Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 50 – tussenstand onderhandelingsronde 19.08.2021

Rutte hoopt op een gebaar van links

De doorbraak in de formatie laat nog op zich wachten. VVD-leider Mark Rutte zoekt extra garanties, voor hij met twee linkse partijen aan tafel wil.

Uitputtende gesprekken tussen VVD en D66 hebben nog niet geleid tot een beslissing hoe het verder moet met de kabinetsformatie. Maar iets van een richting wordt wel zichtbaar. De optie met PvdA en GroenLinks aan boord komt steeds nadrukkelijker in beeld.

Er is volgens Rutte ‘iets meer tijd nodig’, zei hij donderdag na urenlang overleg met D66-leider Sigrid Kaag en hun beider onderhandelingsteams. Onder leiding van informateur Hamer beleefden Rutte en Kaag hun eerste echte confrontatie over het ‘wie met wie’. Wat er is uitgewisseld willen de twee niet zeggen, behalve dat het wederom goede gesprekken waren.

Bezwaren klinken minder stellig

Beweging begint er wel te komen. De VVD wil enerzijds nog steeds niet met PvdA en GroenLinks tegelijk in een kabinet. De vrees van de VVD is dat de linkse partijen zowel in de formatie als later in een een coalitie ‘om en om’ dwars kunnen gaan liggen. Dat maakt volgens demissionair premier Rutte een kabinet te instabiel.

Rutte en Kaag laten weinig los over voortgang formatie

Mark Rutte (VVD) en Sigrid Kaag (D66) willen niet veel kwijt over het gesprek dat ze donderdagmiddag hadden. Het gaat gepaard met de nodige mitsen en maren en toch lijken VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks af te stevenen op een eerste serieuze formatiepoging, 156 dagen na de verkiezingen. Al blijft er veel achterdocht in deze ‘Kaag-coalitie’. Urenlang zaten ze donderdagmiddag bij informateur Mariëtte Hamer, de leiders van VVD en D66. In wat wel ‘de week van de waarheid’ wordt genoemd, zijn de verwachtingen hooggespannen.

Lees ook;

• Kabinet met PvdA en GroenLinks komt dichterbij: links duo wil in één onderhandelingsteam

• Hoekstra (CDA) sceptisch over samenwerking PvdA en GroenLinks in formatie

Bij de uitgang van de Stadhouderskamer op het Binnenhof klonk aan het einde van de dag weer het vertrouwde formatiejargon met veel woorden en weinig betekenis: ,,We hebben heel goede gesprekken gehad, in verschillende rondes”, zei VVD-aanvoerder Mark Rutte monter. D66-leider Sigrid Kaag vulde aan: ,,Er is veel gedeeld en veel stof gewisseld de afgelopen dagen, nu kijken we: wat staat er, waar zijn verbeteringen mogelijk, er zijn veel ideeën.’’

Dat was voor de bühne. Op de achtergrond lijkt er wel degelijk meer te bewegen dan in de weken en maanden hiervoor. Er is veel onderling contact tussen partijen, er was een etentje met hoofdrolspelers Kaag, Ploumen en Klaver, een reeks telefoontjes: er wordt volop afgetast en ‘gesondeerd’ zoals het heet.

Inhoud

Diverse betrokkenen concluderen dat het zomaar gebeuren kan dat bijna een half jaar na de verkiezingen toch echt inhoudelijke onderhandelingen kunnen beginnen, en wel tussen VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks. Mogelijk vrijdag of begin volgende week komen ze daarmee naar buiten.

Mark Rutte en Sigrid Kaag na afloop van een gesprek met informateur Mariëtte Hamer. © ANP

Deze vijf partijen hebben samen 89 zetels in de Tweede Kamer en 42 in de senaat, een royale meerderheid in beide Kamers. Kaag opperde deze voorkeursvariant vanaf het begin, PvdA en GroenLinks toonden zich eveneens gretig over coalitiedeelname.

VVD en CDA hielden juist lange tijd de boot af bij de ‘Kaag-coalitie’, de linkse tandem bevatte één passagier te veel, redeneerden zij. Maar nu het linkse duo bereid lijkt tot ‘concessies’, bijvoorbeeld door slechts één formatieteam te vormen of nog verdergaande samenwerking te zoeken, zou een coalitie toch acceptabel worden voor VVD en CDA. 

‘Geen besluit’

,,Daarover zijn nog geen besluiten genomen’’, aldus een ingewijde. ,,We moeten nog zien wat ze formeel willen”, klinkt het bij een andere bron op rechts afwachtend. Bij VVD en CDA is te horen dat enkel een afgeslankt onderhandelingsteam niet genoeg is om het credo ‘één keer links is genoeg’ overboord te gooien.

Ondertussen geldt voor het rechtse blok ‘eerst zien, dan geloven’: gaan PvdA en GroenLinks écht innig samenwerken? CDA-leider Wopke Hoekstra zei donderdag: ,,Nu gaan ze kennelijk onder druk van de formatie vooral met elkaar verder praten. Het CDA heeft er tien jaar over gedaan, GroenLinks heeft er zelf een jaar of acht, negen over gedaan.’’ Daarbij doelt Hoekstra op de tijd die het kostte voor voorgangers van CDA en GroenLinks om tot een fusiepartij te komen.

Wopke Hoekstra is sceptisch over de samenwerking van GroenLinks en PvdA. © ANP

De argwaan zal eerst nog weggenomen moeten worden. Een formele samensmelting van de partijen PvdA en GroenLinks is volgens Haagse bronnen niet aan de orde, maar de linkse Kamerfracties kunnen wél toezeggen om samen op te trekken, door in de fracties bijvoorbeeld hetzelfde te stemmen. ,,U kunt erop rekenen dat wij doen wat we zelf willen en niet naar de pijpen van andere partijen dansen”, zegt een PvdA-woordvoerder over eventuele innige fractiesamenwerking. 

De ChristenUnie lijkt voorlopig uit beeld. De partij van Gert-Jan Segers is een voorname beoogde coalitiepartner voor VVD en CDA, maar D66 gooide de deur naar Segers afgelopen week nogmaals hard dicht, waarop de ChristenUnie-leider de conclusie trok dat hij ‘niet gewenst’ is.

Fusie 2e Kamerfracties PvdA en GroenLinks 

Een fusie van de Tweede Kamerfracties van PvdA en GroenLinks wordt gezien als een serieuze uitweg uit de impasse in de formatie. Bronnen zeggen tegen de NOS dat dit scenario wordt besproken door VVD-leider Rutte, D66-leider Kaag en informateur Hamer.

De VVD zegt al vanaf de start van de formatie niet met PvdA en GroenLinks in een vijfpartijenkabinet te willen, omdat er maar vier partijen nodig zijn voor een meerderheid in de Tweede Kamer. Een extra partij zou de coalitie onnodig instabiel maken, is de vrees.

PvdA en GroenLinks zeggen echter al maanden dat ze niet zonder elkaar gaan regeren. In november vorig jaar verbonden de twee zich aan elkaar en daarna was consequent de boodschap: we doen het samen of we doen het niet. D66 zegt al vanaf het begin een “zo progressief mogelijk kabinet” te willen, en blokkeert de ChristenUnie als mogelijke coalitiepartner.

Stabieler

Om de patstelling te doorbreken, is nu de fractiefusie-uitweg bedacht. Een gezamenlijke fractie heeft voor de VVD en andere partijen in het kabinet als voordeel dat het stabieler is dan twee afzonderlijke fracties.

“Een bezwaar van Rutte en CDA-leider Hoekstra is dat je met twee linkse partijen in een coalitie automatisch linkser beleid krijgt”, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Omdat je twee keer toezeggingen moet doen omdat er altijd wel een van de twee linkse partijen is die extra eisen stelt.” Als de twee samen in één fractie zitten, heb je dat niet, is het idee.

Een woordvoerder van GroenLinks wil geen commentaar geven op een mogelijke fusie van de fracties. “Want dit raakt de vertrouwelijkheid van de kabinetsformatie.” Een PvdA-woordvoerder zegt dat er nog niks is besloten. “En verder kunt u erop rekenen dat wij doen wat we zelf willen en niet naar de pijpen van andere partijen dansen.”

Impuls voor linkse samenwerking

PvdA en GroenLinks spreken al langer over meer samenwerking en zelfs over een fusie van de twee partijen. Op dit moment werken de fracties in de Tweede Kamer al nauw samen op een aantal terreinen.

Overigens is de fractiefusie als uitweg in de formatie zeker nog geen feit. “Bij VVD en CDA is ook scepsis over deze optie”, zegt verslaggever Fresen. “Er wordt betwijfeld of de twee linkse partijen wel echt een eenheid kunnen vormen in een fractie.”

Mocht het wel echt gebeuren, zou het wel een bijzondere stap zijn. “Het zou betekenen dat onder druk van de kabinetsformatie de linkse samenwerking die al jaren mislukt ineens een impuls krijgt.”

Nog geen doorbraak

Maar definitief is bijna niets op het Binnenhof, dus mocht de poging voor de ‘Kaag-coalitie’ alsnog stranden, dan zal de telefoon bij Segers snel af gaan. 

De komende dagen lijkt een doorbraak in de slepende kabinetsformatie dus nog niet aan de orde. Ingewijden zeggen dat er nog genoeg werk verzet moet worden en dat het niet in de lijn der verwachting ligt dat informateur Mariëtte Hamer vrijdag al met haar eindverslag komt.

Mogelijk zou ook begin volgende week nog te vroeg zijn. Naar verwachting praat Hamer vrijdagmiddag ook verder met andere partijen dan VVD en D66. 

Koffertje minister van Financiën ANP

Begroting in de steigers zetten

Het kabinet is inmiddels al begonnen met de voorbereiding van de begroting voor volgend jaar. Die wordt op Prinsjesdag ingediend bij de Tweede Kamer.

Voor het eerste overleg daarover sprak minister Hoekstra vanochtend van het “zo goed mogelijk ‘in de steigers’ te zetten van de begroting.

Hij verwacht niet dat het nu nog zittende demissionaire kabinet het nieuwe kabinet het gras voor de voeten weg zal maaien. Hoekstra wees er op dat ook zijn voorgangers De Jager en Dijsselbloem demissionair waren toen ze hun laatste begroting presenteerden. “Toen heeft het nieuwe kabinet in samenwerking met de Kamer die begroting ingrijpend aangepast.”

Stikstof, klimaat ondermijning

Als onderwerpen waar mogelijk meer geld naar toe gaat, noemde Hoekstra de stikstofcrisis, het klimaatprobleem en ondermijning. “Maar dat gesprek moeten we nu echt in het kabinet hebben en het daarna aan de formerende partijen overlaten”, zei de demissionaire minister van Financiën. Volgens Haagse bronnen is het kabinet ook van plan meer middelen uit te trekken om de bouw van woningen te versnellen.

Morgen komen de nieuwe cijfers van het Centraal Planbureau over de verwachte economische ontwikkelingen. Het ziet ernaar uit dat die cijfers beter zijn dan eerder werd verwacht. Dat zou het kabinet meer ruimte kunnen bieden om extra dingen te doen.

De komende tijd praten de demissionaire bewindslieden een paar keer per week over de begroting. Prinsjesdag is op 21 september, de derde dinsdag van de maand.

Meer: kabinetsformatie 2021

Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS

zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 49 – onderhandelingsronde verder op 19.08.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 48 – onderhandelingsronde verder op 18.08.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 47 – onderhandelingsronde verder op 17.08.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 46 – onderhandelingsronde verder op 16.08.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 45 – tussenstand onderhandelingsronde 10.08.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 44 – tussenstand onderhandelingsronde 15.07.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 43 – tussenstand onderhandelingsronde 09.07.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 42 – tussenstand onderhandelingsronde vanaf 29.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 41 – 2e kamer debat 23.06.2021 eindverslag verkenningsronde

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 40 – eindverslag verkenningsronde 22.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 39 – verkenningsronde 21.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 38 – tussenstand verkenningsronde 20.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 37 – verkenningsronde 18.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 36 – tussenstand verkenningsronde 17.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 35 – tussenstand verkenningsronde 16.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 34 – verkenningsronde 15.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 33 – verkenningsronde 14.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 32 – verkenningsronde 11.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 31 – verkenningsronde 10.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 30 – verkenningsronde 09.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 29 – verkenningsronde 08.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 28 – verkenningsronde 07.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 27 – verkenningsronde 04.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 26 – verkenningsronde 03.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 25 – verkenningsronde 02.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 24 – verkenningsronde 01.06.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 23 – verkenningsronde 31.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 22 – tussenstand verkenningsronde 28.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 21 – verkenningsronde 27.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 20 – verkenningsronde 26.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 19 – de verkenningsronde gaat een nieuwe fase in !!!

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 18 – tussenstand verkenningsronde 20.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 17 – verkenningsronde Jongeren en Kunst/Cultuursector 20.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 16 – verkenningsronde grote partijen 18.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 15 – verkenningsronde kleine partijen 17.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 14 – start verkenningsronde met Informateur Mariëtte Hamer vanaf 17.05.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 13 – Debat 12.05.2021 en benoeming nieuwe Informateur Mariëtte Hamer

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 12 – vanaf 10.05.2021 weer op weg

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 11 – op weg naar de inhoudelijke formatie

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 10 – verkenningsronde vertraagd

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 9 – verkenningsronde vanaf 25.04.2021 weer verder

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 8 – verkenningsronde 20.04.2021 en 21.04.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 7 – volgende verkenningsronde vanaf 19.04.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 6 – volgende verkenningsronde vanaf 13.04.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 5 – nieuwe start verkenningsronde vanaf 08.04.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 4 – voortgangsoverleg 06.04.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 3 – Debat 31.03.2021– 01.04.2021

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2

Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1

Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag

Lees: Komende dagen nog geen doorbraak in formatie verwacht MSN 19.08.2021

Lees: Fusie fracties GroenLinks en PvdA mogelijk uitweg uit formatie-impasse NOS 19.08.2021

Lees: Rutte hoopt op een gebaar van links, maar over een fusie gaan ze nog altijd zelf Trouw 19.08.2021

Lees: VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks stevenen af op eerste serieuze formatiepoging AD 19.08.2021

Lees: Formatie stokt door berichten over (s)linkse fusie Telegraaf 19.08.2021

Lees: Hoekstra bezig begroting ‘in de steigers te zetten’ NOS 19.08.2021

Lees: Hoekstra (CDA) sceptisch over samenwerking PvdA en GroenLinks in formatie AD 19.08.2021

Lees: Links komt met formatietruc: samen in één team Telegraaf 19.08.2021

Lees: Kabinet met PvdA en GroenLinks komt dichterbij: links duo wil in één onderhandelingsteam  AD 19.08.2021

Lees: Ook Rutte vindt het inmiddels welletjes, de formatie nadert het uur van de waarheid Trouw 18.08.2021

Lees: ’Sigrids streek’ zorgt voor zand in formatiemotor: wat nu? Telegraaf 18.08.2021