Kamer en staatssecretaris willen nieuwe stukken van Uber-klokkenluider
De Tweede Kamer wil op initiatief van Kamerlid Omtzigtnieuwe stukkenopvragen over een gesprek dat premier Rutte in 2016 samen met oud-Eurocommissaris Neelie Kroes voerde met Uber. Ook wil de Kamer gespreksverslagen en informatie verkrijgen over informele contacten tussen Uber en de Belastingdienst.
Directe aanleiding is het gesprek dat de Kamer afgelopen dinsdag 21.03.2023 voerde met de voormalige toplobbyist van Uber, Mark MacGann. Hij lekte als klokkenluider eerder al 124.000 documenten die inzicht geven in de agressieve manier waarop Uber een plek op de Europese markt veroverde.
“Amsterdam was de basis voor de malafide operaties van Uber over de hele wereld”, zei MacGann. “En de overheid kneep een oogje dicht.” De chauffeurs van Uber verdienden vaak niet eens het minimumloon terwijl het bedrijf winst maakte en in Nederland vrijwel geen belasting hoefde te betalen.
Belastingdienst was vriend en bondgenoot
MacGann zei dat Uber maar over 1 procent van de wereldwijde omzet belasting hoefde te betalen, en dan ook maar een tarief van 25 procent. “De Nederlandse Belastingdienst was onze vriend en bondgenoot”, zei hij. Verder vertelde hij dat de Belastingdienst informatie doorspeelde over de belastingstrategieën van andere Europese landen, zodat Uber was voorbereid.
Hij vertelde dat toen Uber internationaal met steeds meer strafrechtelijke onderzoeken en rechtszaken te maken kreeg, de directie nauwere contacten zocht met hoge politici. Zo ook met premier Rutte. Die sloeg eerst verzoeken af, maar ging in 2016 toch bij Uber langs in San Francisco.
Op dat moment liep er al een strafrechtelijk onderzoek van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Volgens Rutte wist hij destijds nog niet of het OM tot vervolging zou overgaan en is er in het gesprek met Uber slechts gissend over gesproken.
Beweringen weerlegd in onderzoek
Staatssecretaris Van Rij van Financiën zegt dat het gesprek met MacGann haaks staat op wat er uit het eigen onderzoek naar de Belastingdienst kwam. “Wij hebben niet echt nieuwe feiten gehoord, maar ook wij zijn geïnteresseerd in die documenten.”
Volgens Van Rij zijn veel beweringen al weerlegd in het onderzoek. Dat is lastig te controleren omdat de uitkomsten grotendeels vertrouwelijk zijn omdat het over een individuele belastingplichtige gaat. Het onderzoek werd uitgevoerd door de Belastingdienst zelf, en is gecontroleerd door drie hoogleraren.
Dat vindt Van Rij achteraf ongelukkig. “We gaan voortaan eerst de onderzoeksopzet met de Kamer bespreken. Dan voorkom je een situatie waar we nu in zitten.” Van Rij gaat alle nieuwe Kamervragen schriftelijk beantwoorden. En hij wil dus de nieuwe documenten bestuderen. “Vervolgens moeten we vaststellen of er vervolgonderzoek nodig is”, zei hij.
Op verzoek van Omtzigt, PvdA, SP en Volt wordt nu eerst juridisch uitgezocht hoe de nieuwe documenten bij klokkenluider MacGann kunnen worden opgevraagd, zonder hem in de juridische problemen te brengen en zonder de Kamer de wet te laten overtreden.
Hoe Neelie Kroes ondanks verbod bij premier Rutte lobbyde voor een gesprek met Uber-topman
Ondanks een lobbyverbod heeft voormalig Eurocommissaris Neelie Kroes in 2015 een gesprek tussen Uber-topman Travis Kalanick en premier Mark Ruttegeregeld. Die ontmoeting moest vooral niet in Nederland plaatsvinden vanwege lopende rechtszaken tegen Uber. Dat adviseerde de ambtelijke top, blijkt uit openbaar gemaakte documenten.
Neelie Kroes was tussen 2004 en 2014 gedurende twee periodes Eurocommissaris (Mededinging en Digitale Agenda). Na die periode vroeg Kroes in Brussel toestemming om voor Uber aan de slag te gaan. Dat werd mede door de toenmalige voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, afgewezen. Eurocommissarissen mogen het eerste anderhalf jaar na hun vertrek niet lobbyen voor ‘zaken die tot hun portefeuille behoorden’.
Onderzoeksjournalisten – onder meer van Trouw en het Financieele Dagblad – onthulden afgelopen zomer dat Kroes desondanks in 2015 en 2016 stiekem lobbyde voor het Amerikaanse platformbedrijf, om voet aan de grond in Europa te krijgen. Ze zou bijvoorbeeld hebben geprobeerd het beleid voor de taximarkt ten gunste van Uber te beïnvloeden. Ook bleek dat ze al in 2015 contact zocht met Nederlandse ministers om te pleiten voor Uber, dat toen zware boetes opgelegd kreeg door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) voor het overtreden van de taxiregels.
Verschillende Kamerleden hebben het kabinet daarover schriftelijke vragen gesteld. Bij de beantwoording vandaag zit ook een pakket documenten die met een beroep op de wet openbaarheid van bestuur (wob) gepubliceerd zijn.
Fascinerende ontmoeting
Uit die stukken blijkt dat Kroes in de zomer 2015 premier Rutte een appje stuurde met het verzoek om een gesprek tussen hem en Uber-topman Travis Kalanick. Ze schrijft dat ze in San Francisco een ‘fascinerende ontmoeting’ heeft gehad met Kalanick. ‘Kan mijn kleinzoon zijn. Hij doet me denken aan Steve Jobs toen ik bij hem thuis over de vloer kwam. Je moet hem ontmoeten. Ned heeft kansen. (…) Travis zou volgende week kunnen invliegen.’
Na het verzoek van Kroes waarschuwt een ambtenaar van Rutte intern dat Uber op dat moment in Nederland verwikkeld is in rechtszaken met de ILT. Volgens de ambtenaar was het daarom niet verstandig voor Rutte om in het Torentje af te spreken met Kalanick. ‘Dat wekt verwachtingen en kan – als de media erachter komen – de indruk wekken dat er bijzondere afspraken gemaakt worden tussen NL en Uber.’
De ambtenaar raadt daarom een gesprek op korte termijn af. Wel zou een ontmoeting in het buitenland tot de mogelijkheden behoren. Als locatie wordt Davos genoemd, waar jaarlijks het World Economic Forum wordt gehouden. Dat adviseerde de ambtenaar een jaar eerder ook al.
Vrij drammerig
Kroes, die volgens de ambtenaar ‘vrij drammerig’ kan zijn, krijgt vervolgens een door Ruttes ambtenaar geformuleerde reactie. Dat antwoord moet, aldus Rutte, wel ‘enthousiast en passend van toon’ zijn. ‘Het is onvoorstelbaar in welk tempo dat bedrijf is gegroeid – en in welke mate het de taxiwereld (en waarschijnlijk ook andere markten) op zijn kop gaat zetten’, reageert Rutte naar Kroes.
‘Zolang Uber namelijk in juridische procedures is verwikkeld, zou de buitenwereld zo’n bezoek kunnen interpreteren als een poging van Uber via mij een deal te maken of de betrokken ministers te passeren. Die indruk wil ik vermijden.’
Enkele maanden later wordt er alsnog een afspraak gemaakt voor een gesprek tussen Rutte en Kalanick. De twee ontmoeten elkaar begin februari 2016, in aanwezigheid van Kroes, tijdens een werkbezoek van de premier aan San Francisco en Silicon Valley.
Buitenlandse start-ups
Rutte is blij dat Kalanick naar een bijeenkomst van StartupDelta in Nederland komt. Kroes is namens het kabinet gezant van deze organisatie, die werd opgericht om jonge ondernemers te helpen bij het zoeken naar investeerders en om buitenlandse start-ups aan te trekken die konden doorgroeien tot bedrijven met internationale allure.
,,Wat adviseer je me te doen om het beleid in Nederland aan te passen‘’, vraagt Kalanick aan Rutte. De premier antwoordt: ,,Spreek even met mevrouw Dijksma, een heel goede staatssecretaris.’’
Kroes ontkende eerder de integriteitsregels te hebben overtreden. Volgens haar deed ze al haar werk als gezant van StartupDelta en had ze voor mei 2016 ‘noch een formele noch een informele rol bij Uber’.
Zit er een luchtje aan het VVD-standpunt over de platformeconomie?
Parlementsvoorzitter Roberta Metsola wil meer regels voor lobbyactiviteiten. Die zijn hard nodig, ten eerste om het vertrouwen van de burger terug te winnen. Maar ook omdat het Europarlement alleen goed kan functioneren als politici elkaar vertrouwen. Momenteel is dat bepaald niet het geval.
Zij die zich bezighouden met nieuwe technologie zien wel heel veel lobbyisten zwermen. Ze vragen zich af of een groot bedrijf als Google misschien meer deed dan alleen sluw lobbywerk via ‘denktanks’ en ‘onafhankelijke onderzoeksinstellingen’. Ze fluisteren net iets te hard: hoe kan het toch dat Nederlandse VVD-politici zo ontvankelijk zijn voor de charmes van Uber?
Uber, dat bedrijf dat de Nederlandse ex-Eurocommissaris Neelie Kroes had weten te strikken om zijn belangen te behartigen, nota bene vlak nadat ze was afgezwaaid als Eurocommissaris. Reglementair had Kroes twee jaar met zo’n job moeten wachten. Momenteel doet het Europees fraudebureau Olaf onderzoek naar de kwestie.
Nu valt het de sociaaldemocraten op dat de Nederlandse VVD-delegatie dwars ligt bij de nieuwe wetgeving over platformwerk, een wet waarop de Nederlandse regering, met diezelfde VVD, met smart zegt te wachten. “Ik zeg niet dat het corruptie is, maar het is raar”, zei een betrokkene, daarmee de suggestie opwerpend dat er misschien toch een luchtje aan zit. Het kan ook heel goed oprecht zijn.
Hallo daar Mark Rutte !! Hierdoor ontstaat er een vertroebeld beeld over mij !!!
Dag VVD !!!
Eerste Kamerlid Anne-Wil Duthler is uit de VVD gestapt. Dat bevestigt ze na een bericht van De Telegraaf. Duthler was al door de VVD uit de senaatsfractie gezet. Ze blijft nog een paar weken onafhankelijk Eerste Kamerlid.
Duthler raakte in opspraak omdat ze haar politieke positie zou gebruiken voor zakelijke belangen. Het zakenblad Quote berichtte hierover. Daarop spande ze een kort geding aan tegen het blad. Vorige week oordeelde de rechter dat Quote niet hoeft te rectificeren.
Telegraaf 04.06.2019
Telegraaf 29.04.2019
Tot ziens Anne-Wil Duthler
De VVD had de omstreden senator Anne-Wil Duthler al uit de fractie van de Eerste Kamer gezet. Aanleiding was een uitspraak van de rechter in de zaak die Duthler had aangespannen tegen zakenblad Quote. Dat maakt de VVD vrijdag 26.04.2019 bekend via Twitter.
Duthler stelde in een reactie dat ze deel blijft uitmaken van de Eerste Kamer. “Ik ben gekozen voor de hele periode. Als ik eerder had willen opstappen, had ik dat wel gedaan”, aldus de senator, die zegt overvallen te zijn door het besluit van haar partij.
Duthler, die twaalf jaar senator was, stelt het “erg te vinden dat de VVD er nu al een oordeel aan verbindt”. Ze zegt “overvallen” te zijn. Duthler had graag wat meer tijd gehad om zich te verdedigen, “maar het is mij niet gegund”. Ze gaat tegen de rechterlijke uitspraak in hoger beroep.
Doordat Duthler haar zetel blijft innemen, verliest de coalitie meteen haar meerderheid in de Eerste Kamer. Premier Mark Rutte noemt dat geen grote ramp, aangezien die meerderheid toch al verdwijnt door de komende verkiezingen. Die zijn namelijk een afspiegeling van de onlangs gehouden provinciale verkiezingen, waarbij de coalitie verloor.
De politica staat niet op de lijst voor een zetel in de nieuwe Eerste Kamer die volgende maand wordt gekozen.
Rechter gaf Duthler ongelijk
De voorzieningenrechter in Amsterdam oordeelde donderdag dat Quote voldoende onderzoek heeft verricht “en Duthler voldoende gelegenheid heeft geboden om haar kant van het verhaal te vertellen”.
Het blad moest zich verantwoorden voor de publicatie dat er voor ruim 900.000 euro beslag is gelegd op een van haar bedrijven.
Verder stelt de rechter dat de handelingen van Duthler buiten de Eerste Kamer mogelijk raken aan “het functioneren als Kamerlid, of minst genomen het aanzien van het ambt van volksvertegenwoordiger”.
Ook heeft de rechter erop gewezen dat belangenverstrengeling en integriteit van volksvertegenwoordigers een actueel thema is en wijst erop dat de samenleving erbij gebaat is geïnfomeerd te worden “over de (on)kreukbaarheid van haar vertegenwoordigers.”
Daarnaast is het van belang dat de VVD eerder te kampen heeft gehad met integriteitskwesties en dat Duthler al eerder in in opspraak is geraakt.
Nevenfuncties in de knel met senatorschap
Quote bracht eerder aan het licht dat Duthler in de Eerste Kamer meerdere malen het woord voerde over onderwerpen die een van haar bedrijven of een van de bedrijven van haar man aangaan.
Eerder bleek uit onderzoek van Follow the Money dat Duthler als senator instemde met een wet met daarin adviezen van haar eigen bedrijf.
Duthler zat voor de VVD sinds 2007 in de senaat. De politica is daar onder meer voorzitter van de commissie Justitie en Veiligheid.
Door het vertrek van Duthler heeft de regeringscoalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie geen meerderheid meer in de Eerste Kamer. Of ze de laatste weken tot de verkiezingen nog wordt opgevolgd, is niet duidelijk.
Duthler was overigens ook al betrokken bij een andere pijnlijke VVD-affaire. Zo was zij commissaris bij het bedrijf van de gevallen VVD-partijvoorzitter Henry Keizer VVD, tegen wie een strafrechtelijk onderzoek loopt vanwege oplichting.
Hij was adviseur van een lucratief uitvaartbedrijf, dat hij op aanraden van hemzelf voor een veel lager bedrag overnam dan het waard was. Duthler was toezichthouder bij de transactie die nu wordt onderzocht door het Openbaar Ministerie.
Voor de VVD is het de zoveelste keer dat een lid van de partij in opspraak is geraakt. Ook in 2019 voerde de regeringspartij de lijst van partijen met de meeste integriteitsschandalen.
Integriteitscode
De Eerste Kamer krijgt een gedragscode voor de nevenfuncties van leden, de omgang met lobbyisten en het aannemen van cadeaus. Er zijn al wel wat integriteitsregels en veel fracties hebben zelf ook bepalingen, maar dat wordt nu gestroomlijnd en aangescherpt.
Er is van tijd tot tijd discussie over de integriteit van Eerste Kamerleden. De Raad van Europa dringt al langer aan op strengere regels.
Ook de VVD stelde een integriteitsonderzoek in naar haar eigen senator Anne-Wil Duthler naar aanleiding van berichtgeving van Follow the Money en Quote over mogelijke belangenverstrengeling. Dat bevestigt een woordvoerder na vragen van Nieuwsuur.
VVD-senator Annemarie Jorritsma gaat de eigen partijcommissie ‘integriteit’ vragen om dit uit te voeren. “Er is inmiddels een spanningsvol beeld ontstaan over de scheiding tussen het senatorschap voor de VVD en de bedrijfsvoering van haar bedrijven. Dat willen we graag helder krijgen”, aldus de VVD over Duthler.
Quote meldde vorige maand dat Duthler actief betrokken is bij verschillende ict-bedrijven van haar man. Als VVD-politica zou zij in de Eerste Kamer hebben gepleit voor zaken waar deze bedrijven van konden profiteren. Gisteren berichtte het zakenblad over een schuldeiser die voor ruim negen ton beslag legde op een van de bedrijven.
Telegraaf 23.05.2019 Senator Anne-Wil Duthler wil een bodemprocedure aanspannen tegen Quote. Het blad publiceerde verschillende artikelen over de politica. Volgens haar zijn die ’onrechtmatig’.
Eerder spande Duthler ook al een kort geding aan tegen Quote. Ze wilde dat het maandblad publicaties over haar zou rectificeren. Dat verloor ze. Volgens de rechter trof het blad geen blaam. Quote schreef onder meer over ’schimmig zakendoen’ en de ’dubbele petten’ van de politica in de senaat. De rechter oordeelt dat de auteurs zich baseerden op feiten.
De uitspraak was reden voor de VVD-fractie in de Eerste Kamer om Duthler de deur te wijzen. Ze weigerde echter om haar zetel in te leveren. Ze is nu een eenmansfractie. Lang duurt dat niet meer. De Eerste Kamer wisselt vanwege de recente Provinciale Statenverkiezingen binnenkort van samenstelling. Duthler stond niet meer op de lijst.
De politica is al met al niet bereid de zaak te laten rusten. Ze kondigt vandaag in een persbericht aan weliswaar niet in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak van de kortgedingrechter, wel bereidt ze een bodemprocedure tegen Quote voor. Ze is van mening dat de rechter in het kort geding niet is ingegaan op de feiten.
Ze verwacht daar meer van in een bodemprocedure. „Dit vraagt een lange adem, maar partijen hebben er het volste vertrouwen in dat dat meer dan de moeite waard is”, staat in het persbericht dat is uitgedaan door First Lawyers, het advocatenkantoor waar Duthler werkzaam is.
AD 29.04.2019 Eerste Kamerlid Anne-Wil Duthler is uit de VVD gestapt. Dat bevestigt ze na een bericht van De Telegraaf. Duthler was al door de VVD uit de senaatsfractie gezet. Ze blijft nog een paar weken onafhankelijk Eerste Kamerlid.
Duthler raakte in opspraak omdat ze haar politieke positie zou gebruiken voor zakelijke belangen. Het zakenblad Quote berichtte hierover. Daarop spande ze een kort geding aan tegen het blad. Vorige week oordeelde de rechter dat Quote niet hoeft te rectificeren.
Na deze uitspraak besloot de VVD haar uit de fractie te zetten. Het partijbestuur heeft zaterdag opnieuw bij Duthler aangedrongen haar zetel op te geven, laat ze weten in een verklaring. Ze zegt geen andere onderbouwing van het verzoek te hebben gekregen.
,,Het mij keer op keer zonder nadere redengeving aanzeggen van de wacht, is in strijd met de kernwaarden van de VVD”, aldus de senator. ,,Nu het om nog slechts drie Kamervergaderingen gaat, kan ik het verzoek van de partij niet anders opvatten dan symbolisch en het verder aantasten van mijn goede naam.”
NU 29.04.2019 Eerste Kamerlid Anne-Wil Duthler is uit de VVD gestapt, bevestigt ze maandag na een bericht van De Telegraaf. Duthler werd vrijdag al door de partij uit de senaatsfractie gezet. Ze blijft nog een paar weken onafhankelijk Eerste Kamerlid.
Duthler raakte in opspraak omdat ze haar politieke positie zou gebruiken voor zakelijke belangen. Het zakenblad Quote berichtte hierover. Daarop spande ze een kort geding aan tegen het blad. Vorige week oordeelde de rechter dat Quote niet hoeft te rectificeren.
Na deze uitspraak besloot de VVD haar uit de fractie te zetten. Het partijbestuur heeft zaterdag opnieuw bij Duthler aangedrongen haar zetel op te geven, laat ze weten in een verklaring. Ze zegt geen andere onderbouwing van het verzoek te hebben gekregen.
“Het mij keer op keer zonder nadere redengeving aanzeggen van de wacht, is in strijd met de kernwaarden van de VVD”, aldus de senator. “Nu het om nog slechts drie Kamervergaderingen gaat, kan ik het verzoek van de partij niet anders opvatten dan symbolisch en het verder aantasten van mijn goede naam.”
Telegraaf 29.04.2019 Senator Anne-Wil Duthler heeft besloten om niet te wachten tot de VVD haar officieel royeert. Ze heeft nu zelf haar VVD-lidmaatschap opgezegd. Dat laat het Eerste Kamerlid telefonisch aan De Telegraaf weten.
Vorige week werd bekend dat de VVD met Duthler wil breken. Dat gebeurde na een rechtszaak die de politica had aangespannen tegen Quote. Het blad publiceerde verschillende artikelen over de voormalige VVD-senator. Duthler zag er smaad in.
De rechter was echter glashelder. Quote trof geen blaam. Het blad schreef onder meer over ’schimmig zakendoen’ en de ’dubbele petten’ van de politica in de senaat. De rechter oordeelt dat de auteurs zich baseerden op feiten.
Voor de VVD was de rechtszaak voldoende om Duthler uit de partij te kieperen. Daar is een officieel royement voor nodig.
Duthler laat nu weten dat ze zelf haar lidmaatschap opzegt. Ze heeft naar eigen zeggen nogmaals aan de VVD gevraagd waarom de partij haar precies wilde royeren. „Dat antwoord is niet gekomen”, zegt ze.
Zelf vindt ze dat de partij op zijn minst had moeten wachten op de gerechtelijke vervolgstappen die ze nog wil zetten. „De VVD handelt in strijd met alles waarvoor de VVD zou moeten staan. Daar voel ik me niet meer bij thuis.”
Duthler zei vorige week al dat ze haar zetel in de senaat niet zal opgeven. Ze gaat door als eenmansfractie. Lang zal dat niet duren. De Eerste Kamer verandert na de Statenverkiezingen binnenkort van samenstelling. Er staan nog drie vergaderdata op de agenda.
Die kunnen overigens nog wel spannend worden. Zo moet het coalitieplan om de rente op studieleningen te verhogen, nog worden behandeld. De stem van de voormalige VVD-politica kan doorslaggevend zijn. In de Tweede Kamer stemden alleen de coalitiepartijen voor. Duthler laat weten er nog steeds geen knoop over doorgehakt te hebben.
Elsevier 26.04.2019 De rechterlijke uitspraak dat Quote een artikel over Eerste-Kamerlid Anne-Wil Duthler niet hoeft te rectificeren, heeft de VVD plotseling tot actie gebracht.
Op de middag dat premier Mark Rutte (VVD) na de ministerraad een akkoord over de uitgavenkant van de begroting over 2020 kon melden, maakte de partij via Twitter bekend dat Duthler uit de Eerste Kamerfractie was gezet.
VVD✔@VVD
Mededeling VVD over Anne-Wil Duthler:
Zojuist heeft fractievoorzitter Annemarie Jorritsma aan mevrouw Duthler te kennen gegeven dat zij per direct geen deel meer kan uitmaken van de Eerste Kamerfractie van de VVD. (1/2) 241
Rutte werd er op zijn wekelijkse persconferentie na de ministerraad over ondervraagd. Volgens hem had de VVD geleerd van eerdere ‘integriteitskwesties’. Daarom werd bij twijfel voortaan meteen ingegrepen.
Duthler raakte in opspraak omdat ze haar zakelijke belangen niet zou hebben gescheiden van haar werk als senator. Het blad Quoteschreef erover en Duthler eiste rectificatie voor de rechter. Maar die zag daar geen aanleiding toe, bleek vrijdag. Duthler gaat in beroep, maar de VVD wacht dat niet af en evenmin de uitkomst van het beraad van de eigen integriteitscommissie.
Rutte tilde er niet zwaar aan. Hij had net gemeld dat de ministerraad het eens was geworden over de uitgavenkant van de begroting voor 2020.
De VVD wil dat ze vertrekt, maar Duthler geeft haar zetel niet op en blijft in de Eerste Kamer. Daardoor is de coalitie nu zijn meerderheid kwijt.
NOS 26.04.2019 Eerste Kamerlid Anne-Wil Duthler, die uit de VVD-fractie is gezet, geeft haar zetel niet op. In Nieuwsuur zegt ze dat ze is overvallen door het besluit van de partij om haar weg te sturen. “Ik moest het lezen op de telefoon van een collega”, zegt Duthler.
De voorzieningenrechter heeft haar gisteren ongelijk gegeven in een kort geding tegen het blad Quote. Maar Duthler gaat in hoger beroep. Ze noemt de uitspraak een eerste stapje en vindt het “onzorgvuldig en willekeurig” dat de VVD daar nu een finaal oordeel aan verbindt. “Ik blijf er bij dat ik niks fout gedaan heb.”
Deze browser wordt niet ondersteund voor het spelen van video. Update uw browser naar Internet Explorer 10 of hoger om video af te kunnen spelen.
Duthler: ‘Ik zie geen reden om op te stappen’
Aanleiding voor de kwestie tussen Duthler en de VVD is de rechtszaak die de senator aanspande, omdat zij vond dat Quote te ver was gegaan in een artikel over mogelijke belangenverstrengeling en een geldeiser die beslag had gelegd op een bedrijf van haar. Volgens haar hebben de journalisten zich voor het karretje laten spannen van een verongelijkte leverancier. Quote heeft bij herhaling artikelen gepubliceerd over Duthler en haar bedrijven.
Publiek figuur
De kortgedingrechter in Amsterdam oordeelde gisteren echter dat er voldoende feiten zijn om het meest recente verhaal van Quote te onderbouwen. Bovendien moet een publiek figuur volgens de rechter meer kritiek dulden dan iemand zonder publieke functie.
Duthler neemt daar geen genoegen mee. De politica zegt dat ze altijd open kaart gespeeld heeft over haar bedrijven. Ze bezit samen met haar man verschillende holdings en vennootschappen. “Ik heb bij de aanvang van debatten vaak benoemd dat ik gespecialiseerd ben in privacy, dat ik er advies over geef en ook advocaat ben.”
Integriteitsonderzoek
De VVD benadrukt al eerder afstand te hebben genomen van uitspraken van Duthler over Quote. De integriteitscommissie van de partij doet onderzoek, dat tijdelijk werd opgeschort zolang er een rechtszaak liep.
Fractievoorzitter Jorritsma zegt dat de rechterlijke uitspraak het beeld dat er belangenverstrengeling heeft plaatsgevonden, niet heeft weggenomen maar eerder heeft versterkt. Ze zegt dat het Duthler vrij staat om in beroep te gaan, maar dat ze dat dan maar buiten de senaat moet doen.
Anne-Wil Duthler is al twaalf jaar Eerste Kamerlid voor de VVD. Voor de nieuwe senaat, die over een maand wordt gekozen, stond ze al niet meer op de kandidatenlijst. Nu Duthler weigert haar zetel op te geven, raakt de coalitie een paar weken eerder dan verwacht zijn meerderheid in de Eerste Kamer kwijt. Ze zou het de coalitie dus moeilijk kunnen maken, maar Duthler zegt dat ze “nuchtere, inhoudelijke afwegingen gaat blijven maken.”
Premier en VVD-leider Rutte, die op zijn wekelijkse persconferentie vragen over de affaire kreeg, zei dat de VVD geleerd heeft van eerdere integriteitskwesties. “De kwestie is voorgelegd aan de interne integriteitscommissie en dat is in de tijd ingehaald door een rechterlijke uitspraak.”
Telegraaf 26.04.2019VVD-senator Anne-Wil Duthler weigert op te stappen uit de Eerste Kamer. De VVD maakte vandaag bekend dat ze wilde dat de politica haar biezen zou pakken. Daar geeft ze dus geen gehoor aan.
Duthler zegt tegen De Telegraaf hoogst verbaasd te zijn dat haar partij van haar af wil. „Ik ben nog een beetje beduusd, maar ik blijf.”
De VVD wilde haar de deur wijzen na een rechtszaak die zij tegen het blad Quote had aangespannen. Het blad meldde in maart dat er voor 900.000 euro beslag was gelegd op bankrekeningen van het bedrijf van de politica.
Quote bracht daarnaast aan het licht dat de VVD-politica in de Eerste Kamer meerdere malen het woord had gevoerd over onderwerpen die een van haar bedrijven of een van de bedrijven van haar man aangaan.
Duthler wilde dat Quote het artikel zou rectificeren. Er zou sprake zijn van smaad. De rechter maakte daar gisteren echter op vernietigende wijze gehakt van. Voor Annemarie Jorritsma, fractieleider van de VVD in de Eerste Kamer, was de uitspraak reden om Duthler aan de kant te zetten.
Voorlopige uitspraak
Duthler reageert daar verbolgen op. „Het was nog maar een voorlopige uitspraak van de rechter. Ik heb geprobeerd om Annemarie te begrijpen, maar geen goed antwoord gehoord. Ik blijf dus in de senaat.”
Het besluit van Duthler heeft gevolgen voor de coalitie. Die verliest namelijk per direct haar meerderheid in de Eerste Kamer.
Statenverkiezingen
Lang zal de aanwezigheid van Duthler in de senaat niet duren. Na de Statenverkiezingen wisselt die binnenkort van samenstelling. De politica stond niet meer op de VVD-kandidatenlijst. „Er staan nog maar drie vergaderdagen op de agenda”, zegt Duthler. Ook dat voert ze als reden aan om te blijven.
Het aanblijven van de politica kan nog grote politieke gevolgen hebben. Door de huidige Eerste Kamer moet namelijk nog een coalitieplan worden behandeld. Dat gaat om de renteverhoging op studieleningen. In de Tweede Kamer stemden alleen de coalitiepartijen daarmee in. Wat Duthler gaat doen, weet ze nog niet. „Ik moet eerst even van alles bekomen.”
MSN 26.04.2019 VVD-senator Anne-Wil Duthler weigert op te stappen uit de Eerste Kamer. De VVD maakte vandaag bekend dat ze wilde dat de politica haar biezen zou pakken. Daar geeft ze dus geen gehoor aan.
Duthler zegt tegen De Telegraaf hoogst verbaasd te zijn dat haar partij van haar af wil. „Ik ben nog een beetje beduusd, maar ik blijf.”
De VVD wilde haar de deur wijzen na een rechtszaak die door het blad Quote was aangespannen. Het blad meldde in maart dat er voor 900.000 euro beslag was gelegd op bankrekeningen van het bedrijf van de politica.
Quote bracht daarnaast aan het licht dat de VVD-politica in de Eerste Kamer meerdere malen het woord had gevoerd over onderwerpen die een van haar bedrijven of een van de bedrijven van haar man aangaan.
Duthler wilde dat Quote het artikel zou rectificeren. Er zou sprake zijn van smaad. De rechter maakte daar gisteren echter op vernietigende wijze gehakt van. Voor Annemarie Jorritsma, fractieleider van de VVD in de Eerste Kamer, was de uitspraak reden om Duthler aan de kant te zetten.
Duthler reageert daar verbolgen op. „Het was nog maar een voorlopige uitspraak van de rechter. Ik heb geprobeerd om Annemarie te begrijpen, maar geen goed antwoord gehoord. Ik blijf dus in de senaat.”
Het besluit van Duthler heeft gevolgen voor de coalitie. Die verliest namelijk per direct haar meerderheid in de Eerste Kamer.
Spannend kan dat worden voor een wetsvoorstel dat binnenkort nog behandeld moet worden. Dat gaat om de renteverhoging op studieleningen. In de Tweede Kamer stemden alleen de coalitiepartijen daarmee in. Wat Duthler gaat doen, weet ze nog niet. „Ik ga moet eerst even van alles bekomen.”
Telegraaf 26.04.2019VVD-senator Anne-Wil Duthler moet van haar partij haar biezen pakken. De VVD heeft haar de deur gewezen na een rechtszaak die ze tegen blad Quote had aangespannen.
„Zojuist heeft fractievoorzitter Annemarie Jorritsma aan mevrouw Duthler te kennen gegeven dat zij per direct geen deel meer kan uitmaken van de Eerste Kamerfractie”, laat de VVD via Twitter weten.
Onbekend is of de politica ook daadwerkelijk opstapt. „Er is telefonisch contact geweest”, laat de VVD aan De Telegraaf weten. „Maar daaruit bleek niet wat haar vervolgstappen zijn.”
Duthler zou in theorie uit de partij kunnen worden gezet, maar als eenpitter door kunnen gaan. Mocht ze inderdaad aan haar zetel vasthouden, dan is dat niet voor lang. Na de Statenverkiezingen wisselt de Senaat binnenkort van samenstelling. Duthler stond niet meer op de VVD-kandidatenlijst.
Op een verzoek op een reactie gaat Duthler vooralsnog niet in.
Duthler spande begin april een zaak aan tegen Quote. In maart melde het blad dat er voor 900.000 euro beslag was gelegd op bankrekeningen van het bedrijf van de politica.
Quote bracht daarnaast aan het licht dat de VVD-politica in de Eerste Kamer meerdere malen het woord had gevoerd over onderwerpen die een van haar bedrijven of een van de bedrijven van haar man aangaan.
Duthler wilde dat Quote het artikel zou rectificeren. Er zou sprake zijn van smaad. De rechter maakte daar gisteren echter op vernietigende wijze gehakt van.
Als de politica niet opstapt en vasthoudt aan haar zetel, betekent het dat de coalitie meteen haar meerderheid in de Eerste Kamer verliest. Premier Rutte noemt dat geen grote ramp, aangezien die meerderheid toch al verdwijnt door de komende verkiezingen. Die zijn namelijk een afspiegeling van de onlangs gehouden provinciale verkiezingen, waarbij de coalitie verloor.
Er is echter één coalitievoorstel dat eigenlijk nog voordat de Senaat van samenstelling wisselt daar nog behandeld moet worden. Dat gaat over een gevoelig plan om de rente op studieleningen te verhogen. Onduidelijk is dus of dat de eindstreep nog haalt.
Wachtgeld krijgt Duthler hoe dan ook niet. Zo’n regeling kent de Eerste Kamer niet.
NU 26.04.2019 De VVD heeft de omstreden senator Anne-Wil Duthler uit de fractie van de Eerste Kamer gezet. Aanleiding is een uitspraak van de rechter in de zaak die Duthler had aangespannen tegen zakenblad Quote. Dat maakt de VVD vrijdag 26.04.2019 bekend via Twitter.
Duthler stelt in een reactie dat ze deel blijft uitmaken van de Eerste Kamer. “Ik ben gekozen voor de hele periode. Als ik eerder had willen opstappen, had ik dat wel gedaan”, aldus de senator, die zegt overvallen te zijn door het besluit van haar partij.
Duthler, die twaalf jaar senator was, stelt het “erg te vinden dat de VVD er nu al een oordeel aan verbindt”. Ze zegt “overvallen” te zijn. Duthler had graag wat meer tijd gehad om zich te verdedigen, “maar het is mij niet gegund”. Ze gaat tegen de rechterlijke uitspraak in hoger beroep.
Doordat Duthler haar zetel blijft innemen, verliest de coalitie meteen haar meerderheid in de Eerste Kamer. Premier Mark Rutte noemt dat geen grote ramp, aangezien die meerderheid toch al verdwijnt door de komende verkiezingen. Die zijn namelijk een afspiegeling van de onlangs gehouden provinciale verkiezingen, waarbij de coalitie verloor.
De politica staat niet op de lijst voor een zetel in de nieuwe Eerste Kamer die volgende maand wordt gekozen.
Rechter gaf Duthler ongelijk
De voorzieningenrechter in Amsterdam oordeelde donderdag dat Quote voldoende onderzoek heeft verricht “en Duthler voldoende gelegenheid heeft geboden om haar kant van het verhaal te vertellen”.
Het blad moest zich verantwoorden voor de publicatie dat er voor ruim 900.000 euro beslag is gelegd op een van haar bedrijven.
Verder stelt de rechter dat de handelingen van Duthler buiten de Eerste Kamer mogelijk raken aan “het functioneren als Kamerlid, of minst genomen het aanzien van het ambt van volksvertegenwoordiger”.
Ook heeft de rechter erop gewezen dat belangenverstrengeling en integriteit van volksvertegenwoordigers een actueel thema is en wijst erop dat de samenleving erbij gebaat is geïnfomeerd te worden “over de (on)kreukbaarheid van haar vertegenwoordigers.”
Daarnaast is het van belang dat de VVD eerder te kampen heeft gehad met integriteitskwesties en dat Duthler al eerder in in opspraak is geraakt.
Nevenfuncties in de knel met senatorschap
Quote bracht eerder aan het licht dat Duthler in de Eerste Kamer meerdere malen het woord voerde over onderwerpen die een van haar bedrijven of een van de bedrijven van haar man aangaan.
Eerder bleek uit onderzoek van Follow the Money dat Duthler als senator instemde met een wet met daarin adviezen van haar eigen bedrijf.
Duthler zat voor de VVD sinds 2007 in de senaat. De politica is daar onder meer voorzitter van de commissie Justitie en Veiligheid.
Voor de VVD is het de zoveelste keer dat een lid van de partij in opspraak is geraakt. Ook in 2019 voerde de regeringspartij de lijst van partijen met de meeste integriteitsschandalen.
AD 26.04.2019 VVD-senator Anne-Wil Duthler wordt per direct uit de Eerste Kamerfractie van haar partij gezet. Dat heeft fractievoorzitter Annemarie Jorritsma haar zojuist laten weten. Duthler is zelf niet van plan uit de Eerste Kamer te vertrekken.
Duthler is al langer in opspraak omdat ze als senator haar politieke portefeuille en haar zakenbelangen niet goed zou scheiden. Ze is zowel woordvoerder over de zorg, als betrokken bij bedrijven die opdrachten deden voor het ministerie van Volksgezondheid.
Dat was een van de redenen dat de Eerste Kamer een strengere gedragscode wil invoeren om ‘de schijn van belangenverstrengeling’ bij senatoren te voorkomen. Vorige week adviseerde een speciale commissie van senatoren de eigen integriteitsregels aan te scherpen.
Directe aanleiding voor Duthlers schorsing is een rechtszaak die zij gisteren verloor tegen zakenblad Quote. Dat had een artikel geschreven over de belangenverstrengeling en over het beslag dat op een van de bedrijven van Duthler was gelegd. Volgens de senator hadden de journalisten geen gedegen onderzoek gedaan en zich voor het karretje laten spannen van een ‘verongelijkte leverancier’.
Maar dat zag de rechter heel anders. Bovendien moet een publiek figuur volgens de rechter meer kritiek dulden dan iemand zonder publieke functie. Het artikel levert een bijdrage aan het actuele maatschappelijke debat over de integriteit van Kamerleden, luidde het oordeel.
Adviesbureau
De affaire-Duthler sleept al meer dan een half jaar. De VVD-politica heeft een adviesbureau. Dat kreeg in 2013 opdracht van het ministerie van Volksgezondheid om een rapport uit te brengen over de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO).
Het advies werd gebruikt bij de wet waarover Duthler een krap jaar later als senator moest stemmen, onthulde website Follow the Money. Duthler zelf heeft altijd beweerd dat ze niet bij het binnenhalen van de opdracht betrokken was, omdat haar man als directeur de dagelijkse leiding heeft. Maar volgens zowel Follow the Money als Quote gaat haar betrokkenheid veel verder.
De VVD had eerder al afstand genomen van uitspraken die Duthler had gedaan over Quote. Dat de partij nu alsnog Duthler uit de fractie zet, is opvallend. De senator zou over een maand toch al uit de Eerste Kamer verdwijnen. Op 4 juni neemt de huidige Eerste Kamer afscheid. Bovendien stopt de partij een intern onderzoek dat zij zelf naar Duthler had ingesteld. Dat is volgens de partij niet meer nodig nu de rechter haar al in het ongelijk heeft gesteld.
Beroep
In een eerste reactie op het besluit van de VVD zegt Duthler het ‘erg te vinden dat de VVD er nu al een oordeel aan verbindt’. Ze zegt dat ze graag wat meer tijd had gehad om zich te verdedigen, ‘maar het is mij niet gegund’. Ze zegt in hoger beroep te gaan.
Door het vertrek van Duthler heeft de regeringscoalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie geen meerderheid meer in de Eerste Kamer. Of ze de laatste weken tot de verkiezingen nog wordt opgevolgd, is niet duidelijk.
Duthler was ook betrokken bij een andere pijnlijke VVD-affaire. Zo was zij commissaris bij het bedrijf van de gevallen VVD-partijvoorzitter Henry Keizer, tegen wie een strafrechtelijk onderzoek loopt vanwege oplichting.
Hij was adviseur van een lucratief uitvaartbedrijf, dat hij op aanraden van hemzelf voor een veel lager bedrag overnam dan het waard was. Duthler was toezichthouder bij de transactie die nu wordt onderzocht door het Openbaar Ministerie.
NRC 26.04.2019 De VVD heeft senator Anne-Wil Duthler (51) uit de fractie van de Eerste Kamer gezet. Dat meldt de partij vrijdag via Twitter. Aanleiding is een uitspraak van de rechter donderdag over een ruzie tussen Duthler en Quote.
De Amsterdamse rechter besloot dat Quote een artikel over Duthler, die sinds 2007 in de Eerste Kamer zit, niet hoeft te rectificeren, zoals Duthler had geëist. In het artikel was sprake van onder meer „schimmig zakendoen” en „dubbele petten” van Duthler.
Volgens de rechter ging het gebruik van die termen niet over de grens en was het artikel voldoende op feiten gebaseerd. De VVD had eerder al afstand genomen van uitspraken die Duthler had gedaan over het blad. Ze noemde het bewuste artikel misleidend en noemde het „opmerkelijk dat dit gepubliceerd wordt precies in het weekend voor de Provinciale Statenverkiezingen”.
Duthler had in april een zaak aangespannen tegen het blad, nadat Quote had onthuld dat er voor 900.000 euro beslag was gelegd op bankrekeningen van haar bedrijf. Het blad schreef kort daarvoor ook dat Duthler actief betrokken was bij verschillende ict-bedrijven van haar man André Biesheuvel. In de Eerste Kamer zou de senator hebben gepleit voor zaken waar deze bedrijven voordeel bij hadden.
Onderzoek
Vorige maand stelde de VVD een integriteitsonderzoek in naar de in opspraak geraakte senator. Duthler stemde in de zomer van 2014 voor een wet waarin adviezen van haar eigen bedrijf waren opgenomen, zo bleek uit onthullingen van Follow the Money. Het ging om de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), waarmee zorgtaken naar de gemeenten werden overgeheveld.
Het wetsvoorstel werd destijds met één stem meerderheid door de Eerste Kamer aangenomen. Haar bedrijf Duthler Associates verdiende in 2013 zo’n 77.000 euro aan advies over de wet. Duthler zei dat de adviezen waren opgesteld door collega’s.
De Eerste Kamer kondigde al eerder aan dat er een onderzoek komt naar de eigen integriteitsregels vanwege de ophef rond Duthler. In 2014 waarschuwde de Raad van Europa dat de Eerste Kamer meer moet doen om de integriteit van de leden te bewaken.
Telegraaf 25.04.2019Zakenblad Quote hoeft niet te rectificeren naar aanleiding van een verhaal waarin VVD-senator Willy Duthler wordt beschuldigd van schimmig zakendoen en steeds andere petten opzetten.
Dat heeft de rechter vanmiddag bepaald. In maart plaatste Quote een artikel over Duthler, waarin onder meer die beweringen stonden over de VVD-senator. Zij zou ook onvoldoende onderscheid maken tussen haar functies.
Bovendien zou een geldeiser, een leverancier van software, voor ruim negen ton beslag hebben gelegd op bankrekeningen van het bedrijf van Duthler. De leverancier hoopte op deze manier zijn geld te krijgen.
Daar bleef het niet bij, bericht Quote. Volgens het zakenblad zou Duthler vanuit een chique pand in Den Haag tien bv’s runnen. Tussen deze bv’s zou met geld geschoven worden.
De voorzieningenrechter laat weten dat Quote voldoende onderzoek heeft verricht en Duthler voldoende gelegenheid heeft geboden om haar kant van het verhaal te vertellen. De beweringen worden voldoende gesteund door de feiten, is de conclusie.
Ook het verwijt van Duthler dat haar goede naam is beschadigd, snijdt volgens de rechter geen hout. ,,Het artikel levert een bijdrage aan het actuele maatschappelijk debat over de integriteit van Kamerleden’’, laat de rechtbank weten in een verklaring.
De VVD meldt desgevraagd dat het een zaak is van Duthler zelf. De partij heeft naar aanleiding van publicatie van het artikel de commissie integriteit opdracht gegeven naar de kwestie te kijken.
Het “Ouwe jongens krentenbrood-effect” raakt zijn kracht kwijt !!
Lobbyverbod
Er komt een lobbyverbod voor oud-ministers en staatssecretarissen. Gedurende twee jaar na hun vertrek blijven departementen voor hen gesloten als ze lobbyen op hun voormalige beleidsterrein. Het demissionaire kabinet heeft daartoe vrijdag besloten.
Demissionair PvdA-minister van Binnenlandse Zaken Plasterk wil met het verbod voorkomen dat bewindspersonen ‘hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten’ voor de belangen van organisaties waar ze na hun aftreden gaan werken. Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer.
Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer. De toenmalige Kamerleden Bouwmeester en Oosenbrug pleitten vorig jaar voor het aanscherpen van het ‘draaideurbeleid’ van bewindspersonen.
Die moeten weliswaar niet te lang van de wachtgeldregeling profiteren, maar ‘een snelle overstap naar een sector waar ze eerder de scepter over zwaaiden is eveneens ongewenst’. Dat is volgens de voormalige PvdA-Kamerleden slecht voor het vertrouwen in de politiek.
Netwerk
Uit onderzoek van de Volkskrant is gebleken dat een kwart van de oud-politici lobbyist wordt. Voor bedrijven of lobbykantoren zijn politici interessante nieuwe werknemers. Zij beschikken veelal over een relevant Haags netwerk en snappen hoe de besluitvorming op het Binnenhof werkt.
Voormalig CDA-minister Camiel Eurlings ging direct na zijn ministersschap (Verkeer en Waterstaat) aan de slag als topman bij KLM.
Ook Jack de Vries, voormalig CDA-staatssecretaris van Defensie, verliet het ministerie om vervolgens als lobbyist aan de slag te gaan bij de fabrikant van het nieuwe gevechtsvliegtuig de Joint Strike Fighter (JSF). Maxime Verhagen, oud-CDA-minister van Economische Zaken, werd voorzitter van Bouwend Nederland.
Terugblik
VVD-Kamerlid Bart de Liefde vertrok tussentijds uit de Tweede Kamer om te gaan werken voor taxidienst Uber. Maar in tegenstelling tot D66’er Wassila Hachchi nam hij wél de tijd voor een fatsoenlijk afscheid.
Minstens een kwart van alle oud-politici gaat aan het werk binnen het lobbycircuit. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar het carrièreverloop van Kamerleden, ministers en staatssecretarissen. Voor dit onderzoek zijn de carrières onderzocht van tweehonderd oud-politici uit de kabinetten na Paars (2002).
Het was zo’n moment waarop het deksel van lobbyland leek te worden opgetild: het bericht dat europarlementariër Hans van Baalen (VVD) twee betaalde bijbanen in de autobranche had. Lid van de Raad van Commissarissen bij Mercedes Benz Nederland – à 8 duizend euro per jaar – en lid van de Raad van Advies van autolobbyist RAI – à 4 duizend euro.
Ruim de helft van de eurocommissarissen die in 2014 nog in Brussel werkten, zet zich nu in voor lobbybedrijven in Brussel. Eenderde van de volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement werkt tegenwoordig voor bedrijven die geregistreerd staan in lobby-registers.
De anticorruptie-denktank Transparancy Internationalpubliceerde dinsdag een onderzoek waaruit blijkt dat veel voormalige politici en beleidsvormers in Brussel al snel de overstap maken naar het private bedrijfsleven. Niets mis mee, zolang er geen sprake is van belangenverstrengeling, aldus de onderzoekers van Transparancy International.
Lobby
Uit verschillende verslagen komt naar voren dat de inzet van het Ministerie is ‘om het eerst eens te worden met VNO’, nog voordat het in de Kamer wordt besproken. Begin 2012 besprak de staatssecretaris verschillende varianten voor de Bosal-reparatie met fiscale woordvoerders van de gedoogcoalitie, waarbij variant 1 als de ‘VNO-variant’ werd bestempeld.
Een ander voorbeeld van de intensieve samenwerking tussen het ministerie en VNO-NCW wordt duidelijk in een door deze laatste opgestelde agenda ter voorbereiding van een overleg: ‘Met de staatssecretaris zou kunnen worden besproken dat met een dergelijke gecombineerde aanpak wij gezamenlijk met het ministerie het hoofd zou moeten kunnen bieden aan de politieke druk uit de Tweede Kamer.’
Uit de stukken, die ze via een zogeheten Wob-verzoek los wisten te krijgen van de overheid, zou blijken dat werkgeverskoepel VNO-NCW, de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs en de American Chamber of Commerce in Nederland in de praktijk meebepalen welk belastingbeleid het kabinet voert.
,,De druk op Nederland, mede door grote bedrijven, om mee te doen aan de internationale belastingwedloop met onder meer tariefsverlagingen is duidelijk zeer groot,” zegt Esmé Berkhout, belastingexpert bij Oxam Novib.
VNO-NCW
Vooral met VNO-NCW zou het ministerie van Financiën intensief samenwerken. ,,VNO biedt graag haar diensten aan en vanuit het Ministerie wordt op actieve wijze voortdurend de meningen en soms zelfs instemming van VNO gevraagd,” aldus één van de onderzoekers.
SOMO en Oxfam zien hiermee opnieuw bevestigd dat Nederland een belastingparadijs is. De overheid gunt op basis van de verkeerde belangen belastingvoordelen aan grote internationale bedrijven, stellen ze.
De lobbyorganisaties van werkgevers komen, samen met individuele bedrijven, het vaakst over de vloer bij ministers. Dit blijkt uit onderzoek dat de Volkskrant deed naar de agenda-afspraken van alle bewindspersonen, vanaf het aantreden van Rutte II tot oktober 2015.
Bedrijven uit de voedingsmiddelensector staan bovenaan. Op de lijst bezoekers uit het bedrijfsleven staan ook diverse zorgenkinderen. NS (36) en ProRail (34) kwamen vaak naar Den Haag om de staatssecretaris van transport te bezoeken. Ook Air France-KLM (25) kwam geregeld. Shell (22 maal) was welkom op zeven verschillende ministeries.
In totaal werden 4.652 afspraken geteld. Staatssecretaris Jette Klijnsma (Sociale Zaken, 593 maal) en minister Jet Bussemaker (OCW, 558) kregen het vaakst bezoek. Na het bedrijfsleven zijn decentrale overheden – met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op kop – de frequentste bezoekers van bewindspersonen.
Wie het Lobbygedrag om en op het Binnenhof in kaart wil brengen, moet de agenda van ministers kennen. Maar bij de bewindslieden van Rutte IIbestaat weinig animo om die publiek te maken – tot nu.
Wat deed Johan Remkes zo vaak in het Torentje? En welke belangengroep reist het vaakst af naar Den Haag? De agenda van ministers geopenbaard.
Belangenverstrengeling speelt in veel gevallen wel op. Tussen overheden in de Europese Unie en bijvoorbeeld techgigant Google zijn er 115 ‘voorbeelden van de banencarrousel’: politici die gingen werken bij het bedrijf, of hooggeplaatste werknemers die de politiek in gingen. Meer dan de helft van de lobbyisten die voor Google werken, zette zich daarvoor in voor instellingen van de Europese Unie.
Vooral Europarlementariërs komen snel aan een baan als ze de politiek uit gaan of hun zetel verliezen. Voor leden van het Europees Parlement gelden helemaal geen regels voor de overstap naar het bedrijfsleven, terwijl werknemers en assistenten van parlementariërs tot twee jaar moeten ‘afkoelen’ voordat ze voor lobby-firma’s aan de slag mogen.
Belangenverstrengeling, draaideurpolitici en andere vormen van corruptie staan steeds meer in de aandacht en dat is maar goed ook. Voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie wil de wachttijd voor Europees commissarissen die via een nieuwe baan hun netwerk bij de Commissie willen exploiteren optrekken van anderhalf naar twee jaar en voor voormalige voorzitters van de Commissie naar drie jaar.
Dat is een reactie op twijfelachtige overstappen van Neelie Kroes (naar Amerikaanse bedrijven) en van voormalig voorzitter José Manuel Barroso (naar de eveneens Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs).
Voor eurocommissarissen geldt een afkoeltermijn van anderhalf jaar. Voorzitter Jean-Claude Juncker heeft al aangegeven deze te willen verlengen. Juncker hamert vaak op de ethische verantwoordelijkheid van eurocommissarissen. Hij wil de hoogste normen hanteren en een einde maken aan vriendjespolitiek in Brussel.
Beroemde zaken: Kroes en Barroso
Voormalige leden van de Europese Commissie kwamen onder meer terecht bij Volkswagen en Bank of America. Bekend is de overstap van VVD’er en voormalig eurocommissaris Neelie Kroes van Brussel naar Silicon Valley: zij zit in de adviesraad van taxidienst Uber. José Manuel Barroso, de voorzitter van de vorige Europese Commissie, ging aan de slag bij Goldman Sachs. Hij zou tijdens zijn termijn als voorzitter zelfs al contact hebben gehad met de Amerikaanse bank.
Amerika Trump mag dan een wat weinig vertrouwenwekkende bestrijder van de Amerikaanse lobbycratie lijken, het was wel een van de tickets waarop hij de presidentsverkiezingen won.
Van Hillary Clinton was bekend dat je toegang tot haar als minister van Buitenlandse Zaken kon krijgen als je maargrote bedragen in de Clinton Foundation stopte.
Het openbaar maken van agenda’s lost echt niets op
Twee niet al te prominente Tweede Kamerleden van de PvdA hebben de afgelopen jaren goed bedoelde, maar nogal naïeve pogingen gedaan om het belobbyen van ministers, Kamerleden en ambtenaren doorzichtiger te maken. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken (ook PvdA) heeft nu toegezegd dat agenda’s van ministers en staatssecretarissen openbaar worden gemaakt.
Het is een lachertje, te denken dat het – selectief? – publiceren van agenda’s van bewindslieden iets oplost. Ministers als Melanie Schultz van Haegen (VVD) – die de politiek verlaat – vinden het nog altijd de gewoonste zaak dat er geen beperkingen zijn aan de overstap naar lobbyfuncties.
Ontmantel het ‘poldermodel’ en sluit geen ‘akkoorden’
Wat zou helpen, is het ontmantelen van het ‘poldermodel’ waarin particuliere deelbelangen ondemocratisch voorrang krijgen. Wat ook helpt, is nooit meer zulke ‘akkoorden’ sluiten als het Energie-akkoord, waarin allerlei firma’s afspreken giga-windparken te bouwen op kosten van de burgers.
Telegraaf 24.01.2018 De bewegingsvrijheid van lobbyisten in het gebouw van de Tweede Kamer wordt ingeperkt. Vanaf begin maart kunnen ze met hun toegangspas niet meer vrij in de wandelgangen en de werkkamers van Kamerleden komen.
Wel houden de lobbyisten toegang tot de Statenpassage, de centrale hal van het Tweede Kamergebouw, en de publieke tribunes. Voor toegang tot de beveiligde gebieden zullen zij een afspraak moeten maken. De lobbyisten hebben dat in een brief te horen gekregen.
Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib zegt dat het lobbyisten- en lobbypassenbeleid al een tijd onderwerp van gesprek is. Een evaluatie van het lobbypassenbeleid is een van de redenen om het beleid aan te passen. „Een andere reden heeft te maken met de veiligheid of beveiliging van het Tweede Kamergebouw”, aldus Arib.
Lobbyistenorganisatie Beroepsvereniging voor Public Affairs (BVPA) laat op de website weten vragen te hebben over het nieuwe beleid. „Het is een goede zaak dat in de brief gesproken wordt over een klantvriendelijke toegang voor lobbyisten tot de Tweede Kamer, maar daarmee is nog niet duidelijk gemaakt of de toegang wordt verruimd en of de aanvraag voor passen voor lobbyisten wordt vereenvoudigd”, aldus BVPA-voorzitter Jaap Jelle Feenstra.
„Voor de kwaliteit van de besluitvorming is een goed en eenvoudig te organiseren contact tussen de politieke besluitvormers en de belangen vanuit de samenleving van groot belang. Lobbyisten reiken deze belangen aan.”
NOS 24.01.2018 Lobbyisten in de Tweede Kamer mogen niet meer onbeperkt in de wandelgangen komen. Nu hebben veel lobbyisten, net als bijvoorbeeld journalisten, een pas waarmee ze permanent toegang hebben tot het hele Kamergebouw.
Vanaf begin maart krijgen lobbyisten alleen nog een pas voor de ‘semi-openbare’ ruimte. In de praktijk betekent dat dat ze alleen nog welkom zijn in de Statenpassage en op de publieke tribunes van het gebouw. Ze kunnen nog wel op andere plaatsen komen, maar dan moeten ze daarvoor per keer een afspraak maken.
Veiligheid
Er wordt al langer een discussie gevoerd over lobbyisten en hun invloed. Vorig jaar vroeg de Kamer het dagelijks bestuur van de Kamer het passenbeleid voor deze groep te evalueren. Dat verzoek was voor het bestuur een van de redenen om het beleid aan te passen.
Ook de veiligheid speelt een rol. De woordvoerder van Kamervoorzitter Arib zegt dat de Kamer een gelijk speelveld wil creëren voor grote en kleine belangenorganisaties.
Bizar en onhandig
Robbert Baruch, een van de lobbyisten die door de inperking worden getroffen, spreekt van een bizarre maatregel. Volgens hem is het voor lobbyisten een onhandig besluit, dat bovendien uit de lucht komt vallen. “Je komt hier om Kamerleden te ontmoeten, soms omdat je een afspraak hebt, maar soms ook om ze toevallig tegen het lijf te lopen en dat wordt een stuk moeilijker.”
Baruch vindt het ook belangrijk dat Kamerleden lobbyisten tegenkomen. “Dit moet niet een reservaat worden voor politici.”
Als een ijzeren ring omgeven ze het Binnenhof: de talloze belangenorganisaties die Nederland rijk is. Welke lobbyclubs hebben de beste toegang tot de politiek? En hoe groot is hun invloed?
VN 23.12.2017 Nederland kent talloze belangenorganisaties: van werkgeversvereniging VNO-NCW tot corporatiekoepel Aedes, van Bouwend Nederland tot het interprovinciaal Overleg, van de VSNU to Zorgverzekeraars Nederland, van boerenlobby LTO tot de vele onderwijsraden. Niet voor niets worden ze de ‘ijzeren ring’ rond het Binnenhof genoemd: de politiek en de ambtenarij hebben voortdurend met ze te maken.
Ook fysiek hebben de belangenorganisaties de politiek omsingeld. Vrijwel allemaal hebben ze hun hoofdkwartier of lobbykantoor in Den Haag. Zo kunnen de lobbyisten en bestuurders van de belangenclubs makkelijk binnenlopen bij Kamerleden, ministers en ambtenaren. De intensieve contacten tussen politici en belangenorganisaties zijn ongetwijfeld goed voor een soepel verloop van het landsbestuur, maar het overleg vindt grotendeels plaats in de achterkamers: alleen het eindresultaat is zichtbaar voor de burger. Bovendien duiken oud-politici regelmatig op als voorzitter van een van de vele belangenorganisaties. Daardoor wordt het beeld versterkt dat Nederland in de praktijk bestuurd wordt door een hecht netwerk van oud-politici die elkaar de bal toespelen, tot groeiende verontwaardiging van kiezers aan de linker- en rechterzijde van het politieke spectrum. Alle reden om een keer grondig uit te zoeken hoe de ijzeren ring van belangenorganisaties in elkaar zit.
Vorige maand presenteerden Vrij Nederland en Nieuwsuur de bevindingen van het grootschalige onderzoek dat politicoloog Joost Berkhout van de Universiteit van Amsterdam deed naar de Haagse ‘banencarrousel’, deze maand richten we ons op de lobbyclubs rond het Binnenhof. Welke belangenorganisaties hebben de beste toegang tot de politiek?
Wie staan er aan het roer? En hoe groot is hun invloed in de achterkamers van de macht? Om te identificeren welke tweehonderd van de duizenden belangenorganisaties in Nederland het belangrijkst worden gevonden door de Haagse politiek, onderzochten Berkhout en zijn team de agenda’s van alle ministers in de afgelopen kabinetsperiode: welke vertegenwoordigers van de belangenclubs komen het vaakst bij de ministers langs?
Daarnaast zetten de onderzoekers op een rij welke organisaties het vaakst werden uitgenodigd voor parlementaire hoorzittingen in dezelfde periode. En ze onderzochten de politieke kleur van de voorzitters van de tweehonderd meest toonaangevende belangenorganisaties: welke politieke partijen zijn het best in het lobbycircuit vertegenwoordigd?
SCHADUWMACHT
In een serie reportages onderzoeken Vrij Nederland en Nieuwsuur de werking van de democratie. Zie hier de vorige aflevering: de Haagse banencarrousel
Sterker door samen lobbyen
De lijst van tweehonderd belangrijkste lobbyclubs in Nederland wordt aangevoerd door een twintigtal organisaties die samen bijna meer toegang hebben tot de politiek dan alle 180 andere clubs op de lijst bij elkaar (zie figuur p. 46). ‘In Nederland zijn de belangenorganisaties veel centralistischer georganiseerd dan in andere westerse landen,’ zegt onderzoeker Berkhout. ‘VNO-NCW en MKB bijvoorbeeld vertegenwoordigen samen een enorm aantal ondernemingen en brancheorganisaties.
LTO Nederland behartigt de belangen van tienduizenden boeren, tuinders en agrarische verbanden. En de universiteiten lobbyen niet ieder voor zich, maar via de VSNU. Als je samen lobbyt, sta je veel sterker. Je ziet dat het werkt: zulke organisaties komen veel vaker langs bij ministers en in de Kamer dan kleinere belangenverenigingen of individuele bedrijven.’
Maar er kleven ook nadelen aan: ‘De macht is geconcentreerd bij een klein aantal organisaties. En welke belangen vertegenwoordigen ze? Van de tweehonderd clubs met de beste toegang tot de ministers en het parlement bestaat maar 20 procent uit lidmaatschapsorganisaties zoals ngo’s en patiëntenverenigingen die directe belangen van burgers vertegenwoordigen. Je kan je afvragen hoe goed dat is voor de democratie.’ Aanvoerder van de lijst is een afkorting die veel burgers weinig zal zeggen: de VNG.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten vertegenwoordigt de ruim 380 gemeenten, van Vaals tot Winsum. Voorzitter is Jan van Zanen, oud-partijvoorzitter van de VVD en sinds 2014 burgemeester van Utrecht. Hij is herstellende van gezondheidsklachten, maar Annemarie Jorritsma, oud-VVD-minister, huidig Eerste Kamerlid en Van Zanens voorganger bij de VNG, neemt graag de honneurs waar.
‘Ik zou heel teleurgesteld zijn als ze níét op één stonden,’ zegt Jorritsma. ‘Want de VNG moet voortdurend met het Rijk overleggen.’ Die gesprekken gaan over een breed scala aan onderwerpen, van wetgeving en bezuinigingen door het Rijk tot wensen die de gemeenten uitgevoerd willen zien. Maar volgens Jorritsma is de VNG geen lobbyorganisatie: ‘De gemeenten zijn er, net als het Rijk, voor het algemeen belang.’ Er wordt vanuit de VNG weliswaar flink gelobbyd, geeft ze toe, maar daar is volgens de VVD-politica niks mis mee: ‘Ik vind dat lobbyen zo veel mogelijk moet gebeuren. Ieder Kamerlid, iedere minister, iedere ambtenaar moet vooral horen welke belangen er allemaal spelen alvorens een goed besluit te nemen.’
Dat het een schimmig overlegcircuit zou zijn, spreekt Jorritsma tegen. In het VNG-bestuur zijn vrijwel alle politieke partijen vertegenwoordigd, alle brieven aan het kabinet zijn openbaar. ‘Het is een heel transparant proces.’ Maar buiten die officiële gesprekken van de VNG hebben veel burgemeesters ook hun eigen lijntjes met politiek Den Haag om de belangen van hun gemeenten te laten gelden.
Een goede tweede op de lijst is VNO-NCW, de grootste werkgeversorganisatie, waarbij zo’n 155 brancheorganisaties zijn aangesloten en ruim vijfhonderd ondernemingen, van de multinationals Shell, Unilever en DSM tot kleinere bedrijven buiten de Randstad. Voorzitter Hans de Boer (CDA) is een van de belangrijkste gesprekspartners van het kabinet. Waar de VNG zichzelf niet als lobbyorganisatie wil beschouwen, doet VNO-NCW dat nadrukkelijk wél.
De werkgeversorganisatie staat al jaren bekend als de soepelste lobbymachine in de Haagse politiek. Dat is in belangrijke mate het werk van stille kracht Niek Jan van Kesteren, algemeen directeur van VNO-NCW van 1999 tot 2016, nu Eerste Kamerlid voor het CDA. In de Ben Pauwlezing in 2012 deed Van Kesteren de fijne kneepjes van het Haagse lobbywerk uit de doeken. Hij legde uit dat je onder het devies ‘ieder het zijne’ altijd oog moet hebben voor de tegenpartij en diens belang ook tot gelding moet laten komen in het uiteindelijke resultaat van de onderhandelingen: je moet altijd met elkaar verder kunnen.
Bovendien moeten lobbyclubs als VNO-NCW met zoveel mogelijk partijen samenwerken: ‘Elkaar tegensprekende organisaties zijn een gemakkelijke prooi voor anderen en een ijzersterk excuus voor politici om hun eigen gang te gaan.’ Om die reden werden onder verantwoordelijkheid van Van Kesteren en voormalig VNO-voorzitter Bernard Wientjes de banden aangehaald met MKB Nederland (achtste op de lijst van tweehonderd), de lobbyclub van het midden- en kleinbedrijf, die enkele jaren geleden introk bij VNO-NCW in de Malietoren aan de Bezuidenhoutseweg. Met haar behoedzame strategie weet VNO-NCW al decennia een groot stempel te drukken op het kabinetsbeleid. Ook deze keer weer.
De ambitieuze milieuparagraaf in het nieuwe regeerakkoord kwam tot stand na een jarenlange lobby van de werkgevers en ngo’s als Greenpeace voor een duurzaam energiebeleid, zoals Vrij Nederland in november reconstrueerde. Maar de bijbehorende lastenverzwaringen voor het bedrijfsleven werden op aandrang van VNO-NCW, Shell en Unilever gecompenseerd met verlaging van de vennootschapsbelasting en afschaffing van de dividendbelasting. Tot onbegrip en woede van veel kiezers.
De derde plaats is voor de FNV. Volgens insiders is de invloed van het vakverbond de afgelopen jaren tanende geweest door reorganisaties en dalende ledentallen. En Han Busker (PvdA), voorzitter sinds begin 2017, moet zich nog bewijzen. Maar de FNV schuift nog steeds veelvuldig aan bij overleg. ‘De FNV is nu in rustiger vaarwater,’ zegt oud-FNV-voorzitter Ton Heerts, oud-Kamerlid voor de PvdA en huidig voorzitter van de MBO Raad. ‘Dat speelt zeker mee bij het versterken van de invloed. Maar de vanzelfsprekendheid van de macht van instituties, ook van de brancheorganisaties, is voorbij. Met schreeuwen alleen kom je niet ver. Als je voor de politiek geen inhoudelijke meerwaarde hebt, gaan de deuren dicht. Daarom moet je ervoor zorgen dat je op alle voor jou belangrijke beleidsterreinen blijft meepraten.’
Nog een invloedrijke speler is LTO Nederland, de land- en tuinbouworganisatie, op plaats zes. Onder voorzitterschap van Marc Calon, voorheen PvdA-gedeputeerde in Groningen en voorzitter van Aedes, de koepel van woningcorporaties, slaagde de boerenlobby erin bij de opstelling van het laatste regeerakkoord vrijwel haar hele inzet te verzilveren, van het herstel van een apart ministerie van Landbouw tot 200 miljoen voor een ‘warme’ sanering van de varkenshouderij. ‘Halverwege de formatie zeiden ze tegen me: het gaat niet lukken met dat ministerie.
Maar ik zeg altijd: je moet voetballen als een Duitser, je moet áltijd doorgaan.’ Volgens Calon heeft langskomen bij hoorzittingen in de Tweede Kamer of zomaar langsgaan bij de minister ‘geen zak’ te maken met effectief lobbyen. ‘Een goede lobby moet je eerst richten op de beleidsambtenaren. Ik zeg altijd: schaal acht tot tien, díé moet je overtuigen. Dan ga je naar de directeuren-generaal, dan pas naar de minister en de Kamerleden. Je moet ook heel goed weten: welk belang heeft een minister of Kamerlid? Als je daar tegenin gaat, wordt het niks. Je moet vooruitdenken en goed investeren in persoonlijke contacten.’
Daarom onderhoudt Calon niet alleen goede relaties met Kamerleden van de traditionele partijen, maar is hij laatst ook gaan praten met Thierry Baudet van Forum voor Democratie en met Léonie Sazias en Corrie van Brenk van 50Plus. ‘Straks hebben die partijen misschien acht zetels in de Kamer, en worden ze een factor van betekenis. En dan ken ik ze al. Als je effectief wilt lobbyen, moet je ervoor zorgen dat je met alle belangrijke spelers een vertrouwensband opbouwt. Dat is hoe het werkt.’
Voor critici van het Nederlandse bestuurlijke circuit zal het niet als verrassing komen: de belangenorganisaties worden gedomineerd door oudere blanke mannen. Van de tweehonderd voorzitters van de belangrijkste clubs zijn er maar 55 vrouw, en niet meer dan zes – te oordelen aan hun achternaam – van niet-westerse afkomst. Opmerkelijk is ook het grote aantal oud-politici onder de voorzitters van de top-200. Meer dan de helft van de kopstukken is verbonden aan een politieke partij (zie figuur hieronder). ‘Dat is een veel hoger percentage dan in bijvoorbeeld Amerika,’ zegt onderzoeker Joost Berkhout. ‘Uit vergelijkbaar onderzoek blijkt dat daar nog geen 5 procent van de voorzitters van belangenorganisaties aan een van de politieke partijen gelieerd is.’
De voorzitters van de belangenclubs die er door Nieuwsuur en Vrij Nederland naar worden gevraagd, ontkennen desgevraagd dat hun benoeming iets met hun politieke kleur te maken heeft gehad. Maxime Verhagen bijvoorbeeld, voormalig fractievoorzitter en minister voor het CDA en sinds 2013 voorzitter van Bouwend Nederland (nummer twintig op de lijst), wordt vaak genoemd als oud-politicus die door zijn partij op een bestuurlijke post zou zijn geparachuteerd. Maar volgens Verhagen zelf is zijn politieke kleur bij zijn benoeming nauwelijks ter sprake gekomen. ‘De rol van voorzitter van Bouwend Nederland wordt ook niet vergeven door de politiek. Ik heb een hele sollicitatieprocedure doorlopen voor een dagelijks bestuur vol kritische ondernemers.
Wat wél een rol heeft gespeeld, is mijn ervaring als minister van Economische Zaken en mijn netwerk. De bouw verkeerde op dat moment in een crisis, Bouwend Nederland had een ervaren bestuurder nodig die de organisatie ook in Den Haag een gezicht kon geven.’ Aanvankelijk werd er in de achterban gemord over Verhagens benoeming omdat hij weinig verstand zou hebben van ondernemen in de bouw. ‘Daarom heb ik heel veel tijd gestoken in het leren kennen van de leden en hun bedrijven. Onlangs ben ik herkozen als voorzitter. Dat zie ik als blijk van waardering voor mijn inzet.’
In de top-200 van de belangenclubs in Nederland is 19 procent van de voorzitters van PvdA-huize, 14 procent van de VVD en 12 procent van het CDA. ‘Een dominante rol dus voor de drie traditionele bestuurderspartijen,’ zegt Berkhout. ‘Dat is niet onlogisch. Belangenorganisaties willen graag een voorzitter met ervaring en goede contacten in Den Haag. Dan komen ze al snel bij oud-politici van een van die drie partijen uit: zij hebben nu eenmaal vaker geregeerd, hebben het grootste reservoir van ervaren bestuurders en zijn minder omstreden dan partijen op de linker-of rechterflank.’
Maar het benoemen van oud-politici heeft ook nadelen. ‘Het electorale landschap verandert: bij de laatste verkiezingen haalden VVD, CDA en PvdA samen nog maar 40 procent van de stemmen, terwijl bestuurders van die partijen nog wél het leeuwendeel van de voorzitterschappen bij de belangenorganisaties bezetten. Dat is niet goed voor het maatschappelijke draagvlak. Soms zijn zulke politieke kopstukken ook slecht thuis in de verhoudingen binnen de organisatie waar ze voorzitter van worden, en wegen de voordelen van zulke bestuurders, zoals hun netwerk in Den Haag, niet op tegen de nadelen.’
Doekle Terpstra, voormalig bestuursvoorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond CNV, hogeschool InHolland en de HBO-raad en huidig voorzitter van Uneto-VNI, de koepel van installateurs (een van de grootste brancheorganisaties van Nederland: 5.000 aangesloten ondernemingen met 150.000 werknemers), stelt dat zijn lidmaatschap van het CDA in zijn bestuurlijke carrière van geen enkele betekenis is geweest: ‘Spelers van hetzelfde elftal weten elkaar sneller te vinden, dat is waar.
Maar bij mijn benoemingen heb ik nooit het idee gehad dat mijn CDA-achtergrond relevant was. Mijn functies zijn een gevolg van mijn inzet en mijn resultaten op eerdere posities in het maatschappelijk middenveld. Ik heb wel ontdekt hoe belangrijk het is dat je makkelijk kunt bellen met politici en bestuurders die je goed kent. Ik zeg weleens: mijn telefoon bepaalt mijn jaarsalaris. Maar ik heb het zelf verdiend.’
Ook volgens Ton Heerts, oud-PvdA-parlementariër en vakbondsbestuurder, heeft zijn politieke affiliatie bij zijn benoeming tot voorzitter van de MBO Raad in 2016 nauwelijks een rol gespeeld. ‘Wat wél heeft geholpen, is mijn Haagse ervaring als Kamerlid, de contacten met werkgevers en werknemers die ik als FNV-voorzitter heb opgedaan, en dat ik heb laten zien scherp aan de wind te kunnen opereren. Er is ook helemaal niks mis mee dat je als bestuurder mede vanwege je netwerk wordt gekozen. Daar is niks geheimzinnigs aan.’
Marc Calon zegt dat hij bij zijn benoeming tot voorzitter van LTO Nederland, traditioneel een bolwerk van het CDA, eerder last dan profijt heeft gehad van zijn PvdA-achtergrond. ‘Het bestuur wilde me zeker niet omdat ik van de PvdA ben, maar omdat ik zelf een akkerbouwbedrijf heb, omdat ik als bestuurder een track record heb opgebouwd en omdat ik als voorzitter van Aedes heb laten zien dat ik de zaak kan opschudden. Pas na mijn benoeming ging het blad Boerderij opeens melden dat ik een rooie was, en ontstond er even discussie over. Maar dat was snel voorbij. Ik heb er sowieso nooit veel aan gehad dat ik van de PvdA ben.
Als gedeputeerde heb ik me verzet tegen de splitsing van de elektriciteitsbedrijven, waar Wouter Bos juist vóór was, en toen ik bij Aedes zat, was Jacques Monasch van de PvdA mijn grote tegenstander in de Kamer. Als bestuurder is je politieke kleur niet zo belangrijk als mensen misschien denken. Als je goed wil lobbyen, heb je veel meer aan goede persoonlijke contacten met bestuurders en politici van ándere partijen. Maxime, Doekle, Ton, Hans de Boer en ik kennen elkaar bijvoorbeeld al jaren. Dat helpt als je snel iets voor elkaar wil krijgen.’
Touwtrekken om functies
Maar dat de topbestuurders in koor verkondigen dat ze op eigen kracht hun bestuurlijke strepen hebben verdiend, wil nog niet zeggen dat politieke partijen zich niet met bestuurlijke benoemingen bemoeien. De tijd is weliswaar voorbij dat in Den Haag burgemeesterschappen en andere bestuurlijke posities door de gevestigde partijen onderling werden verdeeld, maar alle grotere partijen, behalve de SP en de PVV, hebben een of meer coördinatoren die zich met de benoemingen bezighouden. Nog altijd is het voor jongere partijen als GroenLinks en D66 lastig ertussen te komen. Frans van Drimmelen, lobbyist bij het Haagse kantoor Dröge en Van Drimmelen, is bij D66 voorzitter van de scoutingcommissie die politieke talenten rekruteert.
Waar mogelijk geeft hij vertrekkende D66-politici ook een duwtje in de rug om op een bestuurlijke positie terecht te komen. ‘Je wilt mensen die hun ziel en zaligheid in de politiek hebben gestopt niet met lege handen laten gaan,’ zegt Van Drimmelen. ‘Wat de bestuurlijke posten in het middenveld betreft, winnen we geleidelijk terrein. Alexander Rinnooy Kan en Wiebe Draijer waren voorzitter van de SER, Thom de Graaf is voorzitter van de Vereniging van Hogescholen. Maar het is wel lastig. De PvdA, het CDA en de VVD hebben een veel groter bestand van ervaren bestuurders dan wij.’
Maar ook de VVD is nog altijd flink aan het touwtrekken om meer bestuurlijke functies binnen te halen. Toen de partij van Mark Rutte in 2010 voor het eerst de grootste van het land werd, vatte bij de liberalen het idee post dat ze nog een flinke achterstand op de PvdA en het CDA moesten inlopen, want die twee partijen zijn vanouds veel sterker vertegenwoordigd in het maatschappelijk middenveld dan de VVD – een erfenis van de verzuiling. In 2014 bekende toenmalig staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker in Vrij Nederland dat hij tot zijn frustratie opvallend vaak tegenover linkse bestuurders van de onderwijsraden aan tafel zat. ‘Als je kijkt naar de politieke voorkeur van de sleutelfiguren in het onderwijsveld, is dat geen goede afspiegeling van de Nederlandse samenleving,’ zei Sander Dekker.
Een aanname die blijkt te kloppen: volgens het onderzoek van de UvA is vooral de PvdA niet alleen in de gezondheidszorg maar ook in de onderwijsbesturen sterk vertegenwoordigd. Zo is ook de dominantie van de PvdA in de belangenorganisaties over all te verklaren. Vandaar dat VVD-Kamerleden Willibrord van Beek en later Tamara van Ark hun best deden meer VVD’ers in het maatschappelijk middenveld benoemd te krijgen. Tegelijkertijd nam Sander Dekker zelf vanuit het kabinet die taak op zich.
Toen we hem daar eind oktober op zijn eerste werkdag als minister voor Rechtsbescherming in het nieuwe kabinet over spraken, deed Dekker laconiek over het benoemingenoffensief van de VVD: ‘Daar is niets geheimzinnigs aan. Tien jaar geleden dachten we als liberalen nog: komt wel goed met die benoemingen.
Tegenwoordig pakken we het iets gestructureerder aan.’ Maar volgens betrokkenen bij de vorige coalitie is de VVD de afgelopen jaren ‘op het agressieve af’ met de benoemingen bezig geweest. En met resultaat: steeds vaker verschenen er VVD’ers op bestuurlijke posities rondom de politiek. Zo werd oud-staatssecretaris Bruno Bruins (huidig minister voor Medische Zorg) in 2012 bestuursvoorzitter van het UWV, oud-staatssecretaris Paul de Krom in 2015 bestuursvoorzitter van TNO en oud-wethouder Arno Visser in 2013 lid en in 2015 president van de Algemene Rekenkamer.
Ook in het lokaal en provinciaal bestuur is de VVD tegenwoordig sterker vertegenwoordigd, met Jan van Zanen als voorzitter van de VNG en oud-minister Johan Remkes als voorzitter van het Interprovinciaal Overleg. Pieter Duisenberg werd kort na aanvang van zijn nieuwe termijn als Kamerlid benoemd tot voorzitter van de VSNU. En oud-bewindsman Henk Kamp vond al snel een nieuwe betrekking als voorzitter van ActiZ, de brancheorganisatie voor zorgondernemers. ‘Zo werkt het,’ zegt Frans van Drimmelen. ‘Leden van partijen die in de regering zitten, worden sneller benoemd in bestuursfuncties, zeker als de partij hen een handje helpt.’
Teveel op consensus gericht
Soms gaat het ook mis met de benoemingen van oud-politici. In 2011 werd Guusje ter Horst, veelgeprezen oud-minister voor de PvdA, binnengehaald als voorzitter van de HBO-raad, maar haar tegendraadse optreden leidde al snel tot een bestuurscrisis. Een jaar later was Ter Horst alweer vertrokken. En VVD’er Pieter Duisenberg maakte dit jaar een ongelukkige start als VSNU-voorzitter: bijna vijfduizend mensen uit de academie ondertekenden een petitie tegen zijn benoeming omdat hij eerder had gepleit voor een onderzoek naar de politieke voorkeur van wetenschappers.
Naar aanleiding van een serie veel grotere schandalen, zoals de ondergang van zorgconcern Meavita en onderwijsgroep Amarantis, signaleerde de Commissie Advies Behoorlijk Bestuur (voorzitter: oud-Groen-Links-fractievoorzitter Femke Halsema, een van de leden: Doekle Terpstra) al in 2013 een vaak onderschat probleem bij bestuurlijke benoemingen in de semi-publieke sector: politieke coöptatie, een kwestie die ook speelt bij belangenorganisaties in andere sectoren. ‘Te vaak vindt selectie van nieuwe bestuurders en toezichthouders plaats via ondoorzichtige invitatie,’ luidde het oordeel van de commissie. ‘Hier functioneert een “old boys network” waarin men elkaar banen “toespeelt” en de politieke affiliatie een grotere rol speelt dan competenties.’
Volgens Halsema (die inmiddels via een open sollicitatieprocedure tot voorzitter is benoemd van Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, ook genoemd in de lijst van tweehonderd) is het rapport goed ontvangen in de sector, maar bleef het in de politiek oorverdovend stil over het onderliggende probleem: de aansturing van de benoemingen vanuit Den Haag en de politieke coöptatie. ‘Daar heeft de zittende macht niets aan gedaan.’
Renske Leijten, Kamerlid voor de SP, ziet een ander groot probleem rond de benoemingen van oud-politici op bestuursposten bij belangenorganisaties: oud-politici zijn vaak teveel op consensus gericht. ‘Zo wilden de onderwijsbestuurders in de PO-Raad en de vakbonden eindeloos verder blijven praten, ondanks grote onvrede onder leraren in het basisonderwijs over hun salaris en hun werkdruk.
Toen hebben de leraren zelf de beweging PO in actie opgezet. Binnen de kortste keren stonden er tienduizenden leraren te demonstreren in het Zuiderpark. En omdat de zorgorganisaties niet in beweging kwamen, zijn de huisartsen zelf met het actiecomité Het roer moet om begonnen. De schaduwmacht van oud-politici in belangenorganisaties is altijd op zoek naar het compromis om vooral geen ruzie te krijgen met de minister en andere organisaties, terwijl hun taak óók zou moeten zijn echte alternatieven voor het beleid aan te dragen. Gevolg is dat steeds minder mensen zich door zulke belangenclubs vertegenwoordigd voelen.’
Die cultuur is alleen te doorbreken, denkt Leijten, als de belangenorganisaties de moed hebben vaker bestuurders met verstand van zaken uit de eigen sector te kiezen, en niet uit het circuit van oud-politici van de gevestigde partijen. ‘Dan voelen de burgers zich ook beter vertegenwoordigd. En dat is goed voor de democratie.’
Dit onderzoek is in opdracht van Vrij Nederland en Nieuwsuur uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam onder leiding van politicoloog Joost Berkhout, met medewerking van Patrick Statsch, Kas Woudstra en Ellemijke Donner. Zij hebben onderzocht welke organisaties, exclusief kennisinstellingen, de afgelopen kabinetsperiode hebben deelgenomen aan de hoorzittingen van de Tweede Kamer en welke organisaties in dezelfde periode genoemd werden in de agenda’s van de ministers.
In totaal betrof het 3663 belangenorganisaties, bestuurlijke organisaties, adviesorganen en bedrijven. Op basis daarvan is vastgesteld in welke mate ze toegang hebben tot de politiek via de hoorzittingen en bezoeken aan de ministers. De 200 meest genoemde organisaties zijn gecategoriseerd in beleidsterreinen en in de beroepsgroepen die ze vertegenwoordigen volgens de internationale ISIC-classificatie. Vervolgens is vastgesteld wie de voorzitters zijn, alsmede hun politieke affiliatie.
De schijn van belangenverstrengeling hangt in 144 gevallen rond de verdeling van subsidies voor medisch onderzoek, schrijft minister De Jong aan de Kamer. Commissies beoordelen soms voorstellen van eigen leden.
VK 29.11.2017 Bij de toekenning van medische onderzoekssubsidies hebben commissies veel vaker voorstellen van eigen leden beoordeeld dan onderzoeksfinancier ZonMW tot nog toe had bekendgemaakt. Dat blijkt uit een brief van zorgminister Hugo de Jong aan de Tweede Kamer.
Volgens de minister is in 144 gevallen ‘de schijn van belangenverstrengeling niet uitgesloten’maar is die belangenverstrengeling niet aangetoond. ZonMW in Den Haag verdeelt jaarlijks ongeveer 120miljoen euro over onderzoeksvoorstellen uit de medische sector. Dat gebeurt via commissies van deskundigen.
Kamervragen
Er worden steevast ook buitenlandse experts om hun oordeel gevraagd
Onafhankelijkheid van de beoordeling is in de onderzoekswereld soms lastig. Zeker in kleinere vakgebieden kennen de Nederlandse experts elkaar en elkaars groepen vrijwel zeker; om die reden worden steevast ook buitenlandse experts om hun oordeel gevraagd.
Eerder dit jaar bracht onderzoeksprogramma Argos op Radio 1 aan het licht dat in de beoordelingscommissies geregeld experts zitten van wie ook eigen voorstellen moeten worden beoordeeld. Formeel mogen zulke leden dan niet over hun eigen voorstel praten en oordelen; ze krijgen de stukken niet en moeten de zaal verlaten.
Dit leidde tot Kamervragen. Uit een feitenrelaas van ZonMW zelf, gemaakt in opdracht van minister Schippers, blijkt dat in de periode 2010-2015 in 144 gevallen wel commissieleden direct bij een voorstel betrokken waren. Dat is 3,5 procent van het totale toegekende subsidiebudget van 710miljoen euro, bijna 25 miljoen euro, afkomstig van het ministerie van Volksgezondheid.
Van die voorstellen werd de helft gehonoreerd, uitzonderlijk veel vergeleken met het normale succespercentage van een kwart of (veel) lager. ZonMW-voorzitter Jeroen Geurts: ‘Dat klinkt ernstig, maar is toch echt een denkfout. De mensen in een commissie zijn veelal uitstekende onderzoekers, die echt betere voorstellen doen dan gemiddeld.’ Volgens ZonMW en de minister heeft geen enkele betrokkene werkelijk zijn of haar eigen voorstel beoordeeld.
In die periode werden bijna 9.700 aanvragen beoordeeld, aldus ZonMW. Behalve de 144 gevallen van directe betrokkenheid zijn er nog eens ruim duizend gevallen van indirecte betrokkenheid, waarbij commissieleden voorstellen van een hun bekende collega bekeken. Dat gaat in totaal om 130 miljoen euro aan toegekende subsidies.
Experts met een direct of indirect belang mogen niet meer in commissies worden opgenomen
Volgens minister De Jong is niet gezegd dat de betrokkenheid van commissieleden met een eigen belang de beoordelingen echt heeft beïnvloed. Daarvoor heeft ZonMW nog tal van andere ‘checks-and-balances’, schrijft hij in de Kamerbrief. Wel gaat De Jong ZonMW vragen de regels verder aan te scherpen. Experts met een direct of indirect belang mogen niet meer in commissies worden opgenomen, ook niet als zij zich nu en dan afzijdig houden.
De regel dat ze de vergadering verlaten als er sprake is van een belang, zal worden geschrapt uit de reglementen. Ook ZonMW stelt dat voor in het feitenrelaas. Daarnaast moeten de medewerkers van de subsidiegever beter worden getraind, vindt de minister.
Spanning
Het zal moeilijker worden om de beste mensen voor een commissie te krijgen
ZonMW-voorzitter Jeroen Geurts zegt in een reactie de striktere regels te onderschrijven. ‘Alleen al voor de public eye is het goed om elke schijn van oneerlijkheid te vermijden. Maar het verscherpt de spagaat wel. Het zal moeilijker worden om de beste mensen voor een commissie te krijgen. En dan wordt de vraag of dat de kwaliteit van de beoordeling ten goede komt.’
In het rapport wordt voorgesteld de aanpassingen in de regels samen te doen met wetenschapsfinancier NWO, die geld verdeelt voor alle niet-medisch onderzoek. Daar gaat jaarlijks 800 miljoen aan subsidies om, vooral van het ministerie van Onderwijs en Wetenschap. In principe hanteerde NWO tot nog toe dezelfde regels over belangenverstrengeling als zijn buurman ZonMW.
Ook NWO gaat de regels aanscherpen, aldus een woordvoerder. Uit eigen onderzoek blijkt dat ook daar een enkele keer een commissie oordeelde over een voorstel van een lid. Dat gebeurde onder meer bij natuurkundefinancier FOM.
In 2016 werden de regels bij ZonMW volgens de minister al aangepast en is al geen enkele direct betrokkene meer in een commissie opgetreden. Dat gebeurde na een klacht uit 2015 van een afgewezen onderzoeker, die zich beriep op de Algemene Wet Bestuursrecht. Eerder oordeelde de Raad van State in een klachtenprocedure over kunstsubsidies dat de uitzonderingsregels niet toelaatbaar waren. Radioprogramma Argos haalde begin oktober na eigen onderzoek al 38 gevallen van belangenverstrengeling bij ZonMW boven water. Minister Schippers besloot daarop tot een eigen onderzoek. naar de praktijken bij ZonMW.
Zo verdeel je geld voor wetenschappelijk onderzoek op een eerlijke manier;
De beoordeling van subsidie-aanvragen mag geen vriendendienst of voor-wat-hoort-wat zijn. Hoe valt dat te voorkomen? (+)
VK 23.08.2017 De verwevenheid tussen lobbyclubs en politiek leidt opnieuw tot een omstreden overstap op het Binnenhof. Al vijf maanden na zijn herverkiezing tot VVD-Kamerlid vertrekt Pieter Duisenbergnaar de Vereniging van Universiteiten (VSNU). Niet alleen vanwege de timing is de overstap opmerkelijk, maar ook omdat Duisenberg woordvoerder Hoger Onderwijs en Wetenschap was.
De overstap van politici naar belangenverenigingen op hun eigen beleidsterrein staat ter discussie. De indruk kan ontstaan dat iemand in de Kamer verborgen belangen had. Maar Duisenberg (50), nummer 15 op de VVD-lijst, is zich van geen kwaad bewust. Huidig VSNU-voorzitter Karl Dittrich gaat met pensioen. ‘Dit was een uitgelezen kans’, zegt Duisenberg. ‘Dat het moment ongelukkig is, kan ik alleen maar beamen. Maar het is mijn persoonlijke keuze. De fractie betreurt mijn vertrek.’
Dat de transfer bovendien op zijn eigen vakgebied plaatsvindt, noemt Duisenberg ook ‘een persoonlijke afweging’. Zijn carrièreswitch lijkt op die van partijgenoot Bart de Liefde, die overstapte naar taxibedrijf Über. In de Kamer was De Liefde onder meer woordvoerder Mededinging en liet hij blijken de Amerikaanse vervoerspionier een warm hart toe te dragen.
‘Draaideur’-overstappen
Kamerleden Lea Bouwmeester en Astrid Oosenbrug hebben eerder gepleit voor regels als politici willen overstappen naar lobbyclubs
‘Ik heb kennis van de politiek, van onderwijs en wetenschap, en ben voor mijn Kamerlidmaatschap twintig jaar in het bedrijfsleven werkzaam geweest’, zegt Duisenberg. ‘Ik denk dus dat ik voor de VSNU effectief kan zijn.’ Dat in de Kamer groeiende weerstand bestaat tegen deze ‘draaideur’-overstappen, heeft geen rol gespeeld in zijn besluit, zegt hij. ‘Mijn partij denkt daar anders over.’
De toenmalige Kamerleden Lea Bouwmeester en Astrid Oosenbrug (beiden PvdA) hebben de voorbije zittingsperiode gepleit voor regels als politici willen overstappen naar lobbyclubs. Zij stelden een ‘afkoelingsperiode’ voor van een jaar of twee, om de schijn van belangenverstrengeling te vermijden.
Ik vind het jammer dat hij de Kamer zo vlak na de verkiezingen verlaat, aldus Kamervoorzitter Arib over vertrek Duisenberg.
Het schoolvoorbeeld van een betwiste overstap is CDA-politicus Camiel Eurlings. Eerst nog minister van Verkeer en Waterstaat, daarna directeur van de KLM – volgens velen slecht voor het aanzien van de politiek. Maar de VVD stelt zich op het standpunt dat persoonlijke integriteit doorslaggevend moet zijn.
‘Als je in een bepaald veld deskundigheid hebt opgebouwd en die goed kunt leveren in een volgende stap, waarom niet’, zei VVD-minister Melanie Schultz vorig jaar in de Kamer, toen het gerucht ging dat zij CEO van Schiphol zou worden. Ze ontkende, maar zei ook: ‘Ik vind niet dat je bij voorbaat een afkoelingstermijn moet realiseren.’
Duisenberg begint 1 oktober, maar heeft zijn afscheidsbrief aan Kamervoorzitter Khadija Arib al geschreven. Hij zal meteen in de eerste week na het zomerreces afscheid nemen van de Kamer. Arib zegt: ‘Ik vind het jammer dat hij de Kamer zo vlak na de verkiezingen verlaat. Daar ben ik in teleurgesteld en dat heb ik hem ook laten weten. Het is ook jammer voor de Kamer zelf, want hij was een goed en actief Kamerlid dat burgers bij de politiek probeerde te betrekken.’
Van regels is het nog niet gekomen en dat is ook ‘ingewikkeld’, zegt Arib. ‘Lea Bouwmeester was woordvoerder Gezondheidszorg en werkt inmiddels bij een patiëntenorganisatie. Want we willen ook dat Kamerleden maatschappelijk aan de slag gaan en niet afhankelijk zijn van wachtgeld.’ Volg en leesmeer over: NEDERLANDVVDPOLITIEK
Trouw 12.05.2017 Oud-ministers en oud-staatssecretarissen mogen voortaan niet meer lobbyen op hun eigen terrein. Er komt geen hard verbod, maar hun ministerie zal ze de eerste twee jaar niet als gesprekspartner ontvangen, mochten ze overstappen naar het bedrijfsleven of een andere organisatie op hun ‘oude’ beleidsterrein.
Het kabinet heeft vandaag besloten tot een ‘lobbyverbod’. Voor het ministerie van defensie gold al een dergelijke afspraak. Op andere ministeries was nog niets geregeld.
Het lobbyverbod moet voorkomen dat oud-bewindspersonen ‘hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten’, aldus het kabinet. De dertien huidige ministers en zeven staatssecretarissen hebben daarmee ook over zichzelf besloten. Zelfs al zouden ze willen overstappen naar een topbaan op hun eigen beleidsterrein, dan zijn de dichte deuren van hun oude ministerie een zware beperking. Voor grote bedrijven of lobbykantoren wordt het minder aantrekkelijk om oud-bewindslieden direct na hun vertrek te werven.
Het voorstel voor het verbod is afkomstig van PvdA-minister Ronald Plasterk van binnenlandse zaken. Het geldt ook voor ministers of staatssecretarissen die overstappen naar een non-profit organisatie in hun oude vakgebied. De enige uitzondering zijn handelsdelegaties naar het buitenland van het ministerie. Een oud-minister of staatssecretaris kan ‘vanwege zijn statuur of reputatie’ in het buitenland wel Nederland vertegenwoordigen.
Er was eerder ophef over de overstap van minister Camiel Eurlings (verkeer) naar de KLM, binnen een jaar na zijn aftreden. Staatssecretaris Jack de Vries (defensie) ging lobbyen voor de JSF en oud-minister Gerrit Zalm (financiën) kreeg een topfunctie bij ABN Amro.
‘Corruptiewaakhond’ Tranparency International Nederland vraagt al jaren om een lobbyverbod. Zij noemde een termijn van twee jaar, precies zoals nu is afgesproken. De organisatie ziet te vaak dat een oud-minister door de draaideur weer binnenkomt in een andere functie. Ook voor topambtenaren zijn regels nodig, aldus de organisatie.
Telegraaf 12.05.2017 Twee jaar lang mag een oud-bewindsman niet gaan lobbyen bij zijn oude departement. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten. Op deze manier moet voorkomen worden dat een minister of staatssecretaris zijn of haar kennis en positie „op onwenselijke wijze” benut.
Er geldt al een dergelijk lobbyverbod voor bewindslieden van het ministerie van Defensie. Een oud-bewindspersoon mag wel gewoon mee met handelsmissies naar het buitenland georganiseerd door zijn oude ministerie. Ook kan de hoogste ambtenaar op het departement een uitzondering maken.
Het komt geregeld voor dat een voormalig minister of staatssecretaris aan de slag gaat bij een bedrijf of organisatie die ook onder zijn portefeuille viel als bewindspersoon. Een bekend voorbeeld is oud-minister Camiel Eurlings (CDA) van Verkeer en Waterstaat (het huidige Infrastructuur en Milieu). Die begon in 2011 bij de KLM, een jaar na zijn vertrek als minister.
RO 12.05.2017 Ministeries zullen niet in gesprek gaan met een oud-bewindspersoon als die gaat lobbyen voor een bedrijf, semipublieke organisatie of lobbyorganisatie op het beleidsterrein van de voormalige minister of staatssecretaris. Het gaat om een periode van twee jaar na aftreden. Dit zogenaamde lobbyverbod, dat nu al geldt voor het ministerie van Defensie, moet voorkomen dat bewindspersonen hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten voor de belangen van een organisatie waar zij na hun aftreden gaan werken. De ministerraad heeft daartoe besloten op voorstel van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Handelsdelegaties naar het buitenland vormen een uitzondering op het lobbyverbod. Een oud-bewindspersoon die na het aftreden werkzaam is in het bedrijfsleven mag vanwege zijn statuur en reputatie in het buitenland wel leiding geven of deel uitmaken van een handelsdelegatie die georganiseerd is door een ministerie. Ook is het mogelijk dat de secretaris-generaal van een ministerie een uitzondering op het lobbyverbod maakt.
NU 12.05.2017 Oud-bewindspersonen mogen twee jaar na het verlaten van hun ministerie geen lobbywerkzaamheden meer uitvoeren op hun oude departement.
De ministerraad stemde vrijdag in met dit voorstel van demissionair-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken).
Het kabinet stelt dat het lobbyverbod, dat al geldt voor het ministerie van Defensie, “moet voorkomen dat bewindspersonen hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten voor de belangen van een organisatie waar zij na hun aftreden gaan werken.”
Netwerk
Uit onderzoek van de Volkskrant is gebleken dat een kwart van de oud-politici lobbyist wordt. Voor bedrijven of lobbykantoren zijn politici interessante nieuwe werknemers. Zij beschikken veelal over een relevant Haags netwerk en snappen hoe de besluitvorming op het Binnenhof werkt.
Voormalig CDA-minister Camiel Eurlings ging direct na zijn ministersschap (Verkeer en Waterstaat) aan de slag als topman bij KLM.
Ook Jack de Vries, voormalig CDA-staatssecretaris van Defensie, verliet het ministerie om vervolgens als lobbyist aan de slag te gaan bij de fabrikant van het nieuwe gevechtsvliegtuig de Joint Strike Fighter (JSF). Maxime Verhagen, oud-CDA-minister van Economische Zaken, werd voorzitter van Bouwend Nederland.
Effectief
Het is echter wel de vraag hoe effectief de afkoelperiode zal zijn. In het voorstel staat dat de secretaris-generaal van een ministerie uitzonderingen op het lobbyverbod kan maken. Ook mag een oud-bewindspersoon “vanwege zijn statuur en reputatie in het buitenland” leiding geven of deel uitmaken van handelsmissies.
Daarnaast geldt het verbod niet als een oud-bewindspersoon lobbywerkzaamheden uitvoert bij een ander ministerie. Ook doet het voorstel niets aan Tweede Kamerleden die lobbyist worden, laat staan aan Eerste Kamerleden die in sommige gevallen nu al optreden als belangenbehartigers van instellingen en organisaties.
Van het ministerie naar de bank? Dat mag dankzij lobbyverbod pas na twee jaar
PvdA-fractie vindt dat het ‘draaideurbeleid’ moet worden aangescherpt
VK 12.05.2017 Er komt een lobbyverbod voor oud-ministers en staatssecretarissen. Gedurende twee jaar na hun vertrek blijven departementen voor hen gesloten als ze lobbyen op hun voormalige beleidsterrein. Het demissionaire kabinet heeft daartoe vrijdag besloten.
Demissionair PvdA-minister van Binnenlandse Zaken Plasterk wil met het verbod voorkomen dat bewindspersonen ‘hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten’ voor de belangen van organisaties waar ze na hun aftreden gaan werken. Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer.
Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer. De toenmalige Kamerleden Bouwmeester en Oosenbrug pleitten vorig jaar voor het aanscherpen van het ‘draaideurbeleid’ van bewindspersonen. Die moeten weliswaar niet te lang van de wachtgeldregeling profiteren, maar ‘een snelle overstap naar een sector waar ze eerder de scepter over zwaaiden is eveneens ongewenst’. Dat is volgens de voormalige PvdA-Kamerleden slecht voor het vertrouwen in de politiek.
De afgelopen jaren zijn tal van voormalige bewindslieden na hun politieke carrière binnen de door Plasterk geïntroduceerde termijn van twee jaar overgestapt naar bedrijven of lobbyorganisaties met belangen en activiteiten die aanschurken tegen de ministeries waar de oud-ministers en oud-staatssecretarissen vandaan kwamen.
Zo werd minister van Verkeer Eurlings (CDA) vijf maanden na zijn aftreden KLM-bestuurder in 2011. Financiën-minister Wouter Bos (PvdA) deed in 2010 zeven maanden over zijn overstap naar accountant en advieskantoor KPMG, oud-premier Balkenende (CDA) had evenveel tijd nodig om naar Bos’ concurrent Ernst & Young te gaan.
CDA-minister van Economische Zaken Maxime Verhagen werd in 2013 na negen maanden belangenbehartiger van de bouw. Defensie-staatssecretaris Jack de Vries (CDA) trad een jaar en 3 maanden na zijn opstappen toe tot het lobbybureau met de JSF als klant. Minister van Financiën Gerrit Zalm (VVD) schoot in 2007 na vijf maanden de twijfelachtige bank van Dirk Scheringa (DSB) te hulp.
Minister Ben Bot (CDA) van Buitenlandse Zaken trok in 2007 een week uit om de overstap te maken naar een lobbykantoor. Volksgezondheidsminister Ab Klink (CDA) zat in 2011 binnen 8 maanden bij een consultant. Minister van Financiën Jan-Kees de Jager volgde Plasterks twee-jarenregel op 4 dagen na toen hij in 2014 de financiële man werd van telecombedrijf KPN.
Plasterk definieert het begrip ‘lobbyen’ niet, maar brengt het wel in verband met belangenbehartiging. Een oud-bewindspersoon die bestuurder wordt van een bedrijf heeft meer en diepere toegang tot ‘Den Haag’ dan een lobbyist. Omdat bedrijven en andere organisaties oud-bewindslieden juist daarom aannemen en de voormalige ministers en staatssecretarissen aan belangenbehartiging en beïnvloeding doen, scharen onderzoekers ze onder lobbyisten.
De huidige minister van Infrastructuur en Milieu, Melanie Schultz (VVD), wordt regelmatig in verband gebracht met een bestuursfunctie bij Schiphol – een voor haar ministerie belangrijke organisatie. Schultz weigert om principiële redenen uit te sluiten dat ze tot de directie van Schiphol zal toetreden, omdat ze vindt dat ze zelf het beste haar integriteit kan bewaken. Het lobbyverbod maakt het ogenschijnlijk
De Europese Commissie onderzoekt of het nodig is maatregelen te treffen tegen oud-commissaris Neelie Kroes. Zij stond in haar Brusselse periode ingeschreven als bestuurder van een vennootschap op de Bahama’s en dat is in strijd met de regels. Kroes heeft al erkend de gedragscode te hebben geschonden en zegt de consequenties te aanvaarden.
Ik denk dat we er wel uitkomen Mark !!
“Mevrouw Kroes heeft ons ingelicht en we gaan nu de informatie analyseren voordat we verder commentaar geven”, aldus een woordvoerder van de commissie.
Verzwegen nevenfuncties
Neelie Kroes is gedurende haar termijn als eurocommissaris in strijd met Brusselse regels bestuurder van een vennootschap op de Bahama’s geweest. Dat blijkt uit onderzoek van Het Financieele Dagblad en Trouw.
Ze heeft die functie ondanks de Brusselse verplichting daartoe nooit gemeld bij de Europese Commissie !!!!
Kroes staat genoemd als bestuurder van Mint Holdings. Volgens documenten die in het bezit zijn van Süddeutsche Zeitung en het internationale consortium voor onderzoeksjournalisten ICIJ, waar ook de twee Nederlandse kranten deel van uitmaken, was zij bestuurder van 4 juli 2000 tot 1 oktober 2009.
Kroes erkent tegen de kranten dat ze formeel in overtreding was met de gedragscode voor eurocommissarissen. Haar advocaat heeft de voorzitter van de Europese Commissie ingelicht.
Administratieve fout
Kroes zegt tegen Het Financieele Dagblad en Trouw de verantwoordelijkheid voor de overtredingen te nemen en de gevolgen te accepteren. Wel zou ze er vanuit zijn gegaan dat ze al sinds 2002 was uitgeschreven op de Bahama’s. Dit zou door een administratieve fout pas zijn gebeurd in 2009.
Saillant detail is dat Kroes volgens de gedragscode voor eurocommissarissen bij aanvang van haar termijn niet alleen afstand moest doen van al haar bestuursfuncties, maar ook alle functies en belangen in de voorgaande tien jaar moest melden in een openbaar register. De eerste termijn als eurocommissaris ging in in 2004.
Achtergrond;
Na haar studie Economie werkte ze aan de Economische Hogeschool. Daarna werd ze het eerste vrouwelijke bestuurslid van de Kamer van Koophandel en zat zij in de gemeenteraad van Rotterdam. In 1971 werd ze voor de VVD gekozen in de Tweede Kamer. Ze werd al snel bekend wegens haar oppositie als Kamerlid tegen de Middenschool-plannen van minister Van Kemenade.
Kroes werd staatssecretaris van verkeerszaken in het kabinet-Van Agt I. In haar portefeuille zaten onder andere de PTT en de binnenvaart. Kroes was van 1982 tot 1989 minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Lubbers I en kabinet-Lubbers II. In die functie beijverde ze zich om de maximum rijsnelheid op rijkswegen te verhogen van 100 km/h tot 120 km/h. “Neelie plankgas” was een van haar vele bijnamen. Het openbaar vervoer werd in die periode getroffen door zware bezuinigingen. Kroes was ook verantwoordelijk voor de start van deBetuweroute. In haar optiek was deze lijn onmisbaar voor de uitbreiding van de vervoerscapaciteit van de Rotterdamse haven naar Duitsland.
Ze zette tevens de spreiding van de PTT door, die door het kabinet-Den Uyl was besloten; de hoofddirectie werd verhuisd van Den Haag naar Groningen. Maar tegelijk trof ze voorbereidingen voor de verzelfstandiging van de PTT; de Wet Verzelfstandiging PTT is op 26 oktober 1988 aangenomen.
Na haar ministerschap scheidde zij en in juli 1991 huwde zij met Bram Peper, voormalig PvdA-burgemeester van Rotterdam, van wie zij later ook gescheiden is.
Toen bleek dat ze deze functie had gebruikt om de zakelijke belangen van een persoonlijke vriend, de zakenman Joop van Caldenborgh, te dienen, werd ze door de overheid uit deze functie ontheven.
Pas in 2011 werd bekend dat ze ook prins Bernhard naar voren had geschoven als lobbyist in deze deal, in strijd met de afspraken die Bernhard na de Lockheed-affaire had gemaakt met het kabinet-Den Uyl.
De fregattenaffaire bracht Kroes in contact met de Jordaanse investeerder Amin Badr-El-Din, met wie ze enige jaren later het bedrijf Mint Holdings zou leiden dat van plan was een deel van Enron over te nemen.
Eurocommissaris
2010
Op 22 november 2004 werd Neelie Kroes EU-commissaris, met als portefeuille mededinging. De Europees commissaris voor Mededinging is onder meer verantwoordelijk voor de goedkeuring van grote fusies in het bedrijfsleven en beoordeelt aanvragen van regeringen die staatssteun willen geven aan bedrijven. De Commissaris kan ook onderzoek instellen naar geheime prijsafspraken tussen bedrijven.
Als commissaris voor Mededinging is Kroes de opvolgster van de Italiaan Mario Monti. Zij is de eerste vrouwelijke EU-commissaris voor Nederland. Neelie Kroes volgde op 22 november 2004 als Nederlands Europees commissaris Frits Bolkestein op, die sinds september 1999 de portefeuille Interne Markt & Douane-unie vervulde.
Kroes’ commissariaat was vanaf het begin omstreden, vanwege haar belangenverstrengeling in de fregattenaffaire, haar rol in de TRC-affaire (subsidie voor bedrijf van bevriende ondernemer) en haar ondoorzichtige zakelijke banden met Jan-Dirk Paarlberg, die ook in 2004 al verdacht werd van betrokkenheid bij de moord op Willem Endstra.Omdat Kroes als commissaris eerder bij een aantal bedrijven betrokken was, werd op voorhand besloten dat zij een aantal dossiers niet zou behandelen.
Bij haar aantreden werd Kroes door de Nederlandse Europarlementariër Paul van Buitenen beschuldigd van verwijtbaar handelen: volgens hem had zij het Nederlandse parlement voorgelogen in de TCR-affaire, was ze op de hoogte van of betrokken bij diverse dubieuze zakelijke deals en had ze een geheime bankrekening in Zwitserland. Kroes daagde hem uit met bewijzen te komen. Van Buitenen kwam na eigen onderzoek tot de conclusie dat zijn beschuldigingen onterecht waren.
Kroes maakte veelvuldig gebruik van de mogelijkheid om boetes op te leggen en hele sectoren door te lichten. Kroes’ voorganger Mario Monti legde tijdens zijn termijn voor 3,2 miljard euro aan boetes op. Kroes incasseerde 9 miljard. Microsoft kreeg een recordboete van 497 miljoen euro, vanwege de (verboden) koppelverkoop van Windows Media Player met Windows. Vier producenten van autoruiten kregen gezamenlijk een boete van 1,4 miljard euro vanwege prijsafspraken en het verdelen van de markt.
In 2005 deed Kroes een voorstel om het onderling vaststellen van prijzen van vliegtickets via de IATA af te schaffen. Verder dwong Kroes verschillende bedrijven, waaronder de Nederlandse bank ING om af te slanken, nadat zij tijdens de kredietcrisis staatssteun ontvingen. Ook dwong zij ABN AMRO bepaalde delen van de bank te verkopen, omdat zij anders een te groot monopolie zou krijgen. Hierover lag zij in de clinch met het Nederlandse ministerie van Financiën.
met premier Rutte bij de ministerraad
Er was lange tijd onzekerheid of Kroes door Nederland voor een tweede termijn zou worden voorgedragen als eurocommissaris. Hierbij speelde onder andere partijpolitieke belangen een rol – de VVD had al twee termijnen de Europese Commissaris namens Nederland geleverd en de VVD zat op dat moment niet in de Nederlandse regering – en de mogelijke ambities van Jan Peter Balkenende voor de functie van Voorzitter van de Europese Raad. Op 24 november 2009 werd zij toch voorgedragen. In de nieuwe commissie is ze belast met het beleid voor ICT en Telecommunicatie en is ze bovendien een van de vicevoorzitters.
Ze was in haar functie aanwezig op de Bilderbergconferentie in 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010 en 2011.
In 2010 werd ze enkele malen genoemd als nieuwe minister-president van Nederland. Ze zou dan de eerste vrouwelijke premier van Nederland zijn geworden. Fractievoorzitter in de Tweede Kamer Mark Rutte gaf aan dat hij bij een minderheidskabinet in de Kamer zou blijven en Kroes of partijvoorzitter Ivo Opstelten naar voren zou schuiven als premier. Hier week hij later van af toen hij aangaf zelf premier te willen worden van het minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV.
Op 4 mei 2012 maakte Kroes bekend dat ze zich niet voor een derde termijn als eurocommissaris voor Nederland beschikbaar zou stellen. Als Nederlands eurocommissaris werd zij door Frans Timmermans opgevolgd. Haar portefeuille werd overgenomen door Günther Oettinger en Andrus Ansip.
Functies in het bedrijfsleven
Op 8 maart 2015 werd bekend dat Kroes, na toestemming van de Europese Commissie, als adviseur van de Amerikaanse Bank of America Merrill Lynch aan de slag gaat. Zij breekt hiermee een plechtige belofte die ze maakte op de hoorzitting naar aanleiding van haar aantreden als commissaris in 2004, waar ze verklaarde geen verantwoordelijkheden op te gaan nemen in de bedrijfswereld na haar mandaat als commissaris. Pas in 2016 werd bekend dat zij tijdens haar eurocommissariaat directeur was van de firma Mint Holdings, gevestigd op de Bahama’s, zonder deze functie bij het EC te melden.
Daarnaast is Kroes ambassadeur voor StartUp Delta en adviseur voor Uber, een bedrijf waarvoor zij het als eurocommissaris al diverse malen opnam.
Elsevier 21.12.2016 Neelie Kroes had als EU-commissaris geen bijbaan mogen houden, maar wordt door de Europese Unie alleen op de vingers getikt. Het blijft wat de Europese Commissie betreft bij een reprimande, hoewel ze verschillende keren in strijd met de gedragscode heeft gehandeld.
De EU geeft in een rapport aan dat de oud-politicus ‘in redelijkheid’ niet had kunnen weten dat ze officieel nog stond geregistreerd als directeur van het Amerikaanse bedrijf. Kroes had al toegegeven dat iets verkeerd was gegaan, en heeft dit jaar in twee verschillende brieven excuses gemaakt. De politicus zegt zelf de verantwoordelijkheid voor de overtredingen voor haar rekening te nemen en eventuele gevolgen te accepteren.
Naar eigen zeggen ging ze er vanuit dat ze al sinds 2002 was uitgeschreven op de Bahama’s. Door een administratieve fout zou dit pas in 2009 zijn gebeurd. Het nieuws over haar ‘foute bijbaantje’ kwam aan het licht bij de Bahama Leaks. 1,3 miljoen documenten over een aantal bedrijven werden gelekt aan deSüddeutsche Zeitung en gedeeld met een internationale organisatie voor onderzoeksjournalisten.
Kroes werkte tussen 2004 en 2014 als eurocommissaris voor Mededinging en daarna door Digitale Zaken. De voormalige politicus is nu nog steeds zeer actief in het zakenwereldje, onder meer in Silicon Valley, als hoofd van de adviesraad van taxibedrijf Uber.
VK 21.12.2016 Neelie Kroes krijgt van de Europese Commissie geen straf voor het niet melden van een bijbaan toen ze in 2004 eurocommissaris werd.
De Commissie schrijft in een rapport dat Kroes ‘in redelijkheid niet kon weten’ dat ze op papier nog steeds stond ingeschreven als directeur van Mint Holdings, een Amerikaanse onderneming, gevestigd op de Bahama’s. Kroes was hier sinds 2002 al niet meer actief als bestuurder en ging er naar eigen zeggen van uit dat het bedrijf haar al had uitgeschreven. Door een administratieve fout is dat pas in 2009 gebeurd.
Mint Holdings was opgericht om delen van de Amerikaanse energiereus Enron te kopen. Die deal ketste af in de zomer van 2000.
Kroes informeerde de Commissie in september van dit jaar pas over deze bijbaan. Dezelfde maand schreven het FD en Trouw hierover op basis van informatie die naar buiten kwam via de Bahama Leaks. Kroes bood twee maal haar excuses aan en de Commissie accepteert dat, zo blijkt nu uit het rapport.
Volgens de gedragscode had Kroes afstand moeten doen van al haar bestuursfuncties op het moment dat ze eurocommissaris werd, ‘zelfs al was ze niet meer actief en werd ze er niet voor betaald’, aldus het rapport. Daarnaast had zij alle functies en belangen in de voorgaande tien jaar moeten melden.
Op de vingers getikt
Kroes krijgt van de Europese Commissie wel een tik op de vinger omdat ze haar inkomen over 2015 niet had opgegeven, terwijl ze wel een toelage kreeg waar oud-commissarissen recht op hebben. Dat geld is direct teruggevorderd door de commissie.
Er volgt geen boete en ze wordt ook niet voor het Europees Hof van Justitie gesleept. Daarvoor zijn ‘onvoldoende wettelijke gronden’. Het blijft bij een reprimande.
Telegraaf 21.12.2016 Oud-EU-commissaris Neelie Kroes heeft volgens de Europese Commissie in strijd met de gedragscode gehandeld. Ze had haar inkomen over 2015 niet opgegeven, terwijl ze wel een toelage kreeg waar oud-commissarissen recht op hebben. Dat geld is direct teruggevorderd door de commissie.
Er volgt geen boete en ze wordt ook niet voor het Europees Hof van Justitie gesleept. Daarvoor zijn ,,onvoldoende wettelijke gronden’’. Het blijft bij een reprimande.
Kroes had in 2004 ook niet opgegeven dat ze directeur was van een bedrijf op de Bahama’s. Dat was ook een overtreding van de gedragscode.
Volgens de commissie kon ze echter ,,in redelijkheid’’ niet weten dat ze van 2000 tot 2009 als directeur stond ingeschreven. Kroes had eerder al erkend dat er iets verkeerd was gegaan en heeft in september in twee brieven excuses aangeboden. Ze heeft de functie overigens niet daadwerkelijk uitgeoefend en kreeg er ook niet voor betaald.
Trouw 13.11.2016 Europarlementariër Paul Tang (PvdA) heeft EU-ombudsvrouw Emily O’Reilly ingeschakeld voor de affaire rond oud-EU-commissaris Neelie Kroes (Mededinging). Hij wil dat O’Reilly zich uitspreekt over het feit dat Kroes in de tijd dat zij Eurocommissaris was ook stond ingeschreven als bestuurder van een vennootschap op de Bahama’s.
Tang doet dit omdat de Europese Commissie al een maand niet reageert op een klacht op Tangs initiatief van 45 sociaaldemocratische Europarlementariërs over Kroes.
“Uit de Bahama Leaks blijkt zonneklaar, dat Kroes van 2000 tot 2009 directeur was van een offshore vennootschap op de Bahama’s. Dat is volledig in strijd met de bestaande gedragscode van de Europese Commissie”, aldus Tang. “Nu de commissie die zaak op zijn beloop laat, willen wij graag het oordeel van de Europese Ombudsvrouw.”
Omdat het gevaar van belangenverstrengeling te groot is, moet de gedragscode voor huidige en voormalige EU-commissarissen flink worden aangescherpt, vinden de Europarlementariërs. ‘Grote bedrijven lijken nu met hun miljoenen politieke invloed te kopen. Hierdoor staat de geloofwaardigheid van de Europese Commissie op het spel”, zegt Tang.
Onvoldoende kritisch
Het interne ethische comité van de Europese Commissie heeft al een onderzoek lopen naar de zaak-Kroes. Eerder boog het zich over Kroes’ voormalige baas in Brussel, oud-commissievoorzitter José Manuel Barroso, die deze zomer bij de Amerikaanse bank Goldman Sachs is gaan werken. Volgens het comité, waarin onder anderen de Nederlandse oud-rechter Christiaan Timmermans zitting heeft, heeft Barroso onvoldoende ‘kritisch vermogen’ maar hij heeft de regels niet geschonden.
De huidige commissievoorzitter Jean-Claude Juncker heeft onlangs beloofd dat hij met voorstellen zal komen om de gedragscode strenger te maken.
Kroes erkende bij de publicatie van de Bahama Leaks in het FD en Trouw dat ze de gedragscode voor eurocommissarissen had overtreden en de volledige verantwoordelijkheid daarvoor te nemen, al zou ervolgens haar sprake zijn geweest van een administratieve fout. Kroes zei nooit aandelen te hebben gehad in de vennootschap, en er bij aanvang van haar eerste termijn als eurocommissaris in 2004 van uit zijn gegaan dat zij al sinds 2002 was uitgeschreven op de Bahama’s. Door een administratieve fout zou dat pas in 2009 is gebeurd.
Telegraaf 13.11.2016 Europarlementariër Paul Tang (PvdA) heeft EU-ombudsvrouw Emily O’Reilly ingeschakeld voor de affaire rond oud-EU-commissaris Neelie Kroes (Mededinging). Hij heeft dit besloten omdat de Europese Commissie al een maand niet reageert op een klacht op Tangs initiatief van 45 sociaaldemocratische Europarlementariërs over Kroes.
,,Uit de Bahama Leaks blijkt zonneklaar, dat Kroes van 2000 tot 2009 directeur was van een offshore vennootschap op de Bahama’s. Dat is volledig in strijd met de bestaande gedragscode van de Europese Commissie. Nu de commissie die zaak op zijn beloop laat, willen wij graag het oordeel van de Europese Ombudsvrouw”, aldus Tang. Omdat het gevaar van belangenverstrengeling te groot is, moet de gedragscode voor huidige en voormalige EU-commissarissen flink worden aangescherpt, vinden de parlementariërs.
In het televisieprogramma Buitenhof bevestigde O’Reilly zondagmiddag de ontvangst van de klacht. ,,Ik wacht nu eerst af wat Jean-Claude Juncker, de huidige voorzitter van de Europese Commissie, gaat doen”, zei de Ierse. ,,Ik verwacht komende week een besluit van de commissie over Junckers voorganger, José Manuel Barroso. Ook heeft Juncker onlangs in een interview beloofd met voorstellen te komen om de gedragscode strenger te maken. De commissie moet haar verantwoordelijkheid nemen.”
Barroso was onderwerp van een onderzoek van het interne ethische comité van de Europese Commissie omdat hij deze zomer bij de Amerikaanse bank Goldman Sachs is gaan werken. Volgens het comité, waarin onder anderen de Nederlandse oud-rechter Christiaan Timmermans zitting heeft, heeft Barroso onvoldoende ‘kritisch vermogen’ maar hij heeft de regels niet geschonden. Een onderzoek naar het ethische gedrag van Kroes is gaande.
Het advies van het comité is niet bindend. De commissie kan besluiten een deel van de pensioenrechten van Barroso en/of Kroes te schrappen. Daarvoor moet ze wel naar het Europese Hof van Justitie.
,,Grote bedrijven lijken nu met hun miljoenen politieke invloed te kopen. Hierdoor staat de geloofwaardigheid van de Europese Commissie op het spel”, meent Tang.
Telegraaf 12.10.2016 De verontwaardiging over de ’draaideur’ tussen de Europese Commissie en grote bedrijven blijft groeien. In Brussel werden woensdag twee petities met in totaal ruim 210.000 handtekeningen overhandigd aan vertegenwoordigers van de EU.
Een online petitie van (ex-)commissiemedewerkers waarin wordt gevraagd om sancties tegen oud-commissievoorzitter José Manuel Barroso vanwege zijn overstap naar zakenbank Goldman Sachs is 150.000 keer ondertekend. De tweede petitie met ruim 63.000 handtekeningen vraagt om een einde aan de ’draaideurcultuur’ en verdubbeling van de ’afkoelingsperiode’ na beëindiging van de functie tot drie jaar.
Barroso stapte over naar zakenbank Goldman Sachs.
Foto: ANP
Bij de gebouwen van de commissie en de Europese Raad stonden activisten uitgedost als Barroso en de oud-commissarissen Karel De Gucht en Neelie Kroes. Haar overall was behangen met de logo’s van onder meer de bank Merrill Lynch en taxibedrijf Uber waarvoor ze aan de slag is gegaan.
„Het publiek heeft gesproken en heeft er genoeg van”, zei Dennis de Jong (SP), covoorzitter van de transparantiecommissie van het Europees Parlement. „Ethisch bewustzijn over dit onderwerp lijkt te ontbreken. Voor Kroes is genoeg kennelijk nooit genoeg. Dit kan zo niet doorgaan.”
De PVV vroeg woensdag aandacht voor een „verdachte carrièrestap” van de Griekse oud-EU-commissaris Maria Damanaki (Visserij en Maritieme Zaken). Zij trad vorig jaar, twee maanden na haar mandaat in Brussel, aan bij de Amerikaanse natuurbeschermingsorganisatie The Nature Conservancy (TNC).
„In het bestuur zitten topmannen van onder meer Goldman Sachs, Google en Alibaba”, schrijft PVV-Europarlementariër Olaf Stuger. „Het heeft er alle schijn van dat dit baantje is geregeld tijdens Damanaki’s zittingsperiode als eurocommissaris.”
AD 12.10.2016 De verontwaardiging over de ‘draaideur’ tussen de Europese Commissie en grote bedrijven blijft groeien. In Brussel werden vandaag twee petities met in totaal ruim 210.000 handtekeningen overhandigd aan vertegenwoordigers van de EU.
De tweede petitie met ruim 63.000 handtekeningen vraagt om een einde aan de ,,draaideurcultuur” en verdubbeling van de ,,afkoelingsperiode” na beëindiging van de functie tot drie jaar.
Bij de gebouwen van de commissie en de Europese Raad stonden activisten uitgedost als Barroso en de oud-commissarissen Karel De Gucht en Neelie Kroes. Haar overall was behangen met de logo’s van onder meer de bank Merrill Lynch en taxibedrijf Uber waarvoor ze aan de slag is gegaan.
,,Het publiek heeft gesproken en heeft er genoeg van”, zei Dennis de Jong (SP), co-voorzitter van de transparantiecommissie van het Europees Parlement. ,,Ethisch bewustzijn over dit onderwerp lijkt te ontbreken. Voor Kroes is genoeg kennelijk nooit genoeg. Dit kan zo niet doorgaan.”
Verdachte carrièrestap
De PVV vroeg woensdag aandacht voor een ,,verdachte carrièrestap” van de Griekse oud-EU-commissaris Maria Damanaki (Visserij en Maritieme Zaken). Zij trad vorig jaar, twee maanden na haar mandaat in Brussel, aan bij de Amerikaanse natuurbeschermingsorganisatie The Nature Conservancy (TNC).
,,In het bestuur zitten topmannen van onder meer Goldman Sachs, Google en Alibaba”, schrijft PVV-Europarlementariër Olaf Stuger. ,,Het heeft er alle schijn van dat dit baantje is geregeld tijdens Damanaki’s zittingsperiode als Eurocommissaris.”
VK 07.10.2016 Voormalig Europees Commissaris Benita Ferrero-Waldner heeft tegen de regels in verzwegen dat ze vrijwel direct na haar Brusselse werk in 2010 aan de slag ging bij een Spaanse exporteur van windturbines. Toenmalig Commissievoorzitter Barroso heeft de kwestie intern met de mantel der liefde bedekt. Barroso is recent in opspraak gekomen door zijn overstap naar de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs.
De onthulling dat de Oostenrijkse Ferrero-Waldner de gedragscode voor Commissarissen schond, komt op het moment dat het Europees Parlement, de Europese Ombudsman en organisaties als Corporate Europe Observatory grote druk op de huidige Commissie uitoefenen om de gedragscode aan te scherpen.
Parlementariërs oordeelden deze week snoeihard over de carrièreswitch van Barroso, maar ook over oud-Commissaris Kroes die haar betrokkenheid bij een vennootschap op de Bahama’s destijds heeft achtergehouden. Een Duitse europarlementariër stelde dat een Commissie geleid door geld net zo gevaarlijk is als een Commissie geleid door de maffia.
Europarlement woest om EU-‘maffia’
Oud-EU-Commissaris Ferrero-Waldner verzweeg haar overstap naar een Spaans bedrijf, gedekt door voorzitter Barroso. Kan Junckers Europese Commissie er nog een schandaal bij hebben? Lees hier verder.
Ferrero-Waldner was Europees Commissaris van 2004-2010. Ze had buitenlands beleid, nabuurschap en handel in haar portefeuille. Het weerhield haar er niet van vrijwel direct na haar vertrek uit Brussel aan de slag te gaan bij het Spaanse Gamesa, een grote exporteur van windmolens.
Ze legde deze baan niet voor aan de Commissie, zoals de gedragscode voorschrijft. De code verbiedt verder oud-Commissarissen de eerste 18 maanden na hun vertrek een nieuwe baan te accepteren die raakt aan hun vroegere portefeuille. Voor Ferrero-Waldner, die handel in haar pakket had, was de keuze voor Gamesa naar verwachting afgewezen.
De Europese Ombudsman dook in de kwestie nadat een anonieme bron het gewraakte arbeidscontract had opgestuurd. Het vernietigende rapport over de kwestie verscheen in juni maar Ferrero-Waldner dwong met een rechtszaak af dat het verslag geheel werd geanonimiseerd. Onderzoek door de Volkskrant leidde naar notulen van een Commissievergadering waarin de naam wel werd genoemd.
Volgens de Ombudsman ondermijnde Barroso de geloofwaardigheid van de EU
De Ombudsman oordeelt dat Barroso als Commissievoorzitter ‘wanbestuur’ heeft geleverd door Ferrero-Waldner niet te straffen voor haar handelwijze. Hij had naar de Europese rechter kunnen stappen om de Oostenrijkse haar pensioenrechten af te nemen. Volgens de Ombudsman ondermijnde Barroso de geloofwaardigheid van de EU met zijn zeer inschikkelijke opstelling.
NU 06.10.2016 De ‘Bahama-affaire’ van oud-commissaris Neelie Kroes is doorverwezen naar het ethisch comité van de Europese Commissie. Dat heeft een woordvoerder van de commissie woensdagavond in Brussel bevestigd.
Voorzitter Jean-Claude Juncker schakelt het interne adviesorgaan rond integriteitskwesties in omdat Kroes haar directeurschap bij een bedrijf op de Bahama’s bij haar hernieuwde aanstelling als commissaris in 2009 heeft verzwegen.
Hij had haar schriftelijke opheldering gevraagd en die gekregen, maar gaat in de kwestie nu een stap verder. De waakhond oordeelt of ex-commissarissen zich aan de gedragscodes houden.
Het comité is al een onderzoek begonnen naar mogelijke belangenverstrengeling van haar toenmalige baas, Junckers voorganger José Barroso. De Portugees is onlangs gaan werken bij zakenbank Goldman Sachs, maar lijkt al tijdens zijn hoge positie in Brussel nauwe banden met de bank te hebben onderhouden.
Juridische redenen
Om “juridische redenen” wil Brussel niets zeggen over de uitleg die Kroes Juncker heeft gegeven over de affaire. Maar ze heeft zelf eerder gezegd dat het om een administratieve vergissing op de Bahama’s gaat. Ook heeft ze erkend de gedragscode voor oud-commissarissen te hebben geschonden en de consequenties te aanvaarden.
Het Europees Parlement wil die gedragscode aanscherpen en bovendien de 75-jarige Kroes aan de tand voelen over de kwestie die vorige maand via de ‘BahamaLeaks’ naar buiten kwam.
Het parlement had zowel bij haar aanstelling in 2004 als commissaris voor Mededinging als in 2009 bij die als commissaris voor de Digitale Agenda zorgen geuit over haar banden met het bedrijfsleven.
Telegraaf 06.10.2016 De ‘Bahama-affaire’ van oud-commissaris Neelie Kroes is doorverwezen naar het ethisch comité van de Europese Commissie. Dat heeft een woordvoerder van de commissie woensdagavond in Brussel bevestigd.
Voorzitter Jean-Claude Juncker schakelt het interne adviesorgaan rond integriteitskwesties in omdat Kroes haar directeurschap bij een bedrijf op de Bahama’s bij haar hernieuwde aanstelling als commissaris in 2009 heeft verzwegen. Hij had haar schriftelijke opheldering gevraagd en die gekregen, maar gaat in de kwestie nu een stap verder. De waakhond oordeelt of ex-commissarissen zich aan de gedragscodes houden.
Het comité is al een onderzoek begonnen naar mogelijke belangenverstrengeling van haar toenmalige baas, Junckers voorganger José Barroso. De Portugees is onlangs gaan werken bij zakenbank Goldman Sachs, maar lijkt al tijdens zijn hoge positie in Brussel nauwe banden met de bank te hebben onderhouden.
Om ,,juridische redenen” wil Brussel niets zeggen over de uitleg die Kroes Juncker heeft gegeven over de affaire. Maar ze heeft zelf eerder gezegd dat het om een administratieve vergissing op de Bahama’s gaat. Ook heeft ze erkend de gedragscode voor oud-commissarissen te hebben geschonden en de consequenties te aanvaarden.
Het Europees Parlement wil die gedragscode aanscherpen en bovendien de 75-jarige Kroes aan de tand voelen over de kwestie die vorige maand via de ‘BahamaLeaks’ naar buiten kwam. Het parlement had zowel bij haar aanstelling in 2004 als commissaris voor Mededinging als in 2009 bij die als commissaris voor de Digitale Agenda zorgen geuit over haar banden met het bedrijfsleven.
VK 05.10.2016 Neelie Kroes moet verschijnen voor een ethische commissie in Brussel. Tijdens haar termijnen als Eurocommissaris was ze ook betrokken in het bestuur van een offshorebedrijf op de Bahama’s.
Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, heeft een intern adviesorgaan rond integriteitskwesties ingeschakeld. Eerder had Kroes al schriftelijke opheldering gestuurd naar de leider van de Europese Commissie, maar dat blijkt nu niet genoeg. De ethische commissie moet uitwijzen of Kroes zich aan de integriteitsregels heeft gehouden.
Om ‘juridische redenen’ wil Brussel niets zeggen over de uitleg die Kroes Juncker heeft gegeven over de affaire. Maar ze heeft zelf eerder gezegd dat het om een administratieve vergissing op de Bahama’s gaat. Ook heeft ze erkend de gedragscode voor oud-commissarissen te hebben geschonden en de consequenties te aanvaarden.
Consequenties
Het Europees Parlement wil die gedragscode aanscherpen en bovendien de 75-jarige Kroes aan de tand voelen over de kwestie die vorige maand via de ‘BahamaLeaks’ naar buiten kwam. Het parlement had zowel bij haar aanstelling in 2004 als commissaris voor Mededinging als in 2009 bij die als commissaris voor de Digitale Agenda zorgen geuit over haar banden met het bedrijfsleven.
Ook de vroegere voorzitter van de Europese Commissie moet binnenkort voor de integriteitscommissie verschijnen. Hij kreeg een belangrijke functie bij de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs. De bank is omstreden omdat Goldman Sachs een belangrijke rol speelde in het begin van de financiële crisis in 2008.
Telegraaf 05.10.2016 De ’Bahama-affaire’ van oud-commissaris Neelie Kroes is doorverwezen naar het ethisch comité van de Europese Commissie. Dat heeft een woordvoerder van de commissie woensdagavond in Brussel bevestigd.
Voorzitter Jean-Claude Juncker schakelt het interne adviesorgaan rond integriteitskwesties in omdat Kroes haar directeurschap bij een bedrijf op de Bahama’s bij haar hernieuwde aanstelling als commissaris in 2009 heeft verzwegen. Hij had haar schriftelijke opheldering gevraagd en die gekregen, maar gaat in de kwestie nu een stap verder. De waakhond oordeelt of ex-commissarissen zich aan de gedragscodes houden.
Het comité is al een onderzoek begonnen naar mogelijke belangenverstrengeling van haar toenmalige baas, Junckers voorganger José Barroso. De Portugees is onlangs gaan werken bij zakenbank Goldman Sachs, maar lijkt al tijdens zijn hoge positie in Brussel nauwe banden met de bank te hebben onderhouden.
Om „juridische redenen” wil Brussel niets zeggen over de uitleg die Kroes Juncker heeft gegeven over de affaire. Maar ze heeft zelf eerder gezegd dat het om een administratieve vergissing op de Bahama’s gaat. Ook heeft ze erkend de gedragscode voor oud-commissarissen te hebben geschonden en de consequenties te aanvaarden.
Het Europees Parlement wil die gedragscode aanscherpen en bovendien de 75-jarige Kroes aan de tand voelen over de kwestie die vorige maand via de ’BahamaLeaks’ naar buiten kwam. Het parlement had zowel bij haar aanstelling in 2004 als commissaris voor Mededinging als in 2009 bij die als commissaris voor de Digitale Agenda zorgen geuit over haar banden met het bedrijfsleven.
AD 05.10.2016 Een interne integriteitscommissie van de Europese Commissie gaat onderzoek doen naar Neelie Kroes. Commissievoorziter Jean-Claude Juncker heeft daarom gevraagd. Het Financieele Dagblad meldt dat op basis van bronnen in Brussel.
Eerst Panama Papers, nu Bahama Leaks
Het ICIJ, een internationaal samenwerkingsverband van zo’n 300 onderzoeksjournalisten, dat zich eerder boog over de zogenaamde Panama Papers, heeft met de Bahama Leaks opnieuw een grootschalig financieel dossier aangeboord. Dat de Bahama’s geliefd zijn als belastingparadijs was al langer bekend, maar met dit dossier heeft het ICIJ 1,3 miljoen documenten in handen over meer dan 175.000 offshorebedrijven gevestigd op de eilandengroep. De bedrijven werden opgericht tussen 1990 en 2016.
In de tijd dat Kroes eurocommissaris was, was ze ook directeur van een offshorebedrijf op de Bahama’s. Kroes had die functie moeten melden, maar deed dit niet. Onderzoek van FD en dagblad Trouw onthulde dit als onderdeel van de zogenaamde Bahama Leaks.
In gelekte documenten staat Kroes te boek als bestuurder van Mint Holding Ltd. dat zich in 2000 vestigde op de Bahama’s. Kroes zou van 4 juli 2000 tot 1 oktober 2009 ‘director’ zijn geweest. de oud Eurocommissaris zegt dat Mint nooit operationeel is geweest.
Administratieve fout
Ook zou ze nooit aandelen in de firma hebben gehad. Kroes zou, naar eigen zeggen, al in 2002 bij Mint Holdings zijn uitgeschreven. Dat dat uiteindelijk pas in 2009 gebeurde, wijt ze aan een administratieve fout.
Telegraaf 03.10.2016 Ruim veertig sociaaldemocratische Europarlementariërs hebben een klacht ingediend bij de Europese Commissie naar aanleiding van de affaire rond oud-mededingscommissaris Neelie Kroes, op initiatief van PvdA-delegatieleider Paul Tang. Onlangs werd bekend dat zij in haar ‘Brusselse’ periode tegen de regels in niet had gemeld dat ze tussen 2000 tot 2009 directeur was van een offshorebedrijf op de Bahama’s.
Omdat het gevaar van belangenverstrengeling te groot is, moet de gedragscode voor huidige en voormalige EU-commissarissen flink worden aangescherpt, schrijven de Europarlementariërs. Tang kondigt aan dat als de commissie niet naar tevredenheid reageert op de klacht, hij de zaak aandraagt bij Europees ombudsman Emily O’Reilly. Zij trok vorige maand al aan de bel over oud-commissievoorzitter José Manuel Barroso, die een functie bij zakenbank Goldman Sachs heeft aanvaard.
Kroes is inmiddels onder meer adviseur van taxibedrijf Uber, wat op zich is toegestaan na de ‘afkoelingsperiode’ van achttien maanden. De sociaaldemocraten willen dat dat drie jaar wordt. ,,Het is onverteerbaar dat Europese toppolitici kort na hun vertrek in dienst treden bij bedrijven waarvoor zij eerder als politiek verantwoordelijken de regels opstelden’’, stelt Tang maandag. ,,Dat is onaanvaardbare belangenverstrengeling. Grote bedrijven lijken met hun miljoenen politieke invloed te kopen.”
Verder zouden pensioen- of overbruggingstoelages moeten worden teruggehaald bij (oud-)commissarissen die de regels overtreden. Daarnaast zouden ze als ‘gewone’ lobbyisten moeten worden behandeld als ze voor een bedrijf werken.
Het Europees Parlement debatteert dinsdag over het voorkomen van belangenconflicten bij commissarissen.
AD 03.10.2016 Ruim veertig sociaaldemocratische Europarlementariërs hebben een klacht ingediend bij de Europese Commissie naar aanleiding van de affaire rond oud-commissaris Neelie Kroes. PvdA-delegatieleider Paul Tang heeft daartoe het initiatief genomen.
Omdat het gevaar van belangenverstrengeling te groot is, moet de gedragscode voor huidige en voormalige EU-commissarissen flink worden aangescherpt, schrijven de Europarlementariërs. Kroes heeft al erkend de gedragscode te hebben geschonden en zegt de consequenties te aanvaarden. ,,Mevrouw Kroes heeft de regels kennelijk niet gerespecteerd”, zei een woordvoerder van de Europese Commissie eerder.
Tang kondigt aan dat als de commissie niet naar tevredenheid reageert op de klacht, hij de zaak aandraagt bij Europees ombudsman Emily O’Reilly. Die trok vorige maand al aan de bel over oud-commissievoorzitterJosé Manuel Barroso, die een functie bij zakenbank Goldman Sachs heeft aanvaard.
Kroes is inmiddels onder meer adviseur van taxibedrijf Uber, wat op zich is toegestaan na de ‘afkoelingsperiode’ van achttien maanden. De sociaaldemocraten willen dat dat drie jaar wordt. ,,Het is onverteerbaar dat Europese toppolitici kort na hun vertrek in dienst treden bij bedrijven waarvoor zij eerder als politiek verantwoordelijken de regels opstelden”, vindt Tang. ,,Dat is onaanvaardbare belangenverstrengeling. Grote bedrijven lijken met hun miljoenen politieke invloed te kopen.”
Verder zouden pensioen- of overbruggingstoelages moeten worden teruggehaald bij (oud-)commissarissen die de regels overtreden. Daarnaast zouden ze als ‘gewone’ lobbyisten moeten worden behandeld als ze voor een bedrijf werken.
Het Europees Parlement debatteert morgen over het voorkomen van belangenconflicten bij commissarissen.
NU 27.09.2016 De Europese Commissie wil ”om juridische redenen” niets zeggen over de uitleg die oud-EU-commissaris Neelie Kroes geeft over het verzwijgen van haar banden met een op de Bahama’s gevestigd bedrijf.
Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker heeft volgens zijn woordvoerder een antwoord ontvangen op zijn verzoek om een nadere toelichting.
De correspondentie tussen Juncker en Kroes is ”vertrouwelijk”, aldus de woordvoerder dinsdag, die zei te vrezen dat hij voor de rechter wordt gesleept als hij eruit zou citeren. ”Wij zullen haar antwoord analyseren.”
Brussel onderzoekt of het nodig is maatregelen te treffen tegen de Nederlandse oud-commissaris voor Mededinging en de Digitale Agenda.
Aan de tand voelen
Het Europees Parlement heeft dinsdag besloten de 75-jarige Kroes aan de tand te gaan voelen over de kwestie.
Werner Langen, voorzitter van de enquêtecommissie die is opgericht na onthullingen over belastingontwijking in de Panama Papers, zei dinsdag haar als eerste van (oud-)commissarissen en politici op te roepen voor de zogeheten PANA-commissie.
Het parlement heeft haar aanstelling in 2004 schoorvoetend goedgekeurd uit bezorgdheid over haar belangenverstrengeling met het bedrijfsleven.
Onder vuur
Kroes ligt onder vuur sinds via de BahamaLeaks bekend werd dat zij een deel van haar Brusselse periode stond ingeschreven als bestuurder van een vennootschap in het belastingparadijs.
Ze heeft al erkend de gedragscode te hebben geschonden en zegt de consequenties te aanvaarden.
Telegraaf 27.09.2016 De Europese Commissie wil “om juridische redenen” niets zeggen over de uitleg die oud-EU-commissaris Neelie Kroes geeft over het verzwijgen van haar banden met een op de Bahama’s gevestigd bedrijf. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker heeft volgens zijn woordvoerder een antwoord ontvangen op zijn verzoek om een nadere toelichting.
De correspondentie tussen Juncker en Kroes is “vertrouwelijk”, aldus de woordvoerder dinsdag, die zei te vrezen dat hij voor de rechter wordt gesleept als hij eruit zou citeren. “Wij zullen haar antwoord analyseren.” Brussel onderzoekt of het nodig is maatregelen te treffen tegen de Nederlandse oud-commissaris voor Mededinging en de Digitale Agenda.
Kroes ligt onder vuur sinds via de BahamaLeaks bekend werd dat zij een deel van haar Brusselse periode stond ingeschreven als bestuurder van een vennootschap in het belastingparadijs. Ze heeft al erkend de gedragscode te hebben geschonden en zegt de consequenties te aanvaarden.
Is de 2e kamer slechts een kweekvijver voor de Scoredrifter ??
Lobbycultuur
Ik heb me twaalf jaar ingezet op alle niveaus voor de VVD en de publieke zaak, vanaf 2010 als Kamerlid. Nu is het tijd om een nieuwe weg in te slaan, aldus Bart de Liefde.
VVD-Kamerlid Bart de Liefde vertrekt tussentijds uit de Tweede Kamer om te gaan werken voor taxidienst Uber. Maar in tegenstelling tot D66’er Wassila Hachchi neemt De Liefde wél de tijd voor een fatsoenlijk afscheid.
De Liefde beseft dat sommigen zijn stap zullen beschouwen als kiezersbedrog. Hij kreeg ruim 2000 voorkeursstemmen in 2012. ,,Maar ik heb me twaalf jaar ingezet op alle niveaus voor de VVD en de publieke zaak, vanaf 2010 als Kamerlid. Nu is het tijd om een nieuwe weg in te slaan.”
Minstens een kwart van alle oud-politici gaat aan het werk binnen het lobbycircuit. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar het carrièreverloop van Kamerleden, ministers en staatssecretarissen. Voor dit onderzoek zijn de carrières onderzocht van tweehonderd oud-politici uit de kabinetten na Paars (2002).
Het was zo’n moment waarop het deksel van lobbyland leek te worden opgetild: het bericht dat europarlementariër Hans van Baalen (VVD) twee betaalde bijbanen in de autobranche had. Lid van de Raad van Commissarissen bij Mercedes Benz Nederland – à 8 duizend euro per jaar – en lid van de Raad van Advies van autolobbyist RAI – à 4 duizend euro.
Toen het nieuws eind september 2015 wereldkundig werd gemaakt, wist Van Baalen niet hoe snel hij zijn baantjes moest opzeggen, overigens zonder te zeggen dat hij er spijt van had. ‘Verstandig’, was de koele reactie van het VVD-hoofdbestuur.
Werkgroep Bouwmeester
Een werkgroep met parlementariërs moet zich buigen over plannen om de Tweede Kamer weerbaarder te maken voor lobby-invloed. Initiatiefneemster is PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester.
We moeten opener zijn over wie er komt praten en hoe we belangen afwegen, aldus PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester.
Dat bedrijven, burgers en organisaties voortdurend proberen beleid te beïnvloeden, hoort bij democratie, zegt Bouwmeester: ‘Lobbyisten brengen belangen bij de politiek. Maar we moeten opener zijn over wie er komt praten en hoe we belangen afwegen.’
Samen met partijgenote Astrid Oosenbrug presenteert ze een initiatiefnota om lobby-invloed zichtbaarder te maken. Een door hen samengestelde werkgroep moet de voorstellen in regelingen omzetten. Kamerleden van vijf partijen hebben volgens haar informeel medewerking toegezegd – de namen wil ze nog niet vrijgeven.
Op en rond het Binnenhof is een groot netwerk actief van lobbyisten die hun stempel op het beleid drukken: ze beïnvloeden de agenda, steken ideeën in, brengen initiatieven op gang of proberen die juist te smoren. Daarin verschilt Den Haag niet van andere regeringscentra.
Waar Nederland wél in verschilt, is de schimmigheid. Veel lobbyisten werken bij voorkeur onder de radar en er zijn weinig landen waar zo weinig regulering is om te voorkomen dat lobby’s uit de hand lopen.
Gelukkig dringt dat nu ook tot de Kamer door. Als het PvdA-Kamerlid Bouwmeester haar zin krijgt, wordt bij elk wetsvoorstel voortaan vermeld welke groepen, organisaties of personen zich ermee hebben bemoeid en op welke manier.
De agenda’s van ministers worden openbaar, zodat iedereen kan zien met wie zij spreken. Ook komt er een ‘afkoelperiode’ voor politici, om te voorkomen dat zij na hun afscheid meteen in de sector gaan werken waarvoor ze in hun ambt verantwoordelijk waren.
Dat gaat de goede kant op, al moet Bouwmeester nog wel even doorpakken: haar voorstel is nogal vrijblijvend als het om de Kamer zelf gaat. Ook van Kamerleden willen we weten met wie zij bijzonder veel contact hebben, wat er wordt ingestoken en wie de munitie levert voor hun moties en amendementen. Transparantie mag niet stoppen bij de deur van het parlement.
Elsevier 31.01.2017 Ruim de helft van de eurocommissarissen die in 2014 nog in Brussel werkten, zet zich nu in voor lobby-bedrijven in Brussel. Eenderde van de volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement werkt tegenwoordig voor bedrijven die geregistreerd staan in lobby-registers.
De anticorruptie-denktank Transparancy International publiceerde dinsdag een onderzoek waaruit blijkt dat veel voormalige politici en beleidsvormers in Brussel al snel de overstap maken naar het private bedrijfsleven. Niets mis mee, zolang er geen sprake is van belangenverstrengeling, aldus de onderzoekers van Transparancy International.
Belangenverstrengeling speelt in veel gevallen wel op. Tussen overheden in de Europese Unie en bijvoorbeeld techgigant Google zijn er 115 ‘voorbeelden van de banencarrousel’: politici die gingen werken bij het bedrijf, of hooggeplaatste werknemers die de politiek in gingen. Meer dan de helft van de lobbyisten die voor Googlewerken, zette zich daarvoor in voor instellingen van de Europese Unie.
Vooral Europarlementariërs komen snel aan een baan als ze de politiek uit gaan of hun zetel verliezen. Voor leden van het Europees Parlement gelden helemaal geen regels voor de overstap naar het bedrijfsleven, terwijl werknemers en assistenten van parlementariërs tot twee jaar moeten ‘afkoelen’ voordat ze voor lobby-firma’s aan de slag mogen.
Voor eurocommissarissen geldt een afkoeltermijn van anderhalf jaar. Voorzitter Jean-Claude Juncker heeft al aangegeven deze te willen verlengen. Juncker hamert vaak op de ethische verantwoordelijkheid van eurocommissarissen. Hij wil de hoogste normen hanteren en een einde maken aan vriendjespolitiek in Brussel.
Beroemde zaken: Kroes en Barroso
Voormalige leden van de Europese Commissie kwamen onder meer terecht bij Volkswagen en Bank of America. Bekend is de overstap van VVD’er en voormalig eurocommissaris Neelie Kroes van Brussel naar Silicon Valley: zij zit in de adviesraad van taxidienst Uber. José Manuel Barroso, de voorzitter van de vorige Europese Commissie, ging aan de slag bij Goldman Sachs. Hij zou tijdens zijn termijn als voorzitter zelfs al contact hebben gehad met de Amerikaanse bank.
De zaken van Kroes en Barroso gelden vaak als voorbeeld voor het slechte imago van de Europese Unie. De EU-instellingen in Brussel worden volgens critici gebruikt om politici en zakenmensen verder te helpen bij hun carrière.
Transparency International hoopt dan ook dat er strengere regels worden ingevoerd in Brussel. Europarlementariërs zouden niet zomaar mogen overstappen naar het bedrijfsleven, en oud-commissarissen zouden tijdens hun afkoelperiode niet meer als lobbyist aan de slag mogen voor EU-instituties.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Elsevier 24.11.2016 In de Verenigde Staten pakt Donald Trump draaideurpolitici aan. In Brussel wordt het politici die hun netwerk te gelde willen maken ook moeilijker gemaakt. En in Nederland? In Nederland worden agenda’s van ministers openbaar, schrijft Syp Wynia.
Het Duitse tv-programma Frontal 21 onthulde dat een ontmoeting met een minister van de sociaaldemocratische SPD kan worden geregeld voor 7.000 euro. De partij beweerde dat er niets aan de hand was, maar partijleider Sigmar Gabriël, tevens vice-bondskanselier, gebood wel er meteen mee op te houden. De Sozialdemocratische Partei Deutschlands stond danig in haar hemd.
Belangenverstrengeling, draaideurpolitici en andere vormen van corruptie staan steeds meer in de aandacht en dat is maar goed ook. Voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie wil de wachttijd voor Europees commissarissen die via een nieuwe baan hun netwerk bij de Commissie willen exploiteren optrekken van anderhalf naar twee jaar en voor voormalige voorzitters van de Commissie naar drie jaar. Dat is een reactie op twijfelachtige overstappen van Neelie Kroes (naar Amerikaanse bedrijven) en van voormalig voorzitter José Manuel Barroso (naar de eveneens Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs).
Trump neemt geen beroepslobbyïsten op in zijn regering
In de Verenigde Staten heeft aankomend president Donald Trump verboden om geregistreerde beroepslobbyïsten in zijn regeringsapparaat op te nemen. Wie een functie in Trumps administration krijgt, mag na vertrek uit die functie vijf jaar lang geen baan aannemen waarin hij kennis of netwerk van die overheidsfunctie te gelde maakt.
Trump mag dan een wat weinig vertrouwenwekkende bestrijder van de Amerikaanse lobbycratie lijken, het was wel een van de tickets waarop hij de presidentsverkiezingen won.
Van Hillary Clinton was bekend dat je toegang tot haar als minister van Buitenlandse Zaken kon krijgen als je maar grote bedragen in de Clinton Foundation stopte.
Hier woekert de lobbycratie vrolijk verder
In Nederland woekert de lobbycratie intussen ongehinderd vrolijk verder. Er is niets dat ministers, Kamerleden, commissarissen des Konings en burgemeesters hindert om na hun politieke carrière of zelfs tijdens die carrière ook particuliere (deel)belangen te dienen. Die banen worden doorgaans verpakt als ‘lid van de Raad van Toezicht’ of ‘voorzitter’ van een branchevereniging.
Het brutaalst is wat dat betreft de praktijk in de Eerste Kamer. Die zit vol met beroepslobbyïsten, die hun eerdere positie als bewindspersoon en/of prominent partijlid te gelde maken.
Jorritsma, De Grave, Brinkman, Van Kesteren, De Graaf…
De grootste fractie in de Eerste Kamer, die van de VVD, wordt geleid door voormalig vice-premier Annemarie Jorritsma, die onder meer voorzitter is van de belangenvereniging van participatiemaatschappijen. In haar fractie zit ook beroepslobbyïst en oud-minister Frank de Grave, die onder meer (tot 1 januari) de toplobbyïst van de toch al invloedrijke medisch specialisten.
Het CDA in de Eerste Kamer wordt geleid door oud-minister en kortstondig CDA-leider Elco Brinkman, die al meer dan twintig jaar lobbyïst van beroep is, eerder onder meer voor de bouwsector. In zijn fractie zit onder meer Niek-Jan van Kesteren, misschien wel de invloedrijkste lobbyïst van Nederland als directeur van de ondernemerslobby VNO-NCW en daaraan nog steeds als ‘adviseur’ verbonden.
Bij ‘onderwijspartij’ D66 is oud-minister Thom de Graaf voorzitter van de Eerste Kamerfractie. Zijn belangrijkste functie als beroepslobbyïst is die van voorzitter van de HBO-instellingen. Het HBO zit toch al goed bij D66, want in dezelfde D66-fractie zit ook Henk Pijlman, voorzitter van het College van Bestuur van de Hanzehogeschool in Groningen.
Enzovoorts, enzoverder, etceteraa tata !!
Gelukkig begint het bij sommigen te knagen
Het begint gelukkig wat te knagen, hier en daar. Maar partijen blijven lobbyïsten, consultants en andere particuliere belangenbehartigers in de volksvertegenwoordiging zetten. Dat is een vorm van handel en invloed, een fenomeen dat in internationale verdragen klip en klaar wordt strafbaar gesteld. Nederland is weliswaar dol op het tekenen van verdragen en het aangaan van internationale verplichtingen, maar dat ene artikel dat handel in invloed verbiedt – dat wil Nederland steeds maar niet ondertekenen.
Het is pure, doorzichtige kwade opzet. Achtereenvolgende Nederlandse regeringen weigeren doelbewust handel in invloed strafbaar te stellen, omdat ons eigen kleffe landje draait op corrupte handel in invloed.
Het openbaar maken van agenda’s lost echt niets op
Twee niet al te prominente Tweede Kamerleden van de PvdA hebben de afgelopen jaren goed bedoelde, maar nogal naïeve pogingen gedaan om het belobbyen van ministers, Kamerleden en ambtenaren doorzichtiger te maken. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken (ook PvdA) heeft nu toegezegd dat agenda’s van ministers en staatssecretarissen openbaar worden gemaakt.
Het is een lachertje, te denken dat het – selectief? – publiceren van agenda’s van bewindslieden iets oplost. Ministers als Melanie Schultz van Haegen (VVD) – die de politiek verlaat – vinden het nog altijd de gewoonste zaak dat er geen beperkingen zijn aan de overstap naar lobbyfuncties.
Ontmantel het ‘poldermodel’ en sluit geen ‘akkoorden’
Wat zou helpen, is het ontmantelen van het ‘poldermodel’ waarin particuliere deelbelangen ondemocratisch voorrang krijgen. Wat ook helpt, is nooit meer zulke ‘akkoorden’ sluiten als het Energie-akkoord, waarin allerlei firma’s afspreken giga-windparken te bouwen op kosten van de burgers.
Wat zeker ook kan helpen, is het kopen en verhandelen van invloed door of namens politici alsnog strafbaar stellen. Wat ook helpt, is het onmogelijk maken dat een minister of staatssecretaris die vandaag nog over de luchtvaart of de wapenaankopen gaat morgen directeur van de KLM kan worden, of lobbyïst voor de straaljager JSF.
Het is waar, dat het dan heel wat lastiger kan worden voor politici om hun carrière achteraf royaal te gelde te maken – hoewel we in Nederland Benoemingenland natuurlijk ook nog honderden benoemde banen beschikbaar hebben voor politici.
Maar dan nog. Als de prijs voor de bestrijding van de Nederlandse lobbycratie moet zijn dat politici beter betaald worden of betere afvloeiingsregelingen krijgen, dan moet dat maar. De financiële en vertrouwensschade die door de permanente staat van corrupte belangenverstrengeling wordt aangericht, is vele malen hoger.
Syp Wynia (1953) is sinds 1997 redacteur van Elsevier. Hij schrijft columns, commentaren en analyses in weekblad Elsevier en essays in maandblad Elsevier Juist over politiek, economie en samenleving, dikwijls met een grensoverschrijdende blik.
Telegraaf 22.11.2016 De grote Nederlandse banken zijn niet heel transparant over hun lobbyactiviteiten, ondanks dat er in die business vele miljoenen euro’s omgaan.
Dat staat in een rapport van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO). De organisatie spreekt daarbij van een “maatschappelijk en structureel probleem”.
Scheefgroei
“Er is een enorme scheefgroei tussen de mate waarin banken direct toegang hebben tot het ministerie van Financiën, en burgers die maar moeilijk kunnen achterhalen wie, wanneer, over welke wetsvoorstellen beslist”, zegt onderzoeker Myriam Vander Stichele.
ING spant de kroon met een eigen lobbyafdeling van zeventien medewerkers, aldus SOMO. Het financiële concern is lid van 38 financiële lobbyorganisaties. ING is daarbij jaarlijks zo’n 3 miljoen euro kwijt aan lidmaatschap van bankenkoepel NVB en besteedt volgens het rapport minstens vier ton aan vertegenwoordiging in Brussel bij Europese instellingen.
VK 13.11.2016 ‘Het grotere probleem is niet dat lobbyen niet transparanter gemaakt kan worden: het probleem is dat er in onze samenleving een fundamenteel wantrouwen is’, schrijft Robbert Baruch naar aanleiding van Volkskrant op Zondag dat ging over lobbyen.
Wanneer ga je je partner vragen om inzicht te geven in zijn of haar agenda, intenties en afspraken? De vraag naar transparantie is eerder een teken van wantrouwen dan een poging om vertrouwen te herstellen.
Het is mijn sterke overtuiging dat iedere lobbyist niet een foto van het Binnenhof in zijn kamer moet hebben hangen, zoals Huisman en Korteweg optekenen, maar een Staatsieportret. Immers: het belangrijkste wat een politiek ambachtsman (of het nu een lobbyist is of een Kamerlid) doet, is het in standhouden van de democratie zoals we die in Nederland kennen en willen bewaren. Macht uitoefenen gaat beter in een dictatuur: met geld, geweren of concentratiekampen is beleid effectiever te beïnvloeden dan door het bijwonen van procedurevergaderingen. Aan de andere kant: consequentieloos een mening verkondigen gaat beter in een anarchie. Nee: op de lange termijn zijn wij allemaal onderdeel van hetzelfde probleem, of zoals u wil, van dezelfde oplossing; die democratie heet.
Macht uitoefenen gaat beter in een dictatuur. Aan de andere kant: consequentieloos een mening verkondigen gaat beter in een anarchie
Het democratische ambacht bestaat uit drie onderdelen: uit de maatschappij halen wat er speelt en zien dat er voor alles twee smaken zijn: iets is goed en moet zo blijven, of iets is niet goed en moet veranderen; in de raad, Kamer of parlement vindt het politieke spel plaats, daar worden wetten gemaakt en vindt de gezaghebbende toedeling van waardevolle (materiële en immateriële) zaken voor de samenleving plaats.
Vervolgens wordt, door de mensen die tijdens dit spel macht uitoefenen, en dat is een vak, rekenschap afgelegd van de macht die zij daar uitgeoefend hebben: lobbyisten aan hun opdrachtgevers, ambtenaren aan ministers, ministers aan de Kamer, journalisten aan hun lezers, met een analyse, zeg ik er in dit huis dan maar even bij, en politici, uiteindelijk de mensen waar het om gaat, de mensen die verantwoordelijk zijn voor het politieke proces, de mensen die ervoor moeten zorgen dat iedereen in gelijke mate gehoord wordt, en in gelijke mate teleurgesteld wordt, aan de kiezers. Kamerleden zijn daar zelf verantwoordelijk voor: transparantie of niet.
Politieke ambachtslieden
Het politieke proces staat onder druk
Lobbyisten zijn daarbij niets anders, en dat beschrijft het boek Lobbyland goed, dan politieke ambachtslieden die in opdracht van een bedrijf, organisatie of andere groep mensen naar voren geschoven worden om het speelveld te analyseren en de macht te beïnvloeden. Soms direct, soms indirect, soms voor de korte termijn en soms voor de lange. Ook voor lobbyisten geldt: politiek is als boren in hard hout.
Helaas is het voortbestaan van het politieke ambacht geen vanzelfsprekendheid. Het politieke proces staat onder druk. Er is onzekerheid en onbehagen over het politieke proces en, zoals dat in dergelijke perioden gebruikelijk is, wordt er naar schuldigen gezocht. Veel schijnt de schuld te zijn van ‘de elite’ (als je op YouTube kijkt of Facebook), maar gematigder complotdenkers zoeken de schuld bij het partijbestuur van de PvdA of de lobbyisten. Die hebben immers de kennis en de macht die veel journalisten en Kamerleden niet hebben.
Lobbyisten hebben niet meer macht dan andere spelers in het politieke proces
Apenkool natuurlijk. Maar bewijs maar eens dat het niet zo is. Onlangs werd ik gevraagd voor een optreden in het kader van de lobby voor behoud van de Rituele Slacht, waar ik een rol bij heb gespeeld. Bij het voorgesprek zei de journaliste die me zou interviewen dat ‘de Joden toch de sleutel van de Trêveszaal hadden’. Tsja… bewijs maar eens dat het niet zo is.
Lobbyisten hebben niet meer macht dan andere spelers in het politieke proces: al is het maar omdat zij het ook moeten hebben van hun eigen reputatie, en als die kaduuk is, moeten ze een andere baan gaan zoeken. Aan de andere kant: geen enkele relatie tussen mensen is waardenvrij. Er is verschil in senioriteit, iemand betaalt de drank, er kan seksuele spanning zijn. Het is aan alle betrokkenen om daar volwassen en verantwoordelijk mee om te gaan en de grotere belangen niet uit het oog te verliezen.
Wantrouwen
Meer transparantie zal niets oplossen. Uiteindelijk is menselijk gedrag niet in wetten te vatten en moeten we dat ook niet willen. Het grotere probleem is niet dat lobbyen niet transparanter gemaakt kan worden: het probleem is dat er in onze samenleving een fundamenteel wantrouwen is, en dat er mensen zijn die zich niet willen houden aan democratische omgangsvormen. Dat kan niet worden gerepareerd door meer transparantie, of meer jachtig gedrag, maar alleen door het gezamenlijk werken aan relaties, gebaseerd op kennis, richting, goed vertrouwen en inhoud. Uiteindelijk gaat het om het algemeen belang. Ik hoop dat Lobbyland en deze bijeenkomst, en mijn rol daarin, daar een bijdrage aan leveren.
Geeft het boek inzicht in de echte geheime krachten? Nee. Wat geheim is zal geheim blijven. Echt off the record is alleen dat wat niet gezegd wordt, en de grootste krachten blijven geheim omdat ze, ook in de Volkskrant, slecht beschreven worden, hoewel ze zich helemaal in de openbaarheid afspelen: de meeste relevante wetgeving wordt immers toch echt 180 kilometer ten zuiden van Den Haag gemaakt.
bron: Robbert Baruch hij is voormalig bestuurder en politicus en tegenwoordig manager Public Affairs bij Buma/Stemra. Hij hield de column op persoonlijke titel.
Trouw 29.09.2016 Zouden Brusselse lobbyisten de dag van gisteren bijschrijven als ‘Zwarte Woensdag’? Het lijkt niet erg waarschijnlijk. Toch sprak eerste vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Commissie van een ‘belangrijke stap in de goede richting’.
Hij doelde op het commissievoorstel om meer licht te laten schijnen op de lobby-activiteiten bij de EU-instituties. In de nabije toekomst zou er een verplicht ‘transparantieregister’ moeten komen bij al die Brusselse instellingen: niet alleen de commissie en het parlement, maar ook de raad, ofwel de vertegenwoordigers van de lidstaten.
Dat laatste is nieuw. Zowel de Europese Commissie als het Europees Parlement hanteert nu een register waarin lobbyisten zich moeten inschrijven. De commissie heeft zichzelf de strengste regels opgelegd: sinds voorzitter Juncker de scepter zwaait, moeten alle Eurocommissarissen melden welke afspraken ze maken met belangenbehartigers.
Geen onderscheid
Timmermans stelt voor de regels voor iedereen even streng te maken, bij welk instituut de lobbyist ook aanklopt. ‘Want voor de EU-burgers is ‘Brussel’ ‘Brussel’. Zij maken geen onderscheid tussen commissie, parlement en raad. Als het om transparantie gaat, moeten we samenwerken. We moeten samen nadenken over hoe we het vertrouwen van onze burgers terugkrijgen.’
In het voorstel gaan de strenge lobbyregels ook gelden voor afspraken met hoge functionarissen van het Europees Parlement en de Raad van Ministers. Dat laatste betekent concreet dat ook de EU-ambassadeur van de lidstaat die een half jaar lang EU-voorzitter is afspraken met lobbyisten moet melden, alsmede de EU-ambassadeur van het eerstvolgende voorzittersland.
Niet geheel onbelangrijk: dit commissieplan moet nog worden goedgekeurd door uitgerekend de instituties die tot meer openheid worden gedwongen: raad en parlement.
Vrijgesteld
Timmermans verweerde zich tegen kritiek dat het voorstel aan de veilige kant is. De meeste functionarissen die namens hun lidstaat in Brussel werken, blijven immers vrijgesteld van de meldingsplicht. ‘Als je dit timide noemt, doe je de commissie onrecht aan’, aldus Timmermans. ‘Vergelijk ons eens met andere landen en internationale organisaties. Je hoeft mij niet op m’n woord te geloven, kijk maar wat Transparency International over ons heeft geschreven.’
Op hetzelfde moment circuleerde een persbericht van anticorruptiewaakhond Transparency International waarin het voorstel van Timmermans ‘timide’ en ‘cosmetisch’ wordt genoemd.
Europarlementariërs reageerden wisselend. ‘Gaat niet ver genoeg’, was het oordeel van PvdA’er Paul Tang. Zijn SP-collega Dennis de Jong toonde zich echter ‘niet ontevreden’. ‘Met tienduizenden lobbyisten in Brussel is het van groot belang dat voor iedereen inzichtelijk is welk belang ze vertegenwoordigen en wat hun invloed precies is’, aldus De Jong.
Barroso werkt bij een bank én krijgt EU-pensioen
Dag na dag stapelen de nieuwtjes over José Manuel Barroso zich op. De Portugese oud-voorzitter van de Europese Commissie, die sinds juli werkt voor de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs, blijkt al een EU-prepensioen te incasseren van zo’n 7000 euro per maand. De commissie heeft dat bevestigd tegenover de Deense krant Politiken.
Barroso werd in maart 60 jaar en heeft vanaf die leeftijd recht op dit voorlopige pensioen, ook al heeft hij tegelijk een goedbetaalde baan. Vanaf z’n 65ste zou hij ongeveer 10.000 euro per maand aan pensioen krijgen.
Inmiddels hebben 150.000 mensen een petitie ondertekend, opgesteld door anonieme EU-ambtenaren in Brussel, om Barroso’s EU-pensioenrechten in te trekken.
VN 10.09.2016 De VVD neemt het niet zo nauw met baantjes na de politiek: Bart de Liefde en Neelie Kroes pleitten als politicus voor Uber en gingen er vervolgens werken. En nu vertrekt Anne-Wil Lucas tussentijds naar Startup Delta, de subsidieclub waar ze zich als Kamerlid sterk voor maakte.
Anne-Wil Lucas, Tweede Kamerlid voor de VVD, vierde haar vertrek uit het parlement deze week op ludieke wijze: met een handstand voor de deur van het Kamergebouw, waarvan ze een foto op Twitter zette. ‘Zo. Het zit erop.’
Dat zullen ze in de partijtop van de VVD ook gedacht gedacht hebben, want als Kamerlid kwam Anne-Wil zo matig uit de verf dat de partijbonzen zich voornamen haar deze keer niet meer op een verkiesbare plaats te zetten. Vandaar dat de liberale volksvertegenwoordiger aan het begin van het politieke jaar alvast haar kans greep: ze wordt ‘programmamanager Talent, Knowledge and Skills’ bij Startup Delta.
Voor haarzelf en het fractiebestuur is het vast een hele opluchting, maar Anne-Wils afscheid van de Kamer heeft een wrange bijsmaak. Niet alleen verdient het geen schoonheidsprijs als Kamerleden er tussentijds tussenuit piepen – ze dienen zich naar goed gebruik te committeren aan ten minste één kabinetsperiode – maar Anne-Wil Lucas heeft er ook nog voor gekozen uitgerekend te gaan werken bij Startup Delta: het platform dat in 2014 met overheidsgeld werd ingesteld om veelbelovende startups in Nederland te stimuleren en waarvoor zij zich als Kamerlid persoonlijk sterk maakte. Kortom: Anne-Wil Lucas krijgt een baan bij een subsidieclub die ze als Kamerlid zelf heeft gecreëerd.
Een pijnlijk staaltje belangenverstrengeling, zou je zeggen. Maar daar wordt bij de VVD niet moeilijk over gedaan. Velen gingen haar al voor, zoals Bart de Liefde, die als Kamerlid lovende woorden sprak over het omstreden taxibedrijf Uber om vervolgens in januari van dit jaar naar datzelfde Uber over te stappen.
Die soepele wending op zijn beurt doet weer denken aan VVD-coryfee Neelie Kroes, die haar benoeming tot eerste ambassadeur van Startup Delta aan Anne-Wil te danken had. Punt 43 in de door door de liberale politica uit Bakkeveen persoonlijk opgestelde Startup Agenda: ‘Stel een ambassadeur aan’. Enter Neelie.
Onlangs kwam Kroes weer in het nieuws omdat ze als Eurocommissaris nog krachtig had bepleit Uber vooral de ruimte te geven en nu gaat werken bij: Uber. Terwijl dezelfde Kroes in de hoorzitting aan het begin van haar periode als Eurocommissaris voor Mededinging nog plechtig had beloofd na haar termijn geen verantwoordelijkheid in het bedrijfsleven op zich te zullen nemen, ‘zelfs niet bij een bed & breakfast’. Toen ze in juni fijntjes op die inconsistentie werd gewezen door een Vlaamse journalist van Deredactie luidde haar kribbige antwoord: ‘Ik wens op deze manier niet te converseren’ en ‘Zullen we nu maar stoppen?’
Het zijn praktijken waar Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA) niets van moet hebben. In juli verklaarde ze nog in Vrij Nederland naar aanleiding van Bart de Liefdes omstreden overstap: ‘Het zou geen gek idee zijn om voor Kamerleden een “afkoelingsperiode” af te spreken, zoals dat bij bewindslieden gebruikelijk is: dat ze zich na de Kamerlidmaatschap voor een bepaalde periode niet bezighouden met onderwerpen waar ze in de Kamer zelf over gingen.’
Niettemin was het dezelfde Khadija Arib die dinsdagmiddag bij het afscheid van Anne-Wil Lucas louter hartelijke woorden sprak: het vertrekkend Kamerlid had haar best gedaan Nederland ‘mooier, beter en eerlijker’ te maken: ‘Daar gaat jouw hart écht sneller van kloppen.’
Navraag leert dat de Kamervoorzitter, die in januari begon, zich er niet van bewust was dat Anne-Wil zich als Kamerlid al jaren geleden inzette voor de oprichting van de club waar ze nu haar geld gaat verdienen. Arib herhaalt nog maar eens wat ze in juli ook al zei: ‘Het is vooral een kwestie van mentaliteit. Met de verkiezingen in zicht wil ik de politieke partijen oproepen heel kritisch naar hun kandidatenlijsten te kijken.’
Wij wensen de partijen veel wijsheid, en vooral de VVD.
Telegraaf 03.09.2016 De beste lobbyist probeert niet om kabinetsbesluiten te beïnvloeden. Nee, hij bedenkt die politieke plannen het liefst zelf.Dat zegt Niek Jan van Kesteren, scheidend algemeen directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW, in een exclusief afscheidsinterview met de Financiële Telegraaf.
Van Kesteren geldt als een van de invloedrijkste mensen in Nederland. ‘Het beste moment is dat je zelf bedenkt wat er moet gebeuren’, zegt Van Kesteren op de vraag hoe je Haagse plannen het beste kunt belobbyen. ‘Je moet aan de bron staan van het proces.’
Van Kesteren staat in lijstjes van machtigste mensen van Nederland steevast in de hoogste regionen. Hij scoort zelfs beter dan VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer.
Hij vindt het woord lobbyist ‘shabby’ klinken. ‘Zo zie ik VNO-NCW niet. Ik denk altijd: wat is nou het landsbelang?’ Dat de werkgeverslobby de krachtigste is in Den Haag ziet hij als zijn ‘levenswerk’. Van Kesteren beschouwt het als een persoonlijk succes dat hij vorig jaar de geplande belastinghervorming heeft getorpedeerd.
Telegraaf 17.06.2016 De bemoeienis van het Nederlandse bedrijfsleven met het belastingbeleid van de overheid gaat veel verder dan gangbare belangenbehartiging. Onderzoekstichting SOMO en ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib zeggen interne overheidsdocumenten boven water te hebben gehaald die een “belastinglobby” blootleggen.
Uit de stukken, die ze via een zogeheten Wob-verzoek los wisten te krijgen van de overheid, zou blijken dat werkgeverskoepel VNO-NCW, de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs en de American Chamber of Commerce in Nederland in de praktijk meebepalen welk belastingbeleid het kabinet voert. Vooral met VNO-NCW zou het ministerie van Financiën “intensief samenwerken”.
SOMO en Oxfam zien hiermee opnieuw bevestigd dat Nederland een belastingparadijs is. De overheid gunt op basis van de verkeerde belangen belastingvoordelen aan grote internationale bedrijven, stellen ze.
Een woordvoerder van VNO-NCW was vrijdag begin van de avond niet bereikbaar voor commentaar.
AD 17.06.2016 De bemoeienis van het Nederlandse bedrijfsleven met het belastingbeleid van de overheid gaat veel verder dan gangbare belangenbehartiging. Onderzoekstichting SOMO en ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib zeggen interne overheidsdocumenten boven water te hebben gehaald die een ,,belastinglobby” blootleggen.
Lobby
Uit verschillende verslagen komt naar voren dat de inzet van het Ministerie is ‘om het eerst eens te worden met VNO’, nog voordat het in de Kamer wordt besproken. Begin 2012 besprak de staatssecretaris verschillende varianten voor de Bosal-reparatie met fiscale woordvoerders van de gedoogcoalitie, waarbij variant 1 als de ‘VNO-variant’ werd bestempeld.
Een ander voorbeeld van de intensieve samenwerking tussen het ministerie en VNO-NCW wordt duidelijk in een door deze laatste opgestelde agenda ter voorbereiding van een overleg: ‘Met de staatssecretaris zou kunnen worden besproken dat met een dergelijke gecombineerde aanpak wij gezamenlijk met het ministerie het hoofd zou moeten kunnen bieden aan de politieke druk uit de Tweede Kamer.’
Uit de stukken, die ze via een zogehetenWob-verzoek los wisten te krijgen van de overheid, zou blijken dat werkgeverskoepel VNO-NCW, de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs en de American Chamber of Commerce in Nederland in de praktijk meebepalen welk belastingbeleid het kabinet voert.
,,De druk op Nederland, mede door grote bedrijven, om mee te doen aan de internationale belastingwedloop met onder meer tariefsverlagingen is duidelijk zeer groot,” zegt Esmé Berkhout, belastingexpert bij Oxam Novib.
VNO-NCW
Vooral met VNO-NCW zou het ministerie van Financiën intensief samenwerken. ,,VNO biedt graag haar diensten aan en vanuit het Ministerie wordt op actieve wijze voortdurend de meningen en soms zelfs instemming van VNO gevraagd,” aldus één van de onderzoekers.
SOMO en Oxfam zien hiermee opnieuw bevestigd dat Nederland een belastingparadijs is. De overheid gunt op basis van de verkeerde belangen belastingvoordelen aan grote internationale bedrijven, stellen ze.
Beleid
Het ministerie van Financiën laat in een reactie weten graag de standpunten van maatschappelijke partijen te willen horen bij de ontwikkeling van nieuw beleid. Daarbij hanteert het sinds vorig jaar een nieuwe lijn, waarbij het onder meer gebruik maakt van internetconsultaties om zo veel mogelijk belangenorganisaties te kunnen betrekken. Ook neemt het ministerie tegenwoordig een lobbyparagraaf op in wetgeving en is er een gedragsrichtlijn opgesteld waarin staat uitgelegd hoe om te gaan met belangenorganisaties.
Een woordvoerder van VNO-NCW was vrijdag begin van de avond niet bereikbaar voor commentaar.
BB 03.04.2016 Lobbyorganisaties van werkgevers en individuele bedrijven komen het vaakst bij ministers over de vloer. Dat blijkt uit een onderzoek dat de Volkskrant deed naar de agenda-afspraken van alle ministers, vanaf het aantreden van Rutte II tot oktober 2015. De Vereniging Nederlandse Gemeenten bezoekt, na het bedrijfsleven, de bewindspersonen het vaakst.
Wob
De krant kreeg inzage in de agendagegevens door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur. Het is voor het eerst dat ministers inzage geven in hun agenda. Bedrijven uit de voedingsmiddelensector staan bovenaan. Ook de Nederlandse Spoorwegen (36 keer) en ProRail (34 keer) kwamen vaak naar Den Haag, om de staatssecretaris van Transport te bezoeken. Ook Air France-KLM (25 keer) kwam geregeld.
Vereniging Nederlandse Gemeenten
Na het bedrijfsleven zijn decentrale overheden – met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op kop – de frequentste bezoekers van bewindspersonen. In totaal werden 4652 afspraken geteld. Staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken, 593 maal) en minister Jet Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 558 keer) kregen het vaakst bezoek. (ANP)
Den HaagFM 03.04.2016 De Haagse verzekeraar Aegon is een van de tien bedrijven die het meest aan het lobbyen is bij ministers en staatssecretarissen. Dat meldt de Volkskrant.
Om achter de agenda´s van de bewindsvoerders te komen startte de krant een WOB-procedure tegen het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, waarna de andere departementen hun gegevens vrijwillig afstonden.
Aegon mocht in 2015 tien keer aanschuiven bij een minister of staatssecretaris. NS (36 keer) en ProRail (34 keer) kwamen het vaakst lobbyen in Den Haag.
Staatssecretaris Jette Klijnsma (Sociale Zaken, kleine foto) staat met 593 bezoekjes bovenaan de lijst van bewindspersonen met de meeste lobbyisten aan tafel. …lees meer
VK 02.04.2016 De lobbyorganisaties van werkgevers komen, samen met individuele bedrijven, het vaakst over de vloer bij ministers. Dit blijkt uit onderzoek dat de Volkskrant deed naar de agenda-afspraken van alle bewindspersonen, vanaf het aantreden van Rutte II tot oktober 2015.
Bedrijven uit de voedingsmiddelensector staan bovenaan. Op de lijst bezoekers uit het bedrijfsleven staan ook diverse zorgenkinderen. NS (36) en ProRail (34) kwamen vaak naar Den Haag om de staatssecretaris van transport te bezoeken. Ook Air France-KLM (25) kwam geregeld. Shell (22 maal) was welkom op zeven verschillende ministeries.
In totaal werden 4.652 afspraken geteld. Staatssecretaris Jette Klijnsma (Sociale Zaken, 593 maal) en minister Jet Bussemaker (OCW, 558) kregen het vaakst bezoek. Na het bedrijfsleven zijn decentrale overheden – met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op kop – de frequentste bezoekers van bewindspersonen.
Lobby verliest iets van haar schimmigheid:
Wie het lobbygedrag om en op het Binnenhof in kaart wil brengen, moet de agenda van ministers kennen. Maar bij de bewindslieden van Rutte II bestaat weinig animo om die publiek te maken – tot nu.
Een kijkje in de agenda’s van alle ministers.
Wat deed Johan Remkes zo vaak in het Torentje? En welke belangengroep reist het vaakst af naar Den Haag? De agenda van bewindslieden geopenbaard.
We zijn in Nederland heel erg laissez faire, aldus Arco Timmermans (hoogleraar public affairs).
De vakbond FNV staat eveneens in de topvijf van organisaties die het vaakst bij bewindslieden mogen aanschuiven, met in totaal 105 bezoeken. Werkgeversorganisatie VNO-NCW wist 135 keer toegang te krijgen tot het allerhoogste echelon op Haagse departementen.
Corruptiewaakhond Transparency International schreef vorig jaar dat de toegang tot ‘beslissers’ in Nederland ongelijk is verdeeld. Dat evenwicht is op veel ministeries niet in de afspraken terug te vinden. ‘We zijn in Nederland heel erg laissez faire’, vindt Arco Timmermans, hoogleraar public affairs in Leiden.
Vaste gast in het Torentje van Algemene Zaken is Johan Remkes, commissaris van de koning in Noord-Holland (tien keer) en partijgenoot van Rutte. Volgens het ministerie houdt dat verband met de plannen voor een Noordvleugelprovincie. Remkes komt echter niet voor in de agenda van minister Plasterk, uit wiens koker deze superprovincie kwam.
De werkgevers van VNO-NCW schoven negenmaal aan bij premier Rutte. Vakbond FNV was drie keer welkom, CNV vier maal. Het financiële concern ING (zeven bezoeken) heeft veel gemakkelijker toegang tot Rutte dan alle andere financiële instellingen.
Minister Hennis van Defensie (94 geregistreerde bezoeken) heeft vergeleken bij haar collega’s weinig afspraken. De vakbonden vormen haar trouwste gasten.
Terughoudend in inzage agenda
De meeste bewindspersonen zijn terughoudend in het delen van hun afspraken. Alleen bij Financiën en, tot op zekere hoogte, bij Buitenlandse Zaken, worden agenda’s openbaar gemaakt. Publieke optredens worden vaak wel op de website gezet. In de initiatiefnota Lobby in Daglicht van de PvdA-Kamerleden Lea Bouwmeester en Astrid Oosenbrug wordt voorgesteld agenda’s openbaar te maken.
‘Dit is precies wat wij willen krijgen’, zegt Oosenbrug over de agendagegevens. ‘Wij pleiten voor meer actieve openheid vanuit de bewindspersonen.’ Voor de zomer wil het kabinet met een inhoudelijke reactie op de nota komen.
Trouw 02.04.2016 De lobbyorganisaties van werkgevers en individuele bedrijven komen het vaakst bij ministers over de vloer. Dat blijkt uit onderzoek dat de Volkskrant deed naar de agenda-afspraken van alle ministers, vanaf het aantreden van Rutte II tot oktober 2015.
Het is voor het eerst dat ministers hun agenda laten zien. De krant mocht een blik werpen op de afspraken van bewindspersonen nadat het een beroep deed op de Wet openbaarheid van bestuur.
Bedrijven uit de voedingsmiddelensector lopen de Haagse deuren het vaakst plat. Ook de Nederlandse Spoorwegen (36 keer) en ProRail (34 keer) kwamen vaak naar Den Haag, om de staatssecretaris van transport te bezoeken. Ook Air France-KLM (25 keer) was er vaak te vinden.
Na het bedrijfsleven zijn decentrale overheden – met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten als koploper – de frequentste bezoekers van bewindspersonen. In totaal werden 4652 afspraken geteld.
Staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken, 593 maal) en minister Jet Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 558 keer) kregen het vaakst bezoek. Minister Hennis van Defensie (94 geregistreerde bezoeken) heeft vergeleken bij haar collega’s weinig afspraken.
Telegraaf 02.04.2016 Lobbyorganisaties van werkgevers en individuele bedrijven komen het vaakst bij ministers over de vloer. Dat blijkt uit een onderzoek dat de Volkskrant deed naar de agenda-afspraken van alle ministers, vanaf het aantreden van Rutte II tot oktober 2015. De krant kreeg inzage in de agendagegevens door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur.
Het is voor het eerst dat ministers inzage geven in hun agenda. Bedrijven uit de voedingsmiddelensector staan bovenaan. Ook de Nederlandse Spoorwegen (36 keer) en ProRail (34 keer) kwamen vaak naar Den Haag, om de staatssecretaris van Transport te bezoeken. Ook Air France-KLM (25 keer) kwam geregeld.
Na het bedrijfsleven zijn decentrale overheden – met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op kop – de frequentste bezoekers van bewindspersonen. In totaal werden 4652 afspraken geteld. Staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken, 593 maal) en minister Jet Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 558 keer) kregen het vaakst bezoek.
Telegraaf 08.03.2016 Lobbyisten die een ander onderwerp aansnijden bij een gesprek op haar ministerie dan vooraf was afgesproken, zijn niet meer welkom bij minister Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking).
Dat zei ze dinsdag in de Tweede Kamer. ,,Bij een volgende gesprek is de deur dan natuurlijk dicht.”
De VVD stelde de zaak aan de orde omdat oud-minister Ben Bot van Buitenlandse Zaken volgens NRC op haar ministerie de export van marineschepen door het bedrijf Damen aan de orde had gesteld, terwijl dit niet op de agenda stond. Ploumen deed later haar beklag daarover bij de scheepsbouwer.
,,Ik prefereer rechtstreeks contact met bedrijven of organisaties en niet via ingehuurde lobbyisten”, aldus Ploumen. Met lobbyen is volgens haar niks mis als het maar duidelijk is namens welk belang het gebeurt. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) zei eerder in het radioprogramma Kamerbreed dat oud-bewindspersonen zeer voorzichtig moeten zijn met lobbyactiviteiten bij hun oude ministerie.
Bot liet dinsdag het Financieele Dagblad weten dat hij Ploumen maandag zijn verontschuldigingen heeft aangeboden. Een woordvoerder van de minister zegt dat de excuses nog niet binnen zijn, maar dat ze het met vertrouwen tegemoet zien.
AD 08.03.2016 Lobbyisten die een ander onderwerp aansnijden bij een gesprek op haar ministerie dan vooraf was afgesproken, zijn niet meer welkom bij minister Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking). Dat zei ze dinsdag in de Tweede Kamer. ,,Voor een volgend gesprek is de deur dan natuurlijk dicht.”
Ik prefereer rechtstreekse contact met bedrijven of organisaties en niet via ingehuurde lobbyisten, aldus Minister Lilianne Ploumen.
De VVD stelde de zaak aan de orde omdat oud-minister Ben Bot van Buitenlandse Zaken volgens NRC op haar ministerie de export van marineschepen door het bedrijf Damen aan de orde had gesteld, terwijl dit niet op de agenda stond. Ploumen deed later haar beklag daarover bij de scheepsbouwer.
,,Ik prefereer rechtstreekse contact met bedrijven of organisaties en niet via ingehuurde lobbyisten”, aldus Ploumen. Met lobbyen is volgens haar niks mis als het maar duidelijk is namens welk belang het gebeurt. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) zei eerder in het radioprogramma Kamerbreed dat oud-bewindspersonen zeer voorzichtig moeten zijn met lobbyactiviteiten bij hun oude ministerie.
Excuses
Bot liet dinsdag het Financieele Dagblad weten dat hij Ploumen maandag zijn verontschuldigingen heeft aangeboden. Een woordvoerder van de minister zegt dat de excuses nog niet binnen zijn, maar dat ze het met vertrouwen tegemoet zien.
VK 08.03.2016 Oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot heeft excuses aangeboden voor de manier waarop hij heeft gelobbyd in politiek Den Haag. Dat schrijft het FD. Zonder vooraf duidelijk te maken dat hij daarvoor op gesprek kwam, pleitte hij in 2014 bij minister van Buitenlandse Handel Lilianne Ploumen voor een verklaring van geen bezwaar voor de export van marineschepen door Damen Shipyards.
Ploumen was in de veronderstelling dat Bot op gesprek kwam in zijn hoedanigheid als voorzitter van Radio Nederland Wereldomroep en het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie. Zij nam aanstoot toen Bot zich als belangenbehartiger van Damen ontpopte.
‘Ik heb graag direct contact met bedrijven en organisaties. En niet via lobbyisten.’ Dat zei minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking vandaag in de Kamer. ‘Speelt een lobbyist geen open kaart, dan ben ik daar niet van gediend. Dan blijft de deur de volgende keer dicht.’
‘Inmiddels heb ik begrepen dat ik daarmee de minister heb verstoord’, aldus Bot in een schriftelijke reactie aan het FD. ‘Ik vind dat erg vervelend en ik heb mij daarvoor maandag bij minister Ploumen verontschuldigd.’ Een woordvoerder van de minister zegt tegenover het ANP dat de excuses nog niet binnen zijn, maar dat ze het met vertrouwen tegemoet zien.
Minister Koenders van Buitenlandse Zaken riep Bot deze week op terughoudend te zijn in zijn lobbyactiviteiten. Tegenover de Volkskrant noemde Bot die oproep afgelopen zondag nog ‘onterecht’. Hij zei zich op een later tijdstip tegen de aantijging te zullen verweren. ‘Mijn reactie komt later nog wel eens’, aldus Bot zondag.
Ben Bot kwam vorig jaar ook in opspraak door zijn lobbyactiviteiten. Toen bleek dat hij bij het OM lobbyde om het tegoed van een Libische, van corruptie verdachte zakenman vrij te geven. Hij deed dat uit eigen naam en vermeldde daarbij niet dat hij was ingehuurd door de zakenman.
VK 06.03.2016 Oud-minister en lobbyist Ben Bot noemt de oproep van minister Koenders van Buitenlandse Zaken aan hem om terughoudend te zijn in zijn lobbyactiviteiten ‘onterecht’. Dit zei Bot zondag tegen de Volkskrant. Koenders deed de oproep naar aanleiding van een stuk zaterdag in NRC Handelsblad waarin kritiek wordt geuit op het lobbywerk van Bot, oud-minister van Buitenlandse Zaken.
In het stuk wordt gesteld dat ‘diplomatie in dienst van de overheid en commercieel lobbywerk door elkaar heenlopen’ bij Bot.
Bot zegt verder niet in te willen gaan op de kwestie ‘want dan blijven we aan de gang’. Wel is hij van plan zich op een later tijdstip tegen de aantijging te verweren. ‘Mijn reactie komt later nog wel eens’, aldus Bot.
Koenders stelt dat oudbewindspersonen altijd zeer voorzichtig moeten zijn met lobbyen bij hun oude ministerie. Dat wordt snel onzuiver, aldus Koenders. De minister denkt niet meteen aan nieuwe regels om dit soort situaties te voorkomen. ‘Ik weet niet of regels altijd helpen. Het gaat erom dat er transparantie is en dat zaken niet door elkaar gaan lopen.’
Damen Shipyards
Minister Ploumen klaagde bij scheepsbouwer Damen Shipyards over de lobby die Bot voor het bedrijf voerde
NRC
De NRC schrijft dat minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen (PvdA) heeft geklaagd bij scheepsbouwer Damen Shipyards over de lobby die Ben Bot voor het bedrijf voerde.
Bot zou minister Ploumen hebben gevraagd om een verklaring van geen bezwaar voor de export van marineschepen van scheepsbouwer Damen. Dat zou hij hebben gedaan in een gesprek waarbij hij van tevoren aankondigde het over de situatie in Egypte te willen hebben. Bovendien zou hij het gesprek hebben aangevraagd als bestuurder van Radio Nederland Wereldomroep en als voorzitter van de raad van toezicht van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie, niet als vertegenwoordiger van Damen.
Gebrek aan transparantie
Ben Bot kwam vorig jaar ook in opspraak door zijn lobbyactiviteiten. Toen bleek dat hij bij het OM lobbyde om het tegoed van een Libische, van corruptie verdachte zakenman vrij te geven. Hij deed dat uit eigen naam en vermeldde daarbij niet dat hij was ingehuurd door de zakenman.
VK 05.03.2016 Minister Koenders van Buitenlandse Zaken vraagt oud-minister en lobbyist Ben Bot ‘terughoudend’ te zijn in zijn lobbyactiviteiten. Hij reageert daarmee in het radioprogramma Kamerbreed op een nieuwsbericht van NRC Handelsblad, waarin de auteurs stellen dat ‘diplomatie in dienst van de overheid en commercieel lobbywerk door elkaar heenlopen’ bij Bot.
Koenders stelt dat oudbewindspersonen altijd zeer voorzichtig moeten zijn met lobbyen bij hun oude ministerie. Dat wordt snel onzuiver, aldus Koenders. De minister denkt niet meteen aan nieuwe regels om dit soort situaties te voorkomen. ‘Ik weet niet of regels altijd helpen. Het gaat erom dat er transparantie is en dat zaken niet door elkaar gaan lopen.’
Damen Shipyards
Minister Ploumen klaagde bij scheepsbouwer Damen Shipyards over de lobby die Bot voor het bedrijf voerde
NRC
De NRC schrijft dat minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen (PvdA) heeft geklaagd bij scheepsbouwer Damen Shipyards over de lobby die Ben Bot voor het bedrijf voerde.
Bot zou minister Ploumen hebben gevraagd om een verklaring van geen bezwaar voor de export van marineschepen van scheepsbouwer Damen. Dat zou hij hebben gedaan in een gesprek waarbij hij van tevoren aankondigde het over de situatie in Egypte te willen hebben. Bovendien zou hij het gesprek hebben aangevraagd als bestuurder van Radio Nederland Wereldomroep en als voorzitter van de raad van toezicht van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie, niet als vertegenwoordiger van Damen.
Gebrek aan transparantie
Ben Bot kwam vorig jaar ook in opspraak door zijn lobbyactiviteiten. Toen bleek dat hij bij het OM lobbyde om het tegoed van een Libische, van corruptie verdachte zakenman vrij te geven. Hij deed dat uit eigen naam en vermeldde daarbij niet dat hij was ingehuurd door de zakenman.
Telegraaf 05.03.2016 Minister Ploumen (Buitenlandse Handel, PvdA) heeft bij scheepsbouwer Damen Shipyards geprotesteerd tegen de werkwijze van oud-minister Ben Bot, die door Damen als lobbyist was ingehuurd.
Foto: ANTONISSE, MARCEL
Dat blijkt uit onderzoek van NRC. Bot, van 2003 tot 2007 minister van Buitenlandse Zaken (CDA), probeerde in 2014 van Ploumen een verklaring van geen bezwaar te krijgen voor de export van marineschepen van Damen. Maar dat deed hij in een gesprek met de minister dat hij had gevraagd in een niet-commerciële hoedanigheid: als bestuurder van Radio Nederland Wereldomroep en als voorzitter van de raad van toezicht van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie. Bot had gezegd dat hij wilde praten over de situatie in Egypte.
Daarna zocht Bot ook contact met de persoonlijke secretarissen van minister van Buitenlandse Zaken Koenders en Ploumen. Daarbij speelde hij beide secretarissen tegen elkaar uit, vond Ploumen.
Zij wil in de krant niet ingaan op de kwestie. Bot wilde niet meewerken aan de totstandkoming van het artikel, schrijft NRC.
NU 05.03.2016 Minister Lilian Ploumen (Buitenlandse Handel) heeft geprotesteerd bij scheepsbouwer Damen Shipyards over de manier waarop Ben Bot, die door het bedrijf als lobbyist was ingehuurd, haar benaderde.
Oud-minister Bot zou als lobbyist Ploumen hebben benaderd in 2014 omdat Damen van de minister een verklaring van geen bezwaar wilde krijgen voor de export van marineschepen.
Bot zou echter onder valse voorwendselen het gesprek hebben aangevraagd, meldt NRC. Hij zou hebben gezegd dat hij wilde praten over de situatie in Egypte. Bot vroeg het gesprek aan in een niet-commerciële hoedanigheid als voorzitter van de raad van toezicht van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie en als bestuurder van Radio Nederland Wereldomroep.
Ploumen wil niet reageren op de zaak, maar laat via een woordvoerder aan NRCweten dat het ministerie alle aanvragen voor wapenexportvergunningen volgens dezelfde criteria beoordeelt. “Ploumen onderhoudt als minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking veel contacten met veel Nederlandse bedrijven. Zij hecht aan rechtstreekse contacten met bedrijven zonder tussenkomst van lobbyisten.”
Ook zou Bot volgens de krant in zijn tijd als minister van Buitenlandse Zaken, tussen 2003 en 2007, betrokken zijn geweest bij dossiers waar hij eerder als lobbyist al mee had gewerkt.
VK 06.02.2016 Vooral het bedrijfsleven maakt gebruik van de diensten en de lobbykracht van oud-politici. Met name VVD’ers en CDA’ers maken na hun leven op het Binnenhof de stap naar bedrijven. Van alle oud-politici in de top van de sector komt tweederde vanuit deze partijen.
Lees ook: Het gevaar van een netwerk van ex-politici
PvdA en CDA zijn sterk vertegenwoordigd in het onderwijs: beide leveren daar 35 procent van de oud-politici. In de zorg zijn de traditionele regeringspartijen PvdA, VVD en CDA sterk aanwezig. Oud-politici van D66 en GroenLinks vinden regelmatig hun weg naar de top van niet-gouvernementele organisaties (ngo’s). PVV’ers en SP’ers doen nauwelijks mee in dit netwerk van voormalig bewindspersonen en Kamerleden.
Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar het carrièreverloop van oud-politici. Daarbij is in kaart gebracht welke voormalig Kamerleden, ministers en staatssecretarissen tussen 2010 en 2015 topfuncties bekleedden in bedrijfsleven, semipublieke en publieke sector.
Die doorstroom van oud-politici is niet zonder risico’s. Het informele netwerk van oud-politici in invloedrijke posities is deels onzichtbaar en dus oncontroleerbaar. ‘Aan een sterk informeel netwerk zit het risico van corruptie, omdat men geneigd zal zijn elkaar te bevoordelen en onderling de zaken te regelen’, waarschuwt Willeke Slingerland, die promoveert op netwerkcorruptie. Slingerland mist in Nederland aandacht voor deze informele processen. ‘De invloed van die netwerken is misschien groter dan de uitslag van verkiezingen.’
Kennis en netwerk
Voormalig Kamerleden en bewindspersonen zijn gewild om hun kennis van de Haagse procedures en hun grote netwerk. Public-affairskantoren maken daarvan graag gebruik en huren hen in als adviseur. Maar juist ook in bestuursfuncties zijn veel oud-politici terug te vinden die uit hoofde van hun functie aan belangenbehartiging doen.Vooral oud-bewindslieden zijn geliefd: van de oud-politici in topfuncties in de genoemde sectoren, is de helft minister of staatssecretaris geweest.
Zelf ervaren oud-politici die rolverwisseling niet als problematisch. ‘De meerwaarde is dat oud-politici de beleidstaal van de overheid kunnen vertalen in consequenties voor bedrijven. En andersom kunnen ze de vaak technische taal van bedrijven vertalen naar de beleidstaal van de overheid’, zegt oud-Kamerlid van de VVD René Leegte, die na zijn Kamerlidmaatschap terugkeerde naar zijn eigen public-affairs-bureau. ‘Ze weten hoe de procedures werken. Met die kennis kunnen ze organisaties helpen op tijd hun informatie bij de politiek te brengen om wetten en regels beter te maken.’
VK 30.01.2016 Bart de Liefde, Kamerlid, gaat aan de slag bij Uber. Eerder liep de topbaan van oud-minister Eurlings bij de KLM in het oog. Dat zijn geen uitzonderingen, wijst Volkskrant-onderzoek uit.
Lobbyland
Maken lobbyisten de dienst uit? Wie zijn het? Ariejan Korteweg en Eline Huisman verkennen het circuit. Lees hier meer.
De overstap van VVD-Kamerlid Bart de Liefde naar Uber, het taxibedrijf waar hij in de Kamer al geregeld een goed woordje voor deed, staat allerminst op zichzelf. Minstens een kwart van alle oud-politici gaat aan het werk binnen het lobbycircuit.
Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar het carrièreverloop van Kamerleden, ministers en staatssecretarissen. Voor dit onderzoek zijn de carrières onderzocht van 200 oud-politici uit de kabinetten na Paars (2002).
Er zijn de klassiekers: Jack de Vries (CDA) die als staatssecretaris gevechtsvliegtuig JSF verdedigde en na zijn aftreden als lobbyist voor de fabrikant ging werken. Of Camiel Eurlings, die topman bij KLM werd meteen na zijn vertrek als CDA-minister voor Verkeer en Waterstaat.
De rolwisseling van politicus naar lobbyist blijkt veel wijder verbreid. Van alle landelijke oud-politici kwam sinds 1990 minstens 25 procent te werken in de top van een brancheorganisatie, een belangenvereniging of bij een public affairs bureau, een bureau dat extern wordt ingehuurd om de politieke lobby te organiseren.
Onderdeel van de functie
Zo begonnen de oud PvdA-Kamerleden Chantal Gill’ard en Luuk Blom elk een eigen lobbybureau (respectievelijk Sarika en KddB public policy). René Leegte (VVD) is eigenaar van Publieke Zaken, ‘een betrokken public affairs adviesbureau dat als geen ander verbindingen kan leggen in het Haagse’. D66-prominent Bert Bakker ging, evenals voormalig minister Ben Bot (CDA), werken voor bureau Meines Holla.
In de topfuncties bij branche- en belangenverenigingen zien we telkens het patroon dat oud-politici in een andere gedaante terugkeren op het Binnenhof. Zij staan meestal niet te boek als lobbyist, maar doen het werk als onderdeel van hun functie.
CDA-minister Maxime Verhagen, als voorzitter van Bouwend Nederland; Job Cohen, voormalig fractievoorzitter van de PvdA, als voorzitter van de brancheorganisatie voor sociale werkvoorzieningen Cedris; André Rouvoet (ChristenUnie) die voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland werd; Ank Bijleveld Schoten (CDA) die de provincies vertegenwoordigt als voorzitter van het Interprovinciaal Overleg; Joop Atsma, voormalig CDA-staatssecretaris, die voorzitter werd van de vereniging van tankopslagbedrijven.
Afkoelperiode
De draaideur tussen politiek en belangenclub draait hier soepel, aldus Lotte Rooijendijk van Transparency Intl.
Oud-politici nemen interessante voorkennis en netwerken mee, weten hoe het politieke bedrijf werkt. Hetzelfde geldt voor beleidsmedewerkers van Eerste- en Tweede Kamerleden: van hen vindt 20 procent een baan in de lobby. Anders dan ex-politici duiken zij vaak op in officiële lobbyfuncties.
‘De draaideur tussen politiek en belangenbehartiging draait hier soepel’, zegt Lotte Rooijendijk van corruptiewaakhond Transparency International. ‘Er zijn geen regels voor politici die een nieuwe functie gaan bekleden waarbij ze specifieke belangen behartigen.’ Transparency pleit in Nederland voor een afkoelperiode, zoals die wel geldt in Brussel. Eurocommissarissen mogen na hun functie een jaar niet werken bij bedrijven waarmee ze in hun politieke rol te maken hadden.
In Nederland bestaat zo’n afkoelperiode voor ambtenaren. Tot twee jaar na hun vertrek mogen ze niet als ‘externe’ door ‘hun’ ministerie worden ingehuurd, bijvoorbeeld via een adviesbureau. Bij aanbestedingsprocedures mogen oud-ambtenaren eenzelfde periode niet betrokken zijn bij de uitvoering van werkzaamheden.
We willen toch dat ze weinig van het wachtgeld gebruikmaken?, aldus Hayke Veldman, VVD-Kamerlid.
PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester stelt in een initiatiefnota een dergelijke afkoelperiode voor oud-bewindslieden voor. Als het om Kamerleden gaat, is ze voorzichtiger. ‘Onze intentie is dat voor hen hetzelfde geldt, maar de regeling moet wat anders zijn’, licht Bouwmeester toe. ‘Een Kamerlid is vaak op veel terreinen actief. Mag hij dan op al die gebieden later niet werken?’
Een veelgehoord argument is de wens niet onnodig een beroep te doen op de wachtgeldregeling voor Kamerleden. Mei Li Vos (PvdA) noemt dit een belangrijke stimulans voor politici om een baan in het lobbycircuit te zoeken. ‘Er wordt veel gezeurd over de wachtgeldregeling en niemand durft het daarvoor op te nemen. En we hebben de beeldvorming tegen. Er zijn weinig kansen op een baan bij een net bedrijf. De wachtgeldregeling is juist zo goed omdat die Kamerleden in staat stelt om onafhankelijk te zijn, in de kamer, maar ook van bedrijven waar je eigenlijk niet zo moeten willen werken omdat je er het woord over hebt gevoerd.’
VVD-Kamerlid Hayke Veldman, die door Bouwmeester is benaderd voor een werkgroep over transparantievoorstellen, voelt weinig voor een verplichte afkoelperiode. ‘Fatsoen laat zich niet in regels vangen’, stelt hij. ‘Veel politici komen na hun Kamerlidmaatschap moeilijk aan het werk. En we willen allemaal dat Kamerleden en bewindspersonen zo min mogelijk gebruik hoeven maken van wachtgeld. Dan moet je geen restricties leggen op carrièrestappen na de politiek.’
Telegraaf 30.01.2016 De overstap van VVD-Kamerlid Bart de Liefde naar Uber, het taxibedrijf waar hij in de Kamer al geregeld een goed woordje voor deed, staat allerminst op zichzelf. Minstens een kwart van alle oud-politici gaat aan het werk binnen het lobbycircuit.
Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar het carrièreverloop van Kamerleden, ministers en staatssecretarissen. Voor dit onderzoek zijn de carrières onderzocht van tweehonderd oud-politici uit de kabinetten na Paars (2002).
Er zijn de klassiekers: Jack de Vries (CDA) die als staatssecretaris gevechtsvliegtuig JSF verdedigde en na zijn aftreden als lobbyist voor de fabrikant ging werken. Of Camiel Eurlings, die topman bij KLM werd meteen na zijn vertrek als CDA-minister voor Verkeer en Waterstaat.
AD 30.01.2016 De overstap van VVD-Kamerlid Bart de Liefde naar Uber, het taxibedrijf waar hij in de Kamer regelmatig een goed woordje voor deed, staat niet op zichzelf. Minstens een kwart van alle oud-politici gaat aan het werk binnen het lobbycircuit.
Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar het carrièreverloop van Kamerleden, ministers en staatssecretarissen. Voor dit onderzoek zijn de carrières onderzocht van tweehonderd oud-politici uit de kabinetten na Paars (2002).
Van alle landelijke oud-politici kwam sinds 1990 minstens 25 procent te werken in de top van een brancheorganisatie, belangenvereniging of een public affairs bureau, een bureau dat wordt ingehuurd om de politieke lobby te organiseren.
Topman
Er zijn klassiekers: Jack de Vries (CDA) die als staatssecretaris gevechtsvliegtuig JSF verdedigde en na zijn aftreden als lobbyist werd voor de fabrikant. Of Camiel Eurlings; na zijn vertrek als CDA-minister voor Verkeer en Waterstaat werd hij topman bij KLM.
In de lobbywereld zijn oud-politici gewild. Zij nemen interessante voorkennis mee en hebben vaak uitgebreide netwerken. Ze weten ook hoe het politieke bedrijf werkt.
Elsevier 29.01.2016 VVD-Tweede Kamerlid Bart de Liefde verruilt de politiek voor een baan als lobbyist bij taxidienst Uber. Hij is niet de eerste politicus die Den Haag verlaat voor het zakenleven.
Vijf veelbesproken voorbeelden;
VVD-Kamerlid Bart de Liefde pikt zijn oude beroep als ‘lobbyist’ weer op. Als nummer 36 op de VVD-lijst in 2012 zag hij zijn einde als Kamerlid bij de volgende verkiezingen naderen. Dat hij een baan bij Uber niet laat schieten, is om die reden begrijpelijk. Vooral omdat hij als Kamerlid, woordvoerder ‘Mededinging’, meerdere keren liet blijken Uber een sympathieke club te vinden.
Zo hield hij in 2014 in de Kamercommissie Economische Zaken een pleidooi voor de taxidienst. ‘Ik zou graag van de minister de bevestiging horen dat in Nederland een verbod van Uber op lokaal niveau niet mogelijk is,’ zei De Liefde toen. Op zich staat het een Kamerlid vrij om – het liefst na afloop van zijn termijn – te gaan werken bij een bedrijf dat in zijn straatje ligt. Het is vele malen minder erg dan een Kamerlid dat vrijwillig opstapt om vervolgens van wachtgeld te leven.
Wel enigszins zorgelijk is dat De Liefde, net als andere ex-Kamerleden, zijn toegangspasje voor de Tweede Kamer tot in lengte der dagen mag behouden. Dat zal hem goed uitkomen in zijn nieuwe baan als lobbyist en geeft hem een duidelijk voordeel ten opzichte van andere lobbyisten en belangenbehartigers.
Anders dan bij Kamerleden ligt de overstap van een bewindspersoon naar het bedrijfsleven dikwijls gevoelig. Een recent geval is dat van Camiel Eurlings (CDA). Hij was minister Verkeer en Waterstaat in kabinet-Balkenende IV en werd gezien als een veelbelovend talent binnen het CDA. Toch trok hij zich na zijn bewindsperiode terug uit de politiel, omdat hij meer tijd wilde om een gezin te stichten. De relatie met zijn vriendin liep stuk en in april 2011 werd hij benoemd in de directie van Air France-KLM.
Die aanstelling was omstreden te noemen, omdat Eurlings zich tijdens zijn ministerschap meerdere keren had ingezet voor Air France-KLM. Zo voerde hij minimaal drie maatregelen in die in het voordeel waren van de Nederlands-Franse luchtmaatschappij. Eurlings liet destijds via zijn woordvoerder Jack de Vries (CDA) weten dat er geen verband is tussen deze zaken. Heel lang hield Eurlings het overigens niet vol bij de vliegmaatschappij. Na iets meer dan een jaar stapte Eurlings alweer op als KLM-topman. Tegenwoordig werkt Eurlings bij creditcardmaatschappij American Express.
Het schandaal dat rond Jack de Vries (CDA) ontstond had niet zozeer iets te maken met zijn overstap naar het bedrijfsleven, maar meer met de oorzaak van zijn vertrek als staatssecretaris van Defensie op 14 mei 2010. De Vries onderhield een buitenechtelijke affaire met zijn persoonlijke adjudant waarmee hij enkele keren in Afghanistan was geweest. Nu zijn buitenechtelijke affaires altijd afkeurenswaardig, maar binnen het CDA valt vreemdgaan onder de zeven hoofdzonden.
De Vries kon niet anders dan vertrekken en af te zien van een eventuele plek in het parlement bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010. Nadat het er aanvankelijk op leek dat De Vries terug zou keren in de politiek, koos hij in 2011 toch voor het bedrijfsleven. Hij werd directeur van de Nederlandse tak van adviesbureau Hill & Knowlton. Dit kantoor behartigt onder meer de belangen van de fabrikant van de Joint Strike Fighter (JSF). Door een gedragsregel bij Defensie mocht De Vries de eerste twee jaar geen zaken doen met zijn oude ministerie, maar intussen staat het de oud-staatssecretaris van Defensie vrij om op te treden als lobbyist van de JSF.
De ‘draaideur’-politicus is van alle tijden. Jack de Vries heeft een beruchte voorganger als staatssecretaris van Defensie.Jan Gmelich Meijling (VVD) viel als burgemeester van Den Helder al op door zijn royale declaratiegedrag. Als staatssecretaris in het eerste kabinet-Kok baarde hij opzien door een eigenwijze beslissing om een regeringstoestel aan te schaffen dat niet aan de eisen voldeed.
Na zijn termijn als staatssecretaris te hebben uitgediend, ging Gmelich Meijling werken als lobbyist voor meerdere defensiebedrijven. Hij lobbyde onder meer voor het Israëlische bedrijf Rafael dat een antitankraketsysteem leverde waarin Nederland geïnteresseerd was. Zelf heeft hij altijd ontkend Kamerleden direct te hebben benaderd voor zijn lobbypraktijken.
Ab Klink was tussen 2007 en 2010 minister van Volksgezondheid in kabinet-Balkenende IV. Aanvankelijk leek hij zijn politieke carrière na het ministerschap voort te zetten, maar zijn rol als onderhandelaar in de kabinetsformatie tussen het CDA, VVD en PVV maakte daar een einde aan. Klink was geen voorstander van de ‘gedoogconstructie’ met de PVV en legde op 6 september 2010 zijn Kamerlidmaatschap neer.
Niet direct, maar enkele maanden later gaat Klink aan de slag bij adviesbureau Booz & Company. De voormalige minister van Volksgezondheid krijgt hier een opvallende portefeuille: de zorg. Anders dan het ministerie van Defensie kent Volksgezondheid geen ‘afkoelingsperiode’ voor voormalige bewindslieden. Dat de zorg Klink blijft interesseren, blijkt in 2013 wanneer toetreedt tot de Raad van Bestuur van zorgverzekeraar VGZ.
Servaas van der Laan Servaas van der Laan (1984) werkt sinds mei 2012 als online redacteur bij Elsevier.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9bd2bf48-7d5d-11e9-b87a-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8a626a14-6a8f-11e9-aac4-02d2fb1aa1d7.jpg)
VVD ✔ @VVD
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/63717a22-6827-11e9-9a52-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/85447010-6772-11e9-bf44-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d1850c8a-012c-11e8-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.