekt”, aldus Ploeg. ,,Hij schuift zonder enige kennis van zaken de bevindingen van het JIT aan de kant. Zijn eigen justitiële mensen staan vierkant achter die bevindingen. Die komen erop neer dat er onweerlegbaar bewijs is dat stand zal houden voor een rechter. Het is een raar politiek spel. Wij hebben er eigenlijk geen woorden voor.”
Afgeluisterde telefoongesprekken
Gisteren maakte het JIT, waar Maleisië onderdeel van uitmaakt, bekend dat het drie Russen en een Oekraïner vervolgt voor betrokkenheid bij het neerhalen van MH17 in 2014. Die aanklachten zijn onder meer gebaseerd op afgeluisterde telefoongesprekken. Het JIT gaf gisteren slecht een klein deel van het bewijs vrij, de rest ‘wordt bewaard voor in de rechtszaal’.
Bij de persconferentie in Nieuwegein was ook het Maleisische lid van het onderzoeksteam aanwezig. Aanwezige journalisten vroegen hem hoe hij tegenover de conclusies van het JIT staat. ,,Wij staan aan de kant van de wet en staan achter een deel van de conclusies. Onze positie daarin is niet veranderd”, was het antwoord van Mohamad Hanafiah bin Zakaria.
De Nederlandse regering vroeg Maleisië al eens eerder om opheldering over uitspraken van de premier van dat land. Die trok toen in twijfel of Rusland verantwoordelijk was voor de MH17-ramp.
Vlucht MH17 van Amsterdam naar Kuala Lumpur werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten, waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 196 Nederlanders. Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket die afkomstig was van de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
Rutte: kritiek Maleisië teleurstellend
De kritiek van Maleisië op de laatste bevindingen van het JIT is teleurstellend en verwarrend, zegt premier Mark Rutte. ,,Ik kan me voorstellen dat de nabestaanden zeer teleurgesteld zijn en de kritiek heel veel verwarring oproept”, aldus Rutte voor aanvang de EU-top in Bussel. ,,Dat voel ik ook zo.”
Het ministerie van Buitenlandse Zaken staat in contact met Maleisië en dat wil Rutte eerst afwachten. Zo nodig neemt hij daarna zelf contact op met de Maleisische premier. Hij verwacht overigens niet dat diens uitspraken consequenties hebben voor het strafrechtelijk onderzoek.
Rutte zal zijn collega’s in de avond vragen hem te steunen door opnieuw een eensgezinde oproep aan Moskou te doen om mee te werken aan volledige waarheidsvinding.
NOS 20.06.2019 De Maleisische premier Mahathir zegt dat er geen harde bewijzen zijn dat Rusland verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17. Volgens hem was het strafrechtelijk onderzoek er van meet af aan op gericht om Rusland aan te wijzen als enige schuldige. President Poetin heeft opnieuw gezegd dat Rusland niets met de ramp te maken heeft.
Mahathir reageert daarmee op de aanklachten die het Joint Investigation Team (JIT) gisteren bekendmaakte. Drie Russen en een Oekraïner worden aangeklaagd voor moord. Tegen hen is een internationaal aanhoudingsbevel uitgestuurd. Ook zijn ze op de nationale en internationale opsporingslijsten geplaatst.
Het toestel van Malaysia Airlines werd in juli 2014 met een Buk-raket neergehaald boven het oosten van Oekraïne. Het had 298 mensen aan boord, onder wie 196 Nederlanders. 44 slachtoffers, onder wie de bemanning van het vliegtuig, kwamen uit Maleisië.
Politieke kwestie
Op een persconferentie zei de Maleisische premier dat van de ramp meteen een politieke kwestie is gemaakt, met als doel Rusland zwart te maken, nog voor het onderzoek was begonnen. “Nu zeggen ze dat ze bewijzen hebben. Het is heel moeilijk voor ons om dat te accepteren.”
Een paar weken geleden zette Mahathir ook vraagtekens bij het proces. Hij erkende dat vlucht MH17 was neergehaald met een Russisch type raket, maar hij sloot niet uit dat die was gefabriceerd in Oekraïne. Verder zei hij niet te weten wie de raket had afgevuurd. “Misschien waren het de rebellen in het gebied, misschien de regering van Oekraïne, die hebben net zo’n raket.” Nabestaanden reageerden woedend en minister Blok vroeg om opheldering.
Rutte en Poetin
Vanmiddag zei premier Rutte dat hij zich goed kan voorstellen dat de nabestaanden “zeer teleurgesteld zijn” over de opmerkingen van de Maleisische premier en “dat het ook verwarring oproept”.
President Poetin herhaalde vandaag dat Rusland de conclusies van het JIT bestrijdt. Tegen journalisten zei hij dat het internationale onderzoek geen enkel bewijs heeft opgeleverd dat Rusland voor de ramp verantwoordelijk is.
Het onderzoek van het JIT heeft uitgewezen dat vlucht MH17 is neergehaald met een Buk-raket die door een Russisch eenheid was geleverd aan rebellen in Oost-Oekraïne. In het JIT werken de opsporingsautoriteiten van Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne met elkaar samen.
‘Al jaren goede samenwerking’
Het besluit om vervolging in te stellen was unaniem, zei een Maleisische onderzoeker van het JIT gisteren tegen journalisten. “Wij staan aan de kant van de wet en staan voor onze conclusies.”
Een woordvoerder van het JIT zei vanochtend “dat wij al jaren goed samenwerken met de justitiële autoriteiten die namens Maleisië in het JIT zijn vertegenwoordigd. En het Maleisische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft deze steun vanochtend bevestigd in een persverklaring.”
Correspondent Annemarie Kas zegt dat Maleisië “een grillige buitenlandse politiek volgt om alle grootmachten enigszins te vriend te houden”. Dat kan verklaren waarom premier Mahathir het op zijn persconferentie opnieuw opnam voor Rusland en weer vroeg om “harde bewijzen”, zonder zich van het strafrechtelijke onderzoek te distantiëren.
Het proces tegen de vier verdachten wordt in Nederland gehouden en begint volgend voorjaar in 2020.
MSN 20.09.2019 De premier van Maleisië geeft in een reactie scherpe kritiek op de laatste bevindingen van het Joint Investigation Team (JIT) dat de ramp met vlucht MH17 onderzoekt. Mahathir Mohamad concludeert dat die bevindingen ,,niets anders dan van horen zeggen” zijn.
,,We zijn erg ongelukkig want vanaf het begin is het een politieke zaak geworden hoe Rusland te beschuldigen van wangedrag”, aldus de 93-jarige Maleisische premier. Hij zei verder dat hij bewijs wil zien.
In een andere verklaring zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken van het Zuidoost-Aziatische land dat het de ”Maleisische benadering is dat conclusies altijd gebaseerd moeten zijn op bewijs en niet politiek gemotiveerd moeten zijn”. In die verklaring zegt Maleisië echter ook dat het toegewijd blijft aan het JIT.
Opheldering
De Nederlandse regering vroeg Maleisië eerder om opheldering over uitspraken van de premier van dat land. Die trok toen in twijfel of Rusland verantwoordelijk was voor de MH17-ramp.
Vlucht MH17 van Amsterdam naar Kuala Lumpur werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders en 43 Maleisiërs . Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket die afkomstig was van de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
NOS 19.06.2019 Nieuwe namen en een datum voor een rechtszaak: het was weer een belangrijke dag voor het onderzoek naar de ramp met vlucht MH17. In dit artikel vertellen we je wat we vandaag wijzer zijn geworden over de stand van het onderzoek en hoe het nu verder gaat.
De hoofdpunten:
Het internationale onderzoeksteam heeft vier verdachten aangewezen: drie Russen en een Oekraïner
Zij worden door het Openbaar Ministerie aangeklaagd voor moord op de 298 inzittenden
Het viertal is op opsporingslijsten geplaatst en er zijn arrestatiebevelen uitgevaardigd
Op 9 maart begint de rechtszaak in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol
Hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke noemt de kans dat de mannen die door het JIT als verdachten zijn aangemerkt daadwerkelijk voor de rechter verschijnen “niet groot” – en dat lijkt nog een understatement.
Twee verdachten, de Russen Igor Girkin (ook bekend als Igor Strelkov) en Sergei Doebinski, hebben al gezegd niet naar Nederland te komen en ook niet te getuigen. Niemand houdt er rekening mee dat de andere twee zich wel melden.
Nabestaanden hebben ook weinig hoop, maar zijn toch positief over het besluit om vervolging in te stellen:
Voorzitter Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17 noemt vervolging eveneens “een hele goede zaak”. Dat er waarschijnlijk niemand fysiek in het beklaagdenbankje zit, had hij al geaccepteerd. “Maar het is belangrijk dat een onafhankelijke Nederlandse rechtbank een uitspraak doet over de schuld.”
Dit zijn de verdachten
Terug naar de mannen die het JIT als verdachten ziet. De Oekraïner Leonid Chartsjenko zou bij het vervoer van de Buk-installatie waarmee MH17 werd neergehaald, essentieel zijn geweest. Het JIT concludeerde eerder dat die installatie afkomstig was van een legereenheid uit Koersk, in Rusland. Volgens Westerbeke is over de levering van de Buk-installatie gesproken tussen een separatistenleider en een topadviseur van de Russische president Poetin, waarmee de contacten erover tot in het Kremlin lijken te reiken.
De drie andere verdachten hadden functies in het bestuur van de Volksrepubliek Donetsk, het gebied in Oost-Oekraïne dat sinds het voorjaar van 2014 onder controle staat van pro-Russische separatisten.
Dit is wat het JIT over het viertal naar buiten heeft gebracht:
NOS
De verdachten worden aangeklaagd voor moord op alle inzittenden van de MH17. Het JIT heeft niets gezegd over welke rol ze concreet hebben gespeeld bij de ramp; dat komt volgens hoofdofficier Westerbeke pas aan bod in de rechtszaal.
Bellingcat
Waar het JIT de kaarten dus nog tegen de borst houdt, wil onderzoekscollectief Bellingcat wel meer kwijt over de rol van het viertal. Bellingcat kwam vanochtend met eigen onderzoeksresultaten, mede gebaseerd op telefoongesprekken die rond het neerhalen van de MH17 zijn onderschept.
“Het is niet zo dat ze alle vier betrokken waren bij de besluitvorming om het vliegtuig uit de lucht te schieten”, zegt Bellingcat-onderzoeker Pieter van Huis over de verdachten. “Maar ze waren wel betrokken bij het beschermen van het wapensysteem waarmee dat is gebeurd.”
Geen bevoegdheid
Een van de vier, de Oekraïner Chartsjenko, is volgens Van Huis wel direct betrokken geweest. “Hij is degene die als eerste heeft bericht dat een gevechtsvliegtuig uit de lucht is geschoten, wat later de MH17 bleek te zijn.”
Zijn precieze rol is onduidelijk: hij had officieel geen bevoegdheid om te schieten (“want de bemanning bestond uit leden van het Russische leger, en daar hoorde hij niet bij”), maar Van Huis wijst erop dat onduidelijk is wat de onderlinge afspraken waren tussen Russische militairen en pro-Russische-separatisten.
De Oekraïense verdachte Leonid Chartsjenko Nationale Politie
Bellingcat heeft de afgelopen jaren zijn bevindingen steeds gedeeld met het JIT, dat in het strafrechtelijk onderzoek herhaaldelijk tot dezelfde conclusies kwam. Het onderzoekscollectief kwam vandaag met nog een andere naam: Valeri Stelmach. Hij zou degene zijn die zijn commandant vlak voor de fatale aanval met een Buk-raket telefonisch meldde dat er een vliegtuig aankwam. Wie de opdracht gaf om het vliegtuig neer te schieten of wie op de lanceerknop van de Buk-raket heeft gedrukt, is nog altijd onduidelijk.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 neergehaald in het oosten van Oekraïne. De Boeing 777 van Malaysia Airlines was met 298 inzittenden op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur. Aan boord waren 196 Nederlanders. In het gebied rond de rampplek woedt sinds 2014 een gewapend conflict tussen pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger.
De kans dat de vier genoemde mannen achter de tralies belanden, is piepklein. Rusland en Oekraïne leveren nooit onderdanen uit. En het Oekraïense Openbaar Ministerie wil de Oekraïense verdachte Chartsjenko wel oppakken en via een video-verbinding laten getuigen, maar de autoriteiten hebben geen enkele controle over het separatistengebied in het oosten. Het JIT vermoedt dat Chartsjenko daar zit.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken sprak vandaag opnieuw van “ongegronde beschuldigingen” en zegt dat de Russische inbreng voor het JIT-onderzoek niet serieus wordt genomen. Volgens Rusland komt de Buk-raket waarmee de MH17 is neergehaald uit Oekraïne.
Hoe dan ook begint op 9 maart om 10.00 uur het MH17-proces. Behalve door nabestaanden wordt ook door politiek Den Haag gehamerd op het belang van de rechtszaak. “Stap voor stap komen we dichter bij de volledige waarheid over het neerhalen van vlucht MH17”, zegt minister Blok van Buitenlandse Zaken. Veel Kamerleden spreken in reacties eveneens van een nieuwe stap naar gerechtigheid.
NOS 19.06.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft een strategische fout gemaakt bij de juridische behandeling van de MH17-zaak. Dat zegt advocaat en expert internationaal strafrecht Geert-Jan Knoops in tv-programma EenVandaag.
Volgens Knoops zijn de Russen in een vroegtijdig stadium buitenspel gezet. “In mijn visie heeft het OM een verkeerde keuze gemaakt door eerst een berechtingsmodel op te zetten met het JIT-team, met Nederland en de rechtbank Den Haag als plaats van berechting, vervolgens het rapport te presenteren met de verdachten en dan te verwachten dat Rusland meewerkt.”
Volgens Knoops had het OM het beter kunnen omdraaien. “Je presenteert eerst je bewijsmateriaal, dan ga je onderhandelen over een berechtingsmodel en dan houd je de deur open.” Hij denkt dat Rusland zich misschien coöperatiever had opgesteld als er sprake was geweest van berechting in een neutraal land, “een niet-JIT-land”.
Knoops verwijst naar het Lockerbieproces, waarin Nederland als neutrale partij werd aangewezen als het land waar de rechtszaak werd behandeld. “Nu is Nederland slachtofferland en heeft het belang bij veroordeling. Nederland procedeert op twee fronten tegen Rusland, op het gebied van staatsaansprakelijkheid en bij het Europese Hof van Justitie.” Dat Nederland nu ook het land is waar de rechtszaak zal plaatsvinden, is voor Rusland onacceptabel, denkt de advocaat.
Lege rechtszaal
De MH17-rechtszaak begint op 9 maart volgend jaar. Knoops verwacht dat daar geen verdachten bij aanwezig zullen zijn. “Twee van de vier hebben al aangegeven niet naar Nederland te zullen komen. Een proces van deze omvang, met dit soort ernstige beschuldigingen, zou je eigenlijk niet bij verstek mogen voeren.” Volgens Knoops zijn de belangen en effecten voor de verdachten en nabestaanden te groot.
“Justitie zal zeggen: het is de keuze van de verdachte om niet te verschijnen. Maar de vraag is: was er geen andere weg mogelijk geweest voor berechting in samenspraak?”
Elsevier 19.06.2019 Het Openbaar Ministerie (OM) vervolgt vier mensen voor de ramp met de MH17 in juli 2014. De rechtszaak moet beginnen op 9 maart 2020 in de extra beveiligde rechtbank van Schiphol.
Het gaat om Igor Girkin, de Russische rebellencommandant in het oosten van Oekraïne, de voormalige Russische inlichtingenofficier Sergej Doebinski, devoormalig Russisch officier Oleg Poelatov, en de Oekraïense Leonid Kharchenko, de baas van een inlichtingenbataljon in Oost-Oekraïne. ‘Wij houden hen verantwoordelijk voor het neerhalen van MH17,’ zei hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke woensdag bij de presentatie van de bevindingen van het JIT (Joint Investigation Team).
Het OM gaat niet vragen om de uitlevering van de vier mannen. De drie Russische verdachten zitten vermoedelijk in Rusland, de aangeklaagde Oekraïner bevindt zich waarschijnlijk in Oekraïne. Beide landen leveren geen eigen onderdanen uit, hun grondwetten verbieden dat. Daardoor is de kans dat de verdachten ooit daadwerkelijk voor de rechter verschijnen klein.
Nederland gaat Rusland en Oekraïne wel vragen om de dagvaardingen te overhandigen aan de vier verdachten en om ze te verhoren. Girkin en Doebinski hebben al tegen het Russische persbureau Interfax gezegd dat zij niet zullen getuigen in de strafzaak.
Naar aanleiding van het onderzoek van het JIT heeft Nederland ‘diplomatieke stappen’ genomen tegen Rusland, heeft minister Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus (CDA) aan de Tweede Kamer laten weten. Wat de stappen inhouden staat niet in de brief. De minister schrijft dat de stappen zijn genomen omdat volgens het OM door de Russische autoriteiten ‘onvoldoende, onjuist of niet is gereageerd op rechtshulpverzoeken’.
Rusland: onderzoek eenzijdig
Rusland heeft het onderzoek als eenzijdig bekritiseerd. ‘Rusland had geen kans om deel te nemen aan het onderzoek naar deze vreselijke ramp, hoewel we dat vanaf het begin hadden aangeboden,’ zei een woordvoerder van het Kremlin.
De door Rusland gesteunde separatisten hebben in een reactie Russische betrokkenheid bij de lancering van de raket opnieuw ontkend. ‘Het was technisch niet eens mogelijk om het Buk-systeem van Rusland naar de Donbass te vervoeren,’ zegt Andrej Poergin, plaatsvervangend regeringsleider in de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk.
Het Buk-systeem dat voor de lancering werd gebruikt, kwam volgens de rebellen van de Oekraïense strijdkrachten. ‘Er was niemand in Donetsk die het had kunnen bedienen. De beschuldigingen waren daarom absurd. In plaats daarvan had Oekraïne het personeel om het systeem te bedienen. In Rusland is de apparatuur praktisch niet meer in gebruik,’ zei Poergin.
Rutte bereid Poetin te bellen
Volgens premier Mark Rutte (VVD) wordt met het besluit om vier verdachten aan te klagen voor deze gebeurtenis de druk verder opgevoerd. Rutte zei de Russische president Vladimir Poetin te willen bellen ‘als het dienstig is aan het onderzoek’. ‘Stap voor stap gaan we de waarheid boven krijgen’. Hij zei pas tevreden te zijn als de daders voor de rechtbank staan en zijn veroordeeld.
MH17 blijft de ‘hoogste prioriteit’ voor het kabinet, zei minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok in reactie op de aanklacht tegen de vier verdachten.
Kamerleden reageerden opgetogen over de bevindingen van het JIT. Sjoerd Sjoerdsma noemde het een ‘belangrijke dag voor gerechtigheid’.
Sjoerd Wiemer Sjoerdsma
✔@swsjoerdsma
Belangrijke dag voor gerechtigheid, bijna vijf jaar na de verschrikkelijke aanslag op MH17. Vooral van nabestaanden is veel geduld gevraagd.
Dankzij het goede werk van het JIT sluit het net zich nu rondom Rusland. 74
Bram Van Ojink (GroenLinks) spreekt van ‘uitstekend werk van het JIT’. ‘Overtuigend,’ vindt ook Chris van Dam (CDA).
JIT doet weer getuigenoproep https://nos.nl/liveblog/2289672 … 7
Jeroen van Wijngaarden (VVD) is in gedachten bij de nabestaanden van de slachtoffers.
Jeroen van Wijngaarden
✔@vanwijngaarden
Nederland staat pal achter de slachtoffers en nabestaanden van MH17, zij verdienen gerechtigheid. Mijn gedachten zijn vandaag bij hen. Het JIT heeft een grote stap gezet om de waarheid boven tafel te krijgen. Gerechtigheid komt hoe langer hoe dichterbij. https://twitter.com/BBCBreaking/status/1141304321314873345 …
BBC Breaking News
✔@BBCBreaking
Four men charged with murder after MH17 airliner shot down over Ukraine in 2014 https://bbc.in/2XYJT8K30
Volgens PVV’er Raymond de Roon verdienen de slachtoffers gerechtigheid en is het voor de nabestaanden goed dat een eerste stap richting proces is gezet. ‘Voor de volledige waarheidsvinding is niet alleen de medewerking van Rusland maar ook die van de Oekraïne onmisbaar,’ voegde hij eraan toe.
Eerder op de dag noemde onderzoekscollectief Bellingcat naast Girkin al elf namen van Russen en Oekraïense opstandelingen die direct of indirect betrokken zijn bij het neerhalen van vlucht MH17. Bij de ramp met het toestel van Malaysia Airlines op 17 juli 2014 kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Centraal in het Bellingcat-rapport staan de 150.000 telefoongesprekken die de Oekraïense veiligheidsdienst rond de MH17-ramp opving.
Wie de knop indrukte, is niet bekend
Wie opdracht heeft gegeven om de Buk-raket af te vuren en wie vervolgens de raket afvuurde, dat is nog altijd niet met zekerheid vast te stellen. Er zijn aanwijzingen dat officier Sergej Doebinski, hoofd van de militaire inlichtingendienst van volksrepubliek Donetsk, het bevel tot schieten gaf, maar dat is nog niet hard te maken.
Raket kwam van Russisch leger
In 2018 maakte het internationale onderzoeksteam bekend dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket afkomstig van de 53ste Luchtafweer-brigade, die onderdeel is van het Russische leger. Een deel van de brigade was vanuit het basiskamp in Koersk naar Oost-Oekraïne gereisd om de pro-Russische separatisten te helpen.
Een andere naam is Valeri Stelmakh. Hij zou zijn commandant vlak voor de fatale aanval met de Buk-raket telefonisch hebben gemeld dat er een vliegtuig aankwam.
Oleg Poelatov, de tweede man bij de militaire inlichtingendienst van de Oost-Oekraïense opstandelingen, zou samen met Doebinski een belangrijke rol hebben gespeeld bij het vervoer van de Buk-installatie van Rusland naar Oost-Oekraïne en weer terug. Ook Leonid Karchenko zou bij dat vervoer zijn betrokken.
Volgens Bellingcat was rebellenleider Igor Bezler degene die vlucht MH17 aanzag voor een vijandelijk toestel, waarna zijn meerderen toestemming gaven een Buk-raket af te vuren.
Bellingcat bracht eerder al twee namen van verdachten naar buiten: de Russische kolonel Oleg Ivannikov van de militaire inlichtingendienst GRu en kolonel-generaal Nikolaj Fjodorovitsj Tkatsjov.
Ivannikov zou ten tijde van het neerhalen van MH17 de baas zijn geweest in de rebellen-regio Loehansk. In die hoedanigheid moet hij geweten hebben van de aanwezigheid van de Buk-raket in het gebied. Wat de rol van Tkatsjov is, is niet precies duidelijk.
Igor Girkin
Igor Girkin (48), alias Igor Strelkov, is bekend als de rebellencommandant in Oost-Oekraïne die een triomfantelijk bericht de wereld in stuurde na het neerstorten van het vliegtuig van Malaysia Airlines, vlucht MH17. Bij vrijwel elk conflict van Rusland, waar ook ter wereld, duikt hij op. Volgens Bellingcat was Girkin volledig op de hoogte van de invoer van de Russische Buk-raket waarmee het vliegtuig uit de lucht werd geschoten.
Girkin, geboren in Moskou in 1970, werkt in de schaduwwereld van de Russische autoriteiten. Het staat vast dat hij bij de Russische veiligheidsdienst FSB heeft gewerkt, de opvolger van de beruchte KGB. De Europese Unie ziet Girkin als agent van de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Hij was actief in Bosnië, Transnistrië en Tsjetsjenië. Daarna dook hij op bij de Krim, dat uiteindelijk door de Russen werd geannexeerd.
Later verscheen Girkin in Oost-Oekraïne. Hij riep zichzelf uit tot bevelhebber van de rebellen en vroeg Rusland om militaire steun. Hij werd minister van Defensie in de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk. Zijn premier was een andere Russische ultranationalist, Aleksandr Borodaj, en ook die was eerder te zien op de Krim.
Human Rights Watch-onderzoeker Rachel Denber beschreef ‘Strelkov’ of ‘Strelok’ (schutter) als een Russische ultranationalist die graag historische veldslagen naspeelt en hoopt dat Rusland weer een wereldmacht wordt. In Donetsk heeft Girkin een ‘barbaars militair regime’ ingesteld, zegt Denber, die hem verantwoordelijk houdt voor executies en ontvoeringen.
Denber zegt dat hij ook betrokken was bij gewelddadige pogingen om Oekraïense verkiezingen te dwarsbomen. Volgens Denber staat niet vast dat Girkin wordt aangestuurd door Moskou, ‘maar dat Moskou invloed heeft, is wel zeker’.
Sergej Doebinski
Mopperkont, Chmoerji; dat is de strijdnaam van Sergej Doebinski (56). Doebinski heeft mogelijk het bevel gegeven om de Buk-raket af te vuren. Ten tijde van de ramp was hij hoofd inlichtingen van de Volksrepubliek Donetsk. Zijn directe baas was minister van Defensie Igor Girkin.
Doebinski is in augustus 1962 geboren in de buurt van Donetsk. Hij heeft de Russische nationaliteit en woont vermoedelijk in Rostov aan de Don, een stad niet ver van de grens met Oekraïne. In de jaren tachtig vocht Doebinski mogelijk voor de Sovjet-Unie in Afghanistan.
De stem van Doebinski is vermoedelijk te horen in onderschepte telefoongesprekken uit de dagen rond de ramp met MH17. Hij zou degene zijn geweest die Rusland had gevraagd om een Buk-raket naar het front te sturen. Doebinski zou het transport van de Buk naar het front hebben geregeld, en na de ramp zou hij ervoor hebben gezorgd dat de Buk-installatie terug naar Rusland werd gebracht.
Volgens Oekraïne werkte Doebinski ook voor de GROe, een van de geheime diensten van Rusland. In Oekraïne gebruikte hij ook de schuilnamen Dvorkovski, Sergej Petrovski, Zoebr (wisent), Bizon en Karakhan.
Oleg Poelatov
Poelatov (53) is een voormalige luitenant-kolonel in het Russische leger. Hij was de assistent van Doebinski in Oost-Oekraïne en speelde een rol bij het vervoeren en beveiligen van de Buk in het dorp Shizhne, vanaf waar de raket werd gelanceerd.
In het gebied gebruikte hij de aliassen Khalif en Gyurza. Onder de laatste naam is hij te horen op telefoongesprekken die zijn onderschept door de Oekraïense geheime dienst. Datzelfde Oekraïne heeft al een aanklacht tegen hem lopen: vanwege ‘terroristische activiteiten’. Hij zou een veteraan zijn van de Tsjetsjeense-oorlogen.
Leonid Kharchenko
Kharchenko (47), bijgenaamd Krot. Volgens Bellingcat de baas van een Inlichtingenbataljon in Oost-Oekraïne. Kharchenko rapporteerde aan Poelatov. Hij is de enige Oekraïner van die vier verdachten. Kharchenko was net zoals Poelatov betrokken bij het vervoeren van en beveiligen van de Buk-installatie in Shizhne. Hij zou ook betrokken zijn bij het terugvervoeren van de Buk naar Rusland.
NOS 19.06.2019 Het onderzoek van het JIT, het internationale team dat het neerschieten van vlucht MH17 onderzoekt, reikt tot in het hart van het Kremlin, is vandaag duidelijk geworden. Een topadviseur van de Russische president Poetin hielp bij de levering van de gebruikte raket, stelt het Joint Investigation Team.
Het gaat om Vladislav Soerkov, door het JIT omschreven als “een hoge functionaris van de Russische overheid die werkt vanuit Moskou”. Hij had volgens het JIT in 2014 direct contact met separatisten in Oost-Oekraïne.
“Wij gaan ervan uit dat hij betrokkenheid heeft gehad bij het beschikbaar stellen van de Buk en mogelijk ook ander materieel dat op dat moment nodig was in het oosten van Oekraïne”, zei Fred Westerbeke, hoofd van het JIT, na de presentatie van vanmiddag tegen de NOS.
Tijdens de presentatie bracht het JIT een afgetapt telefoongesprek naar buiten tussen Soerkov en Mikhail Borodaj, leider van de separatisten in de Oekraïense regio Donetsk. Het gesprek dateert van 11 juli 2014, een kleine week voor MH17 uit de lucht werd geschoten.
In het gesprek zegt Soerkov dat er haast wordt gemaakt, maar dat hij geen harde toezeggingen kan doen. Hij zegt dat Borodaj misschien nog even geduld moet hebben.
Hieronder de audio van het telefoongesprek (bron: JIT):
Telefoongesprek Borodaj met topadviseur Poetin enkele dagen voor MH17-ramp
Volgens het JIT gaat dit gesprek over versterking voor de rebellen in Oost-Oekraïne. “Ze waren daar op dat moment in een gevecht verwikkeld en hadden behoefte aan meer materieel”, zegt Westerbeke. “Daarover is Soerkov benaderd.”
Borodaj had daarvoor al aan een Russische bevelhebber om luchtafweergeschut met getraind personeel gevraagd. De bevelhebber belde een kwartier later terug dat er aan versterking werd gewerkt. Ook dit gesprek maakte het JIT openbaar.
Vice-premier
Soerkov wordt beschouwd als een van de belangrijkste adviseurs van Vladimir Poetin. Hij werkt al zo’n twintig jaar in het Kremlin en is een aantal jaren vice-premier geweest, vertelt NOS-correspondent Geert Groot Koerkamp.
“Wat belangrijk is in deze situatie is dat hij sinds 2013 was belast met Oekraïne. Hij heeft toen ook heel veel gedaan om Oekraïne steeds meer los te weken van de Europese Unie. En toen de oorlog daar eenmaal was begonnen, verzorgde Soerkov de coördinatie van de contacten tussen het Kremlin en de leiders van die rebellenrepubliek.”
Rusland ontkent nog altijd iedere betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17. Onderzoeksleider Westerbeke: “Of je met meneer Soerkov heel dicht in het Kremlin zit? Die conclusie spreek ik niet tegen.”
OmroepWest 19.06.2019 Het Openbaar Ministerie gaat vier mensen vervolgen voor het neerhalen van vlucht MH17. De rechtszaak begint op 9 maart 2020. Voor nabestaande Hans de Borst uit Monster is het bericht een historisch moment. ‘Het is een enorme opluchting dat ze de daders hebben kunnen vinden. Ik ben blij dat er gerechtigheid komt.’
Het Joint Investigation Team (JIT), dat de ramp met de MH17 onderzoekt, maakte bekend dat het tegen drie Russen en een Oekraïener voldoende bewijs heeft om hen te vervolgen. Het OM zal hier in maart volgend jaar mee beginnen. Volgens het JIT hebben geen van de vier mannen de knop ingedrukt, maar zijn ze wel medeverantwoordelijk voor het neerhalen van het vliegtuig.
Voordat het JIT het nieuws van de vervolging wereldkundig maakte, werden de nabestaanden van de vliegramp al ingelicht. Hans de Borst verloor zijn 17-jarige dochter Elsemiek bij de vliegtuigcrash en was bij de bijeenkomst aanwezig. ‘We kregen op zich dezelfde informatie als de rest van Nederland te horen’, vertelt de inwoner van Monster. ‘Maar ook werden we gelijk voorbereid over de rest van de procedure en werd verteld dat we in de loop van het jaar meer te horen krijgen over de rechtszaak zelf.’
Schuldig
Het was daarom een bijzondere dag voor De Borst, een nieuwe stap richting gerechtigheid. ‘De Russen leveren hun onderdanen niet uit en ik weet ook wel dat de kans klein is dat de verdachten bij het proces aanwezig zullen zijn. Toch voelt het voor mij wel als gerechtigheid als ze worden berecht. Want ik ga er vanuit dat het JIT deze stap alleen zet als ze dubbel en dwars zeker weten dat deze mannen schuldig zijn.’
De ramp met de MH17 gebeurde alweer vijf jaar geleden. En nog steeds heeft het JIT niet alle verdachten in beeld. De Borst houdt echter vertrouwen dat ook zij opgespoord en vervolgd kunnen worden. ‘Vanaf het begin heb ik mij er op ingesteld dat het een ellenlang proces zou gaan worden. Er komt zoveel kijken bij zo’n onderzoek, en helemaal in dit geval. Je bent toch afhankelijk van wat die schoften beschikbaar stellen.’
Opluchting
Het JIT kon nog niets zeggen over het motief of het bewijs. Dat zal pas tijdens de rechtszaak worden gepresenteerd. ‘Ik ben erg benieuwd welke informatie ze hebben’, besluit De Borst. ‘Of ze echt kunnen bewijzen wat er is gebeurd. En waarom. Maar voor nu is dit een goede dag. Alleen al de aankondiging dat ze mensen kunnen vervolgen is al een opluchting.’
Nabestaanden komen aan voor een toelichting van het Joint Investigation Team (JIT) op de nieuwste bevindingen in het strafrechtelijk onderzoek rond het neerhalen van vlucht MH17. Ⓒ ANP
Telegraaf 19.06.2019 Rond 12.00 uur melden de nabestaanden van de slachtoffers van MH17 dat het Openbaar Ministerie vier mensen zal vervolgen, zo werd duidelijk tijdens de bijeenkomst in Nieuwegein. De personen worden verdacht van moord. Het proces MH17 moet op 9 maart volgend jaar in Nederland beginnen. Onder de verdachten is Igor Girkin, de rebellencommandant in het oosten van Oekraïne.
Deze ochtend werden nabestaanden bijgepraat over de nieuwste bevindingen in het strafrechtelijk onderzoek. Vanmiddag vanaf 13.00 begint de persconferentie van het JIT. Volg hier alle laatste ontwikkelingen:
’Gelukkig komt er actie’
Nabestaanden Silene en Rob Fredriksz uit Rotterdam zijn blij dat het proces tegen de verdachten van de massamoord op MH17 in maart 2020 eindelijk gaat beginnen. Er zijn nu vier namen genoemd van vermoedelijke daders, meer zullen volgens het OM volgen, zodra het internationale opsporingsteam JIT zeker is van zijn zaak.
Het gaat om drie Russen en Oekraïense opstandeling. Gelukkig komt er nu actie, wij willen de waarheid en gerechtigheid.” Het belangrijkste voor de nabestaanden is dat er nu een datum bekend is wanneer de rechtszaak start. Ze zijn nog steeds erg boos dat Rusland niet meewerkt aan het onderzoek en „alleen maar desinformatie de wereld instuurt.”
De verdachten zijn drie Russische militairen en één Oekraïnse rebel. Zij zaten op het moment van de aanslag niet zelf bij de buk, maar zouden hogerop in de organisatie de boel aansturen.
Namen Bellingcat
Onderzoekscollectief Bellingcat bracht ook in kaart wie er medeverantwoordelijk zou zijn voor het neerhalen van vlucht MH17. Hun rapport verscheen kort voor de persconferentie van het internationale Joint Investegation Team (JIT). Volgens het onderzoek dat Bellingcat deed, zouden er aanwijzingen zijn dat officier Sergej Doebinski, hoofd van de militaire inlichtingendienst van volksrepubliek Donetsk, het bevel tot schieten gaf. Dit is echter nog niet hard te maken.
Tevens blijkt uit het onderzoek dat de Buk is aangevraagd door Doebinski. Hij – of iemand dicht bij hem – heeft waarschijnlijk ook toestemming gegeven om de Buk af te vuren. Igor Girkin, alias Igor Strelkov, is bekend als de rebellencommandant in Oost-Oekraïne die een triomfantelijk bericht de wereld in stuurde na het neerstorten van het vliegtuig van Malaysia Airlines, vlucht MH17.
Bij vrijwel elk conflict van Rusland, waar ook ter wereld, duikt hij op. Volgens Bellingcat was Girkin volledig op de hoogte van de invoer van de Russische Buk-raket waarmee het vliegtuig uit de lucht werd geschoten.
Igor Bezler, een van de kopstukken van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne, zag vlucht MH17 waarschijnlijk aan voor een vijandelijk toestel.
Bellingcat is een netwerk van journalisten, activisten en burgers dat werd opgericht door de Brit Eliot Higgins. Het zoekt in openbare digitale bronnen en naar officiële stukken die per ongeluk online komen naar informatie over internationale conflicten.
Het is nog niet bekend wat het JIT tijdens de persconferentie bekend gaat maken, mogelijk wordt er meer duidelijk over de rechtszaak tegen verdachten.
NOS 19.06.2019 Rusland heeft verbolgen gereageerd op uitspraken van het Joint Investigation Team (JIT), dat vandaag in een persconferentie zei dat Rusland onvoldoende meewerkt in het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt in een persverklaring van “ongegronde beschuldigingen” die bedoeld zijn om Rusland in diskrediet te brengen voor het oog van de internationale gemeenschap.
JIT-coördinator Fred Westerbeke, die vandaag namens het internationale onderzoeksteam aankondigde dat drie Russen en een Oekraïner worden vervolgd, zei dat Rusland weigert antwoord te geven op vragen en dat dat “een klap in het gezicht is van de nabestaanden”.
‘Geen bewijs geleverd’
Rusland zegt juist wél volledig te willen meewerken met het onderzoek en verwerpt de beschuldigingen dat er geen hulp wordt geboden “ten stelligste”. Volgens Rusland negeren de JIT-onderzoekers structureel het materiaal dat Rusland heeft aangeleverd, zoals radarbeelden die zouden bewijzen dat de Buk-raket van Oekraïne was.
Daarnaast heeft het JIT volgens de Russen “wederom geen concreet bewijs” geleverd voor betrokkenheid van Russische militairen bij het afschieten van de Buk-raket op de MH17. Het land noemt de onderzoekers vooringenomen.
De grote Russische kranten, tv- en radiostations reageren vooralsnog nauwelijks op de persconferentie van vandaag. Alleen bij de staatszender Russia Today wordt er uitgebreid bij stilgestaan en is er ruimte voor het Russische weerwoord.
Telegraaf 19.06.2019 Het JIT heeft vandaag nieuwe bevindingen gepresenteerd uit het onderzoek naar vlucht MH17. Daar lieten ze ook fragmenten horen uit onderschepte telefoon- en chatgesprekken.
AD 19.06.2019 De afgeluisterde telefoongesprekken die vanmiddag door het MH17-onderzoeksteam naar buiten zijn gebracht, lijken op directe betrokkenheid van het Kremlin te duiden bij wapenleveranties aan de pro-Russische rebellen in Oekraïne. In een van de gesprekken die het Joint Investigation Team (JIT) vanmiddag afspeelde, is Vladislav Soerkov te horen: hij was twee jaar vice-premier van Rusland en is nog steeds een adviseur van president Poetin.
Op 11 juli 2014, een week voor het neerhalen van MH17, belt Soerkov met Mikhail Borodaj. Die laatste is op dat moment de leider van de separatisten in de regio Donetsk in Oost-Oekraïne. Het lijkt een vervolggesprek op een eerdere conversatie over het leveren van militair materieel aan de pro-Russische rebellen.
Soerkov meldt in het gesprek dat daar aan gewerkt wordt. Borodaj stelt dat het hard nodig is, willen de rebellen stand kunnen houden tegen de Oekraïners. In een eerder gesprek met een ander contact in Rusland vroeg Borodaj concreet om luchtafweergeschut.
Het JIT meldde vorig jaar al dat voor de onderzoekers vaststaat dat vlucht MH17 neergehaald is met een BUK-raket die afkomstig was de van de 53e Luchtafweerbrigade van het Russische leger. De BUK-installatie zou vanuit Rusland naar Oost-Oekraïne zijn gebracht.
Hoofdofficier Fred Westerbeke, een van de leiders van het onderzoek, zie vanmiddag tegen de NOS dat het JIT ervan uitgaat dat ‘Soerkov betrokkenheid heeft gehad bij het beschikbaar stellen van de BUK en mogelijk ook ander materieel dat op dat moment nodig was in het oosten van Oekraïne’.
Soerkov is een bekende persoon in Europese regeringskringen. In maart 2014 werd hij, als naaste adviseur van president Poetin, op de sanctielijst van de EU gezet. Dat was naar aanleiding van de Russische annexatie van De Krim. Soerkov was van december 2011 tot mei 2013 eerste vice-premier van de Russische regering.
AD 19.06.2019 Nederland heeft diplomatieke stappen genomen tegen Rusland omdat het land niet meewerkt met het onderzoek naar het neerschieten van vlucht MH17. Dat is gebeurd op verzoek van het Openbaar Ministerie (OM), heeft minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) aan de Tweede Kamer laten weten.
De minister schrijft dat ,,diplomatieke stappen zijn genomen richting de Russische Federatie omdat volgens het OM door de Russische autoriteiten onvoldoende, onjuist of niet is gereageerd op rechtshulpverzoeken”.
Wat de stappen inhouden staat niet in de brief. Een woordvoerster van Grapperhaus wil dit ook niet verder toelichten. Het gaat er volgens haar om dat Rusland op 7 juni ‘via diplomatieke kanalen’ is aangesproken om alsnog mee te worden met het onderzoek van het OM. Dat heeft nog een groot aantal vragen uitstaan over waar militairen zich bevonden en wie namens Rusland actief was in het gebied.
Het internationale onderzoeksteam naar het neerhalen van MH17 heeft vandaag drie Russen en een Oekraïner aangeklaagd wegens betrokkenheid bij het neerhalen van het vliegtuig in juli 2014. Volgens Grapperhaus komen ,,we in een nieuwe fase” met deze beslissing tot vervolging.
,,Het kabinet ziet de vervolgingsbeslissing van het OM als een belangrijke stap in de waarheidsvinding en het vinden van gerechtigheid voor slachtoffers en hun nabestaanden”, aldus de bewindsman. ,,Stap voor stap worden vorderingen gemaakt. Het kabinet heeft grote waardering voor het werk dat reeds is verzet.”
Telegraaf 19.06.2019 „Rusland moet doen wat het Openbaar Ministerie nu vraagt: volledig medewerking verlenen aan het strafrechtelijk onderzoek naar de aanslag op MH17.” Die oproep deed premier Rutte in een reactie op de aankondiging van de rechtszaak tegen vier vermeende hoofdrolspelers bij de aanslag op vlucht MH17.
Ondanks de oproep en de ’diplomatieke stappen’ richting Moskou – waarvan ook de premier niet wilde zeggen wat die precies behelzen – bestreed Rutte fel dat de naderende rechtszaak politiek beladen is. „Dit is geen politiek proces en hij is ook niet politiek beladen.”
Hij onderstreepte juist de tamelijk afzijdige houding van het kabinet, dat volgens hem alleen in actie komt als het Openbaar Ministerie daarom vraagt. „Anders zouden politieke motieven een rol kunnen spelen in het acteren van de Nederlandse regering.” Of hij president Poetin al had gebeld? „Als dat dienstig is, zal ik hem hierover spreken, zoals ik dat ook in 2014, 2015 en 2017 vele malen heb gedaan.”
Rutte zegt niet te vrezen voor een desinformatiecampagne van Rusland om de status te bezoedelen van de Haagse rechtbank die het MH17-proces onder z’n hoede heeft. Dat de persconferentie van het JIT (Joint Investigation Team) over z’n ’indrukwekkende’ onderzoek wereldwijd is uitgezonden, is een goede garantie dat weinig mensen daar in zullen trappen, zei Rutte, die zich over de steun van andere landen bij het strafproces geen zorgen maakt. „Die steun is er. De afschuw is afgelopen vijf jaar onveranderd.”
Steun van de EU
Op de Europese top van donderdag zullen de regeringsleiders van de 28 EU-landen waarschijnlijk opnieuw hun steun uitspreken voor de aanpak van het JIT. De Europese Raad riep Moskou meermaals op volledig mee te werken aan de berechting van de daders.
Op verzoek van Nederland wordt in de conclusies van de top aandacht besteed aan de fatale vlucht, ook omdat het op 17 juli vijf jaar geleden is dat het vliegtuig werd neergehaald boven Oost-Oekraïne. Mogelijk wordt in de tekst nog apart verwezen naar het besluit van woensdag om vier verdachten te vervolgen.
’Maleisië achter onderzoek’
Rutte zei verder ’enorm respect’ te hebben voor het onderzoek van het JIT, waarin de OM’s van Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne samenwerken. Ook Maleisië, waarvan de premier onlangs de verantwoordelijkheid van Rusland in twijfel trok, staat volledig achter het JIT, zei Rutte.
Ook minister Blok (Buitenlandse Zaken) sprak vanuit China zijn waardering uit voor de ’volharding van het JIT om de volledige waarheid rond MH17 boven tafel te krijgen en de daders te vervolgen’. „De dood van 298 onschuldige slachtoffers mag niet zonder consequenties blijven. Wij blijven hieraan werken, samen met de andere JIT-landen en met brede steun van de internationale gemeenschap.”
Kamer content
In de Tweede Kamer is steun uitgesproken voor het aangekondigde strafproces. „Het moment van gerechtigheid komt steeds dichterbij”, reageerde VVD-Kamerlid Van Wijngaarden. Het beslui om vier verdachten te gaan vervolgen is een ’nieuwe stap op weg naar gerechtigheid’, vindt CDA-Kamerlid Van Dam. „Vlak voor de herdenking wordt hiermee duidelijkheid gegeven naar de nabestaanden. De beslissing is gebaseerd op overtuigend onderzoek, genomen in onafhankelijkheid door het Nederlandse OM.”
De PVV steunt de beslissing van het JIT om drie Russen en een Oekraïner te vervolgen voor de aanslag. „De slachtoffers verdienen gerechtigheid en voor de nabestaanden is het goed dat de eerste belangrijke stap in het strafproces nu is gezet”, zegt Kamerlid De Roon. „Voor de volledige waarheidsvinding is niet alleen de medewerking van Rusland maar ook die van de Oekraïne onmisbaar”.
Kamerlid Sjoerdsma van D66 wijst op het getapte gesprek tussen de zelfverklaarde president van de Oost-Oekraïense ’volksrepubliek Donetsk’ Borodaj en een topadviseur van Poetin. Daaruit blijkt volgens hem de betrokkenheid van het Kremlin. „Dankzij het JIT sluit het net zich nu rondom Rusland.”
Volgens Baudet van Forum voor Democratie is het niet aan parlementariërs om vooruit te lopen op uitspraken van de rechter. „Het ziet er grondig uit”, zegt hij over de bevindingen van het JIT. Toch blijft hij het problematisch vinden dat Oekraïne is vertegenwoordig in het opsporingsteam. „Daarmee neem je al een voorschot op de mogelijke dader.”
NU 19.06.2019 Premier Mark Rutte ziet het woensdag door het Joint Investigation Team (JIT) gepresenteerde onderzoek naar de verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 als een indrukwekkende en belangrijke stap, maar is naar eigen zeggen pas tevreden als de daders van de aanslag daadwerkelijk berecht en veroordeeld zijn.
“Er zal nog veel werk verricht moeten worden”, zei de minister-president woensdagmiddag na de presentatie van de bevindingen van het JIT.
Belangrijk is daarbij dat Rusland gaat meewerken met het strafrechtelijk onderzoek. Het Openbaar Ministerie (OM) stuit op dit moment op een onwelwillend Moskou, dat rechtshulpverzoeken negeert.
Zo ging Rusland bijvoorbeeld niet in op vragen over de huidige locatie van de buk-raketinstallatie die volgens het JIT is gebruikt bij het neerhalen van MH17.
Daarom kondigde het kabinet, op verzoek van het OM, diplomatieke stappen tegen Rusland aan. Wat de stappen precies zijn, wil Rutte niet zeggen. “Dat is allemaal vertrouwelijk”, aldus de premier.
Navraag leert dat vooral gedacht moet worden aan het op diplomatiek niveau aankaarten van de verzoeken van het OM aan Moskou om mee te werken met het onderzoek.
Het kabinet is voorzichtig met diplomatieke stappen en benadrukt de politieke kanalen alleen in te zetten als het OM daarom vraagt. “Anders zouden politieke motieven een rol kunnen spelen in het acteren van de Nederlandse regering”, aldus Rutte. “Dit is geen politiek proces.”
Vier verdachten in beeld
Het OM maakte eerder op de dag bekend drie Russen en een Oekraïner te vervolgen voor het neerschieten van vlucht MH17. De vier worden verdacht van moord. Het gaat om Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko.
De rechtszaak gaat naar verwachting op 9 maart 2020 in de beveiligde rechtbank op Schiphol van start. Het OM heeft Rusland en Oekraïne gevraagd de dagvaarding aan de verdachten te overhandigen.
Of de vier mannen daadwerkelijk de rechtszaak zullen bijwonen, valt ernstig te betwijfelen. Het OM liet eerder op de dag weten Moskou en Kiev niet om uitlevering te vragen, omdat de grondwet van de beide landen het verbiedt om onderdanen uit te leveren.
Mochten de verdachten de zaak niet bijwonen, dan zal de zitting alsnog doorgaan. Als de rechter de mannen schuldig acht, dan kunnen Girkin, Dubinsky, Pulatov en Kharchenko in dat geval bij verstek worden veroordeeld.
Telegraaf 19.06.2019 Premier Rutte reageert op de nieuwe bevindingen die vandaag zijn gepresenteerd rond het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17.
RO 19.06.2019 Vandaag zijn de nabestaanden van slachtoffers van vlucht MH17 geïnformeerd dat het Openbaar Ministerie (OM) over gaat tot vervolging van 4 verdachten van het neerhalen van vlucht MH17. Deze beslissing is unaniem gesteund door de opsporingsautoriteiten van de andere landen waarmee wordt samengewerkt in het Joint Investigation Team (JIT): Australië, België, Maleisië en Oekraïne. Het strafrechtelijk onderzoek naar de betrokkenheid van andere personen gaat nog steeds door.
Daarnaast heeft het JIT een getuigenoproep gedaan. Het JIT heeft aangegeven dat de eerdere getuigenoproepen veel bruikbare tips hebben opgeleverd en dat er daarom voor is gekozen ook nu weer een getuigenoproep te doen.
Het kabinet ziet de vervolgingsbeslissing van het OM als een belangrijke stap in de waarheidsvinding en het vinden van gerechtigheid voor slachtoffers en hun nabestaanden. Op 17 juli 2014 is boven het oosten van Oekraïne vlucht MH17 neergehaald, waarbij alle 298 inzittenden om het leven kwamen, onder wie 196 Nederlanders. Het strafrechtelijk onderzoek is direct na de crash door het OM in JIT-verband gestart. Stap voor stap worden vorderingen gemaakt. Het kabinet heeft grote waardering voor het werk dat reeds is verzet.
De JIT-landen hebben twee jaar geleden gezamenlijk besloten dat de vervolging en berechting van verdachten in Nederland zal plaatsvinden, ingebed in internationale samenwerking en steun. Er is besloten dat de rechtbank Den Haag de zaak in behandeling zal nemen en zitting zal houden op het Justitieel Complex Schiphol (JCS).
Binnen het Nederlandse rechtssysteem met alle noodzakelijke waarborgen voor verdachten en een goede rechtspositie voor nabestaanden zal het OM de onderzoeksresultaten presenteren ten overstaan van een onafhankelijke rechter in een openbare zitting. Alle praktische voorbereidingen voor de start van een MH17-strafproces zijn gereed. De eerste zitting zal 9 maart 2020 plaatsvinden.
NOS 19.06.2019 Nederland heeft via diplomatieke kanalen Rusland nog eens aangespoord mee te werken aan het onderzoek naar de ramp met MH17. De Nederlandse ambassade in Moskou heeft die boodschap overgebracht aan de Russen. Het kabinet spreekt van diplomatieke stappen, die op verzoek van het Openbaar Ministerie zijn gezet. Volgens het OM is tot nu toe “door de Russische autoriteiten onvoldoende, onjuist of niet gereageerd op rechtshulpverzoeken”.
Premier Rutte benadrukte dat het kabinet dit soort stappen alleen zet op verzoek van het OM, om te voorkomen dat politieke motieven een rol kunnen spelen: “Het is geen politiek proces.”
President Poetin
Rutte wilde verder niet veel kwijt over de stappen. Op de vraag of hij ook met president Poetin over de kwestie praat, antwoordde Rutte dat hij dat al vaak heeft gedaan. “Als dat in dit proces dienstig is, doe ik dat weer, maar of en wanneer die stap zich aandient, daar zeg ik niks over.”
Vandaag werd bekend dat het Joint Investigation Team (JIT) vier mensen vervolgt vanwege hun betrokkenheid bij het neerhalen van MH17. Het kabinet ziet die beslissing als een belangrijke stap. Rutte sprak zijn respect uit voor het werk van het onderzoeksteam om de waarheid boven tafel te krijgen en berechting mogelijk te maken.
Het kabinet benadrukte dat met het vervolgingsbesluit een nieuwe fase begint en dat het Nederlandse rechtssysteem “alle noodzakelijke waarborgen voor verdachten en een goede rechtspositie voor nabestaanden” heeft. Op de vraag of hij er rekening mee houdt dat de verdachten nooit voor de rechter komen, antwoordde de premier dat de druk vandaag weer verder is opgevoerd en dat alles stap voor stap gebeurt. Volgens hem is er in de wereld, ook vijf jaar na de ramp, nog steeds veel steun voor het onderzoek.
Ook de Tweede Kamer reageert positief op de vervolging. In veel reacties wordt gesproken van een nieuwe stap naar gerechtigheid.
Rusland: geen rol in MH17-ramp
Rusland heeft altijd gezegd niet betrokken te zijn bij de MH17-zaak. Bovendien benadrukt het Kremlin dat het in de afgelopen jaren allerlei gegevens en beeldmateriaal aan het JIT heeft verstrekt.
MSN 19.06.2019 Nederland heeft “diplomatieke stappen” genomen tegen Rusland omdat het land niet meewerkt met het onderzoek naar het neerschieten van vlucht MH17. Dat is gebeurd op verzoek van het Openbaar Ministerie (OM), heeft minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) aan de Tweede Kamer laten weten.
De minister schrijft dat “diplomatieke stappen zijn genomen richting de Russische Federatie omdat volgens het OM door de Russische autoriteiten onvoldoende, onjuist of niet is gereageerd op rechtshulpverzoeken”. Wat de stappen inhouden staat niet in de brief.
Het internationale onderzoeksteam naar het neerhalen van MH17 heeft woensdag drie Russen en een Oekraïner aangeklaagd wegens betrokkenheid bij het neerhalen van het vliegtuig in juli 2014. Volgens Grapperhaus komen “we in een nieuwe fase” met deze beslissing tot vervolging.
“Het kabinet ziet de vervolgingsbeslissing van het OM als een belangrijke stap in de waarheidsvinding en het vinden van gerechtigheid voor slachtoffers en hun nabestaanden”, aldus de bewindsman. “Stap voor stap worden vorderingen gemaakt. Het kabinet heeft grote waardering voor het werk dat reeds is verzet.”
Telegraaf 19.06.2019 Nederland heeft diplomatieke stappen tegen Rusland genomen, omdat het land niet goed meewerkt met een onderzoek naar het neerschieten van vlucht MH17, waarbij bijna driehonderd mensen om het leven kwamen.
Dat schrijft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) aan de Tweede Kamer. Op 7 juni heeft het ministerie ’via diplomatieke kanalen de Russische autoriteiten aangespoord om volledig mee te werken’, laat de bewindsman weten. Die diplomatieke stappen ’richting de Russische Federatie’ worden genomen op verzoek van het Openbaar Ministerie (OM). „Omdat volgens het OM door de Russische autoriteiten onvoldoende, onjuist of niet is gereageerd op rechtshulpverzoeken”, meldt de minister.
Op verdere stappen – als aansporen geen zin blijkt te hebben – wil Grapperhaus niet vooruitlopen. Het internationale onderzoeksteam naar het neerhalen van MH17 heeft woensdag drie Russen en een Oekraïner aangeklaagd wegens betrokkenheid bij het neerhalen van het vliegtuig in juli 2014.
NOS 19.06.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) heeft aanhoudingsbevelen uitgevaardigd voor vier personen die worden verdacht van het neerhalen van vlucht MH17 en moord op de 298 inzittenden. Het viertal wordt vervolgd en is om die reden op internationale opsporingslijsten geplaatst.
Dat maakte het JIT vandaag bekend op een persconferentie in Nieuwegein. Omdat de vier gezocht worden, maakte het onderzoeksteam ook de namen van de verdachten bekend: Leonid Chartsjenko uit Oekraïne en Oleg Poelatov, Igor Girkin en Sergej Doebinski uit Rusland.
Chartsjenko zou bij het vervoer van de Buk-installatie waarmee MH17 werd neergehaald essentieel zijn geweest. Doebinski was het hoofd van de inlichtingendienst van de pro-Russische rebellen, Poelatov was zijn adjunct. Girkin, die zichzelf ook Igor Strelkov noemt, was de ‘minister van Defensie’ van de separatisten.
JIT MH17
@JITMH17
The JIT that investigates the downing of flight MH17, today announced that the Dutch Prosecution Service has named four suspects. The investigation will continue. The first court date will be in March 2020. https://t.co/o4TdRS5ZmC
“We houden deze vier verantwoordelijk voor het binnenbrengen van het wapen”, zei Fred Westerbeke, coördinator van het JIT, dat bestaat uit 50 rechercheurs en 25 medewerkers van het OM. Het JIT benadrukt dat het bewijs tegen de verdachten pas in de rechtszaal zal worden getoond, en dat het vertrouwen heeft in de degelijkheid en onderbouwing ervan.
Doebinski en Girkin hebben aan het Russische persbureau Interfax meteen al laten weten dat ze niet vrijwillig zullen verschijnen in de rechtszaal, omdat ze naar eigen zeggen niks te maken hebben met de MH17-ramp.
Het JIT zal in ieder geval op korte termijn Oekraïne en Rusland vragen dagvaardingen te overhandigen aan de verdachten. Er wordt niet om uitlevering gevraagd, “omdat de grondwet van beide landen het verbiedt om eigen onderdanen uit te leveren”.
Zaak dient op Schiphol
De verdachten zullen worden aangeklaagd voor moord en de rechtszaak begint in maart 2020 in Nederland, in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol, die als dependance dient van de rechtbank Den Haag.
Advocaat Veeru Mewa, die nabestaanden van 102 passagiers bijstaat, laat weten dat het voor zijn cliënten een “enorme opluchting” is dat de zaak gaat beginnen. “Ze hielden er rekening mee dat het JIT niet genoeg zou vinden om te kunnen vervolgen”, zegt hij.
Het JIT heeft nog geen hoofdverdachte kunnen aanwijzen, maar sluit niet uit dat later wel te kunnen doen. “Want we starten vandaag weliswaar met de vervolging, maar het onderzoek gaat gewoon door.”
Dit zijn de vier verdachten die worden vervolgd voor het neerhalen van vlucht MH17 en de moord op alle inzittenden van het vliegtuig. De informatie in deze afbeeldingen komt van het JIT. :
NOS
Het JIT werd in 2014 opgericht, ruim een maand nadat het toestel van Malaysia Airlines boven Oekraïne met een Buk-raket was neergehaald. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven.
De onderzoekers concludeerden eerder dat de Buk-raket waarmee het toestel werd neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger. Nederland stelde Rusland daarom in mei vorig jaar aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van het toestel.
Beperkte openheid van zaken Rusland is klap in het gezicht van alle nabestaanden, aldus JIT-coördinator Fred Westerbeke.
Eerder achterhaalde het internationale onderzoekscollectief Bellingcat namen van verschillende Russische militairen die betrokken zouden zijn geweest bij het afvuren van de Buk-raket. Vandaag publiceerde Bellingcat nog eens acht nieuwe namen van Russen en Oekraïense opstandelingen die direct of indirect betrokken waren bij het neerhalen van vlucht MH17.
Nieuwe getuigenoproep
Het JIT moet als onafhankelijk, internationaal onderzoeksorgaan voorzichtiger opereren als het gaat om het publiceren van namen. Eerst moet er voldoende bewijs zijn verzameld. Wel had de organisatie in 2016 nog een groep met honderd mogelijke verdachten op het oog. Van een groot deel is inmiddels gebleken dat die niet strafrechtelijk verantwoordelijk zijn voor het neerhalen van MH17.
Toch eindigde de persconferentie van het JIT vandaag met een getuigenoproep, omdat de onderzoekers meer te weten willen komen over de bemanning van de bewuste Buk en “de schakels” in de Russische besluitvorming, twee zaken waar Rusland volgens politiechef Wilbert Paulissen geen antwoord op geeft.
Het JIT denkt onder meer dat de bemanning van de Buk-installatie waarschijnlijk uit Rusland afkomstig was. Daarnaast blijkt uit afgetapte telefoongesprekken dat, kort nadat de MH17 uit de lucht was geschoten, een bemanningslid van de Buk waarschijnlijk zoek was. Met hem willen de onderzoekers graag in contact komen.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken liet in een reactie op de JIT-stappen weten dat er “opnieuw ongegronde beschuldigingen worden geuit” tegen Rusland, bedoeld om het land “in diskrediet” te brengen.
MSN 19.06.2019 Het Openbaar Ministerie gaat vier verdachten aanklagen die betrokken zijn geweest bij de ramp met MH17. Zij worden vanaf 9 maart 2020 vervolgd voor moord, melden bronnen aan RTL Nieuws. In het onderzoek naar de ramp is een duidelijke link met Rusland aangetoond.
Onder de verdachten is Igor Girkin, de rebellencommandant in het oosten van Oekraïne. Ook Sergei Doebinski en Oleg Poelatov uit Rusland en Leonid Ghartsjenko uit Oekraïne worden aangeklaagd. Zij worden gezamenlijk verdacht van het vervoeren van de Buk-lanceerinstallatie naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne, waaruit vlucht MH17 werd neergeschoten.
“Hun plan, hun samenwerking en hun handelen hebben geleid tot het neerschieten van vlucht MH17”, aldus hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke. “Ze worden verdacht van het verongelukken van vlucht MH17 met de dood van alle inzittenden tot gevolg. En de moord op de 298 inzittenden van vlucht MH17.”
Link met Rusland
De vier verdachten stonden in nauw contact met Moskou, meldt het internationale onderzoeksteam naar de ramp (JIT). “Dit toont aan dat er een duidelijke link is met Rusland”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie, die het onderzoek nauw volgt.
Het OM gaat ervan uit dat de drie Russische verdachten zich in Moskou bevinden. De enige Oekraïense verdachte zou nog in het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne verblijven. Het OM zal beide landen rechtshulpverzoeken sturen, maar niet om uitlevering van de verdachten. Rusland en Oekraïne leveren geen onderdanen uit.
Eerder vandaag presenteerde onderzoekscollectief Bellingcat zijn nieuwste onderzoeksresultaten. Bellingcat heeft twaalf verdachten in beeld die betrokken zouden zijn geweest bij het neerhalen van MH17. Zij worden verantwoordelijk gehouden voor het transport van de lanceerinstallatie, het wegvoeren ervan, of de lancering van de Buk-raket.
Geheime dienst
Onder de twaalf verdachten is geheim agent Sergei Doebinski, wiens naam al in 2017 werd genoemd in het onderzoek naar de aanslag. De meeste aandacht in het Bellingcat-onderzoek gaat uit naar hem. Doebinski wordt door Bellingcat aangewezen als leider van de geheime dienst van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk.
Bij de ramp met MH17 kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Volgende maand is het vijf jaar geleden dat de vlucht van Schiphol naar Kuala Lumpur boven het oosten van Oekraïne werd neergeschoten. Het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket, afkomstig van de 53ste luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
Telegraaf 19.06.2019 Igor Strelkov alias Igor Girkin, de rebellencommandant die wordt verdacht van betrokkenheid bij het neerhalen van MH17, heeft tegenover Russische media ontkend dat de rebellen in Oekraïne verantwoordelijk zijn voor het neerhalen van het passagiersvliegtuig in 2014.
De vier verdachten bevinden zich volgens het Kremlin in Moskou. Daar wachten ze de officiële aankondiging van de onderzoekscommissie in Nederland af.
Rusland heeft het onderzoek naar het neerschieten van het passagiersvliegtuig MH17 in het Oekraïense luchtruim als eenzijdig bekritiseerd. „Rusland had geen kans om deel te nemen aan het onderzoek naar deze vreselijke ramp, hoewel we dat vanaf het begin hadden aangeboden”, zei een woordvoerder van het Kremlin.
De door Rusland gesteunde separatisten hebben ook woensdag weer Russische betrokkenheid met de lancering van de raket ontkend. „Het was technisch niet eens mogelijk om het Buk-systeem van Rusland naar de Donbass te vervoeren”, zegt Andrej Poergin, plaatsvervangend regeringsleider in de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk.
Het Buk-systeem dat voor de lancering werd gebruikt, kwam volgens de rebellen van de Oekraïense strijdkrachten. „Er was niemand in Donetsk die het had kunnen bedienen. De beschuldigingen waren daarom absurd. In plaats daarvan had Oekraïne het personeel om het systeem te bedienen. In Rusland is de apparatuur praktisch niet meer in gebruik”, zei Poergin.
Vier mannen
Het Openbaar Ministerie in Nederland gaat in maart 2020 vier mensen vervolgen voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord. Naast Igor Strelkov (38, ook bekend als Igor Girkin) zijn dat zijn rechterhand Sergej Doebinski (56), diens assistent Oleg Poelatov (52) en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko (47).
NOS 19.06.2019 Het internationale onderzoekscollectief Bellingcat heeft acht nieuwe namen gepubliceerd van Russen en Oekraïense opstandelingen die direct of indirect betrokken waren bij het neerhalen van vlucht MH17.
Een van de nieuwe namen is die van Valeri Stelmach. Hij zou degene zijn die zijn commandant vlak voor de fatale aanval met een Buk-raket telefonisch meldde dat er een vliegtuig aankwam.
Een ander is Oleg Poelatov, de tweede man achter generaal-majoor Sergej Doebinski bij de militaire inlichtingendienst van de Oost-Oekraïense opstandelingen. De Russen Doebinksi en Poelatov speelden in juli 2014 een belangrijke rol bij het vervoer van de Buk-installatie van Rusland naar Oost-Oekraïne en weer terug. Ook een zekere Leonid Chartsjenko zou bij dat vervoer essentieel zijn geweest.
Bellingcat maakt niet duidelijk wie exact het bevel gaf voor het afvuren van de Buk of wie op de knop van de lanceerinstallatie drukte.
Persconferentie
Bellingcats rapport komt enkele uren voor een persconferentie in Nieuwegein van het internationale onderzoeksteam JIT, dat daar nieuwe ontwikkelingen in het strafrechtelijke onderzoek presenteert. Op dit moment informeert dit Joint Investigation Team nabestaanden achter gesloten deuren. Volgens de Oekraïense onderminister van Buitenlandse Zaken zal het JIT vier namen bekendmaken van verdachten die mogelijk worden vervolgd.
De NOS zendt de persconferentie van het JIT vanaf 13.00 uur live uit, op NPO 1, NPO Radio 1, op NOS.nl en op onze Facebook- en YouTube-pagina’s.
Bellingcat heeft de afgelopen jaren zijn bevindingen steeds gedeeld met het JIT, dat na uitgebreid strafrechtelijk onderzoek later herhaaldelijk tot dezelfde conclusies kwam.
Oleg Poelatov Bellingcat
Centraal in het nieuwe Bellingcat-rapport staan de 150.000 telefoongesprekken die de Oekraïense veiligheidsdienst rond de MH17-ramp opving. De tekst van de waarschuwing voor een naderend toestel aan rebellenleider Igor Bezler was al eerder boven water gekomen: “Er komt een vogeltje uw kant opgevlogen.” Bezler geeft zijn ondergeschikte die dit meldt vervolgens het bevel om dit ook “hogerop” door te geven. Een paar minuten later werd vlucht MH17 neergehaald.
Bellingcat identificeert deze eerste beller nu dus als Valeri Stelmach, een leider van een Oost-Oekraïense militie. Het onderzoekscollectief noemt zijn rol in het neerhalen van MH17 “heel belangrijk”, omdat hij de eerste officier is die vlak voor de aanval de Boeing meldt als een mogelijk doelwit, zonder dat hij erbij opmerkt dat het ook om een passagierstoestel zou kunnen gaan.
Niet duidelijk wordt uit het Bellingcat-materiaal wie de persoon “hogerop” is die hij na Bezler heeft gebeld, ervan uitgaande dat hij diens bevel heeft gevolgd. En dus ook niet of deze persoon degene is die het bevel tot het afvuren van de Buk heeft gegeven.
Eerder concludeerde het JIT dat het ervan uitgaat dat de Buk-raket waarmee het toestel werd neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger. Nederland stelde Rusland daarom in mei vorig jaar aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van het toestel.
MSN 19.06.2019 Onderzoekscollectief Bellingcat heeft de identiteit van nog eens tien soldaten onthuld die betrokken zouden zijn geweest bij het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verantwoordelijk gehouden voor het transport van de lanceerinstallatie, het wegvoeren ervan, of de lancering van de Buk-raket.
Bellingcat heeft nu twaalf verdachten in beeld, van wie er twee al bekend waren bij het onderzoekscollectief. Ze behoren tot de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne. Zes betrokkenen hebben de Russische nationaliteit, vier mannen hebben de Oekraïense nationaliteit. Van twee mannen wordt door Bellingcat geen nationaliteit vermeld.
Geheim agent
De twaalf worden door Bellingcat onderverdeeld in drie groepen. De geheime dienst van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk zorgde voor het transport van de Russische Buk-lanceerinstallatie naar Oekraïne en weer terug. Het Oostelijk Bataljon – de tweede groep – faciliteerde het transport. En de Bezler-groep spotte vlucht MH17, vlak voordat die werd neergeschoten.
De twaalf die door Bellingcat verantwoordelijk worden gehouden voor het neerhalen van MH17
Onder de twaalf verdachten is geheim agent Sergei Doebinski, wiens naam al in 2017 werd genoemd in het onderzoek naar de aanslag. De meeste aandacht in het Bellingcat-onderzoek gaat uit naar hem. Doebinski wordt door Bellingcat aangewezen als leider van de separatistische geheime dienst. Daarvoor was hij een hooggeplaatste militair binnen het Russische leger.
Correspondent Jeroen Akkermans doet al jaren onderzoek naar de ramp met MH17. Hij ziet de door Rusland opgeworpen muur tussen het Russische leger en separatisten in het Oekraïense oorlogsgebied verder afbrokkelen. “Dat die twee gescheiden hebben geopereerd is niet vol te houden”, zegt hij. “Probleem voor Rusland is dat het nog altijd ten stelligste betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne ontkent.
Bellingcat en het internationale onderzoeksteam naar de ramp (JIT) tonen aan dat het Russische leger wel degelijk betrokken was bij het neerhalen van MH17. Daarmee komt ook de betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne aan het licht.”
Het JIT presenteert vandaag zijn nieuwe bevindingen in het strafrechtelijk onderzoek in Nieuwegein. “Het is de hoop dat het JIT de bevindingen van Bellingcat verder uitdiept met ondersteunend bewijs”, zegt Akkermans.
‘Namen hoofdverdachten bekend bij JIT’
Volgende maand is het vijf jaar geleden dat de vlucht van Schiphol naar Kuala Lumpur boven het oosten van Oekraïne werd neergeschoten. Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket, afkomstig van de 53ste luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger. De brigade zou de raketinstallatie hebben overgebracht naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne, waarvandaan MH17 werd neergeschoten. Destijds stond de Volksrepubliek Donetsk onder leiding van premier Aleksandr Borodaj.
Borodaj, tegenwoordig werkzaam in Moskou, zegt zich ‘absoluut geen zorgen’ te maken over een mogelijke rechtszaak. Tegen RTL Nieuws-correspondent Martijn Smiers in Rusland zegt hij dat het bewijs vermoedelijk is gemanipuleerd. “Oekraïne heeft al veel foto’s en telefoontaps gepresenteerd die nep waren. Het is technisch perfect mogelijk om met photoshop een hele goede vervalsing te maken die net echt lijkt.”
Borodaj voelt zich niet verantwoordelijk voor de ramp. “Verantwoordelijkheid? Nee, dat voel ik niet. Absoluut niet. Als ik me wel verantwoordelijk of schuldig zou voelen, dan zou de strafzaak me nog interesseren.”
Telegraaf 19.09.2019 Het JIT maakte tijdens een persconferentie in Nieuwegein vier namen van verdachten bekend die betrokken zijn bij de aanslag op de MH17.
Rob en Silene Fredriksz in de slaapkamer van hun omgekomen zoon Bryce Fredriksz. Ⓒ ROEL DIJKSTRA
Telegraaf 19.06.2019 MH17-nabestaanden hopen vandaag van het Openbaar Ministerie en het internationale opsporingsteam JIT te horen welke verdachten van de massamoord vervolgd gaan worden. Om 11.00 uur worden ze in Nieuwegein bijgepraat over de nieuwste bevindingen in het strafrechtelijk onderzoek.
„Daar kijken we naar uit”, zegt Silene Fredriksz uit Rotterdam. Zij en haar man Rob verloren hun 23-jarige zoon Bryce en diens vriendin Daisy (20) bij de aanslag. „We willen maar een ding: de hele waarheid en gerechtigheid. Maar het straffen van de directe schuldigen uit met name Rusland is niet ons enige doel. We willen dat alle nalatigen rekenschap afleggen. Waarom heeft Oekraïne toen het gevaarlijke luchtruim boven oorlogsgebied opengehouden? Waarom vlogen Malaysia Airlines en KLM en andere maatschappijen daar eigenlijk?”
Alle MH17-nabestaanden snakken naar waarheid en gerechtigheid. Waarom moesten hun dierbaren op 17 juli 2014 op een doodgewone (toeristen)vlucht van Schiphol naar Kuala Lumpur sterven door een aanslag met een Russische Buk-raket met 298 doden?
„We willen vijf jaar naar dato eindelijk antwoorden en vervolging van de daders. Daar wachten we al zolang op. We willen alles weten, hoe, waarom, door wie? Onze kinderen zijn op vakantie gegaan en in feite opgelost. We hebben niet eens hun lichamen teruggekregen”, zegt Fredriksz.
Vanochtend lichten het internationale opsporingsteam JIT en het Nederlandse OM nabestaanden in over de actuele stand van zaken in het strafrechtelijk onderzoek. Vanmiddag volgen internationale media. De rechtbank op Schiphol is klaar voor het proces. Naar verwachting zijn er belangrijke ontwikkelingen, waarbij verdachten bekend worden gemaakt.
Moord
„Het mag niet stoppen met een rechtszaak tegen de schuldigen en hun veroordeling. Al was het een verkeerd doelwit, het blijft moord. Maar dit gaat verder. Zowel de autoriteiten in Oekraïne, die het gevaarlijke luchtruim open lieten, als Malaysia Airlines en KLM en tal van andere vliegmaatschappijen die willens en wetens over oorlogsgebied vlogen, mogen de dans niet ontspringen. Ook de Nederlandse regering wist van de risico’s en deed niks”, aldus Fredriksz.
De dood van haar dierbaren is nooit te bevatten, vertelt ze tegenover De Telegraaf. „We blijven vastzitten in een nachtmerrie. Waar je in feite niet meer uitkomt. Maar de volle waarheid zou wel enige verlichting kunnen brengen. Het is vreselijk dat sommige naties nog altijd niet willen meewerken en alleen maar rookgordijnen en nepnieuws verspreiden.”
Afgezien van de fatale ’druk op de Buk-knop’ is Fredriksz ervan overtuigd dat haar kinderen nog in leven zouden zijn als het luchtruim boven Oost-Oekraïne tijdig gesloten zou zijn. „Dagen, weken ervoor waren er zoveel signalen dat het daar gruwelijk mis zou kunnen gaan. Hoe is het mogelijk dat er dan nog tientallen passagiersvliegtuigen mochten overvliegen?”
Veel cruciale vragen dus, ook bij andere nabestaanden. „Het is heel zwaar dat Bryce en Daisy en alle slachtoffers niet meer terugkomen. Toen we het onheilsbericht hoorden bijna vijf jaar geleden, konden we het niet geloven. En nu nog niet.”
AD 19.06.2019 Komt er ooit gerechtigheid voor de passagiers van vlucht MH17? Zullen de mensen die het toestel van Malaysia Airlines uit de lucht schoten boven Oost-Oekraïne ooit voor de rechter komen? Vandaag komt het Joint Investigation Team (JIT) op een persconferentie met nieuwe ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek.
Het JIT, waarin Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne samenwerken, informeert ’s ochtends om 10.30 uur de nabestaanden van de MH17-slachtoffers over de stand van zaken in het onderzoek naar de ramp. Om 13.00 uur volgt dan een internationale persconferentie vanuit een zalencomplex in Nieuwegein.
Ook vandaag komt het onderzoekscollectief Bellingcat met een lijvig rapport. Die burgeronderzoekers hebben zich vastgebeten in de zaak en kwamen de afgelopen jaren met meerdere onthullingen. ,,We komen met een rapport van honderd pagina’s waarin we heel gedetailleerd ingaan op de afgeluisterde telefoongesprekken van die periode.
We denken dat we nu iedereen in die gesprekken wel geïdentificeerd hebben en zullen daar namen van noemen”, zei Bellingcat-oprichter Eliot Higgins eerder in gesprek met deze krant. De telefoontaps zijn afkomstig van de Oekraïense inlichtingendienst die ze na de ramp openbaar maakte.
Wat weten we al?
We weten dat vlucht MH17 onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur op 17 juli 2014, bijna vijf jaar geleden dus, uit de lucht is geschoten bij het Oost-Oekraïense dorp Hrabove. Bij de crash kwamen 298 mensen om: 283 passagiers en 15 bemanningsleden. 196 inzittenden hadden de Nederlandse nationaliteit.
Het JIT heeft vastgesteld dat MH17 uit de lucht is geschoten door een BUK-raket, die afkomstig was van een installatie van de 53ste Luchtafweerbrigade van het Russische leger. De raket is volgens het JIT afgeschoten vanuit een veld ten zuiden van de plaats Snizjne. Dat gebied was op dat moment in handen van pro-Russische separatisten. Rusland ontkent betrokkenheid, in september vorig jaar meldde het Russische ministerie van Defensie dat de BUK-raket afgevuurd was door Oekraïne.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie, dat een leidende rol heeft in het team, wil er nog niets over zeggen. Maar de Oekraïense vice-minister van Buitenlandse Zaken Olena Zerkal zei gisteren dat er zeker vier namen genoemd gaan worden van verdachten, die vier zullen ook worden aangeklaagd en vervolgd.
Ze reageerde bevestigend op de vraag of het hogere officieren van het Russische leger betreft. ,,Maar het aantal mensen dat hierbij is betrokken, zal veel groter zijn dan de vier die worden genoemd”, stelde Zerkal. Het afvuren van de BUK-raket is volgens haar ‘onmogelijk zonder toestemming van de top’. Ook zei Zerkal dat ‘er al informatie is hoe de BUK daar is gekomen, maar nog niet over wie geschoten heeft’.
Er zijn de afgelopen jaren al diverse namen van betrokkenen genoemd: niet de man die de knop indrukte, wel van hoge Russische officieren in de regio. TV-programma Nieuwsuur probeerde een paar weken geleden in de Russische plaats Koersk commentaar te vragen aan de commandant van de 53e Luchtafweerbrigade, Sergej Moetskajev.
Hij liep weg van de camera. Andere namen van betrokkenen die de afgelopen jaren zijn genoemd: Oleg Ivannikov (codenaam Oreon, kolonel bij de Russische inlichtingendienst GRu en in 2014 aanwezig in de regio Luhansk), Igor Girkin (ook wel Strelkov genoemd, leider van de pro-Russische rebellen in Donetsk) en generaal-majoor Sergej Doebinski (alias Khmury, stond in 2014 aan het hoofd van de inlichtingendienst van de pro-Russische rebellen in Donetsk).
Wat moeten we verwachten van een eventueel proces?
Als het uiteindelijk tot een proces komt, zal dat worden gehouden in de rechtbank bij Schiphol. De verdachten zullen worden berecht volgens het Nederlandse recht, zo is afgesproken tussen de betrokken landen. Tijdens een proces zullen ook de nabestaanden spreekrecht krijgen. Maar of er ook verdachten aanwezig zullen zijn, is zeer de vraag.
Rusland levert in principe geen onderdanen uit. Het proces zal dan uitdraaien op een zogeheten verstekprocedure, waarbij de verdachten niet aanwezig zijn. Göran Sluiter, advocaat en hoogleraar Internationaal Strafrecht: ,,Een verstekprocedure is een onding. Een vonnis in zo’n zaak is een soort tussenstand, geen eindstand. Maar het alternatief is dat je wacht tot de verdachten verschijnen. Dan laat je je eigenlijk gijzelen door de Russen.”
Evert van Zijtveld verloor zijn zoon en dochter en zijn schoonouders bij de MH17-ramp. Voor hem is vervolging belangrijker dan namen van daders.
Brokstukken op de crashplek van de Boeing 777 van Malaysia Airlines. Vlucht MH17 was op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur. Alle 283 passagiers en 15 bemanningsleden zijn omgekomen.Beeld AFP
VK 19.06.2019 Het internationale Joint Investigation Team (JIT), dat onderzoek doet naar vlucht MH17, maakt woensdag de namen bekend van enkele verdachten die mogelijk zullen worden vervolgd voor hun aandeel in de ramp.
Volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Olena Zerkal gaat het voorlopig om vier verdachten. Ongetwijfeld heeft het JIT nog een reeks andere verdachten in het vizier.
Het wordt voor het eerst dat het JIT namen van verdachten noemt. Eerder stelde het JIT al vast dat het Maleisische toestel met een Buk-raket van Russische makelij was neergeschoten vanuit rebellengebied. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden van het vliegtuig om. Volgens het JIT is het zeker dat de Buk-installatie waarmee de raket afgevuurd afkomstig was van de 53ste luchtverdedigingsbrigade uit het Russische Koersk.
Op grond van foto’s en video’s op sociale media kon het JIT de route reconstrueren die de Buk-installatie heeft gevolgd vanuit Koersk naar de plaats van de lancering, een landbouwveld bij Pervomajske even ten zuiden van de stad Snizjne. Dat gebied was op 17 juli 2014 in handen van de separatisten.
Volgens het JIT lijdt het geen twijfel dat het steeds om dezelfde Buk-installatie gaat. Dat viel af te leiden uit een zevental specifieke kernmerken van het gevaarte, zoals beschadigingen op de zijkant en het nummer waarvan één cijfer onleesbaar was: 3×2.
Het JIT maakte vorig jaar al bekend dat het enkele tientallen figuren in het vizier had. Het ligt voor de hand dat één van hen Sergej Moetsjkajev is, de commandant van de 53ste luchtverdedigingsbrigade. Als commandant van de brigade moet hij van het transport op de hoogte zijn geweest.
Op deze anonieme foto, genomen op 17 juli 2014 in de Oekraïense plaats Makijivka en vrijgegeven door het OM en het JIT, staat het Buk-lanceersysteem dat waarschijnlijk verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17. Beeld AP
Eerder stelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid al vast dat het transport van de Buk geregeld werd door Sergej Petrovski, een voormalig officier van de Russische militaire inlichtingendienst GROe die zich bij de separatisten in het oosten van Oekraïne had aangesloten.
Bellingcat
Het onderzoekscollectief Bellingcat concludeerde op grond van telefoongesprekken dat Petrovski in werkelijkheid Sergej Doebinski heet. Hij maakte deel uit van een commando-eenheid die onder de GROe viel en vocht eerder in Tsjetsjenië, zoals veel andere Russen die zich bij de separatisten aansloten.
Bellingcat achterhaalde ook de identiteit van een aantal andere sleutelfiguren uit de operatie om de rebellen te voorzien van een luchtdoelraket, waarmee zij zich tegen de aanvallen van Oekraïense gevechtsvliegtuigen hoopten te verdedigen.
Daarbij gaat het onder meer om Oleg Ivannikov, die tot voor kort voor de Russische militaire inlichtingendienst werkte. Ivannikov had in de zomer van 2014 in het rebellenbolwerk Loehansk feitelijk het commando over de troepen van de pro-Russische separatisten en de Russen die aan hun kant meevochten.
Verder identificeerde Bellingcat een Russische generaal die bij de levering van de Buk betrokken was en schuilging achter de codenaam ‘Delfin’ (Dolfijn): Nikolaj Tkatsjov. Hij was twee jaar geleden nog in dienst bij de Russische strijdkrachten als hoofdinspecteur van het Centrale Militaire District van de Russische Federatie.
Ook gaf het onderzoekscollectief een reeks namen vrij van militairen van het 2de bataljon van de 53ste luchtbrigade, die de Buk-installatie begeleidden op weg naar de separatisten in Oekraïne, al publiceerde Bellingcat van hun achternamen alleen de initialen, om het onderzoek van het JIT niet in de weg te lopen.
De MH17 Recovery Mission aan het werk in het rampgebied. De cockpit is geborgen. Beeld Pierre Crom / ANP
Sleutelfiguur in dit rijtje was (naast Moetsjkajev) een zekere Dmitri T., de commandant van het 2de bataljon. Hij is vermoedelijk bij de lancering geweest of moet in ieder geval weten wie er op dat moment deel uitmaakte van de bemanning. Volgens Bellingcat is het zeer onwaarschijnlijk dat de Russen de Buk hebben overgedragen aan de separatisten, omdat voor de bediening van een dergelijk wapen een gedegen opleiding nodig is.
Bellingcat heeft ook aan de hand van berichten op de sociale media, waaronder Vkontakte (het Russische Facebook) en andere sites, tal van details kunnen achterhalen van pro-Russische separatisten die bij de operatie betrokken waren. Het onderzoekscollectief publiceert woensdag een nieuw rapport met een reeks namen van sleutelfiguren en bewijzen voor hun rol bij het neerhalen van MH17.
Ook het JIT beschikt over die informatie, maar voor het internationale onderzoeksteam ligt de lat aanzienlijk hoger als het om het bewijsmateriaal gaat. Dat moet in een rechtszaak overeind blijven. Of de verdachten ooit voor de rechter zullen komen, is de vraag. Rusland weigert zijn eigen burgers uit te leveren, zodat de verdachten hooguit bij verstek kunnen worden veroordeeld.
LEES TERUG WAT WIJ EERDER SCHREVEN OVER DE ACTIES VAN JIT EN BELLINGCAT OMTRENT DE RAMP VAN MH17
Woensdag maakt het internationale onderzoeksteam JIT namen bekend van personen die betrokken waren bij het neerhalen van vlucht MH17. Tegelijk publiceert onderzoekscollectief Bellingcat een rapport met namen van mogelijke daders. Is het toeval dat beide op dezelfde dag publiceren, of werken ze samen?
AD 19.06.2019 Onderzoekscollectief Bellingcat heeft in kaart gebracht wie er medeverantwoordelijk zijn voor het neerhalen van vlucht MH17. Zij hebben aanwijzingen dat het team van de Russische inlichtingenofficier Sergej Doebinski het neerhalen ingang heeft gezet. Echter, wie exact opdracht heeft gegeven om de Buk-raket af te vuren en wie vervolgens de raket afvuurde, is nog altijd niet met zekerheid vast te stellen, zeggen de burgeronderzoekers.
Er zijn aanwijzingen dat officier Sergej Doebinski, hoofd van de militaire inlichtingendienst van de pro-Russische rebellen in de Oekraïense regio Donetsk, het bevel tot schieten gaf, maar dat is nog niet hard te maken. Bij de ramp met het toestel van Malaysia Airlines kwamen alle 298 inzittenden om het leven.
Door middel van onder meer analyse van onderschepte telefoongesprekken, zegt Bellingcat onder andere zeker te weten welke officieren op de hoogte waren van het transport van de Buk-raket waarmee het vliegtuig werd neergeschoten, en door wie deze raket was besteld.
Het bijna honderd pagina’s tellend rapport verscheen kort voor de persconferentie van het internationale Joint Investigation Team (JIT) met de nieuwste bevindingen in het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van MH17. Het is nog niet bekend wat het JIT bekend gaat maken, mogelijk wordt er meer duidelijk over de rechtszaak tegen verdachten.
Onduidelijk blijft, ook na dit rapport, welke soldaten of rebellen precies de bemanning van de BUK-installatie vormden. Het hanteren van de installatie en lanceren van een raket vergt training. Mogelijk reisden Russische soldaten mee met de BUK-installatie, maar daar is nog geen duidelijkheid over.
Wie deed wat?
Bellingcat is dieper gedoken in door de Oekraïense veiligheidsdiensten (SBU) getapte telefoongesprekken van de mannen die mogelijk betrokken waren bij het bestellen, transporteren en afvuren van de Buk.
Het rapport meldt dat de Buk is aangevraagd door Doebinski. Hij – of iemand dicht bij hem – heeft waarschijnlijk ook toestemming gegeven om de Buk af te vuren. Volgens het onderzoekscollectief wijst alle informatie erop dat onder anderen de voormalige Russische inlichtingenofficier Igor Girkin volledig op de hoogte was van de import van de Buk-raket. Girkin kwam eerder al als verdachte in beeld, omdat een internetpagina met banden met zijn rebellengroep kort na het neerhalen van het toestel de verantwoordelijkheid voor de daad claimde.
Igor Bezler, een van de kopstukken van de pro-Russische seperatisten in het oosten van Oekräine, zag vlucht MH17 waarschijnlijk aan voor een vijandelijk toestel. Hij zei in een getapt gesprek met een ondergeschikte deze infomatie “hogerop” te melden. Mogelijk is op basis van deze informatie het bevel vuren gegeven.
Vostok Bataljon
De onderzoekers hebben ook opgeschreven hoe de verschillende verdachten zich tot elkaar verhouden en hoe ze samenwerkten. Het was de inlichtingentak van de pro-Russische rebellen in Donetsk (onder leiding van de eerder genoemde Doebinski) die de BUK-installatie regelden. Het Vostok Bataljon, een aparte gevechtsgroep, van diezelfde rebellen vervoerde de BUK vanaf de Russische grens naar de plek vanaf waar werd geschoten. De Bezler-groep (van Igor Bezler) spotte MH17 en gaf de locatie van het toestel door.
NOS 19.06.2019 Het is een belangrijke dag voor nabestaanden van de 298 omgekomen passagiers en bemanningsleden van vlucht MH17. Zij hopen vandaag, bijna vijf jaar na het neerhalen van het vliegtuig, te horen dat Nederland verdachten voor de rechter gaat brengen.
Het Joint Investigation Team (JIT) maakt straks meer bekend over het onderzoek naar de ramp met de MH17. De Boeing 777 van Malaysia Airlines werd in 2014 boven Oekraïne neergeschoten met een Buk-raket. Het internationale onderzoeksteam stelde vorig jaar vast dat het ging om een raket van het Russische leger.
De NOS zendt de persconferentie van het JIT vanaf 13.00 uur live uit, op NPO 1, NPO Radio 1, op NOS.nl en op onze Facebook- en YouTube-pagina’s.
Volgens Oekraïne maakt het JIT vandaag de namen van de eerste vier verdachten bekend die zullen worden vervolgd. Het JIT zelf wil dat niet bevestigen. Oekraïne maakt wel deel uit van het internationale onderzoeksteam.
Of de verdachten Russische militairen zijn, is onduidelijk. Eerder is wel vastgesteld dat de Buk-raket vanuit Rusland naar Oost-Oekraïne is gebracht, waar op dat moment zwaar werd gevochten tussen het Oekraïense leger en pro-Russische rebellen. De dag na het neerhalen van MH17 werd de raketinstallatie weer teruggebracht naar Rusland.
Het Joint Investigation Team dat de ramp onderzoekt, kwam vorig jaar mei met een rapport over de herkomst van de Buk-raket. Deze animatie vat de conclusies samen:
Animatie (kort): onderzoek naar Buk-raket die MH17 neerhaalde
Het JIT gaat ervan uit dat het neerhalen van MH17 een vergissing was. Mogelijk is het toestel aangezien voor een vijandelijk vliegtuig.
Hoewel al veel namen van betrokken militairen boven water zijn gehaald, is tot nu toe altijd onduidelijk gebleven wie de opdracht gaf om te schieten en wie de raket daadwerkelijk afvuurde. Volgens Oekraïne kan het JIT daarover ook nu nog geen duidelijkheid scheppen.
De MH17 bij de start op Schiphol, op 17 juli 2014. De foto is gemaakt door een amateurfotograafANP
Vandaag komt ook het internationale onderzoekscollectief Bellingcat met de resultaten van verder onderzoek naar MH17. De groep presenteert nieuwe namen van mensen die direct of indirect betrokken zijn bij de beschieting van MH17.
Bellingcat baseert zich onder meer op een groot aantal tapgesprekken van de Oekraïense geheime dienst die openbaar zijn gemaakt. De onderzoekers delen hun bevindingen steevast met het JIT. Dat trok de afgelopen jaren al meerdere keren dezelfde conclusies als Bellingcat.
Het rapport verschijnt vanochtend, kort voor de persconferentie in Nieuwegein van het JIT. Voor de persconferentie worden nabestaanden geïnformeerd over de nieuwe ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek.
NU 19.06.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) doet woensdagmiddag voor het eerst in ruim een jaar nieuwe mededelingen over de voortgang van het onderzoek naar de MH17-ramp. Naar verwachting noemt het team namen van verdachten die betrokken waren bij het neerhalen van het toestel in juli 2014.
De nabestaanden zullen woensdagochtend eerst worden bijgepraat, daarna zal een persconferentie worden gehouden.
Het JIT, een samenwerkingsverband tussen Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne, doet juridisch onderzoek naar het neerhalen van de Boeing van Malaysia Airlines op 17 juli 2014. Hierbij kwamen alle 298 inzittenden om, onder wie 196 Nederlanders.
Eerder bleek uit onderzoek van het JIT al dat het toestel is neergehaald met een buk-raket van Russische makelij. De lanceerinstallatie was afkomstig van een Russische basis bij Koersk.
Onderzoekscollectief Bellingcat publiceerde op woensdagochtend al een lijst met namen van mensen die mogelijk betrokken zijn bij het neerhalen van het vliegtuig.
Nederland overlegt al een jaar met Rusland over aansprakelijkheid
Het team heeft op basis van foto’s en video’s op sociale media gereconstrueerd welke route de installatie vanuit Koersk heeft afgelegd. Het gebied waar de raket op 17 juli 2014 werd afgeschoten, was op dat moment in handen van Russische separatisten.
Nederland en Australië stelden Rusland in mei 2018 aansprakelijk voor een aandeel in het neerhalen van vlucht MH17. Het land ontkent betrokkenheid. Maar sindsdien worden achter de schermen wel diplomatieke gesprekken gevoerd.
‘Ook bij verstek is veroordeling van groot belang’
Strafrechtdeskundige Marieke de Hoon van de Vrije Universiteit denkt niet dat het JIT met harde beschuldigingen komt als het team geen hard bewijs voor betrokkenheid van bepaalde personen heeft gevonden.
“Ook als Rusland verdachten niet uitlevert, is het van grote betekenis als in Nederland een onafhankelijke rechter oordeelt dat het bewijs standhoudt”, legt ze uit in de NU.nl-podcast Dit wordt het nieuws. “Dat is niet alleen belangrijk voor de nabestaanden, maar ook voor de staatsaansprakelijkheid van Rusland waar nu over wordt gepraat.”
Belangrijke vraag is de intentie van de verdachten
In een mogelijke rechtszaak is de vraag ook wat de intentie van mogelijke verdachten is geweest, legt De Hoon uit. “Het lijkt een fout te zijn geweest; mogelijk dacht het peloton dat het een Oekraïens vliegtuig was. Maar een militair heeft wel de verplichting om – voordat hij een raket afvuurt – een doelwit goed te identificeren. Als je een buk-raket de lucht inschiet zonder over de juiste gegevens over de identiteit van een toestel te beschikken, dan neem je bewust het risico een burgertoestel neer te halen.”
Rusland is volgens internationale regels verplicht mee te werken aan het internationale onderzoek. Maar tegelijkertijd staat in de Russische grondwet dat het land zijn onderdanen niet voor strafonderzoeken mag uitleveren aan andere landen. In dat geval zou een Russische verdachte in Nederland bij verstek door een rechtbank kunnen worden veroordeeld.
“Die persoon is dan wel veroordeeld”, schetst De Hoon. “Dit betekent dat de bewegingsvrijheid van zo iemand enorm wordt beperkt. Zodra hij naar het buitenland gaat, kan Nederland het land waar hij heengaat vragen om uitlevering. Zo’n persoon wordt heel erg afhankelijk van de gunst van het Russische regime en dat kan in de loop van de jaren nog weleens veranderen.”
Eliot Higgins (m) van open source onderzoeksorganisatie Bellingcat tijdens een persconferentie over bevindingen in het onderzoek naar de ramp met vlucht MH17.Beeld ANP
VK 18.06.2019 Woensdag maakt het internationale onderzoeksteam JIT namen bekend van personen die betrokken waren bij het neerhalen van vlucht MH17. Tegelijk publiceerde onderzoekscollectief Bellingcat een rapport met namen van mogelijke daders. Is het toeval dat beide op dezelfde dag publiceren, of werken ze samen?
September 2014, amper twee maanden na de ramp met MH17. Het internationale onderzoeksteam JIT tempert alvast de verwachtingen: het onderzoek naar MH17 zal een kwestie van de ‘lange adem’ worden. Tien officieren van justitie en honderd rechercheurs beginnen aan een monsterklus.
Er zijn honderden filmpjes en 20 duizend foto’s naar het JIT verzonden en de rechercheurs gaan alles op bruikbaarheid toetsen. Het OM destijds: ‘Het is veel werk om steeds opnieuw te bepalen wat de waarde is van wat op internet wordt gepubliceerd en of het als bewijs kan dienen.’
Bellingcat is dan al een stuk verder. Een paar dagen daarvoor publiceert het onderzoekscollectief een eerste verhaal over MH17: de BUK-raket waarmee het toestel is neergeschoten, is afkomstig uit Rusland. Fragmenten uit camerabeelden van passerende automobilisten hebben de route van het BUK-transport vanuit Rusland naar Oekraïne vastgelegd. Bellingcat heeft die beelden geanalyseerd en getoetst.
In deze beide aankondigingen schuilt het verschil tussen het onderzoeksteam en de vrije burgerjournalisten van Bellingcat: de één werkt formeel, minutieus en gericht op het onderbouwen van bewijs. De ander heeft alleen de beschikking over openbare bronnen en werkt doelmatiger en sneller.
Dat is in het begin even schrikken voor het onderzoeksteam. ‘Oei, wat gebeurt hier. We zijn gewend dat wij meer weten dan de buitenwereld en dat we in relatieve rust ons onderzoek kunnen doen’, zegt Wilbert Paulissen, hoofd Nationale Recherche, over de ervaring met Bellingcat in de documentaire Bellingcat – Truth in a Post-Truth World. ‘Nu waren er onderzoekers die al vrij snel met een mogelijk scenario kwamen.’
Scenario’s uitsluiten
Dat blijft jarenlang de verhouding: Bellingcat is sneller en vluchtiger. Het JIT presenteert bevindingen als die ondubbelzinnig geverifieerd zijn en als alternatieve scenario’s uitgesloten kunnen worden. Een half jaar na het eerste rapport komt Bellingcat met meer achtergronden over de BUK en de betrokkenheid van de 53ste brigade van het Russische leger bij het transport ervan.
Een conclusie die pas drie jaar later door het JIT wordt bevestigd. Bellingcatonderzoeker Daniel Romein: ‘Zij moeten op een formelere wijze te werk gaan en kunnen niet zomaar in het wilde weg naar sociale mediaprofielen gaan zoeken. Dat verklaart waarom wij soms tot bepaalde zoekresultaten komen, waar zij door privacywetgeving lastiger bij kunnen.’
De methode-Bellingcat inspireert de onderzoekers ook. Paulissen in de documentaire: ‘We moeten zelf ook dat internet op en wat zij brengen daar moeten we serieus naar kijken.’ Het onderzoeksteam slaat in de eerste weken 350 miljoen webpagina’s op vol foto’s en video’s uit Oost-Oekraïne. Het gaat blogs, tweets en fora doorzoeken.
Precies datgene waar Bellingcat zo sterk in is. En in zekere zin vullen ze elkaar ook aan. Als het JIT in 2016 geluidsopnamen publiceert van twee Russische betrokkenen, weet Bellingcat met andere media een van hen te identificeren als een hooggeplaatste medewerker van de Russische militaire inlichtingendienst.
Hierin zit ook het verschil in werkwijze. Bellingcat werkt gericht, op zoek naar bevestiging. Het JIT werkt ongerichter: het verzamelt zo veel mogelijk bewijs en gaat daarin zoeken naar patronen en bruikbare aanwijzingen. Bovendien moeten de bevindingen van het JIT standhouden in een rechtszaal, dus voorzien zijn van steekhoudend ondersteunend bewijs. Een foto van het BUK-transport die door een automobilist gemaakt is, kan gemanipuleerd zijn.
Het JIT moet de originele beelden opvragen, eventueel voorzien van een getuigenverklaring. Romein: ‘Het JIT zal zeker beschikken over veel meer bewijsstukken, zoals getuigenverklaringen en foto’s en video’s, die nooit online zijn verschenen. Wellicht juist door de grote hoeveelheid aan materiaal die zij hebben, kost het ook veel meer tijd om daarin te zoeken.’
Opvallend is dat ze weleens gelijktijdig publiceren. Dat betekent niet dat ze het werk op elkaar afstemmen, zeggen beide resoluut. Een woordvoerder van het OM: ‘We stemmen niets af met Bellingcat. Zij leveren ons soms informatie maar ze beslissen zelf wanneer ze hun eigen rapporten publiceren.’ Romein: ‘Er is echt geen sprake van samenwerking.’
De verhouding is eerder ongelijk: Bellingcat geeft, het JIT neemt. Romein: ‘We hebben zo nu en dan contact, zeker als we nieuwe zoekresultaten hebben. Het blijft echter altijd vrij formeel: zij stellen veel vragen aan ons, maar wij hebben geleerd zelf geen vragen te stellen. Ze hebben duidelijk gemaakt daar geen antwoord op te geven in het kader van het strafrechtelijk onderzoek.’
Dat beide woensdag publiceren heeft te maken met de nabestaanden. Het onderzoek van Bellingcat was al eerder klaar, maar toen de organisatie begreep dat het JIT met namen en aanklachten zou komen, besloot het te wachten totdat ook de nabestaanden geïnformeerd zouden zijn.
Aanklachten
Het Joint Investigation Team (JIT) maakt woensdag vier namen bekend van verdachten die mogelijk worden vervolgd. Dat heeft de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Olena Zerkal tegen lokale media gezegd. ’De namen zullen worden bekendgemaakt. Er komen aanklachten,’ aldus Zerkal tegen Interfax-Ukraine. Het JIT houdt woensdag om 13.00 uur een persconferentie. Voorafgaand worden nabestaanden ingelicht.
LEES MEER;
De Nederlander die vanuit huis het MH17-gebied uitkamde
Een Nederlander stond aan de basis van het nieuwe rapport over de MH17-ramp van het onderzoeksteam Bellingcat. Hij vertelt over zijn speurtocht op internet. ‘Ik wilde weten wie het had gedaan.’
Daders neerhalen MH17 komen langzaam maar zeker in het vizier
Uiterst voorzichtig, en daardoor met een slakkengangetje, tracht het internationale onderzoeksteam JIT de zaak rond te krijgen tegen de daders van het neerhalen van vlucht MH17. Maar voortgang is er zeker. ‘Het net begint zich te sluiten.’
Nederland stelt Rusland aansprakelijk voor neerhalen MH17: ‘We zullen niet rusten tot de daders zijn gepakt’
Nederland en Australië eisen dat Rusland verantwoordelijkheid neemt voor de ramp met vlucht MH17. Voor de twee landen staat nu ‘onomstotelijk vast’ dat er een directe link is tussen het Russische leger en de BUK-raket waarmee het passagiersvliegtuig bijna vier jaar geleden werd neergeschoten.
NOS 18.06.2019 Er zullen morgen op de persconferentie van het Joint Investigation Team (JIT) vier namen bekendgemaakt worden van personen die verantwoordelijk zouden zijn voor het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de Oekraïense onderminister van Buitenlandse Zaken, Olena Zerkal, gezegd tegen persbureau Interfax.
“De namen zullen worden bekendgemaakt. Er komen aanklachten”, aldus Zerkal over de persconferentie in Nieuwegein van het internationale onderzoeksteam dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt. Eerst gaat justitie bekijken of er een zaak tegen de vier komt. Als die er komt, zal die vervolgens dienen bij de rechtbank op Schiphol.
Volgens Zerkal zijn de vier verdachten nog maar het begin. “Het aantal mensen dat hierbij betrokken is, is veel groter”. Tegenover RTL Nieuws zegt Aleksandr Borodaj, die ten tijde van de MH17-ramp leider was van de pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne, zich “absoluut geen zorgen” te maken over een mogelijke rechtszaak. “Ik voel me niet verantwoordelijk”, zegt hij.
Het JIT laat weten niet op de uitspraken van de Oekraïense onderminister te willen reageren. Vrijdag kondigde het onderzoeksteam de persconferentie aan vanwege “ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek”. Kort voor de persconferentie worden nabestaanden ingelicht.
Buk-raket
Het JIT werd in 2014 opgericht, ruim een maand nadat het toestel van Malaysia Airlines boven Oekraïne met een Buk-raket was neergehaald. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven.
De onderzoekers concludeerden eerder dat de Buk-raket waarmee het toestel werd neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger. Nederland stelde Rusland daarom in mei vorig jaar aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van het toestel.
Eerder achterhaalde het internationale onderzoekscollectief Bellingcat namen van verschillende Russische militairen die betrokken zouden zijn geweest bij het afvuren van de Buk-raket. Verder komt Bellingcat zelf morgen nog met nieuwe bevindingen uit het eigen MH17-onderzoek.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders.Ⓒ REUTERS
Telegraaf 18.06.2019Het Joint Investigation Team (JIT) dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt, maakt woensdag vier namen bekend van verdachten die mogelijk worden vervolgd. Dat heeft de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Olena Zerkal gezegd tegen lokale media.
„De namen zullen worden bekendgemaakt. Er komen aanklachten”, zei ze tegen Interfax-Ukraine. Justitie gaat vervolgens bekijken of er een zaak tegen de vier komt die dan zal dienen bij de rechtbank op Schiphol. Volgens Zerkal gaat het om een topje van de ijsberg. „Het aantal mensen dat hier bij betrokken is zal veel groter zijn dan de vier die worden genoemd.”
Het JIT kondigde eerder een persconferentie voor woensdag aan. Voorafgaand worden nabestaanden ingelicht.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders. Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket die afkomstig was van de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
AD 18.06.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt, maakt morgen vier namen bekend van verdachten die mogelijk worden vervolgd. Dat heeft de Oekraïense vice-minister van Buitenlandse Zaken Olena Zerkal gezegd tegen persbureau Interfax.
,,De namen zullen worden bekendgemaakt. Er komen aanklachten’’, zei ze tegen Interfax-Ukraine. Justitie gaat vervolgens bekijken of er een zaak tegen de vier komt. Deze zal dienen bij de rechtbank op Schiphol.
Volgens Zerkal gaat het om een topje van de ijsberg. ,,Het aantal mensen dat hier bij betrokken is zal veel groter zijn dan de vier die worden genoemd.” Zerkal reageerde bevestigend op de vraag of het hogere officieren van het Russische leger betreft. Ze legde uit dat het afvuren van de luchtafweerraketsysteem ‘onmogelijk is zonder toestemming van de top’. Ook zei Zerkal dat ‘er al informatie is hoe de BUK daar is gekomen, maar nog niet over wie geschoten heeft’.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders. Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket die afkomstig was van de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger. Die BUK-installatie zou in Oost-Oekraïne zijn geweest om de pro-Russische rebellen daar te helpen.
Wie zijn de verdachten?
Het JIT kondigde eerder een persconferentie voor morgen aan. Voorafgaand worden nabestaanden ingelicht. Het Nederlandse Openbaar Ministerie, dat een leidende rol in het JIT heeft, wil voorafgaand aan de persconferentie nog niet zeggen of het inderdaad namen van verdachten gaat noemen. Ook Oekraïne maakt onderdeel uit van het JIT en heeft dus kennis van de inhoud van de persconferentie van morgen.
De onderzoekers melden eerder al dat ze zo’n honderd mensen in beeld hadden die mogelijk betrokken waren bij de aanslag. Het onderzoekscolleftief Bellingcat noemde eerder twee specifieke namen: de Russische kolonel Oleg Ivannikov van de militaire inlichtingendienst GRu en kolonel-generaal Nikolaj Fjodorovitsj Tkatsjov.
Ivannikov, codenaam Oreon, zou ten tijde van het neerhalen van MH17 de baas zijn geweest in de rebellen-regio Luhansk en daardoor geweten hebben van de aanwezigheid van de BUK-raket in het gebied. Op een door de Oekraïnse veiligheidsdienst afgeluisterd telefoongesprek zegt hij een paar dagen voor de ramp : ,We hebben een BUK, we schieten ze naar de hel.” Daarmee doelde hij toen waarschijnlijk op de bedoeling een Oekraïens militair toestel neer te halen. Tkastjov , codenaam Delfin, is ook te horen in afgeluisterde gesprekken. Zijn rol is nog niet duidelijk.
53e Luchtafweerbrigade
Het JIT stelde eerder al vast dat de BUK-raket toebehoorde aan de 53e Luchtafweerbrigade. Een deel van die brigade zou vanuit hun basiskamp Koersk naar Oekraïne zijn gereisd om de pro-Russische rebellen te helpen. Nieuwsuur probeerde de commandant van de 53e brigade, Sergej Moetskajev, enkele weken geleden vragen te stellen over MH17. De commandant liep daarop weg. Mogelijk houdt het JIT ook hem verantwoordelijk: als commandant van de brigade zou hij op de hoogte moeten zijn van waar de BUK-installatie was.
Een Oekraïnse legerofficier, die overliep naar de pro-Russische rebellen maar nu terecht staat in Kiev, noemt tegen Nieuwsuur nog twee andere namen: generaal-majoor Sergej Doebinski en diens adjunct Oleg Poelatov. Zij zouden leiding hebben gegeven aan een speciale veiligheidsdienst in het gebied die in 2014 is opgericht.
MSN 18.06.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt, maakt woensdag vier namen bekend van verdachten die mogelijk worden vervolgd. Dat heeft de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Olena Zerkal gezegd tegen lokale media.
„De namen zullen worden bekendgemaakt. Er komen aanklachten”, zei ze tegen Interfax-Ukraine. Justitie gaat vervolgens bekijken of er een zaak tegen de vier komt die dan zal dienen bij de rechtbank op Schiphol. Volgens Zerkal gaat het om een topje van de ijsberg. „Het aantal mensen dat hier bij betrokken is zal veel groter zijn dan de vier die worden genoemd.”
Het JIT kondigde eerder een persconferentie voor woensdag aan. Voorafgaand worden nabestaanden ingelicht.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten waardoor 298 mensen omkwamen, onder wie 193 Nederlanders. Het staat volgens het JIT vast dat het vliegtuig is neergehaald met een Buk-raket die afkomstig was van de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
Telegraaf 14.06.2019 Als het internationale onderzoeksteam JIT woensdag inderdaad verdachten aanwijst van het neerhalen van vlucht MH17, dan is dat „heel belangrijk.” Dat je mensen bestraft voor misdaden „hoort bij een goed werkende samenleving”, zegt minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid.
Het zogeheten Joint Investigation Team presenteert volgende week de nieuwste bevindingen in het strafrechtelijk onderzoek naar het drama, dat 298 mensen het leven kostte. Mogelijk maakt het onderzoeksteam dan namen bekend van mensen die het voor de ramp verantwoordelijk houdt, maar Grapperhaus wil dat niet bevestigen. Eerder concludeerde het JIT al dat het passagiersvliegtuig is neergehaald met een Buk-raket van het Russische leger.
Het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de vliegramp. Ⓒ Hollandse Hoogte / HH poolfoto
Onacceptabel
De maatschappij „moet laten zien: dit pikken we niet”, stelt een aangedane Grapperhaus. „Zeker als het gebeurt op zo’n verschrikkelijke manier.”
Het JIT liet eerder weten dat berechting van de daders waarschijnlijk binnen vijf jaar na de ramp zou kunnen beginnen. Het is 17 juli vijf jaar geleden dat de MH17 in Oost-Oekraïne neerstortte.
Ook onderzoekscollectief Bellingcat kondigt aan volgende week nieuwe namen te noemen van betrokkenen bij de ramp, schrijft het AD. Het zou gaan om mensen van wie telefoongesprekken zijn afgeluisterd ten tijde van de raketaanslag.
„We komen met een rapport van honderd pagina’s waarin we heel gedetailleerd ingaan op de afgeluisterde telefoongesprekken van die periode. We denken dat we nu iedereen in die gesprekken wel geïdentificeerd hebben en zullen daar namen van noemen”, aldus Bellingcat-oprichter Eliot Higgins.
Telegraaf 14.06.2019 Aanstaande woensdag komt het internationale onderzoeksteam naar de MH17 met nieuws naar buiten. Volgens verslaggever Paul Eldering is rechtvaardigheid voor de nabestaanden een stap dichterbij.
AD 14.06.2019 Nabestaanden van de MH17-ramp zijn voorzichtig positief over een mogelijke doorbraak in het strafrechtelijk onderzoek. Ze hebben grote hoop dat het Joint Investigation Team (JIT) woensdag aankondigt dat de daders bekend zijn en de weg vrij is voor vervolging.
De nabestaanden worden volgende week op een besloten bijeenkomst in Nieuwegein door het internationale onderzoeksteam geïnformeerd over ‘ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek’. Volgens RTL Nieuws zal het JIT dan bekend maken dat justitie enkele verdachten gaat vervolgen.
De stichting Vliegramp MH17 wacht de bijeenkomst woensdag af en gaat niet mee in speculaties. ,,Maar het zou een logische stap kúnnen zijn’’, zegt voorzitter Piet Ploeg. ,,Onder nabestaanden is de behoefte aan de volgende stap in het proces heel groot. Het is vooral belangrijk dat het JIT met duidelijkheid komt, gezien alle desinformatie.’’
We wachten er al vijf jaar op. Het idee dat er íets gaat gebeuren, zou al geruststellend zijn. Liever vandaag nog dan morgen, Silène Frederiksz, nabestaande MH17-ramp.
Nabestaanden worden overspoeld met speculaties. Onlangs trok de premier van Maleisië de betrokkenheid van Rusland in twijfel. Ook Rusland weigert medewerking aan het strafrechtelijk onderzoek. Ploeg: ,,De voortdurende ontkenning door Rusland doet nog het meeste pijn.
Dan is het goed als een rechtbank daarover een oordeel kan vellen. Als er een vervolgingsbesluit is genomen, dan zal het nog wel lang duren voor een proces daadwerkelijk van start gaat. Ik bewonder het engelengeduld van nabestaanden.’’
Silène Frederiksz is alle speculaties inmiddels wel gewend. ,,Je moet je hoofd koel houden’’, zegt de Rotterdamse. ,,Ik vertrouw volledig op het JIT. Ik hoop en verwacht ook wel dat ze namen bekend gaan maken en dat ze een begin kunnen maken met de rechtszaak. We wachten er al vijf jaar op. Dat is lang. Het idee dat er íets gaat gebeuren, zou al geruststellend zijn. Liever vandaag nog dan morgen.’’
Die hoop heeft ook Evert van Zijtveld, die zijn twee kinderen verloor bij de ramp. ,,Ik ga ervan uit dat ze allang weten wie bij deze moordpartij betrokken is. Ik verwacht dat ze nu gaan zeggen dat ze de volgende fase ingaan en voldoende bewijzen hebben voor de start van een strafrechtelijk proces. Als ze nu niet met zoiets tastbaars komen, wordt het vertrouwen van nabestaanden verder ondermijnd.’’
OmroepWest 14.06.2019 Er zijn nieuwe ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. Het internationale onderzoeksteam JIT presenteert woensdag nieuwe bevindingen in Nieuwegein. Dat is vrijdag aan de nabestaanden gemeld. ‘Hopelijk wordt ons wachten beloond’, zegt nabestaande Hans de Borst uit Monster.
De Borst verloor zijn 17-jarige dochter Elsemiek bij de vliegtuigcrash in 2014. Ook Hans ontving vandaag het bericht per mail. ‘Daarin stond dat ik was uitgenodigd voor een besloten bijeenkomst in Nieuwegein, waar die nieuwe ontwikkelingen worden gepresenteerd.’
Naar wat de nieuwe ontwikkelingen zijn, kan hij alleen nog maar gissen. ‘Misschien is het wel de aankondiging dat er een rechtszaak gestart wordt? Of dat ze concrete daders op het oog hebben? Ik heb wel het idee dat het groot nieuws wordt. Anders zouden ze dit op deze manier niet aankondigen.’
Dagelijks bezig met het verlies
Hans vindt het niet lastig om die mail te ontvangen. ‘Ik ben toch dagelijks bezig met het verlies van Elsemiek. Afgelopen woensdag legden we nog stoelen neer bij de Russische ambassade in Den Haag.’ Met die actie protesteerden de nabestaanden tegen de opstelling van Rusland, dat volgens hen geen openheid van zaken wil geven over de betrokkenheid van het land.
Hans: ‘Nu is het wachten op de bevindingen. We wachten al zo lang. Hopelijk wordt ons wachten beloond. Maar anders wacht ik nog wel tien jaar. Als de waarheid maar boven tafel komt.’
Rusland officieel aansprakelijk gesteld
JIT is een samenwerkingsverband tussen Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne. Het team doet juridisch onderzoek naar het neerhalen van de Boeing van Malaysia Airlines op 17 juli 2014. Eerder bleek al dat de lanceerinstallatie afkomstig was van een Russische basis bij Koersk.
Nederland stelt Rusland sinds vorig jaar officieel aansprakelijk voor het uit de lucht schieten van het vliegtuig boven Oekraïne. Bij die ramp kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Het toestel was onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur. Rusland ontkent alle betrokkenheid.
NOS 14.06.2019 Het Joint Investigation Team (JIT), het internationale onderzoeksteam dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt, geeft woensdag een persconferentie. De aanleiding zijn ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek. Meer wil het Openbaar Ministerie er nog niet over kwijt.
Naar verwachting maakt het JIT bekend wie verantwoordelijk worden gehouden voor het neerhalen van het toestel. Eerder achterhaalde het internationale onderzoekscollectief Bellingcat namen van verschillende Russische militairen die betrokken zouden zijn geweest bij het afvuren van de Buk-raket.
Voorafgaand aan de persconferentie worden nabestaanden ingelicht. Die bijeenkomst is besloten. “Ik ga ervan uit dat er belangrijke nieuwe bevindingen zijn”, zegt Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17. “Er zit kennelijk voortgang in het onderzoek.”
Vervolging
Ploeg hoopt dat het JIT woensdag aankondigt dat er verdachten vervolgd gaan worden. “Dat is de opmaat naar een rechtszaak. Maar ik ga nu uit van een tussenrapportage, in de aanloop naar een beslissing over vervolging.”
De onderzoekers van Bellingcat komen woensdag ook met nieuwe informatie over MH17. De groep heeft een rapport van honderd pagina’s opgesteld en stelt vrijwel alle namen van direct betrokkenen te hebben achterhaald. Deze informatie is ook gedeeld met het JIT, zegt de oprichter van Bellingcat tegen het AD.
Russische brigade
Het JIT is een internationaal justitieel onderzoeksteam van Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne. Het werd in 2014 opgericht, ruim een maand nadat het toestel van Malaysia Airlines boven Oekraïne met een Buk-raket was neergehaald. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven.
Het JIT concludeerde eerder dat de Buk-raket waarmee het toestel werd neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger. Nederland stelde Rusland daarom in mei vorig jaar aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van het toestel.
AD 14.06.2019 Er lijkt een doorbraak te komen in de MH17-zaak. Onderzoekscollectief Bellingcat zegt volgende week nieuwe namen van betrokkenen bij de aanslag te onthullen. Het Openbaar Ministerie maakt bekend verdachten te gaan vervolgen, meldt RTL Nieuws.
Onderzoekscollectief Bellingcat kondigt aan volgende week nieuwe namen te noemen van betrokkenen bij het neerhalen van vlucht MH17. Het gaat om mensen van wie telefoongesprekken zijn afgeluisterd ten tijde van de raketaanslag. Dat bevestigt Bellingcat-oprichter Eliot Higgins..
We denken dat we nu iedereen in die gesprekken wel geïdentificeerd hebben, aldus Eliot Higgins, Bellingcat .
,,We komen met een rapport van honderd pagina’s waarin we heel gedetailleerd ingaan op de afgeluisterde telefoongesprekken van die periode. We denken dat we nu iedereen in die gesprekken wel geïdentificeerd hebben en zullen daar namen van noemen”, zegt Higgins in gesprek met deze site.
Bellingcat heeft de gegevens ‘al een tijd geleden’ gedeeld met het JIT, het Joint Investigation Team dat de vervolging van MH17 voorbereidt. ,,We willen hun onderzoek natuurlijk niet voor de voeten lopen en zouden niet willen dat er na de publicatie van ons onderzoek informatie offline wordt gehaald voordat het JIT dat heeft gezien.” Het JIT bevestigt informatie van Bellingcat te hebben ontvangen.
Ook persconferentie van JIT
Het wordt sowieso een week van de waarheid voor MH17, want ook het JIT komt aanstaande woensdag met een persconferentie, zo meldde het Nederlandse Openbaar ministerie eerder vandaag. Daar zal het JIT aankondigen enkele verdachten te zullen vervolgen, meldt RTL Nieuws op basis van anonieme bronnen. De verwachting is ook dat namen van verdachten zullen worden genoemd.
53e Russische brigade
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zou zich volgens bronnen voorbereiden op de nieuwe onthullingen. Elke stap in het MH17-proces heeft diplomatieke consequenties voor de relatie met Rusland, dat betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17 nog steeds met klem weerspreekt. Eerder maakte het JIT al bekend dat de gebruikte BUK-lanceerinstallatie afkomstig was van de 53ste Brigade van het Russische leger uit Koersk.
Bellingcat deed al veel onderzoek naar de aanslag op het vliegtuig. In mei vorig jaar noemden de burgeronderzoekers al twee namen van direct betrokkenen. Onder meer die van de Russische kolonel Oleg Ivannikov van de militaire inlichtingendienst GRu, hij was toen de hoogste militair in de regio. Ook toen kwam het JIT pal voor die onthulling met een persconferentie.
Telegraaf 14.06.2019 Nabestaanden van de vliegramp met vlucht MH17 hebben te horen gekregen dat er ’nieuwe ontwikkelingen’ in het strafrechtelijk onderzoek zijn. Dat staat in een brief ondertekend door hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke.
Woensdag worden de bevindingen gepresenteerd. ,,Graag hadden wij deze uitnodiging eerder verstuurd om u de tijd te geven om voorbereidingen te treffen’’, staat volgens het AD in de brief. Westerbeke, coördinator van het Joint Investigation Team (JIT), wijst op het belang van geheimhouding.
’s Ochtends zullen de nabestaanden worden geïnformeerd over de nieuwe ontwikkelingen in Nieuwegein. Later die dag zullen de media worden ingelicht.
AD 14.06.2019 Er zijn nieuwe ontwikkelingen in het strafrechtelijk onderzoek naar de ramp met vlucht MH17. Het internationale onderzoeksteam zal die woensdag presenteren. Dat schrijft hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke vanochtend in een brief aan de nabestaanden.
,,Graag hadden wij deze uitnodiging eerder verstuurd om u de tijd te geven om voorbereidingen te treffen’’, schrijft Fred Westerbeke, coördinator van het Joint Investigation Team (JIT). ,,Vanwege de fase waarin het strafrechtelijk onderzoek zich thans bevindt en het belang van geheimhouding hebben we besloten dit pas nu te doen.’’.
In de brief staat niet welke nieuwe ontwikkelingen er zijn. De nabestaanden worden woensdagochtend tijdens een besloten bijeenkomst in Nieuwegein geïnformeerd. In de middag krijgt de (internationale) pers een presentatie.
In het Joint Investigation Team werken Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne nauw samen. Ze hebben als doel om te achterhalen hoe de ramp kon gebeuren. Ook willen ze de verdachten voor de rechter brengen.
Documenten
De Russische onderzoeksjournalist Pavel Kanygin volgt al vijf jaar lang zeer gedreven het proces rond de aanslag op vlucht MH17. Vorige week publiceerde hij in zijn krant Novaja Gazetanieuwe documenten over Russische betrokkenheid bij de ramp.
De rampvlucht van Malaysia Airlines is dit jaar vijf jaar geleden. Er kwamen 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Niemand overleefde de ramp.
Het vliegtuig werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne uit de lucht geschoten door een Buk-raket, een wapen van Russische makelij. Sinds de ramp wordt er volop onderzoek gedaan naar de daders. Eerder maakte het JIT al kenbaar dat de Buk-raket inderdaad van Russische komaf was en dat hij afkomstig was van een legerbasis bij het Russische Koersk. Dat wordt door de Russen ontkend.
Is over de MH17-ramp alles gezegd en geschreven? BNNVARA maakte vijf portretten van jongeren die ‘het leven vierden’ maar voortijdig hun dood vonden in Oekraïne.
MSN 14.06.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) dat onderzoek doet naar het neerhalen van vlucht MH17 maakt bekend dat er ‘nieuwe ontwikkelingen’ zijn in het strafrechtelijk onderzoek. Dat blijkt uit een mail die naar de nabestaanden is verstuurd.
Het JIT maakt aanstaande woensdag bekend om welke nieuwe ontwikkelingen het gaat. Eerst worden nabestaanden ingelicht. Om 13.00 uur wordt de internationale pers op de hoogte gebracht.
In het Joint Investigation Team werken Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne nauw samen. Het doel van het onderzoeksteam is te achterhalen hoe de ramp kon gebeuren en de verdachten voor de rechter te brengen.
196 Nederlanders kwamen om
Een vliegtuig van Malaysia Airlines, vlucht MH17, werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne uit de lucht geschoten door een Buk-raket, een wapen van Russische makelij. Alle 298 inzittenden kwamen om. Onder hen waren 196 Nederlanders.
Bij de vorige presentatie door het JIT werd bekendgemaakt dat de Buk-raket die vlucht MH17 neerhaalde afkomstig was van een legerbasis bij het Russische Koersk. Moskou blijft ontkennen en stelt dat er nooit een Russische raketinstallatie de grens met Oekraïne is overgegaan.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2b6b60cc-6468-11eb-b7eb-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5366ab3a-4137-11eb-80ac-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(85)/https%3A%2F%2Fmedia.nu.nl%2Fm%2Fm1mxr23akngg_wd640.jpeg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/67bd0804-c838-11ea-b01a-02d2fb1aa1d7.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b4b98e5e-c2c3-11ea-9aa6-02c309bc01c1.jpg)
:quality(85)/https%3A%2F%2Fmedia.nu.nl%2Fm%2F7p4xhnaat8h5_wd640.jpeg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/web-2904binmh17.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c1d3da96-897e-11ea-8b02-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/02c5c5a2-6cf4-11ea-a51b-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2bc538d8-1502-11ea-b350-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79103182-14fe-11ea-b918-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a3d79f9c-12a9-11ea-96c1-0218eaf05005.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data51960704-a44d3d.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data51930826-646170.jpg)
David Jan Godfroid @djmoskou:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bd2d05ca-06e9-11ea-9b73-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6044e812-ea6c-11e9-8a16-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e5f93156-e487-11e9-8df0-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6ddc7758-d4c1-11e9-acd1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/179b8d70-d3d6-11e9-b0b0-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3143f9de-d16e-11e9-9b97-0218eaf05005.jpg)
Chris van Dam @ChrisvanDamCDA
Donald J. Trump @realDonaldTrump
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9dabf6a4-d190-11e9-aeae-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9ddf9a86-d190-11e9-aeae-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/08893726-d163-11e9-ad49-0255c322e81b.jpg)
Eliot Higgins @EliotHiggins
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f1a03454-d178-11e9-859e-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7c4945d6-cff9-11e9-896b-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1860ead0-cfde-11e9-a3f1-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f42bbf12-cfd5-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b046dac6-cfd4-11e9-9773-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9ec9c98c-cf2c-11e9-a6c7-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/81a65e42-cced-11e9-b9ef-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/96b4824a-cae1-11e9-99ee-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dd00972c-a8bb-11e9-8fa4-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0df5a68a-a7e3-11e9-81c2-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c08ff028-a73b-11e9-b5ae-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/aa964bdc-a71d-11e9-81c2-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/493767be-9830-11e9-b492-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/345fbaaa-95e0-11e9-bdd7-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d3f0daa8-9393-11e9-bdd7-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9ac8944e-9340-11e9-a222-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9c978352-9340-11e9-a222-02d1dbdc35d1.jpg)
Sergej Doebinski
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f9a06162-927e-11e9-a65a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c45b2778-92a4-11e9-b461-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/99142322-92a3-11e9-98ed-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9ed39c14-92b4-11e9-a65a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/42f2666e-9296-11e9-894e-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2eeae8ca-ba93-11e8-aa1f-adb37984b824.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6216a0a0-9296-11e9-982e-0255c322e81b.jpg)
JIT MH17
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d0476f04-928d-11e9-9975-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4652f512-928c-11e9-be56-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dbc39b66-9263-11e9-a955-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7b38df1a-91c6-11e9-9c25-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/17591f10-8ecd-11e9-983a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1822886e-8ecd-11e9-983a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/10f597a2-8ed2-11e9-a042-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6a896294-8ed2-11e9-b6fa-0218eaf05005.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Deze Rus zegt dat zijn land achter de MH17-ramp zit – en dat kostte hem zijn baan
AD 15.11.2019 De Russische luchtvaartexpert Vadim Loekasjevitsj heeft van meet af aan geloofd dat een Russische BUK-raket MH17 op 17 juli 2014 neerschoot boven Oost-Oekraïne. En dat blijft hij zeggen. Het kostte hem zijn baan. ,,Ze zeiden: je bent de vijfde colonne, de vijand.’’
“Moet je kijken’’, zegt Vadim Loekasjevitsj, terwijl hij naar zijn computerscherm tuurt. ,,Ik verzamel foto’s van de slachtoffers. En zoek er hun levensgeschiedenissen bij. Ik wil er een boek van maken.’’
Het illustreert de betrokkenheid van de luchtvaartexpert, die niet alleen het technische dossier van de aanslag op MH17 zonder aflatende energie volgt, maar er ook emotioneel door is geraakt.
De luchtvaarexpert weet waarover hij praat. In 1985 voltooit hij zijn studie Luchtvaarttechniek aan het Polytechnisch Instituut in Komsomolsk aan de Amoer. Later promoveert hij op een proefschrift over hoe je het best gevechtsvliegtuigen kunt ontwerpen om ze van een vliegdekschip aanvallen te laten uitvoeren.
Lees ook;
Impeachment-verhoren Trump: weinig vuurwerk bij politiek gevecht van het decennium
Lees meer
Onderzoeksteam MH17 op zoek naar Russische topfunctionarissen
Lees meer
Straaljager
Jarenlang werkt Loekasjevitsj daarna voor Soechoj, de belangrijkste leverancier van gevechtsvliegtuigen in de voormalige Sovjet-Unie. ,,Ik kan nog altijd aan elk type straaljager aanwijzen dat ik heb ontworpen’’, glimlacht hij minzaam. ,,Ik was een goed ontwerper, denk ik.’’
Maar de USSR valt in 1992 uiteen, met als gevolg veel minder geld voor de wapenindustrie. Loekasjevitsj vindt in verschillende bedrijven emplooi en belandt in 2011 uiteindelijk bij de hightech-universiteit Skolkovo. Dan volgt op 17 juli 2014 de aanslag op MH17. Het vliegtuig wordt neergeschoten boven Oost-Oekraïne, de Donbass. De bijna driehonderd inzittenden, onder wie 196 Nederlanders, komen om. In maart 2020 begint in Nederland de strafzaak tegen de vier hoofdverdachten. Ook dat proces volgt Loekasjevitsj op de voet.
U heeft vanaf het begin gezegd, dat er een Buk-raket is gebruikt. Hoe wist u dat zo zeker?
,,Het Russische ministerie van Defensie suggereerde direct dat de Boeing was neergeschoten door een Oekraïense Soe-25. Maar ik begreep als aviatiek-ingenieur: dat is technisch niet mogelijk. Die raketten zijn te klein. Ze brengen hooguit schade toe aan het toestel, waardoor het hoogte verliest en uiteindelijk neerstort. MH17 is al op 10 kilometer hoogte uit elkaar gevallen. Dus als het geen vliegtuig kon zijn, dan was het zeker een grond-luchtraket. Voor mij en andere experts was dat meteen duidelijk.’’
U bent vanwege uw standpunt ontslagen van de hightech-universiteit Skolkovo. Wat bent u toen gaan doen?
,,Het bestuur van Skolkovo vond me een probleem worden. Toen ze me wegstuurden, kreeg ik te horen dat er druk ‘van boven’ was geweest om dat te doen. Ik heb nog gesolliciteerd, maar niemand nam me meer in dienst. Met de reden dat ik ‘onbetrouwbaar’ ben. De veiligheidsdienst van Roskosmos (de Russische evenknie van NASA, red.), zei tegen me: jij komt er niet door, want je behoort tot de vijfde colonne, jij bent de vijand. Ik ben nu freelancer. Als scenarist en consultant. Ook schrijf ik artikelen.’’
Kunt u daarvan rondkomen?
,,Het lukt, zij het met moeite. Maar ik vind de mogelijkheid om te zeggen wat ik denk en te praten met wie ik wil veel belangrijker. Niet alle boemerangen keren terug, een aantal kiest voor de vrijheid.’’
De autoriteiten zullen niet blij zijn met uw werk?
,,Nee, natuurlijk niet. Maar ik zeg alleen wat allang bekend is door het onderzoek. Ik zal u eerlijk zeggen dat ik het in 2015 heel moeilijk had. Het onderzoek liep, maar er waren nog geen resultaten. En ik was praktisch de enige in Rusland, die zei waar het op stond. Maar toen in oktober de OVV openbaarde dat het inderdaad een Buk was uit het gebied dat de separatisten onder controle hadden, bleek ik het bij het juiste eind te hebben gehad.’’
Zitten de autoriteiten u op een of andere manier dwars?
,,Dat mijn telefoon wordt afgeluisterd, weet ik zeker. Maar het probleem voor de Russische autoriteiten is niet Loekasjevitsj. Het is niet gelukt jullie Nederlanders de mond te snoeren. Júllie zijn het belangrijkste probleem.’’
Ik ben niet het probleem voor de Russische autoriteiten. Jullie Nederlanders zijn het belangrijkste probleem, aldus Vadim Loekasjevitsj, Luchtvaartdeskundige in Rusland.
Bijna een jaar na de tragedie met MH17 liet Rusland de theorie over de Soe-25 plotseling los. Het zou toch om een Buk-raket gaan, maar eentje die was gelanceerd vanuit Zarosjtsjenske, een dorp in de Donbass dat volgens Rusland op dat moment in handen was van het Oekraïense leger. Een paar maanden later deed de Russische Buk-leverancier Almaz-Antej een test, waaruit dat moest blijken. Het plaatste een cockpit op het testterrein en liet daarnaast een Buk-raket ontploffen.
Kunt u eenvoudig uitleggen waarom volgens u de test van de Buk-leverancier niet deugde?
,,Professioneel gezien was de test van Almaz-Antej een schoolvoorbeeld van hoe je een serieus experiment niet moet doorvoeren. Want in plaats van een Boeing-cockpit gebruikte het bedrijf de cockpit van een Il-86. Dat is gewoon een ander vliegtuig. Verder is het heel lastig een situatie van twee vliegende objecten in de lucht na te bootsen op de grond. De meest bezopen fout: ze hebben de windrichting verward.
In werkelijkheid kwam die uit het zuidwesten en Almaz-Antej zegt in het experiment: uit het noordoosten. Dat heeft consequenties voor de hoek van de inslag, omdat het vliegtuig bij verschillende windrichtingen anders in de lucht hangt. Daarnaast koersen vliegtuigen op een kompas, dat altijd het noorden aanwijst. Daarmee wordt in de luchtvaart het ‘magnetische noorden’ bedoeld en niet het geografische noorden, dat Almaz-Antej hanteert. Daarin zit een verschil van zo’n zes graden.’’
U veronderstelt dat de Buk-leverancier toerekent naar de gewenste uitkomt?
Ja, het geeft een maand na de eerste publicatie in de zomer van 2015 ineens andere graden aan van de inslaghoek van de Buk en MH17. Daardoor moet de afvuurlocatie drastisch naar het oosten worden verlegd. Maar niet voor Almaz-Antej, voor hen blijft het Zarosjtsjenske. De uitkomst van hun onderzoek stond van tevoren vast. In plaats van te onderzoeken en dan tot een conclusie te komen.”
Brokstukken van vlucht MH17, kort nadat het neerstortte in Oekraïne. © AFP
In september 2018 toonde het Russische ministerie van Defensie plots speciaal gedeclassificeerde documenten van een Buk-fragment, die het Joint Investigation Team (JIT) in mei van dat jaar had laten zien. Het nummer erop herleidde het ministerie tot een raket die al in 1986 aan Oekraïne was geleverd en daar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie was gebleven. Het bewijs dat Oekraïne achter het neerschieten van MH17 zat.
Wat vindt u van die ‘bewijsvoering’?
,,Van het raketfragment dat het JIT heeft getoond, heeft het nooit gezegd: dit is de raket die het vliegtuig heeft neergeschoten. Daarnaast weten we niet hoe dat fragment in handen is gekomen van het JIT. Het zegt daar niets over. Ook heeft het ministerie van Defensie gezegd, dat volgens bepaalde aktes de bewuste Buk-raket naar Oekraïne is gegaan, maar heeft het die aktes niet getoond. Dat is heel raar.’’
Twee jaar geleden schreef u in de Russische editie van Forbes, dat Rusland aan de vooravond van de aanslag plotseling een vliegbeperking oplegde boven de Russsische regio Rostov (dat grenst aan het gebied in Oost-Oekraïne waar MH17 werd neergehaald). Wat is er toen precies gebeurd?
,,Middernacht van 16 op 17 juli 2014 heeft Rusland het luchtruim van het naburige Rostov aan de Don gesloten. Het is een opmerkelijk toeval dat dezelfde dag MH17 wordt neergeschoten. Je zou kunnen denken dat de Russische luchtvaartdienst Rosaviatsia wist dat het gevaarlijk was om er te vliegen, omdat Rusland diezelfde dag een Buk-raketsysteem Oost-Oekraïne had binnengebracht.
Maar het gekke is wel, dat Rusland zelf de vliegrestrictie niet heeft niet nageleefd en gewoon vliegtuigen heeft doorgelaten. In mijn artikel in Forbes probeer ik daarom heel voorzichtig te zijn. Ik heb het recht niet conclusies te trekken. Het detail staat evenwel ook vermeld in het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV). De Nederlandse onderzoekers hebben Rosaviatia gevraagd waarom die vliegbeperking was ingesteld. Maar juist over deze kwestie heeft de raad nooit een antwoord gekregen.’’
96 procent
De Tweede Kamer heeft onlangs ook besloten tot een onderzoek naar de vraag waarom Oekraïne het luchtruim niet heeft gesloten. Maar dat hoort niet thuis in het strafrechtelijke onderzoek, vindt Loekasjevitsj. ,,Die vraag is al uitgebreid en nauwkeurig beantwoord in het technische onderzoek van de OVV.’’
Evengoed was er achteraf gezien alle reden voor. Er is immers een passagiersvliegtuig uit de lucht geschoten.
,,Ja, er was reden voor. Maar het was niet verplicht. Daarom draagt Oekraïne een morele, ethische en menselijke verantwoordelijkheid. Geen juridische. In het OVV-onderzoek komt ook naar voren dat er boven twintig andere conflictgebieden op geen enkel moment op wat voor manier dan ook het luchtruim is gesloten. De hele regelgeving over wanneer luchtruimen moeten worden gesloten, is nog niet vastgelegd.’’
Maar voor Rusland toont het niet sluiten van het luchtruim op 17 juli 2014 de schuld van Oekraïne aan.
,,Je moet zaken niet door elkaar halen. Natuurlijk draagt Oekraïne verantwoordelijkheid, maar veel belangrijker zijn de vragen: van wie was de Buk? Hoe kwam hij daar terecht? Wie heeft hem geleverd? Wie heeft de opdracht gegeven hem te gebruiken? Wie waren de mensen die op de knop hebben gedrukt?’’
Hebt u de afgelopen vijf jaar in uw eigen omgeving gemerkt dat mensen anders over MH17 zijn gaan denken?
,,Absoluut niet. Nog altijd is 96 procent van de Russen ervan overtuigd dat Rusland niets met MH17 te maken heeft. Dat het allemaal wordt gedaan om Rusland zwart te maken en de hele wereld tegen ons is. En dat de beschuldiging aan het adres van Rusland een gevolg is daarvan. Niet omdat we schuldig zijn, maar omdat niemand van ons houdt.’’